Οι γονείς μου, μου μετέδιδαν την αίσθηση ότι δεν ήμουνα δικό τους παιδί, αλλά παιδί του Θεού. π. Συμεών de la Jara από το Περού
π. Συμεών de la Jara(ντε λα Χάρα) Higginson ο Περουβιανός
Γεννήθηκε στη Λίμα του Περού, ταξίδεψε παντού, γνώρισε όλες τις θρησκείες αλλά τον «έκλεψε» η ορθοδοξία. Λέει ο ίδιος:
«Στο Παρίσι, μια μέρα συνάντησα σ’ ένα εστιατόριο έναν ορθόδοξο μοναχό που επρόκειτο ν’ αλλάξει ολόκληρη τη ζωή μου. «Η ορθοδοξία ανακεφαλαιώνεται σ’ αυτά τα λόγια», μου είπε. «Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος θεός κατά χάριν και μετοχήν. Και αυτό σημαίνει ότι έτσι όπως όταν βάλεις ένα σίδερο στη φωτιά το σίδερο γίνεται φωτιά δια της συμμετοχής στο πυρ, έτσι κι όταν ο άνθρωπος μετέχει του θείου πυρός γίνεται κι αυτός και πυρ και φως και θεός κατά χάριν». Αυτός μου είπε τότε ότι στην Ελλάδα υπάρχει μια χερσόνησος όπου οι μοναχοί επαναλαμβάνουν το όνομα του Ιησού ώσπου να γραφτεί στις καρδιές τους. Τον ρώτησα τότε αν υπάρχουν ποιητές στην ορθοδοξία και μου απάντησε ότι υπάρχουν πολλοί, κι ένας απ’ αυτούς είναι ο Άγιος Συμεών, ο νέος θεολόγος, που έγραψε ύμνους έρωτος για τον Θεό.»Είναι αγιορείτης αναχωρητής, ταξιδευτής, στοχαστής, μεταφραστής, φωτογράφος και ζωγράφος, αλλά πάνω από όλα ποιητής. Ποιητής με όλες τις σημασίες της λέξης.
Υπάρχει μια συγκλονιστική μαρτυρία από έναν Αγιορείτη, τον πατέρα Συμεών, που κατάγεται από το Περού.
Όταν ήταν μικρός, η μητέρα του στο Περού του έλεγε:
-Εσύ, όταν θα μεγαλώσεις, θα φορέσεις μαύρα. Δεν ξέρω τι θα είναι αυτά τα μαύρα. Θα ζήσεις σ’ ένα μέρος, που δεν θα είναι νησί, και μόνο με βάρκα θα πηγαίνεις εκεί.Μεγάλωσε, σπούδασε και γύρισε όλον τον κόσμο. Πήγε και στο Παρίσι, εκεί γνώρισε έναν Ορθόδοξο μοναχό, και ελκύστηκε στην Ορθοδοξία, γιατί ήταν παπικός.
Ταξίδεψε στο Άγιον Όρος κι εκεί ο Θεός έκαμε το θαύμα του! Βαπτίσθηκε, έγινε μοναχός με το όνομα Συμεών και αργότερα ιερεύς.
Ύστερα από αρκετά χρόνια, πήγε στην πατρίδα του, στο Περού, όπου κατήχησε και βάπτισε τη μητέρα του σε μια λίμνη. Τρεις φορές την έπιασε, την βούτηξε μέσα στο νερό και την σήκωσε. Μετά την τρίτη ανάδυση, σηκώθηκε η μητέρα του ψηλά και φορούσε έναν ωραιότατο λευκό χιτώνα, έμεινε για μια στιγμή ακίνητη… κι ύστερα έπεσε κάτω και λιποθύμησε.
Τα αδέλφια του, όρμησαν να τον λυντσάρουν γιατί νόμισαν ότι τη μάνα τους την έπνιξε ο αδελφός τους, ο καλόγερος. Μόλις όμως πλησίασαν κοντά, άρχισε να σηκώνεται η γυναίκα και είπε τα εξής:
- Μετά την τρίτη κατάδυση και ανάδυση, όταν σηκώθηκα, άστραψε όλος ο τόπος και γέμισε όλος από φως, μια υπέρλαμπρη φωτοχυσία. Αυτό το φως με έντυσε με ενδύματα ολόχαρα, ολοφώτεινα, ολόλαμπρα. Αυτό το φως μπήκε και μέσα μου, με πλημμύρισε ολόκληρη, με έπνιξε, με κατέφαγε, με εξαΰλωσε, μέσα και έξω και με έκανε κυριολεκτικά φωτοφόρο.Ήταν δε τόσο δυνατό το φως και τόσο δυνατή η συγκίνησης που την κυρίευσε από αυτήν την πλημμύρα της φωτοχυσίας, που δεν άντεξε και λιποθύμησε.
Αυτά τα διηγείτο ο ίδιος ο πατήρ Συμεών, σε ευλαβείς προσκυνητές.
Να τα θαύματα, πού γίνονται στο Μυστήριο του αγίου Βαπτίσματος.
Πηγή: πρωτοπρ. Στεφάνου Αναγνωστοπούλου,
Γνώσις και βίωμα της ορθοδόξου πίστεως 2013
Λέει ο π. Συμεών από το Περού:
Η μητέρα μου ήταν κατά το ήμισυ ιρλανδικής καταγωγής – ήταν μια θαυμάσια γυναίκα βαθύτατων αισθημάτων, με πνευματικότητα, μια γυναίκα με πάθος. Είμαι πρωτότοκος, με δυο αδέλφια – αγόρι και κορίτσι. Όταν γεννήθηκα η μητέρα μου με αφιέρωσε στον Εσταυρωμένο. Ήμουν χαϊδεμένος, με αγαπούσαν… Θυμάμαι μια φορά, όταν ήμουν 6 χρονών, καθόμουν στο σαλόνι μαζί με τη μητέρα μου, η οποία κεντούσε. Ήταν ηλιοβασίλεμα – στη Λίμα έχουμε πάντα ισημερία – σήκωσε τότε το κεφάλι κι εκεί που καθόμουν σιωπηλός με κοίταξε και ψιθύρισε: «Παιδί μου, όταν εσύ θα μεγαλώσεις δεν θα μείνεις κοντά μου. Θα φύγεις πολύ μακριά – σε μια χώρα όπου υπάρχει κάτι σαν ένα νησί και που το κατοικούν άνθρωποι της μοναξιάς, που συνέχεια προσεύχονται και σπάνια βγαίνουν στον κόσμο». Μετά ξεχάσαμε κι οι δυο αυτές τις φράσεις – τις ξεχάσαμε για πολύ καιρό.
«Τα μοναστήρια του Αγίου Όρους είναι θεία και ιερά οινοπωλεία Νηφάλιας Μέθης. Οινοπώλης είναι η Παναγία. Οι καλόγεροι διψάνε για τον Χριστό και τη Μέθη Του. Για την Αγάπη, για την πόση του Φωτός. Για την γεύση, κατέναντι του Ηλίου, του οίνου του λευκολαμπρούς της Νηφάλιας Μέθης, τελικής του Θεού αεί επεκτεινομένης απολαύσεως».
Απόσπασμα από το κλασικό μικρό βιβλίο του ιερομονάχου Συμεών από το Περού,
Λέει ο π. Συμεών από το Περού:
Η μητέρα μου ήταν κατά το ήμισυ ιρλανδικής καταγωγής – ήταν μια θαυμάσια γυναίκα βαθύτατων αισθημάτων, με πνευματικότητα, μια γυναίκα με πάθος. Είμαι πρωτότοκος, με δυο αδέλφια – αγόρι και κορίτσι. Όταν γεννήθηκα η μητέρα μου με αφιέρωσε στον Εσταυρωμένο. Ήμουν χαϊδεμένος, με αγαπούσαν… Θυμάμαι μια φορά, όταν ήμουν 6 χρονών, καθόμουν στο σαλόνι μαζί με τη μητέρα μου, η οποία κεντούσε. Ήταν ηλιοβασίλεμα – στη Λίμα έχουμε πάντα ισημερία – σήκωσε τότε το κεφάλι κι εκεί που καθόμουν σιωπηλός με κοίταξε και ψιθύρισε: «Παιδί μου, όταν εσύ θα μεγαλώσεις δεν θα μείνεις κοντά μου. Θα φύγεις πολύ μακριά – σε μια χώρα όπου υπάρχει κάτι σαν ένα νησί και που το κατοικούν άνθρωποι της μοναξιάς, που συνέχεια προσεύχονται και σπάνια βγαίνουν στον κόσμο». Μετά ξεχάσαμε κι οι δυο αυτές τις φράσεις – τις ξεχάσαμε για πολύ καιρό.
Οι γονείς σας -αναπαυμένοι από χρόνια- σας «επισκέπτονται»;Είναι πάντα στην καρδιά μου. Tους αγαπούσα και τους αγαπώ πολύ. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τους σκεπάζει. M᾿ επηρέασαν χωρίς να μου επιβληθούν. Τρυφερά σεβόμενοι το παιδί τους κι εμπιστεύοντάς το στο Θεό, μου μετέδιδαν την αίσθηση ότι δεν ήμουνα δικό τους παιδί, αλλά παιδί του Θεού. Ήτανε ωραίοι άνθρωποι με ευγενικά αισθήματα. Η μητέρα μου έγινε ορθόδοξη. Σ᾿ ένα ρυάκι στις παρυφές των Άνδεων βαπτίστηκε, με το όνομα Ελευθερία, από μένα τον ανάξιο αλλά και νέο ιερέα.
«Τα μοναστήρια του Αγίου Όρους είναι θεία και ιερά οινοπωλεία Νηφάλιας Μέθης. Οινοπώλης είναι η Παναγία. Οι καλόγεροι διψάνε για τον Χριστό και τη Μέθη Του. Για την Αγάπη, για την πόση του Φωτός. Για την γεύση, κατέναντι του Ηλίου, του οίνου του λευκολαμπρούς της Νηφάλιας Μέθης, τελικής του Θεού αεί επεκτεινομένης απολαύσεως».
Απόσπασμα από το κλασικό μικρό βιβλίο του ιερομονάχου Συμεών από το Περού,
μοναχού στο Άγιο Όρος. Νηφάλιος Μέθη, Ιερομόναχος Συμεών, εκδ. Άγρα, 1985.
Συνέντευξη με τον Συμεών δε λα Χάρα
25/11/2009 Η ποίηση, ένα είδος προσευχής
Ο Ιερομόναχος Συμεών στο Κελλί του Τιμίου Σταυρού (Φωτογραφία: Ιερ. Εφ. Κ.)
Ο Συμεών είναι Περουβιανός (κατά κόσμο Miguel Angel de la Jara Higinson, -Μιγκέλ Ανχελ ντε λα Χάρα-) και όμως γνωρίζει τα ελληνικά καλύτερα από τους περισσότερους από εμάς. Είναι αναχωρητής, ταξιδευτής, στοχαστής και ζωγράφος, αλλά πάνω από όλα ποιητής. Ποιητής με όλες τις σημασίες της λέξης. Πρέπει να τον δει κανείς να ετοιμάζει ένα τσάι για να καταλάβει ότι η ποίηση γι' αυτόν δεν είναι μόνο γραπτός λόγος.
Όταν συνομιλείς μαζί του αισθάνεσαι ότι, ενώ βρίσκεται δίπλα σου, ταυτόχρονα ταξιδεύει κάπου αλλού και σε ταξιδεύει. Και σίγουρα μια συνέντευξη σαν και αυτή δεν είναι δυνατόν να σας μεταδώσει παρά μονάχα ψήγματα της πολύπλευρης προσωπικότητάς του. Ίσως, πάλι, τον γνωρίσετε καλύτερα διαβάζοντας τα βιβλία του, «Συμεών Μνήμα» και «Με ιμάτιον μέλαν» από τις εκδόσεις Άγρα. Εμείς, οι επιβάτες του CaptainBook.gr, τα έχουμε διαβάσει και από τότε έγιναν μόνιμοι συνοδοιπόροι μας στα τοπία της ποίησης. Ελπίζουμε να γίνουν και δικοί σας.
CΑPTAINBOOK: Είναι μεγάλη χαρά για μένα να συνομιλώ και πάλι μαζί σου. Είναι τόσο δύσκολο τα τελευταία χρόνια να σε εντοπίσει κανείς. Ευτυχώς που υπάρχει και το ίντερνετ.
ΣΥΜΕΩΝ: Και δική μου χαρά.
CB: Κυκλοφορούν κατά καιρούς διάφορες φήμες για σένα: ότι είσαι εξωγήινος, ότι έχεις μια μυστική μηχανή του χρόνου, ότι γίνεσαι αόρατος όποτε θέλεις. Τι έχεις να πεις σχετικά;
Σ: Ότι γίνομαι αόρατος; Μακάρι!... Είμαστε στον κόσμο για να γινόμαστε αόρατοι και να φανερώνουμε το αόρατο, σ' αυτό έγκειται η αρετή. Η φανέρωση στον κόσμο του αόρατου κάλλους: αυτό, και μόνο, είναι η λεγόμενη αρετή. Εγώ, όμως, πιστεύω ότι είμαι, απλώς, ένας ταλαίπωρος...
CB: Πώς βλέπεις τη σχέση ποίησης και ζωγραφικής; Ξέρω ότι έχεις υπηρετήσει και τις δύο.
Σ: Πιστεύω, όπως έχει ήδη ειπωθεί, ότι η ποίηση είναι ζωγραφική με λόγια και η ζωγραφική, ποίηση με γραμμές και χρώματα... τουλάχιστον η ποίηση και η ζωγραφική που μου αρέσουν.
CB: Τι περιέχουν οι αποσκευές σου όταν ταξιδεύεις στη θάλασσα του γραπτού λόγου;
Σ: Μολύβι και χαρτί στις αποσκευές ή μάλλον στην τσάντα μου. Και έχω μέσα μου μια καρδιά που αισθάνεται...
CB: Θα δούμε άραγε νέα σου ποιήματα ή μεταφράσεις (σαν την εξαιρετική στην «Τέχνη του Γραψίματος» του Λου Τσι) τυπωμένα σύντομα;
Σ: Ετοιμάζεται, τώρα, πάλι από την Άγρα, η έκδοση μιας μικρής συλλογής των ποιημάτων μου στα ισπανικά.
CB: Η ζωγραφική έχει ακόμα σημαντική θέση στις καλλιτεχνικές σου αναζητήσεις;
Σ: Ναι, αλλά περισσότερο γράφω. Γράφω στίχους και πεζό λόγο. Θα τον έλεγε κανείς, ίσως, ποιητικό πεζό λόγο.
CB: Γνωρίζω μερικά βιβλιοπωλεία στην Αθήνα που έχουν σε περίοπτη θέση τα βιβλία σου, ακόμα και αυτά που έχουν εκδοθεί πριν είκοσι χρόνια. Τι έχεις κάνει στους ιδιοκτήτες τους; Μάγια;
Σ: (Γέλια)
CB: Πώς βλέπεις την ελληνική πραγματικότητα γενικά, αλλά και ειδικά σε σχέση με τη βιβλιοπαραγωγή και την τέχνη του γραψίματος;
Σ: Γενικά; Τι να πω εγώ... Καλύτερα θα ήτανε να σιωπώ... Νομίζω -αλλά ίσως να κάνω λάθος- ότι στην σύγχρονη ελληνική κοινωνία σπανίζουν πολύ οι ευγενείς, οι αριστο-κράτες (όχι, αναγκαστικά, οι εκ γενετής). Να το πω με έναν χριστιανικό ή της ηθικής όρο: σπανίζουν οι ενάρετοι... Το ίδιο ισχύει για την τέχνη του γραψίματος (αν και, τελευταία, δεν παρακολουθώ τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία). Στα κινεζικά η λέξη «ποίημα» αποτελείται αριστερά από το σύμβολο «λέξη» και στα δεξιά από το σύμβολο «ναός». Δεν είναι η ποίηση λατρεία με λέξεις; Ένα είδος προσευχής... όπως και κάθε τέχνη;
Πάρα πολλά βιβλία παράγονται στην Ελλάδα και, τα τελευταία χρόνια, γίνονται πολύ ωραίες εκδόσεις, που δύσκολα βρίσκεις ανάλογες αλλού.
CB: Ποιοι συγγραφείς ή ποιητές στάθηκαν για σένα οδηγοί;
Σ: Στην αρχή, όταν ήμουν έφηβος, ο Rimbaud, o Andre Breton και o Lorca, αργότερα η Σαπφώ, ο Πίνδαρος, ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος, ο Εμπειρίκος και, βέβαια, ο Πεντζίκης. Τα τελευταία χρόνια με εμπνέουν πολύ οι Κινέζοι και Γιαπωνέζοι ποιητές, όπως ο Li Po, o Wang Wei και ο Basho...
CB: Οι συναντήσεις σου με τον μακαρίτη, τον Πεντζίκη, έχουν περάσει πια στη σφαίρα του θρύλου. Πες μας κάτι γι' αυτόν, αν θέλεις. Ίσως κάποιο περιστατικό που σου έκανε εντύπωση από την εποχή της φιλίας σας.
Σ: Ο Πεντζίκης ήταν ένας άρχοντας, ήταν εξαιρετικά ευαίσθητος και έξυπνος, ήταν ένας γίγαντας που ανακεφαλαίωνε όλον τον ελληνισμό και κατείχε, επίσης, τη σύγχρονη κουλτούρα. Είχε πολλή αγάπη και ήξερε να γράφει. Με πρόσεξε μόλις έφθασα στην Ελλάδα και παρέμεινα στενός του φίλος μέχρι τον θάνατό του. Μου είπε πριν πεθάνει: «Θέλω να ξέρεις ότι σ' αγαπάμε πολύ, οικογενειακώς σε αγαπάμε», ήταν τα τελευταία λόγια που άκουσα απ' αυτόν. Μου παρέδωσε κάτι που δεν μπορώ να το εξηγήσω: ένα πυρ...
Δείτε: Ο κυρ Νίκος, Γαβριήλ Πεντζίκης (Αφιέρωμα)
Σ: Όταν συναντηθήκαμε και είχαμε ένα «τετ α τετ» δεν κατάλαβα ότι θα έγραφε για μένα. Είναι ένας πολύ ανοιχτός και εγκάρδιος άνθρωπος, με λεπτότητα και καλλιέργεια.CB: Ποια η γνώμη σου για το Captainbook.gr, από όσο πρόλαβες να περιηγηθείς στις σελίδες του; Πρόσεξε τι θα πεις γιατί θα σε αποκηρύξω. (Γέλια).
Σ: Έχετε έναν ενθουσιασμό, ένα μεράκι και, φαίνεται πως έχετε μια επαγγελματικότητα: απαραίτητο πράγμα.
CB: Θέλεις να κάνεις μια ευχή για το ξεκίνημά μας;
Σ: Αφού σηκώσατε πανί, καλό ταξίδι!
CB: Ευχαριστούμε πολύ.
Εικόνα: έργο του Συμεών με σινική μελάνη.
O ποιητής του Αγίου Όρους, Ιερομόναχος
Συμεών de la Jara από το Περού
«Μ᾿ ἀρέσει ἡ προσευχή, αὐτὸ τὸ κέντημα τοῦ χρόνου ποὺ καταφέρνει ὥστε ὁ χρόνος ποὺ γεννάει τὸ θάνατό μας νὰ παύει νὰ εἶναι ὁ ἐχθρός, καὶ νὰ πλημμυρίζει τὴν καρδιά μας ἡ ἀγάπη γιὰ νὰ μὴ στεγνώσουμε...»
Ἀπὸ τὴ Λίμα τοῦ Περοῦ στὸ Ἅγιον Ὄρος... Ἡ μαγευτικὴ διαδρομὴ ἑνὸς ἀνθρώπου πού, ἀναζητώντας μὲ πάθος τὴν ἀγάπη, τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴν ἐλπίδα, συναντᾶ τὴν Ὀρθοδοξία. Ποιητής, ζωγράφος, χαράκτης, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, φωτογράφος. Μοναχὸς καὶ καλλιτέχνης. Συνδυάζονται; Ἢ μήπως ταυτίζονται; Ἂς ἀποφασίσει ὁ ἀναγνώστης...
Λεμόνι στη σιωπή (Ἱερομονάχου Συμεών, 1992)
Macchu-Picvhu Peru
Οι περουβιανές πόλεις είναι πολυπολιτισμικές, με ιστορία που είναι αποτέλεσμα της σύγκρουσης του πολιτισμού των Άνδεων με αυτόν των Ισπανών αποίκων. Παγκοσμίως η χώρα είναι γνωστή ως το κέντρο του πολιτισμού των Ίνκας.
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Περισσότερα: Άγιον Όρος, Μεταστροφές
Συνέντευξη με τον π. Συμεών ντε λα Χάρα
(Fr. Symeon de la Jara) τον Αγιορείτη
Ιερομόναχο ποιητή από το Περού
έργο του π. Συμεών
«Παιδί μου, όταν μεγαλώσεις δεν θα μείνεις κοντά μου. Θα φύγεις πολύ μακριά, σε μια χώρα όπου υπάρχει κάτι σαν ένα νησί, το οποίο κατοικούν άνθρωποι της μοναξιάς, που συνέχεια προσεύχονται και σπάνια βγαίνουν στον κόσμο». Tο παιδί έγειρε το κεφάλι στα γόνατα της μητέρας του ακούγοντάς την, καθώς ο ήλιος έδυε στη Λίμα του Περού.
Μεγαλώνοντας, η φιλομάθεια, η αναζήτηση και μια εσωτερική δύναμη σαν τον άνεμο ώθησαν τον ιερομόναχο Συμεών να ταξιδέψει σ᾿ όλο τον κόσμο. Στο Παρίσι ένας ορθόδοξος μοναχός του είπε: «Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να γίνει ο άνθρωπος Θεός κατά χάριν και μετοχήν· όπως το σίδερο που πυρώνεται γίνεται φωτιά». Έτσι, ο επόμενος σταθμός ήταν το Άγιον Όρος, που τον «κέρδισε», ρίζωσε και το αγάπησε· όπως και την ποίηση, την ελληνική γλώσσα και την Ελλάδα.
Μέσα στη ζέστη του Ιουλίου, ελαφριά αύρα με δρόσιζε καθώς περπατούσα προς το Κελί του Τιμίου Σταυρού, όπου στην ησυχία του κατοικεί. Διέσχισα την αυλή περπατώντας από πέτρα σε πέτρα, όπως αργότερα ο παπα-Συμεών, ευγενικός και βαθυστόχαστος, μοίρασε, με θαυμαστά ελληνικά, τη σκέψη του από απάντηση σε απάντηση, έπειτα από δώδεκα έτη σιωπής.
«Kάθε άνθρωπος έχει ένα μονοπάτι…»
- Tο Άγιον Όρος διασχίζεται από δρόμους, αλλά και μονοπάτια· τι προτιμάτε;- Αναμφισβήτητα, τα μονοπάτια, αλλά χρησιμοποιώ αφειδώς και τους δρόμους. Tα μονοπάτια κρύβουν ένα μυστήριο. Προσφέρουν σκιά, έχουν ξέφωτα και σου προκαλούν τη λαχτάρα για αναπάντεχες συναντήσεις· όπως με μια πέτρα καλυμμένη με βρύα, μ᾿ ένα σπάνιο είδος κάμπιας και με τόσο άλλα, που άδηλα ίσως, μπορεί ν᾿ αναμένει η επιθυμία σου. Επιπλέον, δεν σκονίζεσαι. Άλλωστε, κάθε άνθρωπος έχει το δικό του δρόμο ή μονοπάτι στον κόσμο τούτο.
- Ο μοναχισμός είναι δρόμος ή μονοπάτι;- Στενή οδός. Αυτός είναι ο χαρακτήρας όλων των οδών που άγουν στη Βασιλεία του Θεού. Kαι ο μοναχισμός αποτελεί μία οδό έτη περισσότερο στενή, γιατί προορίζεται για έναν. Γι᾿ αυτόν που βαδίζει μόνος προς μόνον. Mονο-πάτι.
- Eνώ η ποίηση;- Kαι αυτή μονοπάτι. Δρόμος μοναχικότατος. Ανεξήγητη κλίσις. Δεν μπορείς να εξηγήσεις γιατί έχεις αυτήν την ανάγκη να φιλοτεχνείς· αλλά είναι ζωτική ανάγκη.
- Σχετίζονται τα δύο αυτά μονοπάτια;- Ο μοναχισμός δεν οδηγεί στη Bασιλεία του Θεού από μόνος του, παρ᾿ εκτός αν βιώνεται ως μετάνοια μέχρι τελευταίας αναπνοής· δηλαδή, γυρνώντας το νου προς το Θεό, το λόγο του Θεού. Tο ίδιο και η ποίηση. Aλλωστε, και τα δύο έχουν να κάνουν με το λόγο, τη βίωσή του και την έκφρασή του. Kάθε χριστιανός προτρέπεται να διακρίνει «παν ρήμα αργό» από το έγκαιρο. Όποιος ασχολείται με το λόγο ασχολείται και με τη σιωπή.
- Τηρείται η σιωπή από τους σημερινούς πνευματικούς ανθρώπους;- Δεν έχουμε μάθει να σιωπούμε όταν γράφουμε. Φωνάζουμε πολύ. Η ποίηση, όπως και ο μοναχισμός, έχει να κάνει με την πειθαρχία. Aπό τους περιορισμούς γεννιέται η τέχνη. Aπό τις πολλές ελευθερίες πεθαίνει. Aς έχουμε, όμως, υπ᾿ όψιν ότι ο μοναχισμός είναι η τέχνη των τεχνών.
- Πώς συναντιέται ο ποιητής με το μοναχό μέσα σας;-Iσως μπορώ να σου απαντήσω μ᾿ ένα ποίημα, της επόμενης συλλογής μου: «Aναζητώντας τον μοναχό ορθόδοξο Συμεών του Aγίου Όρους».
Μοναχός μένει
ευωδιαστό χόρτο
ήσυχη πόρτα
ανάλαφρος αέρας
μόνοι συναντιόμαστε
- Η ποίηση είναι «ψαύση θανάτου»;- Nαι, γιατί είναι ψαύση ζωής. Όταν πεθαίνεις ζεις. Aυτό έχει να κάνει με το μυστήριο του Σταυρού.
- Kαι στον πρόλογο της ποιητικής σας συλλογής «Συμεών Mνήμα», αναφέρεστε στη ζωοποιό νέκρωση.- Eίναι η διαδικασία του αγιασμού. Όσο πεθαίνει το σαρκικό φρόνημα – δηλαδή το φρόνημα το κτητικό, που παραμένει μόνο στο κατ᾿ αίσθηση και όχι δι᾿ αυτής, πέρα απ᾿ αυτή – τόσο σου χαρίζεται η ζωή, ο ίδιος ο Λόγος που είναι πανδαισία, απόλαυση, χαρά, τρυφή. Eνώ το φρόνημα της σαρκός είναι να λατρεύεις το κτίσμα αντί του κτίσαντος.
- Στο άλλο σας βιβλίο «Nηφάλιος Mέθη», τονίζετε πως με τη νέκρωση της σάρκας ενδυναμώνεται ο έρωτας.- Όσο πεθαίνει το σαρκικό φρόνημα τόσο ενδυναμώνεται ο έρωτας για το Θεό μέσα σου· και αντίστροφα. Διά της μεταβολής ολόκληρου του ανθρώπου, του σώματος και της ψυχής του, η οποία αποτελείται από το λογικό, την επιθυμία και το θυμό. Eτσι ο σαρκικός έρωτας γίνεται θείος. Όμως αυτό δεν το κατορθώνεις εσύ. Aλλος ενεργεί, άλλος σε μεταμορφώνει, άλλος σε σώζει. Aλλά ας μη μιλήσω εγώ -που, μάλλον, βρίσκομαι στο σκοτάδι- για πράγματα τόσο λεπτά, για τα οποία έχουν μιλήσει οι άγιοι πατέρες της Eκκλησίας μας πολύ σαφέστερα.
- Στα ποιήματά σας σπανίως χρησιμοποιείτε ρήματα.- Nαι, ιδίως παλαιότερα. Aλλά δεν είναι εκεί το θέμα· είναι, μάλλον, στη σωστή αρχιτεκτονική του κειμένου, η οποία δηλώνει ρυθμό, ευρυθμία. Aυτό έχει να κάνει με την έμπνευση και την τεχνική του λόγου.
- Eπίσης, λείπει η έντονη παρουσία του εγώ. Mια ήρεμη δύναμη ωθεί τον ποιητικό σας λόγο.- Δεν επιδιώκω την προβολή του εγώ μου και μακάρι να το καταφέρνω. Tα πράγματα, όμως, περνάνε από την ψυχή μου και δημιουργώ – ας μου επιτραπεί η λέξη. Ο λόγος μου δεν είναι «εξπρεσιονιστικός», τουλάχιστον αυτό επιδιώκω. Aπό τον «εξπρεσιονισμό» πάσχει γενικά όλη η σημερινή τέχνη και μάλιστα εδώ στον τόπο μας. Eίναι τόσο ξένος προς τη δική μας παράδοση κι επίσης προς κάθε παράδοση οποιουδήποτε όντως πολιτισμένου λαού.
- Aυτή η δύναμη καθορίζει και τη ζωή σας;- Mάλλον· είναι ήρεμη και αποφασιστική· με στόχο, εύτοξη και φτερωτή· ευλογημένη ως βροχή και αύρα λεπτή. M᾿ αυτή τη δύναμη έφυγα μικρός από την πατρίδα μου και πορεύομαι και ρέει όσο σβήνεται το εγώ. Aς μου δώσει ο Kύριος αίσιον τέλος. Nτρέπομαι κι ελπίζω.
«Eνα ποίημα δεν τελειώνει ποτέ»
- Tο σπίτι σας, όπως και τα ποιήματά σας, έχει θέα στη θάλασσα. Πώς καθρεφτίζεται η θάλασσα στον ψυχισμό σας;- Ως υγρό στοιχείο, γαλανό, οινωπό, φωσφορίζον, ιριδίζον, πολύχρωμο, κυματώδες, ήσυχο, ανήσυχο, αλμυρό, ζωογόνο, δροσερό, θερμό, διάφανο, αφρώδες και κρημνώδες ως βουνό. Ομως δεν ξέρω αν «καθρεφτίζεται», αισθάνομαι πως υπάρχει μέσα μου. Aλλά δεν έχει θέα μόνο προς αυτήν, απολαμβάνω επίσης τον ουρανό με τα σύννεφα, τον ήλιο, τη σελήνη και τ᾿ άστρα· τη γη, το δάσος και τα όρη, με τα ζώα, τα φυτά και τα βράχια. Eίναι όλα αυτά ένα εκθαμβωτικό, ελπιδοφόρο, μυστικό ραβασάκι.
- Γιατί το χαρακτηρίζετε ραβασάκι;- Eίναι μια ερωτική επιστολή που σου αφήνει ο Θεός, ο Aγαπημένος, για να ῾ρθεις κοντά του, πολύ κοντά του.
- Παρατήρησα ότι σε κανένα ποίημα δεν βάζετε τελεία.Θα βάραινε το ποίημα, άλλωστε ποτέ δεν τελειώνει. Eχει συνήθως πολλές αναγνώσεις και οπτικές γωνίες, όπως τα διαμάντια.
- Οι γονείς σας -αναπαυμένοι από χρόνια- σας «επισκέπτονται»;- Είναι πάντα στην καρδιά μου. Tους αγαπούσα και τους αγαπώ πολύ. Ο Θεός να τους αναπαύσει. M᾿ επηρέασαν χωρίς να μου επιβληθούν. Τρυφερά σεβόμενοι το παιδί τους κι εμπιστεύοντάς το στο Θεό, μου μετέδιδαν την αίσθηση ότι δεν ήμουνα δικό τους παιδί, αλλά παιδί του Θεού. Hτανε ωραίοι άνθρωποι με ευγενικά αισθήματα. Η μητέρα μου έγινε Ορθόδοξη. Σ᾿ ένα ρυάκι στις παρυφές των Άνδεων βαπτίστηκε, με το όνομα Ελευθερία, από μένα τον ανάξιο αλλά και νέο ιερέα.
- Σε μια ομιλία σας, το 1984, λέγατε ότι ο άνθρωπος δίχως σταυρό κατακρημνίζεται στη γοητεία της αβύσσου.- Αυτή είναι η τραγωδία του σημερινού κόσμου, ιδίως της σύγχρονης Ελλάδος. Αυτό που έδινε ευγένεια και διαμόρφωσε έναν πολιτισμό σ᾿ αυτόν το λαό ήτανε ο Σταυρός του Χριστού. Tον αποβάλαμε κι έχουμε το σημερινό μπάχαλο -ας μου επιτραπεί η λέξη- τη σημερινή βαρβαρότητα, τον εκφυλισμό, όπως και τη χρεοκοπία του ουμανιστικού πολιτισμού που αφρόνως τον προτιμήσαμε.Ευτυχώς, παρ᾿ όλα αυτά, ακόμα έχουμε εδώ πραγματικό λαό, λαόν Κυρίου· που δεν είναι πάντα αυτοί που φαίνονται.
- Tι σημαίνει ο σταυρός για την Eλλάδα;- Ο σταυρός είναι η ταυτότητα του ελληνικού λαού. Tο δηλώνει και η σημαία του. Mόνο ο σταυρός -ως βίωμα, υπαρξιακή αναφορά, νέκρωση του εγώ και προϋπόθεση της ανάστασης του νέου ανθρώπου και όχι ως σύμβαση και διακοσμητικό στοιχείο- ανοίγει και μαλακώνει την καρδιά μας με την αγάπη, που είναι ο Χριστός, η αστραπή της θεότητος. Έτσι μας επιτρέπει να συγχωρούμε τους πάντες και μεταβάλλει την αγριότητά μας σ᾿ ευγένεια. Χυτά τα λέω πέρα από κάθε εθνικισμό και φανατισμό, που άλλωστε δεν μου ταιριάζουν. Tα λέω, όμως, με πολύ πόνο γι᾿ αυτή τη χώρα και αυτόν το λαό που υπεραγαπώ.
- Αυτές τις μέρες μάλιστα έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί την έκθεση με τα Κειμήλια του Αγίου Όρους.Αυτά τα έργα συνεχίζουν σιωπηλά τον ευαγγελισμό του κόσμου. Ευαγγελισμός που φέρνει για τους «χρείαν έχουν» την ελπίδα και την παρηγοριά.
- Ο Ρεμπό -που βλέπω σε σχέδιο στον τοίχο σας- έγραψε: «Θέλω να κλείσω την αλήθεια σε μια ψυχή και σ᾿ ένα σώμα».- Tο ζωγράφισα πριν από δέκα χρόνια σε μια στιγμή οδύνης. Eίδες, έχει αρχαγγελική όψη, ενώ συνήθως ως χαμίνι δείχνει. M᾿ επηρέασε στην εφηβική μου ηλικία. Θεωρείται ο πρίγκιπας των νέων ποιητών. Ακολούθησε και αυτός το δρόμο του και λέει ότι θέλει να κλείσει την αλήθεια σε μια ψυχή και σ᾿ ένα σώμα. Αυτό δεν ζητάμε κι εμείς οι χριστιανοί; Όσο μπορούμε να χωράμε τον αχώρητο.
«Μ᾿ ἀρέσει ἡ προσευχή, αὐτὸ τὸ κέντημα τοῦ χρόνου ποὺ καταφέρνει ὥστε ὁ χρόνος ποὺ γεννάει τὸ θάνατό μας νὰ παύει νὰ εἶναι ὁ ἐχθρός, καὶ νὰ πλημμυρίζει τὴν καρδιά μας ἡ ἀγάπη γιὰ νὰ μὴ στεγνώσουμε...»
Ἀπὸ τὴ Λίμα τοῦ Περοῦ στὸ Ἅγιον Ὄρος... Ἡ μαγευτικὴ διαδρομὴ ἑνὸς ἀνθρώπου πού, ἀναζητώντας μὲ πάθος τὴν ἀγάπη, τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴν ἐλπίδα, συναντᾶ τὴν Ὀρθοδοξία.
Ποιητής, ζωγράφος, χαράκτης, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, φωτογράφος. Μοναχὸς καὶ καλλιτέχνης. Συνδυάζονται; Ἢ μήπως ταυτίζονται; Ἂς ἀποφασίσει ὁ ἀναγνώστης...
Λεμόνι στὴ σιωπή (Ἱερομονάχου Συμεών, 1992)
Ἀπὸ τὴ Λίμα τοῦ Περοῦ στὸ Ἅγιον Ὄρος... Ἡ μαγευτικὴ διαδρομὴ ἑνὸς ἀνθρώπου πού, ἀναζητώντας μὲ πάθος τὴν ἀγάπη, τὴν ὀμορφιὰ καὶ τὴν ἐλπίδα, συναντᾶ τὴν Ὀρθοδοξία.
Ποιητής, ζωγράφος, χαράκτης, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, φωτογράφος. Μοναχὸς καὶ καλλιτέχνης. Συνδυάζονται; Ἢ μήπως ταυτίζονται; Ἂς ἀποφασίσει ὁ ἀναγνώστης...
Λεμόνι στὴ σιωπή (Ἱερομονάχου Συμεών, 1992)
Μια συνάντηση με τον Mario Vargas Llosa
(Μάριο Βάργκας Γιόσα) ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ
Υπάρχουν ακόμη εξαιρετικοί άνθρωποι και με τις δύο έννοιες του όρου; Ναι. Ένας από αυτούς μάλιστα φορά ράσα και οραματίζεται την επόμενη περιπέτεια που θα ζήσει. Ο λόγος, για τον ιερομόναχο πατέρα Συμεών ντε λα Χάρα (Fr. Symeon de la Jara), έναν αναχωρητή ποιητή, συγγραφέα και ζωγράφο, τον κατά κόσμο Μιγκέλ Άνχελ ντε λα Χάρα, ο οποίος ζει, όταν δεν ταξιδεύει στην Κίνα, την Αιθιοπία και αλλού, στο Άγιον Όρος. Τον συνάντησε πρόσφατα ο συμπατριώτης του, ο γνωστός Περουβιανός συγγραφέας Μάριο Βάργκας Γιόσα, στην Ελλάδα, σε ένα συνέδριο που έγινε στην Ουρανούπολη με θέμα: «Η τραγωδία τότε και τώρα: από τον Αριστοτέλη στην τρίτη χιλιετία».
«Είναι ένας άνδρας 52 ετών -περιγράφει ο Βάργκας Γιόσα με μεγάλη ευαισθησία το συμπατριώτη του- με μακριά γενειάδα και γκρίζα μαλλιά, ανοιχτόχρωμα μάτια και μακριά χέρια που κινούνται, καθώς μιλάει, με την ίδια κομψότητα με την οποία φορά το εντυπωσιακό του ράσο, ενώ στο πέρασμά του συγκεντρώνει τα βλέμματα όλων. Πράγματι, οι Έλληνες που βρίσκονται εδώ, τον περιτριγυρίζουν, τον ακολουθούν, τον πλησιάζουν με μια διάχυτη περιέργεια την οποία φαίνεται να αντιμετωπίζει με κάποια δυσκολία. Είναι προσηνής, ευγενικός και μιλά αργά, σαν να αγωνίζεται ενάντια στο θόρυβο που προκαλούν τόσες φωνές, τόσος κόσμος, τόση κυκλοφορία, σε αντίθεση με τη σιωπή και την ηρεμία της σκήτης του που βρίσκεται σε μια πλαγιά κοντά στη Μονή Σταυρονικήτα. Εκεί προσεύχεται, γράφει και ζωγραφίζει από το 1987, όταν έφυγε από το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στην Εύβοια για να ζήσει ως αναχωρητής στο Άγιον Όρος».
Όπως αναλύει λεπτομερώς στο άρθρο του ο Βάργκας Γιόσα, ο Μιγκέλ Ανχελ ντε λα Χάρα προέρχεται από μια «καλή» οικογένεια της Λίμας του Περού, πολλά μέλη της οποίας είναι γνωστοί νομικοί και πολιτικοί. Οι γονείς του, εξαιρετικά προοδευτικοί, όταν στη δεκαετία του ’60 ο γιος τους -εξαιρετικός μαθητής- τους ανακοίνωσε πως δεν θα δώσει εξετάσεις απολυτηρίου «για να μη συμβιβαστεί με το «establishment», αντί να προκαλέσουν μια ελληνική τραγωδία στο σπίτι, αποδέχθηκαν την απόφασή του.
«Από τότε ο Μιγκέλ Ανχελ, ο μετέπειτα ιερομόναχος Συμεών, ένας νεαρός επαναστάτης και ονειροπόλος, έγινε ο πρώτος Περουβιανός χίπι. Διάβαζε σουρεαλιστές και Ρεμπό, μελετούσε το βουδισμό και τον ταοϊσμό και άφηνε τα μαλλιά του μακριά μέχρι τους ώμους. Έπειτα από επίθεση που δέχθηκε λόγω της εμφάνισής του από κάποιον νεαρό, πράξη που του κόστισε την εισαγωγή του σε νοσοκομείο και αμνησία για κάποιο διάστημα, οι συνετοί γονείς του τον έστειλαν στο εξωτερικό. Πήγε στο Λονδίνο και μετά στο Παρίσι και φυσικά αργότερα στην Ινδία και το Νεπάλ, έκανε γιόγκα, μελέτησε το βουδισμό και τον ινδουισμό, αλλά δεν έμεινε εκεί γιατί, όπως λέει ο ίδιος, το θέαμα της διαρκούς αθλιότητας στους δρόμους τού προκάλεσε πρόβλημα στο νευρικό του σύστημα.
Ξαναγυρίζει έτσι στο Παρίσι, εγκαθίσταται στο Καρτιέ Λατέν και αρχίζει να μαθαίνει κινέζικα, όταν μια μέρα σε ένα μικρό εστιατόριο εντυπωσιάζεται από έναν κληρικό με φαρδιά ράσα που έτρωγε μόνος του. Ήταν ένας ελληνορθόδοξος μοναχός, ελβετικής καταγωγής, και που η φιλία τους θα άλλαζε ριζικά τη ζωή του. «Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να μπορέσει ο άνθρωπος να γίνει Θεός». Αυτή η φράση που του είπε στην πρώτη τους συζήτηση παραμένει ακόμη ζωντανή στη μνήμη του, μετά από τριάντα χρόνια. Η πρώτη συνέπεια αυτής της νέας φιλίας ήταν ότι ο Μιγκέλ Ανχελ αντικατέστησε την εκμάθηση των κινέζικων με την αγιογραφία και άρχισε να ζωγραφίζει εικόνες στο ατελιέ του Λεονίντ Ουσπένσκι και να μελετά συγχρόνως θεολόγους και μυστικιστές της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το 1972, ύστερα από ένα ταξίδι του στη Σερβία και την Ελλάδα, ασπάστηκε την ορθοδοξία και τον επόμενο χρόνο αποφάσισε να αφοσιωθεί στην Εκκλησία. Έγινε δεκτός στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου στην Εύβοια σε ηλικία 22 ετών χωρίς να μιλά λέξη ελληνικά.
«Ήταν μια πολύ όμορφη εμπειρία», μου εκμυστηρεύτηκε. «Από την πρώτη μέρα στο μοναστήρι κατάλαβα πως επιτέλους είχα βρει αυτό που αναζητούσα». Όχι μόνο στη θρησκεία, αλλά και στην κουλτούρα και την ελληνική γλώσσα, που διαμόρφωσαν το πνεύμα και την προσωπικότητά του. Όταν στα μέσα της δεκαετίας του ’70, όλη η κοινότητα των μοναχών του Αγίου Γεωργίου μεταφέρθηκε στο Άγιον Όρος, ο πατέρας Συμεών ήξερε να διαβάζει και να γράφει ελληνικά και είχε ήδη αρχίσει να γράφει τα πρώτα του ποιήματα σ’ αυτή τη γλώσσα. Στα δεκατρία χρόνια που έμεινε στο μοναστήρι του Οσίου Γρηγορίου στο Άγιον Όρος χειροτονήθηκε ιερέας και το πνευματικό και θεολογικό του έργο άφησε τα ίχνη του στην κοινότητα, ενώ από το 1983 βγαίνει από την Ελλάδα για να δώσει διαλέξεις για την Ορθοδοξία και το Άγιον Όρος. Μία από αυτές μάλιστα στην έδρα του ΝΑΤΟ!
Σ’ αυτήν τη δεκαετία δημοσιεύονται τα πρώτα του θρησκευτικά δοκίμια και τα ποιήματά του. Το τελευταίο «Με ιμάτιον μέλαν» (εκδόσεις Άγρα) περιέχει και χαρακτικά του, μια τέχνη με την οποία ασχολούνταν όταν ήταν νέος στη Λίμα και ξανάπιασε όταν αποσύρθηκε από το μοναστήρι, το 1987, στη σκήτη όπου ζει μέχρι τώρα. Στη διάλεξή του, στα ελληνικά, ο πατέρας Συμεών εξηγεί πως γι’ αυτόν το να γράφει είναι ένας τρόπος να ζει πιο βαθιά τη φύση που τον περιβάλλει στα βουνά και ένας τρόπος να προσεύχεται και να βρίσκει στιγμιαία λύτρωση και παρηγοριά, ενώ συνέκρινε την ασκητική με την αριστοτελική περιγραφή της κάθαρσης (…). Ο πατέρας Συμεών φαίνεται να είναι μια από τις σπάνιες εξαιρέσεις του ανθρώπινου είδους, ικανού να αλλάξει τη ζωή του όσες φορές χρειάζεται, ακόμη και τώρα. Γιατί να κάνει κάτι τέτοιο; Για να μη φθαρεί από τη ρουτίνα και να μη μετατραπεί σε άγαλμα. Για να συνεχίσει να εξερευνά τις απεριόριστες δυνατότητες του κόσμου και της ζωής μέχρι την τελευταία του πνοή, με αυτήν τη χαρωπή περιέργεια με την οποία με ρωτά για τα πάντα που ξέρω και δεν ξέρω (…).
Γιατί με εντυπωσίασε τόσο η γνωριμία μου με τον πατέρα Συμεών ώστε όταν αποχαιρετιστήκαμε να έχω την εντύπωση πως αποχωρίζομαι έναν παλιό και αγαπημένο φίλο; Πρώτα πρώτα για την ανθρωπιά του και επιπλέον γιατί η περίπτωσή του είναι μια απόδειξη πως η τέλεια βιωμένη ελευθερία μπορεί να απελευθερώσει ένα ανθρώπινο ον από όλους τους περιορισμούς -θρησκεία, πατρίδα, κουλτούρα, γλώσσα, έθιμα- που για τους κοινούς πολίτες λειτουργούν στην πράξη σαν τόσους άλλους τόπους συγκέντρωσης, και να τους αντικαταστήσει με άλλους, ελεύθερα επιλεγμένους, σύμφωνα με τις επιθυμίες του και τα όνειρά του. Παραμένω αγνωστικιστής, οι θρησκευτικές αντιλήψεις με αφήνουν αδιάφορο. Αλλά το να περιορίσω την ιστορία του πατέρα Συμεών σε μια απλή αλλαγή πίστης θα ήταν αφύσικο. Η ιστορία του είναι αυτή ενός αποπροσανατολισμένου νέου χίπη που με θάρρος, ευαισθησία και επιμονή στάθηκε ικανός να αρνηθεί όλες τις εκδοχές της εποχής του, της οικογένειάς του, και της χώρας του και να κατασκευάσει έναν κόσμο στα δικά του μέτρα, με δικό του προορισμό, να φτιάξει μια ζωή που την εμπλούτισε ο ίδιος στη γη του Αριστοτέλη!».
Εφημ. Ελευθεροτυπία / 19 Οκτωβρίου 2002
Photos: Tάκης Διαμαντόπουλος
Συνέντευξη στο περιοδικό «Ταχυδρόμος»,
Παρασκευή 28 Απριλίου 2000,
Συνέντευξη με τον Άρη Bασιλειάδη
Γεννήθηκε στο Περού, ταξίδεψε παντού, γνώρισε όλες τις θρησκείες. Αφιερώθηκε στην ελληνική Ορθοδοξία. Ο ιερομόναχος Συμεών, κατά κόσμον Miguel Angel de la Jara Higginson, μιλάει άπταιστα ελληνικά. Τόσο καλά που μπορεί να κάνει τις προσευχές του ποίηση.
Δύο κοπέλες σε κεντρικό βιβλιοπωλείο φυλλομετρούν ένα μικρού σχήματος κίτρινο βιβλίο με ποιήματα. Κοιτάζω κλεφτά: «Ιερομόναχος Συμεών: Με ιμάτιον μέλαν». Τον φαντάζομαι να κάθεται στο μπαλκόνι του κελιού του δίπλα στη θάλασσα. Τα χέρια του ξεπροβάλλουν από το μαύρο ένδυμα, προσπαθώντας να αποτυπώσουν στο χαρτί φευγαλέες εικόνες και αρώματα της έμπνευσης. Μονάζει από το 1974 στο Άγιον Όρος. Αρχικά στη Μονή Οσίου Γρηγορίου, στη συνέχεια στο κελί του Τιμίου Σταυρού. Γεννήθηκε το 1950 στη Λίμα του Περού και το κατά κόσμον όνομά του είναι Miguel Angel de la Jara Higginson. Πριν γνωρίσει την ορθοδοξία, έζησε στο Παρίσι και το Λονδίνο. Ταξίδεψε στην Ευρώπη, την Αμερική, στην Αυστραλία και την Ασία.
Καρποί της αγάπης του με την ελληνική γλώσσα είναι η «Νηφάλιος μέθη» (Άγρα, 1985), το «Συμεών μνήμα» (Άγρα, 1994) και το «Με ιμάτιο μέλαν» (Άγρα, 1998). Διαβάζοντάς τα έχεις τη εντύπωση πως όλες οι αισθήσεις σου συμμετέχουν στο λόγο του, ενώ η μουσικότητα των στίχων του σε ταξιδεύει στις πηγές της γλώσσας.
Αντέχετε τη μοναξιά του μοναχού;
Είναι επιλογή, τη ζητώ. Είναι δύσκολη, οδυνηρή, αλλά αξίζει να είσαι μόνος προς μόνο, είναι βίωμα λυτρωτικό. Αν δεν είχα τη μοναξιά, θα με πλάκωνε η μοναξιά.
Πού οδηγεί;
Με βγάζει σ’ ένα σταυροδρόμι, σ’ ένα ξέφωτο, στη συνάντηση με τον άνεμο. Και πάντα αναρωτιέμαι, ψάχνω και περιμένω ένα σήμα. Κάθε στάση είναι και μια αρχή. Σε όλη τη δημιουργία παρατηρώ τη ομορφιά, ακόμα και στο πιο ευτελές πράγμα.
Ο μοναχός τι έφερε στη ζωή σας;
Το «επί ξύλου κρεμάμενος». Πάντως, μονάζω για τη χαρά που λυτρώνει. Και η μεγαλύτερη χαρά και ηδονή είναι η αγάπη, να δίνομαι εν αγαλλιάσει και να αισθάνομαι τον άλλο. Και τότε παίρνει μια θέση στη συνείδηση και στην καρδιά μου.
Αν μένατε στο Περού, θα μονάζατε;
Δεν μ’ ελκύει ο καθολικισμός που είναι η επίσημη θρησκεία του Περού. Ζητά μάλλον τη συμμόρφωση σ’ έναν κώδικα ηθικής. Γνώρισα και τις ανατολικές θρησκείες, αλλά δεν με έπεισαν.
Η ορθοδοξία σας «μίλησε»;
Με στερέωσε στην ελπίδα. Στην ορθοδοξία ο άνθρωπος μπορεί να γίνει «Θεός» κατά χάρη και μετοχή, να συμμετέχει στο θαύμα εδώ και τώρα. Το να είσαι ορθόδοξος μοναχός είναι δύσκολο. Ιδίως εάν ζητάς την αρμονία και όχι απλώς τη συμμόρφωση.
Το «Με ιμάτιο μέλαν» είναι το δεύτερο ποιητικό βιβλίο σας. Πώς αισθάνεστε την ελληνική τόσο καλά, παρόλο που δεν είναι η μητρική σας γλώσσα;
Είμαι «αισθαντητής», αισθάνομαι τα πάντα: τις γλώσσες, τη δημιουργία, τα εσωτερικεύω όλα. Καθετί αντηχεί μέσα μου. Είναι απαραίτητο η εσωτερική αντήχηση να προηγηθεί της έκφρασης.
Η ποίηση πώς «αντήχησε» στη ζωή σας;
Οι ποιητές γεννιούνται, δεν γίνονται, όμως ασκούνται ως αθλητές του λόγου. Γράφω εξ απαλών ονύχων, αλλά εντατικά και καθημερινά στιχουργώ από το ’87. Είναι ένα είδος προσευχής. Αλλά όχι μόνο το γράψιμο. Και η ζωγραφική και η σχέση μου με τους ανθρώπους και τα πράγματα. Διαρκώς ψάχνω και ζητώ αυτή τη χαρά, τη χαρά της κοινωνίας. Η ποίηση είναι «αεί σχοινοβατείν», μια διαρκής πορεία, απαιτεί εγρήγορση και πάθος πολύ.
Νιώθετε να σχοινοβατείτε;
Αισθάνομαι ότι εξ ανάγκης πορεύομαι με χαρά σ’ ένα τεντωμένο σκοινί και μαζί τον κίνδυνο της πτώσης. Μόνο που πρέπει να προσέχεις και ν’ ακούς τα πάντα, το καθετί σου ζητάει να γίνει έκφραση. Κατά κάποιον τρόπο συνεχίζεις τη δημιουργία, συμμετέχεις και προσφέρεσαι. Και όσο προσφέρεσαι τόσο σου δίνεται. Και εξ αυτής της επαφής η ποίηση χαριστικώς προκύπτει. Και δείχνεις τα ποιήματα για να μοιραστείς τη χαρά σου.
Πρώτα σας έρχεται η ιδέα και μετά τη μεταφράζετε στα ελληνικά;
Όχι, παιδάκι μου! Πρώτα πρώτα, δεν δουλεύω με ιδέες, τις σιχαίνομαι. Απλούστατα γράφω με ρυθμό κατευθείαν στα ελληνικά και ποτέ δεν ξέρω τι θα γράψω, πώς θα ανταποκριθώ στο κάλεσμα.
Πώς καθρεφτίζεται μέσα σας η ποίηση;
Η ποίηση είναι μια σχοινοβασία για να λυτρωθείς, να πας πέρα από τη φθορά δια της φθοράς, να βρεις την ομορφιά και την αγάπη, που είναι το μόνο πράγμα που τυλίγει και συγκρατεί το σύμπαν. Αλλά επειδή είμαστε στη φθορά, η ποίηση και η έκφραση σημαίνει αναζήτηση της λύτρωσης από τη φθορά. Η ίδια η φθορά εμπεριέχει την αλλαγή. Αν δεν είχαμε αλλαγές, δεν θα είχαμε ποίηση.
Η ζωή σας έχει σταθερότητα;
Πάντα ακολουθούσα ένα αόρατο νήμα, περίμενα το θαύμα... το θαυμαστό... το «merveilleux».
Αυτή η προσμονή σας δημιουργούσε ένταση;
Μια κατάσταση εγρήγορσης που δεν σε κουράζει ακριβώς, γιατί ευφραίνεσαι και αυτή η χαρά σε χαλαρώνει. Όταν σχοινοβατείς, δεν πρέπει να έχεις ένταση, πρέπει να είσαι χαλαρός γιατί αλλιώς πέφτεις. Να είσαι συγκεντρωμένος αλλά ευλύγιστος.
Από τις υποσημειώσεις σας βλέπω ότι τα περισσότερα τα γράφετε νύχτα.
Ψάχνω πάντοτε την ησυχία και συνέχεια γράφω, γιατί είμαι διαρκώς στη διαδικασία του γράφειν.
Και επιμένετε να χρησιμοποιείτε το πολυτονικό.
Αυτοί που επέβαλαν το μονοτονικό σύστημα, που είναι τελείως χρηστικό και πραγματιστικό, δεν καταλαβαίνουν ότι η γλώσσα έχει έναν πραγματιστικό χαρακτήρα. Εκτός του ότι δυσκολεύουν στην ανάγνωση, απογυμνώνουν το λόγο από τα στολίδια του.
Τα στολίδια εμποδίζουν την απλότητα;
Το στολίδι έχει πάντα, ως περιττό, έναν παραμυθητικό χαρακτήρα πολύ αναγκαίο για τον άνθρωπο, που από τη φύση του είναι ατελής, του λείπει η παραμυθία για την οποία πλάστηκε. Αλλά θέλουν ανθρώπους παραγωγικούς και όχι λυρικούς. Όλη η παιδεία που ακολουθούμε δεν έχει σχέση με τον ελληνικό λαό.
Αλλά;
Πρέπει να ανοιγόμαστε προς τα πάντα, αλλά βιώνοντας πραγματικά την παράδοσή μας. Να σταματήσει αυτό το τσίρκο και το «τραλαλά» και να φανεί το χάλι μας, η αδυναμία και το δάκρυ μας. Τότε μόνο κάτι μοντέρνο, ωραίο (που σημαίνει της κατάλληλης ώρας), παραδοσιακό κι ελπιδοφόρο μπορεί να προκύψει.
Θα περίμενε κανείς να διαβάσει από σας ποιήματα περισσότερο θρησκευτικού περιεχομένου.
Δόξα τω θεώ, δεν είναι θρησκευτικού περιεχομένου, γιατί πιστεύω ότι όντως είναι θρησκευτικά, δηλαδή μια απόπειρα προσευχής. Και κάθε πραγματική ποίηση είναι έτσι.
Τι είναι προσευχή για σας;
Η προσευχή είναι συνουσία του Θεού μετά του ανθρώπου και του ανθρώπου μετά του Θεού, χαρά, ευφροσύνη, αγάπη, πανδαισία.
Και ο λόγος;
Τελικά... ο λόγος που νικά το θάνατο... το όνειρο ενός ανθρώπου που ξυπνά.
Οι άλλοι μοναχοί πώς είδαν τα ποιήματά σας;
Επί το πλείστον δεν νομίζω ότι τα έχουν διαβάσει. Και αν ναι, θα είναι ελάχιστοι. Δυο-τρεις μου έχουν κάνει κάποιο σχόλιο και μάλιστα θετικό. Γενικά αισθάνομαι απομονωμένος, μόνος, βαθύτατα τετρωμένος και περιττός. Είμαι ένα σύννεφο πολύμορφο και στον αέρα.
Στο Άγιον Όρος ο Θεός είναι πιο κοντά;
Δεν παίζει ρόλο ο τόπος αλλά ο τρόπος. Παντού υπάρχει η λύτρωση και οι πειρασμοί, εδώ έχουμε τη δυνατότητα της ησυχίας, αν και στ’ αλήθεια δεν ξέρω πού είναι το Άγιον Όρος. Βαθιά στην ψυχή μου νιώθω παντού παιδί του Θεού, μερικές φορές μακριά του, άλλες φορές κοντά του.
Γιατί πολλά μοναστήρια χτίζονται κοντά στη θάλασσα;
Ίσως επειδή η θάλασσα αντανακλά τον ουρανό. Αγαπώ πολύ τη θάλασσα και το υγρό στοιχείο. Όλα μου προξενούν δέος, ακόμη και τα πιο ευτελή.
Με τι έχετε να παλέψετε εδώ;
Με τη μελαγχολία, με το να μην αγαπάω κυρίως, με τη μικροψυχία, τη μιζέρια, τον εγωισμό, τη στασιμότητα, τις πρακτικές δυσκολίες εκτός κόσμου. Παλεύω να βρω ελεύθερο χρόνο για να γράφω και να χαζεύω, να χαϊδεύω το ασύλληπτο και ασαφές.
Πού οφείλεται το ότι διατηρείστε νέος;
Πίνω πολύ νερό, αλλά ίσως και στην παρθενία...
Ταξιδεύετε;
Πολύ, η ζωή μου είναι ένα ταξίδι. Από μικρός ένιωθα πως ο κόσμος είναι μια γειτονιά. Το ταξίδι είναι αναζήτηση χαράς. Η συνάντηση με τον άλλο, ουσιαστικά, είναι συνάντηση με τον εαυτό σου.
Πού μπορεί να φτάσει κανείς ταξιδεύοντας;
Μέχρι την ομορφότερη χώρα που είναι μέσα μας. Ταξιδεύω μακριά και όντας μέσα στο κελί. Το ταξίδι δεν έχει να κάνει τόσο με τη μετακίνηση όσο με την αγαπώσα καρδιά. Βέβαια, το καλύτερο ταξίδι γίνεται με ιπτάμενο χαλί. Πάντα μπρος! Τα πάντα είναι μπροστά μας, ακόμα και το παρελθόν, αρκεί να είμαστε διαθέσιμοι.
«Ταχυδρόμος», Παρασκευή 28 Απριλίου 2000
J'ai le mal d'amour
Προσφέρεται στοὺς ἀνθρώπους
ποὺ πρόσφεραν τὰ ἑλληνικά
Σταμάτησε ἡ βροχὴ καὶ ἄρχισε τὸ κρύο. Σιωπηλός, πλησίασα τὴν ἡσυχία τοῦ νεροῦ καὶ συνομίλησα μὲ νούφαρα καὶ ψάρια καὶ κρίναὍλα φθείρονται καὶ ἐξαφανίζονται ἄρα ὄνειρο σιωπηλὰ νούφαρα καὶ ψάρια καὶ κρίνα; 8-12-97 Ξημέρωμα στὸ Κελλί * * * Ἀπ᾿ ἄκρη σ᾿ ἄκρη τοὺς κόλπους τῆς ἀγάπης μοναχὸς εἶδα 14-6-94 Πρωὶ στὸ Κελλί * * * Πάρε τὴ στάμνα μέσα ἔχω μιὰ πληγὴ ὁλόγυρα δάσος 14-6-94 Ἑσπέρα στὸ Κελλί * * * Φῶς καθὼς ἀφρὸς ἀπὸ κουπὶ λαμπερὸς διασκορπίζεται 15-6-94 Μεσημέρι στὸ Κελλί * * * Γυρνάω νὰ δῶ τὴ θάλασσα τὸ δάσος καὶ ὁ τζίτζικας! 15-6-94 Ἑσπέρα στὸ μπαλκόνι τοῦ Κελλιοῦ * * * Ὄρος ὅλο φῶς καθὼς φῶς ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ θάλασσα 6-7-94 Μεσημέρι στὸ μπαλκόνι τοῦ Κελλιοῦ * * * Πρωὶ στὴν ἀκτὴ Ὢν ἀκάλυπτος ἶρις ἀφανὴς αὔρα πῶς περιβολή; 28-7-94 * * * Περνᾶ ἡ μέρα ψιθυριστὸ τζιτζίκι μὲ συντροφεύει μὲ τέχνη καθὼς πάθος θὰ ἔλθει ὁ θάνατος; Τῆς Μεταμορφώσεως 1994, Ἑσπέρα στὸ Κελλὶ * * * Τριαντάφυλλο ἀνοιγμένο κοχύλι ξεδιπλωμένο στάλαγμα ἀναβλύζον σὲ πολυτρίχια λίγες λαμπερὲς σταγόνες εἰς ἀέραν καὶ τοῦτο μόνο 13-8-94 Πρωὶ στὸ Κελλί * * * Ὁρῶ τὸ κάλλος καθὼς ἀνατέλλει δίχως κάλυμμα Ρόδινο νέφος ἁπλωμένο ἀστέρι πύρινο παιδὶ περίσσια ἀπαστράφτει ἔκθαμβος πονῶ σφόδρα 18-8-94 Πρωὶ στὸ Κελλί * * *
Ἀφηρημένος ἐπὶ κυμάτων πέραν ξενιτεύεται 18-8-94 Μεσημέρι στὸ Κελλί | Μόνος μονάζω μόνος μὲ τὸν ἄνεμο μόνο μ᾿ ἐμένα
19-12-94 Νύχτα στὸ Κελλί * * * Μοναχὸς μιλῶ μὲ τὸ μελάνι μόνος
εἶμαι ντυμένος 20-12-94 Νύχτα στὸ Κελλί * * * Σπάνιο μυστήριο κλαίουσα χορεύεις μὲ τὸν ἄνεμο; 28-2-95 Πρωὶ στὸ Κελλί * * * Κόβει τὰ χόρτα Πετρώνιος διάκονος στὸ ἄπειρο φῶς 16-7-95 Μεσημέρι στὸ Κελλί * * * Θλιμμένη ἀγάλλεται Ἁλμυρὰ νερὰ πλέουσα πανσέληνος λαμπρὰ διαβαίνει 29-7-95 Μεσάνυχτα στὸ Κελλί * * * Ἡμισέληνο μοναχὸς καὶ τριζόνι μοιραζόμαστε 23-9-95 Νύχτα στὸ Κελλί * * * Ἀλλεπάλληλα προσπίπτουν τὰ κύματα εἰς μνήμην ἀεὶ 18/19-10-95 Μεσάνυχτα στὸ Κελλί * * * Ἀναμένοντας μοναχὸς στὴ μοναξιὰ ξενιτεύομαι 12-11-95 Μεσημέρι στὸ Παρίσι * * * Ἀπὸ τὸν πόνο ἀπαστράπτον στὴ σιγὴ πέφτει τὸ ἄνθος 16/17-11-95 Ἀκριβῶς μεσάνυχτα στὸ Παρίσι κατὰ μῆκος τοῦ Σηκουάνα * * * Ἀκόμα μένουν στὴν ἄσφαλτο στίλβουσες γραμμὲς τοῦ τρὰμ 23-11-95 Νύχτα στὴν Ἀθήνα * * * Ἀναβαίνουσα ἀμυγδαλιὰ νυμφεία φωνὴ παιδικὴ σταλαγμοὺς τυλιγμένη στὴν ὀμίχλη τοῦ λάκκου 13-1-96 Νύχτα στὸ Κελλί * * * στὴν Κ. Ἄλλος οὐρανὸς μοναχὴ σκεπάζεται χωρὶς ἀγάπη μ᾿ ἀστέρια καὶ φεγγάρι ἐπὶ κλίνης θηλυκή 14/15-1-96 Μεσάνυχτα στὸ Κελλί | Τριζόνι σφόδρα τραγουδᾶ ἀόρατο ἔρωτα μόνο Ὁρατὸ φέρεις ἀόρατο τριζόνι τὸν ἀόρατο 21/22-7-96 Μέσάνυχτα στὸ Κελλί μὲ πανσέληνο * * * ΚΑΘΩΣ ΑΝΕΜΟΣ ΑΠΛΩΣ ΦΥΣΑ Ἐρωτευμένα δύο πουλιὰ ἐλαφρὰ πλησιάζονται καθὼς ὑποκλίνονται ἀρωματικὰ φυτὰ 27-7/31-7-96 * * * Νύχτα στὸ μπαλκόνι τοῦ κελλιοῦ τρυφερὰ καὶ πέρα Χρυσὸ φεγγάρι
ἀπόμακρο ἀστράφτεις
οὐράνιο παιδὶ 16-8-96 * * * ΠΟΘΟΣ στὸν Λὶ Πὸ Ὅλος πόνος ὁ κόσμος ὡστόσο πόθος ὅλος πονῶ ὡστόσο ποθῶ ὅλος πόνος ὡστόσο κόσμος ὅλος ὁ πόθος ὡστόσο πόνος ὅλος ποθῶ ὡστόσο πονῶ ὅλος πόθος ὡστόσο 17-9-96 Ἑσπέρα στὴ Θεσσαλονίκη παρὰ θῖν᾿ ἁλὸς * * * ΚΑΤ᾿ ΟΡΟΣ Καθὼς ἀέρας ἡδὺς ἀὴρ ἐράσμιος ἐπὶ θαλάσσης ἁπαλὴ πανσέληνος θῆλυ ἀντανακλᾶται 9-2-97 Νύχτα στὸ Κελλί * * * Φῶς πῶς φῶς πρὸς φῶς καθὼς φῶς ἑσπερινὸ φῶς ἐπαληθῶς ἄλγος ὅλως φῶς ἐντὸς προσκυνῶ διηνεκῶς 23-2-97 Ἑσπέρα στὸ Κελλί * * * Πόνος παρ᾿ ἐμοὶ πόθος ὁ ἀσφόδελος ὅμως φῶς καὶ πῶς Τοῦ Εὐαγγελισμοῦ 1997, Ἑσπέρα στὸ Κελλί * * * ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΜΟΝΑΧΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΣΥΜΕΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ Μοναχὸς μένει εὐωδιαστὸ χόρτο ἥσυχη πόρτα ἀνάλαφρος ἀέρας μόνοι συναντιόμαστε 7-6-97 Ἑσπέρα στὸ μπαλκόνι τοῦ Κελλιοῦ * * * Χριστούγεννα, ἐπέστρεψε ὁ ξένος στὸ κελλί, κατόπιν ἀγρυπνίας καὶ ξεκουράστηκε, μετὰ ἔστρωσε τὸ τραπέζι καὶ ἄναψε δυὸ κεριὰ καὶ εἶπε στὸν ἑαυτό του χρόνια πολλὰ Ἡμέρα λαμπρὴ καρδιὰ γαλήνια μονάζω ἐδῶ μένω χωρὶς κανέναν μὲ ἱμάτιον μέλαν 1997 Πρωὶ στὸ Κελλί |
Νηφάλιος μέθη (1985) Αποσπάσματα
Οἱ καλόγεροι διψᾶνε γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴ Μέθη Του. Γιὰ τὴν Ἀγάπη, γιὰ τὴν πόση τοῦ Φωτός. Γιὰ τὴ γεύση, κατέναντι τοῦ Ἡλίου, τοῦ οἴνου τοῦ λευκολαμποῦς τῆς Νηφάλιας Μέθης, τελικῆς τοῦ Θεοῦ ἀεὶ ἐπεκτεινομένης ἀπολαύσεως...»
Αποσπάσματα από το κλασικό μικρό βιβλίο του π. Συμεών από το
Περού, μοναχού στην ιερά μονή Οσίου Γρηγορίου, στο Άγιο Όρος.
Βίντεο: π. ΣΥΜΕΩΝ ΠΕΡΟΥΒΙΑΝΟΣ: ΜΙΑ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κανάλι στο YouTube ΕΡΑΝΙΣΜΑΤΑ [Χρήστος Χαλκιόπουλος]
Ο π. Συμεών σε μία σπάνια ομιλία του τον Μάρτιο του 1995,
προσκεκλημένος σε σχετική με το Αγ. Όρος εκδήλωση, που
έγινε στο στρατηγείο του ΝΑΤΟ (SHAPE) στην Mons του
Βελγίου και απευθύνονταν σε μη ελληνόφωνο ακροατήριο.
ΝΗΦΑΛΙΟΣ ΜΕΘΗ
(Ἐπεξεργασμένο κείμενο ὁμιλίας πού δόθηκε στον Βόλο, τα Γιάννενα,
την Ἀθήνα καί τή Λιβαδιά, κυρίως σέ φοιτητές, κατά τή διάρκεια τοῦ 1984)
ΕΚΔΟΣΕΙΣ «ΑΓΡΑ» ΜΑΡΤΙΟΣ 1985
ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ ΣΥΜΕΩΝ ΓΡΗΓΟΡΙΑΤΗΣ
ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ – ΑΓΙΟΝ ΟΡΟΣ
ΔΕΝ ΕΙΜΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΣΥΜΕΩΝ Ο ΝΕΟΣ ΘΕΟΛΟΓΟΣ, οὔτε ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Νύσσης, οὔτε ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὥστε να μιλήσω γιά τή Θεία καί Νηφάλιο Μέθη. Εἶμαι μόνο ἕνας «ὀγδοήτης» μοναχός, δηλαδή ἕνας μοναχός τῶν τελευταίων καιρῶν πού μοιάζει περισσότερο με κοσμικό παρά με μοναχό. Αὐτά πού θά πῶ εἶναι πράγματα πολύ ὑψηλά, ἀλλά πτωχά σέ προσωπικό βίωμα. Παρακαλῶ τήν ἀγάπη σας νά τά δεχθεῖτε μέ ἀνοχή.
Ξέρω ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει δεῖ τό θεῖο φῶς δέν ἔχει δικαίωμα νά διδάσκει τά θεῖα στούς ἄλλους. Δέν θά μιλοῦσα, ἄν δέν πίστευα ὅτι ὀφείλω ὑπακοή στόν Πατέρα καί Ἡγούμενο τῆς Μονῆς ὅπου ἀνήκω. Γιά νά φανερώσει ἡ ὁμιλία αὐτή τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ, ἄς μεσιτεύσουν οἱ Ἅγιοι καί ἄς βοηθήσουν οἱ εὐχές τοῦ Γέροντα καί τῶν Πατέρων τῆς Μονῆς. Πιστεύω, χάρη στήν υπακοή, ὁ Χριστός νά χορηγήσει σέ μένα τόν σκοτισμένο στή διάνοια τήν εὐσεβή σκέψη καί τόν ἁρμόζοντα λόγο. Τά μόνα πράγματα στά ὁποῖα στηρίζομαι γιά νά πραγματώνω τήν ὑπνοῦσα ὁδοιπορία στήν ὁποία διαπλάθομαι «ὡς μοναχός εἶναι ἡ χαρά καί εὐλογία τῆς προσευχῆς, ἡ παρουσία τῶν Ἁγίων καί προπάντων τό γεγονός ὅτι εἶμαι ὑποτακτικός σέ Γέροντα, χάρη στόν ὁποῖο ὑπάρχω καί λαλῶ — ἄν καί δέρνομαι ἀκόμα ἀπό τίς τρικυμίες τῶν παθῶν.
Μέ δέος στέκομαι ἐνώπιόν σας. Οἱ περισσότεροι εἶστε φοιτητές. Μπροστά σας αἰσθάνομαι πολύ πτωχός, πτωχός σέ ἐνθουσιασμό καί ἐπαναστατική δύναμη ἐνάντια στή μουντή ἀνοστιά πού ἔχει ἐνθρονισθεῖ σήμερα στήν κοινωνία πού ζοῦμε. Δέν ἀναγνωρίζω στή γενεά μου κανένα δικαίωμα πάνω στή δική σας. Θά 'τανε ἔλλειψη κοσμιότητας ἀπό μέρους μου νά σᾶς μιλήσω σάν τόν πατέρα, πού, πολλές φορές, νομίζοντας ὅτι τό παιδί εἶναι «δικό του», καί ὅχι τοῦ Θεοῦ, μέ τραχύτητα τοῦ λέει κάνε αὐτό καί μήν κάνεις τό ἄλλο. «Ὁ Θεός ἐξαρχής ἔκανε τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο», γράφει ὁ πνευματικός μου Πατήρ, στόν ὁποῖο μέ κόπο καί πολλή ὑπομονή μαθαίνω νά ὑπακούω σέ πλαίσια πλήρους ἐλευθερίας, τήν ὁποία αὐτός μοῦ παρέχει γιά νά προχωρῶ στόν ἔρωτα τῆς ἀγάπης, τοῦ Θεοῦ. Ὑποδειγματικά, ὅσον ἀφορᾶ ἐσᾶς, καί συμβουλευτικά, ὅσον ἀφορᾶ ἐμένα, θά 'θελα νά μιλήσω μέ τό πνεῦμα τοῦ Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας ὁ ὁποῖος ἔλεγε: «Ἀγάπα καί κάνε ὅ,τι θέλεις». Ναί, πρῶτα ἄς ἀγαπᾶμε. Ἄς μᾶς μεθύσει ἡ ἀγάπη.
Ἀλλά ἡ ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας καί ὁ ἔρωτας γιά τά φαινόμενα μᾶς προσφέρουν ἕνα εἶδος ψεύτικης αἰωνιότητας. Προσφορά ποτοῦ πού μεθᾶ μέ ἀλόγιστη μέθη. Γεμίζει μέ ταραχή καί σύγχυση. Στό τέλος ἀφήνει ἀπογοήτευση γιά τόν ἑαυτό μας καί γιά ὅ,τι ἡδονικά ἀπολαύσαμε μέ τίς αἰσθήσεις.
Τά αἰσθητά ἔχουν μονάχα ἕνα σταθερό καί ἑδραῖο, τήν ἀστάθεια καί τή ροή. Ἀκαταστασία, πρόθυμη φορά καί εὐκολία στήν ἀλλοίωση χαρακτηρίζουν τά φαινόμενα τῆς κατ' αἴσθησιν ἀναζήτησης. Μέ φθορά τά αἰσθητά παρέχουν στήν ἐπιθυμία, πού μέ τήν αἴσθηση δένεται, μία ἐρωτική μέθη πού δέ γνωρίζει γαλήνη, οὔτε ὑγεία.
Σήμερα ὅλα εἶναι ἀόριστα καὶ συγκεχυμένα. Ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι φορτωμένη δάκρυα. Δίχως Σταυρὸ ὁ ἄνθρωπος, μεθυσμένος, κατακρημνίζεται στὴ γοητεία τῆς ἀβύσσου ποὺ ξεχύνει τὴ δυσωδία τῆς ἀποσύνθεσης. Παθήματα καὶ κάκωση θὰ φέρουν ἴσως τὸν ζαλισμένο ἄνθρωπο σὲ συναίσθηση τοῦ ἑαυτοῦ του, σὲ νηφαλιότητα. Ταραχὴ καὶ σύγχυση ἐπαναφέρουν στὸ φυσικὸ τὸν ἀλόγιστο ἔρωτα γιὰ τὰ παρόντα. Μέσα στὶς στάχτες κρυμμένη παραμένει ἡ ἐλπίδα.
Μὲ ἀρρωστημένο τὸ νοῦ ἀπὸ λαγνεία, σπαταλᾶ ὁ ἄνθρωπος τὴν ἐπιθυμητική του δύναμη στὴν ἡδονὴ ποὺ τὰ φαινόμενα καὶ τὰ νοούμενα προσφέρουν στὸ σαρκικὸ πόθο. Τὰ φαινόμενα ὅμως ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ τὸ Σταυρό, δηλαδὴ ἀπὸ τὴ νέκρωση τῆς σάρκας μας. Καὶ τὰ νοούμενα χρειάζονται ταφή: τὴν τέλεια ἀκινησία τῶν ἐνεργειῶν τοῦ νοῦ. Ὅσο τὸ σαρκικὸ φρόνημα πεθαίνει, τόσο τὰ φαινόμενα καὶ τὰ νοούμενα ἀποκαλύπτονται στὶς πραγματικές τους διαστάσεις, ἔχοντας πάνω τους τὴν αἴγλη τῆς Θεότητας. Ὁ ὄντως ἔρως ἐνδυναμώνεται. «Ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ» χύνεται ὁ οἶνος τῆς Νηφάλιας Μέθης στὸ στόμα τῆς καρδιᾶς. Καὶ ἡ δίψα δὲν παύει...
Ἀλλὰ πρὶν προχωρήσουμε στὴ Νηφάλιο Μέθη, ἄς μιλήσουμε λίγο γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ γιὰ τὴ Δύση σὲ σχέση μὲ αὐτὴν τὴν Μέθη.
Ἡ Ἑλλάδα ἔχει μιὰ τραγικότητα διαφορετικὴ ἀπὸ ἐκείνη τῆς Δύσης. Ὁ Ἕλληνας ἀνέκαθεν ζητᾶ, μέσα στὸ χῶρο καὶ στὸ χρόνο, τὴν Παραμυθία, τὴν ὑπέρβαση τοῦ χώρου καὶ τοῦ χρόνου, τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ του. Ὁ Δυτικὸς ἀντίθετα, ἀρνιέται τὴν Παραμυθία μὲ τὴν κατακτητική του στάση ἀπέναντι σὲ ὅλα. Μὲ τὴ λογικὴ καὶ τὸ συναίσθημα τὰ ἀντικειμενοποιεῖ. Θέλει νὰ κατακτᾶ τὸ μυστήριο, ἀντὶ νὰ ταπεινώνεται μπροστά του, γιὰ νὰ μετέχει σ'αὐτὸ μὲ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα... Τὸν τελευταῖο ἑνάμιση αἰώνα στὸν οὐσιαστικὰ δίχως ἀστικὴ παράδοση ἑλλαδικὸ χῶρο, οἱ διαρκῶς ἐκκοσμικευόμενοι Ἕλληνες καλλιεργοῦν αὐτὰ ποὺ συνήθως οἱ διανοούμενοι καὶ καλλιτέχνες στὴ Δύση πολεμοῦν τὴν ἴδια περίοδο: τὴ λογικότητα, τὸ συναίσθημα, τὸ φαινομενικὰ ὡραῖο. Οἱ Δυτικοί, κληρονόμοι μεγάλης ἀστικῆς παράδοσης, ἔχουν καὶ μιὰ παράδοση ἀντίστασης στὸ βαρβαρικὸ πολιτισμό τους. Αὐτή, ἄν καὶ ἀποτελεῖ ἔλεγχο, δὲν μπορεῖ νὰ προσφέρει στὸ Δυτικὸ ἄνθρωπο τὴ λύτρωση. Παραμένει στὰ πλαίσια τοῦ Οὑμανισμοῦ. Ἐμμένει στὴ φιλαυτία ποὺ χαρακτηρίζει αὐτὸν τὸν πολιτισμό. Σήμερα ἡ Δύση καὶ ἡ Ἑλλάδα βρίσκονται σὲ διαφορετικὰ στάδια. Οἱ Δυτικοὶ ζοῦνε τὴ χρεωκοπία τοῦ οὑμανιστικοῦ πολιτισμοῦ. Οἱ Ἕλληνες ἀκόμα δὲν τὴ δοκίμασαν.
Οἱ Δυτικοὶ βιώνουν τὴ διάλυση καὶ τὸ μηδέν. Μερικοί, ἀποβάλλοντας τὴ φιλαυτία, ὁδηγήτρια στὸ μηδέν, ἀνακαλύπτουν τὸ μηδὲν ὡς ἀνθισμένο στεφάνι τοῦ Γάμου καὶ στέφονται τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ Νεοέλληνες, περιφρονώντας τὴν Ὀρθοδοξία καὶ ἀσπαζόμενοι τὶς ἀξίες ἑνὸς οὑμανιστικοῦ πολιτισμοῦ στὸν ὁποῖο κατὰ βάθος δὲν πιστεύουν, ντύνονται τὸ χιτώνα τῆς φιλαυτίας ποὺ μισεῖ τὰ πάντα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ βρίσκονται στὰ πρόθυρα τῆς βαρβαρότητας.
Οἱ Νεοέλληνες, μαγεμένοι ἀπὸ τὴν πλανερὴ αἴγλη τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ, πολεμᾶνε τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ ξεφύγουν εὔκολα ἀπὸ αὐτή. Φαινομενικά, ἡ στάση τους ἀπέναντι στὴ ζωὴ δηλώνει περιφρόνηση, ἄρνηση, ἀπεμπόληση τῆς Παράδοσης. Μὰ εἶναι αὐτὸ πρόσωπο ἢ προσωπεῖα ἑνὸς λαοῦ ποὺ δοκιμάζεται; Στὸ βάθος παραμένει ἐν σπέρματι, συχνὰ ἐρήμην αὐτῶν, ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση, ἡ αἰώνιά τους τροφή, τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν, τὸ πόμα τὸ λευκολαμπές. Καινὸς χρόνος πού, ἐκ τῶν ἔνδον, ἄρδευε τὰ σώματά τους...
Ἡ τραγικότητα τῶν Νεοελλήνων ἔγκειται στὸ γεγονὸς ὅτι παραπαίουν ἀνάμεσα σ'ἕνα δυτικὸ πολιτισμὸ ποὺ δὲν εἶναι δικός τους καὶ στὴν Παράδοσή τους ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς νὰ τὴν ἀκούσουν· ὡστόσο ἐκείνη τοὺς καλεῖ. Ἴσως ἀρκεῖ μιὰ στιγμὴ προσοχῆς ἐκ βαθέων γιὰ νὰ βροῦν τὴν ψυχή τους. Τότε πιθανῶς θὰ μπορέσουν νὰ προσλάβουν τὸν δυτικὸ πολιτισμό, δίχως ἀπελπισία γιὰ τὴ διάλυση ποὺ πρέπει νὰ ὑποστοῦν...
Δὲν εἶναι ὁ ἐναγκαλισμὸς τοῦ Δυτικοῦ Οὑμανισμοῦ ποὺ θὰ μᾶς κάνει πολιτισμένους, ἀλλὰ μᾶλλον ὁ ἐναγκαλισμὸς τῆς θριαμβευτικῆς χρεοκοπίας του. Καὶ αὐτὸ μὲ τὴ δύναμη τῆς Πίστης...
Ὁ Δυτικὸς ἥρωας, ποὺ ἔχει τόση πέραση στὴν Ἑλλάδα σήμερα, διαλύεται ἀπὸ τὴ φιλαυτία καὶ τὴν κατ'αἴσθησιν μεθυστικὴ ἡδονὴ μέσα στὴ φυλακὴ τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος. Βλέπει τὸν ἑαυτό του στὸν καθρέφτη τῆς συνείδησής του καὶ ἐνεργεῖ τὴν «κάθαρση», τινάζοντας μὲ μιὰ σφαίρα τὰ μυαλά του στὸν ἀέρα, ἐπιχειρώντας τὴ δολοφονία τοῦ «Πατρός».
Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ἔχουν προνομιακὰ ἕνα Θεὸ πόσιμο καὶ βρώσιμο.
Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες εἶναι κληρονόμοι τῆς ἀληθινῆς μορφῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ποὺ οἱ πρόγονοί τους, προσκολλημένοι στὴν Ἀλήθεια, μὲ θυσίες συντήρησαν γιὰ νὰ μὴν τοὺς ἀφαιρεθεῖ ἡ οὐράνια υἱοθεσία.
Ὁ Πατήρ μας εἶναι οὐράνιος: Πατήρ, Υἱός, καὶ Ἅγιον Πνεῦμα. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, φῶς καὶ ζωή, καὶ ζῶσα πηγὴ νοερά, ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, χαρίζει τὴν οὐράνια υἱοθεσία διὰ τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Πνεῦμα ἀποτελοῦν Ἕνα, «ἐν τῷ ἑνὶ τὰ τρία δέ, ἐν τοῖς τρισὶ τὸ ἕν δέ». Τὸ Ἕνα ποὺ λάμπει, φωτίζει, ἀποκαλύπτεται, ἀπολαμβάνεται μέσα μας, ἀποτελώντας ὅλα τὰ καλὰ μαζὶ καὶ φέρει οὕτως ὀνόματα πολλά: φῶς, εἰρήνη, χαρά, ζωή, τροφή, πόσις, ἔνδυμα, περιβόλαιο, σκηνή, θεῖος οἶκος, πέτρα, νεφέλη, αὔρα, ἀνατολή, ἀνάσταση, ἀνάπαυση, λουτρό, πῦρ, δρόσος, ὕδωρ, ποταμός, πηγή, γάλα, ἄρτος, οἶνος τῆς θείας καὶ Νηφάλιας Μέθης. Καινὸν νέκταρ, πανδαισία, τρυφή, ἀπόλαυση μυστική, ἥλιος ἄδυτος, ἀστὴρ ἀειλαμπής, ἀναμμένος στὸν οἶκο τῆς ψυχῆς λαμπτήρ. Τοῦτο τὸ Ἕν ἡ Κάθαρση, ἡ Παραμυθία, ὁ Εἷς καὶ ἡ Τριάς· ὁ Πατὴρ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἐπὶ γῆς. Ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ Πατρός, ἄνθρωπος διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου· ἵνα ὁ ἄνθρωπος ὁμοιωθῇ τῷ Θεῷ...
Η Αγία Τριάδα, κλασική εικόνα του κορυφαίου Ρώσου αγιογράφου αγίου Ανδρέα Ρουμπλώφ. Αυτή είναι η ορθόδοξη εικόνα της Αγ. Τριάδας (βασισμένη στην επίσκεψη του Θεού στον Αβραάμ, κεφάλαιο 18 της Γένεσης, στην Παλ. Διαθήκη) και όχι εκείνη που παρουσιάζει το Θεό Πατέρα σαν γέρο και το Άγιο Πνεύμα σαν περιστέρι (για την απεικόνιση του Θεού δες εδώ).
Ἡ μίμηση τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι ἁπλῶς ἐξωτερική, ἀλλὰ ἐσωτερική, δι᾿ ἐρωτικῆς περιχωρήσεως καὶ ἀντιδόσεως ἰδιωμάτων δι'ἀσυγχύτου ἐνυπάρξεως Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου ἐν ἀλλήλοις καὶ ἀλληλομεταδόσεως τῶν ἰδιωμάτων ἀμφοτέρων. Ἔτσι συντελεῖται ἡ μακαρία καὶ ἱερὰ ἀλλοίωση, μεταβολὴ ὄχι τοῦ λόγου τῆς φύσεως, ἀλλὰ τοῦ τρόπου ὑπάρξεως...
Ὁ Θεὸς καὶ ὁ ἄνθρωπος ἀποτελοῦν παραδείγματα ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου.
Ὁ Θεὸς ποὺ ἐνσαρκώθηκε καὶ ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου σταυρώθηκε, ἐπιθυμεῖ ἀεὶ νὰ ἐνανθρωπίζεται διὰ τὴς ἀρετῆς καὶ τῆς γνώσεως στὸ πρόσωπο τοῦ πιστοῦ. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος γίνεται Θεός, τόσο ὁ Θεὸς γίνεται ἄνθρωπος. Αὐτὴ εἶναι ἡ μίμηση. Ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ εἶναι δύο ὄψεις τοῦ αὐτοῦ μυστηρίου.
Ὁ ἄνθρωπος νοερὰ ἁρπάζεται ἀπὸ τὸν Θεό, ὅσο ὁ ἄνθρωπος φανερώνει μὲ τὶς ἀρετὲς τὸν ἐκ φύσεως ἀόρατο Θεό.
Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς στὰ Φιλοσοφικὰ καὶ Θεολογικὰ Ἐρωτήματα θεολογεῖ: «Φασὶ γὰρ ἀλλήλων εἶναι παραδείγματα τὸν Θεὸν καὶ τὸν ἄνθρωπον, καὶ τοσοῦτον τῷ ἀνθρώπῳ τὸν Θεόν, διὰ φιλανθρωπίαν ἀνθρωπίζεσθαι, ὅσον ὁ ἄνθρωπος ἑαυτὸν τῷ Θεῷ δι'ἀγάπης δυνηθεὶς ἀπεθέωσε, καὶ τοσοῦτον ὑπὸ Θεοῦ τὸν ἄνθρωπον κατὰ νοῦν ἁρπάζεσθαι πρὸς τὸ γνωστόν, ὅσον ὁ ἄνθρωπος τὸν ἀόρατον φύσει Θεὸν διὰ τῶν ἀρετῶν ἐφανέρωσεν».
Ὅσο ὁ ἄνθρωπος συστέλλεται, τόσο ὁ Θεὸς διαστέλλεται καὶ τοῦ προκαλεῖ τὴ θεία καὶ Νηφάλιο Μέθη. Ὁ γλυκύτατος Θεὸς ποὺ φανερώνεται ἀπαστράπτοντας, εἶναι ὁ οἶνος ὁ μυστικὸς ὅπου παραμένουν κρυμμένοι ὅλοι οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως: ὁ πέρα ἀπὸ κάθε γνώση λευκολαμπὴς οἶνος τῆς μυστικῆς γνώσως.
Ἀρετὴ σημαίνει φανέρωση τοῦ φωτός· τῆς μοσχοβολιᾶς καὶ εὐωδίας τοῦ οἴνου τοῦ μυστικοῦ· θεία ἀποκάλυψη.
Χριστὸς ἡ οὐσία τῆς ἀρετῆς...
Ἦρθε ἡ στιγμὴ νὰ σᾶς μιλήσω γιὰ τὸν ἔρωτα καὶ τὴ Νηφάλιο Μέθη. Ὄντας μιὰ κατ'ἐξοχὴν ἐρωτικὴ φύση, ὁμολογῶν πὼς πιὸ δύσκολο πρᾶγμα γιὰ μένα δὲν ὑπάρχει. Ἀλλὰ εἶμαι στὰ μαῦρα ντυμένος, νεκρὸς γιὰ τὰ παρόντα. Ἐπειδὴ ἔβαλα φραγμὸ στὸν ἄμεσο ἔρωτα, μόνο διὰ τῆς τελείας μετατροπῆς του ἀναζητῶ τὴν εὐτυχία. Τοῦτο ὅμως δὲν ἀποκλείει τυχὸν μικρορωγμές: ὀδυνηρὲς παρηγοριὲς γιὰ τὶς πίκρες τῆς ζωῆς, ποὺ ἀποτελοῦν πολλὲς φορὲς ἀφορμὴ γιὰ ἐνδυνάμωση τοῦ φραγμοῦ.
Ὁ ἔρως δῶρο τοῦ Θεοῦ. Γιὰ τὸν ἔρωτα πλάστηκε ὁ ἄνθρωπος, τὴ μέθη καὶ τὴν ἔλλαμψη. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης λέγει:«Ἐπιτεταμένη γὰρ ἀγάπη, ἔρως λέγεται· ᾧ οὐδείς ἐπαισχύνεται, ὅταν μὴ κατὰ σαρκὸς γένηται παρ'αὐτοῦ ἡ τοξεία». Ὁ ἔρωτας ποὺ ἔχει γιὰ στόχο τὴ σάρκα κορέννυται καὶ γι'αὐτὸ πεθαίνει. Ὅταν ὁ στόχος του εἶναι ὁ Θεός, δὲν βρίσκει ποτὲ κορεσμό. Τὸ ἀντικείμενο τῆς ἐπιθυμίας του εἶναι ἄπειρο καὶ ἀσύλληπτο, γι'αὐτὸ ὁ θεῖος ἔρως δὲν πεθαίνει, ἀλλὰ συνέχεια ἐνδυναμώνεται.
Σοφότατα λέγει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος ὅταν γράφει: «Μὴ σκοπούντων ἡμῶν τὰ βλεπόμενα, ἀλλὰ τὰ μὴ βλεπόμενα· τὰ γὰρ βλεπόμενα πρόσκαιρα· τὰ δὲ μὴ βλεπόμενα, αἰώνια». Γιὰ τὸν ἔρωτα τῆς ὄντως ἀγάπης μιλῶ· γιὰ τὸν ἔρωτα τοῦ Θεοῦ· τοῦ Μὴ Ὁρώμενου. Ὁ μόνος ἀληθινὰ γλυκύς, ἐπιθυμητός, ἐράσμιος. Ἔρως ποὺ ἐπεκτείνει τὸν πόθο πρὸς τὶς θεῖες ἡδονές· συνεύρεση χωρὶς τέλος.
Ὅπως ὁ ὀφθαλμὸς κατασκευάστηκε μὲ γνώμονα τὸ φῶς, τὸ δὲ αὐτὶ τὸν ἦχο, ἔτσι ὁ ἀνθρώπινος ἔρως ἔχει γιὰ μέτρο του τὸν Θεό. Ὁ Χριστὸς εἶναι «τὸ κατάλυμμα τῶν ἀνθρωπίνων ἐρώτων». Αὐτός, ὁ «μανικὸς ἐραστής», δι'ἔρωτος μᾶς ἑλκύει κι ἐμεῖς δι' ἔρωτος Τὸν ἑλκύομε. Ὁ μανικός Του ἔρως μᾶς παρέχει τὸ βακχευτικὸ φίλτρο τῆς Νηφάλιας Μέθης. Ὁ ἔρως διὰ τοῦ ἔρωτος νικᾶται. Μόνο ὁ εὔτοξος καὶ φτερωτὸς ἔρως τοῦ νοητοῦ κάλλους μᾶς φέρνει στὴ χώρα τοῦ φωτός, στὸν οἶκο τοῦ οἴνου, ὅπου οἱ δρόμοι τῆς αἰσθητῆς ἡδονῆς καὶ τῆς κατὰ σάρκα γνώσεως δὲν ὁδηγοῦν ποτέ.
Ὁ ἔρως σταυροῦται. Δὲν πρόκειται περὶ σωματικῆς φιλίας, ἀλλὰ περὶ νοητῆς. «Ὁ ἐμὸς ἔρως ἐσταύρωται, καὶ οὐκ ἔστιν ἐν ἐμοῖ πῦρ φιλόϋλον», γράφει ὁ θεῖος Ἰγνάτιος.
Χαρακτηρίζω τὸν σαρκικὸ ἔρωτα ὡς ἀφροδισιασμό, ἀλλὰ ὁ ἀφροδισιασμὸς ἀποαφροδισιοποιεῖ, ἐνῶ μαζὶ φραγμὸς καὶ μετατροπὴ τοῦ ἔρωτα πρὸς τὴν ὄντως καὶ ἀόρατη ἀγάπη ἐνδυναμώνει τὸν ἔρωτα καὶ προκαλεῖ τὴν ἔλλαμψη. Αὐτὴ ἡ ἀόρατη ἀγάπη εἶναι ὁ Δημιουργός, ποὺ τὸ κάλλος Του εἶναι ἀοράτως παρὸν στὴ Δημιουργία Του. Αὐτὴ ἡ ὄντως ἀγάπη ἔχει γιὰ σῶμα τὴν ὄντως ὕλη, ποὺ περνοῦσε τοὺς τοίχους δίχως ἐμπόδιο καὶ σήμερα κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ Πατρός - γιατὶ ἡ ὄντως ὕλη εἶναι πνεῦμα, καὶ γιὰ τὴ φιλία καὶ ἀπόλαυση αὐτοῦ τοῦ θείου σώματος καλούμεθα. «Φάγετε καὶ πίετε» ὁ Λόγος λέγει. Ὁ δὲ Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος: «Τί δὲ ἐστιν ὃ κατανοοῦντες ὁρῶσι; Τὸ ἁπλοῦν τῆς θεότητος αὐτὸ φῶς τοῖς νοεροῖς ὀφθαλμοῖς ὁρῶσι πλουσίως, ὃ καὶ ψηλαφῶντες ἀΰλοις χερσὶν ἀκατασχέτῳ τῷ ἔρωτι, ἀνεστίως ἐσθίουσιν ἐν πνευματικῷ τῷ τοῦ νοὸς καὶ τῆς ψυχῆς αὐτῶν στόματι, οὗ τῆς θεωρίας τοῦ κάλλους καὶ τῆς γλυκύτητος ὅλως κορεσθῆναι οὐδέποτε δύνανται»...
Κατὰ τὴν προσευχὴ ὁ ἄνθρωπος πίνει τὸν καλὸ οἶνο τοῦ Γάμου, τὸν πλέον ἡδονικὸ καὶ μεθυστικό, ποὺ ὅσο τὸν γεύεται, τόσο καὶ περισσότερο διψᾶ. «Ὅτε πίνω, καὶ διψῶ», λέει ὁ Ἅγιος Συμεών.
Ὁ ἔρως φέρνει τὴ μέθη, ἡ μέθη φέρνει τὸν ἔρωτα, ὁ ἔρως εἶναι μέθη, ἡ μέθη εἶναι ἔρως.
Τὰ μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι θεῖα καὶ ἱερὰ οἰνοπωλεῖα Νηφάλιας Μέθης. Οἰνοπώλης ἡ Παναγία. «Ἀνυμνοῦμεν σε, βοῶντες Χαῖρε ὄχημα, Ἡλίου τοῦ νοητοῦ, ἄμπελος ἀληθινή, τὸν βότρυν τὸ πέπειρον, ἡ γεωργήσασα, οἶνον στάζοντα, τὸν τὰς ψυχὰς εὐφραίνοντα, τῶν πιστῶς σε δοξαζόντων». Οἱ καλόγεροι οἰνοπότες ποὺ νικᾶνε τὸν χρόνο ξεκοκκίζοντας τὸ κομποσκοίνι ἀντὶ γιὰ τὸ κοινὸ κομπολόγι.
Ἐκεῖ οἱ συμπότες διδάσκονται τὴν καλὴ ὀρθόδοξη συμπεριφορά, ποὺ τὸ μυστικό της εἶναι νὰ ξέρει κανεὶς νὰ ἀγαπᾶ.
Οἱ καλόγεροι διψᾶνε γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴ Μέθη Του. Γιὰ τὴν Ἀγάπη, γιὰ τὴν πόση τοῦ Φωτός. Γιὰ τὴ γεύση, κατέναντι τοῦ Ἡλίου, τοῦ οἴνου τοῦ λευκολαμποῦς τῆς Νηφάλιας Μέθης, τελικῆς τοῦ Θεοῦ ἀεὶ ἐπεκτεινομένης ἀπολαύσεως.
Οἱ μοναχοί, γιὰ νὰ μετέχουν κατ'ἔφεσιν τῶν θεοποιῶν ἀκτίστων τοῦ Θεοῦ ἐνεργειῶν, ἐπικαλοῦνται τὶς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου, τῶν Ἁγίων, καὶ τῶν ἰδίων Γεροντάδων τους.
Χαρακτηριστικὴ ἡ προσήλωση τῶν μοναχῶν στὴν Παναγία. Οἱ Ἁγιορεῖτες νιώθουν ὅτι ζοῦν στὸ Περιβόλι της.
Σχετικὰ ὁ Ἅγιος Γέροντάς μου, Ἡγούμενος τῆς Μονῆς, ἔχει γράψει: «Ἡ ἐξαιρετικὴ ἀγάπη τῶν Ἁγιορειτῶν Μοναχῶν στὴν Κυρία Θεοτόκο πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τους στὸν Λόγο Χριστὸ ποὺ Τὸν οἰκειοῦνται διὰ μέσου τῆς ἐν μετανοίᾳ καρδιακῆς ἐπικλήσεως τοῦ Ὀνόματός Του. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη πάλι πρὸς τὴν Παναγία αὐξάνει τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Μονογενὴ Υἱόν της καὶ τὸν πόθο γιὰ περισσότερη κοινωνία μαζί Του, διὰ μέσου τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς».
Μὲ ὅσα ἑλληνικὰ ξέρω, ἐκ δανείων, αὐτὰ ἤθελα νὰ πῶ, ἐκ βάθους ψυχῆς ἐγὼ ὁ μηδαμινός.
Παρακαλῶ προσεύχεσθε ὑπὲρ ἐμοῦ νὰ συντύχω κωπηλάτες τοὺς Νόας καὶ μὲ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ νὰ τιμονεύω μὲ νοῦ καὶ λόγο, σοφά, τὴν ψυχή μου, ἀκάτιον στὸν γλυκὺ οἴνοπα πόντο, ἔχοντας στὸ κατάρτι ὑψηλὰ τὸν Σταυρὸ καὶ τὸ λευκὸ ἱστίο ἀναπεπταμένο καὶ πλῆρες βοτρύων τῆς ἀμπέλου, ὥστε «θείῳ βακχευόμενος πνεύματι» νὰ διεξέλθω τὴν ἀτρύγετο τοῦ βίου θάλασσα.
Από ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Ξέρω ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού δέν ἔχει δεῖ τό θεῖο φῶς δέν ἔχει δικαίωμα νά διδάσκει τά θεῖα στούς ἄλλους. Δέν θά μιλοῦσα, ἄν δέν πίστευα ὅτι ὀφείλω ὑπακοή στόν Πατέρα καί Ἡγούμενο τῆς Μονῆς ὅπου ἀνήκω. Γιά νά φανερώσει ἡ ὁμιλία αὐτή τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ, ἄς μεσιτεύσουν οἱ Ἅγιοι καί ἄς βοηθήσουν οἱ εὐχές τοῦ Γέροντα καί τῶν Πατέρων τῆς Μονῆς. Πιστεύω, χάρη στήν υπακοή, ὁ Χριστός νά χορηγήσει σέ μένα τόν σκοτισμένο στή διάνοια τήν εὐσεβή σκέψη καί τόν ἁρμόζοντα λόγο. Τά μόνα πράγματα στά ὁποῖα στηρίζομαι γιά νά πραγματώνω τήν ὑπνοῦσα ὁδοιπορία στήν ὁποία διαπλάθομαι «ὡς μοναχός εἶναι ἡ χαρά καί εὐλογία τῆς προσευχῆς, ἡ παρουσία τῶν Ἁγίων καί προπάντων τό γεγονός ὅτι εἶμαι ὑποτακτικός σέ Γέροντα, χάρη στόν ὁποῖο ὑπάρχω καί λαλῶ — ἄν καί δέρνομαι ἀκόμα ἀπό τίς τρικυμίες τῶν παθῶν.
Μέ δέος στέκομαι ἐνώπιόν σας. Οἱ περισσότεροι εἶστε φοιτητές. Μπροστά σας αἰσθάνομαι πολύ πτωχός, πτωχός σέ ἐνθουσιασμό καί ἐπαναστατική δύναμη ἐνάντια στή μουντή ἀνοστιά πού ἔχει ἐνθρονισθεῖ σήμερα στήν κοινωνία πού ζοῦμε. Δέν ἀναγνωρίζω στή γενεά μου κανένα δικαίωμα πάνω στή δική σας. Θά 'τανε ἔλλειψη κοσμιότητας ἀπό μέρους μου νά σᾶς μιλήσω σάν τόν πατέρα, πού, πολλές φορές, νομίζοντας ὅτι τό παιδί εἶναι «δικό του», καί ὅχι τοῦ Θεοῦ, μέ τραχύτητα τοῦ λέει κάνε αὐτό καί μήν κάνεις τό ἄλλο. «Ὁ Θεός ἐξαρχής ἔκανε τόν ἄνθρωπο ἐλεύθερο», γράφει ὁ πνευματικός μου Πατήρ, στόν ὁποῖο μέ κόπο καί πολλή ὑπομονή μαθαίνω νά ὑπακούω σέ πλαίσια πλήρους ἐλευθερίας, τήν ὁποία αὐτός μοῦ παρέχει γιά νά προχωρῶ στόν ἔρωτα τῆς ἀγάπης, τοῦ Θεοῦ. Ὑποδειγματικά, ὅσον ἀφορᾶ ἐσᾶς, καί συμβουλευτικά, ὅσον ἀφορᾶ ἐμένα, θά 'θελα νά μιλήσω μέ τό πνεῦμα τοῦ Πατέρα τῆς Ἐκκλησίας ὁ ὁποῖος ἔλεγε: «Ἀγάπα καί κάνε ὅ,τι θέλεις». Ναί, πρῶτα ἄς ἀγαπᾶμε. Ἄς μᾶς μεθύσει ἡ ἀγάπη.
Ἀλλά ἡ ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας καί ὁ ἔρωτας γιά τά φαινόμενα μᾶς προσφέρουν ἕνα εἶδος ψεύτικης αἰωνιότητας. Προσφορά ποτοῦ πού μεθᾶ μέ ἀλόγιστη μέθη. Γεμίζει μέ ταραχή καί σύγχυση. Στό τέλος ἀφήνει ἀπογοήτευση γιά τόν ἑαυτό μας καί γιά ὅ,τι ἡδονικά ἀπολαύσαμε μέ τίς αἰσθήσεις.
Τά αἰσθητά ἔχουν μονάχα ἕνα σταθερό καί ἑδραῖο, τήν ἀστάθεια καί τή ροή. Ἀκαταστασία, πρόθυμη φορά καί εὐκολία στήν ἀλλοίωση χαρακτηρίζουν τά φαινόμενα τῆς κατ' αἴσθησιν ἀναζήτησης. Μέ φθορά τά αἰσθητά παρέχουν στήν ἐπιθυμία, πού μέ τήν αἴσθηση δένεται, μία ἐρωτική μέθη πού δέ γνωρίζει γαλήνη, οὔτε ὑγεία.
Σήμερα ὅλα εἶναι ἀόριστα καὶ συγκεχυμένα. Ἡ ἀτμόσφαιρα εἶναι φορτωμένη δάκρυα. Δίχως Σταυρὸ ὁ ἄνθρωπος, μεθυσμένος, κατακρημνίζεται στὴ γοητεία τῆς ἀβύσσου ποὺ ξεχύνει τὴ δυσωδία τῆς ἀποσύνθεσης. Παθήματα καὶ κάκωση θὰ φέρουν ἴσως τὸν ζαλισμένο ἄνθρωπο σὲ συναίσθηση τοῦ ἑαυτοῦ του, σὲ νηφαλιότητα. Ταραχὴ καὶ σύγχυση ἐπαναφέρουν στὸ φυσικὸ τὸν ἀλόγιστο ἔρωτα γιὰ τὰ παρόντα. Μέσα στὶς στάχτες κρυμμένη παραμένει ἡ ἐλπίδα.
Μὲ ἀρρωστημένο τὸ νοῦ ἀπὸ λαγνεία, σπαταλᾶ ὁ ἄνθρωπος τὴν ἐπιθυμητική του δύναμη στὴν ἡδονὴ ποὺ τὰ φαινόμενα καὶ τὰ νοούμενα προσφέρουν στὸ σαρκικὸ πόθο. Τὰ φαινόμενα ὅμως ἔχουν ἀνάγκη ἀπὸ τὸ Σταυρό, δηλαδὴ ἀπὸ τὴ νέκρωση τῆς σάρκας μας. Καὶ τὰ νοούμενα χρειάζονται ταφή: τὴν τέλεια ἀκινησία τῶν ἐνεργειῶν τοῦ νοῦ. Ὅσο τὸ σαρκικὸ φρόνημα πεθαίνει, τόσο τὰ φαινόμενα καὶ τὰ νοούμενα ἀποκαλύπτονται στὶς πραγματικές τους διαστάσεις, ἔχοντας πάνω τους τὴν αἴγλη τῆς Θεότητας. Ὁ ὄντως ἔρως ἐνδυναμώνεται. «Ἐκ τάφου ὀμβρήσαντος Χριστοῦ» χύνεται ὁ οἶνος τῆς Νηφάλιας Μέθης στὸ στόμα τῆς καρδιᾶς. Καὶ ἡ δίψα δὲν παύει...
Ἀλλὰ πρὶν προχωρήσουμε στὴ Νηφάλιο Μέθη, ἄς μιλήσουμε λίγο γιὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ γιὰ τὴ Δύση σὲ σχέση μὲ αὐτὴν τὴν Μέθη.
Ἡ Ἑλλάδα ἔχει μιὰ τραγικότητα διαφορετικὴ ἀπὸ ἐκείνη τῆς Δύσης. Ὁ Ἕλληνας ἀνέκαθεν ζητᾶ, μέσα στὸ χῶρο καὶ στὸ χρόνο, τὴν Παραμυθία, τὴν ὑπέρβαση τοῦ χώρου καὶ τοῦ χρόνου, τοῦ ἴδιου τοῦ ἑαυτοῦ του. Ὁ Δυτικὸς ἀντίθετα, ἀρνιέται τὴν Παραμυθία μὲ τὴν κατακτητική του στάση ἀπέναντι σὲ ὅλα. Μὲ τὴ λογικὴ καὶ τὸ συναίσθημα τὰ ἀντικειμενοποιεῖ. Θέλει νὰ κατακτᾶ τὸ μυστήριο, ἀντὶ νὰ ταπεινώνεται μπροστά του, γιὰ νὰ μετέχει σ'αὐτὸ μὲ τὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα... Τὸν τελευταῖο ἑνάμιση αἰώνα στὸν οὐσιαστικὰ δίχως ἀστικὴ παράδοση ἑλλαδικὸ χῶρο, οἱ διαρκῶς ἐκκοσμικευόμενοι Ἕλληνες καλλιεργοῦν αὐτὰ ποὺ συνήθως οἱ διανοούμενοι καὶ καλλιτέχνες στὴ Δύση πολεμοῦν τὴν ἴδια περίοδο: τὴ λογικότητα, τὸ συναίσθημα, τὸ φαινομενικὰ ὡραῖο. Οἱ Δυτικοί, κληρονόμοι μεγάλης ἀστικῆς παράδοσης, ἔχουν καὶ μιὰ παράδοση ἀντίστασης στὸ βαρβαρικὸ πολιτισμό τους. Αὐτή, ἄν καὶ ἀποτελεῖ ἔλεγχο, δὲν μπορεῖ νὰ προσφέρει στὸ Δυτικὸ ἄνθρωπο τὴ λύτρωση. Παραμένει στὰ πλαίσια τοῦ Οὑμανισμοῦ. Ἐμμένει στὴ φιλαυτία ποὺ χαρακτηρίζει αὐτὸν τὸν πολιτισμό. Σήμερα ἡ Δύση καὶ ἡ Ἑλλάδα βρίσκονται σὲ διαφορετικὰ στάδια. Οἱ Δυτικοὶ ζοῦνε τὴ χρεωκοπία τοῦ οὑμανιστικοῦ πολιτισμοῦ. Οἱ Ἕλληνες ἀκόμα δὲν τὴ δοκίμασαν.
Οἱ Δυτικοὶ βιώνουν τὴ διάλυση καὶ τὸ μηδέν. Μερικοί, ἀποβάλλοντας τὴ φιλαυτία, ὁδηγήτρια στὸ μηδέν, ἀνακαλύπτουν τὸ μηδὲν ὡς ἀνθισμένο στεφάνι τοῦ Γάμου καὶ στέφονται τὴν Ὀρθοδοξία. Οἱ Νεοέλληνες, περιφρονώντας τὴν Ὀρθοδοξία καὶ ἀσπαζόμενοι τὶς ἀξίες ἑνὸς οὑμανιστικοῦ πολιτισμοῦ στὸν ὁποῖο κατὰ βάθος δὲν πιστεύουν, ντύνονται τὸ χιτώνα τῆς φιλαυτίας ποὺ μισεῖ τὰ πάντα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ βρίσκονται στὰ πρόθυρα τῆς βαρβαρότητας.
Οἱ Νεοέλληνες, μαγεμένοι ἀπὸ τὴν πλανερὴ αἴγλη τοῦ δυτικοῦ πολιτισμοῦ, πολεμᾶνε τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση, ἀλλὰ δὲν μποροῦν νὰ ξεφύγουν εὔκολα ἀπὸ αὐτή. Φαινομενικά, ἡ στάση τους ἀπέναντι στὴ ζωὴ δηλώνει περιφρόνηση, ἄρνηση, ἀπεμπόληση τῆς Παράδοσης. Μὰ εἶναι αὐτὸ πρόσωπο ἢ προσωπεῖα ἑνὸς λαοῦ ποὺ δοκιμάζεται; Στὸ βάθος παραμένει ἐν σπέρματι, συχνὰ ἐρήμην αὐτῶν, ἡ Ἑλληνορθόδοξη Παράδοση, ἡ αἰώνιά τους τροφή, τὸ ὕδωρ τὸ ζῶν, τὸ πόμα τὸ λευκολαμπές. Καινὸς χρόνος πού, ἐκ τῶν ἔνδον, ἄρδευε τὰ σώματά τους...
Ἡ τραγικότητα τῶν Νεοελλήνων ἔγκειται στὸ γεγονὸς ὅτι παραπαίουν ἀνάμεσα σ'ἕνα δυτικὸ πολιτισμὸ ποὺ δὲν εἶναι δικός τους καὶ στὴν Παράδοσή τους ποὺ δὲν ξέρουν πιὰ πῶς νὰ τὴν ἀκούσουν· ὡστόσο ἐκείνη τοὺς καλεῖ. Ἴσως ἀρκεῖ μιὰ στιγμὴ προσοχῆς ἐκ βαθέων γιὰ νὰ βροῦν τὴν ψυχή τους. Τότε πιθανῶς θὰ μπορέσουν νὰ προσλάβουν τὸν δυτικὸ πολιτισμό, δίχως ἀπελπισία γιὰ τὴ διάλυση ποὺ πρέπει νὰ ὑποστοῦν...
Δὲν εἶναι ὁ ἐναγκαλισμὸς τοῦ Δυτικοῦ Οὑμανισμοῦ ποὺ θὰ μᾶς κάνει πολιτισμένους, ἀλλὰ μᾶλλον ὁ ἐναγκαλισμὸς τῆς θριαμβευτικῆς χρεοκοπίας του. Καὶ αὐτὸ μὲ τὴ δύναμη τῆς Πίστης...
Ὁ Δυτικὸς ἥρωας, ποὺ ἔχει τόση πέραση στὴν Ἑλλάδα σήμερα, διαλύεται ἀπὸ τὴ φιλαυτία καὶ τὴν κατ'αἴσθησιν μεθυστικὴ ἡδονὴ μέσα στὴ φυλακὴ τοῦ σαρκικοῦ φρονήματος. Βλέπει τὸν ἑαυτό του στὸν καθρέφτη τῆς συνείδησής του καὶ ἐνεργεῖ τὴν «κάθαρση», τινάζοντας μὲ μιὰ σφαίρα τὰ μυαλά του στὸν ἀέρα, ἐπιχειρώντας τὴ δολοφονία τοῦ «Πατρός».
Οἱ Ὀρθόδοξοι Χριστιανοὶ ἔχουν προνομιακὰ ἕνα Θεὸ πόσιμο καὶ βρώσιμο.
Οἱ Ὀρθόδοξοι Ἕλληνες εἶναι κληρονόμοι τῆς ἀληθινῆς μορφῆς τοῦ Χριστιανισμοῦ ποὺ οἱ πρόγονοί τους, προσκολλημένοι στὴν Ἀλήθεια, μὲ θυσίες συντήρησαν γιὰ νὰ μὴν τοὺς ἀφαιρεθεῖ ἡ οὐράνια υἱοθεσία.
Ὁ Πατήρ μας εἶναι οὐράνιος: Πατήρ, Υἱός, καὶ Ἅγιον Πνεῦμα. Τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, φῶς καὶ ζωή, καὶ ζῶσα πηγὴ νοερά, ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον, χαρίζει τὴν οὐράνια υἱοθεσία διὰ τοῦ Μονογενοῦς Υἱοῦ καὶ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ποὺ μαζὶ μὲ τὸν Πατέρα καὶ τὸ Πνεῦμα ἀποτελοῦν Ἕνα, «ἐν τῷ ἑνὶ τὰ τρία δέ, ἐν τοῖς τρισὶ τὸ ἕν δέ». Τὸ Ἕνα ποὺ λάμπει, φωτίζει, ἀποκαλύπτεται, ἀπολαμβάνεται μέσα μας, ἀποτελώντας ὅλα τὰ καλὰ μαζὶ καὶ φέρει οὕτως ὀνόματα πολλά: φῶς, εἰρήνη, χαρά, ζωή, τροφή, πόσις, ἔνδυμα, περιβόλαιο, σκηνή, θεῖος οἶκος, πέτρα, νεφέλη, αὔρα, ἀνατολή, ἀνάσταση, ἀνάπαυση, λουτρό, πῦρ, δρόσος, ὕδωρ, ποταμός, πηγή, γάλα, ἄρτος, οἶνος τῆς θείας καὶ Νηφάλιας Μέθης. Καινὸν νέκταρ, πανδαισία, τρυφή, ἀπόλαυση μυστική, ἥλιος ἄδυτος, ἀστὴρ ἀειλαμπής, ἀναμμένος στὸν οἶκο τῆς ψυχῆς λαμπτήρ. Τοῦτο τὸ Ἕν ἡ Κάθαρση, ἡ Παραμυθία, ὁ Εἷς καὶ ἡ Τριάς· ὁ Πατὴρ ἐν τοῖς οὐρανοῖς. Ἡ Βασιλεία τῶν οὐρανῶν ἐπὶ γῆς. Ὁ Μονογενὴς Υἱὸς τοῦ Θεοῦ Πατρός, ἄνθρωπος διὰ τὴν σωτηρίαν τοῦ ἀνθρώπου· ἵνα ὁ ἄνθρωπος ὁμοιωθῇ τῷ Θεῷ...
Ἡ μίμηση τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι ἁπλῶς ἐξωτερική, ἀλλὰ ἐσωτερική, δι᾿ ἐρωτικῆς περιχωρήσεως καὶ ἀντιδόσεως ἰδιωμάτων δι'ἀσυγχύτου ἐνυπάρξεως Θεοῦ καὶ ἀνθρώπου ἐν ἀλλήλοις καὶ ἀλληλομεταδόσεως τῶν ἰδιωμάτων ἀμφοτέρων. Ἔτσι συντελεῖται ἡ μακαρία καὶ ἱερὰ ἀλλοίωση, μεταβολὴ ὄχι τοῦ λόγου τῆς φύσεως, ἀλλὰ τοῦ τρόπου ὑπάρξεως...
Ὁ Θεὸς καὶ ὁ ἄνθρωπος ἀποτελοῦν παραδείγματα ὁ ἕνας τοῦ ἄλλου.
Ὁ Θεὸς ποὺ ἐνσαρκώθηκε καὶ ἐπὶ Ποντίου Πιλάτου σταυρώθηκε, ἐπιθυμεῖ ἀεὶ νὰ ἐνανθρωπίζεται διὰ τὴς ἀρετῆς καὶ τῆς γνώσεως στὸ πρόσωπο τοῦ πιστοῦ. Ὅσο ὁ ἄνθρωπος γίνεται Θεός, τόσο ὁ Θεὸς γίνεται ἄνθρωπος. Αὐτὴ εἶναι ἡ μίμηση. Ἡ θέωση τοῦ ἀνθρώπου καὶ ἡ ἐνσάρκωση τοῦ Θεοῦ εἶναι δύο ὄψεις τοῦ αὐτοῦ μυστηρίου.
Ὁ ἄνθρωπος νοερὰ ἁρπάζεται ἀπὸ τὸν Θεό, ὅσο ὁ ἄνθρωπος φανερώνει μὲ τὶς ἀρετὲς τὸν ἐκ φύσεως ἀόρατο Θεό.
Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητὴς στὰ Φιλοσοφικὰ καὶ Θεολογικὰ Ἐρωτήματα θεολογεῖ: «Φασὶ γὰρ ἀλλήλων εἶναι παραδείγματα τὸν Θεὸν καὶ τὸν ἄνθρωπον, καὶ τοσοῦτον τῷ ἀνθρώπῳ τὸν Θεόν, διὰ φιλανθρωπίαν ἀνθρωπίζεσθαι, ὅσον ὁ ἄνθρωπος ἑαυτὸν τῷ Θεῷ δι'ἀγάπης δυνηθεὶς ἀπεθέωσε, καὶ τοσοῦτον ὑπὸ Θεοῦ τὸν ἄνθρωπον κατὰ νοῦν ἁρπάζεσθαι πρὸς τὸ γνωστόν, ὅσον ὁ ἄνθρωπος τὸν ἀόρατον φύσει Θεὸν διὰ τῶν ἀρετῶν ἐφανέρωσεν».
Ὅσο ὁ ἄνθρωπος συστέλλεται, τόσο ὁ Θεὸς διαστέλλεται καὶ τοῦ προκαλεῖ τὴ θεία καὶ Νηφάλιο Μέθη. Ὁ γλυκύτατος Θεὸς ποὺ φανερώνεται ἀπαστράπτοντας, εἶναι ὁ οἶνος ὁ μυστικὸς ὅπου παραμένουν κρυμμένοι ὅλοι οἱ θησαυροὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς γνώσεως: ὁ πέρα ἀπὸ κάθε γνώση λευκολαμπὴς οἶνος τῆς μυστικῆς γνώσως.
Ἀρετὴ σημαίνει φανέρωση τοῦ φωτός· τῆς μοσχοβολιᾶς καὶ εὐωδίας τοῦ οἴνου τοῦ μυστικοῦ· θεία ἀποκάλυψη.
Χριστὸς ἡ οὐσία τῆς ἀρετῆς...
Ἦρθε ἡ στιγμὴ νὰ σᾶς μιλήσω γιὰ τὸν ἔρωτα καὶ τὴ Νηφάλιο Μέθη. Ὄντας μιὰ κατ'ἐξοχὴν ἐρωτικὴ φύση, ὁμολογῶν πὼς πιὸ δύσκολο πρᾶγμα γιὰ μένα δὲν ὑπάρχει. Ἀλλὰ εἶμαι στὰ μαῦρα ντυμένος, νεκρὸς γιὰ τὰ παρόντα. Ἐπειδὴ ἔβαλα φραγμὸ στὸν ἄμεσο ἔρωτα, μόνο διὰ τῆς τελείας μετατροπῆς του ἀναζητῶ τὴν εὐτυχία. Τοῦτο ὅμως δὲν ἀποκλείει τυχὸν μικρορωγμές: ὀδυνηρὲς παρηγοριὲς γιὰ τὶς πίκρες τῆς ζωῆς, ποὺ ἀποτελοῦν πολλὲς φορὲς ἀφορμὴ γιὰ ἐνδυνάμωση τοῦ φραγμοῦ.
Ὁ ἔρως δῶρο τοῦ Θεοῦ. Γιὰ τὸν ἔρωτα πλάστηκε ὁ ἄνθρωπος, τὴ μέθη καὶ τὴν ἔλλαμψη. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης λέγει:«Ἐπιτεταμένη γὰρ ἀγάπη, ἔρως λέγεται· ᾧ οὐδείς ἐπαισχύνεται, ὅταν μὴ κατὰ σαρκὸς γένηται παρ'αὐτοῦ ἡ τοξεία». Ὁ ἔρωτας ποὺ ἔχει γιὰ στόχο τὴ σάρκα κορέννυται καὶ γι'αὐτὸ πεθαίνει. Ὅταν ὁ στόχος του εἶναι ὁ Θεός, δὲν βρίσκει ποτὲ κορεσμό. Τὸ ἀντικείμενο τῆς ἐπιθυμίας του εἶναι ἄπειρο καὶ ἀσύλληπτο, γι'αὐτὸ ὁ θεῖος ἔρως δὲν πεθαίνει, ἀλλὰ συνέχεια ἐνδυναμώνεται.
Σοφότατα λέγει ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Παῦλος ὅταν γράφει: «Μὴ σκοπούντων ἡμῶν τὰ βλεπόμενα, ἀλλὰ τὰ μὴ βλεπόμενα· τὰ γὰρ βλεπόμενα πρόσκαιρα· τὰ δὲ μὴ βλεπόμενα, αἰώνια». Γιὰ τὸν ἔρωτα τῆς ὄντως ἀγάπης μιλῶ· γιὰ τὸν ἔρωτα τοῦ Θεοῦ· τοῦ Μὴ Ὁρώμενου. Ὁ μόνος ἀληθινὰ γλυκύς, ἐπιθυμητός, ἐράσμιος. Ἔρως ποὺ ἐπεκτείνει τὸν πόθο πρὸς τὶς θεῖες ἡδονές· συνεύρεση χωρὶς τέλος.
Ὅπως ὁ ὀφθαλμὸς κατασκευάστηκε μὲ γνώμονα τὸ φῶς, τὸ δὲ αὐτὶ τὸν ἦχο, ἔτσι ὁ ἀνθρώπινος ἔρως ἔχει γιὰ μέτρο του τὸν Θεό. Ὁ Χριστὸς εἶναι «τὸ κατάλυμμα τῶν ἀνθρωπίνων ἐρώτων». Αὐτός, ὁ «μανικὸς ἐραστής», δι'ἔρωτος μᾶς ἑλκύει κι ἐμεῖς δι' ἔρωτος Τὸν ἑλκύομε. Ὁ μανικός Του ἔρως μᾶς παρέχει τὸ βακχευτικὸ φίλτρο τῆς Νηφάλιας Μέθης. Ὁ ἔρως διὰ τοῦ ἔρωτος νικᾶται. Μόνο ὁ εὔτοξος καὶ φτερωτὸς ἔρως τοῦ νοητοῦ κάλλους μᾶς φέρνει στὴ χώρα τοῦ φωτός, στὸν οἶκο τοῦ οἴνου, ὅπου οἱ δρόμοι τῆς αἰσθητῆς ἡδονῆς καὶ τῆς κατὰ σάρκα γνώσεως δὲν ὁδηγοῦν ποτέ.
Ὁ ἔρως σταυροῦται. Δὲν πρόκειται περὶ σωματικῆς φιλίας, ἀλλὰ περὶ νοητῆς. «Ὁ ἐμὸς ἔρως ἐσταύρωται, καὶ οὐκ ἔστιν ἐν ἐμοῖ πῦρ φιλόϋλον», γράφει ὁ θεῖος Ἰγνάτιος.
Χαρακτηρίζω τὸν σαρκικὸ ἔρωτα ὡς ἀφροδισιασμό, ἀλλὰ ὁ ἀφροδισιασμὸς ἀποαφροδισιοποιεῖ, ἐνῶ μαζὶ φραγμὸς καὶ μετατροπὴ τοῦ ἔρωτα πρὸς τὴν ὄντως καὶ ἀόρατη ἀγάπη ἐνδυναμώνει τὸν ἔρωτα καὶ προκαλεῖ τὴν ἔλλαμψη. Αὐτὴ ἡ ἀόρατη ἀγάπη εἶναι ὁ Δημιουργός, ποὺ τὸ κάλλος Του εἶναι ἀοράτως παρὸν στὴ Δημιουργία Του. Αὐτὴ ἡ ὄντως ἀγάπη ἔχει γιὰ σῶμα τὴν ὄντως ὕλη, ποὺ περνοῦσε τοὺς τοίχους δίχως ἐμπόδιο καὶ σήμερα κάθεται στὰ δεξιὰ τοῦ Θεοῦ Πατρός - γιατὶ ἡ ὄντως ὕλη εἶναι πνεῦμα, καὶ γιὰ τὴ φιλία καὶ ἀπόλαυση αὐτοῦ τοῦ θείου σώματος καλούμεθα. «Φάγετε καὶ πίετε» ὁ Λόγος λέγει. Ὁ δὲ Ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος: «Τί δὲ ἐστιν ὃ κατανοοῦντες ὁρῶσι; Τὸ ἁπλοῦν τῆς θεότητος αὐτὸ φῶς τοῖς νοεροῖς ὀφθαλμοῖς ὁρῶσι πλουσίως, ὃ καὶ ψηλαφῶντες ἀΰλοις χερσὶν ἀκατασχέτῳ τῷ ἔρωτι, ἀνεστίως ἐσθίουσιν ἐν πνευματικῷ τῷ τοῦ νοὸς καὶ τῆς ψυχῆς αὐτῶν στόματι, οὗ τῆς θεωρίας τοῦ κάλλους καὶ τῆς γλυκύτητος ὅλως κορεσθῆναι οὐδέποτε δύνανται»...
Κατὰ τὴν προσευχὴ ὁ ἄνθρωπος πίνει τὸν καλὸ οἶνο τοῦ Γάμου, τὸν πλέον ἡδονικὸ καὶ μεθυστικό, ποὺ ὅσο τὸν γεύεται, τόσο καὶ περισσότερο διψᾶ. «Ὅτε πίνω, καὶ διψῶ», λέει ὁ Ἅγιος Συμεών.
Ὁ ἔρως φέρνει τὴ μέθη, ἡ μέθη φέρνει τὸν ἔρωτα, ὁ ἔρως εἶναι μέθη, ἡ μέθη εἶναι ἔρως.
Τὰ μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους εἶναι θεῖα καὶ ἱερὰ οἰνοπωλεῖα Νηφάλιας Μέθης. Οἰνοπώλης ἡ Παναγία. «Ἀνυμνοῦμεν σε, βοῶντες Χαῖρε ὄχημα, Ἡλίου τοῦ νοητοῦ, ἄμπελος ἀληθινή, τὸν βότρυν τὸ πέπειρον, ἡ γεωργήσασα, οἶνον στάζοντα, τὸν τὰς ψυχὰς εὐφραίνοντα, τῶν πιστῶς σε δοξαζόντων». Οἱ καλόγεροι οἰνοπότες ποὺ νικᾶνε τὸν χρόνο ξεκοκκίζοντας τὸ κομποσκοίνι ἀντὶ γιὰ τὸ κοινὸ κομπολόγι.
Ἐκεῖ οἱ συμπότες διδάσκονται τὴν καλὴ ὀρθόδοξη συμπεριφορά, ποὺ τὸ μυστικό της εἶναι νὰ ξέρει κανεὶς νὰ ἀγαπᾶ.
Οἱ καλόγεροι διψᾶνε γιὰ τὸν Χριστὸ καὶ τὴ Μέθη Του. Γιὰ τὴν Ἀγάπη, γιὰ τὴν πόση τοῦ Φωτός. Γιὰ τὴ γεύση, κατέναντι τοῦ Ἡλίου, τοῦ οἴνου τοῦ λευκολαμποῦς τῆς Νηφάλιας Μέθης, τελικῆς τοῦ Θεοῦ ἀεὶ ἐπεκτεινομένης ἀπολαύσεως.
Οἱ μοναχοί, γιὰ νὰ μετέχουν κατ'ἔφεσιν τῶν θεοποιῶν ἀκτίστων τοῦ Θεοῦ ἐνεργειῶν, ἐπικαλοῦνται τὶς πρεσβεῖες τῆς Θεοτόκου, τῶν Ἁγίων, καὶ τῶν ἰδίων Γεροντάδων τους.
Χαρακτηριστικὴ ἡ προσήλωση τῶν μοναχῶν στὴν Παναγία. Οἱ Ἁγιορεῖτες νιώθουν ὅτι ζοῦν στὸ Περιβόλι της.
Σχετικὰ ὁ Ἅγιος Γέροντάς μου, Ἡγούμενος τῆς Μονῆς, ἔχει γράψει: «Ἡ ἐξαιρετικὴ ἀγάπη τῶν Ἁγιορειτῶν Μοναχῶν στὴν Κυρία Θεοτόκο πηγάζει ἀπὸ τὴν ἀγάπη τους στὸν Λόγο Χριστὸ ποὺ Τὸν οἰκειοῦνται διὰ μέσου τῆς ἐν μετανοίᾳ καρδιακῆς ἐπικλήσεως τοῦ Ὀνόματός Του. Αὐτὴ ἡ ἀγάπη πάλι πρὸς τὴν Παναγία αὐξάνει τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Μονογενὴ Υἱόν της καὶ τὸν πόθο γιὰ περισσότερη κοινωνία μαζί Του, διὰ μέσου τῆς ἀδιαλείπτου προσευχῆς».
Μὲ ὅσα ἑλληνικὰ ξέρω, ἐκ δανείων, αὐτὰ ἤθελα νὰ πῶ, ἐκ βάθους ψυχῆς ἐγὼ ὁ μηδαμινός.
Παρακαλῶ προσεύχεσθε ὑπὲρ ἐμοῦ νὰ συντύχω κωπηλάτες τοὺς Νόας καὶ μὲ τὴ δύναμη τοῦ Θεοῦ νὰ τιμονεύω μὲ νοῦ καὶ λόγο, σοφά, τὴν ψυχή μου, ἀκάτιον στὸν γλυκὺ οἴνοπα πόντο, ἔχοντας στὸ κατάρτι ὑψηλὰ τὸν Σταυρὸ καὶ τὸ λευκὸ ἱστίο ἀναπεπταμένο καὶ πλῆρες βοτρύων τῆς ἀμπέλου, ὥστε «θείῳ βακχευόμενος πνεύματι» νὰ διεξέλθω τὴν ἀτρύγετο τοῦ βίου θάλασσα.
Από ΝΕΚΡΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
π. Συμεὼν ντε λα Χάρα [fr. Symeon de la Jara]
Συνεντεύξεις:
Ἀνατολὴ Ἀνατολῶν
Ὁ Ἀριστοτέλης καὶ ὁ π.Συμεών
Νηφάλιος μέθη (1985)
Συμεὼν Μνῆμα (1994)
Μὲ ἱμάτιον μέλαν (1998)
Ζωγραφική
Father Symeon de la Jara [english]
Padre Symeón de la Jara [español]
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Αέναη επΑνάσταση / Sophia Ntrekou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.