Επιμέλεια αφιερώματος Σοφία Ντρέκου
Αρθρογράφος, BSc in Psychology)
Η πραγματική ιστορία του «Κεμάλ»,
όπως την αφηγήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις
Είναι κάποιοι στίχοι που όσα χρόνια και αν περάσουν, είναι σαν να γράφτηκαν σήμερα... Γράφτηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι κατά την παραμονή του στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα του μεγάλου Έλληνα συνθέτη αλλά και των Ελλήνων.
Είναι η συγκινητική ιστορία του Κεμάλ, ενός νέου παιδιού που γνώρισε ο Μάνος Χατζιδάκις στη Νέα Υόρκη. Ενός ταξικού αποστάτη που πηγαίνει κόντρα στην εκ καταγωγής τάξη του, που συντάσσεται με τους καταπιεζόμενους και ζητά να τον ακολουθήσουν, υποσχόμενος τη ριζική αλλαγή!
Ο Νίκος Γκάτσος, εκ των υστέρων, τον κάνει άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους.
Μπορεί να έχει το Λόγο αλλά όχι την Ισχύ και στο τέλος καταλήγει στην κρεμάλα. Φτάνει λοιπόν να ακούσει από το στόμα του Αλλάχ την πικρή συμβουλή: «Νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί, με φωτιά και με μαχαίρι, πάντα ο κόσμος προχωρεί.»
Οι βουλές του Αλλάχ είναι πικρές και οι ψυχές των ανθρώπων σκοτεινές. Δυστυχώς πάντα θα υπάρχει βία και τραγικές σκηνές θα μας σοκάρουν. Οι στίχοι του Ν. Γκάτσου στην κατακλείδα του τραγουδιού, αποκαλύπτουν την τραγική αλήθεια που κυριαρχεί: «Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ.»
Ο Χατζιδάκις στην Αμερική
Ποιος ήταν ο Κεμάλ αφηγείται ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις
«Στη Νέα Υόρκη το χειμώνα του ΄68, συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε. Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ’ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις.
Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ’ στην Αμερική. Του το είπα. Χαμογέλασε. - Δέχεστε να σας ξεναγήσω; Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος. Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική. Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε Άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλιν του ΄35.
Η Πελοπόννησος (σσ. καταγωγή του Γκάτσου), από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ’ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά. Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το «Καληνύχτα Κεμάλ».
Είτε πρίγκιπας άραψ είτε μωαμεθανός νεαρός της Νέας Υόρκης, του οφείλουμε μια «καληνύχτα» τέλος πάντων, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε ήσυχα τη νύχτα. Χωρίς τύψεις, χωρίς άχρηστους πόθους κι επιθυμίες. Κατά πως πρέπει σ' Έλληνες, απέναντι σ' ένα νεαρό μωαμεθανό- όπως θα έλεγεν κι ο φίλος μας ο ποιητής ο Καβάφης.»...
Μ.Χ.
Το ιστορικό του τραγουδιού Kemal
Στιχουργός: Μαρκ Σνόου (έκδοση 1970)
και ο Νίκος Γκάτσος (έκδοση 1993)
Συνθέτης: Μάνος Χατζιδάκις
Το «Kemal» είναι ένα τραγούδι (είδος Folk) του αμερικανικού rock συγκροτήματος New York Rock & Roll Ensemble, το οποίο συμπεριλήφθηκε στον δίσκο τους Reflections, το 1970. Στον δίσκο αυτόν συμμετείχε και ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος έγραψε και το εν λόγω τραγούδι, σε συνεργασία με τον συνθέτη Μαρκ Σνόου (Mark Snow), ο οποίος έγραψε τους αγγλικούς στίχους. Ο Χατζιδάκις το είχε γράψει κατά την παραμονή του στις ΗΠΑ.
Ο ίδιος ο συνθέτης είχε πει ότι η έμπνευση του για αυτό το τραγούδι ήταν ένας νεαρός που είχε γνωρίσει ονόματι Κεμάλ, όσο διέμενε στην Αμερική. Το τραγούδι γράφτηκε το 1968. Το τραγούδι αυτό ακούστηκε σε Ελληνικό στίχο στην συναυλία της Μαρίας Φαραντούρη και του Βασίλη Λέκκα το 1982 στο Μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας (από τον Β. Λέκκα).
Κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο την ίδια χρονιά από το Θέατρο Ηρώδη του Αττικού. Το τραγούδι, ωστόσο, έλαβε μεγάλη δημοτικότητα στη χώρα μας τη δεκαετία του 1990, όταν ο Χατζιδάκις επανακυκλοφόρησε το Reflections, υπό τον τίτλο «Αντικατοπτρισμοί», το 1993, μαζί με το κομμάτι, το οποίο τιτλοφορήθηκε ως «Κεμάλ».
Στην ελληνική έκδοση, οι στίχοι γράφτηκαν από τον Νίκο Γκάτσο και διέφεραν ριζικά από τους πρωτότυπους.
Οι αγγλικοί στίχοι - Mark Snow
Kemal - Raining Pleasure (1970)
This is the story of foolish Prince Bass Fiddle and wise Jerry Kemal.
As you remember, last time, the Prince was found without a dime
on the Ponce Valdez while Jerry watched from a tree...
In the land of Ali Baba near the Sea of Babalee,
Lived a man who played the zither with a pronoun on his knee.
He would dance among the fuzzy trees and bring the birds to life
And his name was Prince Bass Fiddle and he loved his ugly wife.
He would sing the songs of Lutvee in his very special way
And he puffed tea with his lumpy head and sleep all night and day.
With his turban and his leicester faced the thieves of Germany
But beware great Prince Bass Fiddle, you´ll be hanging from a tree.
Fifty days and nights they waited for a sign from old Ratan
To pretend to wear the colours of the Emperor Charlie Chan.
So they strolled into the forest with a song and energy
To find bay leaves in the cauldron of the mad witch Betty Lee.
Came the answer from a leaf top that was found upon the ground
"Only time and Prince Bass Fiddle will repair your bellies round.
Search the highlands search the lowlands, cruise the Sea of Babalee,
But remember that your children need the food from filigree."
Then one day in Abalone came a messenger to say
That onion-head Bass Fiddle broke in half no more to play.
Will we lose our land of Lutvee to the bearded men of Cleaves?
Only miracles can save us and some tricks inside our sleeves.
From the sky there was an answer to the question of the plebes
"You will meet a tall dark stranger wearing black and blue cannives.
Who is Lucy, who is Nestor? We should only be there now.
Why it’s Aphrodite Milton and his keeper Prince Kemal.
Την ελληνική έκδοση την τραγούδησε στον δίσκο αυτόν, η Αλίκη Καγιαλόγλου, με τον Χατζιδάκι να κάνει την αφήγηση.
This is the story of foolish Prince Bass Fiddle and wise Jerry Kemal.
As you remember, last time, the Prince was found without a dime
on the Ponce Valdez while Jerry watched from a tree...
In the land of Ali Baba near the Sea of Babalee,
Lived a man who played the zither with a pronoun on his knee.
He would dance among the fuzzy trees and bring the birds to life
And his name was Prince Bass Fiddle and he loved his ugly wife.
He would sing the songs of Lutvee in his very special way
And he puffed tea with his lumpy head and sleep all night and day.
With his turban and his leicester faced the thieves of Germany
But beware great Prince Bass Fiddle, you´ll be hanging from a tree.
Fifty days and nights they waited for a sign from old Ratan
To pretend to wear the colours of the Emperor Charlie Chan.
So they strolled into the forest with a song and energy
To find bay leaves in the cauldron of the mad witch Betty Lee.
Came the answer from a leaf top that was found upon the ground
"Only time and Prince Bass Fiddle will repair your bellies round.
Search the highlands search the lowlands, cruise the Sea of Babalee,
But remember that your children need the food from filigree."
Then one day in Abalone came a messenger to say
That onion-head Bass Fiddle broke in half no more to play.
Will we lose our land of Lutvee to the bearded men of Cleaves?
Only miracles can save us and some tricks inside our sleeves.
From the sky there was an answer to the question of the plebes
"You will meet a tall dark stranger wearing black and blue cannives.
Who is Lucy, who is Nestor? We should only be there now.
Why it’s Aphrodite Milton and his keeper Prince Kemal.
Την ελληνική έκδοση την τραγούδησε στον δίσκο αυτόν, η Αλίκη Καγιαλόγλου, με τον Χατζιδάκι να κάνει την αφήγηση.
Το εξώφυλλο είναι πίνακας Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα
Οι ελληνικοί στίχοι του τραγουδιού
Κεμάλ από τον ποιητή Νίκο Γκάτσο
[Εισαγωγή: Μάνος Χατζιδάκις]
Ακούστε την ιστορία του Κεμάλ
Ενός νεαρού πρίγκιπα της ανατολής
Απόγονου του σεβάχ του θαλασσινού
Που νόμισε ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο
Αλλά πικρές οι βουλές του Αλλάχ
Και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων
[Instrumental Bridge]
[Κουπλέ 1: Αλίκη Καγιαλόγλου]
Στης ανατολής τα μέρη μια φορά και ένα καιρό
Ήταν άδειο το κεμέρι, μουχλιασμένο το νερό
Στη Μουσούλη, τη ασόρα, στην παλιά τη χουρμαδιά
Πικραμένα κλαίνε τώρα της ερήμου τα παιδιά
Κι ένας νέος από σόι και γενιά βασιλική
Αγροικάει το μοιρολόι και τραβάει κατά εκεί
Τον κοιτάν οι βεδουίνοι με ματιά λυπητερή
Κι όρκο στον Αλλάχ τους δίνει πως θ' αλλάξουν οι καιροί
[Instrumental Bridge]
[Κουπλέ 2: Αλίκη Καγιαλόγλου]
Σαν ακούσαν οι αρχόντοι του παιδιού την αφοβιά
Ξεκινάν με λύκου δόντι και με λιονταριού προβιά
Απ' τον τίγρη στον Ευφράτη, απ' τη Γη στον ουρανό
Κυνηγάν τον αποστάτη να τον πιάσουν ζωντανό
Πέφτουν πάνω του τα στίφη σαν ακράτητα σκυλιά
Και τον πάνε στο χαλίφη να του βάλει την θηλιά
Μαύρο μέλι, μαύρο γάλα ήπιε εκείνο το πρωί
Πριν αφήσει στην κρεμάλα τη στερνή του την πνοή
[Instrumental Bridge]
[Κουπλέ 3: Αλίκη Καγιαλόγλου]
Με δυό γέρικες καμήλες, μ' ένα κόκκινο φαρί
Στου παράδεισου τις πύλες, ο προφήτης καρτερεί
Πάνε τώρα χέρι-χέρι κι είναι γύρω συννεφιά
Μα της Δαμασκού τ' αστέρι τους κρατούσε συντροφιά
Σ' έναν μήνα, σ' έναν χρόνο βλέπουν μπρος τους τον Αλλάχ
Που από τον ψηλό του θρόνο λέει στον άμυαλο σεβάχ
«Νικημένο μου ξεφτέρι, δεν αλλάζουν οι καιροί
Με φωτιά και με μαχαίρι, πάντα ο κόσμος προχωρεί»
[Instrumental Bridge]
[Έξοδος: Μάνος Χατζιδάκις]
Καληνύχτα, Κεμάλ
Αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ
Καληνύχτα...
Η εν λόγω έκδοση θεωρείται ένα από τα καλύτερα του Έλληνα συνθέτη. Η ελληνική έκδοση έχει υποστεί πολυάριθμες διασκευές, μερικές από τις πιο γνωστές είναι του Αλκίνοου Ιωαννίδη, της Νάνας Μούσχουρη, του Μάριου Φραγκούλη και του Βασίλη Λέκκα.
Επίσης, το 2005, η ελληνική μπάντα, Raining Pleasure, κυκλοφόρησε σε διασκευή την πρωτότυπη, αγγλόφωνη, έκδοση του δίσκου, μαζί με το Kemal.
Βίντεο: Κεμάλ - Μάνος Χατζιδάκις, Αλίκη Καγιαλόγλου.
Τα στιγμιότυπα στο βίντεο προέρχονται από την
ταινία του Ελία Καζάν «America - America».
Ανάλυση για τον «Κεμάλ»
1. «Από την παλέτα των νεαρών επαναστατών του Νίκου Γκάτσου», δεν υπάρχει αμφιβολία πως ο πιο αγαπημένος, ειδικά στους νέους και τις νέες, είναι ο «Κεμάλ». Κι είναι παράξενο, γιατί σε αυτό το τραγούδι λέγεται ρητά, και μάλιστα δυο φορές, με δυο διαφορετικούς τρόπους, η πικρή, παλιά αλήθεια:
Αυτός ο κόσμος δε θ’ αλλάξει ποτέ.
Πρώτος την αποκαλύπτει στον νεαρό ήρωα και σε μας τους ακροατές ο ίδιος ο Αλλάχ. Του λέει:
δεν αλλάζουν οι καιροί
με φωτιά και με μαχαίρι
πάντα ο κόσμος προχωρεί.
Και στο τέλος, με σπασμένη φωνή, το επαναλαμβάνει κι ο ίδιος ο ποιητής με ακόμη πιο απόλυτο τρόπο:
Καληνύχτα.
2. Οι συλλογικότητες, πέραν εκείνης του λαού, που όμως έχει ούτως ή άλλως μια μεταφυσική διάσταση, δεν συγκινούσαν τον Γκάτσο. Μόνο στο Νυν και Αεί, τον δίσκο που κυκλοφόρησε μετά την πτώση της Χούντας, βρίσκουμε δυο τραγούδια που αναφέρονται με κάποιο τρόπο σε ομαδικές προσπάθειες. Το «Ήρθε ο καιρός» αποτελεί προσκλητήριο:
εσείς που χρόνια δε σηκώσατε κεφάλι
και καλοσύνη δε σας άγγιξε καμιά
[…]
ήρθ’ ο καιρός ήρθ’ ο καιρός
να ξαναχτίσετε τη γη.
Το δεύτερο, «Ο δράκος», περιγράφει μια συλλογική προσπάθεια να γκρεμιστεί ένας τύραννος, η οποία κάθε άλλο παρά ηρωική είναι:
Είχαμε ένα δράκο μα σαν τα σκυλιά
σκάψαμε ένα λάκκοστην ακρογιαλιά.
Για να πέσει μέσα με τρικλοποδιά…
Γρήγορα όμως η ελπίδα ότι είχε φτάσει ο κατάλληλος καιρός για αλλαγές διαψεύστηκε κι ο ποιητής δυο χρόνια αργότερα, στην Ελλαδογραφία, αναρωτιέται:
Πότε θ’ ανθίσουνε τούτοι οι τόποι
πότε θα ’ρθούνε καινούργιοι ανθρώποι;
Αυτό, όμως, που συγκινούσε τον Γκάτσο ήταν ο προσωπικός αγώνας, ανιδιοτελής και μάταιος, του αθώου ανθρώπου που μάχεται για δικαιοσύνη και για να απαλύνει τον πόνο των αδικημένων και των αδυνάτων. Ήδη στην Μυθολογία, τον πρώτο ολοκληρωμένο κύκλο τραγουδιών που έγραψε, συναντάμε «Έναν ευαίσθητο ληστή», ο οποίος δεν έχει προσωπική εμπειρία από το κακό και την αδικία:
που εσύ μονάχα τους ακούς
μα ο νους σου δεν τους πιάνει.
Και στην Ενδεκάτη εντολή το «Παιδί με το ταμπούρλο», που μεγάλωσε σε μια γειτονιά που η δυστυχία, ο πόλεμος είναι μόνο μακρινός απόηχος, όπως ο Εμίλ Σίνκλερ του Χέρμαν Χέσσε, που ανατράφηκε στο φωτεινό ξέφωτο ενός κατά τ’ άλλα σκοτεινού κόσμου. Αλλά κι ο Κεμάλ ήταν:
ένας νέος από σόι
και γενιά βασιλική.
3. Η μουσική γράφτηκε στη Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του ’60 σε μια εποχή καπνών, φυτών και μυρωδικών. Φτιάχτηκε μετά τη γνωριμία του Χατζιδάκι με έναν νεαρό που τον λέγανε Κεμάλ: Ένα όμορφο παιδί που το όνομά του είναι συνώνυμο της καταστροφής, τουλάχιστον για μας τους Έλληνες. Γοητευμένος ο Χατζιδάκις, όταν καληνυχτίστηκαν, τον έκλεισε σ’ αυτό το τραγούδι. Την ομορφιά του νεαρού την έβαλε στο σώμα του τραγουδιού, την μελωδία· την αγριότητα του ονόματος την κράτησε στον τίτλο· η δε καληνύχτα έμεινε εκεί που ήταν και στη γνωριμία τους, στο τέλος.
Τα υπόλοιπα είναι δουλειά του Γκάτσου. Αυτός εμπνεόμενος από την μουσική, την βαρβαρότητα, τη νιότη και την ομορφιά του παιδιού, την καληνύχτα, έπλασε τον νεαρό πρίγκηπα της Ανατολής, απόγονο του Σεβάχ του Θαλασσινού, που νόμιζε ότι μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο.
4. Ο Σεβάχ νόμιζε — ο Γκάτσος γνώριζε: Ότι δεν μπορείς ν’ αλλάξεις τον κόσμο. Όχι βέβαια από πάντα. Κανένας δεν γεννήθηκε σοφός. Κανένας δεν γεννήθηκε έμπειρος. Υπήρξε περίοδος που κι εκείνος προσδοκούσε έναν καλύτερο επίγειο κόσμο. Στο ποίημα Ο Ιππότης κι ο Θάνατος (1513), το οποίο γράφτηκε το 1947, σε μια ιδιαίτερα σκοτεινή εποχή, αναφέρει χαρακτηριστικά:
Αυτός ο μαύρος τόπος
Θα πρασινίσει κάποτε.
Και πιο κάτω:
Ώσπου και πάλι στις σπηλιές
των ποταμιών ν’ αντηχήσουν
Βαριά σφυριά της υπομονής
Όχι για δαχτυλίδια και σπαθιά
Αλλά για κλαδευτήρια κι αλέτρια.
Αναρωτιέμαι μόνο αν κι εκείνος θα προσυπέγραφε εκείνο του παλιού του φίλου Οδυσσέα Ελύτη:
Εγώ αποβλέπω· σ’ έναν μακρύ θαλασσινό Κεραμεικό
Με Κόρες πέτρινες και που κρατούν λουλούδια.
Θα ’ναι νύχτα και Αύγουστος
5. Αλλά πώς μπορούσε και άντεχε ενώ το ήξερε; Χειρότερα: ενώ είχε αποδεχτεί την Τρομερή Αλήθεια;
Πιστεύω ότι είχε δημιουργήσει τον ασφαλή, δικό του μικρόκοσμο, όπου μπορούσε να κινείται και να δημιουργεί.
Ξέρω δεν είναι αυτό που θέλουν να ακούσουν τώρα οι νέοι και οι νέες που ασφυκτιούν κλεισμένοι στα δωμάτια και μπροστά στις οθόνες τους. Θα θέλουν, όπως όλοι οι νέοι, να οργώσουν τους ορίζοντες και να κατακτήσουν τον κόσμο. Άλλωστε στη μπαλάντα του Κεμάλ εκείνο που περισσότερο αγαπάνε είναι το ταξίδι στις φτωχογειτονιές κι ο αγώνας απ’ τον Τίγρη στον Ευφράτη / κι απ’ τη γη στον ουρανό. Αλλά και πάλι νομίζω, πως όταν έρθει η ώρα και το ξανασκεφτούν, θα δουν ότι είναι κι αυτό μια παρηγοριά:
Να έχουν κάπου τον δικό τους μικρό, έστω, κόσμο, που θα τους περιμένει μέσα στα χρόνια και θα τους κάνει πάντα να αισθάνονται καλοδεχούμενοι κι ασφαλείς.
Στο κάτω-κάτω της γραφής κι ο Οδυσσέας, παρά τις γνώσεις που απόχτησε, τις πολιτείες που είδε, τις γυναίκες που αγάπησε, βρήκε την γαλήνη μόνο στο τέλος, σε ένα μικρό νησί, στην αγκαλιά της παλιάς γυναίκας του. Μετά τη φωτιά και το μαχαίρι.
Το τραγούδι του Χατζιδάκι πυροδότησε την «κόντρα»
με τον Ρασούλη. «Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ»
έλεγε ο συνθέτης. «Μπορεί να αλλάξει, θέλει σωστοί
χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς» απαντούσε ο στιχουργός...
Η μουσική κόντρα του Ρασούλη με τον Μάνο Χατζηδάκι. Ο μέγας και πολλαπλά ευαίσθητος Χατζιδάκις είχε γράψει ένα τραγούδι για τον Κεμάλ, πριγκιπόπουλο στης «Ανατολής τα μέρη», που είχε επαναστατήσει αλλά είχε αποτύχει.
Κατέληγε, λοιπόν, ο Χατζηδάκις με την φράση «καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», αφού «με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί». Παρενέβη διορθωτικά στον Χατζηδάκι ο Ρασούλης με τους ακόλουθους στίχους δικού του τραγουδιού «Αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει Κεμάλ // θέλει σωστοί χιλιάδες να ναι στους τροχούς //να ‘ναι ψυχή η νύφη και γαμπρός ο νους».
Με άλλα λόγια, η κατά Ρασούλη αλλαγή μιλάει για «σωστούς χιλιάδες, όχι για νεκρούς. Κατά τον Ρασούλη οι «σωστοί», είτε ηγέτες είτε κινήματα, μπορούν να φέρουν την κοινωνική αλλαγή. Και «σωστοί» είναι εκείνοι που ενώνουν το μυαλό με το συναίσθημα. Πιο συγκεκριμένα λέει, να είναι «η νύφη η ψυχή και γαμπρός ο νους».
Μας χρειάζεται και σήμερα ο συνδυασμός αυτός, διότι η αριστερά χρειάζεται όχι μόνο παλικαριά, αλλά και μυαλό, που συνεπάγεται και σύγχρονες καινοτόμες ιδέες, ιδιαίτερα σε κυβερνητικό επίπεδο. Τέτοιες ιδέες είναι επαναστατικές σήμερα.
Στον τάφο του Μανώλη Ρασούλη, στο Α’ Νεκροταφείο, έχουν χαραχτεί τα λόγια από μία εκ των τελευταίων συνεντεύξεών του. Ερωτώμενος σε ανύποπτο χρόνο πως ήθελε να φύγει από την ζωή, είχε απαντήσει «πλήρης ιδεών».
Πηγές:
• apopsi-tora.gr. discogs.com. mixanitouxronou.gr. allmusic.com.
iefimerida.gr. Αpotis4stis5.com. YouTube.com. musescore.com.
• Οι αγγλικοί στίχοι του Mark Snow - Kemal - songlyrics.com
• Οι ελληνικοί στίχοι genius.com/Manos-hadjidakis-kemal-lyrics
• Το ιστορικό του τραγουδιού Kemal www.hadjidakis.gr
• Η επίσημη σελίδα του Μάνου Χατζιδάκι στο Facebook
• twitter-Manos_Hadjidakis (@ManosHadjidakis) X
• Manos Hadjidakis - Greek Oscar-Winning Composer. www.hadjidakis.gr
• Ανάλυση: Για τον «Κεμάλ» Φώτης Βασιλείου - Χάρτης 37 Αφιέρωμα: Νίκος Γκάτσος. www.hartismag.gr/hartis-37
• Το τραγούδι του Χατζιδάκι πυροδότησε την «κόντρα» με τον Ρασούλη - Κείμενο: Πάνος Τριγάζης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ. iefimerida.gr.
★ Πηγή αφιερώματος Αέναη επΑνάσταση by Sophia Ntrekou.gr
★ Περισσότερα Θέματα: Μάνος Χατζιδάκις, Αναλύσεις
Βίντεο σε διάφορες επανεκτελέσεις
Εδώ με τον πρωτότυπο αγγλικό στίχο:
Λογοκρίθηκε ο Κεμάλ του Χατζιδάκι σε σχολείο
Εκπαιδευτικός καταγγέλλει δημόσια μέσω του προσωπικού του προφίλ στο facebook φαινόμενο λογοκρισίας στο σχολείο του επειδή έκανε μάθημα με αναφορά στον Κεμάλ σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Ο εκπαιδευτικός έχει δώσει το προσωπικό του e-mail και φυσικά είναι γνωστό το ονοματεπώνυμό του από το μέσω κοινωνικής δικτύωσης. Παρακάτω διαβάστε την καταγγελία του:
«Γονιός ήρθε στο σχολείο να διαμαρτυρηθεί στη διευθύντρια επειδή δίδαξα στα παιδιά (Ε’ δημοτικού) τον Κεμάλ του Χατζιδάκι στο μάθημα της μουσικής, κατηγορώντας με για ισλαμική προπαγάνδα.
Αντίδραση διευθύντριας; Μπήκε στην τάξη και μάζεψε από τα παιδιά τις φωτοτυπίες που είχα μοιράσει. Έπειτα με κάλεσε στο γραφείο της και αφού δήλωσε απογοητευμένη από τη δουλειά μου, μου ανέλυσε για ποιους λόγους στο δημοτικό μόνο μας μέλημα οφείλει να είναι να μαθαίνουμε στα παιδιά να αγαπούν την πατρίδα και να τονώνουμε το εθνικό τους φρόνημα.
Αν σας έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο (απευθύνομαι στους εκπαιδευτικούς φίλους), θα ήθελα να επικοινωνήσετε μαζί μου (ft_xia@yahoo.gr), γιατί θεωρώ πως τα πράγματα έχουν ξεφύγει και κάπως πρέπει να αντιδράσουμε, έστω σε επίπεδο δημοσιοποίησης αυτών των φαινομένων.
Δεν είναι δυνατόν το έργο των εκπαιδευτικών και ιδίως των καλλιτεχνικών μαθημάτων να υφίσταται λογοκρισία, ούτε τα φαινόμενα φανατισμού που μας έχουν παγώσει το αίμα να τα βλέπουμε να τρυπώνουν στα σχολεία με τις ευλογίες των διευθυντών και των ανωτέρων τους."
Ο προφητικός Χατζιδάκις για ακόμα μια φορά δίνει την απάντηση: «Πικρές οι βουλές του Αλλάχ και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων… Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Καληνύχτα!».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.