Πηγή: 1) Σπύρος Μουστακλής (1926 - 28 Απριλίου1986)
2) Η επίσκεψη του Αλέκου Παναγούλη στο νοσοκομείο, 1973
*Ο Σπύρος Μουστακλής (1926 – 28 Απριλίου 1986) ήταν Έλληνας στρατιωτικός με σημαντική αντιδικτατορική δράση και εθελοντική συμμετοχή στην Εθνική Αντίσταση. Βασανίστηκε άγρια από την Χούντα των Συνταγματαρχών με αποτέλεσμα την παράλυσή του, αλλά και τον πρόωρο θάνατό του, σε ηλικία 60 ετών. Μέχρι να πεθάνει κατέθετε κάθε χρόνο στεφάνι στην επέτειο του Πολυτεχνείου.
Χαρακτηριστικοί οι στίχοι του Αντώνη Δωριάδη, που δημοσιεύθηκαν στην Ελευθεροτυπία για το μαρτύριο του Σπύρου Μουστακλή.
«Του ζήτησαν να μαρτυρήσει, Δε μίλησε. Του τσάκισαν τα δόντια, του τσάκισαν τα δάχτυλα, του τσάκισαν τα πλευρά, Σιωπούσε. Του ’καψαν το στήθος, του ’καψαν τα πόδια, Του ’καψαν την κοιλιά, Δε μαρτυρούσε. Του θραύσαν τις μασέλες, του μάτωσαν τα νεφρά, Του συνθλίψαν τους όρχεις, Αυτός σιωπούσε. Κοίταζε μόνο, αιώνες μακριά, με τα μάτια του Ιησού».
Ο αντιστράτηγος Σπύρος Μουστακλής, κρατήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για 47 ημέρες όπου βασανίστηκε άγρια. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων ένα βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα, από τον διαβόητο βασανιστή Σπανό, προκάλεσε εγκεφαλικό με αποτέλεσμα να διακομιστεί (με καθυστέρηση πολλών ωρών) στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο «Μιχαηλίδης» και αιτιολογία εισαγωγής «τρακάρισμα στον Ιππόδρομο».
Το εγκεφαλικό τού προκάλεσε ολική παράλυση των δεξιών του άνω και κάτω άκρων. Η αρχική διάγνωση ήταν «αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκλήθηκε από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα».
Το Αρχείο της ΕΡΤ παρουσιάζει ένα ρεπορτάζ της εκπομπήςΒΙΝΤΕΟ: ΟΙ ΡΕΠΟΡΤΕΡΣ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ): Ενημερωτική εκπομπή του ΕΙΡΤ με συνεντεύξεις προσώπων και θέματα της επικαιρότητας. Αρχισυντάκτης ο Δημήτρης Λιμπερόπουλος και παρουσιαστές δημοσιογράφοι οι Χρήστος Οικονόμου, Βασίλης Παπαθανασόπουλος και Νάσος Αθανασίου. Στο 2ο επεισόδιο της σειράς παρουσιάζεται ο Σπύρος Μουστακλής, θύμα βασανιστηρίων της ΕΣΑ στη Δικτατορία, την περίοδο που νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο ΚΑΤ.
Στο επεισόδιο της 13ης/9/1974 ο δημοσιογράφος Χρήστος Οικονόμου συναντά τον αντιστασιακό Σπύρο Μουστακλή την περίοδο που νοσηλευόταν στο νοσοκομείο ΚΑΤ ακολουθώντας θεραπευτική αγωγή, καταβάλλοντας προσπάθεια να συνέλθει από την παράλυση που του προκάλεσαν τα βασανιστήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ στη διάρκεια της Δικτατορίας. Απότακτος ταγματάρχης, ο Σπύρος Μουστακλής είχε μυηθεί στο κίνημα του Ναυτικού και οδηγήθηκε στο ΕΑΤ-ΕΣΑ μετά τη σύλληψή του τον Μάιο του 1973, απ’ όπου εξήλθε ανάπηρος και με σοβαρές εγκεφαλικές βλάβες, αρνούμενος να καταδώσει συνεργάτες του.Παρακολουθούμε πλάνα από τις θεραπείες στις οποίες υποβαλλόταν και συνέντευξη της Προϊσταμένης Εργασιοθεραπείας του νοσοκομείου σχετικά με την κατάσταση του Μουστακλή. Ο φακός καταγράφει επίσης, εξωτερικά πλάνα από τα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ στο κέντρο της Αθήνας. (Το απόσπασμα προέρχεται από το 2ο επεισόδιο της σειράς ΟΙ ΡΕΠΟΡΤΕΡΣ).
”Ρεπόρτερς” παραγωγής 1975, αφιερωμένο στον Σπύρο Μουστακλή.
Μετά από χρόνια ο Στυλιανός Παττακός σχετικά ερωτηθείς δήλωσε κυνικά «Καλά του κάναμε. Να ησυχάσουμε. Η δύναμις επιβάλλεται δια παντός τρόπου. Ό,τι δε λύνεται, κόβεται. Σπαθί.»
Μετά από χρόνια ο Στυλιανός Παττακός σχετικά ερωτηθείς δήλωσε κυνικά «Καλά του κάναμε. Να ησυχάσουμε. Η δύναμις επιβάλλεται δια παντός τρόπου. Ό,τι δε λύνεται, κόβεται. Σπαθί.»
Ο ΒΙΟΣ και τα ΒΑΣΑΝΙΣΤΉΡΙΑ
Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι. Αποφοίτησε από τη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων το 1948. Κατετάγη εθελοντής στην Εθνική Αντίσταση στην οργάνωση Ε.Ο.Ε.Α.- Ε.Δ.Ε.Σ. με στρατηγό τον Ναπολέοντα Ζέρβα στις 2/4/1943 μέχρι την 12/2/1945. Ως μέλος της οργάνωσης έλαβε μέρος στις παρακάτω μάχες:
α) 4/7/1943 στη Γέφυρα Αχελώου κατά των Ιταλών, β) 16-17/7/1943 στη Μακρυνόρο, Σαραντίνα Κρίκελο κατά των Ιταλών, γ) 2-3/10/1943 στον Άγιο Γεώργιο Καστανοχωρίου (Τσακνοχώρι) κατά των Γερμανών, δ) 16-17/10/1943 στους Χαλκιοπούλους Βάλτου κατά των ΕΛΑΣιτών, ε) 21/10/1943 στη μάχη Τετρακώμου κατά των Γερμανών, στ) 3-7/9/1944 στο Κορφοβούνι και Φιλιππιάδα κατά των Γερμανών, ζ) 21/12/1944 στον Προφήτη Ηλία Άρτας κατά ΕΛΑΣιτών. Στη μάχη Προφήτη Ηλία τραυματίσθηκε (συντριπτικό κάταγμα περόνης) και διακομίσθηκε για νοσηλεία στο Συμμαχικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο (Polish General Hospital-No 14750) στο Μπάρι Ιταλίας.
Έλαβε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο (1948-1949) ως ανθυπολοχαγός (Μάχες Βελούτας, Τούρκα Βάλτου, Γέφυρα Κόρακα Τριχωνίδος, Τρίκορφο κ.λπ.) και στη συνέχεια συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας ως υπολοχαγός.
Έλαβε μέρος στον εμφύλιο πόλεμο (1948-1949) ως ανθυπολοχαγός (Μάχες Βελούτας, Τούρκα Βάλτου, Γέφυρα Κόρακα Τριχωνίδος, Τρίκορφο κ.λπ.) και στη συνέχεια συμμετείχε στον πόλεμο της Κορέας ως υπολοχαγός.
Κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας συμμετείχε στο Κίνημα του Ναυτικού της 23ης Μαΐου 1973 μια στασιαστική προσπάθεια στην οποία προέβησαν επισήμως, 207 συνολικά αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του ελληνικού πολεμικού Ναυτικού, με στόχο την ανατροπή του τότε δικτατορικού καθεστώτος.
Συνεργάστηκε με τους αξιωματικούς του ναυτικού ως ταγματάρχης και ήταν από τους λίγους αξιωματικούς του στρατού που πήραν μέρος. Παρότι το κίνημα είχε αρχίσει να σχεδιάζεται από δημοκράτες αξιωματικούς στα 1969, τελικά προδόθηκε μια ημέρα πριν την εκδήλωσή του και καταπνίγηκε εν τη γενέσει του, με αποτέλεσμα μεταξύ των αξιωματικών να συλληφθεί και ο ίδιος (22 Μαΐου 1973).
Η αντίδραση της δικτατορίας υπήρξε άμεση, με σύλληψη όλων σχεδόν των μυημένων στο κίνημα, πολλοί εκ των οποίων βασανίσθηκαν απάνθρωπα, όπως ο απόστρατος τότε ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής τον οποίον κατέστησαν ανάπηρο.
«Το κίνημα του Ναυτικού
στις 23 Μαΐου 1973
δεν ήταν μια οπερέτα
ολίγων αποστράτων
αξιωματικών
αλλά γνήσια
αντίσταση
του Ναυτικού
ενάντια στη Χούντα
που πρέπει
να παραμείνει
στην μνήμη μας
ως πράξη
απελευθέρωσης
του Έθνους
κι αν προδόθηκε
και δεν κατάφερε
να πετύχει
τον στόχο του,
ήταν πλήγμα
για το καθεστώς
γιατί όλος ο κόσμος
έμαθε την αλήθεια.»
Συνελήφθη και φυλακίστηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ όπου βασανίστηκε άγρια 47 ημέρες. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων που του έγιναν, από ομάδα υπό του βασανιστή Αναστασίου Σπανού, τα χτυπήματα στην καρωτίδα του προκάλεσαν εγκεφαλικό επεισόδιο με αποτέλεσμα να διακομιστεί (με καθυστέρηση πολλών ωρών) στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο «Μιχαηλίδης» και αιτιολογία εισαγωγής «τρακάρισμα στον Ιππόδρομο».
Από τα χτυπήματα προκλήθηκε ολική παράλυση των δεξιών του άνω και κάτω άκρων.
Η αρχική διάγνωση ήταν «αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκλήθηκε από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα».
Στη συνέχεια μεταφέρθηκε στην Πολυκλινική Αθηνών και ακολούθως στο ΚΑΤ, όπου παρέμεινε για δυο χρόνια, υποβαλλόμενος σε εντατικές φυσικοθεραπείες. Ύστερα από προσπάθειες πολλών μηνών, ο Μουστακλής κατάφερε να σταθεί όρθιος και να περπατήσει, αλλά δεν μπόρεσε να ξαναμιλήσει.
Έπειτα από αυτό το συμβάν, το δικτατορικό καθεστώς, φοβούμενο αντιδράσεις, μετρίασε τα βασανιστήρια κατά των αξιωματικών που είχαν συλληφθεί. Η τραγική κατάληξη του Μουστακλή αλλά και η ηρωική του στάση παραμένουν ακόμα σύμβολα αντιδικτατορικής δράσης.
Απεβίωσε στις 28 Απριλίου 1986 και κηδεύτηκε στο Μεσολόγγι με τιμές ήρωα. Μετά το θάνατό του, δόθηκε τιμητικά ο βαθμός του Αντιστράτηγου και το όνομά του στο κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (2/39 Σύνταγμα Ευζώνων) όπου υπάρχει και η προτομή του.
Προτομή επίσης έχει ανεγερθεί στα πρώην κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ (σήμερα πάρκο Ελευθερίας) στην Αθήνα. Ακόμη, υπάρχουν πάρκο και πλατεία με την προτομή του, στην Ερμούπολη Σύρου και στη Νέα Φιλαδέλφεια Αττικής αντίστοιχα.
Μετά το θάνατό του, δόθηκε τιμητικά το όνομά του στο στρατόπεδο-κέντρο νεοσυλλέκτων του Μεσολογγίου (Σύνταγμα Πεζικού).
Με το όνομα του υπάρχουν οδοί στην Πυλαία Θεσσαλονίκης, στις Συκιές Θεσσαλονίκης και στην συνοικία της πόλης Τριανδρία, στην Καλαμαριά, στην Ερμούπολη και στην Βάρη της Σύρου, στις Σέρρες, στα Χανιά, στη Σητεία, στο Ηράκλειο Κρήτης, στην Παραλία Πατρών, στο Μεσολόγγι, στο Αγρίνιο, στην Κομοτηνή στη Λαμία, στη Λάρισα, καθώς και εντός του Πολεοδομικού συγκροτήματος Αθηνών-Πειραιώς, στο Ίλιον, στη Λυκόβρυση, στο Ηλιακό Χωριό Πεύκης, στο Μαρούσι, στην Νέα Ερυθραία, στο Αιγάλεω και στην Άνω Νεάπολη Νίκαιας.
Νεκρώσιμη ακολουθία και επικήδειοι στο Α' κοιμητήριο
Αθήνας (30-4-1986) και ταφή στο Μεσολόγγι (βίντεο)
Ο ξεχασμένος αντιστασιακός Αντιστράτηγος Σπύρος Μουστακλής
Ο Παναγούλης έχει τιμηθεί αρκετά για την αγωνιστική δράση του, από την ιστορία και στη συνείδηση του κόσμου. Πολλά βιβλία, άρθρα και εκπομπές έχουν αφιερωθεί σε αυτόν και τον έχουν καταξιώσει σε διεθνές σύμβολο του αγώνα κατά της τυραννίας. Ο Μουστακλής αντίθετα είναι ελάχιστα γνωστός. Παρακάτω παραθέτουμε σχετικό άρθρο του Αντρέα Μπούσιου που δημοσιεύτηκε στην Ελευθεροτυπία στις 16 Νοέμβρη 2003.
– Σπύρο, κάνε ένα τσιγάρο και μετά ξεκινάμε…
Ο Σπύρος… «μιλούσε» με τις εκφράσεις του. Ο Σπύρος μπορούσε να κινηθεί. Η αρχική διάγνωση ήταν αφασία κινητικού τύπου, με μπλοκαρισμένο το κέντρο της κίνησης και της ομιλίας, εξαιτίας του εγκεφαλικού που προκλήθηκε από βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα.
Το τσιγάρο γλιστράει από το χέρι του που τρέμει και κυλάει στο πάτωμα… Το πρόσωπο του Σπύρου αρχίζει να «μιλάει»…
Το μάτι του φυσιοθεραπευτή «κλέβει» τις εκφράσεις του Σπύρου, αλλά συνεχίζει να κάνει τη δουλειά του.
Απέναντι, η δεκάχρονη Ολγίτσα συνεχίζει τον δικό της Γολγοθά στο φυσιοθεραπευτήριο του ΚΑΤ.
Ο Σπύρος δεν μπορεί να πιάσει το τσιγάρο. Νευριάζει. Εξοργίζεται. Αρχίζει να βγάζει άναρθρες κραυγές.
– Σπύρο, πιάσ’ το μόνος σου, του απαντά κοφτά ο φυσιοθεραπευτής.
Ο Σπύρος έχει ήδη κοκκινίσει. Τα κατεστραμμένα νευρικά κύτταρα δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις εντολές του εγκεφάλου.
– Τι περιμένεις, Σπύρο; ΠΙΑΣ’ ΤΟ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ… Κοίτα την Όλγα τι κάνει, φωνάζει σχεδόν ουρλιάζοντας πια ο φυσιοθεραπευτής…
Ο Σπύρος αντιδρά. Το κοκκινισμένο πρόσωπό του… «ουρλιάζει»… Το ιατρείο του ΚΑΤ γεμίζει από τις φωνές του φυσιοθεραπευτή και τις άναρθρες κραυγές του Σπύρου.
Η Όλγα έχει σταματήσει τη φυσιοθεραπεία και κοιτά.
Το πρόσωπο του Σπύρου συνεχίζει να «ουρλιάζει». Το σώμα του αρχίζει να σηκώνεται από την καρέκλα από ένα περίεργο ηλεκτρικό ρεύμα θέλησης που ξυπνά μέσα του.
Το στόμα του Σπύρου θυμάται και…
– Γ@ΜΩ… Γ@ΜΩ…
Ο φυσιοθεραπευτής σταματάει να μιλάει και τα μάτια του ρουφάνε ευχαρίστηση από τις νευρικές κινήσεις του Σπύρου που έχει σηκωθεί και έχει πιάσει το τσιγάρο.
Ο Σπύρος κάθεται μόνος του. Ανάβει με δυσκολία το τσιγάρο. Ο «κόκκινος» Σπύρος πάλλεται από οργισμένη χαρά. Κι όλα αυτά γιατί ήταν... «κόκκινος».
«Ήταν το χειρότερο περιστατικό που είχε έρθει μέχρι τότε, αλλά και από τότε και μετά…» θυμάται η Ντία Τσερμπίνη, φυσιοθεραπεύτρια στο ΚΑΤ. «Ήταν ένα μαύρο σώμα με πληγές παντού. Ήταν φρικτό».
Ύστερα από πέντε μήνες ο Σπύρος Μουστακλής άρχισε να σηκώνεται, με τη βοήθεια της Χριστίνας, της γυναίκας του, και των νοσοκόμων του ΚΑΤ, μόνο με βοηθητικά μηχανήματα.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που σηκώθηκε. Είχε βουίξει όλος ο έκτος όροφος: – Ο Σπύρος σηκώθηκε! Ο Σπύρος σηκώθηκε! Από στόμα σε στόμα. Είχαμε ανατριχιάσει από χαρά όλοι» μας λέει η κυρία Τσερμπίνη, που στάθηκε από την πρώτη μέρα δίπλα του, όχι μόνο από επαγγελματική ευσυνειδησία.
Καθημερινή συντροφιά του μετά τη μεταπολίτευση, ο Αλέκος Παναγούλης, ο Γιάννης Χαραλαμπόπουλος, ο Γιάννης Αλευράς. Αυτοί που ήξεραν και βίωσαν και το πριν και το μετά.
Έζησε δυόμισι χρόνια στο δωμάτιο 609 και κατάφερε να βγει από το νοσοκομείο, γιατί ήταν ήρωας όχι μόνο πριν... αλλά και μετά.
Από το Μάιο του 1973 έως τις 28 Απριλίου του 1986 που πέθανε δεν μίλησε ποτέ όπως όλοι οι άνθρωποι. Οι μόνες λέξεις που έβγαιναν από το στόμα του ήταν οι βρισιές που έλεγε στους βασανιστές του τις ώρες της φρίκης. Ήταν οι μόνες που έμειναν χαραγμένες στον εγκέφαλό του. Οι άλλες σβήστηκαν από τα χτυπήματα.
«Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα ανώνυμα τηλεφωνήματα που γίνονταν καθημερινά στο γραφείο μου και με ρωτούσαν: Μίλησε;» μας λέει η κυρία Τσερμπίνη.
Ο Σπύρος Μουστακλής δεν μίλησε, όπως περίμεναν... αυτοί που έκαναν τα ανώνυμα τηλεφωνήματα. Μίλησε όμως με τον δικό του τρόπο. Μιλούσε τα υπόλοιπα 13 χρόνια που έζησε με το… πρόσωπό του.
Με την ύπαρξή του...
Ο Σπύρος Μουστακλής
θα παραμείνει
στη καρδιά μας
ως ένας
από τους σπάνιους
αξιωματικούς
του στρατού
που συμμετείχε
στο Κίνημα
του Ναυτικού
γιατί δεν ήθελε
η πατρίδα μας
να συνεχίσει
να είναι θύμα
της Χούντας
διότι ήξερε
τι σημαίνει
αντίσταση
και ποιος
είναι ο λόγος
που υπηρετούσε
το Έθνος.
Χριστίνα Μουστακλή: Περιμένω ακόμη μια συγγνώμη
«Του ζήτησαν να μαρτυρήσει / Δε μίλησε / Του τσάκισαν τα δόντια / Του τσάκισαν τα δάχτυλα / Του τσάκισαν τα πλευρά / Σιωπούσε / Του “καψαν το στήθος / Του” καψαν τα πόδια / Του “καψαν την κοιλιά / Δε μαρτυρούσε / Του θραύσαν τις μασέλες / Του μάτωσαν τα νεφρά / Του συνθλίψαν τους όρχεις / Αυτός σιωπούσε / Κοίταζε μόνο / Αιώνες μακριά / Με τα μάτια / Του Ιησού»
Οι στίχοι είναι γραμμένοι από κάποιον άγνωστο, για το μαρτύριο του Σπύρου Μουστακλή και την περιπέτειά του για δεκατρία ολόκληρα χρόνια και έχουν δημοσιευθεί στην «Ελευθεροτυπία». Καθώς τους διαβάζω στη Χριστίνα Μουστακλή, τη χήρα του Σπύρου Μουστακλή που βρίσκεται απέναντί μου, τα μάτια της βουρκώνουν και ο πόνος για άλλη μία φορά αυλακώνει το όμορφο και ήρεμο πρόσωπό της.
Μια γυναίκα που ζει ακόμη και σήμερα τα ανελέητα βασανιστήρια που δέχτηκε το κορμί του ήρωα με τα ολοκάθαρα, γαλάζια μάτια.
«Τον γνώρισα στην Κομοτηνή, στο οδοντιατρείο του θείου μου Κωνσταντίνου Καρουζάκη, το 1957. Είχε έρθει ως ασθενής. Ήταν τότε λοχαγός. Μας συνέδεσε μια βαθιά φιλία. Βρεθήκαμε ξανά στην Αθήνα το 1960 ούσα πρωτοετής στο πανεπιστήμιο και συνδεθήκαμε στενότερα. Το 1967, στις 18 Ιουλίου παντρευτήκαμε! Ο Σπύρος ήταν ένας άνθρωπος ολοζώντανος, γεμάτος θέληση για ζωή. Δυνατός και υπερδραστήριος. Αξιαγάπητος...»
Η Χριστίνα Μουστακλή όταν μιλά για τον άνθρωπο Μουστακλή έχει να θυμάται πολλά, αλλά λέει:
«Το να λέμε εμείς, οι απόλυτα δικοί του άνθρωποι για τον χαρακτήρα εκείνων που αγαπάμε δεν είναι αρκετό. Δείτε λοιπόν τι γράφει ο Ν.Γ. Φιλάρετος, πρώην δήμαρχος της Ερμούπολης που γνώρισε τον Σπύρο τη δεκαετία του ’50: «Η προσωπικότητα του Σπύρου Μουστακλή, κατά τη γνώμη μου, ήταν από τις σπάνιες. Τον χαρακτήριζαν η τιμιότητα, η ευθύτητα, η φιλανθρωπία, η υποστήριξη των αδυνάτων, το θάρρος, το πείσμα. Πίστευε θρησκευτικά στη δημοκρατία και το έδειχνε έμπρακτα, παρόλο που εκείνα τα δύσκολα χρόνια, ως αξιωματικός, φάνταζε με μοναδική ιδιαιτερότητα κάνοντας παρέα με εμάς, τους αριστερούς εκείνης της εποχής, απομονωμένους και πάντοτε καυτηρίαζε ανοιχτά τις διώξεις μας».
Η Ζωή του Βιβλίο
Η. Χριστίνα Μουστακλή έχει μαζέψει δηλώσεις Φίλων ΚΑΙ συναγωνιστών ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΟΥ Άνδρα Της. «Θα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο για τη ζωή και το μαρτύριο του Σπύρου Μουστακλή. Γιατί όσα έχουν γραφτεί για εκείνον, όσα έχουν ειπωθεί και όσα τον χαρακτήριζαν θέλουν πολλές σελίδες αφήγησης».
Δικαιώθηκαν ο αγώνας και η θυσία του Σπύρου Μουστακλή;
Σκύβει το κεφάλι και τα μάτια βουρκώνουν και πάλι. «Εμείς κάναμε το χρέος μας» μου λέει. «Έτσι έπρεπε να κάνουμε. Η δικτατορία και ό, τι ζήσαμε ήταν ολοκαύτωμα. Όσοι λένε ότι «μια χούντα μας χρειάζεται» δεν έχουν ζήσει την κτηνωδία των ανθρώπων που έφεραν τη δικτατορία στην Ελλάδα. Οι οποίοι αμετανόητοι και σκληροί ώς απάνθρωποι, ούτε τότε, ούτε τώρα, ύστερα από 43 ολόκληρα χρόνια ζήτησαν ποτέ τους μια συγγνώμη … Όταν το 1973 ο Σπύρος Μουστακλής βρέθηκε στα χέρια των γιατρών του 401 «ένα κομμάτι συκώτι», όπως τον χαρακτήρισε η κυρία Πολίτη που τον παρέλαβε, κανείς δεν τίμησε τον όρκο του στον Ιπποκράτη. Έκαναν ό, τι ήθελαν σε έναν άνθρωπο που είχε χάσει τα πάντα. Δεν ειδοποίησαν ποτέ κανέναν συγγενή του για την κατάστασή του και σαράντα επτά ολόκληρες μέρες έκρυβαν έναν ζωντανό νεκρό, συνωμοτώντας με τους δικτάτορες και καλύπτοντας του δήμιους των ΕΑΤ-ΕΣΑ. Ούτε και εκείνοι ζήτησαν μια συγγνώμη όλα αυτά τα χρόνια. Εγώ προσπάθησα να περισώσω ό, τι είχε απομείνει από τον άνδρα μου και να σταθώ δίπλα στην κόρη μας, τη Ναταλί, που ήταν τότε μόλις δεκαέξι μηνών. Προσπάθησα όλα αυτά τα χρόνια να υπερασπιστώ τον αγώνα και τη θυσία του και δεν σας κρύβω ότι ο ίδιος πόνος που βίωνα τότε, ίδιος και απαράλλαχτος σφίγγει την καρδιά μου. Η κόρη μου έλεγε: «Μαμά, γιατί δεν χαμογελάς; Όπως η θεία; «Ήταν μικρό παιδί και βίωνε αυτή την τραγική κατάσταση. Καθώς μεγάλωσε ένιωθε περήφανη για τον πατέρα της, αλλά δεν έπαυε να έχει ζήσει μέσα στη θλίψη τα παιδικά της χρόνια».
Τους έχετε συγχωρέσει ποτέ αυτούς που σας έκαναν ένα τέτοιο κακό;
Εκείνοι δεν ζήτησαν ποτέ συγγνώμη. Ίσως να μην ήθελαν να τους συγχωρεθεί τίποτε, γιατί ήταν πιστοί σε αυτό που έκαναν. Το θεωρούσαν καθήκον τους. Ήταν υπερασπιστές της δικτατορίας. Όταν πρωτοείδα τον Σπύρο μετά τα βασανιστήρια, στο 401, βρέθηκε με το όνομα Μιχαηλίδης, μου είπαν ότι είχε βρεθεί έπειτα από τροχαίο κοντά στον Ιππόδρομο. Φυσικά δεν τους πίστεψα. Το σοκ ήταν πολύ μεγάλο. Όμως έμεινα πιστή στα πιστεύω μου και υπερασπίστηκα όσο μπορούσα τον άνδρα μου. Πάλεψα για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια του συζύγου μου, αλλά και των άλλων ανθρώπων. Με όλα αυτά που βλέπω να συμβαίνουν γύρω μου δεν σας κρύβω ότι προβληματίζομαι, πικραίνομαι, πονάω. Ο πόνος μου συνεχίζεται …
Αξίζει να κοιτάμε το παρελθόν κυρία Μουστακλή;
Λένε πως για να ατενίσουμε το μέλλον πρέπει να στηριχθούμε στους ώμους των προγόνων μας. Άρα πρέπει να δούμε τις πράξεις τους. Υπάρχουν οι γραπτοί και οι άγραφοι νόμοι. Θα μπορούσαν αν ήθελαν να βρουν κάποιο τρόπο να ζητήσουν συγγνώμη.
Όσο ζούσε ο Σπύρος Μουστακλής ήταν για όλους αυτούς τους αίτιους και τους υπαίτιους ένα «καρφί». Περίμεναν τον θάνατό του; Άλλωστε ο Σπύρος μιλούσε με τη σιωπή του, έτσι δεν είναι;
Ο Σπύρος με κινήσεις και κάποιες ασυντόνιστες λέξεις μπορούσε να περιγράψει τι είχε υποστεί. Μάλιστα, ο χαράκτης Τάσσος φιλοτέχνησε το πορτρέτο του με στολή και οπλισμό στρατιώτη με φωτοστέφανο χωρίς να τον έχει δει ποτέ, μόνο και μόνο απ “όσα διάβαζε και άκουγε. Ο Σπύρος Μουστακλής πρέπει να σας πω ότι πίστευε και αγαπούσε πολύ τους νέους και ήλπιζε σε αυτούς, περίμενε πολλά από αυτούς. Ήταν ένας δημοκράτης αξιωματικός που πάσχιζε για την ελευθερία, για τον άνθρωπο. Κατά την περίοδο της δικτατορίας υπήρξαν και άλλοι που ταλαιπωρήθηκαν, που υπέστησαν βασανιστήρια. Ο αείμνηστος Λεντάκης, ο Μίκης Θεοδωράκης που με τα τραγούδια του κρατά νωπές τις μνήμες από τα βασανιστήρια στο ΕΑΤ-ΕΣΑ και άλλοι συνάδελφοι του Σπύρου, όπως ο Μήνης, ο Παπάς, ο Βαρδάνης … Ο Σπύρος ήταν το τραγικότερο θύμα αυτής της θηριωδίας. Αυτό που συνέβη στον Σπύρο ήταν προμελετημένο. Έγινε τόσο γρήγορα και είχαν τελειώσει μαζί του σχεδόν από την πρώτη στιγμή. Έξι και επτά άνθρωποι χτυπούσαν λυσσαλέα το κορμί του μπροστά στα μάτια των διοικητών Χατζηζήση και Σπανού. -
Ελπίσατε ποτέ σε ένα θαύμα;
Θα μπορούσαμε να είχαμε αποτελέσματα αν τον βρίσκαμε νωρίτερα, από τις πρώτες ώρες που συνέβη το περιστατικό. Όμως μετά από τρεις και τέσσερις μήνες που προσπαθήσαμε δεν μπορέσαμε να κάνουμε κάτι. Πήγαμε παντού, αλλά η απάντηση ήταν ίδια: «Η βλάβη ήταν πολύ μεγάλη». «Η λύπη είναι εκείνου που του λείπει», όπως έλεγε και ο παππούς μου, και είχε απόλυτο δίκιο. Τα μνημόσυνα δεν φέρνουν πίσω τους αγαπημένους μας και ούτε αποκαθιστούν την ψυχική οδύνη μας. Εμείς δεν περιμένουμε τίποτε από κανέναν. Πολλοί μου λένε ότι όλο πίσω βλέπω. Αλλά εγώ έχω σταματήσει σε εκείνη την εποχή και δεν βλέπω κάποια χαραμάδα από φως για να προχωρήσω μπροστά.
«Ήταν ένας δημοκρατικός αξιωματικός»
Ο Μιχάλης Βαρδάνης, αντιστράτηγος ε.α. που βασανίστηκε επίσης από το ΕΑΤ-ΕΣΑ γράφει για τον Σπύρο Μουστακλή: «Τον πρωτοσυνάντησα στην Κύπρο, Ιούνιο του 1965, σε στρατόπεδο της Αμμοχώστου, ταγματάρχης διοικητής τάγματος και εγώ υπίλαρχος. Είχε προηγηθεί η φήμη του ως κεντρώου, δημοκρατικού αξιωματικού με πολεμικές περγαμηνές στον ΕΔΕΣ, στον εμφύλιο, στην Κορέα. Για την τρίτη περίπτωση (Κορέα) αισθανόταν άβολα, το δικαιολογούσε όμως. Ότι συμμετείχε στο εκστρατευτικό σώμα, γιατί είχε συγκροτηθεί επί ημερών κυβέρνησης Πλαστήρα και το παραλλήλιζε με το αντίστοιχο του 1919 στην Ουκρανία που απαρτίστηκε από βενιζελικούς αξιωματικούς. Ήμασταν εθελοντές στην Κύπρο από το 1964, αλλά ο Ιούνιος του ’65 μύριζε κινδύνους ανωμαλίας. Ο παλιός αντάρτης οσφραινόταν περισσότερο τον κίνδυνο που ερχόταν. Τον είδα ανήσυχο με τις αθρόες αφίξεις αξιωματικών γνωστών για τις ακροδεξιές τοποθετήσεις τους και προσκείμενων στις τότε βασιλικές ίντριγκες. Δεν έκαναν τίποτε άλλο, παρά να παρακολουθούν τους δημοκρατικούς αξιωματικούς και να ετοιμάζουν λίστες υπογραφών».
Βίντεο: Η σύζυγος του Σπύρου Μουστακλή, Χριστίνα Μουστακλή στα μπουντρούμια του ΕΑΤ-ΕΣΑ, εκεί όπου ο Σπύρος Μουστακλής μπήκε ένας υγιέστατος άνθρωπος και βγήκε ένα φυτό.
Βιντεο/αφιέρωμα στον ΗΡΩΑ Μουστακλή
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
ΒΙΝΤΕΟ: α) Αποκάλυψη προτομής αντιστράτηγου
Σπύρου Μουστακλή (1926-1986) και ομιλίες,
στο πάρκο ελευθερίας (23-7-1987). β) Νεκρώσιμη
ακολουθία επικήδειοι και ταφή, αντιστράτηγου
Δημητρίου Οπρόπουλου (1921-1987) στο
Α' κοιμητήριο Αθήνας (24-7-1987).
Σπύρου Μουστακλή (1926-1986) και ομιλίες,
στο πάρκο ελευθερίας (23-7-1987). β) Νεκρώσιμη
ακολουθία επικήδειοι και ταφή, αντιστράτηγου
Δημητρίου Οπρόπουλου (1921-1987) στο
Α' κοιμητήριο Αθήνας (24-7-1987).
Βίντεο από σχολική γιορτή. Οι βασανισμοί επί χούντας
Τι είναι αυτό που ωθεί κάποιους σε αποτρόπαιες
πράξεις όπως ο βασανισμός ενός ανθρώπου;
Τι είναι αυτό που ωθεί κάποιους σε αποτρόπαιες
πράξεις όπως ο βασανισμός ενός ανθρώπου;
XOYNTA 03 Σπ. Μουστακλής, ΕΑΤ-ΕΣΑ: Κρατήθηκε στα κρατητήρια του ΕΑΤ-ΕΣΑ για 47 ημέρες όπου βασανίστηκε άγρια. Κατά τη διάρκεια των βασανιστηρίων ένα βίαιο χτύπημα στην καρωτίδα προκάλεσε εγκεφαλικό με αποτέλεσμα να διακομιστεί (με καθυστέρηση πολλών ωρών) στο 401 Γ.Σ.Ν.Α., όπου εισήλθε με το ψευδώνυμο "Μιχαηλίδης" αιτιολογία εισαγωγής "τρακάρισμα στον Ιππόδρομο".
Στο 2ο επεισόδιο της σειράς παρουσιάζεται ο ΣΠΥΡΟΣ ΜΟΥΣΤΑΚΛΗΣ, θύμα βασανιστηρίων της ΕΣΑ στη Δικτατορία, την περίοδο που νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο ΚΑΤ.
Η συγκλονιστική συνέντευξη της Χριστίνας Μουστακλή
– Δημητρακάκη, συζύγου του Ήρωα, Αγωνιστή της
Δημοκρατίας και φριχτά βασανισθέντα στο κολαστήριο
της ΕΑΤ-ΕΣΑ, τα χρόνια της Χούντας των Συνταγματαρχών
και οι αποκαλύψεις με επίκεντρο της εξέγερση στο
Πολυτεχνείο τον Νοέμβριο του 1973.
Πληροφορίες και αποσπάσματα ελήφθησαν από:
• Βιογραφικό του Σπ. Μουστακλή και συνέντευξη με τη σύζυγο του Ήρωα, Χριστίνα Μουστακλή: Περιμένω ακόμη μια συγγνώμη • 24grammata – 24γράμματα, Εκδοτικός Οίκος
• Ο Σπύρος Μουστακλής και Το κίνημα του Ναυτικού - Ν. Λυγερός, nikos-lygeros-poihsh.blogspot.com
• 46984 - Το κίνημα του Ναυτικού. Ν. Λυγερός. December 1, 2019
• 46982 - Ο Σπύρος Μουστακλής - Ν. Λυγερός. December 1, 2019
• 04.11.2019, «Όσο ικέτευες, τόσο αυτοί σε έδερναν», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ
• Μηνιαίο ενημερωτικό δελτίο του Γενικού Επιτελείου Ναυτικού, Τεύχος Νο. 17 Μαΐου 2013
• Interactive, Pegasus. «Τα επίσημα αρχεία του ΠΝ για τους αξιωματικούς στη Χούντα». Ημερησία.
• Σπύρος Μουστακλής: Ο ξεχασμένος αντιστασιακός, kelaidismata.wordpress.com
• 04.11.2019, «Όσο ικέτευες, τόσο αυτοί σε έδερναν», Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΗΛΙΑΣ ΜΑΓΚΛΙΝΗΣ
• Αλέκος Παναγούλης: η λεβεντιά είναι πληγή που πάντα αίμα τρέχει, Sophia Ntrekou.gr
• Πηγή: by Sophia Ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.