Την πραγματική ιστορία του Κεμάλ αφηγείται ο Μάνος Χατζιδάκις - ανάλυση και videos

Ποιος ήταν «ο πρίγκιπας της Ανατολής

που νόμισε ότι θα αλλάξει τον κόσμο»;

Επιμέλεια αφιερώματος Σοφία Ντρέκου
Αρθρογράφος, BSc in Psychology)

Η πραγματική ιστορία του «Κεμάλ», 

όπως την αφηγήθηκε ο Μάνος Χατζιδάκις

Είναι κάποιοι στίχοι που όσα χρόνια και αν περάσουν, είναι σαν να γράφτηκαν σήμερα... Γράφτηκε από τον Μάνο Χατζιδάκι κατά την παραμονή του στην Αμερική στα τέλη της δεκαετίας του ’60 και αποτελεί ένα από τα πιο αγαπημένα του μεγάλου Έλληνα συνθέτη αλλά και των Ελλήνων.

Είναι η συγκινητική ιστορία του Κεμάλ, ενός νέου παιδιού που γνώρισε ο Μάνος Χατζιδάκις στη Νέα Υόρκη. Ενός ταξικού αποστάτη που πηγαίνει κόντρα στην εκ καταγωγής τάξη του, που συντάσσεται με τους καταπιεζόμενους και ζητά να τον ακολουθήσουν, υποσχόμενος τη ριζική αλλαγή! 

Ο Νίκος Γκάτσος, εκ των υστέρων, τον κάνει άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους.

Μπορεί να έχει το Λόγο αλλά όχι την Ισχύ και στο τέλος καταλήγει στην κρεμάλα. Φτάνει λοιπόν να ακούσει από το στόμα του Αλλάχ την πικρή  συμβουλή: «Νικημένο μου ξεφτέρι δεν αλλάζουν οι καιροί, με φωτιά και με μαχαίρι, πάντα ο κόσμος προχωρεί.»

Οι βουλές του Αλλάχ είναι πικρές και οι ψυχές των ανθρώπων σκοτεινές. Δυστυχώς πάντα θα υπάρχει βία και τραγικές σκηνές θα μας σοκάρουν. Οι στίχοι του Ν. Γκάτσου στην κατακλείδα του τραγουδιού, αποκαλύπτουν την τραγική αλήθεια που κυριαρχεί: «Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ.»

Ο Χατζιδάκις στην Αμερική

Ποιος ήταν ο Κεμάλ αφηγείται ο ίδιος ο Μάνος Χατζιδάκις

«Στη Νέα Υόρκη το χειμώνα του ΄68, συνάντησα ένα νέο παιδί είκοσι χρονών που το λέγανε Κεμάλ. Μου τον γνωρίσανε. Τι μεγάλο και φορτισμένο από μνήμες όνομα για ένα τόσο όμορφο και νεαρό αγόρι, σκέφθηκα. Είχε φύγει απ’ τον τόπο του με πρόσχημα κάποιες πολιτικές του αντιθέσεις.

Στην πραγματικότητα, φαντάζομαι, ήθελε να χαθεί μέσ’ στην Αμερική. Του το είπα. Χαμογέλασε. - Δέχεστε να σας ξεναγήσω; Αρνήθηκε ευγενικά. Προτιμούσε μόνος. Κι έτσι σαν γύρισα στο σπίτι μου τον έκανα τραγούδι, μουσική. Ο Γκάτσος εκ των υστέρων, γράφοντας τους στίχους στα ελληνικά, τον έκανε Άραβα πρίγκιπα να προστατεύει τους αδυνάτους. Κάτι σαν μια ταινία του Έρολ Φλιν του ΄35.

Η Πελοπόννησος (σσ. καταγωγή του Γκάτσου), από τη φύση της αδυνατεί να κατανοήσει την αμαρτωλή ιδιότητα των μουσουλμάνων Τούρκων, που μοιάζουν σαν ηλεκτρισμένα σύννεφα πάνω απ’ τον Έβρο, ή σαν χαμένα και περήφανα σκυλιά. Το μόνο που αφήσαμε ανέπαφο στα ελληνικά είναι εκείνο το «Καληνύχτα Κεμάλ».

Είτε πρίγκιπας άραψ είτε μωαμεθανός νεαρός της Νέας Υόρκης, του οφείλουμε μια «καληνύχτα» τέλος πάντων, για να μπορέσουμε να κοιμηθούμε ήσυχα τη νύχτα. Χωρίς τύψεις, χωρίς άχρηστους πόθους κι επιθυμίες. Κατά πως πρέπει σ' Έλληνες, απέναντι σ' ένα νεαρό μωαμεθανό- όπως θα έλεγεν κι ο φίλος μας ο ποιητής ο Καβάφης.»...

Μ.Χ.

Το ιστορικό του τραγουδιού Kemal

Στιχουργός: Μαρκ Σνόου (έκδοση 1970)
και ο Νίκος Γκάτσος (έκδοση 1993)
Συνθέτης: Μάνος Χατζιδάκις

Το «Kemal» είναι ένα τραγούδι (είδος Folk) του αμερικανικού rock συγκροτήματος New York Rock & Roll Ensemble, το οποίο συμπεριλήφθηκε στον δίσκο τους Reflections, το 1970. Στον δίσκο αυτόν συμμετείχε και ο Μάνος Χατζιδάκις, ο οποίος έγραψε και το εν λόγω τραγούδι, σε συνεργασία με τον συνθέτη Μαρκ Σνόου (Mark Snow), ο οποίος έγραψε τους αγγλικούς στίχους. Ο Χατζιδάκις το είχε γράψει κατά την παραμονή του στις ΗΠΑ.

Ο ίδιος ο συνθέτης είχε πει ότι η έμπνευση του για αυτό το τραγούδι ήταν ένας νεαρός που είχε γνωρίσει ονόματι Κεμάλ, όσο διέμενε στην Αμερική. Το τραγούδι γράφτηκε το 1968. Το τραγούδι αυτό ακούστηκε σε Ελληνικό στίχο στην συναυλία της Μαρίας Φαραντούρη και του Βασίλη Λέκκα το 1982 στο Μέγαρο της Δούκισσας της Πλακεντίας (από τον Β. Λέκκα).

Κυκλοφόρησε σε διπλό δίσκο την ίδια χρονιά από το Θέατρο Ηρώδη του Αττικού. Το τραγούδι, ωστόσο, έλαβε μεγάλη δημοτικότητα στη χώρα μας τη δεκαετία του 1990, όταν ο Χατζιδάκις επανακυκλοφόρησε το Reflections, υπό τον τίτλο «Αντικατοπτρισμοί», το 1993, μαζί με το κομμάτι, το οποίο τιτλοφορήθηκε ως «Κεμάλ».

Στην ελληνική έκδοση, οι στίχοι γράφτηκαν από τον Νίκο Γκάτσο και διέφεραν ριζικά από τους πρωτότυπους.

Οι αγγλικοί στίχοι - Mark Snow

Kemal - Raining Pleasure (1970)

This is the story of foolish Prince Bass Fiddle and wise Jerry Kemal.
As you remember, last time, the Prince was found without a dime
on the Ponce Valdez while Jerry watched from a tree...

In the land of Ali Baba near the Sea of Babalee,
Lived a man who played the zither with a pronoun on his knee.
He would dance among the fuzzy trees and bring the birds to life
And his name was Prince Bass Fiddle and he loved his ugly wife.

He would sing the songs of Lutvee in his very special way
And he puffed tea with his lumpy head and sleep all night and day.
With his turban and his leicester faced the thieves of Germany
But beware great Prince Bass Fiddle, you´ll be hanging from a tree.

Fifty days and nights they waited for a sign from old Ratan
To pretend to wear the colours of the Emperor Charlie Chan.
So they strolled into the forest with a song and energy
To find bay leaves in the cauldron of the mad witch Betty Lee.

Came the answer from a leaf top that was found upon the ground
"Only time and Prince Bass Fiddle will repair your bellies round.
Search the highlands search the lowlands, cruise the Sea of Babalee,
But remember that your children need the food from filigree."

Then one day in Abalone came a messenger to say
That onion-head Bass Fiddle broke in half no more to play.
Will we lose our land of Lutvee to the bearded men of Cleaves?
Only miracles can save us and some tricks inside our sleeves.

From the sky there was an answer to the question of the plebes
"You will meet a tall dark stranger wearing black and blue cannives.
Who is Lucy, who is Nestor? We should only be there now.
Why it’s Aphrodite Milton and his keeper Prince Kemal.

Την ελληνική έκδοση την τραγούδησε στον δίσκο αυτόν, η Αλίκη Καγιαλόγλου, με τον Χατζιδάκι να κάνει την αφήγηση.

Το εξώφυλλο είναι πίνακας Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα

Οι ελληνικοί στίχοι του τραγουδιού

Κεμάλ από τον ποιητή Νίκο Γκάτσο

[Εισαγωγή: Μάνος Χατζιδάκις]
Ακούστε την ιστορία του Κεμάλ
Ενός νεαρού πρίγκιπα της ανατολής
Απόγονου του σεβάχ του θαλασσινού
Που νόμισε ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο
Αλλά πικρές οι βουλές του Αλλάχ
Και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων

[Instrumental Bridge]

[Κουπλέ 1: Αλίκη Καγιαλόγλου]
Στης ανατολής τα μέρη μια φορά και ένα καιρό
Ήταν άδειο το κεμέρι, μουχλιασμένο το νερό
Στη Μουσούλη, τη ασόρα, στην παλιά τη χουρμαδιά
Πικραμένα κλαίνε τώρα της ερήμου τα παιδιά
Κι ένας νέος από σόι και γενιά βασιλική
Αγροικάει το μοιρολόι και τραβάει κατά εκεί
Τον κοιτάν οι βεδουίνοι με ματιά λυπητερή
Κι όρκο στον Αλλάχ τους δίνει πως θ' αλλάξουν οι καιροί

[Instrumental Bridge]

[Κουπλέ 2: Αλίκη Καγιαλόγλου]
Σαν ακούσαν οι αρχόντοι του παιδιού την αφοβιά
Ξεκινάν με λύκου δόντι και με λιονταριού προβιά
Απ' τον τίγρη στον Ευφράτη, απ' τη Γη στον ουρανό
Κυνηγάν τον αποστάτη να τον πιάσουν ζωντανό
Πέφτουν πάνω του τα στίφη σαν ακράτητα σκυλιά
Και τον πάνε στο χαλίφη να του βάλει την θηλιά
Μαύρο μέλι, μαύρο γάλα ήπιε εκείνο το πρωί
Πριν αφήσει στην κρεμάλα τη στερνή του την πνοή

[Instrumental Bridge]

[Κουπλέ 3: Αλίκη Καγιαλόγλου]
Με δυό γέρικες καμήλες, μ' ένα κόκκινο φαρί
Στου παράδεισου τις πύλες, ο προφήτης καρτερεί
Πάνε τώρα χέρι-χέρι κι είναι γύρω συννεφιά
Μα της Δαμασκού τ' αστέρι τους κρατούσε συντροφιά
Σ' έναν μήνα, σ' έναν χρόνο βλέπουν μπρος τους τον Αλλάχ
Που από τον ψηλό του θρόνο λέει στον άμυαλο σεβάχ
«Νικημένο μου ξεφτέρι, δεν αλλάζουν οι καιροί
Με φωτιά και με μαχαίρι, πάντα ο κόσμος προχωρεί»

[Instrumental Bridge]

[Έξοδος: Μάνος Χατζιδάκις]
Καληνύχτα, Κεμάλ
Αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ
Καληνύχτα...

Η εν λόγω έκδοση θεωρείται ένα από τα καλύτερα του Έλληνα συνθέτη. Η ελληνική έκδοση έχει υποστεί πολυάριθμες διασκευές, μερικές από τις πιο γνωστές είναι του Αλκίνοου Ιωαννίδη, της Νάνας Μούσχουρη, του Μάριου Φραγκούλη και του Βασίλη Λέκκα.

Επίσης, το 2005, η ελληνική μπάντα, Raining Pleasure, κυκλοφόρησε σε διασκευή την πρωτότυπη, αγγλόφωνη, έκδοση του δίσκου, μαζί με το Kemal.

Βίντεο: Κεμάλ - Μάνος Χατζιδάκις, Αλίκη Καγιαλόγλου. 

Τα στιγμιότυπα στο βίντεο προέρχονται από την 

ταινία του Ελία Καζάν «America - America».

Ανάλυση για τον «Κεμάλ»

1. «Από την πα­λέ­τα των νε­α­ρών επα­να­στα­τών του Νί­κου Γκά­τσου», δεν υπάρ­χει αμ­φι­βο­λία πως ο πιο αγα­πη­μέ­νος, ει­δι­κά στους νέ­ους και τις νέ­ες, εί­ναι ο «Κε­μάλ». Κι εί­ναι πα­ρά­ξε­νο, για­τί σε αυ­τό το τρα­γού­δι λέ­γε­ται ρη­τά, και μά­λι­στα δυο φο­ρές, με δυο δια­φο­ρε­τι­κούς τρό­πους, η πι­κρή, πα­λιά αλή­θεια:

Αυ­τός ο κό­σμος δε θ’ αλ­λά­ξει πο­τέ.

Πρώ­τος την απο­κα­λύ­πτει στον νε­α­ρό ήρωα και σε μας τους ακρο­α­τές ο ίδιος ο Αλ­λάχ. Του λέ­ει:

δεν αλ­λά­ζουν οι και­ροί

με φω­τιά και με μα­χαί­ρι

πά­ντα ο κό­σμος προ­χω­ρεί.

Και στο τέ­λος, με σπα­σμέ­νη φω­νή, το επα­να­λαμ­βά­νει κι ο ίδιος ο ποι­η­τής με ακό­μη πιο απόλυ­το τρό­πο:

Κα­λη­νύ­χτα.

2. Οι συλ­λο­γι­κό­τη­τες, πέ­ραν εκεί­νης του λα­ού, που όμως έχει ού­τως ή άλ­λως μια με­τα­φυ­σι­κή διά­στα­ση, δεν συ­γκι­νού­σαν τον Γκά­τσο. Μό­νο στο Νυν και Αεί, τον δί­σκο που κυ­κλο­φό­ρη­σε με­τά την πτώ­ση της Χού­ντας, βρί­σκου­με δυο τρα­γού­δια που ανα­φέ­ρο­νται με κά­ποιο τρό­πο σε ομα­δι­κές προ­σπά­θειες. Το «Ήρ­θε ο και­ρός» απο­τε­λεί προ­σκλη­τή­ριο:

εσείς που χρό­νια δε ση­κώ­σα­τε κε­φά­λι

και κα­λο­σύ­νη δε σας άγ­γι­ξε κα­μιά

[…]

ήρ­θ’ ο και­ρός ήρ­θ’ ο και­ρός

να ξα­να­χτί­σε­τε τη γη.

Το δεύ­τε­ρο, «Ο δρά­κος», πε­ρι­γρά­φει μια συλ­λο­γι­κή προ­σπά­θεια να γκρε­μι­στεί ένας τύ­ραν­νος, η οποία κά­θε άλ­λο πα­ρά ηρω­ι­κή εί­ναι:

Εί­χα­με ένα δρά­κο μα σαν τα σκυ­λιά

σκά­ψα­με ένα λάκ­κοστην ακρο­για­λιά.

Για να πέ­σει μέ­σα με τρι­κλο­πο­διά…

Γρή­γο­ρα όμως η ελ­πί­δα ότι εί­χε φτά­σει ο κα­τάλ­λη­λος και­ρός για αλ­λα­γές δια­ψεύ­στη­κε κι ο ποι­η­τής δυο χρό­νια αρ­γό­τε­ρα, στην Ελ­λα­δο­γρα­φία, ανα­ρω­τιέ­ται:

Πό­τε θ’ αν­θί­σου­νε τού­τοι οι τό­ποι

πό­τε θα ’ρ­θού­νε και­νούρ­γιοι αν­θρώ­ποι;

Αυ­τό, όμως, που συ­γκι­νού­σε τον Γκά­τσο ήταν ο προ­σω­πι­κός αγώ­νας, ανι­διο­τε­λής και μάταιος, του αθώ­ου αν­θρώ­που που μά­χε­ται για δι­καιο­σύ­νη και για να απα­λύ­νει τον πό­νο των αδι­κη­μέ­νων και των αδυ­νά­των. Ήδη στην Μυ­θο­λο­γία, τον πρώ­το ολο­κλη­ρω­μέ­νο κύ­κλο τραγου­διών που έγρα­ψε, συ­να­ντά­με «Έναν ευαί­σθη­το λη­στή», ο οποί­ος δεν έχει προ­σω­πι­κή εμπει­ρία από το κα­κό και την αδι­κία:

που εσύ μο­νά­χα τους ακούς

μα ο νους σου δεν τους πιά­νει.

Και στην Εν­δε­κά­τη εντο­λή το «Παι­δί με το τα­μπούρ­λο», που με­γά­λω­σε σε μια γει­το­νιά που η δυ­στυ­χία, ο πό­λε­μος εί­ναι μό­νο μα­κρι­νός από­η­χος, όπως ο Εμίλ Σίν­κλερ του Χέρ­μαν Χέσ­σε, που ανα­τρά­φη­κε στο φω­τει­νό ξέ­φω­το ενός κα­τά τ’ άλ­λα σκο­τει­νού κό­σμου. Αλ­λά κι ο Κε­μάλ ήταν:

ένας νέ­ος από σόι

και γε­νιά βα­σι­λι­κή.

3. Η μου­σι­κή γρά­φτη­κε στη Νέα Υόρ­κη στα μέ­σα της δε­κα­ε­τί­ας του ’60 σε μια επο­χή καπνών, φυ­τών και μυ­ρω­δι­κών. Φτιά­χτη­κε με­τά τη γνω­ρι­μία του Χα­τζι­δά­κι με έναν νε­α­ρό που τον λέγανε Κε­μάλ: Ένα όμορ­φο παι­δί που το όνο­μά του εί­ναι συ­νώ­νυ­μο της κα­τα­στρο­φής, τουλάχι­στον για μας τους Έλ­λη­νες. Γοη­τευ­μέ­νος ο Χα­τζι­δά­κις, όταν κα­λη­νυ­χτί­στη­καν, τον έκλει­σε σ’ αυ­τό το τρα­γού­δι. Την ομορ­φιά του νε­α­ρού την έβα­λε στο σώ­μα του τρα­γου­διού, την με­λω­δία· την αγριό­τη­τα του ονό­μα­τος την κρά­τη­σε στον τί­τλο· η δε κα­λη­νύ­χτα έμει­νε εκεί που ήταν και στη γνω­ρι­μία τους, στο τέ­λος.

Τα υπό­λοι­πα εί­ναι δου­λειά του Γκά­τσου. Αυ­τός εμπνε­ό­με­νος από την μου­σι­κή, την βαρβαρότη­τα, τη νιό­τη και την ομορ­φιά του παι­διού, την κα­λη­νύ­χτα, έπλα­σε τον νε­α­ρό πρίγκη­πα της Ανα­το­λής, από­γο­νο του Σε­βάχ του Θα­λασ­σι­νού, που νό­μι­ζε ότι μπο­ρεί ν’ αλλάξει τον κό­σμο.

4. Ο Σε­βάχ νό­μι­ζε — ο Γκά­τσος γνώ­ρι­ζε: Ότι δεν μπο­ρείς ν’ αλ­λά­ξεις τον κό­σμο. Όχι βέ­βαια από πά­ντα. Κα­νέ­νας δεν γεν­νή­θη­κε σο­φός. Κα­νέ­νας δεν γεν­νή­θη­κε έμπει­ρος. Υπήρ­ξε περίοδος που κι εκεί­νος προσ­δο­κού­σε έναν κα­λύ­τε­ρο επί­γειο κό­σμο. Στο ποί­η­μα Ο Ιπ­πό­της κι ο Θά­να­τος (1513), το οποίο γρά­φτη­κε το 1947, σε μια ιδιαί­τε­ρα σκο­τει­νή επο­χή, ανα­φέ­ρει χαρακτη­ρι­στι­κά:

Αυ­τός ο μαύ­ρος τό­πος

Θα πρα­σι­νί­σει κά­πο­τε.

Και πιο κά­τω:

Ώσπου και πά­λι στις σπη­λιές 

των πο­τα­μιών ν’ αντη­χή­σουν

Βα­ριά σφυ­ριά της υπο­μο­νής

Όχι για δα­χτυ­λί­δια και σπα­θιά

Αλ­λά για κλα­δευ­τή­ρια κι αλέ­τρια.

Ανα­ρω­τιέ­μαι μό­νο αν κι εκεί­νος θα προ­συ­πέ­γρα­φε εκεί­νο του πα­λιού του φί­λου Οδυσ­σέα Ελύ­τη:

Εγώ απο­βλέ­πω· σ’ έναν μα­κρύ θα­λασ­σι­νό Κε­ρα­μει­κό

Με Κό­ρες πέ­τρι­νες και που κρα­τούν λου­λού­δια. 

Θα ’ναι νύ­χτα και Αύ­γου­στος

5. Αλ­λά πώς μπο­ρού­σε και άντε­χε ενώ το ήξε­ρε; Χει­ρό­τε­ρα: ενώ εί­χε απο­δε­χτεί την Τρο­με­ρή Αλή­θεια;

Πι­στεύω ότι εί­χε δη­μιουρ­γή­σει τον ασφα­λή, δι­κό του μι­κρό­κο­σμο, όπου μπο­ρού­σε να κι­νεί­ται και να δη­μιουρ­γεί.

Ξέ­ρω δεν εί­ναι αυ­τό που θέ­λουν να ακού­σουν τώ­ρα οι νέ­οι και οι νέ­ες που ασφυ­κτιούν κλεισμέ­νοι στα δω­μά­τια και μπρο­στά στις οθό­νες τους. Θα θέ­λουν, όπως όλοι οι νέ­οι, να οργώσουν τους ορί­ζο­ντες και να κα­τα­κτή­σουν τον κό­σμο. Άλ­λω­στε στη μπα­λά­ντα του Κε­μάλ εκεί­νο που πε­ρισ­σό­τε­ρο αγα­πά­νε εί­ναι το τα­ξί­δι στις φτω­χο­γει­το­νιές κι ο αγώ­νας απ’ τον Τί­γρη στον Ευ­φρά­τη / κι απ’ τη γη στον ου­ρα­νό. Αλ­λά και πά­λι νο­μί­ζω, πως όταν έρ­θει η ώρα και το ξα­να­σκε­φτούν, θα δουν ότι εί­ναι κι αυ­τό μια πα­ρη­γο­ριά:

Να έχουν κά­που τον δι­κό τους μι­κρό, έστω, κό­σμο, που θα τους πε­ρι­μέ­νει μέ­σα στα χρό­νια και θα τους κά­νει πά­ντα να αι­σθά­νο­νται κα­λο­δε­χού­με­νοι κι ασφα­λείς.

Στο κά­τω-κά­τω της γρα­φής κι ο Οδυσ­σέ­ας, πα­ρά τις γνώ­σεις που από­χτη­σε, τις πο­λι­τεί­ες που εί­δε, τις γυ­ναί­κες που αγά­πη­σε, βρή­κε την γα­λή­νη μό­νο στο τέ­λος, σε ένα μι­κρό νη­σί, στην αγκα­λιά της πα­λιάς γυ­ναί­κας του. Με­τά τη φω­τιά και το μα­χαί­ρι.

Το τραγούδι του Χατζιδάκι πυροδότησε την «κόντρα» 

με τον Ρασούλη. «Αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ» 

έλεγε ο συνθέτης. «Μπορεί να αλλάξει, θέλει σωστοί 

χιλιάδες να ‘ναι στους τροχούς» απαντούσε ο στιχουργός...

Η μουσική κόντρα του Ρασούλη με τον Μάνο Χατζηδάκι. Ο μέγας και πολλαπλά ευαίσθητος Χατζιδάκις είχε γράψει ένα τραγούδι για τον Κεμάλ, πριγκιπόπουλο στης «Ανατολής τα μέρη», που είχε επαναστατήσει αλλά είχε αποτύχει.

Κατέληγε, λοιπόν, ο Χατζηδάκις με την φράση «καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν θα αλλάξει ποτέ», αφού «με φωτιά και με μαχαίρι πάντα ο κόσμος προχωρεί». Παρενέβη διορθωτικά στον Χατζηδάκι ο Ρασούλης με τους ακόλουθους στίχους δικού του τραγουδιού «Αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει Κεμάλ // θέλει σωστοί χιλιάδες να ναι στους τροχούς //να ‘ναι ψυχή η νύφη και γαμπρός ο νους».

Με άλλα λόγια, η κατά Ρασούλη αλλαγή μιλάει για «σωστούς χιλιάδες, όχι για νεκρούς. Κατά τον Ρασούλη οι «σωστοί», είτε ηγέτες είτε κινήματα, μπορούν να φέρουν την κοινωνική αλλαγή. Και «σωστοί» είναι εκείνοι που ενώνουν το μυαλό με το συναίσθημα. Πιο συγκεκριμένα λέει, να είναι «η νύφη η ψυχή και γαμπρός ο νους».

Μας χρειάζεται και σήμερα ο συνδυασμός αυτός, διότι η αριστερά χρειάζεται όχι μόνο παλικαριά, αλλά και μυαλό, που συνεπάγεται και σύγχρονες καινοτόμες ιδέες, ιδιαίτερα σε κυβερνητικό επίπεδο. Τέτοιες ιδέες είναι επαναστατικές σήμερα.

Στον τάφο του Μανώλη Ρασούλη, στο Α’ Νεκροταφείο, έχουν χαραχτεί τα λόγια από μία εκ των τελευταίων συνεντεύξεών του. Ερωτώμενος σε ανύποπτο χρόνο πως ήθελε να φύγει από την ζωή, είχε απαντήσει «πλήρης ιδεών».

Πηγές:

• apopsi-tora.gr. discogs.com. mixanitouxronou.gr. allmusic.com.
iefimerida.gr. Αpotis4stis5.com. YouTube.com. musescore.com.
• Οι αγγλικοί στίχοι του Mark Snow - Kemal - songlyrics.com
• Οι ελληνικοί στίχοι genius.com/Manos-hadjidakis-kemal-lyrics
• Το ιστορικό του τραγουδιού Kemal www.hadjidakis.gr
• Η επίσημη σελίδα του Μάνου Χατζιδάκι στο Facebook
• twitter-Manos_Hadjidakis (@ManosHadjidakis) X
• Manos Hadjidakis - Greek Oscar-Winning Composer. www.hadjidakis.gr
• Ανάλυση: Για τον «Κεμάλ» Φώτης Βασιλείου - Χάρτης 37 Αφιέρωμα: Νίκος Γκάτσος. www.hartismag.gr/hartis-37
• Το τραγούδι του Χατζιδάκι πυροδότησε την «κόντρα» με τον Ρασούλη - Κείμενο: Πάνος Τριγάζης, μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ - ΠΣ. iefimerida.gr.

★ Πηγή αφιερώματος Αέναη επΑνάσταση by Sophia Ntrekou.gr

★ Περισσότερα Θέματα: Μάνος Χατζιδάκις, Αναλύσεις



Βίντεο σε διάφορες επανεκτελέσεις

Εδώ με τον πρωτότυπο αγγλικό στίχο:

4:19 Raining Pleasure - Kemal

4:27 Φραγκούλης - Κεμάλ

5:03 Kemal - Raining Pleasure

4:38 Αλκίνοος Ιωαννίδης

4:37 Β. Λέκκας - Κεμάλ

4:22 Kemal, M.Xatzidakis

3:53 Μπορεί ν' αλλάξει Κεμάλ,Ρασούλης

Λογοκρίθηκε ο Κεμάλ του Χατζιδάκι σε σχολείο

Εκπαιδευτικός καταγγέλλει δημόσια μέσω του προσωπικού του προφίλ στο facebook φαινόμενο λογοκρισίας στο σχολείο του επειδή έκανε μάθημα με αναφορά στον Κεμάλ σε στίχους Νίκου Γκάτσου και μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Ο εκπαιδευτικός έχει δώσει το προσωπικό του e-mail και φυσικά είναι γνωστό το ονοματεπώνυμό του από το μέσω κοινωνικής δικτύωσης. Παρακάτω διαβάστε την καταγγελία του:

«Γονιός ήρθε στο σχολείο να διαμαρτυρηθεί στη διευθύντρια επειδή δίδαξα στα παιδιά (Ε’ δημοτικού) τον Κεμάλ του Χατζιδάκι στο μάθημα της μουσικής, κατηγορώντας με για ισλαμική προπαγάνδα.

Αντίδραση διευθύντριας; Μπήκε στην τάξη και μάζεψε από τα παιδιά τις φωτοτυπίες που είχα μοιράσει. Έπειτα με κάλεσε στο γραφείο της και αφού δήλωσε απογοητευμένη από τη δουλειά μου, μου ανέλυσε για ποιους λόγους στο δημοτικό μόνο μας μέλημα οφείλει να είναι να μαθαίνουμε στα παιδιά να αγαπούν την πατρίδα και να τονώνουμε το εθνικό τους φρόνημα.

Αν σας έχει συμβεί κάτι αντίστοιχο (απευθύνομαι στους εκπαιδευτικούς φίλους), θα ήθελα να επικοινωνήσετε μαζί μου (ft_xia@yahoo.gr), γιατί θεωρώ πως τα πράγματα έχουν ξεφύγει και κάπως πρέπει να αντιδράσουμε, έστω σε επίπεδο δημοσιοποίησης αυτών των φαινομένων.

Δεν είναι δυνατόν το έργο των εκπαιδευτικών και ιδίως των καλλιτεχνικών μαθημάτων να υφίσταται λογοκρισία, ούτε τα φαινόμενα φανατισμού που μας έχουν παγώσει το αίμα να τα βλέπουμε να τρυπώνουν στα σχολεία με τις ευλογίες των διευθυντών και των ανωτέρων τους."

Ο προφητικός Χατζιδάκις για ακόμα μια φορά δίνει την απάντηση: «Πικρές οι βουλές του Αλλάχ και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων… Καληνύχτα Κεμάλ, αυτός ο κόσμος δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ. Καληνύχτα!». 

musicpaper.gr Το Μονοπάτι του Φωτός. 30 Μαΐου 2013