Ed. Burne Jones, «O Eυαγγελισμός της Θεοτόκου».
The Annunciation, The Angel, Edward Burne-Jones
«Ο άγγελος». Mάλλον σε Ιδιωτική Συλλογή.
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στην τέχνη και
στους Προραφαηλίτες ζωγράφους με πίνακες του
Έντουαρντ Μπερν - Τζόουνς (Edward Burne-Jones)
της Σοφίας Ντρέκου
Οι προραφαηλίτες, γνωστοί και ως η «αδελφότητα των Προραφαηλιτών» (βλ. παρακάτω αναλυτικά), ήταν μία ομάδα κυρίως Άγγλων ζωγράφων (Ροσέτι, Χαντ, Μίλαι, Μπερν-Τζόουνς, Σπαρτάλη) που ιδρύθηκε το 1848 με αίτημα την ανανέωση της ζωγραφικής μέσω της μίμησης Ιταλών ζωγράφων, προγενέστερων του Ραφαήλ.
Ο Ραφαέλο Σάντσιο ντα Ουρμπίνο (ιταλ.: Raffaello Sanzio da Urbino[α], 28 Μαρτίου ή 6 Απριλίου 1483 - 6 Απριλίου 1520), γνωστός ως Ραφαήλ, ήταν Ιταλός ζωγράφος και αρχιτέκτονας της πρώιμης Αναγέννησης. Το έργο του θαυμάζεται για τη σαφήνεια των μορφών, την ευκολία της σύνθεσης και την οπτική επίτευξη του νεοπλατωνικού ιδεώδους του ανθρώπινου μεγαλείου. Υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους καλλιτέχνες της εποχής του, του οποίου η φήμη και η αξία υπήρξαν ανάλογες με εκείνες του Μιχαήλ Άγγελου και του Λεονάρντο ντα Βίντσι.
Ο Ραφαήλ ήταν εξαιρετικά παραγωγικός. Διηύθυνε ένα ασυνήθιστα μεγάλο εργαστήριο και, παρά τον πρόωρο θάνατό του σε ηλικία 37 ετών, άφησε ένα τεράστιο έργο. Το πιο γνωστό έργο του είναι η «Σχολή των Αθηνών» στην «Αίθουσα της Υπογραφής».
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στους Προραφαηλίτες
ζωγράφους και με πίνακες ζωγραφικής του Έντουαρντ
Μπερν - Τζόουνς (Sir Edward Burne-Jones 1833-1898)
O Eυαγγελισμός της Θεοτόκου στη ζωγραφική.
Η γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στους Προραραφαηλίτες ζωγράφους σε μία απεικόνιση του Ευαγγελισμού, από τον Ed. Burne Jones (1833-1898). Τη δεκαετία του 1870 ο Burne Jones ταξίδεψε στην Ιταλία και είδε από κοντά έργα της πρώιμης Αναγέννησης, τα οποία υπήρξαν πρότυπα για τους Βρετανούς Προραφαηλίτες (βλ. παρακάτω) του 19ου αιώνα.
Επηρεασμένος από τους Ιταλούς Αναγεννησιακούς ζωγράφους ο Burne Jones απεικονίζει το στιγμιότυπο του Ευαγγελισμού στην εσωτερική αυλή ενός Αναγεννησιακού κτιρίου. Η γλυκύτατη και αισθαντική Μαρία, φορώντας ένα αιθέριο φόρεμα, στέκεται με περισυλλογή μπροστά στον αιωρούμενο άγγελο, που αναγγέλλει την είδηση της επιλογής της από το Θεό να γίνει η μητέρα του υιού του. Τα χλωμά γήινα χρώματα και οι σκιές προσδίδουν ατμόσφαιρα ονείρου και μυστηρίου στη σκηνή.
Εd. Burne Jones, O Eυαγγελισμός της Θεοτόκου.
1876-1879. Lady Lever Πινακοθήκη Τέχνης. Λίβερπουλ.
Τη σκηνή του Ευαγγελισμού είχε απεικονίσει ο Burne Jones και σ' ένα τρίπτυχο για την εκκλησία του Αγ. Παύλου στο Μπράιτον. Το τρίπτυχο, που φέρει την ονομασία «Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και η Προσκύνηση των Μάγων», παρουσιάζει στην αριστερή και δεξιά πτυχή του τη σκηνή του Ευαγγελισμού, ενώ στην κεντρική πτυχή τοποθετείται η σκηνή της Προσκύνησης.
Εd. Burne Jones, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.
Aπόσπασμα από το τρίπτυχο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
και η Προσκύνηση των Μάγων. Η Μαρία δέχεται την αναγγελία.
1861. Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.
Εd. Burne Jones, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.
Aπόσπασμα από το τρίπτυχο Ο Ευαγγελισμός
της Θεοτόκου και η Προσκύνηση των Μάγων.
Ο άγγελος γονατιστός αναγγέλλει τη χαρμόσυνη είδηση.
1861. Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.
Εd. Burne Jones, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
και η Προσκύνηση των Μάγων. Τρίπτυχο. 1861.
Πινακοθήκη Tate. Λονδίνο.
Mία ακόμα σκηνή του Ευαγγελισμού.
Ο άγγελος προσφέρει τον κρίνο στην Θεοτόκο,
διακόπτοντας το διάβασμά της.
Ed. Burne Jones, Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου.
Το λουλούδι του Θεού. 1862. Ιδιωτική Συλλογή.
The Annunciation. The Flower of God, 1862
Mosaics by the Pre-Raphaelite artist Edward Burne-Jones,
St Paul's Within the Walls, Rome - Walks in Rome (Est. 2001)
Ο Σερ Έντουαρντ Μπερν – Τζόουνς, Πρώτος Βαρωνέτος Μπερν - Τζόουνς (Sir Edward Coley Burne – Jones, Μπέρμιγχαμ 1833 – Λονδίνο 1898) ήταν κορυφαίος Άγγλος ζωγράφος, σχεδιαστής και πρωτοπόρος του βιομηχανικού σχεδίου στα τέλη του 19ου αιώνα. Οι πίνακες του συγκαταλέγονται στα τελευταία δείγματα ή την αποκαλούμενη «δεύτερη φάση» της προραφαηλιτικής τεχνοτροπίας.
Βιογραφικά στοιχεία
Ο Μπερν – Τζόουνς φοίτησε αρχικά στη Σχολή Τεχνών της γενέτειράς του Μπέρμιγχαμ (1848 – 1852) και συνέχισε με σπουδές Θεολογίας στο Κολέγιο Έξετερ (Exeter) της Οξφόρδης, όπου συνδέθηκε με στενή φιλία με τον μετέπειτα συνεργάτη του Ουίλλιαμ Μόρις (William Morris, 1834 – 1896), σπουδαστή κι αυτόν της Θεολογίας. Η συνάντησή του όμως με τον καλλιτέχνη Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι το 1852 υπήρξε καθοριστική καμπή στη σταδιοδρομία του και έγινε αφορμή να εγκαταλείψει τις σπουδές του στην Οξφόρδη, χωρίς να λάβει καν πτυχίο.
Ο Μπερν – Τζόουνς εγκαθίσταται μαζί με τον Μόρις στο Λονδίνο, δουλεύοντας κάτω από την καθοδήγηση του Ροσέτι. Το 1855 ταξιδεύει με τον Μόρις στις πόλεις της Γαλλίας με τους μεγάλους καθεδρικούς ναούς – Μπωβαί, Παρίσι, Σαρτρ και Ρουέν – που τους επισκέπτονται και ενθουσιάζονται από το μεγαλείο, την αρχιτεκτονική και την πλούσια διακόσμησή τους. Το 1856, ο Μπερν – Τζόουνς αρραβωνιάζεται την Τζωρτζιάνα «Τζώρτζι» Μακντόναλντ (Georgiana “Georgie” MacDonald, 1840 – 1920), την οποία παντρεύτηκε το 1860 και με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Στη δεκαετία του 1870, δημιούργησε ερωτική σχέση με την ελληνικής καταγωγής καλλιτέχνιδα Μαρία Κασσαβέτη Ζαμπάκο, την οποία απεικόνισε σε αρκετά έργα του.
Έντουαρντ Μπερν - Τζόουνς σε Γκραβούρα
του γιου του, Φίλιπ. Wikimedia Commons
Ο Μπερν – Τζόουνς αρχίζοντας την καλλιτεχνική σταδιοδρομία του ως οπαδός του Ροσέτι επικέντρωνε τη θεματογραφία του σε ρομαντικούς πίνακες της μεσαιωνικής ιπποσύνης, όπως «Μέρλιν και Νίμονε» (1858 – 1859, Μουσείο Βικτωρίας και Αλβέρτου, Λονδίνο), «Δανάη ή ο μπρούντζινος πύργος» (1872, Πινακοθήκη Γλασκώβης) και «Ο βασιλιάς Κοφέτουα και η ζητιάνα» (1884, Πινακοθήκη Τέιτ, Λονδίνο), ένα από τα πιο διάσημα έργα του.
Από άποψη τεχνοτροπίας, τα έργα του Μπερν – Τζόουνς είναι έντονα επηρεασμένα από τις μορφές των Ιταλών ζωγράφων Φιλιππίνο Λίππι και Σάντρο Μποττιτσέλλι, αλλά και από τις σύγχρονες εικονογραφήσεις του Ροσέτι. Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του σημειώθηκε στην έκθεσή του το 1877, που περιελάμβανε ελαιογραφίες, όπως «Ημέρες δημιουργίας», «Η εξαπάτηση του Μέρλιν» (1872 – 1877) και «Ο καθρέφτης της Αφροδίτης» (1867 – 1873).
Μετά τη μεγάλη επιτυχία της έκθεσής του το 1877 και ως το θάνατό του, ο Μπερν – Τζόουνς απέκτησε τη φήμη ενός από τους μεγαλύτερους ζωγράφους της Αγγλίας. Φιλοτέχνησε επίσης υπέροχες εκκλησιαστικές υαλογραφίες, όπως τα βιτρό στον καθεδρικό ναό του Αγίου Φιλίππου στο Μπέρμιγχαμ, αλλά και διακοσμητικά σχέδια για επιπλώσεις, υφάσματα, κοσμήματα, κεραμικά πλακίδια, μωσαϊκά και εικονογραφήσεις βιβλίων. Το 1894 του απονεμήθηκε ο τίτλος του βαρονέτου.
Κατάλογος έργων του Έντουαρντ Μπερν - Τζόουνς
- Sidonia von Bork, 1860 Λονδίνο, Τέιτ Μπρίταιν
- Φυλλίς και Δημοφών, 1870, Μπέρμιγχαμ, Museum & Art Gallery
- Έρωτας ανάμεσα στα ερείπια (αντίγραφο του 1894 από τον καλλιτέχνη), 1873, Γουλβερχάμπτον Αγγλίας, Wightwick Manor
- Ο τροχός της τύχης, μεταξύ 1875-1883, Παρίσι, Μουσείο Ορσέ
- Ευαγγελισμός, 1879, Port Sunlight (Merseyside), Lady Lever Art Gallery
- Οι Χρυσές Σκάλες, 1880, Λονδίνο, Τέιτ Μπρίταιν
- Ο βασιλιάς Κοφέτουα κ’ η νεαρή ζητιάνα, 1884, Λονδίνο, Τέιτ Μπρίταιν
- Ο τελευταίος ύπνος του βασιλιά Αρθούρου στο Άβαλον, 1881-1898, Ponce (Puerto Rico), Museo de Arte
Βιβλιογραφία English
• Gay Daly: "Pre-Raphaelites in Love", Fontana, London, 1990.
• Julian Treuherz: “ Pre-Raphaelite Paintings”, Manchester City Art Gallery, Manchester, England, 1993.
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμμα «Μπερν - Τζόουνς, Σερ Έντουαρντ Κόλυ», τόμος 43, σελ. 327, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα, 1996.
• Giorgio Vasari, Le vite de' più eccellenti pittori, scultori, e architettori, 1550 (Τζόρτζιο Βαζάρι, Οι βίοι των εξοχοτέρων ζωγράφων, γλυπτών και αρχιτεκτόνων - αποσπασματική ελληνική μετάφραση από τον Στέλιο Λυδάκη, "Κανάκης", 1995)
Αισθητισμός και Προραφαηλίτες
Η «Περσεφόνη» (1874). Πίνακας του Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι,
πρότυπο γυναικείας "αισθητικής" ομορφιάς. Πινακοθήκη Τέητ, Λονδίνο.
Proserpine, 1874, Dante Gabriel Rossetti (1828–1882)Tate Britain, London
O Αισθητισμός (Aestheticism) είναι ένα κίνημα συνδεδεμένο με την τέχνη και τη λογοτεχνία στα τέλη του 19ου αιώνα στη Βρετανία. Γενικά, αναπαριστά την ίδια τάση που έδωσε ο Συμβολισμός και η Παρακμή στη Γαλλία και μπορεί να θεωρηθεί το αγγλικό παρακλάδι του ίδιου κινήματος. Αποτελούσε ένα είδος διαμαρτυρίας κατά της ιδέας ότι η τέχνη πρέπει να υπηρετεί κάποιον απώτερο σκοπό και έχει ρομαντικές ρίζες. Έλαβε χώρα στα τέλη της Βικτωριανής περιόδου, περίπου από το 1868 μέχρι το 1901, και θεωρείται ότι τελείωσε με τη δίκη του Όσκαρ Ουάιλντ. Ωστόσο υπήρξε ένα αναπτυσσόμενο αισθητιστικό κίνημα σε πολλές πόλεις της Ευρώπης, περισσότερο στις Βρυξέλλες, υπό την ηγεσία του Μάθιου Έλιοτ (Matthew Elliott).
Οι Προραφαηλίτες καλλιτέχνες, που αποτελούσαν μια ομάδα Άγγλων ζωγράφων, ίδρυσαν στο τέλος της δεκαετίας 1830 - 1840 την Προραφαηλιτική Αδελφότητα, με σκοπό να εξυγιάνουν την αγγλική ζωγραφική από το στείρο ακαδημαϊσμό της Βικτωριανής Αγγλίας. Οι βασικές αρχές τους ήταν η επιστροφή στη λιτότητα των μορφών του Τζιότο (Giotto), σε αντίθεση με την ψυχρή περιγραφικότητα της τεχνικής του Ραφαήλ (Raffaello). Ο Προραφαηλιτισμός συνδέθηκε με τον Αισθητισμό ως προς την αντίδρασή του στον κομφορμισμό της βικτωριανής εποχής με την πουριτανική ηθική και τις ωφελιμιστικές αντιλήψεις.
Οι προραφαηλίτες καλλιτέχνες διεκδικούσαν την ελευθερία της καλλιτεχνικής έκφρασης, διακηρύσσοντας ότι η τέχνη, ως αυτόνομη αξία άσχετη σε ωφελιμιστικές επιδιώξεις ή ηθικές κατευθύνσεις, έπρεπε να αναδεικνύει το καλλιτεχνικό έργο ως στοιχείο ομορφιάς. Όπως οι συγγραφείς αισθητιστές, υιοθετούν κι' αυτοί το δόγμα «Η Τέχνη για την Τέχνη», τονίζοντας ότι η τέχνη πρέπει να εκτιμάται για την αισθητική απόλαυσή της, αδιαφορώντας για το ηθικό νόημα του καλλιτεχνικού δημιουργήματος. Παράλληλα, πρόβαλαν ένα νέο Ελληνισμό (Hellenism) στην απεικόνιση της γυναικείας μορφής. Οι οπαδοί του Αισθητισμού επηρεάζονται από το κίνημα και τις απόψεις των Πρoραφαηλιτών για το νόημα της τέχνης, η οποία πρέπει να αποσκοπεί στη διάδοση της αλήθειας και όχι να υπαγορεύει έναν τρόπο συμπεριφοράς απέναντι στα φαινόμενα της ζωής.
Ανάμεσα στους υποστηρικτές του κινήματος του Αισθητισμού περιλαμβάνονται και οι Τζαίημς Μακ Νηλ Γουίστλερ (James McNeil Whistler), Έντουαρντ Μπερν - Τζόουνς (Edward Burne - Jones) και Ντάντε Γκάμπριελ Ροσέτι (Dante Gabriel Rossetti). Το γεγονός ότι οι προραφαηλίτες αυτοί καλλιτέχνες χαρακτηρίστηκαν ως αισθητιστές, χωρίς να ταυτίζονται απόλυτα με τους καθορισμένους στόχους του Αισθητισμού, είναι επειδή οι απόψεις τους ως προς το περιεχόμενο της τέχνης συνέπεσαν.
Το κίνημα ασκεί επίδραση και στον εσωτερικό σχεδιασμό χώρου. Ο σχεδιασμός του «αισθητικού» χαρακτηρίζεται από τη χρήση πραγμάτων, όπως φτερά παγονιού και μπλε και άσπρη πορσελάνη, τα οποία λέγεται ότι χρησιμοποιούνταν ως διακόσμηση από τον Όσκαρ Ουάιλντ, όταν ήταν νέος. Αυτή η πλευρά του κινήματος έγινε αντικείμενο σάτιρας από το περιοδικό Punch και την όπερα "Patience" των Γκίλμπερτ και Σάλιβαν (Gilbert & Sallivan).
Βιβλιογραφία
Βιβλιογραφία
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, λήμματα "αισθητισμός", τόμ. 5, σελ. 115 και "Πέιτερ, Γουόλτερ Χορέισο", τόμ. 48, σελ. 306, Εκδόσεις Πάπυρος, Αθήνα 1996/1997.
• Χέρμπερτ Ρηντ: "Λεξικό Εικαστικών Τεχνών", λήμμα "Αισθητισμός", σελ. 15, Εκδόσεις ΥΠΟΔΟΜΗ ΕΠΕ, Αθήνα, 1986.
• Peter Webb: "The Erotic Arts", Secker & Warburg, pp. 216- 217, London, 1980.
Ένας πίνακας του κύριου εκπροσώπου του κινήματος των Προραφαηλιτικού κινήματος, του Dante Gabriel Rossetti, με θέμα τη σκηνή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. «Ecce ancilla domini» («Eίμαι ο υπηρέτης του Κυρίου») ονομάζεται ο πίνακας και απεικονίζει τον Άγγελο του Κυρίου, τον Γαβριήλ, να προσφέρει στη Μαρία το λευκό κρίνο.
Η απεικόνιση του Ευαγγελισμού διαφέρει από τις παραδοσιακές απεικονίσεις της σκηνής. Συνήθως η Μαρία απεικονίζεται να δέχεται την επίσκεψη καθισμένη και ενώ διαβάζει. Η Μαρία δέχεται την αιφνίδια επίσκεψη του Αγγέλου και τη θεία αναγγελία στο υπνοδωμάτιο της. Φαίνεται να έχει ξυπνήσει και να ανασηκώνεται στο κρεβάτι της.
Η απρόσμενη εμφάνιση του Αγγέλου έχει διαταράξει το γαλήνιο ύπνο της αγνής κοπέλας που επιλέχθηκε από το Θεό να γίνει η μητέρα του Θεανθρώπου. Το λευκό χρώμα, σύμβολο της αγνότητας, κυριαρχεί. Λευκοφορεμένος ο Άγγελος, λευκοφορεμένη η Μαρία, λευκός ο τοίχος, λευκά τα σεντόνια του κρεβατιού, λευκό το άνθος. Εάν είσθε προσεκτικοί παρατηρητές, μπορείτε να διακρίνετε και ένα μικρό λευκό περιστέρι, σύμβολο του αγγελιοφόρου, να πετάει μπροστά από τον Άγγελο. Το γαλάζιο παραπέτασμα και το κόκκινο έπιπλο, μαζί με τα ξανθά μαλλιά και τα φωτοστέφανα των προσώπων, χρωματίζουν τη λευκότητα.
Οι επιρροές από την Πρώιμη Αναγέννηση, κύριο χαρακτηριστικό των Προραφαηλιτών, και κυρίως από τον Botticelli και τον Fra Angelico είναι εμφανείς.
Ιδού η δούλη του Κυρίου, 1850
«Ecce ancilla Domini» ο Ευαγγελισμός
του Dante Gabriel Rossetti
Ο Ροσέτι υπήρξε ένας από τους ιδρυτές της Προραφαηλιτικής αδελφότητας, τα μέλη της οποίας αντέδρασαν στη ζωγραφική της βρετανικής βασιλικής ακαδημίας και ασχολήθηκαν με έργα που θύμιζαν Ιταλούς καλλιτέχνες του 14ου και 15ου αιώνα, εξ ου και το όνομα της αδελφότητας.
Στο χαρακτηριστικό αυτό θρησκευτικό πίνακα, όπου όμως ο καλλιτέχνης διαφοροποιείται σε σχέση με παλιότερους ζωγράφους, παρατηρούμε τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της τεχνοτροπίας: απλοϊκή αλλά ακριβή αναπαράσταση, λαμπερά χρώματα, και χρήση ποιητικού συμβολισμού.
Η παρθένος Μαρία (το μοντέλο ήταν η αδελφή του ζωγράφου), που παρουσιάζεται σαν μια ανέμελη κοπελίτσα, ντυμένη με κατάλευκα ρούχα, έχει ζαρώσει σε μια γωνιά του κρεβατιού της, τρομαγμένη από την έλευση του άγνωστου αγγέλου που εισβάλλει στο κλειστοφοβικά στενό δωμάτιό της προσφέροντάς της, σχεδόν απειλητικά, τον κρίνο.
Ο άγγελος δε φέρει φτερά, αλλά ίπταται λίγο πάνω από το δάπεδο, καθώς τον ανασηκώνει μια απόκοσμη φλόγα κάτω από τα πόδια του.
Η Θεοτόκος φαίνεται πως δεν έχει διαφυγή. Πρέπει να υπακούσει, αλλά τρέμει μάλλον από το βαρύ καθήκον που της ανακοινώνει ο άγγελος, το αισθάνεται ως απειλή.
Tι ωθεί όμως τον Pοσέτι να επιστρέψει σ' αυτό το τόσο συνηθισμένο θρησκευτικό θέμα το 1850, μια εποχή που ολόκληρη η Ευρώπη συνταράσσονταν από δημοκρατικές λαϊκές εξεγέρσεις;
Προφανώς δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τα πολιτικά τεκταινόμενα.
Ο νεωτερισμός του περιορίζεται σ' ένα μυστικιστικό ιδεαλισμό, που αντλεί από την πρώιμη αναγέννηση, αλλά μας προσφέρει ένα αντιφατικό σύνολο ρεαλισμού, κλασικισμού και ρομαντισμού.
Βιβλιογραφία
• Αδελφότητα (2007). Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Larousse Britannica. Τόμος 43, σ. 684-685, Αθήνα: Πάπυρος Γραφικαί Τέχναι
• Χρήστου, Χ. (1993). Η ευρωπαϊκή ζωγραφική του 190υ αιώνα. Θεσσαλονίκη: Βάνιας
σελ. 264-268
• Abigail Newman Drastic Innovations on a Traditional Theme: Rossetti's Ecce Ancilla Domini
Ben Pollittν Rossetti, από Ecce Ancilla Domini.
Αφιέρωμα by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου στον ευαγγελιστή Λουκά (α' 26-38), υπάρχει η φράση που χρησιμοποιήθηκε ως τίτλος του πίνακα. Dante Gabriel Rossetti
• Χρήστου, Χ. (1993). Η ευρωπαϊκή ζωγραφική του 190υ αιώνα. Θεσσαλονίκη: Βάνιας
σελ. 264-268
• Abigail Newman Drastic Innovations on a Traditional Theme: Rossetti's Ecce Ancilla Domini
Ben Pollittν Rossetti, από Ecce Ancilla Domini.
Αφιέρωμα by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Εἶπε δὲ Μαριάμ· ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου·
γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου.
Καὶ ἀπῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῆς ὁ ἄγγελος.
Ένας πίνακας του Προραφαηλίτη ζωγράφου
George Hitchcock, Ο Ευαγγελισμός.
και ένα ποίημα του Τάκη Βαρβιτσιώτη
G. Hitchcock, Ευαγγελισμός. 1892. Ινστιτούτο Τέχνης. Σικάγο.
Άννα Αγγελοπούλου: Σαν ένα όνειρο παρουσιάζεται ο Ευαγγελισμός.
Η Παναγία σε "ουτοπικό" τόπο, σ' ένα απόκοσμο κήπο με κρίνους.
Είναι μία σπάνια απεικόνιση του Ευαγγελισμού της Παναγίας. Ο Αμερικανός ζωγράφος George Hitchcock (1850-1913) απεικονίζει τη νεαρή γυναίκα, ντυμένη με αέρινο φόρεμα και πέπλο, να στέκεται σκεπτική σ' ένα κήπο με κρίνους. Οι κρίνοι, οι οποίοι παραπέμπουν στον Ευαγγελισμό, συμβολίζουν την αθωότητα και αγνότητα της Παρθένου Μαρίας που επιλέχθηκε να γίνει η επι γης μητέρα του Υιού του Θεού. Στην εικόνα δεν υπάρχει η παρουσία του αγγέλου. Προφανώς, η μελλοντική Παναγία μόλις έχει λάβει το θεόσταλτο μήνυμα από τον άγγελο Γαβριήλ.
Με αφορμή τον πίνακα του Hitchcock με την ονειρική και απόκοσμη ατμόσφαιρα, θυμήθηκα το συγκινητικό ποιητικό έργο ενός σημαντικού ποιητή, του Τάκη Βαρβιτσιώτη (1916-2011). Ο Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία (1977) είναι μία λυρική προσευχή, μία τρυφερή παράκληση για ένα ουτοπικό κόσμο αγάπης
Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ταπεινός αίνος προς
την Παρθένο Παναγία (1977) (απόσπασμα)
Σε ικετεύουμε Αειπάρθενε πάντα Ελεούσα
Γύρισε πάλι κοντά μας
Είτε από το αρχιπέλαγος μαζί με τις αλκυόνες
Κομίζοντας τα πιο ευρύχωρα όνειρα
Είτε από τη στεριά με χιλιάδες λαμπάδες
Που ταξιδεύουν σαν ολόψυχα περιστέρια.
Άνοιγε Ρόδο αμάραντο
Και περιτύλιξέ με τον ασημένιο χιτώνα Σου
Τη θλιβερή μας γυμνότητα
Φανερώνοντας την επουράνια Κλίμακα
Που θα μας οδηγήσει ως Εσένα
Πάνω από τα βουνά τα ποτάμια την άβυσσο
Στον κόσμο του μέλλοντος δίχως όρια
Δίχως βιγλάτορες και δεσμωτήρια
Όπου η αγάπη εκτείνεται ως το άσμα του κορυδαλλού.
George Hitchcock, Ευλογημένη Μητέρα. 1892.
Μουσείο Τέχνης του Κλήβελαντ. Η Παναγία κάθεται
στον "ουτοπικό" κήπο κρατώντας στην αγκαλιά της
τον Νεογέννητο Χριστό. Στο γρασίδι διακρίνουμε
πολύχρωμα αγριολούλουδα. Είναι Άνοιξη!
Ο Hithcock ήταν Αμερικανός ζωγράφος που συνήθιζε να ζωγραφίζει θρησκευτικά θέματα. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και εγκαταστάθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ολλανδία όπου ζωγράφισε πολλά έργα του.
... Αχτίδα εσύ του ρυακιού
Σύσκιο πασίχαρο κρινάκι
Ζεστό φτερό περιστεριού
Στο πέτρινό μας το σπιτάκι.
Ω Παναγίτσα ηλιόκαλη δική μας
Παρηγοριά μας και καταφυγή μας
Τάκης Βαρβιτσιώτης, Τα ποιήματα 1941-2002,
Καστανιώτης, Αθήνα 2003, σ. 230
Στο έργο του Hitchcock διακρίνουμε επιρροές από τον ιμπρεσιονισμό και την ποιητική ατμόσφαιρα και τον συμβολισμό των Προραφαηλιτών ζωγράφων.
O Βρετανός ζωγράφος Edward Raginald Frampton (1872-1923) έζησε στο τέλος της Βικτωριανής εποχής και επηρεάστηκε από την ύστατη φάση του κινήματος των Προραφαηλιτών ζωγράφων και κυρίως από τον Εdward Burne Jones. Στον παρακάτω πίνακα απεικονίζει τη σκηνή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο άγγελος προσφέρει τον κρίνο στη Θεοτόκο που κάθεται στην εσωτερική αυλή του σπιτιού της και διακόπτει το διάβασμά της. Φορά ένα πανωφόρι με εκτυφλωτικό μπλε χρώμα και περιβάλλεται από μωβ και ροζ άνθη.
Ed. Raginald Frampton, Ο Ευαγγελισμός
της Θεοτόκου. 1890. Ιδιωτική Συλλογή.
Μία ακόμα απεικόνιση του Ευαγγελισμού
της Θεοτόκου από τον Frampton.
Ed. Raginald Frampton, O Eυαγγελισμός
της Θεοτόκου. Ιδιωτική Συλλογή.
Ακόμα μία Προραφαηλιτική απεικόνιση του Ευαγγελισμού της Μαρίας. O Arthur Hughes (1832-1915) με εμφανείς τις επιρροές από την πρώιμη Αναγέννηση απεικονίζει σε ονειρική ατμόσφαιρα την επίσκεψη του Άγγελου του Κυρίου στη νεαρή Μαρία. Η αέρινη, πραγματικά αιθέρια μορφή του Άγγελου, που περιβάλλεται μ' ένα λευκό μανδύα, κυριαρχεί στο έργο. Η γλυκιά Μαρία έχει σκύψει ελαφρά μπροστά του. Φορά ένα μοβ μεσαιωνικό φόρεμα και έχει σκεπάσει τα μαλλιά και το πρόσωπό της μ' ένα διάφανο πέπλο. Οι δύο μορφές στέκονται στο ενδιάμεσο ενός κλειστού και ανοιχτού χώρου, στη γοτθικού τύπου θύρα του δωματίου. Έξω από το δωμάτιο βλέπουμε έναν ολοπράσινο κήπο, τα φυτά του οποίου εισέρχονται στο χώρο μέσω μιας κληματαριάς, σύμβολο της Θεϊκής ευλογίας. Διακρίνονται, επίσης, μωβ και κυρίως λευκοί κρίνοι που συμβολίζουν την αγνότητα της Μαρίας. Σύμβολο της Θεϊκής παρουσίας είναι και το μεγάλο κεραμικό δοχείο για κρασί που βρίσκεται ακουμπισμένο στην άκρη αριστερά.
Arthur Hughes, Ο Ευαγγελισμός. 1857-58.
Μουσεία και Πινακοθήκη του Birmingham.
Ένα χρόνο νωρίτερα ο Hughes είχε ζωγραφίσει το πιο γνωστό του έργο, τον Απρίλη-Έρωτα. Τα κοινά στοιχεία των δύο έργων είναι φανερά και κυρίως η κοινή ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα.
Arthur Hughes, Απρίλης Έρωτας. 1856-57. Τέιτ,
Βρετανική Πινακοθήκη (Tate Britain). Λονδίνο.
Είναι μία από τις πιο ατμοσφαιρικές αναγεννησιακές απεικονίσεις της σκηνής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Η Μαρία δέχεται την επίσκεψη του Αγγέλου καθισμένη στην αυλή της οικίας της. Ο φωτισμός είναι μάλλον σκοτεινός και δημιουργεί ατμόσφαιρα μυστηρίου. Στο βάθος διακρίνουμε τα δέντρα του τοπίου.
Λεονάρντο Ντα Βίντσι, O Eυαγγελισμός της Θεοτόκου.
Γύρω στα 1475-1480. Πινακοθήκη Ουφίτσι. Φλωρεντία.
Η Μαρία δέχεται με σοβαρότητα την αιφνίδια χαρμόσυνη είδηση δια στόματος του Αγγέλου.
Λεονάρντο Ντα Βίντσι, O Eυαγγελισμός
της Θεοτόκου. Η Παναγία. Λεπτομέρεια.
τείνει προς το μέρος της τον κρίνο. Τα φτερά του θυμίζουν πραγματικά φτερά πουλιού και δείχνουν το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για ρεαλιστική απεικόνιση των φυσικών στοιχείων.
Λεονάρντο Ντα Βίντσι, O Eυαγγελισμός
της Θεοτόκου. Ο Άγγελος. Λεπτομέρεια.
Θεωρείται ότι ο πίνακας είναι έργο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι σε συνεργασία με τον Αντρέα Βερόκιο.
Ομιλητής: Γιώργος Σχοινάς
Πέμπτη 25 Οκτωβρίου 2012
Πολυχώρος Πολιτισμού «Διέλευσις»
Κατά τα μέσα του 19ου αιώνα, μία συντροφιά τριών νεαρών καλλιτεχνών, έμελλε να ταράξει τα νερά του συντηρητικού κατεστημένου της Βρετανικής Βασιλικής Ακαδημίας: Επρόκειτο για τους γνωστούς «Προραφαηλίτες» - την μοναδική καλλιτεχνική ομάδα που ονομάστηκε ποτέ «αδελφότητα».
Αυτοί οι καλλιτέχνες, ζώντας εντός της λονδρέζικης φρενίτιδας της βιομηχανικής επανάστασης και του δοξασμού της μηχανής, παρέμειναν πιστοί στην απεικόνιση της βρετανικής φύσης, εμπνεόμενοι από την ιταλική αναγεννησιακή ζωγραφική. Φιλόσοφοι, ποιητές και αθεράπευτα ρομαντικοί, οι προραφαηλίτες, θα άλλαζαν για πάντα την τέχνη της εποχής τους, εισάγοντας έναν καινοφανή τύπο συμβολισμού, μέσα από το απαράμιλλο έργο τους.
Ασυμβίβαστοι, προοδευτικοί αλλά και πιστοί στην παράδοση, αναβίωσαν μέσα από τους πίνακές τους το κλασικό ηρωικό ιδεώδες, ενώ μέσα από το παράδειγμα της ζωής τους το πρότυπο του αναγεννησιακού homo universalis.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.