Ελληνίδα σκλάβα προς πώληση σε αγορά της Ανατολής και οι βίαιες απαγωγές γυναικών επί τουρκοκρατίας (A Slave for Sale 1897)

Πίνακας του Ισπανού ζωγράφου José Jiménez Aranda, 1897.

«A Slave for Sale» Ca. 1897. Πίνακας του
Ισπανού ζωγράφου José Jiménez Aranda.
Βρίσκεται στο Museo National del Prado

Γράφει η Σοφία Ντρέκου

Το Μουσείο τέχνης του Πράδο βρίσκεται στη Μαδρίτη. Κατέχει μια από τις σπουδαιότερες συλλογές τέχνης του κόσμου από τον 14ο ως τις αρχές του 19ου αιώνα.

Ο Πίνακας με την Κοπέλα «A Slave for Sale» (Ελληνίδα σκλάβα προς πώληση σε αγορά της Ανατολής), είναι εντελώς γυμνή, πάνω σε ένα χαλί. 

Η επιγραφή που κρέμεται στο λαιμό της αναφέρει στα Ελληνικά «Τριαντάφυλλο, 18 ετών, προς πώληση για 800 νομίσματα». 

Η Κοπέλα στρέφει το κεφάλι της προς το έδαφος για να κρύψει τη ντροπή της, η στάση των χεριών και των ποδιών της υποδηλώνουν το ίδιο. 

Τα πόδια των πιθανών αγοραστών είναι ορατά πίσω από το γυμνό σώμα της κοπέλας.
Αυτή ήταν η σκληρή μοίρα πολλών γυναικών και παιδιών που απήχθησαν σε λεηλασίες και επιθέσεις από τους Οθωμανούς τα περίπου 400 χρόνια κατοχής του Ελλαδικού χώρου καθώς και του απανταχού Ελληνισμού στην Μικρά Ασία, στον Πόντο, τη Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο.
Αναλυτικά ο  πίνακας «A Slave for Sale»
Díez, JL: El Siglo XIX Museo del Prado
Μετάφραση: Sophia Ntrekou.gr

Αυτός ο πίνακας είναι ένας από τους πιο εμβληματικούς του José Jiménez Aranda (1837-1903). Είναι επίσης μια πραγματικά μοναδική δουλειά στο έργο αυτού του σπουδαίου Ισπανού Σεβιλλιάνου καλλιτέχνη.

Μία νεαρή κοπέλα, εντελώς γυμνή, σκλάβα κάθεται σε ένα χαλί. Η πινακίδα που κρέμεται από το λαιμό της φέρει ελληνική επιγραφή (Rose, 18 ετών, που πωλείται για 800 νομίσματα) που την προσφέρει ως εμπόρευμα σε μια ανατολική αγορά. Κρεμά με αγνότητα το κεφάλι της για να κρύψει την ντροπή της. Τα πόδια των πιθανών αγοραστών της είναι ορατά πίσω της καθώς στέφονται γύρω για να μελετήσουν το ανυπεράσπιστο γυμνό κορμί της. 

Πρόκειται για έναν από τους πιο εμβληματικούς πίνακες του Jiménez Aranda, καθώς και ένα από τα πιο ενδιαφέροντα γυναικεία γυμνά στην ισπανική ζωγραφική του 19ου αιώνα

Είναι επίσης ένα πραγματικά μοναδικό έργο του καλλιτέχνη της Σεβίλλης, το οποίο περιλαμβάνει μια εκπληκτικά λιγοστή επιλογή γυναικείων γυμνών και πολύ λίγων ανατολίτικων σκηνών, παρά το γεγονός ότι τέτοια έργα είχαν γίνει πολύ μοντέρνα, μερικές δεκαετίες νωρίτερα στη διεθνή αγορά, όπου εργάστηκε κυρίως ως ζωγράφος ανέκδοτων στρατιωτικών σκηνών.

Η σύλληψη αυτού του γυμνού αποκαλύπτει μια πλήρως φυσιολογική άποψη του γυναικείου σώματος, με έναν σωματικό ορισμό που μπορεί να συνδέεται με την ευρεία χρήση της φωτογραφίας αυτής της περιόδου, ως στοιχείο για τη μελέτη και την ανάλυση του ανθρώπινου σώματος στο πλαίσιο των καλλιτεχνικών επιστημών. 
Εδώ, ζωγράφος ο Χοσέ Χιμένεθ Αράντα αποτυπώνει την αγνή στάση της νεαρής γυναίκας με έναν εντυπωσιακό αισθησιασμό, που πηγάζει από μια άμεση και ζωντανή ερμηνεία του γυμνού κορμιού της, σε μια απολύτως φυσιοκρατική φλέβα. 
Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο στη θεραπεία και τον ορισμό των άκρων της και, ακόμη περισσότερο, στα άφθονα κορδόνια της, τα οποία κρέμονται στους ώμους της καθώς προσπαθεί να κρύψει το σκιασμένο πρόσωπό της με μια χειρονομία που ενισχύει τον αισθησιακό χαρακτήρα αυτής της παρουσίασης.

Ρόδο ετών 18 Πωλείται 800 μνες   Rose 18 years old For sale 800 minas
Λεπτ. πίνακα: Ρόδο ετών 18 Πωλείται 800 μνες. 
Rose 18 years old For sale 800 minas

Ο καλλιτέχνης δικαιολογεί αυτήν την υπέροχη ακαδημαϊκή απεικόνιση μιας γυμνής γυναίκας τοποθετώντας την σε ένα ανατολίτικο σκηνικό που θυμίζει τις σκηνές σκλάβων και odalisques που είχαν γίνει μοντέρνα στη Γαλλία χάρη στα έργα μεγάλων δασκάλων της ανατολίτικης ζωγραφικής, όπως, ο Jean-Léon Gérome (1824 -1904). Η τεράστια επιτυχία αυτών των έργων στη διεθνή αγορά, λίγες δεκαετίες νωρίτερα, ενοποίησε μια εικονογραφική γλώσσα που χρησιμοποίησε ο Jiménez Aranda μέχρι το θάνατό του, αν και την ερμήνευσε ξανά με μια νέα και πλήρως φυσιολογική αντίληψη στη μεταχείριση του αντικειμένου.

Με αυτή την έννοια, διαμορφώνει το γυμνό εδώ με την απόλυτα τελειωμένη τεχνική και το εκλεπτυσμένο σχέδιο που είναι τόσο χαρακτηριστικά του έργου του. Υπάρχει μια αισθησιακή νοσηρότητα στην ερμηνεία του για το ανοιχτό λευκό σώμα της νεαρής γυναίκας ενάντια στην αντίθεση του τραχύ χαλιού.

Εντυπωσιακό είναι επίσης ο εκσυγχρονισμός της απότομης προς τα κάτω γωνίας όρασης, η οποία τοποθετεί τον θεατή σημαντικά υψηλότερο από τη νεαρή γυναίκα, υποδηλώνοντας τέλεια την άποψη του δακτυλίου των ανδρών που περιβάλλουν άσχημα την ταπεινωμένη νεολαία.

Ζωγραφίζοντας μόνο τα πόδια τους, χωρίς να διευρύνει το οπτικό πεδίο, επικεντρώνεται στην εξευτελιστική και επαίσχυντη αίσθηση, που παράγεται από τις βλέψεις των πιθανών αγοραστών γύρω από έναν σκλάβο, φέρνοντας έτσι μεγάλη αφηγηματική επίδραση σε αυτόν τον συνθετικό πόρο.

Κείμενο στα Ισπανικά που προέρχεται από τον Díez, 
JL: El Siglo XIX el el Prado, Museo Nacional del Prado, 
2007, σελ. 338-340, μετάφραση Ελληνικά Sophia Ntrekou.gr

Οι βίαιες απαγωγές γυναικών

Οι βίαιες απαγωγές γυναικών δεν είχαν προηγούμενο. «Ο Μπραΐμης μεθυσμένος, πίνει ρούμι και κρασί μποτίλιες. Μπεκρής πολύ και παραλυμένος εις γυναίκες και παιδιά»: (Μακρυγιάννη, Απομνημονεύματα, εκδ. Ζαχαρόπουλος, σ. 396).

Μαρτυρεί και ο Κολοκοτρώνης: «Επήγε ο Ιμπραΐμης εις το Χελμό και εσκλάβωσε περίπου δύο χιλιάδες γυναίκες και παιδιά» (βλ. Θ. Κολοκοτρώνη, Διήγηση Συμβάντων, εκδ. ΙΔΕΒ, σ.207). Ο παιδόφιλος Ιμπραήμ έστελνε συνεχώς μικρά παιδιά από το Μοριά και το Μεσολόγγι στον πατριό του Πασά Μωχάμετ Αλή στην Αίγυπτο.
Οι γυναίκες καταδικάζονταν να χορεύουν ημίγυμνες πάνω σε ρόβι ή στα σκάγια ή στα περιχυμένα με λάδι σανίδια των οντάδων, για να μη μπορούν να σταθούν όρθιες. Πολλές φορές βιάζονταν από τους Τούρκους θαμώνες. Πόσες κοπέλες βιάστηκαν μπροστά στους γονείς των, που αν τολμούσαν να διαμαρτυρηθούν να κλάψουν ή να αναστενάξουν καν, αυτοί και η κόρη τους σφάζονταν. Πόσες έβγαιναν με κομμένα στήθη από τα κονάκια των Αγάδων επειδή δεν υπέκυπταν στις ορέξεις των και πέθαιναν από την αιμορραγία. Τις υποχρέωναν να βάλλουν τα στήθη τους στην κόψη της κασέλας και τον αράπη να χορεύει πάνω στο καπάκι μέχρι να κοπούν. 
Σε πόσες νεαρές μητέρες δεν έστειλε ο Γενίτσαρος δώρο πάνω στο δίσκο το κεφάλι του μοναχογιού τους, επειδή δεν ενέδιδαν. Προσπαθούσαν να είναι αποκρουστικές στους τυράννους για να αποφύγουν την ατίμωση. Τις πουλούσαν σαν ζώα στα σκλαβοπάζαρα, 100 γρόσια ή 3 λίρες ή όσο ένα άλογο, το κεφάλι. Να γιατί προτιμούσαν να πέφτουν στον Ζάλογγο και στην Αραπίτσα της Νάουσας και να τινάζονται στο Αρκάδι και στο Κούγκι. Τα Σφακιά καταστρέφονται στην επανάσταση του Δασκαλογιάννη και επαναστάτες σκοτώνουν τα ίδια τα γυναικόπαιδά τους, για να γλυτώσουν την ατίμωση, το παιδομάζωμα και το πούλημα στα σκλαβοπάζαρα.
Όταν ο πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος Ιωάννης Καποδίστριας, θέλησε να ελευθερώσει κάποιες Ελληνίδες, πληρώνοντας για την εξαγορά τους, πολλές αρνήθηκαν, είτε από ντροπή είτε γιατί είχαν κάνει παιδιά με τουρκοαιγύπτιους.
Βίντεο: «Το Οθωμανικό χαρέμι ήταν το σχολείο των γυναικών για τη ζωή». Έντονες αντιδράσεις εντός κι εκτός συνόρων προκάλεσε η Εμινέ Ερντογάν. Η Πρώτη Κυρία της Τουρκίας εξήρε το ρόλο του χαρεμιού στην εκπαίδευση των γυναικών, λέγοντας πως η παρακαταθήκη των μελών του αποτελεί έμπνευση. Μία ημέρα πριν, ο σύζυγός της είχε δηλώσει, και μάλιστα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, ότι, μια γυναίκα είναι πάνω από όλα μητέρα. Όπως ήταν φυσικό, τα social media πήραν φωτιά, με τις αναρτήσεις να κινούνται μεταξύ διακωμώδησης και οργής. Πηγή

Περισσότερα: 1821Γυναίκα, Τέχνες

Βίντεο: Εμινέ Ερντογάν: Το χαρέμι ήταν σχολείο για τη ζωή