Εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου υπό το
φως της πανσέληνου στην Πάρνηθα
Οι πανσέληνοι του 2025. Τί είναι η Πανσέληνος
ή supermoon; - Οι ποιητές μας για το Φεγγάρι
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
- Γιατί ονομάζεται Πανσέληνος; ★° ☾ °☆ ☽◯☾
- Τα διάφορα ονόματα από πού τα έχει πάρει;
- Τι είναι η υπερπανσέληνος ή supermoon; 🌕
- Οι πανσέληνοι του έτους 2025 · ⋆˖⁺‧₊☽◯☾₊‧⁺˖⋆ ·
- Η Πανσέληνος των Χριστούγεννων
- Τί είναι το Old Farmer’s Almanac και πότε εκδόθηκε;
- Η Σούπερ Πανσέληνος και οι Φάσεις της Σελήνης
- Το Αυγουστιάτικο Φεγγάρι Διονύσης Σιμόπουλος
- Οι ποιητές μας για την πανσέληνο ★° ☾ °☆ ☾☽
- Βιβλιογραφία 📖
Απ' τα παμπάλαια χρόνια ακόμη, οι άνθρωποι είχαν
το Φεγγάρι ως το φυσικό στοιχείο για την μέτρηση
του χρόνου. Κάθε Πανσέληνος μετρούσε για ένα μήνα,
και έτσι για πολλούς αιώνες, είχαμε το Σεληνιακό Έτος.
The effect of lunar phases on currents and tide types in Tamarindo,
Costa Rica Η επίδραση των σεληνιακών φάσεων στα ρεύματα
και τους τύπους παλίρροιας στο Tamarindo της Κόστα Ρίκα.
Ημερομηνίες με πανσέληνο για το έτος 2024
14 Ιανουαρίου 2025 (περίπου στις 12:27 π.μ) Πανσέληνος του Λύκου
12 Φεβρουαρίου 2025 - Πανσέληνος του Χιονιού (Snow moon) 3:53 μ.μ
14 Μαρτίου 2025 - Πανσέληνος του Σκουληκιού 8:55 π.μ (Worm moon)
13 Απριλίου 2025 - Ροζ Πανσέληνος (Pink moon) 3:22 π.μ.
12 Μαΐου 2025 - Πανσέληνος του Λουλουδιού (Flower moon) 7:56 μ.μ.
11 Ιουνίου 2025 - Πανσέληνος της Φράουλας (Strawberry moon) 10:44 π.μ.
10 Ιουλίου 2025 - Πανσέληνος του Κόκκινου Ελαφιού (Buck moon) 11:37 μ.μ
14 Μαρτίου 2025 - Πανσέληνος του Σκουληκιού 8:55 π.μ (Worm moon)
13 Απριλίου 2025 - Ροζ Πανσέληνος (Pink moon) 3:22 π.μ.
12 Μαΐου 2025 - Πανσέληνος του Λουλουδιού (Flower moon) 7:56 μ.μ.
11 Ιουνίου 2025 - Πανσέληνος της Φράουλας (Strawberry moon) 10:44 π.μ.
10 Ιουλίου 2025 - Πανσέληνος του Κόκκινου Ελαφιού (Buck moon) 11:37 μ.μ
09 Αυγούστου 2025 Πανσέληνος του Οξύρρυγχου 10:55 π.μ.
07 Σεπτεμβρίου 2025 Πανσέληνος του Καλαμποκιού 9:09 μ.μ
07 Οκτωβρίου 2025 - Πανσέληνος της Συγκομιδής 6:47 π.μ.
05 Νοεμβρίου 2025 - Πανσέληνος του Κάστορα 3:19 μ.μ.
05 Δεκεμβρίου 2025 - Ψυχρή Πανσέληνος ή Πανσέληνος της Μεγάλης Νύχτας
05 Νοεμβρίου 2025 - Πανσέληνος του Κάστορα 3:19 μ.μ.
05 Δεκεμβρίου 2025 - Ψυχρή Πανσέληνος ή Πανσέληνος της Μεγάλης Νύχτας
ή Χριστουγεννιάτικη πανσέληνος στις 1:14 π.μ.
Lunar curve Giorgia Hofer by Giorgia Hofer
Η Σελήνη σε 28 ημέρες. Σύνθετη φωτογραφία της θέσης
και της φάσης του φεγγαριού κατά τη διάρκεια 28 ημερών. Η
λήψη κάθε φωτογραφίας έγινε από την ίδια ακριβώς θέση και την
ίδια ώρα κάθε μέρα από τις κορυφές του Monte Cridola
Σε κάθε Πανσέληνο δίνουμε διαφορετική ερμηνεία,
και την δική της χαρακτηριστική ονομασία... όπως:
Η πρώτη πανσέληνος του έτους το «Φεγγάρι του Λύκου»
Γιατί ονομάστηκε έτσι η πανσέληνος του Ιανουαρίου;
Wolf Moon Is the Full Moon in January
► Η πρώτη πανσέληνος του έτους, γνωστή και ως «Φεγγάρι του Λύκου (Full Moon of the Wolf)» Λυκοφέγγαρο, είναι ένα από τα λίγα αστρονομικά γεγονότα του χειμώνα, καθώς δεν υπάρχουν πολλές βροχές μετεωριτών, πλανητικές ευθυγραμμίσεις ή άλλα σπάνια φαινόμενα, σύμφωνα με τον μετεωρολόγο της AccuWeather, Μπράιαν Λάντα.
Γιατί ονομάζεται «φεγγάρι του λύκου» ή Λυκοφέγγαρο
Όπως αναφέρει το USAToday, σύμφωνα με το Old Farmer’s Almanac*, η πρώτη πανσέληνος του έτους είναι γνωστή ως «Φεγγάρι του Λύκου» επειδή κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα ακούγονται δυνατά τα αλυχτίσματα των λύκων. Παλιά οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι λύκοι ουρλιάζουν κατά τη διάρκεια του χειμώνα επειδή πεινάνε, αλλά σήμερα γνωρίζουμε ότι αυτό το κάνουν για πολλούς και διαφορετικούς λόγους, όπως για παράδειγμα τον εντοπισμό άλλων μελών της αγέλης, την ενίσχυση των κοινωνικών δεσμών, το μαρκάρισμα της περιοχής τους και τον συντονισμό του κυνηγιού, σύμφωνα με το Almanac.
Τα ονόματα των πανσελήνων προέρχονται από τις φυλές ιθαγενών στη Βόρεια Αμερική και στον Καναδά.
Η πανσέληνος του Ιανουαρίου είναι επίσης γνωστή με τα εξής ονόματα: «Κεντρικό Φεγγάρι»- επειδή εμφανίζεται περίπου στο κέντρο του χειμώνα- «Κρύο Φεγγάρι», «Φεγγάρι του Πάγου» και «Σκληρό Φεγγάρι».
► Φεγγάρι του Ελαφιού, γνωστό και ως Buck Moon: Μοναδική υπερπανσέληνος - Η σελήνη 22.500 χλμ πιο κοντά μας. Η πρώτη από τις τέσσερις.
Σύμφωνα με το Old Farmer’s Almanac, η Πανσέληνος Ιουλίου ονομάζεται «Φεγγάρι του Ελαφιού», καθώς σύμφωνα με την παράδοση κάθε χρόνο τέτοια εποχή, τα κέρατα των αρσενικών ελαφιών βρίσκονται σε κατάσταση πλήρους ανάπτυξης. Τα ελάφια ρίχνουν και αναγεννούν τα κέρατά τους κάθε χρόνο, δημιουργώντας ένα μεγαλύτερο και πιο εντυπωσιακό σύνολο όσο περνούν τα χρόνια. Πρόκειται για την τελευταία «κανονική» πανσέληνο πριν την εμφάνιση τεσσάρων διαδοχικών «υπερ-πανσελήνων».
Υπάρχουν πολλά άλλα ονόματα για το «Φεγγάρι του Ελαφιού» που προέρχονται από τους ιθαγενείς της Αμερικής, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Ουάσιγκτον. Ονόματα όπως το «Ζεστό Φεγγάρι» αναφέρονται στον καλοκαιρινό καιρό, ενώ όροι όπως το «Φεγγάρι του βατόμουρου» και το «Φεγγάρι του ώριμου καλαμποκιού» υποδηλώνουν τις καλύτερες εποχές για τη συγκομιδή φρούτων και άλλων καλλιεργειών.
Η έβδομη πανσέληνος και η δεύτερη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο είναι γνωστή και ως «Πανσέληνος του Κεραυνού» και «Πανσέληνος του Σανού».
Η πρώτη πανσέληνος του μήνα, που πραγματοποιείται την 1η Αυγούστου μπορεί να μην είναι μοναδική, αλλά το φαινόμενο «Φεγγάρι του Οξύρρυγχου» είναι ξεχωριστό. Συμβαίνει μία φορά κάθε χρόνο, τον Αύγουστο και έχει πάρει το όνομα του από τους ιθαγενείς κατοίκους της Αμερικής, επειδή εκείνη την εποχή ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι, που είναι γνωστό και ως Μουρούνα.
► Αυγούστου: Μπλε φεγγάρι (Blue moon) ονομάζουμε τη δεύτερη πανσέληνο που συμβαίνει μέσα σ’ ένα μήνα (το σύνηθες είναι μία πανσέληνος το μήνα) ή την τρίτη από τις τέσσερις πανσελήνους μιας εποχής του χρόνου. Στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, απ’ όπου και η σχετική «φιλολογία», ονομάζεται Blue Moon.
• «Blue Moon» (1934), κλασικό αμερικάνικο τραγούδι, σύνθεση των Ρότζερς και Χαρτ.
• «Blue Moon Of Kentucky» (1947), τραγούδι της μπλούγκρας μουσικής (bluegrass), σύνθεση του Μπιλ Μονρόε.
• «New Blue Moon» (1990), σύνθεση του συγκροτήματος Traveling Wilburys.
• «The Moon is Blue» («Γαλάζιο Φεγγάρι» στα ελληνικά), κωμωδία του Ότο Πρέμιγκερ, παραγωγής 1953, με πρωταγωνιστή τον Γουίλιαμ Χόλντεν. Ήταν υποψήφια για τρία Όσκαρ το 1954.
• «Blue Moon Investigations» ονομαζόταν το πρακτορείο ντετέκτιβ, που διηύθυναν ο Μπρους Γουίλις και η Σίμπιλ Σέπερντ, πρωταγωνιστές της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Αυτός, Αυτή και τα Μυστήρια» («Moonlighting», 1985-1989).
Η επιπρόσθετη πανσέληνος, το Μπλε φεγγάρι, που είναι δυνατό να συμβεί στη διάρκεια είτε ενός ημερολογιακού μήνα (συνήθης ορισμός στις μέρες μας) είτε μιας εποχής του έτους (παλαιότερος ορισμός).
Ο όρος δεν αναφέρεται στο χρώμα του φεγγαριού, αν και το φεγγάρι δύναται υπό κατάλληλες συνθήκες της γήινης ατμόσφαιρας να φαίνεται γαλαζωπό.
Η καθημερινή παρουσία της Σελήνης στον ουρανό αλλά και η συνεχής αλλαγή της φωτισμένης της μορφής επηρέαζε ανέκαθεν τους ανθρώπους όπως φαίνεται στα τραγούδια, στις προλήψεις και στις δογματικές τους αντιλήψεις. Γιατί παρ’ όλο που η Σελήνη αντανακλά μόνο το 7% του ηλιακού φωτός που πέφτει πάνω στη γεμάτη κοιλώματα επιφάνειά της, είναι αρκετά λαμπερή ώστε να καλύπτει με το φως της ένα αρκετά μεγάλο μέρος των άστρων της νύχτας. Πολλές μάλιστα παραδόσεις, που κρατάνε από την αρχαία ακόμη εποχή, συνδέουν τη Πανσέληνο του κάθε μήνα με διάφορες αγροτικές εργασίες. Πάρτε για παράδειγμα την Πανσέληνο του Αυγούστου που ακόμη και σήμερα πολλοί την θεωρούν ότι είναι λαμπρότερη και μεγαλύτερη απ’ οποιαδήποτε άλλη Πανσέληνο του χρόνου, κάτι που φυσικά δεν είναι σωστό αφού πρόκειται απλά για μια οπτική απάτη.
Αυτό που συμβαίνει δηλαδή είναι ότι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών ο Ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό ενώ αντίθετα η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα. Σ’ αυτή τη θέση η Πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η Πανσέληνος είναι μεγαλύτερη ενώ επανειλημμένες μετρήσεις έχουν αποδείξει ότι το μέγεθος της Πανσελήνου δεν διαφέρει καθόλου από ώρα σε ώρα.
Υπάρχει φυσικά μετρήσιμη διαφορά του μεγέθους της Σελήνης ανάλογα με το αν βρίσκεται στο περίγειό της ή στο απόγειό της, κάτι που συμβαίνει μια φορά κάθε μήνα. Για παράδειγμα το πλησιέστερο περίγειο της Σελήνης το 2021 θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου (356.794 χιλιόμετρα), ενώ το μεγαλύτερο απόγειο ήταν στις 11 Μαΐου (406.512 χιλιόμετρα). Αυτό όμως δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, που οφείλεται όπως είπαμε αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι παρόμοιοι μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί στους διάφορους λαούς μεταξύ των οποίων και η σύνδεση της έξαρσης της «τρέλας» την ημέρα της Πανσελήνου. Απ’ αυτόν τον μύθο άλλωστε προέρχεται και η λέξη «σεληνιασμός» και η σύνδεσή της με την επιληψία. Στατιστικές μελέτες που έγιναν επανειλημμένα και έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά (όπως το Annals of Emergency Medicine, το Journal of Emergency Nursing, και το Journal of Toxicology and Psychological Report) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση με την συμπεριφορά του ανθρώπου και την Πανσέληνο. Μύθος είναι επίσης και αυτό που ακούγεται ότι την ημέρα της Πανσελήνου γεννιόνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα και άλλα παρόμοια. Παρ’ όλα αυτά οι μύθοι αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν και να μπερδεύουν τον κάθε πολίτη χωρίς καμιά απολύτως απόδειξη.
Πάρτε επίσης κι έναν ακόμη μύθο σχετικά με τον χρωματισμό της Πανσελήνου που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι «μπλε». Κάτω από ορισμένες συνθήκες πράγματι υπάρχουν περιπτώσεις που η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού της γκρίζου) όταν στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη και μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη για παράδειγμα με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883. Το φαινόμενο αυτό είναι τόσο σπάνιο ώστε έμεινε στα χρονικά ως έκφραση ενδεικτική της έννοιας του «σχεδόν ποτέ». Μ’ αυτή λοιπόν την έννοια χρησιμοποιείται και η φράση «Μπλε Σελήνη» για να χαρακτηρίσει την ύπαρξη δύο πανσελήνων σ’ έναν μήνα, η δεύτερη δηλαδή Πανσέληνος σ’ ένα μήνα ονομάζεται «Μπλε Σελήνη» παρ’ όλο που ένα τέτοιο φαινόμενο αν και ασυνήθιστο (αφού η περίοδος από την μια Πανσέληνο έως την επόμενη φτάνει τις 29,5 περίπου ημέρες και για την ακρίβεια 29,53059 ημέρες) δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο. Ο Φεβρουάριος φυσικά, που έχει μόνο 28 ή 29 ημέρες, είναι αδύνατον να περιλάβει ποτέ μια «Μπλε Σελήνη», ενώ κατά μέσον όρο ένας μήνας με δύο Πανσελήνους συμβαίνει μια φορά κάθε 2,5 περίπου χρόνια (και για την ακρίβεια κάθε 2,72 χρόνια), κάτι που φυσικά δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα σπάνιο. Συνολικά στα επόμενα 40 χρόνια θα έχουμε 17 μήνες που θα περιλαμβάνουν δύο Πανσελήνους τον ίδιο μήνα.
Είναι πάντως γεγονός ότι η παρουσία της Σελήνης στον νυχτερινό ουρανό πραγματικά δεν έχει αντίζηλο, γι’ αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο που η μυθολογία είναι γεμάτη με τις ιστορίες της που πολλές την ταύτιζαν με την θεά Άρτεμη. Όταν πρόβαλλε στον ουρανό το χαριτωμένο της πρόσωπο με την ασημένια ανταύγεια, η ομορφιά της έκανε τα άστρα να ωχριούν, ενώ η φαντασία των αρχαίων παρομοίαζε τις ακτίνες της Σελήνης με τα γρήγορα και μυτερά βέλη της Αρτέμιδος. Η αγνή πανέμορφη παρθένα, η κυνηγός θεά, ήταν για τον Όμηρο το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς. Στη Σελήνη απέδιδαν επίσης τη νυχτερινή δροσιά και τις βροχές, γι’ αυτό ονόμαζαν την Άρτεμη «Ποτάμια» και την λάτρευαν κοντά σε πηγές και λίμνες όπου πίστευαν ότι λούζονταν μαζί με τις Νύμφες μακριά από τα βέβηλα βλέμματα των ανδρών.
Σύμφωνα επίσης με την ελληνική μυθολογία η Σελήνη ήταν κόρη των Τιτάνων Υπερίωνα και Θείας, αδελφή του Ήλιου και της Ιούς, και μητέρα του Ωρίωνα με πατέρα τον Ήλιο. Όπως ο Ήλιος έτσι και η Σελήνη είχε το δικό της άρμα που το έσερναν βόδια ή άλογα ή και ελάφια, ενώ αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στην Κλασσική κυρίως εποχή η λατρεία της Σελήνης είχε ατονήσει γιατί πίστευαν ότι η λατρεία των ουράνιων σωμάτων ήταν γνώρισμα των βαρβάρων.
Από την αρχαιότητα ακόμη στο ορατό αυτό πρόσωπο της Σελήνης διακρίνονταν διάφορες μορφές και σχήματα που κυριολεκτικά γοήτευαν τους ανθρώπους της Γης επί χιλιάδες χρόνια. Μερικοί πίστευαν ότι ήταν ένα κουνέλι. Άλλοι πάλι ότι ήταν βάτραχος. Ενώ οι περισσότεροι έλεγαν ότι μπορούσαν να διακρίνουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο: έναν άνθρωπο στη Σελήνη. Στις σκανδιναβικές χώρες έβλεπαν δύο παιδιά να μεταφέρουν ανάμεσά τους έναν κουβά νερό, ενώ στη Γροιλανδία απαγόρευαν στις νέες κοπέλες να κοιτάζουν την Πανσέληνο γιατί πίστευαν ότι θα έμεναν έγκυοι.
Φυσικά πολλοί από τους κλασικούς Έλληνες φιλοσόφους είχαν αντιληφθεί από νωρίς ότι ο διαφορετικός φωτισμός των περιοχών της Σελήνης οφειλόταν στις ανωμαλίες του εδάφους της. Ο Θαλής ο Μιλήσιος, για παράδειγμα, πίστευε ότι ο δορυφόρος μας ήταν φτιαγμένος από τα ίδια υλικά που είναι φτιαγμένη και η Γη, ενώ ο Δημόκριτος υποστήριζε ότι οι διαφορές του φωτισμού της οφείλονταν στην ύπαρξη βουνών και κοιλάδων. Κι έτσι από την κλασική ακόμη εποχή, οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι μπόρεσαν να διαλευκάνουν αρκετά από τα μυστήρια της Σελήνης, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο μηχανισμός των φάσεών της.
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι είχαν κατανοήσει δηλαδή ότι το φως της Σελήνης δεν ήταν παρά η αντανάκλαση των ακτίνων του Ήλιου στην επιφάνειά της. Επειδή όμως το φως του Ήλιου φωτίζει καθημερινά διαφορετικές περιοχές της πλευράς της που είναι στραμμένη προς τη Γη, βλέπουμε τη Σελήνη να αλλάζει μορφή συνεχώς ανάλογα με το πώς φαίνεται από τη Γη. Έτσι όταν η Σελήνη βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με τον Ήλιο στρέφει προς εμάς το μη φωτιζόμενο ημισφαίριό της, οπότε λέμε ότι έχουμε Νέα Σελήνη ή Νουμηνία. Με την πάροδο των ημερών η Σελήνη μετατοπίζεται στην τροχιά της και έτσι από τη Γη αρχίζουμε να βλέπουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος του φωτιζόμενου ημισφαιρίου της.
Όταν η αποχή της από τον Ήλιο είναι 90 μοίρες, φαίνεται να είναι φωτισμένη κατά το 1/2, και η φάση αυτή ονομάζεται πρώτο τέταρτο. Η κίνηση της Σελήνης γύρω από τη Γη συνεχίζεται μέχρις ότου βρίσκεται σε αντίθεση προς τη θέση του Ήλιου, βρίσκεται δηλαδή απέναντι από τον Ήλιο με την Γη στη μέση, οπότε εμείς βλέπουμε από τη Γη ολόκληρο το φωτιζόμενο ημισφαίριό της και λέμε ότι έχουμε Πανσέληνο. Τότε η Σελήνη ανατέλλει όταν ο Ήλιος δύει. Ο χρόνος όμως κυλάει και η Σελήνη συνεχίζει την κίνησή της μέχρις ότου βρεθεί στη φάση του τελευταίου τέταρτου. Τέλος, η Σελήνη ξανάρχεται σε σύνοδο με τον Ήλιο, οπότε έχουμε και πάλι Νουμηνία ή Νέα Σελήνη.
Από τη μια σύνοδο ως την επομένη, για τη συμπλήρωση δηλαδή όλων των φάσεων της Σελήνης, χρειάζονται περίπου 29,5 ημέρες, και για την ακρίβεια 29 ημέρες 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,86 δευτερόλεπτα. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων ή δύο διαδοχικών φάσεων Νέας Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερολογιακός μας μήνας. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που τα πρώτα ημερολόγια βασίζονταν σε έναν κύκλο σεληνιακών μηνών.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος «μήνας» που ονομάζεται «αστρικός μήνας», και είναι ο πραγματικός χρόνος μιας πλήρους περιφοράς της Σελήνης γύρω από τη Γη αφού μετράει την χρονική περίοδο μεταξύ δύο διαδοχικών περασμάτων της Σελήνης μπροστά από ένα δεδομένο άστρο. Η κίνηση αυτή γίνεται εμφανής καθώς η θέση της Σελήνης ανάμεσα στα άστρα αλλάζει από νύχτα σε νύχτα. Ο χρόνος αυτός είναι περίπου 27 ημέρες, και για την ακρίβεια 27 ημέρες 7 ώρες, 43 λεπτά και 11,5 δευτερόλεπτα.
Η αιτία της μεγαλύτερης διάρκειας του συνοδικού μήνα σε σχέση με τον αστρικό μήνα είναι αρκετά απλή: Κατά τη διάρκεια ενός μήνα, το ντουέτο Γη και Σελήνη έχει διασχίσει μια αρκετά μεγάλη απόσταση γύρω από τον Ήλιο. Έτσι όταν η Σελήνη έχει ολοκληρώσει μία πλήρη περιφορά της γύρω από τη Γη, πρέπει να ταξιδέψει επιπλέον πάνω από δύο ακόμη ημέρες για να ξαναγυρίσει στην ίδια γραμμική σχέση που είχε με την Γη και τον Ήλιο ώστε να δημιουργηθούν οι ίδιες πάλι προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για να έχει την ίδια φάση με αυτή με την οποία άρχισε την τροχιά της γύρω από τη Γη.
► Σεπτεμβρίου: Φεγγάρι του θερισμού (Full Harvest Moon) (Full Barley Moon) (Full Corn Moon). Πανσέληνος του Καλαμποκιού, του Κριθαριού, του Θερισμού ή της Συγκομιδής.
Σύμφωνα με το Old Farmers’ Almanac, που μέσω των Sites και των Μ.Μ.Ε. έχει μπει, με το έτσι θέλω, στη ζωή μας, οι κάτοικοι της Αγγλίας και της Αμερικής ονόμαζαν την πανσέληνο του Σεπτεμβρίου «Πανσέληνο του Κριθαριού» (Full Barley Moon).
Η ονομασία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι το κριθάρι ήταν μια από τις σημαντικότερες καλλιέργειες στη μεσαιωνική Αγγλία. Ωστόσο βαθμιαία η ονομασία αυτή άλλαξε και έγινε γενικότερη. Έτσι, η Πανσέληνος του Κριθαριού ονομάστηκε Πανσέληνος του Θερισμού ή της Συγκομιδής (Full Harvest Moon), που αναφέρεται στη συγκομιδή και στο αλώνισμα του κριθαριού, αλλά και των άλλων δημητριακών.
Οι αυτόχθονες ιθαγενείς της Αμερικής, την ονόμαζαν «Πανσέληνο του Καλαμποκιού» (Full Corn Moon). Οι ιθαγενείς έδιναν διαφορετικά ονόματα στην πανσέληνο κάθε μήνα, για να μπορούν να αντιλαμβάνονται την πάροδο των κλιματικών εποχών συνδυάζοντάς τες με σημαντικά αγροτικά γεγονότα.
► Νοεμβρίου: Φεγγάρι του κάστορα (Beaver moon) Πανσέληνος του Κάστορα
Συγκεκριμένα για τον Νοέμβριο, ο κάστορας αναφέρεται στα χαριτωμένα τρωκτικά, τα οποία μέχρι τις αρχές έχουν ήδη συλλέξει αρκετό φαγητό, προτού βρουν καταφύγιο μέσα στα δέντρα.
Άλλα ονόματα για την Πανσέληνο του Νοεμβρίου
Τα ονόματα της Σελήνης του Νοεμβρίου υπογραμμίζουν τις ενέργειες των ζώων που προετοιμάζονται για το χειμώνα και την έναρξη των ψυχρότερων ημερών που έρχονται.
Σχετικά με την εποχική αλλαγή του Νοεμβρίου, αυτή η Σελήνη ονομάζεται Frost Moon από τους λαούς Cree και Assiniboine και Freezing Moon από τους Anishinaabe.
• Το Παγωμένο Φεγγάρι (Φυλή Κρι): Αναφέρεται στην πτώση της θερμοκρασίας που παρατηρείται αυτή την περίοδο.
• Digging (ή Scratching) Moon, θυμίζει την εικόνα των ζώων που αναζητούν τροφή, πεσμένους ξηρούς καρπούς, ενώ οι αρκούδες σκάβουν τα χειμερινά τους κρησφύγετα.
• Ο όρος Dakota και Lakota Deer Rutting Moon αναφέρεται στην εποχή που τα ελάφια αναζητούν σύντροφο
• και το Algonquin Whitefish Moon περιγράφει τον χρόνο ωοτοκίας για αυτό το ψάρι.
► Δεκεμβρίου: Παγωμένο φεγγάρι (Cold moon) «ψυχρή Πανσέληνος» ή «Πανσέληνος της Μεγάλης Νύχτας» ή «Moon before Yule» (δηλαδή «Πανσέληνος πριν τα Χριστούγεννα» αλλά και «Πανσέληνος των Βελανιδιών». Οι πιθανότητες συννεφιάς είναι 50/50!
Σύμφωνα με τη NASA οι Ευρωπαίοι της είχαν δώσει το όνομα «Πανσέληνος της Μεγάλης Νύχτας», καθώς το φεγγάρι είναι κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο. «Το επίπεδο της τροχιάς της σελήνης γύρω από τη Γη, ταιριάζει σχεδόν απόλυτα με το επίπεδο της τροχιάς γύρω από τον Ήλιο. Όταν η διαδρομή του Ήλιου εμφανίζεται στον ουρανό στο χαμηλότερο σημείο για ολόκληρο τον χρόνο, η διαδρομή της πανσελήνου απέναντι από τον Ήλιο εμφανίζεται ψηλότερα στον ουρανό», εξηγεί η αμερικανική διαστημική υπηρεσία.
Στις ΗΠΑ οι φυλές Algonquin που ζούσαν στα βόρεια και στα ανατολικά των Ηνωμένων Πολιτειών, είχαν «βαφτίσει» την τελευταία πανσέληνο της σεζόν ως «Παγωμένη Πανσέληνο», καθώς οι νύχτες ήταν μεγάλες και κρύες.
Η άλλη ευρωπαϊκή ονομασία της Πανσελήνου του Δεκεμβρίου ήταν και το «Yule Moon» («Πανσέληνος πριν τα Χριστούγεννα»). Το «Yule» ήταν ένα τριήμερο χειμερινό φεστιβάλ που είχε τις ρίζες του στον 19ο αιώνα, όταν ο βασιλιάς Haakon συνδύασε το φεστιβάλ Yule με τα Χριστούγεννα, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να συμβολίσει τη καθιέρωση του χριστιανισμού στη Νορβηγία.
Τί είναι το Old Farmer’s Almanac και πότε εκδόθηκε;
***The Old Farmer's Almanac είναι ένα αλμανάκ που περιέχει προγνώσεις καιρού, χάρτες, αστρονομικά δεδομένα, λαογραφία και τεχνολογία και τη ζωή για το επόμενο έτος. Ημερομηνία πρώτης έκδοσης 1792.
Πανσέληνος ονομάζεται η σεληνιακή φάση κατά την οποία η Σελήνη, ο μοναδικός δορυφόρος της Γης, φαίνεται «πασιφαής», δηλαδή ολόκληρο το στραμμένο προς τη Γη ημισφαίριό της φαίνεται ως ένας πλήρης φωτεινός κυκλικός δίσκος.
Στη φάση της Πανσελήνου η Σελήνη διέρχεται κατά το μεσονύκτιο από τον μεσημβρινό του τόπου που παρατηρείται, δηλαδή 12 ώρες ακριβώς μετά τη διάβαση του Ήλιου από τον ίδιο μεσημβρινό. Συνεπώς την ώρα που ανατέλλει η Πανσέληνος δύει ο Ήλιος. Αυτό αποδεικνύει πως η Σελήνη στη φάση αυτή βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά της Γης απ' ό,τι ο Ήλιος, και όταν τα τρία αυτά σώματα βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή, ή μάλλον όσο πλησιέστερα στη γραμμή αυτή είναι δυνατό.
Στην αστρονομική «γλώσσα» λέμε ότι ο Ήλιος και η Σελήνη βρίσκονται σε συζυγία και πιο συγκεκριμένα σε αντίθεση. Σε αυτή τη χρονική στιγμή, όπως φαίνεται από τους παρατηρητές πάνω στη Γη, το ημισφαίριο του φεγγαριού που βλέπει τη Γη φωτίζεται πλήρως από τον Ήλιο και εμφανίζεται στρογγυλό. Κατά τη φάση της πανσελήνου, η αθέατη πλευρά της Σελήνης, που δεν είναι ποτέ ορατή από τη Γη, είναι τελείως σκοτεινή (έχει νύχτα). Η πανσέληνος αποκαλείται στην κοινή γλώσσα ή στη λογοτεχνία και ολόγιομο φεγγάρι.
Επειδή ένας συνοδικός μήνας διαρκεί περίπου 29,53 γήινες ημέρες, η πανσέληνος «πέφτει» είτε τη 14η είτε τη 15η μέρα του σεληνιακού μήνα σε εκείνα τα ημερολόγια που αρχίζουν τον καινούργιο μήνα με τη φάση της Νέας Σελήνης.
Τα διάφορα ονόματα από πού τα έχει πάρει;
Το The Old Farmer's Almanac που δίνει τα ονόματα στα φεγγάρια.
Στη Βόρεια Αμερική η πανσέληνος της χρονιάς ήταν γνωστή από παλιά ως «Φεγγάρι του Χιονιού ή πανσέληνος του χιονιού» (λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που ξεσπούσαν συχνά κατά τον δεύτερο μήνα του έτους) ή «πανσέληνος της πείνας» (επειδή το κυνήγι ήταν δύσκολο λόγω του χιονιού και του κρύου και δυσκόλευαν τις εργασίες) ή «πανσέληνος της αρκούδας» (γιατί έβγαινε…παγανιά).
Γνωστά ονόματα για το φεγγάρι του Φεβρουαρίου είναι και τα: Σελήνη της Καταιγίδας, Σελήνη του Κυνηγού, Σελήνη της Αρκούδας και άλλα. Τα διάφορα ονόματα τα έχει πάρει από τις φυλές των Ινδιάνων.
Η Υπερπανσέληνος ετυμολογικά, στην αστρονομία είναι η πανσέληνος όταν η σελήνη βρίσκεται στο περίγειό της, οπότε και φαίνεται πιο μεγάλη και πιο λαμπρή. Ο όρος υπερσελήνη αναφέρεται συνήθως σε μια πανσέληνο που μπορεί να ξεχωρίσει περισσότερο από άλλες, αφού βρίσκεται εντός του 90% της πλησιέστερης τροχιάς στη γη. Το περιοδικό «Almanac» αναφέρει ότι η υπερπανσέληνος του Ιουλίου είναι η μεγαλύτερη και η φωτεινότερη. Πρόκειται άλλωστε για το φωτεινότερο φεγγάρι από όλα τα υπόλοιπα της χρονιάς.
Ο όρος «supermoon» μπήκε στο λεξιλόγιο μας μόνον τα τελευταία χρόνια. Αρχικά ο όρος χρησιμοποιούνταν από την αστρολογία και σήμαινε το νέο φεγγάρι ή την πανσέληνο που σημειωνόταν ενώ το φεγγάρι ήταν στο 90% του περιγείου (δηλαδή κοντά στη Γη).
Πλέον supermoon (υπερπανσέληνο) ονομάζουμε κάθε πανσέληνο που το φεγγάρι βρίσκεται πιο κοντά στη Γη από το μέσο όρο της απόστασης του πλανήτη μας με το δορυφόρο του. Υπερπανσέληνος συμβαίνει όταν η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειο, δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της από τη Γη, με αποτέλεσμα η διάμετρος του φεγγαριού να φαίνεται μεγαλύτερη. Καθώς η τροχιά του φεγγαριού είναι ελλειπτική, άλλοτε πλησιάζει τη Γη κατά 30.000 μίλια εγγύτερα (περίγειο) και άλλοτε απομακρύνεται (απόγειο). Όταν ο Ήλιος και η Σελήνη ευθυγραμμίζονται και η Σελήνη είναι και στο περίγειο της, τότε έχουμε υπερπανσέληνο ή supermoon!
Μια υπερπανσέληνος μπορεί να φαίνεται έως και 14% μεγαλύτερη και 30% φωτεινότερη σε σχέση με μια πανσέληνο όταν το φεγγάρι βρίσκεται στο απόγειό του. Ωστόσο το ότι μια πανσέληνος φαίνεται μεγαλύτερη είναι θέμα οπτικής... απάτης.
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει δεν είναι ότι το φεγγάρι είναι μεγαλύτερο αλλά ότι όταν η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα, μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα και τότε φαίνεται πιο μεγάλη.
Η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου η οποία τυχαίνει να συμβαίνει για τρίτο συνεχόμενο μήνα πολύ κοντά στη στιγμή του μηνιαίου περιγείου της Σελήνης (το οποίο συνέβη στις 6:30 το πρωί της 8ης Σεπτεμβρίου όταν η πλησιέστερη απόσταση της Σελήνης από τη Γη ήταν 358.388 χλμ.). Κάτι παρόμοιο συνέβη και τους δύο προηγούμενους μήνες, στις 12 Ιουλίου και στις 10 Αυγούστου. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ορισμένοι δίνουν στην Πανσέληνο που συμβαίνει πολύ κοντά στο περίγειο της Σελήνης, τον όρο «Σούπερ Πανσέληνο».
Όπως ξέρετε η μέση απόσταση της Σελήνης από τη Γη (από κέντρο σε κέντρο) είναι 384.400 χλμ., ενώ στο περίγειό της βρίσκεται περίπου σε απόσταση 356.410 χλμ. και στο απόγειό της στα 406.697 χλμ. Υπάρχει δηλαδή μια διαφορά 50.000 χλμ. περίπου μεταξύ περιγείου και απογείου. Επόμενο είναι ότι στο περίγειό της η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη απ’ ότι στο απόγειο, όπως επίσης κάποιο από τα 12 περίγεια ενός έτους θα είναι το πλησιέστερο και άρα η Σελήνη θα φαίνεται ως μεγαλύτερη του έτους ιδιαίτερα μάλιστα εάν συμπέσει την ίδια ημέρα να έχουμε και Πανσέληνο.
Η σύμπτωση αυτή δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο αλλά ούτε και κάτι το συνηθισμένο. Στο περίγειό της η Σελήνη φαίνεται 14% μεγαλύτερη και κατά 30% περίπου πιο λαμπερή. Παρ’ όλα αυτά επίδραση της Σελήνης είναι αμελητέα αφού στο περίγειο τα νερά της θάλασσας δεν ανεβαίνουν περισσότερο από μερικά μόνον εκατοστά λόγω της παλιρροιακής έλξης της Σελήνης. Το γεγονός όμως του περιγείου δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα. Αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη, αφού στον ορίζοντα η Πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η Πανσέληνος είναι μεγαλύτερη στον ορίζοντα απ’ ό,τι όταν βρίσκεται ψηλά στον ουρανό.
Από την κλασική ακόμη εποχή, οι αρχαίοι Έλληνες μπόρεσαν να διαλευκάνουν αρκετά από τα μυστήρια της Σελήνης, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο μηχανισμός των φάσεών της. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι είχαν κατανοήσει δηλαδή ότι το φως της Σελήνης δεν ήταν παρά η αντανάκλαση των ακτίνων του Ήλιου στην επιφάνειά της. Επειδή όμως το φως του Ήλιου φωτίζει καθημερινά διαφορετικές περιοχές της πλευράς της που είναι στραμμένη προς τη Γη, βλέπουμε τη Σελήνη να αλλάζει μορφή συνεχώς ανάλογα με το πώς φαίνεται από τη Γη. Έτσι όταν η Σελήνη βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με τον Ήλιο στρέφει προς εμάς το μη φωτιζόμενο ημισφαίριό της, οπότε λέμε ότι έχουμε Νέα Σελήνη ή Νουμηνία. Με την πάροδο των ημερών η Σελήνη μετατοπίζεται στην τροχιά της και έτσι από τη Γη αρχίζουμε να βλέπουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος του φωτιζόμενου ημισφαιρίου της.
Όταν η αποχή της από τον Ήλιο είναι 90 μοίρες, φαίνεται να είναι φωτισμένη κατά το 1/2, και η φάση αυτή ονομάζεται πρώτο τέταρτο. Η κίνηση της Σελήνης γύρω από τη Γη συνεχίζεται μέχρις ότου βρίσκεται σε αντίθεση προς τη θέση του Ήλιου, βρίσκεται δηλαδή απέναντι από τον Ήλιο με την Γη στη μέση, οπότε εμείς βλέπουμε από τη Γη ολόκληρο το φωτιζόμενο ημισφαίριό της και λέμε ότι έχουμε Πανσέληνο. Τότε η Σελήνη ανατέλλει όταν ο Ήλιος δύει. Ο χρόνος όμως κυλάει και η Σελήνη συνεχίζει την κίνησή της μέχρις ότου βρεθεί στη φάση του τελευταίου τέταρτου. Τέλος, η Σελήνη ξανάρχεται σε σύνοδο με τον Ήλιο, οπότε έχουμε και πάλι Νουμηνία ή Νέα Σελήνη.
Από τη μια σύνοδο ως την επομένη, για τη συμπλήρωση δηλαδή όλων των φάσεων της Σελήνης, χρειάζονται περίπου 29,5 ημέρες, και για την ακρίβεια 29 ημέρες 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,86 δευτερόλεπτα. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων ή δύο διαδοχικών φάσεων Νέας Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερολογιακός μας μήνας. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που τα πρώτα ημερολόγια βασίζονταν σε έναν κύκλο σεληνιακών μηνών.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος «μήνας» που ονομάζεται «αστρικός μήνας», και είναι ο πραγματικός χρόνος μιας πλήρους περιφοράς της Σελήνης γύρω από τη Γη αφού μετράει την χρονική περίοδο μεταξύ δύο διαδοχικών περασμάτων της Σελήνης μπροστά από ένα δεδομένο άστρο. Η κίνηση αυτή γίνεται εμφανής καθώς η θέση της Σελήνης ανάμεσα στα άστρα αλλάζει από νύχτα σε νύχτα. Ο χρόνος αυτός είναι περίπου 27 ημέρες, και για την ακρίβεια 27 ημέρες 7 ώρες, 43 λεπτά και 11,5 δευτερόλεπτα.
******************************************************************
Ο Διονύσης Σιμόπουλος είναι σύγχρονος Έλληνας φυσικός και αστρονόμος, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα στον Τύπο, στην τηλεόραση και σε θεάματα πολυμέσων και ως σεναριογράφος σε ενημερωτικές εκπομπές. Περισσότερα ΕΔΩ
Τάσος Λειβαδίτης, «Πανσέληνος»
«Μητέρα, της λέω, μη μου ετοιμάζεις πια το γάλα
– δεν μπορείς να καταλάβεις ότι είσαι πεθαμένη;»
Περίμενα να δω τι θα πει. Ήταν Ιούνιος, βράδυ,
με μια φανταστική πανσέληνο στον ουρανό.
Και μη μου πείτε πως αυτό δεν ήταν μια απάντηση.
Αντώνης Φωστιέρης, «Η πανσέληνος»
Τίποτα τίποτα από σένα πια ουρανέ
Απ’ όπου πιάστηκα γκρεμίστηκα με κρότο
Απ’ την αέρινη σκεπή σου με τα όστρακα
Τη σκουριασμένη αρμαθιά των άστρων σου·
Ένα φεγγάρι δυσανάλογο ανατέλλει μέσα μου
Ογκώνεται επικίνδυνα στις κορυφογραμμές μου
Θα βγει πανσέληνος συντρίβοντάς με.
Το φεγγάρι - Χρόνης Μίσσιος
Πολλές φορές όταν είμαι «φορτωμένος» και έχει Πανσέληνο
βγαίνω στην βεράντα εδώ έξω ανοίγω τα χέρια μου
-όπως όταν σταύρωσαν τον Χριστό- κι ανοίγω το στόμα μου
και προσπαθώ να... καταπιώ το φεγγάρι. Στέκω, έτσι,
πέντε με δέκα λεπτά, και κάποια στιγμή χάνομαι,
σταματάω μόνος μου, γιατί δεν ξέρω αν θα γυρίσω πίσω.
Όσο περνά ο καιρός, νιώθω πως τίποτα δεν ξέρω
για σένα, στρογγυλέ, χρυσέ καθρέφτη. Αυτές οι ουλές,
αχνές μες στον βυθό σου, ποιες φανερώνουνε πληγές.
Προσωπιδοφόρε ψεύτη,
γένους άλλοτε θηλυκού, άλλοτε ουδετέρου.
Είναι από τις ουλές σου κάποτε,
που αναβλύζουνε τα σκοτεινά μελάνια.
Μέσα τους κρύβεσαι, σαν το χταπόδι στις σπηλιές του.
Μετά στιλπνότατη τινάζεις γύρη στα λιμάνια τ’ ουρανού,
όπου περνάς. Χθες έλαμπες πανσέληνος.
Με την εσθήτα Της σ’ είχε γυαλίσει η Θεοτόκος.
Σε δίψαγε το στήθος μου, όρμος Ασέληνος.
Καιγότανε η ψυχή μου. Το κορμί μου τεφροδόχος.
Στα βάσανα, σε πόσες σημασίες, κολύμπησα σαν το πουλί.
Σε πυρετούς, σε πόσες νοσταλγίες, πέταξα σαν το ψάρι.
Μα να τη η λάμψη σου, άγρια φουσκονεριά με έχει πάρει
σ’ άγνωστο δρόμο που μου φέρνει όσα αγάπησα πολύ.
★ Βιβλιογραφία
• Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, Ο κύκλος του Χρόνου-Αστρονομία και Μυστηριακές Λατρείες. Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 2004.
★ Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia Drekou
★ ΔΕΙΤΕ περισσότερα θέματα:• Ηλιοβασίλεμα στο Βόρειο Πόλο: Ένα έργο τέχνης με τον Ήλιο και τη Σελήνη
• Τι είναι το παρήλιον ή φαινόμενο Sun dog; εξήγηση, ιστορία, ετυμολογία και η αλήθεια κατά Αριστοτέλη και Ευριπίδη πέρα από τον μύθο
Facebook σχόλια:
Konstantin Trachos, ειναι τεράστια, σαν το αυγουστιάτικο
Πανσέληνος Ιουλίου Φεγγάρι του Ελαφιού (Buck moon)
Η υπερπανσέληνος του Ιουλίου 2023 ως «Φεγγάρι του Ελαφιού» από
την Αρχαία Κόρινθο. [Photography Alkis Konstantinidis / Reuters]
► Φεγγάρι του Ελαφιού, γνωστό και ως Buck Moon: Μοναδική υπερπανσέληνος - Η σελήνη 22.500 χλμ πιο κοντά μας. Η πρώτη από τις τέσσερις.
«Μια υπερπανσέληνος σημαίνει (βλ. αναλυτικά παρακάτω) ότι το φεγγάρι είναι λίγο πιο μεγάλο στον ουρανό μας», λέει η δρα Σάνον Σμολ διευθύντρια του Πλανηταρίου Άμπραμς στο πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν στο CNNi.«Όσο το φεγγάρι κινείται γύρω από τη Γη δεν είναι ολοστρόγγυλο. Έτσι ανάλογα με την τροχιά είναι πιο κοντά ή πιο μακριά από τη Γη».Αν και δεν είναι ορατή η διαφορά στο γυμνό μάτι, σύμφωνα με το The Old Farmer's Almanac που δίνει τα ονόματα στα φεγγάρια, θα είναι πιο φωτεινό και θα βρίσκεται σε απόσταση 361.934 χιλιομέτρων από τη Γη, δηλαδή πιο κοντά από ό,τι συνήθως. Πρακτικά η σελήνη θα είναι 22.500 χλμ πιο κοντά.
Υπάρχουν πολλά άλλα ονόματα για το «Φεγγάρι του Ελαφιού» που προέρχονται από τους ιθαγενείς της Αμερικής, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο της Δυτικής Ουάσιγκτον. Ονόματα όπως το «Ζεστό Φεγγάρι» αναφέρονται στον καλοκαιρινό καιρό, ενώ όροι όπως το «Φεγγάρι του βατόμουρου» και το «Φεγγάρι του ώριμου καλαμποκιού» υποδηλώνουν τις καλύτερες εποχές για τη συγκομιδή φρούτων και άλλων καλλιεργειών.
Η έβδομη πανσέληνος και η δεύτερη του καλοκαιριού στο βόρειο ημισφαίριο είναι γνωστή και ως «Πανσέληνος του Κεραυνού» και «Πανσέληνος του Σανού».
► Ο Αύγουστος μπορεί να έχει δύο σούπερ σελήνες, συμπεριλαμβανομένου του μπλε φεγγαριού που θα είναι το πιο κοντινό στη Γη.
Αυγουστιάτικη πανσέληνος πάνω από την Ακρόπολη
Φωτο Eurokinissi / Γιάννης Παναγόπουλος
Η πρώτη πανσέληνος του μήνα, που πραγματοποιείται την 1η Αυγούστου μπορεί να μην είναι μοναδική, αλλά το φαινόμενο «Φεγγάρι του Οξύρρυγχου» είναι ξεχωριστό. Συμβαίνει μία φορά κάθε χρόνο, τον Αύγουστο και έχει πάρει το όνομα του από τους ιθαγενείς κατοίκους της Αμερικής, επειδή εκείνη την εποχή ψάρευαν το συγκεκριμένο ψάρι, που είναι γνωστό και ως Μουρούνα.
► Αυγούστου: Μπλε φεγγάρι (Blue moon) ονομάζουμε τη δεύτερη πανσέληνο που συμβαίνει μέσα σ’ ένα μήνα (το σύνηθες είναι μία πανσέληνος το μήνα) ή την τρίτη από τις τέσσερις πανσελήνους μιας εποχής του χρόνου. Στον αγγλοσαξωνικό κόσμο, απ’ όπου και η σχετική «φιλολογία», ονομάζεται Blue Moon.
Είναι ένα σπάνιο αστρονομικό φαινόμενο, αλλά όχι ασυνήθιστο. Χαρακτηριστική είναι η αγγλική έκφραση «Οnce in a blue moon», που σημαίνει πως κάτι συμβαίνει πολύ σπάνια. Μπλε Φεγγάρι έχουμε κάθε δύο με τρία χρόνια, όταν αθροίζονται οι 11 ημέρες που περισσεύουν από τους 12 σεληνιακούς κύκλους του χρόνου.
Η φράση δεν έχει να κάνει με το χρώμα του φεγγαριού, αλλά με τη σκόνη που συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα από κάποια μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη με την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883, όταν το φεγγάρι φαινόταν μπλε για τουλάχιστον δύο χρόνια.
Σχετικά
• «Blue Moon» (1934), κλασικό αμερικάνικο τραγούδι, σύνθεση των Ρότζερς και Χαρτ.
• «Blue Moon Of Kentucky» (1947), τραγούδι της μπλούγκρας μουσικής (bluegrass), σύνθεση του Μπιλ Μονρόε.
• «New Blue Moon» (1990), σύνθεση του συγκροτήματος Traveling Wilburys.
• «The Moon is Blue» («Γαλάζιο Φεγγάρι» στα ελληνικά), κωμωδία του Ότο Πρέμιγκερ, παραγωγής 1953, με πρωταγωνιστή τον Γουίλιαμ Χόλντεν. Ήταν υποψήφια για τρία Όσκαρ το 1954.
• «Blue Moon Investigations» ονομαζόταν το πρακτορείο ντετέκτιβ, που διηύθυναν ο Μπρους Γουίλις και η Σίμπιλ Σέπερντ, πρωταγωνιστές της δημοφιλούς τηλεοπτικής σειράς «Αυτός, Αυτή και τα Μυστήρια» («Moonlighting», 1985-1989).
Η επιπρόσθετη πανσέληνος, το Μπλε φεγγάρι, που είναι δυνατό να συμβεί στη διάρκεια είτε ενός ημερολογιακού μήνα (συνήθης ορισμός στις μέρες μας) είτε μιας εποχής του έτους (παλαιότερος ορισμός).
Ο όρος δεν αναφέρεται στο χρώμα του φεγγαριού, αν και το φεγγάρι δύναται υπό κατάλληλες συνθήκες της γήινης ατμόσφαιρας να φαίνεται γαλαζωπό.
Το Αυγουστιάτικο Φεγγάρι
Φωτογραφία: Δημήτρης Μπαλάσης
Η καθημερινή παρουσία της Σελήνης στον ουρανό αλλά και η συνεχής αλλαγή της φωτισμένης της μορφής επηρέαζε ανέκαθεν τους ανθρώπους όπως φαίνεται στα τραγούδια, στις προλήψεις και στις δογματικές τους αντιλήψεις. Γιατί παρ’ όλο που η Σελήνη αντανακλά μόνο το 7% του ηλιακού φωτός που πέφτει πάνω στη γεμάτη κοιλώματα επιφάνειά της, είναι αρκετά λαμπερή ώστε να καλύπτει με το φως της ένα αρκετά μεγάλο μέρος των άστρων της νύχτας. Πολλές μάλιστα παραδόσεις, που κρατάνε από την αρχαία ακόμη εποχή, συνδέουν τη Πανσέληνο του κάθε μήνα με διάφορες αγροτικές εργασίες. Πάρτε για παράδειγμα την Πανσέληνο του Αυγούστου που ακόμη και σήμερα πολλοί την θεωρούν ότι είναι λαμπρότερη και μεγαλύτερη απ’ οποιαδήποτε άλλη Πανσέληνο του χρόνου, κάτι που φυσικά δεν είναι σωστό αφού πρόκειται απλά για μια οπτική απάτη.
Αυτό που συμβαίνει δηλαδή είναι ότι στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών ο Ήλιος βρίσκεται στο ψηλότερο σημείο της ετήσιας φαινόμενης τροχιάς του στον ουρανό ενώ αντίθετα η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα. Σ’ αυτή τη θέση η Πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η Πανσέληνος είναι μεγαλύτερη ενώ επανειλημμένες μετρήσεις έχουν αποδείξει ότι το μέγεθος της Πανσελήνου δεν διαφέρει καθόλου από ώρα σε ώρα.
Υπάρχει φυσικά μετρήσιμη διαφορά του μεγέθους της Σελήνης ανάλογα με το αν βρίσκεται στο περίγειό της ή στο απόγειό της, κάτι που συμβαίνει μια φορά κάθε μήνα. Για παράδειγμα το πλησιέστερο περίγειο της Σελήνης το 2021 θα είναι στις 3 Δεκεμβρίου (356.794 χιλιόμετρα), ενώ το μεγαλύτερο απόγειο ήταν στις 11 Μαΐου (406.512 χιλιόμετρα). Αυτό όμως δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα, που οφείλεται όπως είπαμε αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι παρόμοιοι μύθοι που έχουν καλλιεργηθεί στους διάφορους λαούς μεταξύ των οποίων και η σύνδεση της έξαρσης της «τρέλας» την ημέρα της Πανσελήνου. Απ’ αυτόν τον μύθο άλλωστε προέρχεται και η λέξη «σεληνιασμός» και η σύνδεσή της με την επιληψία. Στατιστικές μελέτες που έγιναν επανειλημμένα και έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά (όπως το Annals of Emergency Medicine, το Journal of Emergency Nursing, και το Journal of Toxicology and Psychological Report) αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως σχέση με την συμπεριφορά του ανθρώπου και την Πανσέληνο. Μύθος είναι επίσης και αυτό που ακούγεται ότι την ημέρα της Πανσελήνου γεννιόνται περισσότερα παιδιά ή ότι υπάρχουν περισσότερα ατυχήματα και άλλα παρόμοια. Παρ’ όλα αυτά οι μύθοι αυτοί συνεχίζουν να υπάρχουν και να μπερδεύουν τον κάθε πολίτη χωρίς καμιά απολύτως απόδειξη.
Πάρτε επίσης κι έναν ακόμη μύθο σχετικά με τον χρωματισμό της Πανσελήνου που ορισμένοι τον θέλουν μερικές φορές να είναι «μπλε». Κάτω από ορισμένες συνθήκες πράγματι υπάρχουν περιπτώσεις που η χροιά της Σελήνης παίρνει ένα γαλαζωπό χρώμα (αντί του κανονικού της γκρίζου) όταν στην ατμόσφαιρα υπάρχει μεγάλη συγκέντρωση σκόνης από κάποια πρόσφατη και μεγάλη έκρηξη ηφαιστείου, όπως συνέβη για παράδειγμα με την έκρηξη του ηφαίστειου Κρακατόα το 1883. Το φαινόμενο αυτό είναι τόσο σπάνιο ώστε έμεινε στα χρονικά ως έκφραση ενδεικτική της έννοιας του «σχεδόν ποτέ». Μ’ αυτή λοιπόν την έννοια χρησιμοποιείται και η φράση «Μπλε Σελήνη» για να χαρακτηρίσει την ύπαρξη δύο πανσελήνων σ’ έναν μήνα, η δεύτερη δηλαδή Πανσέληνος σ’ ένα μήνα ονομάζεται «Μπλε Σελήνη» παρ’ όλο που ένα τέτοιο φαινόμενο αν και ασυνήθιστο (αφού η περίοδος από την μια Πανσέληνο έως την επόμενη φτάνει τις 29,5 περίπου ημέρες και για την ακρίβεια 29,53059 ημέρες) δεν είναι ιδιαίτερα σπάνιο. Ο Φεβρουάριος φυσικά, που έχει μόνο 28 ή 29 ημέρες, είναι αδύνατον να περιλάβει ποτέ μια «Μπλε Σελήνη», ενώ κατά μέσον όρο ένας μήνας με δύο Πανσελήνους συμβαίνει μια φορά κάθε 2,5 περίπου χρόνια (και για την ακρίβεια κάθε 2,72 χρόνια), κάτι που φυσικά δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδιαίτερα σπάνιο. Συνολικά στα επόμενα 40 χρόνια θα έχουμε 17 μήνες που θα περιλαμβάνουν δύο Πανσελήνους τον ίδιο μήνα.
Είναι πάντως γεγονός ότι η παρουσία της Σελήνης στον νυχτερινό ουρανό πραγματικά δεν έχει αντίζηλο, γι’ αυτό δεν είναι καθόλου παράξενο που η μυθολογία είναι γεμάτη με τις ιστορίες της που πολλές την ταύτιζαν με την θεά Άρτεμη. Όταν πρόβαλλε στον ουρανό το χαριτωμένο της πρόσωπο με την ασημένια ανταύγεια, η ομορφιά της έκανε τα άστρα να ωχριούν, ενώ η φαντασία των αρχαίων παρομοίαζε τις ακτίνες της Σελήνης με τα γρήγορα και μυτερά βέλη της Αρτέμιδος. Η αγνή πανέμορφη παρθένα, η κυνηγός θεά, ήταν για τον Όμηρο το πρότυπο της γυναικείας ομορφιάς. Στη Σελήνη απέδιδαν επίσης τη νυχτερινή δροσιά και τις βροχές, γι’ αυτό ονόμαζαν την Άρτεμη «Ποτάμια» και την λάτρευαν κοντά σε πηγές και λίμνες όπου πίστευαν ότι λούζονταν μαζί με τις Νύμφες μακριά από τα βέβηλα βλέμματα των ανδρών.
Σύμφωνα επίσης με την ελληνική μυθολογία η Σελήνη ήταν κόρη των Τιτάνων Υπερίωνα και Θείας, αδελφή του Ήλιου και της Ιούς, και μητέρα του Ωρίωνα με πατέρα τον Ήλιο. Όπως ο Ήλιος έτσι και η Σελήνη είχε το δικό της άρμα που το έσερναν βόδια ή άλογα ή και ελάφια, ενώ αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στην Κλασσική κυρίως εποχή η λατρεία της Σελήνης είχε ατονήσει γιατί πίστευαν ότι η λατρεία των ουράνιων σωμάτων ήταν γνώρισμα των βαρβάρων.
Από την αρχαιότητα ακόμη στο ορατό αυτό πρόσωπο της Σελήνης διακρίνονταν διάφορες μορφές και σχήματα που κυριολεκτικά γοήτευαν τους ανθρώπους της Γης επί χιλιάδες χρόνια. Μερικοί πίστευαν ότι ήταν ένα κουνέλι. Άλλοι πάλι ότι ήταν βάτραχος. Ενώ οι περισσότεροι έλεγαν ότι μπορούσαν να διακρίνουν ένα ανθρώπινο πρόσωπο: έναν άνθρωπο στη Σελήνη. Στις σκανδιναβικές χώρες έβλεπαν δύο παιδιά να μεταφέρουν ανάμεσά τους έναν κουβά νερό, ενώ στη Γροιλανδία απαγόρευαν στις νέες κοπέλες να κοιτάζουν την Πανσέληνο γιατί πίστευαν ότι θα έμεναν έγκυοι.
Φυσικά πολλοί από τους κλασικούς Έλληνες φιλοσόφους είχαν αντιληφθεί από νωρίς ότι ο διαφορετικός φωτισμός των περιοχών της Σελήνης οφειλόταν στις ανωμαλίες του εδάφους της. Ο Θαλής ο Μιλήσιος, για παράδειγμα, πίστευε ότι ο δορυφόρος μας ήταν φτιαγμένος από τα ίδια υλικά που είναι φτιαγμένη και η Γη, ενώ ο Δημόκριτος υποστήριζε ότι οι διαφορές του φωτισμού της οφείλονταν στην ύπαρξη βουνών και κοιλάδων. Κι έτσι από την κλασική ακόμη εποχή, οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι μπόρεσαν να διαλευκάνουν αρκετά από τα μυστήρια της Σελήνης, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο μηχανισμός των φάσεών της.
Οι αρχαίοι φιλόσοφοι είχαν κατανοήσει δηλαδή ότι το φως της Σελήνης δεν ήταν παρά η αντανάκλαση των ακτίνων του Ήλιου στην επιφάνειά της. Επειδή όμως το φως του Ήλιου φωτίζει καθημερινά διαφορετικές περιοχές της πλευράς της που είναι στραμμένη προς τη Γη, βλέπουμε τη Σελήνη να αλλάζει μορφή συνεχώς ανάλογα με το πώς φαίνεται από τη Γη. Έτσι όταν η Σελήνη βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με τον Ήλιο στρέφει προς εμάς το μη φωτιζόμενο ημισφαίριό της, οπότε λέμε ότι έχουμε Νέα Σελήνη ή Νουμηνία. Με την πάροδο των ημερών η Σελήνη μετατοπίζεται στην τροχιά της και έτσι από τη Γη αρχίζουμε να βλέπουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος του φωτιζόμενου ημισφαιρίου της.
A "worm moon" sets behind Rocca Calascio castle and village in
L'Aquila, Italy. Photograph by Lorenzo Di Cola and National Geographic
Η πανσέληνος δύει πίσω από το κάστρο στην κορυφή του βουνού στο
χωριό Rocca Calascio στην επαρχία Λ' Άκουιλα, Αμπρούζο, της Ιταλίας.
Όταν η αποχή της από τον Ήλιο είναι 90 μοίρες, φαίνεται να είναι φωτισμένη κατά το 1/2, και η φάση αυτή ονομάζεται πρώτο τέταρτο. Η κίνηση της Σελήνης γύρω από τη Γη συνεχίζεται μέχρις ότου βρίσκεται σε αντίθεση προς τη θέση του Ήλιου, βρίσκεται δηλαδή απέναντι από τον Ήλιο με την Γη στη μέση, οπότε εμείς βλέπουμε από τη Γη ολόκληρο το φωτιζόμενο ημισφαίριό της και λέμε ότι έχουμε Πανσέληνο. Τότε η Σελήνη ανατέλλει όταν ο Ήλιος δύει. Ο χρόνος όμως κυλάει και η Σελήνη συνεχίζει την κίνησή της μέχρις ότου βρεθεί στη φάση του τελευταίου τέταρτου. Τέλος, η Σελήνη ξανάρχεται σε σύνοδο με τον Ήλιο, οπότε έχουμε και πάλι Νουμηνία ή Νέα Σελήνη.
ΔΕΙΤΕ: ΗΛΙΟΣ - Τι είναι το παρήλιον ή φαινόμενο Sun dog; εξήγηση, ιστορία, ετυμολογία και η αλήθεια κατά Αριστοτέλη και Ευριπίδη πέρα από τον μύθο
Από τη μια σύνοδο ως την επομένη, για τη συμπλήρωση δηλαδή όλων των φάσεων της Σελήνης, χρειάζονται περίπου 29,5 ημέρες, και για την ακρίβεια 29 ημέρες 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,86 δευτερόλεπτα. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων ή δύο διαδοχικών φάσεων Νέας Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερολογιακός μας μήνας. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που τα πρώτα ημερολόγια βασίζονταν σε έναν κύκλο σεληνιακών μηνών.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος «μήνας» που ονομάζεται «αστρικός μήνας», και είναι ο πραγματικός χρόνος μιας πλήρους περιφοράς της Σελήνης γύρω από τη Γη αφού μετράει την χρονική περίοδο μεταξύ δύο διαδοχικών περασμάτων της Σελήνης μπροστά από ένα δεδομένο άστρο. Η κίνηση αυτή γίνεται εμφανής καθώς η θέση της Σελήνης ανάμεσα στα άστρα αλλάζει από νύχτα σε νύχτα. Ο χρόνος αυτός είναι περίπου 27 ημέρες, και για την ακρίβεια 27 ημέρες 7 ώρες, 43 λεπτά και 11,5 δευτερόλεπτα.
Η αιτία της μεγαλύτερης διάρκειας του συνοδικού μήνα σε σχέση με τον αστρικό μήνα είναι αρκετά απλή: Κατά τη διάρκεια ενός μήνα, το ντουέτο Γη και Σελήνη έχει διασχίσει μια αρκετά μεγάλη απόσταση γύρω από τον Ήλιο. Έτσι όταν η Σελήνη έχει ολοκληρώσει μία πλήρη περιφορά της γύρω από τη Γη, πρέπει να ταξιδέψει επιπλέον πάνω από δύο ακόμη ημέρες για να ξαναγυρίσει στην ίδια γραμμική σχέση που είχε με την Γη και τον Ήλιο ώστε να δημιουργηθούν οι ίδιες πάλι προϋποθέσεις που είναι αναγκαίες για να έχει την ίδια φάση με αυτή με την οποία άρχισε την τροχιά της γύρω από τη Γη.
Σεπτεμβρίου: Φεγγάρι του θερισμού
The Harvest Moon on October 1, 2020 in
Waseca, Minnesota. Mike Linnihan/NASA
► Σεπτεμβρίου: Φεγγάρι του θερισμού (Full Harvest Moon) (Full Barley Moon) (Full Corn Moon). Πανσέληνος του Καλαμποκιού, του Κριθαριού, του Θερισμού ή της Συγκομιδής.
Σύμφωνα με το Old Farmers’ Almanac, που μέσω των Sites και των Μ.Μ.Ε. έχει μπει, με το έτσι θέλω, στη ζωή μας, οι κάτοικοι της Αγγλίας και της Αμερικής ονόμαζαν την πανσέληνο του Σεπτεμβρίου «Πανσέληνο του Κριθαριού» (Full Barley Moon).
Η ονομασία αυτή οφείλεται στο γεγονός ότι το κριθάρι ήταν μια από τις σημαντικότερες καλλιέργειες στη μεσαιωνική Αγγλία. Ωστόσο βαθμιαία η ονομασία αυτή άλλαξε και έγινε γενικότερη. Έτσι, η Πανσέληνος του Κριθαριού ονομάστηκε Πανσέληνος του Θερισμού ή της Συγκομιδής (Full Harvest Moon), που αναφέρεται στη συγκομιδή και στο αλώνισμα του κριθαριού, αλλά και των άλλων δημητριακών.
Οι αυτόχθονες ιθαγενείς της Αμερικής, την ονόμαζαν «Πανσέληνο του Καλαμποκιού» (Full Corn Moon). Οι ιθαγενείς έδιναν διαφορετικά ονόματα στην πανσέληνο κάθε μήνα, για να μπορούν να αντιλαμβάνονται την πάροδο των κλιματικών εποχών συνδυάζοντάς τες με σημαντικά αγροτικά γεγονότα.
Is The Hunter's Moon In October
► Νοεμβρίου: Φεγγάρι του κάστορα (Beaver moon) Πανσέληνος του Κάστορα
Η πανσέληνος Νοεμβρίου ή αλλιώς το «φεγγάρι του κάστορα» είναι το προτελευταίο ολόγιομο φεγγάρι και αναμένεται στα μέσα του μήνα.
Σύμφωνα με το almanac.com, η πανσέληνος Νοεμβρίου ονομάζεται και «φεγγάρι του κάστορα», γιατί αυτή είναι η εποχή του χρόνου που οι κάστορες αρχίζουν να βρίσκουν καταφύγιο στις φωλιές τους, έχοντας δημιουργήσει επαρκή αποθέματα τροφίμων για τον μακρύ χειμώνα που ακολουθεί.
Τόσο η πανσέληνος, όσο και ολόκληρος ο μήνας κατά τον οποίο πραγματοποιείται, παίρνουν συνήθως το όνομά τους από τα φυσικά φαινόμενα και τις συνήθειες του ζωικού βασιλείου που χαρακτηρίζουν την περίοδο αυτή. Αυτό σημαίνει ότι ολόκληρος ο Νοέμβριος είναι ο «μήνας του Κάστορα», καθώς τότε οι κάστορες ετοιμάζονται για τον χειμώνα.
Τόσο η πανσέληνος, όσο και ολόκληρος ο μήνας κατά τον οποίο πραγματοποιείται, παίρνουν συνήθως το όνομά τους από τα φυσικά φαινόμενα και τις συνήθειες του ζωικού βασιλείου που χαρακτηρίζουν την περίοδο αυτή. Αυτό σημαίνει ότι ολόκληρος ο Νοέμβριος είναι ο «μήνας του Κάστορα», καθώς τότε οι κάστορες ετοιμάζονται για τον χειμώνα.
Συγκεκριμένα για τον Νοέμβριο, ο κάστορας αναφέρεται στα χαριτωμένα τρωκτικά, τα οποία μέχρι τις αρχές έχουν ήδη συλλέξει αρκετό φαγητό, προτού βρουν καταφύγιο μέσα στα δέντρα.
Άλλα ονόματα για την Πανσέληνο του Νοεμβρίου
Τα ονόματα της Σελήνης του Νοεμβρίου υπογραμμίζουν τις ενέργειες των ζώων που προετοιμάζονται για το χειμώνα και την έναρξη των ψυχρότερων ημερών που έρχονται.
Σχετικά με την εποχική αλλαγή του Νοεμβρίου, αυτή η Σελήνη ονομάζεται Frost Moon από τους λαούς Cree και Assiniboine και Freezing Moon από τους Anishinaabe.
• Το Παγωμένο Φεγγάρι (Φυλή Κρι): Αναφέρεται στην πτώση της θερμοκρασίας που παρατηρείται αυτή την περίοδο.
• Το Φεγγάρι της Ανασκαφής (Φυλή Τλινγκίτ): Αναφέρεται στα μικρά ζώα που σκάβουν το έδαφος, αναζητώντας πεσμένους καρπούς.
• Το Φεγγάρι του Οίστρου των Ελαφιών (Φυλές Ντακότα και Λακότα): Αναφέρεται στο γεγονός ότι αυτή είναι η περίοδος ζευγαρώματος των ελαφιών.
• Το Φεγγάρι του Οίστρου των Ελαφιών (Φυλές Ντακότα και Λακότα): Αναφέρεται στο γεγονός ότι αυτή είναι η περίοδος ζευγαρώματος των ελαφιών.
• Digging (ή Scratching) Moon, θυμίζει την εικόνα των ζώων που αναζητούν τροφή, πεσμένους ξηρούς καρπούς, ενώ οι αρκούδες σκάβουν τα χειμερινά τους κρησφύγετα.
• Ο όρος Dakota και Lakota Deer Rutting Moon αναφέρεται στην εποχή που τα ελάφια αναζητούν σύντροφο
• και το Algonquin Whitefish Moon περιγράφει τον χρόνο ωοτοκίας για αυτό το ψάρι.
Η Πανσέληνος των Χριστούγεννων
Η πανσέληνος των Χριστουγέννων στα Τρίκαλα το 2022
► Δεκεμβρίου: Παγωμένο φεγγάρι (Cold moon) «ψυχρή Πανσέληνος» ή «Πανσέληνος της Μεγάλης Νύχτας» ή «Moon before Yule» (δηλαδή «Πανσέληνος πριν τα Χριστούγεννα» αλλά και «Πανσέληνος των Βελανιδιών». Οι πιθανότητες συννεφιάς είναι 50/50!
Σύμφωνα με τη NASA οι Ευρωπαίοι της είχαν δώσει το όνομα «Πανσέληνος της Μεγάλης Νύχτας», καθώς το φεγγάρι είναι κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο. «Το επίπεδο της τροχιάς της σελήνης γύρω από τη Γη, ταιριάζει σχεδόν απόλυτα με το επίπεδο της τροχιάς γύρω από τον Ήλιο. Όταν η διαδρομή του Ήλιου εμφανίζεται στον ουρανό στο χαμηλότερο σημείο για ολόκληρο τον χρόνο, η διαδρομή της πανσελήνου απέναντι από τον Ήλιο εμφανίζεται ψηλότερα στον ουρανό», εξηγεί η αμερικανική διαστημική υπηρεσία.
Στις ΗΠΑ οι φυλές Algonquin που ζούσαν στα βόρεια και στα ανατολικά των Ηνωμένων Πολιτειών, είχαν «βαφτίσει» την τελευταία πανσέληνο της σεζόν ως «Παγωμένη Πανσέληνο», καθώς οι νύχτες ήταν μεγάλες και κρύες.
Η άλλη ευρωπαϊκή ονομασία της Πανσελήνου του Δεκεμβρίου ήταν και το «Yule Moon» («Πανσέληνος πριν τα Χριστούγεννα»). Το «Yule» ήταν ένα τριήμερο χειμερινό φεστιβάλ που είχε τις ρίζες του στον 19ο αιώνα, όταν ο βασιλιάς Haakon συνδύασε το φεστιβάλ Yule με τα Χριστούγεννα, θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να συμβολίσει τη καθιέρωση του χριστιανισμού στη Νορβηγία.
Δείτε: Δεκέμβριος με Αστρονομία και Παράδοση στα Ημερολόγια του Χριστιανικού Κόσμου (Videos)
Τί είναι το Old Farmer’s Almanac και πότε εκδόθηκε;
***The Old Farmer's Almanac είναι ένα αλμανάκ που περιέχει προγνώσεις καιρού, χάρτες, αστρονομικά δεδομένα, λαογραφία και τεχνολογία και τη ζωή για το επόμενο έτος. Ημερομηνία πρώτης έκδοσης 1792.
Columns in details on the Temple of Olympian Zeus.
Φωτογραφία: Πανσέληνος από τις στήλες του Ναού
του Ολυμπίου Διός στην Αθήνα. Δείχνει λεπτομέρειες
από τα κιονόκρανα των κορινθιακών κιόνων.
Γιατί ονομάζεται Πανσέληνος;
Πανσέληνος ονομάζεται η σεληνιακή φάση κατά την οποία η Σελήνη, ο μοναδικός δορυφόρος της Γης, φαίνεται «πασιφαής», δηλαδή ολόκληρο το στραμμένο προς τη Γη ημισφαίριό της φαίνεται ως ένας πλήρης φωτεινός κυκλικός δίσκος.
Στη φάση της Πανσελήνου η Σελήνη διέρχεται κατά το μεσονύκτιο από τον μεσημβρινό του τόπου που παρατηρείται, δηλαδή 12 ώρες ακριβώς μετά τη διάβαση του Ήλιου από τον ίδιο μεσημβρινό. Συνεπώς την ώρα που ανατέλλει η Πανσέληνος δύει ο Ήλιος. Αυτό αποδεικνύει πως η Σελήνη στη φάση αυτή βρίσκεται στην αντίθετη πλευρά της Γης απ' ό,τι ο Ήλιος, και όταν τα τρία αυτά σώματα βρίσκονται πάνω στην ίδια ευθεία γραμμή, ή μάλλον όσο πλησιέστερα στη γραμμή αυτή είναι δυνατό.
Στην αστρονομική «γλώσσα» λέμε ότι ο Ήλιος και η Σελήνη βρίσκονται σε συζυγία και πιο συγκεκριμένα σε αντίθεση. Σε αυτή τη χρονική στιγμή, όπως φαίνεται από τους παρατηρητές πάνω στη Γη, το ημισφαίριο του φεγγαριού που βλέπει τη Γη φωτίζεται πλήρως από τον Ήλιο και εμφανίζεται στρογγυλό. Κατά τη φάση της πανσελήνου, η αθέατη πλευρά της Σελήνης, που δεν είναι ποτέ ορατή από τη Γη, είναι τελείως σκοτεινή (έχει νύχτα). Η πανσέληνος αποκαλείται στην κοινή γλώσσα ή στη λογοτεχνία και ολόγιομο φεγγάρι.
Επειδή ένας συνοδικός μήνας διαρκεί περίπου 29,53 γήινες ημέρες, η πανσέληνος «πέφτει» είτε τη 14η είτε τη 15η μέρα του σεληνιακού μήνα σε εκείνα τα ημερολόγια που αρχίζουν τον καινούργιο μήνα με τη φάση της Νέας Σελήνης.
Η πανσέληνος, όπως παρατηρείται από τη Γη
Full Moon Luc Viatour. Wikimedia Commons
Τα διάφορα ονόματα από πού τα έχει πάρει;
Το The Old Farmer's Almanac που δίνει τα ονόματα στα φεγγάρια.
Στη Βόρεια Αμερική η πανσέληνος της χρονιάς ήταν γνωστή από παλιά ως «Φεγγάρι του Χιονιού ή πανσέληνος του χιονιού» (λόγω των κακών καιρικών συνθηκών που ξεσπούσαν συχνά κατά τον δεύτερο μήνα του έτους) ή «πανσέληνος της πείνας» (επειδή το κυνήγι ήταν δύσκολο λόγω του χιονιού και του κρύου και δυσκόλευαν τις εργασίες) ή «πανσέληνος της αρκούδας» (γιατί έβγαινε…παγανιά).
Γνωστά ονόματα για το φεγγάρι του Φεβρουαρίου είναι και τα: Σελήνη της Καταιγίδας, Σελήνη του Κυνηγού, Σελήνη της Αρκούδας και άλλα. Τα διάφορα ονόματα τα έχει πάρει από τις φυλές των Ινδιάνων.
Τι είναι η υπερπανσέληνος ή supermoon
The blue supermoon is seen behind the Apollo Temple in ancient Corinth.
Ο Αρχαϊκός δωρικός ναός του Απόλλωνα, βρίσκεται στην Αρχαία Κόρινθο
και χρονολογείται περί το 540 π.Χ. Είναι χτισμένος με μονολιθικούς
δωρικούς κίονες σε έναν πρόδρομο ναό του 7ου αιώνα π.Χ.
Η Υπερπανσέληνος ετυμολογικά, στην αστρονομία είναι η πανσέληνος όταν η σελήνη βρίσκεται στο περίγειό της, οπότε και φαίνεται πιο μεγάλη και πιο λαμπρή. Ο όρος υπερσελήνη αναφέρεται συνήθως σε μια πανσέληνο που μπορεί να ξεχωρίσει περισσότερο από άλλες, αφού βρίσκεται εντός του 90% της πλησιέστερης τροχιάς στη γη. Το περιοδικό «Almanac» αναφέρει ότι η υπερπανσέληνος του Ιουλίου είναι η μεγαλύτερη και η φωτεινότερη. Πρόκειται άλλωστε για το φωτεινότερο φεγγάρι από όλα τα υπόλοιπα της χρονιάς.
Ο όρος «supermoon» μπήκε στο λεξιλόγιο μας μόνον τα τελευταία χρόνια. Αρχικά ο όρος χρησιμοποιούνταν από την αστρολογία και σήμαινε το νέο φεγγάρι ή την πανσέληνο που σημειωνόταν ενώ το φεγγάρι ήταν στο 90% του περιγείου (δηλαδή κοντά στη Γη).
Πλέον supermoon (υπερπανσέληνο) ονομάζουμε κάθε πανσέληνο που το φεγγάρι βρίσκεται πιο κοντά στη Γη από το μέσο όρο της απόστασης του πλανήτη μας με το δορυφόρο του. Υπερπανσέληνος συμβαίνει όταν η Σελήνη βρίσκεται στο περίγειο, δηλαδή στο κοντινότερο σημείο της από τη Γη, με αποτέλεσμα η διάμετρος του φεγγαριού να φαίνεται μεγαλύτερη. Καθώς η τροχιά του φεγγαριού είναι ελλειπτική, άλλοτε πλησιάζει τη Γη κατά 30.000 μίλια εγγύτερα (περίγειο) και άλλοτε απομακρύνεται (απόγειο). Όταν ο Ήλιος και η Σελήνη ευθυγραμμίζονται και η Σελήνη είναι και στο περίγειο της, τότε έχουμε υπερπανσέληνο ή supermoon!
Μια υπερπανσέληνος μπορεί να φαίνεται έως και 14% μεγαλύτερη και 30% φωτεινότερη σε σχέση με μια πανσέληνο όταν το φεγγάρι βρίσκεται στο απόγειό του. Ωστόσο το ότι μια πανσέληνος φαίνεται μεγαλύτερη είναι θέμα οπτικής... απάτης.
Αυτό που στην πραγματικότητα συμβαίνει δεν είναι ότι το φεγγάρι είναι μεγαλύτερο αλλά ότι όταν η Σελήνη βρίσκεται σχετικά πιο κοντά στον ορίζοντα, μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα και τότε φαίνεται πιο μεγάλη.
Η Σούπερ Πανσέληνος και οι Φάσεις της Σελήνης
Η Πανσέληνος στο Ημεροβίγλι, στη Σαντορίνη
Η Πανσέληνος του Σεπτεμβρίου η οποία τυχαίνει να συμβαίνει για τρίτο συνεχόμενο μήνα πολύ κοντά στη στιγμή του μηνιαίου περιγείου της Σελήνης (το οποίο συνέβη στις 6:30 το πρωί της 8ης Σεπτεμβρίου όταν η πλησιέστερη απόσταση της Σελήνης από τη Γη ήταν 358.388 χλμ.). Κάτι παρόμοιο συνέβη και τους δύο προηγούμενους μήνες, στις 12 Ιουλίου και στις 10 Αυγούστου. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις ορισμένοι δίνουν στην Πανσέληνο που συμβαίνει πολύ κοντά στο περίγειο της Σελήνης, τον όρο «Σούπερ Πανσέληνο».
Όπως ξέρετε η μέση απόσταση της Σελήνης από τη Γη (από κέντρο σε κέντρο) είναι 384.400 χλμ., ενώ στο περίγειό της βρίσκεται περίπου σε απόσταση 356.410 χλμ. και στο απόγειό της στα 406.697 χλμ. Υπάρχει δηλαδή μια διαφορά 50.000 χλμ. περίπου μεταξύ περιγείου και απογείου. Επόμενο είναι ότι στο περίγειό της η Σελήνη φαίνεται μεγαλύτερη απ’ ότι στο απόγειο, όπως επίσης κάποιο από τα 12 περίγεια ενός έτους θα είναι το πλησιέστερο και άρα η Σελήνη θα φαίνεται ως μεγαλύτερη του έτους ιδιαίτερα μάλιστα εάν συμπέσει την ίδια ημέρα να έχουμε και Πανσέληνο.
Η σύμπτωση αυτή δεν είναι κάτι το ασυνήθιστο αλλά ούτε και κάτι το συνηθισμένο. Στο περίγειό της η Σελήνη φαίνεται 14% μεγαλύτερη και κατά 30% περίπου πιο λαμπερή. Παρ’ όλα αυτά επίδραση της Σελήνης είναι αμελητέα αφού στο περίγειο τα νερά της θάλασσας δεν ανεβαίνουν περισσότερο από μερικά μόνον εκατοστά λόγω της παλιρροιακής έλξης της Σελήνης. Το γεγονός όμως του περιγείου δεν έχει σχέση με το πόσο μεγάλη φαίνεται όταν βρίσκεται κοντά στον ορίζοντα. Αυτό οφείλεται αποκλειστικά και μόνο σε οπτική απάτη, αφού στον ορίζοντα η Πανσέληνος μπορεί να συγκριθεί με διάφορα άλλα χαρακτηριστικά που βρίσκονται εκεί, όπως δέντρα, κεραίες και διάφορα κτίσματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο εγκέφαλος του παρατηρητή παρασύρεται να πιστέψει ότι η Πανσέληνος είναι μεγαλύτερη στον ορίζοντα απ’ ό,τι όταν βρίσκεται ψηλά στον ουρανό.
Από την κλασική ακόμη εποχή, οι αρχαίοι Έλληνες μπόρεσαν να διαλευκάνουν αρκετά από τα μυστήρια της Σελήνης, ανάμεσα στα οποία ήταν και ο μηχανισμός των φάσεών της. Οι αρχαίοι φιλόσοφοι είχαν κατανοήσει δηλαδή ότι το φως της Σελήνης δεν ήταν παρά η αντανάκλαση των ακτίνων του Ήλιου στην επιφάνειά της. Επειδή όμως το φως του Ήλιου φωτίζει καθημερινά διαφορετικές περιοχές της πλευράς της που είναι στραμμένη προς τη Γη, βλέπουμε τη Σελήνη να αλλάζει μορφή συνεχώς ανάλογα με το πώς φαίνεται από τη Γη. Έτσι όταν η Σελήνη βρίσκεται στην ίδια κατεύθυνση με τον Ήλιο στρέφει προς εμάς το μη φωτιζόμενο ημισφαίριό της, οπότε λέμε ότι έχουμε Νέα Σελήνη ή Νουμηνία. Με την πάροδο των ημερών η Σελήνη μετατοπίζεται στην τροχιά της και έτσι από τη Γη αρχίζουμε να βλέπουμε όλο και μεγαλύτερο μέρος του φωτιζόμενου ημισφαιρίου της.
Όταν η αποχή της από τον Ήλιο είναι 90 μοίρες, φαίνεται να είναι φωτισμένη κατά το 1/2, και η φάση αυτή ονομάζεται πρώτο τέταρτο. Η κίνηση της Σελήνης γύρω από τη Γη συνεχίζεται μέχρις ότου βρίσκεται σε αντίθεση προς τη θέση του Ήλιου, βρίσκεται δηλαδή απέναντι από τον Ήλιο με την Γη στη μέση, οπότε εμείς βλέπουμε από τη Γη ολόκληρο το φωτιζόμενο ημισφαίριό της και λέμε ότι έχουμε Πανσέληνο. Τότε η Σελήνη ανατέλλει όταν ο Ήλιος δύει. Ο χρόνος όμως κυλάει και η Σελήνη συνεχίζει την κίνησή της μέχρις ότου βρεθεί στη φάση του τελευταίου τέταρτου. Τέλος, η Σελήνη ξανάρχεται σε σύνοδο με τον Ήλιο, οπότε έχουμε και πάλι Νουμηνία ή Νέα Σελήνη.
Από τη μια σύνοδο ως την επομένη, για τη συμπλήρωση δηλαδή όλων των φάσεων της Σελήνης, χρειάζονται περίπου 29,5 ημέρες, και για την ακρίβεια 29 ημέρες 12 ώρες, 44 λεπτά και 2,86 δευτερόλεπτα. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται συνοδικός μήνας και είναι η χρονική περίοδος μεταξύ δύο διαδοχικών πανσελήνων ή δύο διαδοχικών φάσεων Νέας Σελήνης, από την οποία γεννήθηκε ο ημερολογιακός μας μήνας. Δεν είναι λοιπόν καθόλου παράξενο που τα πρώτα ημερολόγια βασίζονταν σε έναν κύκλο σεληνιακών μηνών.
Υπάρχει όμως και ένας άλλος «μήνας» που ονομάζεται «αστρικός μήνας», και είναι ο πραγματικός χρόνος μιας πλήρους περιφοράς της Σελήνης γύρω από τη Γη αφού μετράει την χρονική περίοδο μεταξύ δύο διαδοχικών περασμάτων της Σελήνης μπροστά από ένα δεδομένο άστρο. Η κίνηση αυτή γίνεται εμφανής καθώς η θέση της Σελήνης ανάμεσα στα άστρα αλλάζει από νύχτα σε νύχτα. Ο χρόνος αυτός είναι περίπου 27 ημέρες, και για την ακρίβεια 27 ημέρες 7 ώρες, 43 λεπτά και 11,5 δευτερόλεπτα.
******************************************************************
Ο Διονύσης Σιμόπουλος είναι σύγχρονος Έλληνας φυσικός και αστρονόμος, βραβευμένος για τη συνεισφορά του στην αστρονομική εκπαίδευση, με σημαντική συγγραφική και δημοσιογραφική δραστηριότητα στον Τύπο, στην τηλεόραση και σε θεάματα πολυμέσων και ως σεναριογράφος σε ενημερωτικές εκπομπές. Περισσότερα ΕΔΩ
Οι ποιητές μας για την πανσέληνο
και τα ολόγιομα φεγγάρια
Απόψε, με τις ασημένιες αχτίδες του φεγγαριού
θα σκεπάσω την ασχήμια της γης.
Τάσος Λειβαδίτης, «Πανσέληνος»
«Μητέρα, της λέω, μη μου ετοιμάζεις πια το γάλα
– δεν μπορείς να καταλάβεις ότι είσαι πεθαμένη;»
Περίμενα να δω τι θα πει. Ήταν Ιούνιος, βράδυ,
με μια φανταστική πανσέληνο στον ουρανό.
Και μη μου πείτε πως αυτό δεν ήταν μια απάντηση.
Αντώνης Φωστιέρης, «Η πανσέληνος»
Τίποτα τίποτα από σένα πια ουρανέ
Απ’ όπου πιάστηκα γκρεμίστηκα με κρότο
Απ’ την αέρινη σκεπή σου με τα όστρακα
Τη σκουριασμένη αρμαθιά των άστρων σου·
Ένα φεγγάρι δυσανάλογο ανατέλλει μέσα μου
Ογκώνεται επικίνδυνα στις κορυφογραμμές μου
Θα βγει πανσέληνος συντρίβοντάς με.
Το φεγγάρι - Χρόνης Μίσσιος
Πολλές φορές όταν είμαι «φορτωμένος» και έχει Πανσέληνο
βγαίνω στην βεράντα εδώ έξω ανοίγω τα χέρια μου
-όπως όταν σταύρωσαν τον Χριστό- κι ανοίγω το στόμα μου
και προσπαθώ να... καταπιώ το φεγγάρι. Στέκω, έτσι,
πέντε με δέκα λεπτά, και κάποια στιγμή χάνομαι,
σταματάω μόνος μου, γιατί δεν ξέρω αν θα γυρίσω πίσω.
«Όμως η πιο κρυστάλλινη πηγή είναι η σελήνη»
Όσο περνά ο καιρός, νιώθω πως τίποτα δεν ξέρω
για σένα, στρογγυλέ, χρυσέ καθρέφτη. Αυτές οι ουλές,
αχνές μες στον βυθό σου, ποιες φανερώνουνε πληγές.
Προσωπιδοφόρε ψεύτη,
γένους άλλοτε θηλυκού, άλλοτε ουδετέρου.
Είναι από τις ουλές σου κάποτε,
που αναβλύζουνε τα σκοτεινά μελάνια.
Μέσα τους κρύβεσαι, σαν το χταπόδι στις σπηλιές του.
Μετά στιλπνότατη τινάζεις γύρη στα λιμάνια τ’ ουρανού,
όπου περνάς. Χθες έλαμπες πανσέληνος.
Με την εσθήτα Της σ’ είχε γυαλίσει η Θεοτόκος.
Σε δίψαγε το στήθος μου, όρμος Ασέληνος.
Καιγότανε η ψυχή μου. Το κορμί μου τεφροδόχος.
Στα βάσανα, σε πόσες σημασίες, κολύμπησα σαν το πουλί.
Σε πυρετούς, σε πόσες νοσταλγίες, πέταξα σαν το ψάρι.
Μα να τη η λάμψη σου, άγρια φουσκονεριά με έχει πάρει
σ’ άγνωστο δρόμο που μου φέρνει όσα αγάπησα πολύ.
★ Βιβλιογραφία
• Στράτος Θεοδοσίου και Μάνος Δανέζης, Ο κύκλος του Χρόνου-Αστρονομία και Μυστηριακές Λατρείες. Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 2004.
• Leonie A Calver, Barrie J Stokes and Geoffrey K Isbister (2009). «The dark side of the moon». Medical Journal of Australia 191 (11): 692-694.
• Barr, W. (2000). «Lunacy revisited: The influence of the moon on mental health and quality of life». Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Service 38 (5): 28–36. PMID 10820695.
• Barr, W. (2000). «Lunacy revisited: The influence of the moon on mental health and quality of life». Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Service 38 (5): 28–36. PMID 10820695.
• Το Αυγουστιάτικο Φεγγάρι ΚΑΙ η Σούπερ Πανσέληνος και οι Φάσεις της Σελήνης - Ίδρυμα Ευγενίδου, Διονύσης Σιμόπουλος. Πλανητάριο. - Sophia Drekou 9 Σεπτεμβρίου 2014
• ΑΠΕ - ΜΠΕ, cnn.gr, wiktionary.org
• Αντώνης Φωστιέρης, «Η πανσέληνος» Από τη συλλογή «Σκοτεινός έρωτας», εκδ. Κέδρος, 1977. Περιλαμβάνεται και στη συγκεντρωτική έκδοση «Αντώνης Φωστιέρης,. Ποίηση 1970-2005», εκδ. Καστανιώτη, 2008)
• Τάσος Λειβαδίτης, «Πανσέληνος» Από τη συλλογή «Βιολέτες για μια εποχή», εκδ. Κέδρος, 1985. Περιλαμβάνεται και στη συγκεντρωτική έκδοση «Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Τόμος 3, 1979-1990», εκδ. Μετρονόμος, 2015)
• ΑΠΕ - ΜΠΕ, cnn.gr, wiktionary.org
• Αντώνης Φωστιέρης, «Η πανσέληνος» Από τη συλλογή «Σκοτεινός έρωτας», εκδ. Κέδρος, 1977. Περιλαμβάνεται και στη συγκεντρωτική έκδοση «Αντώνης Φωστιέρης,. Ποίηση 1970-2005», εκδ. Καστανιώτη, 2008)
• Τάσος Λειβαδίτης, «Πανσέληνος» Από τη συλλογή «Βιολέτες για μια εποχή», εκδ. Κέδρος, 1985. Περιλαμβάνεται και στη συγκεντρωτική έκδοση «Τάσος Λειβαδίτης, Ποίηση, Τόμος 3, 1979-1990», εκδ. Μετρονόμος, 2015)
• Δημήτρης Κοσμόπουλος, «Όμως η πιο κρυστάλλινη πηγή είναι η σελήνη». Από τη συλλογή «Πουλιά της νύχτας», εκδ. Κέδρος, 2005)
• Χρόνης Μίσσιος από Συνέντευξη στην Κρυσταλλία Πατούλη στο tvxs.gr (2012)
★ ΔΕΙΤΕ περισσότερα θέματα:
• Τι είναι το παρήλιον ή φαινόμενο Sun dog; εξήγηση, ιστορία, ετυμολογία και η αλήθεια κατά Αριστοτέλη και Ευριπίδη πέρα από τον μύθο
Facebook σχόλια:
Konstantin Trachos, ειναι τεράστια, σαν το αυγουστιάτικο
φεγγάρι... την είδα σήμερα 25 Ιαν στις 8:17 μ.μ. Sophia.logoi
ιφιγένεια γεωργιάδου: ορισμένοι δίνουν στην Πανσέληνο που συμβαίνει πολύ κοντά στο περίγειο της Σελήνης, τον όρο «Σούπερ Πανσέληνο». >>> Sophia όλα δυναμικά και φωτισμένα με εκείνο το επάργυρο χρώμα του φεγγαριού ... μυστικές ενορχηστρώσεις ουράνιας μουσικής... των άστρων την έκπληξη μεταφέρουν... 8 Σεπ 2014
Η πρώτη υπερπανσέληνος του 2020
Η πρώτη υπερπανσέληνος του 2020 σημειώθηκε την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου. Εντυπωσιακό και μεγαλύτερο από ό,τι συνήθως ήταν το φεγγάρι, με την πανσέληνο να συμπίπτει σχεδόν -με τη διαφορά μίας ημέρας- με την κοντινότερη απόσταση της Σελήνης από τη Γη. Δευτέρα, 10 Φεβρουαρίου 2020 13:08 H «Πανσέληνος του Χιονιού» στον κόσμο: Οι 10 πιο εντυπωσιακές εικόνες
Κυριακή, 09 Φεβρουαρίου 2020 21:17 Πανσέληνος του Χιονιού: Μαγευτικές εικόνες πάνω από την Ακρόπολη (pics) Το ολόγιομο φεγγάρι, η Πανσέληνος του Χιονιού, πρόβαλε το βράδυ της Κυριακής πάνω από τον αττικό ουρανό, λούζοντας με φως την Ακρόπολη και το…
Garcia Bagia (Βάια Ζανίδου) Εύγε!!! Έχω χρόνια που μελετώ στην κυριολεξία τη σελίδα σας και ως θεολόγος αντλώ κάθε φορά χρήσιμες πληροφορίες και γνώσεις. Σας συγχαίρω για την άρτια προσέγγιση του θέματος που ασχολείστε κάθε φορά εξαντλώντας όλες τις πτυχές τεκμηριωμένες με πηγές, βιβλιογραφία και επιστημονικά κριτήρια ..Και πάλι ΕΥΓΕ !!! 25 Ιαν 2024 στις 8:15 μ.μ. groups/aenai.sofia.
ιφιγένεια γεωργιάδου: ορισμένοι δίνουν στην Πανσέληνο που συμβαίνει πολύ κοντά στο περίγειο της Σελήνης, τον όρο «Σούπερ Πανσέληνο». >>> Sophia όλα δυναμικά και φωτισμένα με εκείνο το επάργυρο χρώμα του φεγγαριού ... μυστικές ενορχηστρώσεις ουράνιας μουσικής... των άστρων την έκπληξη μεταφέρουν... 8 Σεπ 2014
Η πρώτη υπερπανσέληνος του 2020
Η πρώτη υπερπανσέληνος του 2020 σημειώθηκε την Κυριακή 9 Φεβρουαρίου. Εντυπωσιακό και μεγαλύτερο από ό,τι συνήθως ήταν το φεγγάρι, με την πανσέληνο να συμπίπτει σχεδόν -με τη διαφορά μίας ημέρας- με την κοντινότερη απόσταση της Σελήνης από τη Γη. Δευτέρα, 10 Φεβρουαρίου 2020 13:08 H «Πανσέληνος του Χιονιού» στον κόσμο: Οι 10 πιο εντυπωσιακές εικόνες
Κυριακή, 09 Φεβρουαρίου 2020 21:17 Πανσέληνος του Χιονιού: Μαγευτικές εικόνες πάνω από την Ακρόπολη (pics) Το ολόγιομο φεγγάρι, η Πανσέληνος του Χιονιού, πρόβαλε το βράδυ της Κυριακής πάνω από τον αττικό ουρανό, λούζοντας με φως την Ακρόπολη και το…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου