Το μοναχικό τέλος, ο θάνατος και τις τελευταίες ώρες του Καβάφη περιγράφει φίλος του, ανήμερα των γενεθλίων του


Το μοναχικό τέλος του Κ.Π. Καβάφη
ανήμερα των γενεθλίων του

29 Απριλίου του 1863 γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια
17 Απριλίου 1863 (με το π. ημ.) 
και στις 29 Απριλίου του 1933 «έφυγε» 
ο οικουμενικός μέγας Ποιητής της ελληνικής 
διασποράς, με παγκόσμια ακτινοβολία,

«Οι μοναχικοί άνθρωποι είναι που δημιουργούν
αυτά που ενώνουν πιο πολύ τους ανθρώπους…
Επειδή οι μοναχικοί άνθρωποι νοσταλγούν
τους πραγματικούς ανθρώπους». Κ. Δημουλά

Τις τελευταίες στιγμές του Καβάφη περιγράφει 
και ο Γ. Α. Παπουτσάκης, σε επιστολή του 
προς τον Γ. Βρισιμιτζάκη στις 15 Μαΐου 1933

«Πέθανε στο Ελληνικό Νοσοκομείο, όπως σας έγραψα και πιο πάνω στας 2 και 5. Οι τελευταίες του ώρες ήταν πολύ ήσυχες. Εγώ ήμουν στο Νοσοκομείο όταν εξεψύχησεν-ήμουν εκεί από τας 7 το απόγευμα της Παρασκευής μέχρι τας 4 του Σαββάτου το πρωί. Από το πρωί της Παρασκευής (μάλλον από το μεσημέρι) έχασε τας αισθήσεις του, αλλά μέχρι της τελευταίας του στιγμής σχεδόν είχε πού και πού στιγμές πολύ lucides*. Το βράδυ, περί τα 9 σκεφθήκαμε να φέρωμε ιερέα να τον κοινωνήση, αλλά εφοβούμεθα για την εντύπωσι που θα του έκαμνε. Επιτέλους, η Κα Σεγκοπούλου, όταν ήλθεν ο ιερεύς, τον πλησιάζει και του λέγει: 

«Ήλθεν ο ιερεύς να σας κοινωνήση. Θέλετε;» Εκείνος που μέχρι της στιγμής εκείνης, καθισμένος στην πολυθρόνα του, μόλις μπορούσε να σαλέψη τα χέρια του, έγνεψε μ’ ευχαρίστησι καταφατικά. Ο ιερεύς του έψαλε τα σχετικά και ακολούθως του έδωσε θεία μετάδοσι. Τότε ο Καβάφης εσήκωσε τα χέρια του ψηλά όσο μπορούσε ικανοποιημένος. Δεν ξέρω αν ήταν σημείο αγαλλιάσεως ή αν εζητούσε συγχώρησι από τον Θεόν που επίστευε. Σας περιγράφω εν ολίγοις τη σκηνή, γιατί είνε χαρακτηριστική. Φαντάζομαι ότι θα πέθανε αισθανόμενος τον εαυτό του ευτυχισμένο, σαν τον Κυρ-Μανουήλ τον βασιλέα, ντυμένος μες στην πίστι του σεμνότατα. Στο κρεββάτι δεν ήθελε να πλαγιάσει παρά λίγες ώρες πριν ξεψυχήσει. Ήτανε θάνατος αξιοπρεπούς ανθρώπου, αληθινά αξιοπρεπούς.» […]
Κωνσταντίνος Καβάφης | Constantine P. Cavafy

Το κρεβάτι του Ελληνικού νοσοκομείου στην Αλεξάνδρεια
όπου άφησε την τελευταία του πνοή ο Ποιητής Κωνσταντίνος
Καβάφης © 2016-2018 Αρχείο Καβάφη, Ίδρυμα Ωνάση
«Ποιητή, με λύπη σ’ αποχαιρετά η πατρίδα και η Αλεξάνδρεια που σε χάνει.»

Σύμφωνα με μεταγενέστερη αφήγηση αυτόπτη, «έκανε ζέστη τη μέρα εκείνη και ο κόσμος λίγος στην κηδεία-ο ποιητής οδηγήθηκε στο νεκροταφείο με την απλότητα και τον λακωνισμό που άφησαν τ’ αχνάρια τους και πάνω στη ζωή του.»

Στο ελληνικό κοιμητήριο του Σιάτμπι, όπου θάφτηκε, το ίδιο απόγευμα στον οικογενειακό τάφο των Καβάφηδων, αποχαιρέτησε τον ποιητή, εκ μέρους των Ελλήνων διανοουμένων (που είχαν καλύψει το φέρετρό του με στεφάνι δάφνης), ο Απόστολος Λεοντής.

Στην πλάκα του τάφου του γράφτηκε, όπως είχε γραφτεί και στο τελευταίο του διαβατήριο, η μοναδική ιδιότητα με την οποία θα τον θυμάται ολόκληρη η ανθρωπότητα:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
ΠΟΙΗΤΗΣ
ΘΑΝΩΝ ΕΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ 
ΤΗΝ 29ΗΝ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1933

Ο τάφος του Καβάφη στο ελληνικό νεκροταφείο της Αλεξάνδρειας
Ο τάφος του Καβάφη στο ελληνικό νεκροταφείο της Αλεξάνδρειας

Καβάφης: «Ἀπολείπειν ὁ Θεός Ἀντώνιον»
Δείτε την ανάλυση του ποιήματος εδώ

«Στις 29 Απριλίου 1933 (ημέρα των γενεθλίων του) ο κύριος Κωστής Πέτρου Φωτιάδης Καβάφης, χάρη σε μια εκπληκτική συνέπεια της Μοίρας απέναντι στον ακριβέστερο εξόριστο άρχοντα του ελληνικού λόγου, έκλεισε στη γενέτειρά του τον εβδομηντάχρονο κύκλο της επίγειας ζωής του, και πέρασε στον κύκλο της αιωνιότητας: έγινε, οριστικά, ο Καβάφης.»

Βιβλιογραφία:
• Δ. Δασκαλόπουλος - Μ. Στασινοπούλου, Ο βίος
και το έργο του Κ.Π. Καβάφη, εκδ. Μεταίχμιο 2002
• Φωτογραφία Αρχείο Καβάφη: Onassis Cavafy Archive

* Διαυγής=lucides

η Μνήμη του, είναι σίγουρα... Αιωνία †

Ο Γεώργιος Α. Παπουτσάκης γεννήθηκε στην Αίγυπτο και πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στην Αλεξάνδρεια. Εργάστηκε σε βιομηχανικές εταιρείες και, από το 1961, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Δημοσίευσε κριτικά δοκίμια σε εφημερίδες και περιοδικά σχετικά με τη νεοελληνική και τη γαλλική λογοτεχνία. Υπήρξε φίλος του Καβάφη και μετέφρασε ποιήματά του στα γαλλικά (εκδόθηκαν στο Παρίσι το 1958). Πέθανε το 1967.

Ήταν γνησιότατος

- Αν είχατε τη δυνατότητα να σφίξετε το χέρι με το οποίο έγραφε κάποιος, ποιου θα επιλέγατε;

«Του Καβάφη. Θα τον φιλούσα κιόλας, εκείνος δεν θα ήθελε, αλλά δεν πειράζει. Έχω ένα δέος. Ήταν γνησιότατος».

- Δεν είναι καταπληκτικό ότι ο Καβάφης με δέκα βασικές λέξεις ξεμπέρδεψε με την ποίηση;

«Νομίζω ότι το μεγάλο του κόλπο είναι η διάταξη, και είναι μεγάλο κόλπο για τον καθένα, αν το μπορεί. Είναι βέβαια και οι λέξεις του απλές και καθαρές. “Θ’ ασκήμυναν θαρρώ τα ωραία εκείνα μάτια”. Αυτό δεν γράφεται εύκολα. Το νομίζεις απλό ή απλοϊκό αλλά είναι φοβερά σύνθετο. Μόνο το “θαρρώ” αλλάζει την κλίμακα, το πάει πολύ ψηλά. Γιατί είναι βέβαιο ότι ασκήμυναν, αλλά ο Καβάφης δεν θέλει να το αποδεχτεί αμέσως και λέει “θαρρώ”».

(Από συνέντευξη της Κικής Δημουλά στο «Το Βήμα» Σεπτέμβριος 2015)

φωτογραφία από: Πέρασα... η Κική Δημουλά συνδιαλέγεται
παράλληλα με την Ιθάκη του Καβάφη (ανάλυση) ΕΔΩ

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης (Αλεξάνδρεια, 17 Απριλίου 1863 (π.ημ.) / 29 Απριλίου 1863 Αλεξάνδρεια, 29 Απριλίου 1933). Ο Έλληνας ποιητής θεωρείται ως ένας από τους σημαντικότερους της σύγχρονης εποχής. Γεννήθηκε και έζησε στην Αλεξάνδρεια, γι' αυτό και αναφέρεται συχνά ως «ο Αλεξανδρινός». Δημοσίευσε ποιήματα, ενώ δεκάδες παρέμειναν ως προσχέδια. Τα σημαντικότερα έργα του τα δημιούργησε μετά τα 40 έτη.

Το έργο του αλεξανδρινού ποιητή Κωνσταντίνου Καβάφη γράφτηκε πριν από 120 χρόνια, αλλά είναι διαχρονικό και παραμένει επίκαιρο. Όσο βρισκόταν στη ζωή πήρε μόνο ένα βραβείο.

Τιμήθηκε από τη δικτατορική κυβέρνηση του Πάγκαλου και δέχτηκε αυστηρή κριτική επειδή δέχτηκε τη διάκριση. Ο ποιητής είχε ιδιόρρυθμο χαρακτήρα και παρόλο που φοβόταν την κοινωνική κριτική, τελικά έζησε όπως εκείνος ήθελε.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του τα πέρασε μόνος. Οι σεξουαλικές του προτιμήσεις ήταν γνωστές και ο ποιητής δεν παντρεύτηκε ποτέ. Άλλωστε πολύ συγκεκριμένη ήταν και η άποψή του για τον γάμο: «ο ανύπαντρος ζει σαν άνθρωπος και πεθαίνει σαν σκύλος, ενώ ο παντρεμένος ζει σαν σκύλος και πεθαίνει σαν άνθρωπος».

Από το 1930 ο Καβάφης υπέφερε από τον λάρυγγά του. Αν και το απέφευγε πήγε τελικά σε γιατρό και η διάγνωση ήταν καρκίνος του λάρυγγα. Περνώντας ο καιρός χειροτέρευε μέχρι που έχασε τελείως τη φωνή του. Το 1933 μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο.

Το τέλος του ήταν πολύ μοναχικό. Ο ποιητής έφυγε από τη ζωή στις 2 το πρωί της 29ης Απριλίου, ανήμερα των γενεθλίων του, σε ηλικία 70 ετών.

Αυτοβιογραφικό βλ. εδώ: Καβάφης: είμαι Κωνσταντινουπολίτης

Η (άτακτη) ζωή και το έργο του Κων. Καβάφη 
~ Μηχανή του Χρόνου (Βίντεο): Άγνωστες πτυχές
από την ζωή και το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη. 
Η εκπομπή μάς ταξιδεύει στην Αλεξάνδρεια όπου 
γεννήθηκε αλλά και την Κωνσταντινούπολη, όπου 
έζησε τρία έντονα χρόνια κρυφής νυχτερινής ζωής.

Δείτε στο βίντεο το τέλος του Κων. Καβάφη.
της «Μηχανής του Χρόνου» εκπομπή ΕΔΩ











Καβάφης: «Ἀπολείπειν ὁ Θεός Ἀντώνιον»
Δείτε την ανάλυση του ποιήματος εδώ


Το αρχείο Καβάφη περιήλθε στη διαχείριση του Ιδρύματος Ωνάση στα τέλη του 2012, εξασφαλίζοντας την παραμονή του στην Ελλάδα και αποφεύγοντας ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Σκοπός του αρχείου Καβάφη είναι η προστασία του αρχειακού υλικού που συνδέεται με τον κορυφαίο ποιητή, στόχος ήταν και παραμένει η ανοιχτότητα και η ελεύθερη πρόσβασή του σε κοινό και ερευνητές, καθώς και η διάδοση του διεθνούς χαρακτήρα της ποίησης του Αλεξανδρινού ποιητή, ύστερα από την ψηφιοποίηση και εκ νέου τεκμηρίωσή του στα ελληνικά και στα αγγλικά.

Μπορείτε να επισκεφθείτε την ψηφιακή συλλογή του Αρχείου Καβάφη εδώ.

Δεν υπάρχουν σχόλια: