Σελίδες

Ο Ανδριάντας γλυπτό του Κωστή Παλαμά στην Ακαδημία Αθηνών

Monument_to_Costis_Palamas,_Greek_poet,_2005
Ανδριάντας Κωστή Παλαμά 1975. Γλύπτης: Βάσος Φαληρέας
Θέση: Πνευματικό κέντρο Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας)

της Σοφίας Ντρέκου

Ανδριάντας ονομάζεται το γλυπτό ολόσωμο ομοίωμα συγκεκριμένου θνητού πάντοτε, ανθρώπου, που μπορεί να είναι από μάρμαρο, μέταλλο, ξύλο κ.λπ. Ανδριάντες που δεν αφορούσαν συγκεκριμένους ανθρώπους λάμβαναν διάφορες γενικές ονομασίες π.χ. κούροι, καρυάτιδες κ.λπ. 

Τίτλος έργου: Κωστής Παλαμάς. Καλλιτέχνης: Βάσος Φαληρέας
Θέση: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, οδός Ακαδημίας (περίβολος)
Έτος Κατασκευής: 1975. Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο

Στη βάση του ανδριάντα αναγράφεται:

Αυτό κρατάει ανάλαφρο μεσ’ την ανεμοζάλη
το από του κόσμου τη βοή πρεσβυτικό κεφάλι,
αυτό το λόγο θα σας πω δεν έχω άλλο κανένα
Μεθύστε με τ’ αθάνατο κρασί του Εικοσιένα!

Γράφτηκε από τον Κωστή Παλαμά την 1η Νοεμβρίου 1940,
τρεις μέρες μετά την κήρυξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου.


Ο Παλαμάς αποδίδεται καθιστός σε μαρμάρινο κάθισμα, πάνω στο οποίο είναι ριγμένο ένα ιμάτιο. Έχει την ήρεμη στάση περισυλλογής που προσιδιάζει σε έναν ποιητή. Εδράζεται σε τετράγωνο μαρμάρινο βάθρο, στην πρόσοψη του οποίου αναγράφεται: «ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ 1859 – 1943».

Στη δεξιά πλευρά του καθίσματος, αναγράφεται η επιγραφή: «Κώστας Παλαμάς ΑΥΤΟ ΚΡΑΤΑΕΙ ΑΝΑΛΑΦΡΟ ΜΕΣ’ ΤΗΝ ΑΝΕΜΟΖΑΛΗ ΤΟ ΑΠΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ ΤΗ ΒΟΗ ΠΡΕΣΒΥΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΙ ΑΥΤΟ ΤΟ ΛΟΓΟ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΔΕΝ ΕΧΩ ΑΛΛΟ ΚΑΝΕΝΑ ΜΕΘΥΣΤΕ ΜΕ Τ’ ΑΘΑΝΑΤΟ ΚΡΑΣΙ ΤΟΥ ΕΙΚΟΣΙΕΝΑ 1 Νοεμβρίου 1940».

Στην αριστερή πλευρά του καθίσματος αναγράφεται: «Β. ΦΑΛΗΡΕΑΣ ΕΠΟΙΕΙ 1975».

Ο ανδριάντας αρχικά χύθηκε σε ορείχαλκο και τοποθετήθηκε στη Λευκωσία το 1973. Ένα άλλο ορειχάλκινο αντίτυπο – από τη χυτήριο Γαβαλά – τοποθετήθηκε στην Πάτρα, στην Πλατεία Νόρμαν, που στη συνέχεια μετονομάστηκε Πλ. Κωστή Παλαμά. Η πρωτοβουλία ανήκε στη Εθνολογική Εταιρεία Πατρών και τα επίσημα αποκαλυπτήρια έγιναν το Μάρτιο του 1974. Επομένως, ο μαρμάρινος ανδριάντας της Αθήνας τοποθετήθηκε τρίτος κατά σειρά, το 1975. Το γύψινο πρόπλασμα του ανδριάντα βρίσκεται στην Εθνική Πινακοθήκη.

► Κωστής Παλαμάς, αφιέρωμα στον ποιητή που ήχησαν οι σάλπιγγες


Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων στεγάζεται στο παλιό κτίριο του Δημοτικού Νοσοκομείου, στο κέντρο της Αθήνας.

Το κτίριο οικοδομήθηκε στα μέσα του 19ου αιώνα σε σχέδια του γνωστού Γερμανού αρχιτέκτονα Στάουφερτ, τροποποιήσεις του επίσης Γερμανού αρχιτέκτονα Σάουμπερτ και επίβλεψη του Δανού Χάνσεν. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1858 μετά από δωρεές πολλών οικονομικών παραγόντων της εποχής (Βασιλιάς Λουδοβίκος της Βαυαρίας και πολλοί πλούσιοι ομογενείς) και στέγασε το Δημοτικό Νοσοκομείο «Ελπίς» το οποίο θεωρείται το πρώτο πολιτικό νοσοκομείο της πόλης σε αντιδιαστολή με το Στρατιωτικό στη Περιοχή Μακρυγιάννη.

Το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου εγκαταστάθηκε εδώ το 1971 μετά την απαραίτητη ανακαίνιση του χώρου και διαθέτει τρεις εκθεσιακούς χώρους (αίθουσες αφιερωμένες στους Κόντογλου, Ιακωβίδη και Γύζη) και ένα μεγάλο αμφιθέατρο (αφιερωμένο στον πρόωρα χαμένο πολιτικό Αντώνη Τρίτση) ενώ στον ισόγειο χώρο του στεγάζεται το Θεατρικό Μουσείο.


Ο Βάσος Φαληρέας (1905 - 1979) ήταν ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ακαδημαϊκής σχολής γλυπτών στην Ελλάδα κατά τον 20ό αιώνα.

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1905 και καταγόταν από την Καρδαμύλη της Μάνης. Σπούδασε ζωγραφική από το 1924 έως το 1929 στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Α.Σ.Κ.Τ.) της Αθήνας με δασκάλους τους διάσημους καθηγητές της Σχολής Γεώργιο Ιακωβίδη και Θωμά Θωμόπουλο.

Κερδίζοντας το κληροδότημα Βόλου, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι κοντά στους Maillol, Despiau και Wlerick.

Παράλληλα μαθήτευσε χαρακτική στο εργαστήριο του Γαλάνη και μελέτησε την τέχνη των μεταλλίων κοντά στον Dropsy.

Έχει φιλοτεχνήσει δεκάδες μνημεία και ηρώα και έχει βραβευτεί από τη Διεθνή Έκθεση των Παρισίων το 1937 με ένα χρυσό και δύο αργυρά μετάλλια για τα έργα που είχε εκθέσει.

Για την καλλιτεχνική προσφορά του, το 1965 του απονεμήθηκε ο Χρυσός Σταυρός του Τάγματος του Γεωργίου Α'.

Υπήρξε μέλος της Ακαδημίας Καλών Τεχνών στο Παρίσι, ενώ το 1976 εξελέγη μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Ο Βάσος Φαληρέας διακρίνεται για τον ανθρωποκεντρικό τρόπο και την ακαδημαϊκή αντίληψη απόδοσης των έργων του. Έχει φιλοτεχνήσει δεκάδες μνημεία και ηρώα, όπως «Το Άγαλμα της Προμάχου Αθηνάς» (1951) στο Πεδίον του Άρεως στην Αθήνα, σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Φαίδωνα Κυδωνιάτη (1910 – 1989), τα αποκαλυπτήρια του οποίου έγιναν σε λαμπρή τελετή το 1952. Άλλα μεγαλεπήβολα έργα του είναι επίσης το «Μνημείο του Λεωνίδα» στις Θερμοπύλες (1955) και το «Ηρώον των Μπιζενομάχων» (1926) στα Ιωάννινα.

Ο Φαληρέας πέθανε από συγκοπή στις 7 Οκτωβρίου 1979, ενώ συνεδρίαζε η κριτική επιτροπή του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1979, όπου μετείχε ως πρόεδρος της επιτροπής. Το 1980 και το 1989 με απόφαση των συγγενών και κληρονόμων του καλλιτέχνη, δεκάδες έργα του παραχωρήθηκαν στην Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας.


Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου 1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943) ήταν ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της λογοτεχνίας.

Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης.

Ήταν ένας από τους πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες και πνευματικούς ανθρώπους. Δημοσίευσε συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές, καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και βιβλιοκριτικές.

Ένδειξη της καθιέρωσής του ως ποιητή ήταν η ανάθεση της σύνθεσης του Ύμνου των Ολυμπιακών Αγώνων, το 1896.

Το 1925 του απονεμήθηκε το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών, ενώ από το 1926 αποτέλεσε βασικό μέλος της Ακαδημίας των Αθηνών, της οποίας έγινε πρόεδρος το 1930.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Κωστής Παλαμάς ανακηρύχτηκε κορυφαίος πεζογράφος και ένας από τους τρείς κορυφαίους ποιητές όλων των εποχών, γεγονός που δικαιολογεί απόλυτα την επί 14 φορές υποψηφιότητά του για το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας (1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1938 και 1940).

Προς τιμή του, στο σημείο που βρισκόταν το σπίτι στο οποίο έζησε επί 40 χρόνια και δημιούργησε το μεγαλύτερο μέρος των έργων του, στην Αθήνα (οδ. Ασκληπιού 3) δημιουργήθηκε το ίδρυμα Κωστή Παλαμά. 
Διαβάστε την συνέχεια και δείτε την αντιστασιακή Κηδεία του Παλαμά

γλυπτό μπούστο του Μιχάλη Τόμπρου
1966 γλυπτό μπούστο του Μιχάλη Τόμπρου

Στις γλυπτές αποδόσεις της μορφής του ποιητή, κυριαρχεί το επιβλητικό γλυπτό μπούστο του Μιχάλη Τόμπρου (1889-1974). Πρόκειται για έργο από μπρούτζο που φέρει την υπογραφή του καλλιτέχνη και τη χρονολογία 1966. Ο Παλαμάς του Τόμπρου δεν είναι ο διανοούμενος, αλλά ο αγωνιστής. 

Ο μυώδης άνδρας, με το κεφάλι γερμένο μπροστά, εκφράζει αγωνία και σωματική προσπάθεια, σαν να σέρνει το βάρος ενός ολόκληρου λαού. Η κλίση του κεφαλιού, καθώς και η επιλογή του καλλιτέχνη να απεικονίσει τον ποιητή με γυμνούς ώμους, παραπέμπει στην απόδοση του μαρτυρίου του Χριστού και συνειρμικά γεννά τους επιδιωκόμενους από τον γλύπτη συμβολισμούς.

Στην κόρη του μεγάλου μας ποιητή. Βάσος Φαληρέας 1942

Το 1942 ο Βάσος Φαληρέας (1905-1979) φιλοτέχνησε ένα μικρών διαστάσεων γλυπτό από πηλό, το οποίο φέρει υπογραφή, χρονολόγηση και αφιέρωση: «Στην κόρη του μεγάλου μας ποιητή. Β. Φαληρέας 1942».

Ο ποιητής καθισμένος και σκεπτικός, με ένα ασύμμετρα μεγάλο κεφάλι σε σχέση με το σώμα του, λειτουργεί ως σύμβολο πνευματικότητας. Το γλυπτό ακολουθεί τα αισθητικά διδάγματα του μοντερνισμού και ιδιαίτερα του Ροντέν, εφόσον κύριο χαρακτηριστικό του είναι ο ημιτελής χαρακτήρας του. Ακριβώς αυτός ο μοντερνιστικός χαρακτήρας του έργου αποβάλλεται στη μεταγενέστερη εκτέλεσή του, μετά από 33 χρόνια.

Πρόκειται αυτή τη φορά για μεγάλων διαστάσεων μαρμάρινο έργο, στο οποίο ο Φαληρέας επαναλαμβάνει την ίδια τυπολογικά απεικόνιση του ποιητή. Τα αποκαλυπτήρια του μαρμάρινου αυτού ανδριάντα, που αποτελεί ένα από τα τυπικότερα δείγματα διακοσμητικής γλυπτικής, έγιναν στις 7 Μαρτίου 1975 στον κήπο του Πνευματικού Κέντρου Αθηναίων.

Και τ' άγαλμα αγωνίστηκα [1903] - Κωστής Παλαμάς

ΚΑΙ τ’ άγαλμ’ αγωνίστηκα για το ναό να πλάσω
στην πέτρα τη δική μου απάνω,
και να το στήσω ολόγυμνο, και να περάσω,
και να περάσω, δίχως να πεθάνω.

Και το ’πλασα. Κι οι άνθρωποι, στενοί προσκυνητάδες
στα ξόανα τ’ άπλαστα μπροστά και τα κακοντυμένα,
θυμού γρικήσαν τίναγμα και φόβου ανατριχάδες,
κι είδανε σαν αντίμαχους και τ’ άγαλμα κι εμένα.
Και τ’ άγαλμα στα σκύβαλα, κι εμέ στην εξορία.

Και προς τα ξένα τράβηξα το γοργοπέρασμά μου·
και πριν τραβήξω, πρόσφερα παράξενη θυσία·
έσκαψα λάκκο, κι έθαψα στο λάκκο τ’ άγαλμά μου.
Και του ψιθύρισα: «Άφαντο βυθίσου αυτού και ζήσε
με τα βαθιά ριζώματα και με τ’ αρχαία συντρίμμια,

όσο που νά ’ρθ’ η ώρα σου· αθάνατ’ άνθος είσαι,
ναός να ντύσει καρτερεί τη θεία δική σου γύμνια!»
Και μ’ ένα στόμα διάπλατο, και με φωνή προφήτη,
μίλησ’ ο λάκκος: «Ναός κανείς, βάθρο ούτε· φως, του κάκου.
Για δω, για κει, για πουθενά το άνθος σου, ω τεχνίτη!

Κάλλιο για πάντα να χαθεί μες στ’ άψαχτα ενός λάκκου.
Ποτέ μην έρθ’ η ώρα του! Κι αν έρθει, κι αν προβάλει,
μεστός θα λάμπει και ο ναός από λαό αγαλμάτων,
τ’ αγάλματ’ αψεγάδιαστα, κι οι πλάστες τρισμεγάλοι·
γύρνα ξανά, βρικόλακα, στη νύχτα των μνημάτων!

Το σήμερα ήτανε νωρίς, τ’ αύριο αργά θα είναι,
δε θα σου στρέξει τ’ όνειρο, δε θά ’ρθ’ η αυγή που θέλεις,
με τον καημό τ’ αθάνατου που δεν το φτάνεις, μείνε,
κυνηγητής του σύγνεφου, του ίσκιου Πραξιτέλης.
Τα τωρινά και τ’ αυριανά, βρόχοι και πέλαγα· όλα

σύνεργα του πνιγμού για σε και οράματα της πλάνης·
μακρότερη απ’ τη δόξα σου και μια του κήπου βιόλα·
και θα περάσεις, μάθε το, και θα πεθάνεις!»
Κι εγώ αποκρίθηκα: «Ας περάσω κι ας πεθάνω!
Πλάστης κι εγώ μ’ όλο το νου και μ’ όλη την καρδιά μου·

λάκκος κι ας φάει το πλάσμα μου· από τ’ αθάνατα όλα
μπορεί ν’ αξίζει πιο πολύ το γοργοπέρασμά μου».

by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Περισσότερα ΘέματαΚωστής Παλαμάς

Βιβλιογραφία:
• Ανδριάντας: Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (2η έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
• Ζέτα Αντωνοπούλου: «Τα γλυπτά της Αθήνας: Υπαίθρια Γλυπτική 1834 – 2004», α' έκδοση, Εκδόσεις «Ποταμός», Αθήνα, 2003.
• «Τακτικά μέλη της Ακαδημίας Αθηνών κατά σειρά εκλογής». Ιστότοπος Ακαδημίας Αθηνών.
ΓΛΥΠΤΟΘΗΚΗ 
• Ίδρυμα Κωστή Παλαμά - kostispalamas.org 
Βάσος Φαληρέας, δείγματα του έργου του.
• Και τ' άγαλμα αγωνίστηκα - Αρχές του 20ου αιώνα και ο Κωστής Παλαμάς, ο εθνικός μας ποιητής, παρουσιάζει στο κοινό την ποιητική συλλογή Ασάλευτη Ζωή από τις εκδόσεις Εστία το 1904.

video

 Ταινία Επικαίρων με ειδήσεις 7 Μαρτίου 1975:
 Αποκαλυπτήρια ανδριάντα του Κωστή Παλαμά
 στην Αθήνα. Ημερομηνία Παραγωγής 17/03/1975




ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΕΡΤ: ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ 1970 0000015755 Ρεπορτάζ για τον Γλύπτη ΒΑΣΟ ΦΑΛΗΡΕΑ (1905-1979). Πλάνα του ιδίου ανάμεσα στο στούντιό του στο ΜΑΡΟΥΣΙ. Ο γλύπτης κάνει δηλώσεις για την εκλογή του ως μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

video













Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.