Η εμβληματική βραβευμένη ψυχαναλύτρια Άννα Ποταμιάνου και το Έργο της (Αφιέρωμα) Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία

Η εμβληματική μορφή του ελληνικού ψυχαναλυτικού κινήματος

με παγκόσμια αναγνώριση Άννα Ποταμιάνου, έχει τιμηθεί με

τα Μετάλλια της Ελληνικής Αντιστάσεως, του Γαλλικού Ερυθρού

Σταυρού, καθώς και με διακρίσεις της Ακαδημίας Αθηνών

και των Φίλων του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού.

Επιμέλεια αφιερώματος της Σοφίας Ντρέκου

«Εμείς καλούμεθα να σκεφθούμε επέκεινα»

.✟. Αιωνία η Μνήμη και το Έργο της.✟.

Φτωχότερη η ψυχαναλυτική και πολιτιστική κοινότητα της χώρας. Σάββατο 28 Αυγούστου 2021 έφυγε από τη ζωή η εμβληματική και κορυφαία Ελληνίδα ψυχαναλύτρια και ιδρυτικό μέλος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, Άννα Ποταμιάνου σε ηλικία 91 ετών. Το κλινικό και θεωρητικό έργο της καλύπτει πολλούς τομείς της ψυχανάλυσης με ιδιαίτερη αιχμή στα θέματα των οριακών και των ψυχοσωματικών οργανώσεων, του τραύματος, των ταυτίσεων και της αισθητικής. Τον θάνατο της εμβληματικής ψυχαναλύτριας, Άννας Ποταμιάνου, ανακοίνωσε η Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία εκφράζοντας τη θλίψη και την οδύνη της για τον χαμό μιας από τις επιφανέστερες εκπροσώπους της ψυχανάλυσης.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

Με βαθιά θλίψη και ανείπωτη οδύνη ανακοινώνουμε το θάνατο της Άννας Ποταμιάνου, ιδρυτικού μέλους της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, η οποία σφράγισε με το κλινικο-θεωρητικό και διδακτικό της έργο, τη σκέψη και την προσωπικότητά της την Εταιρεία μας.

Μία από τις επιφανέστερες εκπροσώπους της Ψυχανάλυσης, η Άννα Ποταμιάνου, Διδάκτωρ Φιλοσοφίας, ψυχολόγος, υπήρξε επί δεκαετίες διδάσκουσα αναλύτρια της Εταιρείας μας, καθώς και της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων, τακτικό μέλος του Ινστιτούτου Ψυχοσωματικής Pierre Marty και της Ελληνικής Ψυχoσωματικής Εταιρείας, Fellow του Διεθνούς Συμβουλίου Ψυχολόγων, πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, μέλος του Δ.Σ. της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης κλπ.

Το 1956, ίδρυσε, οργάνωσε και διηύθυνε το Κέντρο Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών, τον πρώτο φορέα εξωνοσοκομειακής περίθαλψης στην Ελλάδα.

Συνέγραψε περισσότερα από δέκα βιβλία και πολλές δεκάδες άρθρα, σχετικά με τις οριακές και ψυχοσωματικές οργανώσεις, το τραύμα, την καταστροφικότητα, τις ταυτίσεις, το όνειρο.

Χρήστος Ζερβής                        Μιχάλης Πέτρου

Πρόεδρος ΕΨΕ                    Γεν. Γραμματέας ΕΨΕ

Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία

Άννα Ποταμιάνου, «καλούμεθα να σκεφθούμε επέκεινα»

Αθανάσιος Αλεξανδρίδης*
Μνημονεύοντας 04.09.2021

Η Άννα Ποταμιάνου, το γένος Πιπινέλη, γεννήθηκε στα 1926 στον Πειραιά. Σπούδασε φιλοσοφία, αρχαιολογία στη Φιλοσοφική Αθηνών και ψυχολογία στη Σορβόννη. Εκπαιδεύθηκε στην ψυχανάλυση από την Ψυχαναλυτική Εταιρεία του Παρισιού (SPP), στην ψυχοσωματική από Ινστιτούτο Ψυχοσωματικής του Παρισιού (IPSO – P. Marty) και στην ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία παιδιών από το Κέντρο Εκπαίδευσης Ψυχοθεραπευτών του Παρισιού (CFPP). Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Αθηνών (1958) με θέμα «Τα αίτια της αντικοινωνικής συμπεριφοράς», ασχολείται ενεργά για πάνω από είκοσι χρόνια με την οργάνωση δομών ψυχικής υγείας στη χώρα μας με κυριότερο σταθμό την ίδρυση των Κέντρων Ψυχικής Υγιεινής που διευθύνει περίπου για μια εικοσαετία μέχρι το 1978, με διακοπή στα χρόνια της δικτατορίας.

Η δράση της αυτή δεν οφείλεται μόνο στο κλινικό και ψυχοπαιδαγωγικό της ενδιαφέρον αλλά εκπορεύεται από πνεύμα αγάπης προς την πατρίδα, της οποίας επιθυμεί την ανάπτυξη και τον εξευρωπαϊσμό. Αντιλαμβανόμενη από μικρή ότι βάση της ανάπτυξης είναι η ελευθερία και η δημοκρατία, η Άννα Ποταμιάνου παίρνει μέρος στην Αντίσταση κατά των Γερμανών και για τη δράση της αυτή τιμάται με τα μετάλλια της Ελληνικής Αντίστασης και του Γαλλικού Ερυθρού Σταυρού.

Από το 1972, στην Αθήνα, εργάζεται ιδιωτικά ως ψυχαναλύτρια και για 45 χρόνια αναλύει και εκπαιδεύει πλήθος ψυχαναλυτών. Πρωτοστατεί στην ίδρυση της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας. Εκλέγεται διδάσκουσα αναλύτρια στην Ψυχαναλυτική Εταιρεία του Παρισιού, στο Ινστιτούτο Ψυχοσωματικής του Παρισιού και στην Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία, ενώ κατέχει και υψηλές διοικητικές θέσεις σε διεθνείς οργανισμούς, με σημαντικότερη ίσως τη θητεία της ως μέλος του Δ.Σ. της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (2005-2009). Διεξάγει σεμινάρια και δίνει διαλέξεις σε μεγάλο πλήθος διεθνών συνεδρίων, εργασίες που μέρος τους εκδίδεται σε διεθνή περιοδικά, σε συλλογικά ή ατομικά βιβλία.

Η αρχική παραγωγή των βιβλίων της είναι ψυχοκοινωνικού χαρακτήρα, αλλά από το 1984 αρχίζει τη συγγραφή ψυχαναλυτικών βιβλίων στα γαλλικά. Η απόφασή της αυτή προκύπτει από την ανάγκη της να επικοινωνεί με τη διεθνή ψυχαναλυτική κοινότητα. 

Κυκλοφορεί τέσσερα βιβλία που για να διευκολύνω τον Ελληνα αναγνώστη καταγράφω τις ελληνικές μεταφράσεις τους: «Τα παιδιά της τρέλας», Νεφέλη, 1984, «Ψυχική οικονομία και δυναμική στις οριακές καταστάσεις», Χατζηνικολή, 1993, «Διαδικασίες επανάληψης και προσφορές του Εγώ», Κέδρος, 1999, «Το τραυματικό», Εστία, 2005. 

Τα βιβλία αυτά που της δίνουν κύρος ιδιαίτερα στον γαλλόφωνο ψυχαναλυτικό χώρο, επεξεργάζονται ζητήματα της καλούμενης «νέας» παθολογίας, όπως είναι οι διαταραχές ταυτίσεων και ταυτότητας, το τραύμα και οι παθογόνες επαναλήψεις του, οι οριακές ψυχικές οργανώσεις. 

Η συγγραφέας, με τη θεωρητική ανάπτυξη των εννοιών αλλά και με τα πολλά κλινικά παραδείγματα, δίνει τρόπους ακρόασης και ερμηνείας της ψυχικής οδύνης, ενώ προωθεί και ρηξικέλευθες ιδέες όπως την ανάγκη της χρήσης ενδοψυχικής βίας από το ίδιο το άτομο για να καταστραφούν αλλοτριωτικές «τρελές» του ταυτίσεις, τη θυσία ενός μέρους του Εγώ για να προστατευθεί ο υπόλοιπος ψυχικός κόσμος, κ.ά.

Ακολουθεί η τρίτη συγγραφική της περίοδος από το 2007 μέχρι και το 2019, όπου η συνοδοιπορία μας που άρχισε στα 1988 ως εποπτευόμενός της και που συνεχίστηκε ως εκπαιδευόμενός της στην ψυχοσωματική, ως μεταφραστής, ως επιμελητής των κειμένων της στη Χατζηνικολή, στην Εστία, στον Εξάντα, εδράζεται πλέον στον Ίκαρο, και εκεί οι συλλογές δοκιμίων «Μονοπάτια του θανάτου, στίξεις και αντιστίξεις», 2007, «Λόγος και πράξις στην ψυχανάλυση», 2012 και «Η ποίησις των ονείρων», 2019 βλέπουν το φως, παράλληλα με τα βιβλία «Τα εναντίον εαυτού», 2008 και «Επί ξυρού ακμής», 2011 που βγαίνουν από τις εκδόσεις Μετά. 

Τα δοκίμια γράφονται στα ελληνικά και ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να χαρεί τη γλώσσα μας στις λεπτές λεξικογραφικές και συντακτικές αποχρώσεις που υιοθετεί η συγγραφέας. Χαρακτηρίζονται από το πλάτος και το βάθος στοχασμών που, με εκκίνηση την ψυχανάλυση και χωρίς ποτέ να χάνουν τον προσδοκώμενο θεραπευτικό στόχο, συνομιλούν με την ανθρωπολογία, τη φιλοσοφία, τις φυσικές επιστήμες. Και μόνο κάποιοι τίτλοι μπορούν ενδεικτικά να δείξουν το ταξίδι που προτείνουν: «Πολυπλοκότης και πολυσημία», «Στα ίχνη της ανθρώπινης δημιουργικότητος», «Οταν η ύβρις γίνεται πεπρωμένο», «Βλέμματα στη συγχρονία», κ.ά.

Η Άννα Ποταμιάνου, θεμελιωμένη πάνω στη φροϋδική θεωρία και στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία (Ηράκλειτος, Αριστοτέλης), θεωρεί την ψυχανάλυση «θεωρία σκέψης» και τη συσχετίζει δημιουργικά με τη λεγόμενη «Γαλλική» σχολή της Ψυχανάλυσης, την Ψυχοσωματική Γαλλική Σχολή και τη σύγχρονη φιλοσοφία.

Με τους εκπροσώπους αυτών των ρευμάτων, όπως είναι ο André Green, ο Pierre Marty, o Michel de M’ Uzan, η Piera Aulagnier, αλλά και ο Κορνήλιος Καστοριάδης, έχει στενές προσωπικές σχέσεις και τους προσκαλεί συχνά, συνήθως μέσω της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, στην Ελλάδα δίνοντας την ευκαιρία στην ψυχαναλυτική κοινότητα να έρθει σε επαφή με τον άμεσο προφορικό λόγο αυτών των σημαντικών προσωπικοτήτων.

Όντας κοντά της είχα την ευκαιρία να τους συναναστραφώ και να τους ακούσω να συνομιλούν «μεταξύ τους» για τα, σε μεγάλο βαθμό, «κλειστά» ακόμη και για την ψυχαναλυτική κοινότητα ζητήματα, που ως διλήμματα, ελλείμματα και προκλήσεις τίθενται για τη σύγχρονη ψυχαναλυτική θεωρία και πρακτική. Τον πλούσιο αυτόν αναστοχασμό παρέδωσε στο τελευταίο της βιβλίο «Δονήσεις και δίοδοι, καταμερισμοί και αναθέσεις», που με άξονα το σώμα και τις ζωτικές ενέργειές του, μελετά την προσπάθειά του να ψυχικοποιηθεί και, δυστυχώς, τις αντίστροφες κινήσεις αποψυχικοποίησής του. Βγάλαμε το βιβλίο ως Ελληνική Ψυχοσωματική Εταιρεία στις εκδόσεις Γαβριηλίδης, 2019, σε δίγλωσση ελληνική και γαλλική έκδοση, εκτιμώντας ότι ως «τελική κατάθεση» έπρεπε να κυκλοφορήσει διεθνώς.

Ποτέ δεν την πίστεψα ότι αυτό θα ήταν το τελευταίο «μας» βιβλίο. Με εξαπατούσε το νεανικό της μυαλό που με έκανε να ξεχνώ την ηλικία της. Ήθελα να κάνουμε ένα βιβλίο για το σημαίνον «Ελλάδα» και τις έννοιες που πήρε μέσα στην Ιστορία. Δυστυχώς ο εγκλεισμός μάς έκλεισε τον δρόμο. Ας πω μόνο ότι η Άννα Ποταμιάνου υπέφερε, Σεφερικά, από την κακοδαιμονία του τόπου, ανησυχούσε για την αύξηση του φθόνου και τη δυσλειτουργία της ελληνικής οικογένειας. Διατηρούσε όμως, μέσα σε μια μελαγχολική διάθεση, μια χαραμάδα αισιοδοξίας αν η ερμηνευτική και η ποιητική του λόγου «αγρυπνούσαν».

Ας κλείσω με τα λόγια της: 

«Ως θεωρία σκέψεως η ψυχανάλυσις δεν ήταν δυνατόν να αγνοήσει το θεμελιακό πρόβλημα των σχέσεων του ανθρώπου με τον θάνατο, όχι μόνον ως γεγονός βιολογικό, αλλά και ως βίωμα ψυχικό. Μέσα από τις πολεμικές καταστροφές, την τρομοκρατία κάποιων ιδεολογιών, τις εκρήξεις αυτοκαταστροφικών διαβημάτων, ο ψυχαναλυτικός λόγος ζήτησε να κατανοήσει το πώς ο ανθρώπινος ψυχισμός δουλεύει επί, και δουλεύεται από δυνάμεις φιλότητος και νείκους. Εμείς καλούμεθα να σκεφθούμε επέκεινα».

*Ο Αθανάσιος Αλεξανδρίδης είναι ψυχίατρος, παιδοψυχίατρος, διδάσκων ψυχαναλυτής της Γαλλικής Ψυχαναλυτικής Ένωσης (APF), της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας (ΕΨΕ) και της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης (ΙΡΑ), διδάκτωρ της Ιατρικής και της Φιλοσοφικής (Ψυχ.).

Video: "Guilt and Death" - A discussion between Christos Giannaras 

and Anna Potamianou. 2nd International Conference of the Ecumenical 

Patriarchate for Pastoral Health Care. Rhodes, Greece October 

12-16, 2011. 5th SESSION Moderator: Archim. Chrisostomos Timbas.

1:18:25

Μονογραφίες

• Le moment d’un Choix, [Διατριβή], Société Psychanalytique, Παρίσι
• Personality and Group participation in Greece, Κέντρον Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα, 1966.
• Μεθοδικαί αναπροσαρμογαί εις την εκπαιδευτική εμπειρία: το Ψυχόδραμα στην εκπαίδευση, Τομ. 2, Κέντρον Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα 1964.
• Το πρόβλημα των ανθρωπίνων σχέσεων», Κέντρον Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα 1963.
• Θέματα ψυχικής υγιεινής, Κέντρον Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα 1959.
• Τα αίτια της αντικοινωνικής συμπεριφοράς, [Διατριβή επί Διδακτορία], Αθήνα, 1958.
• Η εγκληματικότης των ανηλίκων ως ψυχολογικό και παιδαγωγικό πρόβλημα, Ινστιτούτο Ιατρικής Ψυχολογίας & Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα, 1956.

Βιβλία

• Δονήσεις και δίοδοι- Καταμερισμοί και αναθέσεις ,Αθήνα: Ίκαρος, 2019
• Η ποίησις των ονείρων, Αθήνα: Ίκαρος, 2019.
• Λόγος και πράξις στην ψυχανάλυση, Αθήνα: Ίκαρος, 2012.
• Επί Ξυρού Ακμής, Αθήνα: Μετά, 2011.
• Τα Εναντίον Εαυτού, Αθήνα: Μετά, 2008.
• Μονοπάτια Θανάτου, Αθήνα: Ίκαρος,
• Le traumatique. Répétition et élaboration, Παρίσι: Dunod, 2001. - Ελληνική έκδ. Αθήνα: Εστία, 2005.
• Processus de répétition et offrandes du Moi, Paris: Delachaux et Niestlé, - Ελληνικήέκδ. Αθήνα: Κέδρος, 1999.
• Un bouclier dans l’économie des états limites: l’espoir, Presses Universitaires de France, Παρίσι, 1991. - Ελληνικήέκδ. Αθήνα: Χατζηνικολή, 1993. - Αγγλική έκδ. Λονδίνο: Routledge, 1997.
• Les Enfants de la folie. Violence dans les identifications, Toulouse: Privat, 1984. – Ελληνική έκδ. Αθήνα: Νεφέλη, 1988.

Συμμετοχή σε Ομαδικές δημοσιεύσεις

• A Tribute to A. Green, Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία ; Νήσος, Αθήνα, 2016.
• Στόχοι της ερμηνείας, Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία.; Νήσος, Αθήνα, 2015.
• Η έννοια του αρνητικού στην ψυχανάλυση, Ελληνική Ψυχαναλυτική Εταιρεία.; Νήσος, Αθήνα, 2011.
• Ψυχαναλυτική Σκέψη, Βήτα, Αθήνα 2007.
• Πέντε ψυχαναλυτές μιλούν για την σχέση ψυχανάλυσης και ψυχοθεραπείας, Καστανιώτης, Αθήνα, 2003.
• Penser les limites, Delachaux et Niestlé, Παρίσι 2002.
• In honor of A. Green, Delachaux et Niestlé, Παρίσι, 2002.
• In the Edge of experience, Karnac, Λονδίνο, 2001.
• L’invention de la pulsion de mort, Dunod, Παρίσι
• Προσεγγίσεις της γέννησης, University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1998,
• Mythes et Psychanalyse, In Press, Παρίσι, 1997.
• Η ενεργός απουσία του Sigmund Freud, Εξάντας ; Τρίαψις Λόγος, Αθήνα, 1994.
• Ίχνη, Εστία, Αθήνα, 1992.
• The personal myth in psychoanalytic theory, International Universities Press, 1991.
• Ψυχαναλυτικά κείμενα, Νεφέλη, Αθήνα, 1990.
• Ψυχανάλυση κα Ελλάδα, Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας, Αθήνα, 1984.
• Σεξουαλική Διαπαιδαγώγηση, Ελληνική Εταιρεία Ευγονικής και Γενετικής του Ανθρώπου, Αθήνα, 1981.
• Psychanalyse et Culture Grecque, Belles Lettres, Παρίσι - Ελληνική έκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1983.
• The Child and his Family, 5,6,8. Wiley, Λονδίνο, 1978, 1980, 1983.
• Mental health Issues, Κέντρον Ψυχικής Υγιεινής, Αθήνα 1976.
• An Epidemiological Study, Κέντρον Ψυχικής Υγιεινής , Αθήνα 1976.

Άρθρα:

• Σκέψεις για τις Κατασκευές στην ψυχανάλυση – Κατασκευές του ψυχαναλυτή, του Γ. Στεφανάτου, Οιδίπους 19, Αθήνα , 2018
• Revisiting the Destiny compulsion, International Journal of Psychoanalysis, 98, No. 1, 2017.
• Pour le temps d’une amitié, Revue Francaise de Psychosomatique, Vol. 52 (2), 2017.
• Amnemonic Traces – Traumatic After-Effects International Journal of Psychoanalysis, Vol. 96, No. 4, 2015 - Istanbul Annual, Vol. 8, 2016.
• Μορφοποιήσεις, εικονογραφήσεις, αναπαραστάσεις: κάποιες σκέψεις, Revue Francaise de Psychosomatique, Vol. 50, 2016.
• Σκέψεις για την ψυχοσωματική οπτική: 4ο Συμπόσιο Ψυχοσωματικής, Αθήνα, 2015.
• Σκέψεις γύρω από την προβληματική της Μητριαρχίας, Οιδίπους, τχ. 11,
• Αντιφώνησις: 3ο Συμπόσιο Ψυχοσωματικής, Αθήνα, 2014.
• Για την ψυχαναλυτική θεωρία και πράξη, Σύναψις, Τόμ. 9, τχ. 28, 2013.
• Στα ίχνη του ανθρώπινου δημιουργικού In Ποίηση και κρίση, Μανδραγόρας, Αθήνα, 2013.
• Όνειρα – Ποιήματα In Ποίηση και κρίση, Μανδραγόρας, Αθήνα, 2013.
• Διατρέχοντας τον χρόνο, Οιδίπους, τχ. 9, 2013.
• Destins et carillons de la culpabilité, Revue Francaise de Psychosomatique, Vol. 44, 2013.
• Στα ίχνη μίας δημιουργίας, Ίκαρος, Αθήνα, 2013.
• Aux carrefours des passions et de la toute–puissance, Revue Française de Psychanalyse, 2, 2011 In Revue Turque Divan, Nο. 3-4, 2011.
• Une fois de plus… la culpabilité, Revue Française de Psychosomatique, Vol. 39, 2011.
• Calmer, s’absenter, veiller, Revue Française de Psychosomatique, 37, 2010.
• Flux et reflux, Revue Française de Psychanalyse, Vol. 5, 2010.
• En poursuivant, Actualités psychosomatiques, Agepso, 13, Γενεύη, 2010.
• Entre le Psychique et le Somatique: construire, Bulletin P.P., Vol. 87, 2008.
• The Part of the Shadows, Psychoanalysis in Europe, Bulletin, Vol. 62, 2008.
• Τραυματικές και Αντι-τραυματικές διαστάσεις στις νευρώσεις πεπρωμένου In 13ο Συμπόσιο της Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας, Αθήνα, 2008.
• Frappes et Battements d’Excitation, Revue Francaise de Psychosomatique, 33, 2008.
• Epimythion au négatif, Revue Française de Psychanalyse, Vol. 1, 2008 και στα ελληνικά βλ. Η έννοια του αρνητικού στην ψυχανάλυση, (Μονογραφία), Ε.Ψ.Ε. Νήσος, Αθήνα.
• Θρήνοι Νηπενθείς, (Μονογραφίες) Ε.Ψ.Ε., Αθήνα,
• Το νήμα στον λαβύρινθο In Ψυχή, Λόγος, Πόλις, Εκδόσεις Ύψιλον, Αθήνα, 2007.
• Témoignages et Questionnements, Revue Francaise de Psychosomatique, Vol. 32, 2007.
• Douleur et Souffrance chez les états limites, S.P.P site Perspectives, 2004 - Revista Portuguese de Psicanalise, Vol. 26, No. 2, 2006.
• In the Space of the Lost Footsteps, Psychoanalysis in Europe, Bulletin 60, 2006.
• Violence dans la vie opératoire et dans les somatisations, Activités Psychosomatiques, Vol. 9, 2006.
• Excitante hybris, Revue Française de Psychanalyse, 1, 2005.
• La question de la Recherche en Psychanalyse, S.P.P site Psychanalyse et Culture, 2005.
• Recherches, [Electr. Bulletin] European Psychoanalytical Federation, 58, 2004.
• Ouverture Psychique – Souffrance somatique Actualités Psychosomatiques, 7, 2004.
• Une trajectoire homosexuelle, Revue Française de Psychanalyse, 1, 2003.
• Ψυχαναλυτικοί σχηματισμοί, Εκ των Υστέρων, τευχ. 8, 2003.
• Attaches métapsychologiques de la fatigue, Revue Francaise de Psychosomatique, 24, 2003.
• Τhoughts on the Foundations and Development of Thinking, Israel Psychoanalytic Society. Journal, 1, No. 3, 2003.
• Resistances and Transformations, [Electr. Bulletin] European Psychoanalytical Federation, 57, 2003.
• Thinking about Ethics and Psychoanalytic Institutions In Psychoanalysis in Europe, European Psychoanalytical Federation., 2003.
• Mouvoir, In Penser les limites, Delachaux et Niestlé, Παρίσι, 2002.
• Fixations psychiques, liages somatiques, Revue Francaise de Psychosomatique, 21, 2002.
• Pathways of Pleasure, International Journal of Psychoanalysis, 83, No. 3, 2002.
• En pensant le figurable, Bulletin de la Société Psychanalytic de Paris, Vol. 60, 2001.
• Σκέψεις και προτάσεις για την αρνητική θεραπευτική αντίδραση, Ψυχολογία, Τόμ. 8, τχ. 2, 2001.
• Sounds of the soma, The Edge of Experience, Karnac, Λονδίνο, 2001.
• Όρια και περάσματα, Εκ των Υστέρων, τχ. 5, 2001.
• L’angoisse de mort, In Le Mal-être., S.P.P., P.U.F., Παρίσι, 1997 και Psicoanalisi Rivista della Ass. Italiana di Psicoanalis,. Vol. Decembre 2000.
• Υπό την σκέπη του ονείρου: περιήγηση στις ρίζες της φροϋδικής σκέψης, Εκ των Υστέρων, τχ. 4, 2000.
• Dans les sillons du traumatique, In Traumatismes, Agepso 3, Γενεύη 2000.
• Από την αρχαιότητα ως σήμερα: η επιθυμία ενσωμάτωσης του θεϊκού In Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Ελληνικής Παιδείας, Αθήνα, 2000.
• Το άγχος του θανάτου, Ψυχαναλυτική θεωρία στις Ψυχιατρικές Πρακτικές, 2 Τόμ., University Studio Press, 1999.
• Avoir la douleur, Revue Francaise de Psychosomatique, 15, 1999.
• Croisements, Revue Francaise de Psychanalyse, Vol. 5, 1999.
• Le temps de l’interprétation, Revue Francaise de Psychosomatique, Vol. 16, 1999.
• Γέννηση και Τεκνοποίηση In Προσεγγίσεις της γέννησης: Θεσσαλονίκη University Studio Press, 1998.
• Ψυχαναλυτικός λόγος και ψυχαναλυτικοί θεσμοί. Σκέψεις και επερωτήσεις, Εκ των Υστέρων, τχ. 2, 1998.
• En dehors du temps… dans les figures du mythe. Hélène, brillance et éblouissement du désir, Revue Francaise de Psychanalyse, Vol. 3, 1998.
• Les contraintes de l’opératoire, Revue Francaise de Psychosomatique, Vol. 13, 1998.
• Parricide et inceste: la solution de Sparte, Adolescence, Vol. 27, 1996 & Monographie “Construire l’Histoire”, Revue Francaise de Psychanalyse, 1998.
• Ένα ψυχαναλυτικό αντικείμενο γεννιέται: αναπλάσεις – ανασυντάξεις - αναδιαρθρώσεις, Εκ των Υστέρων, τχ. 1, 1997.
• Working on the Borders, Bulletin European Psychoanalytical Federation, Vol. 48, 1997.
• De crises et de maladies, Revue Francaise de Psychosomatique, 12, 1997.
• Faits mythiques, événements historiques, réalité psychique, In Mythes et psychanalyse, In Press, Παρίσι, 1997.
• Ψυχικές συνδέσεις – σωματικοί δεσμοί, Ψυχολογικά Θέματα, Tόμ. 7, 1996.
• Μεταξύ παιδικού και μητρικού, Διαβάζω, τχ. 361, 1996.
• Is the chronos of cancer, the time of the illness?, European School of Oncology, Αθήνα, 1995.
• Sur le thème du tout analyser, Revue Française de Psychanalyse, 4, 1994.
• Réflexions sur les processus désinvestissants, Revue Française de Psychosomatique, Vol. 5, 1994.
• De vortex et de volcans, Topique, Vol. 39, 1987 & Argentina Revista de Psichoanalisis, 1993.
• Insuffisances des procédés autocalmants, Revue Française de Psychosomatique, 4, 1993.
• En exil de langue maternelle, Canadian Journal of Psychoanalysis, Vol. 1, No. 2, 1993.
• Inquiétudes au sujet d’une étrange familiarité, Revue Francaise de Psychanalyse, τχ. 2, 1992.
• Approche psychanalytique de la tragédie, Psychanalyse dans la Civilisation, τχ.7, 1992.
• Emprise et dé-prise: une combinatoire, Revue Francaise de Psychanalyse, 5, 1992.
• Note sur un avant-coup, Revue Française de Psychanalyse, Vol. 4, 1992.
• Le pulsionnel dans la compulsion de répétition, Cahiers du Centre de Psychanalyse et de Psychothérapie, Vol. 25, 1992.
• Êtres par procuration, Vers un Antidestin / Patrimoine génétique et droit de l’humanité. Odile Jacob, Παρίσι, 1992.
• D'un reste irréductrible, Topique, Vol. 47, 1991.
• Δρόμοι της γνώσεως. Σκόπελοι και διανοίξεις, Ψυχολογικά Θέματα, Tόμ. 4, 1991.
• Rêves et Somatisation, Topique, Vol. 45, 1990.
• Réflexions et hypothèses sur la problématique des états-limites La Psychanalyse. Questions pour demain. P.U.F. 1990.
• Somatization and Dream Work, The Psychoanalytic Study of the Child, Vol. 45, 1990.
• Διαστάσεις του ερμηνευτικού λόγου στην ψυχανάλυση, Διαβάζω, τχ. 238, 1990.
• On the specificity of the psychoanalytic object and knowledge, Psychiatry: A world perspective, Vol. 3, Elsevier Science Publishing Company, Amsterdam, 1990.
• Formulations de l’interprétation psychanalytique, 36ο Συνέδριο I.P.A., Ρώμη, 1989.
• Episkepsis. Pensées sur la visite d'Anna Freud à Athènes, Revue Internationale d'Histoire de la Psychanalyse, Vol. 1, 1988.
• Figurations du Nirvana et réaction thérapeutique négative, Revue Francaise de Psychanalyse, Vol. 52, 4, 1988.
• Ο Φρόυντ, το παρόν και το μέλλον, Διαβάζω, Ιούλιος – Αύγουστος 1986.
• Des origines du refoulement et de l'agencement des défenses, Revue Francaise de Psychanalyse, 50, No. 1, 1986.
• Ε. Hemingway: Αναζήτηση, Διαβάζω, τχ. 159, Αθήνα, 1986.
• The personal Myth, The Psychoanalytic Study of the Child, Vol. 40, 1985.
• Points de rencontre, Revue Francaise de Psychanalyse, 49, Νο. 4, 1985.
• On the second drive movement, Bulletin European Psychoanalytical Federation, Vol. 25, 1985.
• Ψυχαναλυτική προσέγγιση της αρχαίας τραγωδίας, Νέα Εστία, Τόμ. 116, τχ. 1373, 1984.
• Toucher-touché et… mais… de loin, Revue Francaise de Psychanalyse, 47, No. 1, 1983.
• Propos sur quelques modalités de la régression, Topique, Vol. 31, 1983.
• Sur le travail analytique, Revue Francaise de Psychanalyse, 46, No. 2, 1982.
• On Ego defenses, The Psychoanalytic Study of the Child, Vol. 37, 1982.
• Η δυναμική της ελληνικής οικογένειας, Σύγχρονα Θέματα, Τόμ. 5, τχ. 14, 1982.
• Vécu de l'enfance, défenses du Moi et rencontre avec le Psychanalyste, Revue Francaise de Psychanalyse, 44, No. 5-6, 1980.
• Réflexions Psychanalytiques sur la “Prométhia d'Eschyle”, Revue Francaise de Psychanalyse, 43, No. 3, 1979.
• Comme on l'utilisera, Revue Francaise de Psychanalyse, 42, No. 1-2, 1978.
• Stress and anxiety in Psychosomatic disease. A research on cases of Rheumatoid Arthritis In Issues in Mental Health, Αθήνα 1978.
• Le Deuil de Prométhée, Revue Francaise de Psychanalyse, 41, No. 1-2, 1977.
• Mouvement auto-érotique de la pensée, Revue Francaise de Psychanalyse, 41, No. 5-6, 1977.
• Research on cases of Rheumatoid Arthritis, Transnational Research Newsletter, 18, No. 2, 1976.
• Réflexions sur le transsexualisme féminin, Revue Francaise de Psychanalyse, 39, No. 5-6, 1975.
• The child vulnerable in the mother's desire, Psychotherapy & Psychosomatics, 26, 1975.
• Illusion du rêve et de la connaissance, Revue Francaise de Psychanalyse, 38, No. 5-6, 1974.
• Listening to the family interplay; a parent child interview, International Journal of Group Psychotherapy, Vol. 23, No. 3, 1973.
• A propos de l'Idéal du Moi, Revue Francaise de Psychanalyse, 37, No. 5-6, 1973.
• Relation mère-enfant dans un cas d’arthrite rhumatoïde, Revue de Neuropsychiatrie Infantile, 20, No. 2, Παρίσι, 1972.
• Individual and Groups, Social Science, Vol. 44, No. 2, 1969.
• A propos du refus de fréquentation scolaire dans le cas d’une adolescente à manifestations hystéro-phobiques, Revue de Neuropsychiatrie Infantile, Vol. 16, No. 5-6, Παρίσι, 1968.
• Role Playing and Analytically οriented Group Discussion, International Journal of Sociometry and Sociatry, Τόμ. 5, τχ. 1-2, 1966.
• Ψυχική Υγιεινή και Εθνική πρόοδος, Παιδεία , Μάιος 1961.
• Προβλήματα ωριμάνσεως της κοινωνικής συνειδήσεως, Ελληνικά Θέματα, Αύγουστος 1961.
• Η συμβολή του ψυχολόγου εις την ψυχιατρική ομάδα, Αρχεία Υγιεινής, Οκτώβριος - Δεκέμβριος 1959.
• Το έργο του ψυχολόγου εις τα κλινικά πλαίσια, Παιδεία, Μάρτιος 1959.
• Η κοινωνική αποστολή του Δικαστού ανηλίκων, Ο Κόσμος της Ελληνίδος, Φεβρουάριος 1954.
• Η μεταχείρισις των παραστρατημένων παιδιών, Ο Κόσμος της Ελληνίδος, Μάρτιος 1954.

Άρθρα σε συνεργασία με άλλους:

• A mother-child relation touching on Identity Formation / Φρ. Καραπάνου – Α. Ποταμιάνου [Presented at] 10th Congress of I.C.A.P.A., Δουβλίνο 1982. Published in Σύγχρονα Θέματα, τχ. 23, 1984.
• Language, Desir / Fr. Karapanos – A. Potamianou, Psychanalyse et Culture Grecque, Les Belles Lettres, Παρίσι, 1980.
• Trends of discipline in the Greek family / C. Safilios-Rothschild – Α. Ποταμιάνου, Human Relations, Vol. 24, No. 5, 1972.
• Genèse et évolution de deux phantasmes au cours de la thérapie d’ un enfant psychotique / Fr. Karapanos - A. Potamianou, Revue de Neuropsychiatrie Infantile, 15, No. 1-2, 1967.
• Group Psychotherapy, Psychodrama and Sociometry / Α. Καλούτση – Α. Ποταμιάνου, Journal of Group Psychotherapy, Vol. 11, No. 4, 1958.

Άρθρα στον ημερήσιο τύπο:

• Αντί για την μητέρα μας, σκοτώνουμε την Αθήνα, Εφημ. «Ελευθεροτυπία» 05/06/2010.
• Καταλήξαμε να ευνοούμε το άμετρο, Εφημ. «Η Καθημερινή» 08/06/2008.
• Η αποκάλυψης της καθημερινής συμπεριφοράς, Εφημ. «Η Καθημερινή» 08 &10/01/1985.
• Πόσο υπεύθυνος για τα «κοινά» είναι σήμερα ο απλός πολίτης; Εφημ. «Η Καθημερινή» 21 & 22/07/1985.
• Σκέψεις επί του προβλήματος της εγκληματικότητος των ανηλίκων, Εφημ. «Το Βήμα» 26/09/1954.
• Η εγκληματικότης των ανηλίκων και η καταπολέμησις αυτής, Εφημ. «Ελευθερία» 17/04/1954.

ΤΟ ΝΗΜΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΛΑΒΥΡΙΝΘΟ

εξαιρετική ανάλυση της Άννας Ποταμιάνου

Η Άννα Ποταμιάνου μελέτησε την τέχνη και τους μύθους. Γενικότερα εμπλούτισε το ψυχαναλυτικό κίνημα στην χώρα μας με την φροϋδική προσέγγιση, όπως αυτή αναπτύχθηκε στις γαλλόφωνες αλλά και στις αγγλόφωνες χώρες.

«Ο χωροχρόνος του λαβύρινθου, θεωρούμενος ως χώρος του ψυχισμού αγκαλιάζει μεταφορικά τόσο τα σκοτεινά τρίσβαθα του αδιαμόρφωτου ενορμητικού, όσο και την συγχυτική αρχική περίοδο της σκέψης που δεν διαθέτει τον λόγο και δεν διαφοροποιεί. ‘Όμως μέσα στον λαβύρινθο θα ξετυλιχθεί βαθμιαία το νήμα που διακινεί την προσοχή και τις προσπάθειες του Θησέα. Ο ήρωας θα αγωνισθεί όχι μόνον για να βρει την έξοδο, αλλά και για να νικήσει τον Μινώταυρο, δηλαδή τις δυνάμεις (έξω και μέσα του) που αντιστρατεύονται την αναπαράσταση, την σκέψη και τα διαβήματα που την ακολουθούν. Θησέας και Αριάδνη συλλογίζονται το "δυνατόν γενέσθαι" και σίγουρα οι μορφές τους αντιπροσωπεύουν διαστάσεις αποστασιοποιήσεως από τις αδιέργαστες και αδιαφοροποίητες διεγέρσεις.

Η σκέψη εδώ ανοίγει τα αδιέξοδα του λαβυρίνθου, διασπά την μαύρη καταχνιά του πεδίου στο οποίο κινείται ο ζωάνθρωπος Μινώταυρος, διαπερνά το ασυνείδητο της μόνωσης του όντος που είναι κλειστό στην σκέψη, και απλώνεται όπως η Αριάδνη ξετυλίγει τον μίτο της ή ο Δαίδαλος τις δεξιότητες του.

Σαν τον Θησέα ο άνθρωπος μαθαίνει να αναζητά και να ανακαλύπτει. Ωστόσο, όταν τελικά ο Θησέας κατορθώσει να ξεφύγει από την Κρήτη, θα εγκαταλείψει την Αριάδνη στην Νάξο, εξαπατώντας την, αλλά θα ξεχάσει και να αλλάξει και τα πανιά του καραβιού του κατά την επιστροφή στην Αθήνα.

Γίνεται έτσι πρόξενος θανάτου του πατέρα του, Αιγέα, του οποίου θα πάρει την θέση. Παρασπονδίες και αστοχίες λοιπόν που μαρτυρούν ότι οι διανοίξεις της σκέψεως δεν εξουδετερώνουν τις ενορμητικές πιέσεις και ότι ο ψυχαναγκασμός των επαναλήψεων καραδοκεί για να επιβάλλει την παρουσία του. Εάν οι πρώτες εμπειρίες του ατόμου έχουν εμποτισθεί από πολύ ισχυρές συγκινησιακές φορτίσεις και εάν σημαντικές επαναληπτικές στερήσεις έχουν αναστείλει την διακίνηση της ψευδαισθήσεως της ικανοποιήσεως και την αντίστοιχη αποστασιοποίηση από το πρωτογενές μητρικό αντικείμενο, οι δυσκολίες της εικονοποιήσεως και της αναπαραστάσεως είναι μεγάλες.

Η πορεία εξελίξεως της σκέψεως δεν αποκόπτεται από τον ηφαιστειώδη λαβύρινθο των αχαλίνωτων συγκινησιακών φορτίσεων. Η μορφοποιητική και αναπαραστατική λειτουργικότης του Εγώ κλονίζεται ή αφανίζεται. Ένας Μινώταυρος βρυχάται την απομόνωση του ψυχισμού. Κανείς δεσμός δεν τρέφει τις διαδικασίες συνδέσεων που τόσο απασχόλησαν τον Freud.

Αντίθετα στο επίπεδο που εκπροσωπείται από την μορφή της Αριάδνης, τα πράγματα εμφανίζονται διαφορετικά. Η Αριάδνη επιθυμεί και ψάχνει να συναντήσει το αντικείμενο· αντικείμενο ερωτικό δεμένο με την ευχαρίστηση. Όταν εμφανίζεται ο Θησέας, η αντίληψη της παρουσίας του ξυπνάει μέσα της το ενδιαφέρον για το επιθυμητό. Ξέρει να τον πλησιάσει και να τον γοητεύσει. Δεν διστάζει να συνδεθεί, έστω και αν ο δεσμός της δοκιμάζεται στα χρώματα της αφοσιώσεως. Όμως η Αριάδνη θα τρανταχθεί και από την ανάγκη να σκεφθεί πώς θα σώσει τον Θησέα». 

Το 2019 κυκλοφόρησε το πιο πρόσφατο βιβλίο της «Η ποίησις των ονείρων» (εκδ. Ίκαρος), ένα βιβλίο-οδηγός για όσους ενδιαφέρονται για την «ποίηση» του ανθρώπινου νου.

Εις μνήμην της εμβληματικής και κορυφαίας

Ελληνίδας ψυχαναλύτριας Άννα Ποταμιάνου

«θνητούς γ' ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι μόρον» («έβαλα τέλος

στην κατάσταση που οι θνητοί δεν έβλεπαν τον θάνατο»)

Αισχύλος (456 π.Χ.), Προμηθεύς Δεσμώτης

Σάββας Σαββόπουλος
ψυχίατρος, ψυχαναλυτής

Το Σάββατο 28.08.2021 η Άννα Ποταμιάνου, εμβληματική μορφή του ελληνικού ψυχαναλυτικού κινήματος, χάθηκε από την καθημερινότητά μας. Η ψυχαναλυτική κοινότητα της χώρας φτωχαίνει επειδή σίγησε η πιο καθαρή και βαθυστόχαστη φωνή της. Για όσους ευεργετηθήκαμε από την φιλία, την διδασκαλία, την αδιάκοπη έγνοια της και επεξεργασία για όσα συμβαίνουν στο άτομο, στην κοινωνία και στους θεσμούς είναι μια απώλεια γονεϊκής μορφής.

Το κλινικό και θεωρητικό έργο της επικεντρώθηκε στις τραυματικές ψυχικές καταστάσεις, ιδιαίτερα στις οριακές καταστάσεις, στις ναρκισσιστικές οργανώσεις και τις ψυχοσωματικές παλινδρομήσεις και αποδιοργανώσεις. Μελέτησε επίσης την τέχνη και τους μύθους. Γενικότερα εμπλούτισε το ψυχαναλυτικό κίνημα στην χώρα μας με την φροϋδική προσέγγιση, όπως αυτή αναπτύχθηκε στις γαλλόφωνες αλλά και στις αγγλόφωνες χώρες.

Η Άννα Ποταμιάνου ήταν διδάσκουσα ψυχαναλύτρια της Ψυχαναλυτικής Εταιρείας Παρισίων και της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας, της οποίας διετέλεσε ιδρυτικό μέλος και πρόεδρος. Ως μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Διεθνούς Ψυχαναλυτικής Ένωσης υπερασπίστηκε με σθένος την ανάπτυξη του ψυχαναλυτικού κινήματος, χωρίς ποιοτικές εκπτώσεις.

Ούσα μέλος του Ψυχοσωματικού Ινστιτούτου Παρισίων πήρε την πρωτοβουλία και με νεώτερους συναδέλφους της ίδρυσε και οργάνωσε την Ελληνική Ψυχοσωματική Εταιρεία.

Η επιστημονική και η επαγγελματική της προσφορά είναι παραδειγματική για κάθε ψυχαναλυτή. Λίγοι νοιάστηκαν για την ψυχαναλυτική υπόθεση όσο εκείνη. Θεωρούσε την ψυχανάλυση μια πολύτιμη παρακαταθήκη που παρέλαβε από σπουδαίους δασκάλους και πάσχιζε να την μεταφέρει στην επόμενη γενιά, χωρίς τις ευκολίες που επιβάλλει η σύγχρονη κουλτούρα του μεταμοντέρνου καταναλωτισμού. Συχνά χαρακτηρίστηκε ως «αυστηρή» ή «υπερβολική», όταν προσπαθούσε να κρατήσει την ψυχαναλυτική εκπαίδευση στο επίπεδο που οφείλει να βρίσκεται, ώστε οι νέοι ψυχαναλυτές και ψυχοσωματιστές να τιμούν την λειτουργία τους και να είναι ικανοί να απαντήσουν στις ανάγκες των καιρών.

Πέρα από αυτά η Άννα Ποταμιάνου ήταν μια εξέχουσα μορφή μέσα από το έργο και τη δράση της στην κοινωνία. Συμμετείχε στην αντίσταση κατά των Γερμανών και στις δράσεις του Ελληνικού Ερυθρού Σταύρου. Όμως εκείνο που συγκινεί ιδιαίτερα είναι η απαράμιλλη προσφορά της - με την διδασκαλία, την κλινική εργασία και την θεσμική της παρουσία- στον χώρο της ψυχικής υγείας σε μια καθόλου ευνοϊκή συγκυρία για ονειροπόλους.

Στην μετεμφυλιακή Ελλάδα ο διχασμός κυριαρχούσε, οι ανεπιθύμητοι αντίπαλοι στέλνονταν σε ξερονήσια. Τα άτομα που υπέφεραν ψυχικά τα «φρόντιζαν» ή τα εγκατέλειπαν σε αφιλόξενα μεσαιωνικά άσυλα ή κλινικές όπου η υποδοχή ήταν το ηλεκτροσόκ. Η πολιτική ηγεσία και οι υπεύθυνοι της ψυχικής υγείας στην χώρα αδιαφορούσαν για τον εκσυγχρονισμό της ψυχιατρικής. Όχι μόνο δεν φρόντιζαν τα άτομα με ψυχικές διαταραχές, αλλά επιπλέον συγκάλυπταν τα οικογενειακά δράματα-εγκλήματα που εξελίσσονταν σε ανήλιαγα υπόγεια ή σε λευκά δωμάτια.

Ήταν τότε που η Άννα Ποταμιάνου, εμπνεόμενη από την προοδευτική ψυχιατρική προσέγγιση στο Παρίσι, εφάρμοσε στην Ελλάδα μια «ανοιχτόμυαλη» προοπτική ψυχιατρικής παρέμβασης, δίνοντας έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα. Το 1956, ίδρυσε, οργάνωσε και διηύθυνε το Κέντρο της Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών (ΚΨΥ), με στόχο να λειτουργήσουν υπηρεσίες ικανές να φροντίσουν άτομα με ψυχικές διαταραχές, κρατώντας τα ενταγμένα στην οικογένεια και την τοπική κοινωνία. Δηλαδή να αποφύγουν να τα καταπιούν τα άσυλα. Εκείνη την σκοτεινή περίοδο ήταν η Άννα Ποταμιάνου που πρόσφερε υπαρξιακή και επαγγελματική διέξοδο σε εκλεκτούς ψυχιάτρους, οι οποίοι στιγματίστηκαν για τις πολιτικές τους απόψεις και αποκλείστηκαν εργασιακά από τον δημόσιο τομέα.

Στο πλαίσιο του ΚΨΥ αναρίθμητα άτομα με ψυχικές διαταραχές επωφελήθηκαν σύγχρονων υπηρεσιών, ασύλληπτων μέχρι τότε στη χώρα μας. Πολλοί επαγγελματίες της ψυχικής υγείας εμπνεύστηκαν από το παράδειγμά της και εκπαιδεύτηκαν στην ψυχοδυναμική θεραπευτική προσέγγιση προσφέροντας με την σειρά τους στο πεδίο της ψυχικής υγείας. Η Άννα Ποταμιάνου διηύθυνε το ΚΨΥ μέχρι το 1968, όταν παραιτήθηκε λόγω της δικτατορίας. Όπως η ίδια μου εκμυστηρεύθηκε, ο Γ. Παπαδόπουλος την κάλεσε στο γραφείο του και της ζήτησε να ανακαλέσει την παραίτησή της. Της υποσχέθηκε μάλιστα ότι θα μεριμνήσει ο ίδιος ώστε να μην διαταραχτεί η λειτουργία του ΚΨΥ. Η Άννα Ποταμιάνου αρνήθηκε ευγενικά την πρόταση του δικτάτορα.

Και άλλοι εκσυγχρονιστές ειδικοί της ψυχικής υγείας απομακρύνθηκαν, παραιτήθηκαν ή διέφυγαν στο εξωτερικό λόγω της χούντας. Αντικαταστάθηκαν από συντηρητικούς ή καθεστωτικούς ψυχιάτρους, όχι πάντα επιστημονικά επαρκείς, όμως πρόθυμους να υπηρετήσουν το καθεστώς και τους θεσμούς που είχε αλώσει σε πανεπιστημιακές και άλλες ψυχιατρικές δομές. Αυτοί με την υπηρεσιακή τους συμπεριφορά, την αδιαφορία και την αναλγησία τους νομιμοποίησαν την ακραία ιδεολογική τάση, που επέβαλλε την καταστολή και τον περιορισμό των πάσης φύσεως «αποκλινόντων».

Μετά την μεταπολίτευση η Άννα Ποταμιάνου πρωτοστάτησε στην ίδρυση και ανάπτυξη της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και της Ελληνικής Ψυχοσωματικής Εταιρείας και διηύθυνε και πάλι το ΚΨΥ από το 1994-1998. Αξιώθηκε να εκπαιδεύσει και βοήθησε να ωριμάσουν δεκάδες ψυχαναλυτές, οι οποίοι σήμερα προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην ελληνική κοινωνία. Εκατοντάδες ειδικοί της ψυχικής υγείας σημαδεύτηκαν από την μαθητεία τους κοντά της.

Για κάποιους ψυχαναλυτές η Άννα Ποταμιάνου παραμένει υπόδειγμα αναλύτριας, η οποία ποτέ δεν βολεύτηκε στις δάφνες της, ποτέ δεν εφησύχαζε, ποτέ δεν ήταν σίγουρη ότι δεν πλανάται, αλλά ήταν σίγουρη ότι κάθε μέρα κρίνεται. Μέχρι τις τελευταίες στιγμές της ζωής της αναρωτιόταν για όσα έγιναν και όσα δεν έγιναν. Και πίστευε ότι οι νεότεροι μπορούν να επιτύχουν σε όσα απέτυχε εκείνη και οι συνάδελφοι της γενιάς της.

Τώρα μένουμε μόνοι χωρίς την πολύτιμη γνώμη της στην οποία προσφεύγαμε όταν αντιμετωπίζαμε σοβαρά διλήμματα ή αδιέξοδα. Τώρα μας εμπνέει το παράδειγμα της. Η ίδια συμφωνούσε ότι υπάρχουν τρεις αρχές που είναι ο κορμός της υπαρξιακής μας αναζήτησης: Ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι, ότι έχουμε μόνο ένα φύλο και ότι κάποια μέρα θα πεθάνουμε. Το τελευταίο είναι δώρο του Προμηθέα στον άνθρωπο.

by Sophia-Ntrekou.gr | Αέναη επΑνάσταση

Περισσότερα: Ψυχοθεραπευτικά, Πρόσωπα

Ο Σάββας Σαββόπουλος είναι ψυχίατρος και διδάσκων ψυχαναλυτής. Σπούδασε ιατρική στo Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Ειδικεύτηκε ως ψυχίατρος στην Γενεύη. Με το ερευνητικό του έργο πάνω στις ανατομικό-κλινικές συσχετίσεις στην χορεία του Huntington ανακηρύχθηκε διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Γενεύης. Στην ψυχανάλυση και στην ψυχοσωματική εκπαιδεύτηκε στην Γενεύη, στο Παρίσι και στην Αθήνα και μαθήτευσε κοντά στους F. Pasche, R. Diatkine, A. Green, M. Fain, O. Flournoy, G. Mercier, Άννα Ποταμιάνου.