Myrofores, Iconographer George Kordis / Γιώργος
Κόρδης, Θεολόγος, αγιογράφος και ζωγράφος
« Κυριακή κατά της γυναικοκτονίας »
Για την διαπάλη μεταξύ γυναικείας παρουσίας και γυναικείου παραγκωνισμού, με αφορμή την Κυριακή των Μυροφόρων. Και σχόλιο στο φαινόμενο, τα ανατρεπτικά που δεν αντέχονται από τους «διαχειριστές» τους, να μην απορρίπτονται ευθέως, αλλά να ξεδοντιάζονται.
Την δεύτερη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα, μέσα στην αναστάσιμη ακόμα ατμόσφαιρα, περάστε από την εκκλησία. Η προτροπή μου αυτή απευθύνεται σε όλους όσους νοιάζονται: ένθεους και άθεους. Περάστε όσοι νοιάζεστε για τις οδύνες των γυναικών, ώστε να μοιραστούμε μια χαρά: τα τραγούδια μιας απελευθέρωσης που έσκασε μύτη μπροστά σε έναν αδειασμένο τάφο, μιας απελευθέρωσης που μπολιάζει την ιστορία μα και που ταυτόχρονα εκκρεμεί.
Η δεύτερη Κυριακή μετά την Κυριακή του Πάσχα είναι η γιορτή των Μυροφόρων, δηλαδή των γυναικών εκείνων οι οποίες, σύμφωνα με την αφήγηση των ευαγγελίων, πήγαν με αρώματα στον τάφο του Χριστού για να τιμήσουν τον αγαπημένο νεκρό.
ΔΕΙΤΕ: Των Μυροφόρων και η οικουμενική γιορτή της Γυναίκας
Έτσι ειπωμένο, μοιάζει με μια αναμενόμενη, στερεότυπη αφήγηση για παραδοσιακά γυναικείες δουλειές. Έλα όμως που δεν είναι έτσι! Άλλο πράγμα λένε τα ευαγγέλια, καθώς και οι εκκλησιαστικοί ύμνοι. Κάτι ανατρεπτικό, κάτι που δένει την ανάσταση με μια επ-ανάσταση! Αλλά τα ανατρεπτικά δεν αντέχονται. Και γι’ αυτό ξεδοντιάζονται και καταλήγουν να μοιάζουν με άνευρες ιστοριούλες της σειράς…
Ας ψηλαφίσουμε λοιπόν την δυναμική της γιορτής:
Τα ευαγγέλια μιλούν για γυναίκες που ξεκίνησαν ξημερώματα να πάνε στον τάφο. Απλό; Όχι. Ήταν ο τάφος ενός εκτελεσμένου παράνομου. Και μάλιστα τάφος που τον φρουρούσαν τα ΜΑΤ, αρνητικά προδιατεθειμένα προς τους μαθητές του παράνομου. Οι άνδρες μαθητές το γνώριζαν και λούφαζαν.
Τα ευαγγέλια λένε πως στις γυναίκες παρουσιάστηκε άγγελος και ο ίδιος ο αναστημένος Χριστός, και τους ζήτησαν να μεταφέρουν το μήνυμα της ανάστασης στους άντρες μαθητές, δηλαδή να δώσουν μαρτυρία γι’ αυτό που είδαν. Προφανώς, κι αυτό μας φαίνεται σαν μια απλή, γλυκιά αφήγηση. Αν όμως λάβουμε υπόψη τι ειδικό βάρος είχε το κείμενο του ευαγγελίου την εποχή που γράφτηκε, θα καταλάβουμε ότι είναι μια εκρηκτική παρέμβαση. Τα ευαγγέλια καθιστούν μάρτυρες του κορυφαίου γεγονότος ανθρώπους που βρίσκονταν στο κοινωνικό περιθώριο! Η μαρτυρία γυναικών δεν λαμβανόταν υπόψη στον δημόσιο βίο. Η γυναίκα ήταν ένας άφωνος άνθρωπος, με ρόλο από την κουζίνα ως τον φράχτη της αυλής. Οι ευαγγελιστές λοιπόν δίνουν φωνή στις άφωνες, και μάλιστα σε οξεία αντιδιαστολή προς την ανδρική ελίτ.
Την δυναμική αυτή την τονίζει ιδιαίτερα η αναστάσιμη υμνολογία, η οποία και λειτουργεί σαν ένα είδος εξήγησης στην ευαγγελική αφήγησης. Η υμνολογία εμφανίζει τις Μυροφόρες να δίνουν μαρτυρία της Ανάστασης όχι μόνο στους περίτρομους μαθητές, αλλά και στην Ιερουσαλήμ (διεκδίκηση δηλαδή φωνής στον δημόσιο χώρο) και στον κόσμο ολόκληρο! Αλλά αν οι ύμνοι δεν φτάνουν στα αυτιά στην καθημερινή μας γλώσσα, κι αν μάλιστα παπαγαλίζονται χωρίς πρόσβαση στα νοούμενα, τότε δεν αγγίζουν κάτι παραπέρα από το πτερύγιο του αυτιού!
Το οικουμενικό μήνυμα του Χριστιανισμού πήγασε από τον άδειο τάφο, από την Ανάσταση ως πρωτόφαντη πανανθρώπινη δυνατότητα για ριζική αλλαγή του τρόπου ύπαρξης˙ ως προοπτική κατάργησης κάθε λογής θανάτου. Θέμα πίστης, φυσικά, αλλά το ζητούμενο εδώ είναι να συλλάβει κανείς τι ισχυρίζεται αυτή η πίστη, είτε την αποδέχεται είτε όχι. Αυτό λοιπόν το οικουμενικό απελευθερωτικό μήνυμα ανέδειξε ταυτόχρονα το μήνυμα της απελευθέρωσης της γυναίκας από το κοινωνικό περιθώριο, στο οποίο (μετ’ επαίνων βεβαίως βεβαίως) ήταν βαλμένη. Τι είναι στην πραγματικότητα αυτή η ιδιότυπη η περιθωριοποίηση της γυναίκας; Γυναικοκτονία! Δολοφονία της κοινωνικής υπόστασής της.
Σύμφωνα με την παράδοση, μία από τις Μυροφόρες, η Μαρία η Μαγδαληνή, μια συγκλονιστική προσωπικότητα του χριστιανικού φεμινισμού, ταξίδεψε και κήρυξε (δημόσιος λόγος, δημόσιος ρόλος δηλαδή) σε όλη τη Μεσόγειο. Πέρασε, λέει, κι απ’ τη Ζάκυνθο κι απ’ τη νότια Γαλλία κι απ’ αλλού. Θρησκευτικός τουρισμός; Ε, όχι! Γυναίκες σε ταξίδια στην τότε παγκοσμιοποίηση και μοναχές τους, είναι άλλο πράγμα. Είναι ανατροπή. Σκέφτεται κανείς μήπως, τι δυναμική εκφράζει ο τίτλος της ως «ισαποστόλου»; Καταλαβαίνουμε άραγε ποια εκρηκτικότητα έχει καταχωνιαστεί σ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό που, ούτε λίγο ούτε πολύ, βάζει την γυναίκα αυτή στο ίδιο επίπεδο με τους αποστόλους;
Ας ψηλαφίσουμε λοιπόν την δυναμική της γιορτής:
Τα ευαγγέλια μιλούν για γυναίκες που ξεκίνησαν ξημερώματα να πάνε στον τάφο. Απλό; Όχι. Ήταν ο τάφος ενός εκτελεσμένου παράνομου. Και μάλιστα τάφος που τον φρουρούσαν τα ΜΑΤ, αρνητικά προδιατεθειμένα προς τους μαθητές του παράνομου. Οι άνδρες μαθητές το γνώριζαν και λούφαζαν.
Τα ευαγγέλια λένε πως στις γυναίκες παρουσιάστηκε άγγελος και ο ίδιος ο αναστημένος Χριστός, και τους ζήτησαν να μεταφέρουν το μήνυμα της ανάστασης στους άντρες μαθητές, δηλαδή να δώσουν μαρτυρία γι’ αυτό που είδαν. Προφανώς, κι αυτό μας φαίνεται σαν μια απλή, γλυκιά αφήγηση. Αν όμως λάβουμε υπόψη τι ειδικό βάρος είχε το κείμενο του ευαγγελίου την εποχή που γράφτηκε, θα καταλάβουμε ότι είναι μια εκρηκτική παρέμβαση. Τα ευαγγέλια καθιστούν μάρτυρες του κορυφαίου γεγονότος ανθρώπους που βρίσκονταν στο κοινωνικό περιθώριο! Η μαρτυρία γυναικών δεν λαμβανόταν υπόψη στον δημόσιο βίο. Η γυναίκα ήταν ένας άφωνος άνθρωπος, με ρόλο από την κουζίνα ως τον φράχτη της αυλής. Οι ευαγγελιστές λοιπόν δίνουν φωνή στις άφωνες, και μάλιστα σε οξεία αντιδιαστολή προς την ανδρική ελίτ.
Την δυναμική αυτή την τονίζει ιδιαίτερα η αναστάσιμη υμνολογία, η οποία και λειτουργεί σαν ένα είδος εξήγησης στην ευαγγελική αφήγησης. Η υμνολογία εμφανίζει τις Μυροφόρες να δίνουν μαρτυρία της Ανάστασης όχι μόνο στους περίτρομους μαθητές, αλλά και στην Ιερουσαλήμ (διεκδίκηση δηλαδή φωνής στον δημόσιο χώρο) και στον κόσμο ολόκληρο! Αλλά αν οι ύμνοι δεν φτάνουν στα αυτιά στην καθημερινή μας γλώσσα, κι αν μάλιστα παπαγαλίζονται χωρίς πρόσβαση στα νοούμενα, τότε δεν αγγίζουν κάτι παραπέρα από το πτερύγιο του αυτιού!
Το οικουμενικό μήνυμα του Χριστιανισμού πήγασε από τον άδειο τάφο, από την Ανάσταση ως πρωτόφαντη πανανθρώπινη δυνατότητα για ριζική αλλαγή του τρόπου ύπαρξης˙ ως προοπτική κατάργησης κάθε λογής θανάτου. Θέμα πίστης, φυσικά, αλλά το ζητούμενο εδώ είναι να συλλάβει κανείς τι ισχυρίζεται αυτή η πίστη, είτε την αποδέχεται είτε όχι. Αυτό λοιπόν το οικουμενικό απελευθερωτικό μήνυμα ανέδειξε ταυτόχρονα το μήνυμα της απελευθέρωσης της γυναίκας από το κοινωνικό περιθώριο, στο οποίο (μετ’ επαίνων βεβαίως βεβαίως) ήταν βαλμένη. Τι είναι στην πραγματικότητα αυτή η ιδιότυπη η περιθωριοποίηση της γυναίκας; Γυναικοκτονία! Δολοφονία της κοινωνικής υπόστασής της.
Σύμφωνα με την παράδοση, μία από τις Μυροφόρες, η Μαρία η Μαγδαληνή, μια συγκλονιστική προσωπικότητα του χριστιανικού φεμινισμού, ταξίδεψε και κήρυξε (δημόσιος λόγος, δημόσιος ρόλος δηλαδή) σε όλη τη Μεσόγειο. Πέρασε, λέει, κι απ’ τη Ζάκυνθο κι απ’ τη νότια Γαλλία κι απ’ αλλού. Θρησκευτικός τουρισμός; Ε, όχι! Γυναίκες σε ταξίδια στην τότε παγκοσμιοποίηση και μοναχές τους, είναι άλλο πράγμα. Είναι ανατροπή. Σκέφτεται κανείς μήπως, τι δυναμική εκφράζει ο τίτλος της ως «ισαποστόλου»; Καταλαβαίνουμε άραγε ποια εκρηκτικότητα έχει καταχωνιαστεί σ’ αυτόν τον χαρακτηρισμό που, ούτε λίγο ούτε πολύ, βάζει την γυναίκα αυτή στο ίδιο επίπεδο με τους αποστόλους;
ΔΕΙΤΕ: Πως έφθασαν οι Μυροφόρες στον Κενό Τάφο Του Χριστού αφού απαγορευόταν;
Όλα αυτά είναι αιτήματα ακοίμητα, όχι αρχαιολογία. Είναι στάση κατά κάθε λογής γυναικοκτονίας, όποια μορφή κι αν παίρνει αυτή στο διάβα του χρόνου. Βεβαίως, οι πονηροί εκ των χειριστών του εκκλησιαστικού λόγου εξυμνούν τις Μυροφόρες. Αλλά με ποιο πνεύμα; Με ένα πνεύμα που απολιθώνει την αφήγηση, σβήνει την δυναμική και αποσιωπά τα αιτήματα. Σαν να λένε δηλαδή: «Μέσω των Μυροφόρων, κυρίες μου, έχετε ήδη αναβαθμιστεί. Δεν απομένει κάτι άλλο». Και φυσικά δεν απολογούνται για το παραμικρό, όπως, ας πούμε, για το ότι η διοικούσα εκκλησία αρνείται πεισματικά να επαναφέρει τον υπέροχο θεσμό των γυναικών διακονισσών. Με άλλα λόγια, οι εξυμνήσεις δίχως την απελευθερωτική δυναμική αποτελούν φαλκίδευση του ευαγγελικού μηνύματος, με τον πονηρότερο τρόπο: Όχι με ευθεία άρνησή του, αλλά με ξεδόντιασμά του.
Χίλια δυο πράγματα έχουν αλλάξει από την εποχή των Μυροφόρων, με κόπους πολλούς. Η γυναίκα βεβαίως και κινείται σήμερα στον δημόσιο χώρο, αλλά με νέας κοπής προσκόμματα, τα οποία υπονομεύουν όχι μόνο την θέση της, αλλά και την ίδια τη συνείδησή της. Η συνείδησή της διαβρώνεται, αν η ίδια δει το ζήτημα μόνο βιολογικά και προσπεράσει το κοινωνικό και το ταξικό. Απελευθέρωση δεν είναι η ατομική τακτοποίηση σε κάποια θέση ελίτ (η δίψα για μια τέτοια τακτοποίηση αποδέχεται την περιθωριοποίηση των υπολοίπων), αλλά το σπάσιμο της περιθωριοποίησης πανανθρώπινα.
Η Ανάσταση δεν πρόκειται να ιδιωτικοποιηθεί ποτέ! Και όσοι θέλουν να δηλώνουν μαθητές του Χριστού, ας θυμούνται: Στην αφήγηση των Μυροφόρων, αυτό το οποίο αφυπνίζει είναι η φωνή των ίδιων των θυμάτων. Αν δεν την αφουγκραστούν οι μαθητές, θα μείνουν νυχτωμένοι.
Τί είναι η Γυναικοκτονία;
A man stabbing a woman with a stiletto. Oil painting
by an unknown Italian painter, 19th century.
Art UK Collection Wellcome. Wikimedia Commons
Η γυναικοκτονία είναι ένας όρος για το έγκλημα μίσους που βασίζεται στο φύλο, ο οποίος γενικά ορίζεται ως «η δολοφονία γυναικών (ή κοριτσιών) επειδή είναι γυναίκες», αν και οι ορισμοί ποικίλλουν ανάλογα με το πολιτισμικό τους πλαίσιο. Η λέξη γυναικοκτονία καταγράφηκε για πρώτη φορά το 1820 έως το 1830.
Ο όρος γυναικοκτονία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1801 για να υποδηλώσει τη δολοφονία μιας γυναίκας. Το 1848, αυτός ο όρος δημοσιεύθηκε στο νόμο λεξικό νομικών όρων του Wharton's.
Η φεμινίστρια συγγραφέας Ντιάνα Ε.Χ. Ράσελ (Diana EH Russell) ήταν το πρώτο πρόσωπο που καθόρισε και διέδωσε αυτόν τον όρο στη σύγχρονη εποχή, το 1976. Ορίζει τη λέξη ως «τη δολοφονία γυναικών από άντρες επειδή είναι γυναίκες». Άλλες φεμινίστριες δίνουν έμφαση στην πρόθεση ή τον σκοπό της πράξης που απευθύνεται σε γυναίκες ειδικά επειδή είναι γυναίκες. Άλλοι περιλαμβάνουν και τη θανάτωση γυναικών από γυναίκες.
Συχνά, αμφισβητείται η αναγκαιότητα ορισμού της δολοφονίας γυναικών χωριστά από τη συνολική ανθρωποκτονία. Η ενδοοικογενειακή βία επηρεάζει 3 στις 10 γυναίκες καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους και εκτιμάται ότι το 13,5% των ανθρωποκτονιών συνολικά εμπλέκονται σε στενούς συντρόφους και το ποσοστό αυτό των δολοφονιών είναι έμφυλο.
Οι αντίπαλοι υποστηρίζουν ότι, δεδομένου ότι πάνω από το 80% όλων των θυμάτων δολοφονίας είναι άνδρες, ο όρος δίνει μεγάλη έμφαση στη λιγότερο επικρατούσα δολοφονία γυναικών. Ωστόσο, ένας σύντροφος είναι υπεύθυνος στο 40% περίπου των ανθρωποκτονιών με θύμα γυναίκα, σε σύγκριση με το 6% της ευθύνης των συντρόφων σε ανθρωποκτονίες που αφορούν άντρα ως θύμα. Η μελέτη της γυναικοκτονίας αποτελεί κοινωνική πρόκληση.
Βιβλιογραφία
• «Κυριακή κατά της γυναικοκτονίας» του καθηγητή Θανάση Ν. Παπαθανασίου, Διδάκτωρ Θεολογίας, Αναπλ. Καθ. της Ανώτατης Εκκλησιαστικής Ακαδημίας Αθήνας, πτυχιούχος Νομικής και Αρχισυντάκτης του Περιοδικού «Σύναξη». Πηγή
Τί είναι η Γυναικοκτονία;
• «The history of the term 'femicide' | Femicide in Canada». femicideincanada.ca. 1817-1867., Wharton, J. J. S. (John Jane Smith), 1816 or (1867). The law-lexicon: or, Dictionary of jurisprudence. Stevens and Sons.
• Corradi, Consuelo; Marcuello-Servós, Chaime; Boira, Santiago; Weil, Shalva (9 July 2016). «Theories of femicide and their significance for social research». Current Sociology 64 (7): 975–995.
• «Femicide: A social challenge». Current Sociology 64 (7): 967–974.
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Κα Ντρέκου, αφού εκφράσω τα σέβη και την εκτίμησή μου στο προσωπό σας θα ήθελα να κάνω λίγα σχόλια στο κείμενο του κου Παπαθανασίου.
ΑπάντησηΔιαγραφήΟ νεοφανείς όρος "γυναικοκτονία" υπονοεί πως υπάρχει ένας και μοναδικός λόγος που σπρώχνει έναν άντρα να δολοφονήσει μιά γυναίκα και αυτός είναι το "πατριαρχικό" μίσος για το γυναικείο φύλο συλλήβδην.
Η πραγματικότητα όμως μας λέει μια πολύ διαφορετική ιστορία. Αν ρίξουμε μια ματιά στην "Έρευνα για τη Βία ανάμεσα σε Συντρόφους" του CDC των ΗΠΑ, διαπιστώνουμε πως το 23,2% των γυναικών (1 στις 4) και 14% των αντρών (1 στους 7) έχουν κάποια στιγμή πέσει θύματα σοβαρής βίας. Ο λόγος που υπάρχει αυτή η διαφορά στα ποσοστά γυναικών και αντρών δεν είναι φυσικά η υποτιθέμενη βίαιη φύση των αντρών αλλά η μεγαλύτερη μυικη τους δύναμη.
https://www.cdc.gov/violenceprevention/pdf/NISVS-StateReportBook.pdf
Επιπλέον, ο φεμινισμος ισχυρίζεται πως, ακόμα κι όταν οι άντρες πέφτουν θύματα γυναικείας βίας, αυτό δεν έχει ιδιαίτερες συνέπειες για την ακεραιότητα τους.
Στην έρευνα που έκανε το 2000 ο John Archer του Πανεπιστήμιου του Λάνκανσιρ του Ηνωμένου Βασιλείου βρήκε ότι ο 1 στους 3 που καταλήγουν στα Επείγοντα κάποιου νοσοκομείου, έπειτα από ενδοοικογενειακή συμπλοκη, είναι άντρας.
https://pdfs.semanticscholar.org/2f5d/c513c9a2355478ef5da991e6e6aced88299c.pdf
Τέλος, σύμφωνα με την ανασκόπηση που έκαναν οι Langhinrichsen et al. δεν υπάρχει διαφορά στο ποσοστό αντρών και γυναικών που αναφέρουν την "αυτοάμυνα" ως αιτία άσκησης βίας. Κοινώς δεν ισχύει πως οι γυναίκες ασκούν βία αποκλειστικά για να προστατεψουν τον εαυτό τους.
https://psycnet.apa.org/record/2012
Όσον αφορά τώρα τη θεωρία περί ενός και αποκλειστικου λόγου που σπρώχνει τους άντρες να ασκούν βία σε γυναίκες, καλόν είναι να μελετήσουμε την έρευνα του Kaiser Permanente που δημοσιεύεται στο site του CDC των ΗΠΑ. Σύμφωνα μ' αυτήν οι σημαντικότεροι λόγοι είναι η ανεργία, ο αλκοολισμος και πάνω απ όλα το να έχει πέσει ως παιδί ο ίδιος ο δράστης θύμα κακοποίησης.
https://www.cdc.gov/violenceprevention/intimatepartnerviolence/riskprotectivefactors.html
Αν αιτία της ενδοοικογενειακής βίας ήταν η υποτιθέμενη "πατριαρχία", τότε θα ανέμενε κανείς να μην υπάρχουν περιστατικά σωματικής κακοποίησης σε λεσβιακά ζευγάρια. Κι όμως το αντίθετο ισχύει. Σε ποσοστό 29% οι λεσβιες γυναίκες αναφέρουν περιστατικά σοβαρής κακοποίησης από συντροφισσες τους, στις σελίδες 19-21 της Έκθεσης για τη Βία.
https://www.cdc.gov/violenceprevention/pdf/nisvs_sofindings.pdf
-19696-004
Επιπλέον, ο φεμινισμος ισχυρίζεται ότι οι γυναίκες δεν βιάζουν. Από τα στοιχεία του αμερικανικού Υπουργείου Δικαιοσύνης προκύπτει πως οι βιασμοι εφήβων αντρών μέσα σε φυλακές διαπρατονται σε ποσοστό 90% από γυναίκες δεσμοφύλακες.
https://www.ibtimes.co.uk/us-idaho-lawsuit-reveals-sexual-assault-by-staff-male-teens-juvenile-detention-centers-1494582
Τέλος, το πιο αγαπημένο επιχείρημα του φεμινισμου είναι πως οι πατεραδες είναι εκείνοι που κακοποιουν τα παιδιά. Η πραγματικότητα, για μια ακόμη φορά, αλλά λέει. Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι μητέρες σε ποσοστό 54,7% είναι εκείνες που δολοφονουν τα παιδιά τους.
https://bmjpaedsopen.bmj.com/content/1/1/e000112
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το Χαμόγελο του Παιδιού, σε ποσοστό 35% οι μητέρες είναι οι αποκλειστικες δραστριες της κακοποίησης παιδιών ενώ οι πατεραδες σε ποσοστό 20%.
p1edqpe6qv1eek171p19r6v0tm3qr.pdf
Το ίδιο ισχύει και σε παγκόσμιο επίπεδο.
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4024048/