Το «Όχι» ως Διαχρονικό Φως του Ανθρώπου - Ιστορικό, Υπαρξιακό και Πολιτικό Αντίδωρο στο Έπος του 1940

Γεώργιος Βακιρτζής «Πόλεμος του 40′, (1985). Έργο που αποτυπώνει

την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και την εσωτερική ένταση του Έπους,

με λιτότητα μορφής και βαθιά συγκίνηση. Εθνική Πινακοθήκη.

Το «Όχι» δεν ανήκει μόνο στην Ιστορία∙ είναι η αέναη στιγμή που ο άνθρωπος αρνείται το σκοτάδι και υπερασπίζεται το φως. Από τα βουνά της Πίνδου ως τη συνείδηση του σήμερα, το ελληνικό «Όχι» γίνεται παγκόσμιο σύμβολο ευθύνης, αξιοπρέπειας και ελευθερίας.

🟥 Το «Όχι» ως διαχρονικό φως του ανθρώπου

Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος υπήρξε η πιο σκοτεινή τομή του εικοστού αιώνα· ένα γεγονός που ξεπέρασε τα όρια της ιστορίας και εισχώρησε στο πεδίο του ανθρώπινου πόνου. Στην Ελλάδα, το «Όχι» του 1940 δεν υπήρξε μόνο στρατιωτική απάντηση, ήταν πράξη ύπαρξης, η στιγμή που ένας μικρός λαός υπερασπίστηκε την αξιοπρέπειά του απέναντι στην αυτοκρατορική αλαζονεία των καιρών.

Αλλά κάθε πόλεμος, όσο μακρινός κι αν μοιάζει,
μένει ένας καθρέφτης που επιστρέφει την ερώτηση στον άνθρωπο:
πόσο ελεύθερος είμαι στ’ αλήθεια;
πόσο υπεύθυνος απέναντι στην ιστορία που με γεννά;

Η μνήμη του 1940 δεν ζητά δοξαστικά λόγια· ζητά συνείδηση.
Να θυμόμαστε πως η Ελευθερία δεν χαρίζεται... κερδίζεται ξανά,
όχι με όπλα πια, αλλά με την ακεραιότητα του νου και του ήθους.

Το «Όχι» του 1940 δεν είναι μονάχα
μια ημερομηνία στο εθνικό ημερολόγιο·
είναι η διαρκής στιγμή που ο άνθρωπος θυμάται ποιος είναι.
Είναι η άρνηση να παραδοθεί το φως στο σκοτάδι,
η αντίσταση του πνεύματος απέναντι στη βία του παραλόγου.

Κάθε εποχή έχει το δικό της «Όχι»...
όχι στην υποκρισία, όχι στην αδικία, όχι στην αδιαφορία.

Και σήμερα, μέσα σε μια Ευρώπη κουρασμένη
από τα συνθήματα και τους φόβους,
το ελληνικό «Όχι» θυμίζει ότι η πολιτική αρχίζει
εκεί όπου ο άνθρωπος αρνείται να γίνει αριθμός.

Και κάθε τέτοιο «Όχι» είναι ένα «Ναι» πιο βαθύ∙
όπου η ελευθερία δεν είναι δικαίωμα,
αλλά ευθύνη απέναντι στο πρόσωπο του άλλου.

Το Έπος του ’40 μάς καλεί να θυμηθούμε
ότι η Αντίσταση δεν είναι ιστορικό γεγονός,
είναι τρόπος ύπαρξης.

Κι όσο υπάρχει έστω ένας άνθρωπος που λέει «Όχι»
στο ψεύδος και «Ναι» στο Φως,
η Ελλάδα -και η ανθρωπότητα-
θα συνεχίζουν να ανασαίνουν μέσα στην Ιστορία.

το «Όχι» να πάψει να είναι σύνθημα
αλλά στάση Ζωής
και να γίνει ανθρώπινη προσευχή.

...κι όπως θα έλεγαν οι στρατιώτες της Πίνδου,
να φυλάς πάντα τη θέση σου στο φως.

Μια σιωπηλή υπόκλιση στους ανθρώπους
που φύλαξαν και εκείνοι τη δική τους θέση.

✍️ Σοφία Ντρέκου


Περισσότερα Θέματα: Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, 28 Οκτωβρίου 1940

Εικαστικό: Το έργο του Βακιρτζή, με τη λιτότητα της μορφής και τη συγκρατημένη δραματικότητα των χρωμάτων, δεν εξυμνεί τον πόλεμο αλλά τη σιωπηλή αντοχή του ανθρώπου μέσα του. Όπως και το ελληνικό «Όχι» του 1940, το έργο φωτίζει την εσωτερική νίκη του φωτός απέναντι στο σκοτάδι... εκεί όπου η τέχνη, όπως και η ιστορική μνήμη, γίνεται πράξη αντίστασης και ψυχικής ελευθερίας.