Σπάνιο Βίντεο Ντοκουμέντο - Η Καταστροφή της Σμύρνης το 1922 και οι Πρόσφυγες στην Αθήνα | Αέναη επΑνάσταση

Ο εμπρησμός της Σμύρνης στις τριάντα μία Αυγούστου

χίλια εννιακόσια είκοσι δύο – η αρχή του τέλους για τον ελληνισμό της Ιωνίας.

Βρέθηκε σπάνιο βίντεο ντοκουμέντο για την Καταστροφή

της Σμύρνης το 1922 και τους πρόσφυγες στην Αθήνα

Περιγραφή

✍️ Κείμενο: Σοφία Ντρέκου

Συγκλονιστικά πλάνα από τη Σμύρνη πριν και μετά τον εμπρησμό, τους καταυλισμούς των προσφύγων και τη διαδρομή τους προς την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη.

Ένα φιλμ που έγινε ιστορικό τεκμήριο

Σπάνιο κινηματογραφικό υλικό από την Σμύρνη και την Αθήνα το 1922. Το βίντεο βρήκε και έδωσε στη δημοσιότητα ο εγγονός του Ρόμπερτ Νταβιντιάν (Robert Davidian), 87 χρόνια μετά την Καταστροφή της Σμύρνης.

Το σπάνιο κινηματογραφικό βίντεο της Καταστροφής της Σμύρνης το 1922, που ανακαλύφθηκε στη Νέα Υόρκη δεκαετίες μετά, φέρνει στο φως μοναδικές εικόνες από την ευτυχισμένη Σμύρνη πριν τον εμπρησμό, τις φλόγες και την προσφυγιά.

Ήταν κρυμμένο μέχρι το 2008 σ' ένα μικρό διαμέρισμα της Νέας Υόρκης, όπου ο Ρόμπερτ Νταβιντιάν ανακάλυψε έναν θησαυρό. Ένα σπάνιο κινηματογραφικό υλικό, ένα φιλμ 35 χιλιοστών.

Αποτυπώνει τη φυγή χιλιάδων Ελλήνων και Αρμενίων, την άφιξή τους στην Αθήνα, στον Πειραιά και στη Θεσσαλονίκη, καθώς και τη βοήθεια που πρόσφεραν οι οργανώσεις YMCA και YWCA στους καταυλισμούς.

Ένα ανεκτίμητο ντοκουμέντο μνήμης και γεωπολιτικής σημασίας, που διασώθηκε σε φιλμ 35 χιλιοστών και μετατράπηκε σε ψηφιακή μορφή, προσφέροντας μαρτυρίες για το μέγεθος της ανθρωπιστικής τραγωδίας.

Η μνήμη ως δύναμη ζωής

Το βίντεο του George Magarian δεν είναι μόνο ένα ιστορικό τεκμήριο· είναι η ζωντανή απόδειξη της αντοχής ενός λαού που μέσα από τη στάχτη της Σμύρνης ξαναχτίζει την ύπαρξή του στην Ελλάδα. Από τα καμένα ερείπια μέχρι τα πρώτα πρόχειρα σπίτια στον Νέο Κόσμο, οι εικόνες μας θυμίζουν ότι η μνήμη αποτελεί δύναμη ταυτότητας, δικαιοσύνης και ελπίδας για τις γενιές που ακολουθούν.

Γεωπολιτικές προεκτάσεις της Μικρασιατικής Καταστροφής

Η Καταστροφή της Σμύρνης δεν υπήρξε μόνο ανθρωπιστική τραγωδία· επηρέασε καθοριστικά τον γεωπολιτικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Η μαζική εκκένωση και ανταλλαγή πληθυσμών, η διαμόρφωση του σύγχρονου τουρκικού κράτους και η ενσωμάτωση εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων στον ελληνικό κορμό άλλαξαν για πάντα την ισορροπία δυνάμεων. 

Οι σκηνές που κατέγραψε ο George Magarian λειτουργούν ως οπτική υπενθύμιση του πώς τα γεγονότα του 1922 σημάδεψαν όχι μόνο τις ζωές των ανθρώπων, αλλά και τις διεθνείς σχέσεις στην ευρύτερη περιοχή.

Δείτε επίσης: 1922 η Σμύρνη στις φλόγες: το χρονικό και τα αίτια

Τι αποτυπώνει το φιλμ που βρήκε - Ρόμπερτ Νταβιντιάν

Το φιλμ αποτυπώνει την καταστροφή της Σμύρνης. Είναι ένα κινηματογραφικό υλικό που ο παππούς του είχε τραβήξει στη Σμύρνη το 1922. Οι συγκλονιστικές αυτές εικόνες παρέμειναν επί 60 και πλέον χρόνια στο διαμέρισμα του κινηματογραφιστή, Τζορτζ Μαγκάριαν και της συζύγου του, στη Νέα Υόρκη.

Ο παππούς του Ρόμπερτ Νταβιντιάν, Τζορτζ Μαγκάριαν [George Magarian], ήταν γεννημένος το 1895, σπούδασε στο «Αμερικανικό Κολλέγιο» στο Ικόνιο της Μικράς Ασίας στην Τουρκία και αργότερα ήταν ο σκηνοθέτης του φιλμ, που γυρίστηκε στη Σμύρνη αμέσως μετά την μεγάλη καταστροφή της.

Ο George Magarian, την ίδια στιγμή που συμμετείχε στα γεγονότα αυτά, την ίδια στιγμή, με μια μηχανή 35 mm, κινηματογράφησε πολλές σκηνές της ανθρωπιστικής καταστροφής, στη Σμύρνη, στην Αθήνα και στον Πειραιά.

Διατέλεσε διευθυντής της ΧΕΝ (Χριστιανική Ένωση Νέων, ΧΑΝΘ για τη Θεσσαλονίκη, ή αλλιώς γνωστή ως YMCA), στο παράρτημα του Ικονίου. Αν και η ΧΑΝΘ δεν είναι φιλανθρωπική οργάνωση, την περίοδο των γεγονότων στη Μικρά Ασία, το 1922, οργάνωσε δομές ανακούφισης των θυμάτων της τραγωδίας αυτής.

Το βίντεο βασίζεται σε πλάνα που τράβηξε πριν αλλά και αμέσως μετά την καταστροφή της Σμύρνης το 1922, ενώ περιέχονται πολλά πλάνα από τους καταυλισμούς των προσφύγων και την πολύτιμη βοήθεια των Χριστιανικών Οργανώσεων YMCA & YWCA (ΧΑΝ & ΧΕΝ) που τους παρείχαν για να ορθοποδήσουν. 

Δείχνει σε σχεδόν 10 λεπτά, όλη την ιστορία της καταστροφής της Σμύρνης. 

Στο σπάνιο αυτό βίντεο ντοκουμέντο έχουμε την ευκαιρία να δούμε εικόνες από την ευτυχισμένη Σμύρνη πριν την καταστροφή, εικόνες από την καμένη γη που άφησε πίσω της η θηριωδία των Τούρκων, αλλά και πολλές εικόνες από τη φυγή των κυνηγημένων, τους καταυλισμούς και την προσπάθεια επιβίωσής τους στις νέες πατρίδες. 

Προς το τέλος μάλιστα του 10λεπτου βίντεο διακρίνονται τα πρώτα σπίτια που χτίζουν οι πρόσφυγες στην Αθήνα πιθανόν στην περιοχή του Νέου Κόσμου.

Ο Robert Davidian σκηνοθέτης, κάμεραμαν και παραγωγός εκπομπών κατάφερε να μετατρέψει σε ψηφιακό και να το διασώσει πριν καταστραφεί το video ντοκουμέντο, το οποίο είχε τραβήξει ο παππούς του σε φιλμ 35 χιλιοστών. Στη συνέχεια το ανέβασε στο διαδίκτυο σε ελεύθερη χρήση θέλοντας να μοιραστεί με όλους εμάς τις ιστορικές αυτές στιγμές της καταστροφής της Σμύρνης από τους Τούρκους που κατέγραψε ο George Magarian.

Το βίντεο ξεκινά με σκηνές από την ευτυχισμένη περίοδο της Σμύρνης πριν την καταστροφή, στην προκυμαία (όπου διακρίνεται και το περίφημο ιππήλατο τραμ της Σμύρνης εν κινήσει), τη Γαλλική Συνοικία και την αγορά της Σμύρνης.

Η προκυμαία και η αγορά της Σμύρνης πριν την καταστροφή

– εικόνες μιας πόλης που ακτινοβολούσε ζωή και πολιτισμό.

Στη συνέχεια υπάρχουν πλάνα από την καμένη πόλη που άφησε πίσω της η θηριωδία των Τούρκων όπου διακρίνονται να βγαίνουν καπνοί από τα αποκαΐδια. Καράβια γεμάτα με καραβάνια προσφύγων πλέουν προς νέες πατρίδες (προς τη Μυτιλήνη, τη Χίο και άλλα ελληνικά νησιά, καθώς και προς τη Θεσσαλονίκη και την Αθήνα).

Πλάνα από την Αθήνα (μπροστά από τη σημερινή Βουλή την Ελλήνων), αλλά και από τη Θεσσαλονίκη όπου οι πρόσφυγες συγκεντρώθηκαν κατά δεκάδες χιλιάδες αναζητώντας καταφύγιο. Η ψυχική οδύνη για την απώλεια των αγαπημένων είναι η μόνη που αποσπά την προσοχή των προσφύγων από την πείνα. Καταυλισμοί προσφύγων όπου οι YMCA & YWCA μοιράζουν ψωμί, γάλα, σούπα και ρούχα.

Συγκινητική η εικόνα μιας κυρίας η οποία δείχνει στο φακό ένα νεογέννητο μωρό 2 μόλις ημερών που εγκαταλείφθηκε μπροστά στα σκαλιά μιας εκκλησίας, αλλά και τα πλάνα των προσφύγων που συγκεντρώνονται γύρω από τους αναρτημένους πίνακες των γραφείων πληροφοριών για να αναζητήσουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Οι πληροφορίες που μετέδιδαν οι YMCA & YWCA συνετέλεσαν σε πολλές περιπτώσεις στην επανένωση οικογενειών. Δυο κυρίες της Αμερικανικής YWCA διακρίνονται να καταγράφουν τους πρόσφυγες.

Μόνο το 5% των προσφύγων είναι υγιείς άνδρες, όλοι οι άλλοι είναι γέροι, γυναίκες και παιδιά που δεν μπορούν να συντηρήσουν τον εαυτό τους. Πλάνα από εξαθλιωμένα προσφυγόπουλα να παίζουν ομαδικά παιχνίδια και να περιμένουν μπουλούκια για ιατρική εξέταση. Προς το τέλος του βίντεο περίπου στο 8.30' λεπτό διακρίνονται τα πρώτα σπίτια που χτίζουν οι πρόσφυγες στην Αθήνα (πιθανόν στην περιοχή του Νέου Κόσμου) με τούβλα φτιαγμένα από λάσπη, αυτοσχέδια στρατόπεδα συγκέντρωσης, παράγκες κλπ.

by Sophia-Ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση

Δείτε το συγκλονιστικό βίντεο:

Robert Davidian

My grandfather, George Magarian, born in 1895, educated at the American College at Konia, Turkey and, later, director of the Konya YMCA, filmed Smyrna, Turkey, immediately after it's genocidal destruction.

"The Great Fire of Smyrna is the name commonly given to the fire that ravaged Izmir/Smyrna from 13 to 17 September 1922. Turkish armed forces systematically burned the city and killed Greek and Armenian inhabitants. This is based on extensive eyewitness evidence from Western troops sent to Smyrna during the evacuation, foreign diplomats/relief workers based at Smyrna and Turkish sources." - www.Wikipedia.org

The resulting 35mm edited nitrate film was hidden in my grandmother's apartment in NYC for 60 years. I was lucky to transfer it to digital before it completely disintegrates. -Robert Davidian 5 March 2008

► Δείτε την απαγορευμένη ταινία 1922 του Νίκου Κούνδουρου (1978) για την καταστροφή της Σμύρνης

Περισσότερα: Καταστροφή της Σμύρνης, Μικρά Ασία

 

Οι Αναγνώστες/στριες σχολιάζουν στο Facebook 

117 σχόλια ΕΔΩ

Maria Kona: Κ Α Τ Α Π Λ Η Κ Τ Ι ΚΟ και λυπηρό !!!!!! Θυμήθηκα την γιαγιά μου για όλα αυτά που μας μιλούσε πολλές φορές !!! Δεν γκρίνιαζε για την συμπεριφορά που βρήκαν στον Πειραιά, ίσα-ίσα τους φρόντισαν και τους έδωσαν χώρο (κοντά στον Αγ. Βασίλη) και δούλεψε σκληρά η οικογένεια και έφτιαξε και σπίτι και μαγαζί. Στην Σμύρνη είχαν "τον τρόπο τους" όπως έλεγε, αλλά δεν έλεγε άσχημη κουβέντα σε ΚΑΝΕΝΑΝ και για ΚΑΝΕΝΑΝ εδώ.. Η γιαγιά έφυγε στα 93 και ΠΑΝΤΑ ήταν χαρούμενη και γελαστή. Ίσως όλην την πίκρα την κράτησε στην καρδιά της !!!! Αν έχετε και σεις συγγενείς που σας μίλησαν γι' αυτήν την ολοκληρωτική αλλαγή που υπέστησαν οι άνθρωποι μας, γράψτε κάτι παρακαλώ !!!!!· 27 Αυγ 2021

Maria Maraki: Η πεθερά μου ήρθε μικρό παιδί περίπου 5-6 ετών ! Γλίτωσε όλη η οικογένεια ! Ένα αγόρι δυο κορίτσια και οι γονείς!! Έφυγε όμως γρήγορα από τη ζωή στη γέννα το 40!Αφηνοντας 3 αγόρια ! Τον άνδρα μου ημερών ένα 4 χρονών και ένα 2 !!! Εγκαταστάθηκαν στη Κοκκινιά!! Αλλα και η μητριά του άνδρα μου ήταν από Σμύρνη !!! Η πεθερά μου όμως ήταν υπέροχη γυναίκα από όλους αυτό άκουγα χρόνια ! Όμορφη αρχοντογυναίκα νοικοκυρά έλαμπε το σπίτι της ήταν άνομα και εμφάνιση ωραία Ελένη !!! Τα αδέρφια της έφυγαν μετά τα 90 !!! · 27 Αυγ 2021

Van Gel Span: Πολύτιμο σπάνιο κινηματογραφικό ντοκουμέντο. Σημαντική η αναφορά του φιλμ στον Asa Jennings τον αμερικανό πάστορα της Χ.Α.Ν. (YMCA) που φρόντισε για την διάσωση πέραν των 500.000 προσφύγων από τη Σμύρνη μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. 

Ο Τζένινγκς με αποκλειστικά δικές του πρωτοβουλίες πέτυχε να ηγηθεί μιας τεράστιας προσπάθειας διάσωσης αμάχων, ερχόμενος μάλιστα -χωρίς την παραμικρή διπλωματική εμπειρία- σε επαφή και συνομιλία με τον ίδιο τον Κεμάλ Ατατούρκ και αποσπώντας του την άδεια να οργανώσει τη διάσωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της Σμύρνης.

Ο Κεμάλ του έδωσε 11 μέρες διορία να σώσει όποιους προλάβει. Ο Τζένινγκς πλήρωσε ο ίδιος ναύλο σε ξένα πλοία για να αναλάβουν να μεταφέρουν πρόσφυγες σε ασφάλεια. Σε κάποια τέτοια μεταφορά προς τη Μυτιλήνη είδε εκεί τον ελληνικό πολεμικό στόλο με 25 πλοία αγκυροβολημένο.

Θέλοντας να μεσολαβήσει για την χρήση του πολεμικού στόλου στην οργάνωση της εκκένωσης της Σμύρνης συνάντησε τη δυσθυμία του ελληνικού κράτους, το οποίο αρχικά δέχτηκε να αποστείλει 6 σκάφη και στην πράξη έστειλε μόνο ένα, το θωρηκτό «Κιλκίς» με πλοίαρχο τον Ι. Ε. Θεοφανίδη.

Μόνο αφού ο Τζένινγκς ουσιαστικά εκβίασε τον ίδιο τον πρωθυπουργό Νικόλαο Τριανταφυλλάκο, απειλώντας πως θα καταγγείλει διεθνώς την ελληνική κυβέρνηση για εγκληματική αδράνεια και ευθύνη για την επιφαινόμενη απώλεια αμέτρητων ζωών, δόθηκε η εντολή παρέμβασης του πολεμικού ναυτικού υπό την επίβλεψη του αμερικανικού στόλου της περιοχής και έσπευσαν τα 25 πλοία προς βοήθεια. Αυτό το γεγονός του χάρισε τον άτυπο τίτλο του «ναυάρχου» του ελληνικού στόλου (των 25 πλοίων).

Για το επίτευγμά του αυτό τιμήθηκε με τις κορυφαίες διακρίσεις του Ελληνικού Κράτους. Αναμνηστική στήλη του βρίσκεται στο γκαζόν του Δημαρχείου Βόλου.· 27 Αυγ 2021