11 Μαΐου 330 μ.Χ. ο Κωνσταντίνος Α' εγκαινιάζει τη νέα πόλη που έχτισε πάνω στο Βυζάντιο και την ονομάζει Νέα Ρώμη. Η πόλη, όμως, θα μείνει στην ιστορία με το όνομα Κωνσταντινούπολη.
Ω Πόλις, Πόλις, χριστιανών καύχημα
και βαρβάρων αφανισμός·
Ω Πόλις, Πόλις, άλλη παράδεισος
φυτευθείσα προς δυσμάς,
έχουσα ένδον φυτά παντοία
βρίθοντα καρπούς πνευματικούς.
Πού σου το κάλλος παράδεισε;
Ο Κωνσταντίνος Α' ο Μέγας μετά την επικράτησή του σε ανατολικό και δυτικό ρωμαϊκό κράτος έκτισε το 324 μ.Χ. την Κωνσταντινούπολη στην αρχαία πόλη, Βυζάντιο.
Από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού διαβάζουμε: Ανήμερα της εορτής του αγίου Μωκίου που μαρτύρησε επί Διοκλητιανού στο Βυζάντιο, στις 11 Μαΐου, τελέστηκαν τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ., μια και ο άγιος θεωρούνταν προστάτης της πόλης την πρώιμη περίοδο. Ο Μέγας Κωνσταντίνος ήθελε να κάνει τα εγκαίνια όταν θα είχαν ολοκληρωθεί βασικά έργα της Νέας Ρώμης, όπως την ονόμασε το 328, και για αυτό η ίδρυση της διήρκεσε πολλά χρόνια.
Το γεγονός των εγκαινίων θεωρήθηκε κορυφαίο δείγμα της γενναιοδωρίας της αυτοκρατορικής αυλής προς τους κατοίκους της Πόλης. Ο αυτοκράτορας συνοδευόμενος από μέλη της αυτοκρατορικής αυλής πήγε στο κέντρο της νέας αγοράς, στο Φόρο, όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή «αφιέρωσης» της στήλης. Η τελετή έγινε στο σημείο όπου ο Κωνσταντίνος είχε δει θείο όραμα το οποίο τον καθοδήγησε να οριοθετήσει τη νέα πόλη.
Μετά το 40ήμερο, στην κορυφή της στήλης τοποθετήθηκε άγαλμα του αυτοκράτορα ως Ήλιου-Απόλλωνα. Η στήλη αυτή αποτελούσε στην ουσία ένα είδος φυλαχτού για την πόλη: τα επτά τύμπανα από πορφυρό γρανίτη είχαν μεταφερθεί από την Τροία, ενώ στα θεμέλιά της λεγόταν ότι είχαν τοποθετηθεί αντικείμενα ιδιαίτερης συμβολικής αξίας τόσο για τους χριστιανούς όσο και για τους εθνικούς. Συγκεκριμένα, είχε τοποθετηθεί εκεί η πέτρα την οποία είχε χτυπήσει ο Μωυσής για να αναβλύσει νερό στην έρημο, ψάθα από τα πανέρια με τα οποία οι μαθητές του Ιησού είχαν μεταφέρει τα ψωμιά και τα ψάρια στο θαύμα της Γαλιλαίας, αλλά και το Παλλάδιο, δηλαδή το άγαλμα της Αθηνάς που ο Αινείας είχε φέρει μαζί του στη Ρώμη από την Τροία.
Το άγαλμα του Κωνσταντίνου ως Ήλιου ήταν καμωμένο από χρυσό. Παρά τους παγανιστικούς συμβολισμούς, επιχειρήθηκε, πιθανότατα σε ελαφρώς μεταγενέστερη φάση, η σύνδεσή του με τη χριστιανική παράδοση· έτσι θεωρήθηκε ότι περιείχε κομμάτι του Τίμιου Ξύλου και ότι οι επτά ακτίνες που αποτελούσαν το στέμμα του έφεραν πυρήνες από τα επτά καρφιά που είχαν χρησιμοποιηθεί στη Σταύρωση του Χριστού.
Αφού οι παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν την τοποθέτηση του αγάλματος στην κορυφή της στήλης ψάλλοντας το «Κύριε», μετέβησαν στον Ιππόδρομο. Ο Κωνσταντίνος ήταν ντυμένος με μεγαλοπρέπεια και, κατά τα λεγόμενα, φόρεσε πρώτη φορά διάδημα στολισμένο με πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Πριν από την έναρξη της αρματοδρομίας, στην αρένα μπήκε ένα άρμα με χρυσό άγαλμα του Κωνσταντίνου που έφερε μικρό άγαλμα της Τύχης. Το άρμα συνοδευόταν από τμήμα της αυτοκρατορικής φρουράς με τελετουργικές και λαμπρές ενδυμασίες.
Μετά την πομπή αυτή, ο αυτοκράτορας μοίρασε χρήματα στο συγκεντρωμένο κόσμο. Ενδέχεται ειδικά για την περίσταση να είχαν κοπεί νομίσματα και αρκετοί μελετητές εικάζουν ότι επρόκειτο για τα νομίσματα με την προσωποποίηση της πόλης και τη Νίκη. Οι τελετές ολοκληρώθηκαν με τελετουργικές πομπές και παρελάσεις σε όλη την πόλη καθώς και με θρησκευτική λειτουργία που πραγματοποιήθηκε στην Αγία Ειρήνη.
Οι πηγές, στο μεγαλύτερο μέρος τους χριστιανικές, δεν αναφέρουν συγκεκριμένες παγανιστικές τελετές για τα εγκαίνια της πόλης, εκτός από την αφιέρωση της στήλης. Είναι μάλλον απίθανο να μην έγιναν, αλλά φαίνεται ότι δεν περιλάμβαναν θυσίες, αφού ο Κωνσταντίνος είχε ήδη φανερώσει την απέχθειά του προς αυτό το είδος θρησκευτικής τελετής.
Ιερά Λείψανα: Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου
του Αγίου βρίσκονται στις Ιερές Μονές
Αγίου Διονυσίου και Παντελεήμονος Αγίου Όρους.
Άγιος Μώκιος ο Ιερομάρτυρας
και βαρβάρων αφανισμός·
Ω Πόλις, Πόλις, άλλη παράδεισος
φυτευθείσα προς δυσμάς,
έχουσα ένδον φυτά παντοία
βρίθοντα καρπούς πνευματικούς.
Πού σου το κάλλος παράδεισε;
Δούκας [Μιχαήλ] (π. 1400-1470)
Βυζαντινοτουρκική ιστορία, 41.1-2.
Εκδόσεις Κανάκη, 1997. 574, 576.
Δείτε: Κωνσταντινούπολη: η Πόλη των πόλεων και η ιστορία της
Όντας εθεμελιώνανε οι Αρχάγγελοι την Πόλη
αγγέλοι την εχτίζανε κι Αγγέλοι κουβαλάνε
Απ’ τ’ Άγιον Όρος το νερό κι απ’ την Αθήνα χώμα
Κι από τα Ιεροσόλυμα, πέτρες και κιραμίδια
Σαν χτίσαν κι αποχτίσανε κι εβγήκανε στην άκρη,
Θρονιάσανε τη Δέσποινα Κυρά να διαφιντεύει
Θαμεύουνταν, ξιαστέκουνταν, το πώς να την ειπούνε,
Πόλη, Κωνσταντινούπολη, του Κωνσταντίνου η Πόλη.
Δείτε: 11 Μαΐου Κυρίλλου και Μεθοδίου Ισαποστόλων και Φωτιστών και οι ορθόδοξες ρίζες της Δύσης ως παράγοντας πανευρωπαϊκής ενότητας
Η Μεγαλειώδης Τελετή Ανήμερα της εορτής του αγίου Μωκίου
Από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού διαβάζουμε: Ανήμερα της εορτής του αγίου Μωκίου που μαρτύρησε επί Διοκλητιανού στο Βυζάντιο, στις 11 Μαΐου, τελέστηκαν τα εγκαίνια της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ., μια και ο άγιος θεωρούνταν προστάτης της πόλης την πρώιμη περίοδο. Ο Μέγας Κωνσταντίνος ήθελε να κάνει τα εγκαίνια όταν θα είχαν ολοκληρωθεί βασικά έργα της Νέας Ρώμης, όπως την ονόμασε το 328, και για αυτό η ίδρυση της διήρκεσε πολλά χρόνια.
Το γεγονός των εγκαινίων θεωρήθηκε κορυφαίο δείγμα της γενναιοδωρίας της αυτοκρατορικής αυλής προς τους κατοίκους της Πόλης. Ο αυτοκράτορας συνοδευόμενος από μέλη της αυτοκρατορικής αυλής πήγε στο κέντρο της νέας αγοράς, στο Φόρο, όπου πραγματοποιήθηκε η τελετή «αφιέρωσης» της στήλης. Η τελετή έγινε στο σημείο όπου ο Κωνσταντίνος είχε δει θείο όραμα το οποίο τον καθοδήγησε να οριοθετήσει τη νέα πόλη.
Μετά το 40ήμερο, στην κορυφή της στήλης τοποθετήθηκε άγαλμα του αυτοκράτορα ως Ήλιου-Απόλλωνα. Η στήλη αυτή αποτελούσε στην ουσία ένα είδος φυλαχτού για την πόλη: τα επτά τύμπανα από πορφυρό γρανίτη είχαν μεταφερθεί από την Τροία, ενώ στα θεμέλιά της λεγόταν ότι είχαν τοποθετηθεί αντικείμενα ιδιαίτερης συμβολικής αξίας τόσο για τους χριστιανούς όσο και για τους εθνικούς. Συγκεκριμένα, είχε τοποθετηθεί εκεί η πέτρα την οποία είχε χτυπήσει ο Μωυσής για να αναβλύσει νερό στην έρημο, ψάθα από τα πανέρια με τα οποία οι μαθητές του Ιησού είχαν μεταφέρει τα ψωμιά και τα ψάρια στο θαύμα της Γαλιλαίας, αλλά και το Παλλάδιο, δηλαδή το άγαλμα της Αθηνάς που ο Αινείας είχε φέρει μαζί του στη Ρώμη από την Τροία.
Το άγαλμα του Κωνσταντίνου ως Ήλιου ήταν καμωμένο από χρυσό. Παρά τους παγανιστικούς συμβολισμούς, επιχειρήθηκε, πιθανότατα σε ελαφρώς μεταγενέστερη φάση, η σύνδεσή του με τη χριστιανική παράδοση· έτσι θεωρήθηκε ότι περιείχε κομμάτι του Τίμιου Ξύλου και ότι οι επτά ακτίνες που αποτελούσαν το στέμμα του έφεραν πυρήνες από τα επτά καρφιά που είχαν χρησιμοποιηθεί στη Σταύρωση του Χριστού.
Αφού οι παρευρισκόμενοι παρακολούθησαν την τοποθέτηση του αγάλματος στην κορυφή της στήλης ψάλλοντας το «Κύριε», μετέβησαν στον Ιππόδρομο. Ο Κωνσταντίνος ήταν ντυμένος με μεγαλοπρέπεια και, κατά τα λεγόμενα, φόρεσε πρώτη φορά διάδημα στολισμένο με πολύτιμους λίθους και μαργαριτάρια. Πριν από την έναρξη της αρματοδρομίας, στην αρένα μπήκε ένα άρμα με χρυσό άγαλμα του Κωνσταντίνου που έφερε μικρό άγαλμα της Τύχης. Το άρμα συνοδευόταν από τμήμα της αυτοκρατορικής φρουράς με τελετουργικές και λαμπρές ενδυμασίες.
Πηγές αναφέρουν πως, επί τουλάχιστον 200 χρόνια, το άγαλμα αυτό περιφερόταν κατά την επέτειο των εγκαινίων της πόλης μέσα στον Ιππόδρομο και όλοι οι μετέπειτα αυτοκράτορες προσκυνούσαν τον ιδρυτή της πόλης.
Οι πηγές, στο μεγαλύτερο μέρος τους χριστιανικές, δεν αναφέρουν συγκεκριμένες παγανιστικές τελετές για τα εγκαίνια της πόλης, εκτός από την αφιέρωση της στήλης. Είναι μάλλον απίθανο να μην έγιναν, αλλά φαίνεται ότι δεν περιλάμβαναν θυσίες, αφού ο Κωνσταντίνος είχε ήδη φανερώσει την απέχθειά του προς αυτό το είδος θρησκευτικής τελετής.
Περισσότερα: Κωνσταντινούπολη
Ιερομάρτυρος Μωκίου († γ' αι.)
του εξ Αμφιπόλεως Θράκης
Εορτάζει 11 Μαΐου
Πάτμος, Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου Πάτμου στο Παρεκκλήσιον
Παναγίας. Τύμπανον του βορείου τοίχου. Προτομή του Αγίου Μωκίου.
Πηγή κ' πληρ. τοιχογραφίας από την εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία.
«Αγιολόγιο της Ορθοδοξίας», Συγγραφέας: Τσολακίδης Δ. Χρήστος,
Ημερομηνία Έκδοσης: 1/3/1997 Εκδόσεις: Τσολακίδης. Σελίδες: 1408
Ιερά Λείψανα: Αποτμήματα του Ιερού Λειψάνου
του Αγίου βρίσκονται στις Ιερές Μονές
Αγίου Διονυσίου και Παντελεήμονος Αγίου Όρους.
Μωκώμενόν σε δεισιδαίμονα πλάνην,
Οἱ δυσσεβεῖς κτείνουσι Μώκιε ξίφει.
Μώκιος ἑνδεκάτῃ κεφαλὴν τμήθη ἀγαθόφρων.
Φως, μέσα στο ειδωλολατρικό σκοτάδι της Ρώμης, ήταν ο Ευφράτιος και η Ευσταθία (επί Διοκλητιανού 284 - 304 μ.Χ.). Οι ευσεβείς αυτοί γονείς μεταλαμπάδευσαν το φως αυτό του Ευαγγελίου και στο γιο τους Μώκιο. Γι' αυτό από μικρή ακόμα ηλικία, ο Μώκιος είχε μεγάλο πόθο να υπηρετήσει την Εκκλησία. Και ο Θεός τον αξίωσε να εκπληρώσει τον Ιερό αυτό πόθο του.
Αφού σπούδασε με ιδιαίτερη επιμέλεια τα Ιερά γράμματα και καταρτίσθηκε όπως έπρεπε στη γνώση και μετάδοση των θρησκευτικών αληθειών, σε κατάλληλη ηλικία έγινε κληρικός. Αργότερα, οι άριστες υπηρεσίες του στην Εκκλησία τον ανέβασαν στο αξίωμα του επισκόπου Αμφιπόλεως (Θράκης). Από τη θέση αυτή, ο Μώκιος εξαπέλυσε καυστικούς ελέγχους ενάντια στο ψέμα της ειδωλολατρίας.
Αφού σπούδασε με ιδιαίτερη επιμέλεια τα Ιερά γράμματα και καταρτίσθηκε όπως έπρεπε στη γνώση και μετάδοση των θρησκευτικών αληθειών, σε κατάλληλη ηλικία έγινε κληρικός. Αργότερα, οι άριστες υπηρεσίες του στην Εκκλησία τον ανέβασαν στο αξίωμα του επισκόπου Αμφιπόλεως (Θράκης). Από τη θέση αυτή, ο Μώκιος εξαπέλυσε καυστικούς ελέγχους ενάντια στο ψέμα της ειδωλολατρίας.
Επίσης, αγωνίστηκε πυρετωδώς να ενισχύσει την πίστη και την υπομονή των πιστών της επισκοπής του. Πάντα, βέβαια, με σκοπό «τον καταρτισμόν των αγίων εις έργον διακονίας, εις οικοδομήν του σώματος του Χριστού» (Προς Εφεσίους, δ' 12). Δηλαδή, με σκοπό να καταρτίζονται οι χριστιανοί και να επιτελείται το έργο της διακονίας, με το οποίο οικοδομείται το σώμα Του Χριστού.
Η έντονη, όμως, διακονική δράση του Μωκίου, προκάλεσε την οργή του ειδωλολάτρη έπαρχου Λαοδικίου, που τον βασάνισε με ποικίλους τρόπους. Αργότερα, άλλος έπαρχος, ο Μάξιμος, του έσχισε τις σάρκες και τον έριξε τροφή στα θηρία. Έβλεπε, όμως, ότι πάντα ο Μώκιος έβγαινε ζωντανός. Τότε, το έτος 288 μ.Χ. τον έστειλε δέσμιο στο Βυζάντιο, όπου τον αποκεφάλισαν, και έτσι πήρε το στεφάνι του μαρτυρίου.
Αργότερα ο Μέγας Κωνσταντίνος ανήγειρε προς τιμήν του Αγίου Μωκίου μεγαλοπρεπή ναό, στον οποίο κατέθεσε και τα ιερά λείψανα αυτού. Στο ναό αυτόν γινόταν αυτοκρατορική προσέλευση κατά την Μεσοπεντηκοστή. Στο ναό, επίσης, φυλασσόταν το ιερό λείψανο του Αγίου Σαμψών του Ξενοδόχου.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικός: Χριστῷ ἱερουργῶν, ἱερεὺς ὢν τῆς δόξης, θυσίαν λογικήν, καὶ ὁλόκληρον θῦμα, ἀθλήσεως ἄνθραξι, σεαυτὸν προαενήνοχας, ὅθεν Μώκιε, διπλῶ στεφάνω σὲ στέφει, ὁ δοξάσας σε, ὡς δοξασθεῖς σοῦ τοὶς ἄθλοις, Χριστὸς ὁ φιλάνθρωπος.
2. Οι ορθόδοξες ρίζες της Δύσης ως παράγοντας πανευρωπαϊκής ενότητας (Ισαποστόλων και Φωτιστών των Σλάβων Κυρίλλου και Μεθοδίου) http://www.sophia-ntrekou.gr/2014/05/orthoxes-rizes-tis-Dysis-ws-paragodas-paneyrwpaikis-enotitas.html
6. Η αγιότητα του Μεγάλου Κωνσταντίνου - Θεοδώρου. Ι. Ρηγινιώτη
http://www.sophia-ntrekou.gr/2019/05/agiotita-m.kwn-nou.html
7. Απάντηση σε αγγλόφωνη νεαρή φίλη της αρχαίας Ελλάδας (& in English)
http://www.sophia-ntrekou.gr/2013/11/blog-post_1.htmlΗ έντονη, όμως, διακονική δράση του Μωκίου, προκάλεσε την οργή του ειδωλολάτρη έπαρχου Λαοδικίου, που τον βασάνισε με ποικίλους τρόπους. Αργότερα, άλλος έπαρχος, ο Μάξιμος, του έσχισε τις σάρκες και τον έριξε τροφή στα θηρία. Έβλεπε, όμως, ότι πάντα ο Μώκιος έβγαινε ζωντανός. Τότε, το έτος 288 μ.Χ. τον έστειλε δέσμιο στο Βυζάντιο, όπου τον αποκεφάλισαν, και έτσι πήρε το στεφάνι του μαρτυρίου.
Αργότερα ο Μέγας Κωνσταντίνος ανήγειρε προς τιμήν του Αγίου Μωκίου μεγαλοπρεπή ναό, στον οποίο κατέθεσε και τα ιερά λείψανα αυτού. Στο ναό αυτόν γινόταν αυτοκρατορική προσέλευση κατά την Μεσοπεντηκοστή. Στο ναό, επίσης, φυλασσόταν το ιερό λείψανο του Αγίου Σαμψών του Ξενοδόχου.
Ἀπολυτίκιον Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικός: Χριστῷ ἱερουργῶν, ἱερεὺς ὢν τῆς δόξης, θυσίαν λογικήν, καὶ ὁλόκληρον θῦμα, ἀθλήσεως ἄνθραξι, σεαυτὸν προαενήνοχας, ὅθεν Μώκιε, διπλῶ στεφάνω σὲ στέφει, ὁ δοξάσας σε, ὡς δοξασθεῖς σοῦ τοὶς ἄθλοις, Χριστὸς ὁ φιλάνθρωπος.
Οι ορθόδοξες ρίζες της Δύσης ως παράγοντας πανευρωπαϊκής
ενότητας: Κυρίλλου και Μεθοδίου Ισαποστόλων και Φωτιστών
Σχετικά με την 11η Μαΐου1. 11 Μαΐου 330 μ.Χ.: Μνήμη των εγκαινίων της Κωνσταντινουπόλεως.
Άγγελος Κυρίου προπορευόμενος του Μ. Κωνσταντίνου
τον καθοδηγούσε στη χάραξη των συνόρων της. Συναξάρι:
3. Τα θυρανοίξια της Αγίας Σοφίας (27 Δεκεμβρίου 537 μ.Χ.)
4. Νίκος Λυγερός: Η Άλωση δεν είναι οριστική. Θα πάρουμε
με στρατηγικό τρόπο την Κωνσταντινούπολη. (Βίντεο)
5. Κωνσταντινούπολη, Βασιλεύουσα Πόλη - Άγιος Νικόλαος Βελιμίροβιτς (ποίημα)
6. Η αγιότητα του Μεγάλου Κωνσταντίνου - Θεοδώρου. Ι. Ρηγινιώτη
http://www.sophia-ntrekou.gr/2019/05/agiotita-m.kwn-nou.html
7. Απάντηση σε αγγλόφωνη νεαρή φίλη της αρχαίας Ελλάδας (& in English)
Η Ορθόδοξη Εκκλησία την 11η Μαΐου εορτάζει ακόμη:
- Γενέθλιον της Κωνσταντινούπολης
- Ισαποστόλων Κυρίλλου (†869) και Μεθοδίου (†855), των εκ Θεσσαλονίκης, φωτιστών των Σλάβων
- Ιερομάρτυρος Μωκίου († γ' αι.) του εξ Αμφιπόλεως Θράκης
- Ιερομαρτύρων Ανθίμου και Σισινίου
- Μαρτύρων Αρμοδίου και Διοσκόρου του Νέου
- Μαρτύρων Μαξίμου, Βάσσου και Φαβίου
- Οσιομάρτυρος Ολυμπίας της νεοφανούς, ασκησάσης και αθλησάσης εν τη ιερά Μονή Καρυών Θερμής της Λέσβου
- Οσιομάρτυρος Ευφροσύνης
- Μάρτυρος Εβελλίου
- Νεομάρτυρος Αργυρίου του εξ Επανωμής Θεσσαλονίκης (†1806)
- Οσίου Αγγελαρίου, αρχιεπισκόπου και φωτιστού Βοημίας
- Κλήμεντος, Σάββα, Γοράσδου και Ναούμ των Θαυματουργών
- Σοφρωνίου του Εγκλείστου
- Νικοδήμου Αρχιεπισκόπου
- Ιερομαρτύρων Ιωσήφ και Αλεξάνδρου
- Χριστοφόρου εκ Γεωργίας
- Θεοφυλάκτου Επισκόπου
Ταις των Σων Αγίων πρεσβείες Χριστέ ο Θεός σώσουν τας ψυχάς ημών
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου