Ο Άγιος Τρομοκράτης
Αλέξανδρος Α' της Ρωσίας
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα π.Κων.Στρατηγόπουλος. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα π.Κων.Στρατηγόπουλος. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Ο Άγιος Ιάκωβος Τσαλίκης μιλά περί Ιερών Λειψάνων στον π. Κων. Στρατηγόπουλο (βίντεο)
Τά Ἅγια Λείψανα: Ποιός εἶναι ὁ σκοπός ὕπαρξης
τῶν Ἁγίων Λειψάνων στήν Ὀρθοδοξία μας
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ: ο παιάνας που ακούγεται στα πέρατα της οικουμένης - π. Κων. Στρατηγόπουλος
Χριστός Ανέστη. αυτός ο ύμνος, αυτός ο παιάν
ακούστηκε σε όλα τα πέρατα της οικουμένης.
Ακούστε το εδώ
Χριστός Ανέστη.
Η ψηλάφησις του Αποστόλου Θωμά, ανάλυση της εικόνας από τον π. Κων. Στρατηγόπουλο
π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος †
Η ψηλάφησις του Αποστόλου Θωμά
Εγώ, το παιδί και τα Χριστούγεννα - π. Κωνστ. Στρατηγόπουλος
ΕΓΩ, ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΚΑΙ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Η ΖΩΤΙΚΗ ΚΙΝΗΣΗ ΤΗΣ
«ΑΚΙΝΗΣΙΑΣ» ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Ο π. Κων. Στρατηγόπουλος για τα Χριστούγεννα (βίντεο)
Το νόημα των Χριστουγέννων
και οι καθημερινές προεκτάσεις
Ο κόσμος συνήθως γιορτάζει τα Χριστούγεννα, σαν τη γιορτή
μιας βολικής αγάπης, που αιωρείται μέσα στο φαρισαϊκό
και υπό πτώχευση «φάντασμα-πνεύμα των Χριστουγέννων».
(Holy Ghost)
Ο χαρισματικός Γέροντας Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος
Εκλογές και Κρίση εν όψει Νέας Εποχής - π. Κων. Στρατηγόπουλος (Βίντεο)
Σκέψου πόσο είναι σημαντική
η βαρύτητα της ψήφου στη Γερουσία
προτού ν’ αποφανθείς με ελαφρότητα
σκεπτόμενος πως δεν πρόκειται
π. Ιωάννης Ρωμανίδης, η ζωή και το έργο του
π. Ιωάννης Ρωμανίδης, η ζωή του
2 Μαρτίου 1927 - 1 Νοεμβρίου 2001
της Σοφίας Ντρέκου
Ο σκοπός του Ιερέα / Πνευματικού στην Ορθοδοξία - π. Κων. Στρατηγόπουλος
στην φωτογραφία ο ιερέας/πνευματικός π. Κων. Στρατηγόπουλος
Ο σκοπός του Ιερέα/Πνευματικού στην Ορθοδοξία
Δρ. Θεολογίας και Οικονομικών
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
Ενότητες:
- Ποιά είναι η έννοια της πνευματικής πατρότητας;
- Ποιο είναι το πνευματικό παιδί;
- Υπάρχει προσωπική σχέση μεταξύ πνευματικού πατέρα και παιδιού εκτός Εκκλησίας;
- Το μυστήριο της εξομολόγησης πότε και πώς λειτουργείται;
- Πότε συγχωρούμασθε;
- Μετράει η πνευματικότητα του εξομολόγου ιερέα στο μυστήριο;
- Υπάρχουν έκτακτοι πνευματικοί χαρισματούχοι;
-Ποια η έννοια της πνευματικής καθοδήγησης;
- Πρέπει να υπακούμε τυφλά στον πνευματικό;
- Ποιά είναι η έννοια της πνευματικής πατρότητας;
- Ποιο είναι το πνευματικό παιδί;
- Υπάρχει προσωπική σχέση μεταξύ πνευματικού πατέρα και παιδιού εκτός Εκκλησίας;
- Το μυστήριο της εξομολόγησης πότε και πώς λειτουργείται;
- Πότε συγχωρούμασθε;
- Μετράει η πνευματικότητα του εξομολόγου ιερέα στο μυστήριο;
- Υπάρχουν έκτακτοι πνευματικοί χαρισματούχοι;
-Ποια η έννοια της πνευματικής καθοδήγησης;
- Πρέπει να υπακούμε τυφλά στον πνευματικό;
Στο βίντεο ακούμε τον π. Κωνσταντίνο Στρατηγόπουλο
αναλύοντας τις παραπάνω ενότητες και παρακάτω
διαβάζουμε την απομαγνητοφώνηση του κηρύγματός του.
†. ΠΕ 06-03-2014, Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΙΕΡΕΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ
Ακούμε στο ηχητικό βίντεο αγαπητοί μου αναγνώστες και το διαβάζουμε σε κείμενο ένα απομαγνητοφωνημένο απόσπασμα ομιλίας του πρωτοπρεσβυτέρου Κωνσταντίνου Στρατηγόπουλου, που έγινε στα πλαίσια των κατηχητικών αναλύσεων της Β' προς Τιμόθεον επιστολής του Αποστόλου Παύλου, στο χωρίο κεφάλαιο 2, στίχος 3, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου, Δικηγορικών Γλυφάδας, την Πέμπτη 13-03-2014. (floga.gr)
«Στον πρώτο στίχο ακούσαμε τις λέξεις «συ ουν, τέκνον μου ενδυναμού εν τη χάριτι τη εν Χριστώ Ιησού». Όπως έχετε καταλάβει στην ερμηνευτική μας προσέγγιση η έμφαση σε μας δίνεται στις λέξεις, γιατί οι λέξεις οικοδομούν το νόημα· δεν μπορώ να αναλύσω το νόημα, αν δεν ξέρω τις λέξεις· απ' τις λέξεις, αναλύοντας αυτές, θα αναδυθεί το νόημα της περικοπής, το οποίο αναλύουμε. Τώρα εδώ λέει «συ ουν τέκνον μου», εσύ, λοιπόν, παιδί μου, λέει.
Bέβαια κατά τα μέτρα της πνευματικής ζωής και της χριστιανικής ποιμαντικής ζωής αυτό το τέκνον είναι κατανοητό· βέβαια σε δεδομένα προχριστιανικά αυτό δεν είναι πολύ εύκολο να γίνει κατανοητό. Ακόμη και οι δάσκαλοι, οι φιλοσοφικές σχολές κ.λπ. που χαν μαθητές δεν φαίνονται να αποκαλούν τους μαθητές τους τέκνον μου· θα ήταν μαθηταί μου.
Οι λέξεις δεν είναι συνήθεις, αλλά αυτή η λέξη αναδύεται μέσα από την έννοια της πνευματικής πατρότητας, η οποία αναδεικνύεται στο χώρο της Εκκλησίας μας και βλέπετε τέκνον μου τον λέει ενώ δεν είναι φυσικό του τέκνο, δεν είχε τέκνα, δεν ήταν παντρεμένος, αλλά επειδή μέσα από την πνευματική ζωή, το ξέρετε όλοι αυτό, αλλά να σταθώ λίγο στην ανάλυση, κάποιος ζώντας πνευματικά γεννιέται εν Αγίω Πνεύματι.
Γεννιέται, βρίσκει τον εαυτό του και πάλι, καθαρίζει τον εαυτό του και θεωρείται η Εκκλησία, η οποία έχει λειτουργήσει σε αυτό το έργο της βαθιάς, βαθιάς αναγεννήσεως του ανθρώπου, προσέξτε αναγέννηση [σημαίνει] είναι βαπτισμένος μεν αλλά δεν το είχε χρησιμοποιήσει· σου έδωσε ένα δώρο και δεν το χρησιμοποίησες και έρχεται η ώρα που τώρα [θα] το χρησιμοποιήσεις.
Προσέξτε τον όρο και το τονίζω και το διαφοροποιώ από οποιαδήποτε έννοια αναγεννήσεως, η οποία αναδύεται στο χώρο της προτεσταντικής θεολογίας και στο χώρο μερικών ομάδων πεντηκοστιανών κ.λπ., που μιλάνε για μια αναγέννηση άλλου τύπου όμως.
Προσέξτε εμείς γεννόμεθα μέσα στην κολυμβήθρα, αυτή είναι η μήτρα μας και εκεί μας δίνεται το μεγάλο δώρο του να ζήσουμε χριστιανικά και να λειτουργήσουμε το έργο του προσωπικού αγιασμού μας εν Αγίω Πνεύματι· εκεί είναι άλλο πράγμα, εκεί σου λέει τώρα γεννιέσαι, τώρα που γνώρισες το Χριστό· ήσουνα βαπτισμένος, αλλά τώρα που Τον γνώρισες, με την πίστη μόνο, γεννιέσαι· εδώ είναι η διαφοροποίηση γι᾽ αυτό σου λένε έλα να γεννηθείς. Άλλο πράγμα το ένα και άλλο τ᾽ άλλο· άλλο να έχεις ένα θησαυρό και να μην τον χρησιμοποιείς και άλλο να λένε που τον είχες αλλά ήταν άκυρος αφού δεν τον χρησιμοποιούσες και τώρα θα βρίσκεις μια καινούργια γέννηση. Είναι λεπτές διαφοροποιήσεις οι οποίες δημιουργούν τρομερές αιρέσεις.
Έτσι λοιπόν, η έννοια της πνευματικής πατρότητας ανήκει, προσέξτε, στην Εκκλησία· η Εκκλησία κάνει όλους τους ανθρώπους που βαπτίζει και οι οποίοι είναι κοντά Της, τους κάνει τέκνα Της γιατί ακριβώς γεννιόνται μες στην Εκκλησία· γεννήθηκαν στην κολυμβήθρα και συνεχίζουν αυτή τη γέννηση αν λειτουργήσουν τα δεδομένα της Εκκλησίας μας, άρα η έννοια τέκνον αρμόζει σε όλους τους πιστούς που είναι κοντά στην Εκκλησία.
Όλοι οι υπόλοιποι που λειτουργούν αυτή τη γέννηση είναι οι πνευματικοί, που είναι ιερείς, οι οποίοι δεν είναι έργο προσωπικό τους, λειτουργούν το έργο της Εκκλησίας. Οι επίσκοποι, οι πρεσβύτεροι, οι πάντες μες στην Εκκλησία λειτουργούν το έργο της Εκκλησίας· είναι διάκονοι της Εκκλησίας, δεν είναι κάτι δικό τους, κάτι προσωπικό τους, άρα η επίκληση τέκνον μου είναι γιατί μετέχει στην Εκκλησία και μέσα από την Εκκλησία αποκτούμε μια προσωπική σχέση, ενώ η Εκκλησία δίνει αυτή τη χάρη και στην Εκκλησία μέσα όλα γίνονται και προσωπικά ταυτόχρονα αλλά το τέκνον μου δεν είναι κάτι ιδιοτελές εγώ και εσύ· εν τη Εκκλησία μέσα ζεις και εγώ, επειδή είμαι διάκονος της Εκκλησίας και υπηρέτης της Εκκλησίας, σε λέω τέκνον μου.
Βλέπεις, λες ο ασθενής μου· ο γιατρός θα πει ο ασθενής μου. Ασθενής του είναι αλλά δεν είναι δική του ιατρική, έχει μια ιατρική, η οποία του δίνει οδηγίες πως να κάνει καλά τον ασθενή· είναι ασθενής του, βέβαια, είναι προσωπική η σχέση, αυτός και εκείνος, αλλά δεν τον γιάτρεψε απλώς ο ίδιος, τον γιάτρεψε η επιστήμη της ιατρικής και αυτός ο γιατρός, αν ήταν σωστός γιατρός, ήξερε καλά την επιστήμη της ιατρικής και γιάτρεψε κάποιον.
Μπορεί να μην έκανε καμιά ανακάλυψη ιατρική, απλώς ήξερε καλά την ιατρική· άρα προσέξτε διαφοροποιείστε αυτή την έννοια του γενικού και του προσωπικού και στην Εκκλησία μέσα ποτέ δεν παύει να υπάρχει το προσωπικό, [κάποια στιγμή ο Απόστολος Παύλος], λέει το ευαγγέλιόν μου· δεν είναι δικό του το ευαγγέλιο, αλλά αυτός το ζει προσωπικά και αυτό μεταδίδει. Λέει το ευαγγέλιόν μου!
Άρα κρατήστε στην Εκκλησία μέσα, που η Εκκλησία κάνει τα πάντα, αλλά δεν καταλύεται το προσωπικό μέγεθος, δηλαδή είμαστε άνθρωποι κι έχουμε πρόσωπο και γνωριζόμαστε, αλλά αυτό δεν λειτουργεί δεσμούς οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι από την Εκκλησία δηλαδή· αν ήταν οι δεσμοί ανεξάρτητοι από την Εκκλησία, αυτός θα ήταν ένας καθαρός γκουρουδισμός, είναι του γκουρού, είναι αυτή η έννοια, δεν έχει κάποια ιδεολογία πίσω του. Μπορεί να έχει μια γενική θρησκεία, αλλά ασκεί δικά του γεγονότα και κάνει τους ανθρώπους αυτό που θέλει εκείνος, το δικό του σύστημα, γι᾽ αυτό και τον ακολουθούν πιστά. Δεν είναι το τι λέει ένα δόγμα, [αλλά] το τι λέει αυτός.
Στην Εκκλησία υπάρχουν η αλήθεια και τα δόγματα και δεν μπορεί κανένας πνευματικός να τα καταλύσει αυτά τα μεγέθη, αλλά υπάρχει η θεολογία, υπάρχει Εκκλησία· άρα στην Εκκλησία μέσα δεν μπορούν να δεχτούν γκουρού, γιατί κανείς δεν μπορεί να πει μια δική του μεθοδολογία, ενώ στο χώρο του γκουρουδισμού, επειδή είναι πολυποίκιλες οι ματιές που κάνει ο καθένας σε αυτά τα θέματα, ο κάθε γκουρού έχει ένα δικό του κοίταγμα· άρα πρέπει ο κάθε μαθητής του να ακολουθεί το δικό του κοίταγμα, άρα πρέπει σε αυτόν να υπακούει και [μάλιστα] τυφλά να υπακούει.
Στην Εκκλησία δεν υπακούμε τυφλά. Εμείς υπακούμε στην Εκκλησία και όντας μέσα στην Εκκλησία, για να βοηθηθούμε να ακολουθήσουμε το δρόμο μας, κάποιος πνευματικός μας βοηθά να καταλάβουμε το ευαγγέλιο και πως ζούμε χριστιανικά, αλλά δεν ακολουθούμε τον πνευματικό, ούτε τις διδαχές του.
Προσέξτε κάτι άλλο, δεν υπάρχουν έκτακτοι πνευματικοί χαρισματούχοι. Όλοι οι πνευματικοί, εφόσον έχουν την άδεια της εξομολογήσεως και το μυστήριο της ιεροσύνης, είναι χαρισματούχοι. Όλοι έχουν χαρίσματα μέσα στην Εκκλησία και το χάρισμα της ιεροσύνης, άρα όλοι είναι χαρισματούχοι. Υπάρχει μια ιδιοτροπία στο λαό να ψάχνει τον πιο χαρισματούχο· δεν είναι αυτή ιστορία, εφόσον έχει το χάρισμα του εξομολογείν και συγχωρείν σημαίνει ότι το μυστήριο της δικής μας μετανοίας θα λειτουργηθεί μέσα από τα χέρια αυτού του πνευματικού, που δεν τον κρίνουμε εμείς σαν χαρισματούχο.
Δεν ξέρω ποιό λόγο έχετε να μην τον κρίνετε σαν χαρισματούχο, αλλά το μυστήριο της δικής μας μετανοίας, εφόσον έχει ευλογία από την Εκκλησία θα λειτουργηθεί και το μυστήριο, αν αφορά την εξομολόγηση, είναι μυστήριο το οποίο είναι μετανοίας. Τι σχέση έχει; Άμεση σχέση· ένας ιερέας που είναι καλός ή κακός στα μάτια σας ή στα μάτια μας, αν κάνει βάπτισμα, το ίδιο βάπτισμα κάνει. Άλλο αν κάνει το βάπτισμα με αιρετικό τρόπο, αν δεν κάνει [για παράδειγμα] τριττή κατάδυση, ή [κάνει] άλλα [δικά του] πράγματα, άλλο πράγμα [αυτό] και άλλο το ότι όποιος και να ναι ο πνευματικός [ιερέας], [αυτός] είναι στρατιώτης του Χριστού και επειδή έχει την άδεια από την Εκκλησία, λειτουργεί το χάρισμα. Δεν διαφοροποιείται λοιπόν. [Συνεπώς είναι λάθος η έκφραση]: θα πάω να κάνει το βάπτισμά μου ένας ιερέας πνευματικός.
Τι σημαίνει ιερέας πνευματικός; Η φράση είναι κολασμένη. Υπάρχει ιερέας που δεν είναι πνευματικός ή χριστιανός που δεν είναι πνευματικός, που δεν έχει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος; Η Εκκλησία, αν δει τέτοιο πράγμα, αν δει ότι καταστρέφει τους ανθρώπους θα τον καθαιρέσει ή [απλά] δεν θα του δώσει άδεια να εξομολογεί και να τελεί τα μυστήρια.
Προσέξτε αυτό το λεπτεπίλεπτο σημείο, γιατί αν δεν το καταλάβουμε δημιουργούνται τάσεις γκουρουδισμού μες στην Εκκλησία και είναι πάρα πολλές αυτές οι επικίνδυνες οι τάσεις και προσέξτε, το ξαναλέω, η μετάνοια είναι δική μας. Πόσο βάθος μετανοίας έχουμε, έτσι θα συγχωρηθούμε και δεν είναι το θέμα ποιός πνευματικός μας εξομολογεί· άλλο μια πνευματική συμβουλή ή όχι, αλλά το κέντρο είναι η δική μας μετάνοια. Χωρίς να έχουμε εμείς μετάνοια και ο καλύτερος, ο πιο άγιος πνευματικός κατά τα μέτρα του Θεού, δεν τα ξέρω, να μας εξομολογήσει, δεν αλλάζει τίποτε, αν εμείς δεν μετανιώσουμε, δεν αλλάζει τίποτε.
Κρατήστε αυτά τα μεγέθη γιατί πολύ το φοβάμαι, επειδή οι χριστιανοί λίγο έχουμε για κάποιες έτσι σχέσεις και πολύ το προσωπικό, το έχουμε πάρα πολύ έντονο το προσωπικό, να υπάρχει προσωπική σχέση, είμαι εγώ και εσύ, βλέπετε λέει το ευαγγέλιό μου αλλά το ευαγγέλιο είναι του Χριστού, η ιατρική είναι του Χριστού, η μεθοδολογία είναι Χριστού, η θεραπευτική είναι του Χριστού και εμείς εφαρμόζουμε αυτό το ευαγγέλιο και αυτή τη μεθοδολογία, αυτή την πρακτική, γι᾽ αυτό δεν μπορεί κανένας να πει μια καινούργια πρακτική πέρα από αυτό που λέει η Εκκλησία. Παρακαλώ κρατήστε το γιατί δημιουργούνται παρενέργειες στην Εκκλησία μέσα, οι οποίες βαθύτατα με στεναχωρούν και η σχέση παραμένει προσωπική, αλλά δεν μπορεί να γίνει γκουρουδική η σχέση.
Σας παρακαλώ γι' αυτό στην προσωπική σας ζωή έχετε και ελευθερία για πράγματα τα οποία δεν είναι αμαρτία· έχετε ελευθερία να κινηθείτε από δω ή από κει, η καθοδήγηση έρχεται στο δρόμο που μπορεί να δημιουργήσει αμαρτία, να ξέρουμε τι θα κάνουμε, μην πέσουμε σε παγίδα του διαβόλου και αμαρτήσουμε, αλλά η καθοδήγηση δεν είναι σε καθημερινά πράγματα· έχουμε και μια δυνατότητα δηλαδή να σκεφτόμασθε μερικά πράγματα· άλλο η συγκατάβαση η οποία είναι όταν ξεπερνάμε έναν κανόνα, κάνουμε [τότε] συγκατάβαση και άλλο κάτι άλλο. Κοιτάξτε τώρα, βλέπετε το θέμα της νηστείας, παράδειγμα είναι αυτό, πολύ απλό δηλαδή και δεν είναι καίριο, το φέρνω σαν παράδειγμα επειδή είναι επίκαιρο. Η Εκκλησία λέει αυτή είναι η νηστεία, τέρμα.
Αν πρόκειται να την κάνεις δεν χρειάζεται να ρωτήσεις τίποτα. Με ρωτάνε «να κάνω νηστεία;»· μα αυτό εννοείται, αυτό λέει το ευαγγέλιο του Χριστού, εγώ θα σου πω αν θα κάνεις νηστεία ή όχι; Άλλο αν για κάποιους λόγους υγείας κ.λπ. ή άλλους λόγους δεν μπορούμε, τότε ναι, καθοδηγούμασθε πως θα το κάνουμε.
Διαφοροποιείστε το, δεν χρειάζεται να ρωτάτε κάτι περιττό, αφού το λέει η Εκκλησία είναι ερώτημα να νηστέψω ή όχι; Δεν χρειάζεται καθόλου. Αν όμως πούμε, να νηστέψουμε παραπάνω από αυτό που λέει η Εκκλησία, πρέπει να πάρουμε άδεια. Η υπέρβαση ή η μείωση ενός κανόνος χρειάζεται κάποια άδεια, γιατί μπορεί να είναι προσωπική και εγωιστική μας ιδιοτροπία· αλλά εκείνο που λέει η Εκκλησία το λέει η Εκκλησία, το ξέρουμε, διαβάζοντας έχουμε αυτή την ελευθερία.
Προσέξτε, κρατήστε ένα απλό σχήμα που θα σας πω τώρα, είναι πολύ απλό το σχήμα, αλλά θα το καταλάβετε και μάλιστα το κάνω σε μια συγκριτική διαφοροποιήσεως της ορθοδόξου και μοναδικής Εκκλησίας με τα μορφώματα τα χριστιανικά του Βατικανού ή του προτεσταντισμού· εμείς, κοιτάξτε, έχουμε μέσα στην Εκκλησία προσωπική σχέση και έχουμε και έναν πνευματικό, που σημαίνει κάνουμε υπακοή στην Εκκλησία και δια του πνευματικού, αλλά ταυτόχρονα έχουμε μια ελευθερία σκέψεως και μπορούμε να πούμε εγώ θα νηστέψω, δεν χρειάζεται να πάρουμε άδεια από τον πνευματικό αφού θα νηστέψουμε· άρα υπάρχει η άμεση σχέση με τον Θεό και η άμεση σχέση με την Εκκλησία. Είναι διττό δηλαδή το σχήμα, η άμεση σχέση με τον Θεό, με την Εκκλησία και άμεση σχέση δια του πνευματικού και τα δύο υπάρχουν.
Στο χώρο της βατικανίου σκέψεως υπάρχει μόνο το ένα, είναι μόνο δια του πνευματικού, κάθετα. Καταρχήν, δεν υπάρχει άμεση σχέση με την Εκκλησία και εκεί μάλιστα το θέμα είναι πάρα πολύ κορυφαίο και κολασμένο, γιατί η σχέση πια του κάθε πιστού με την Εκκλησία είναι σχέση του πιστού με τον Πάπα. Είναι πολύ πιο ακραίο εκεί πέρα το έγκλημα, άρα καταργείται αυτό το διπολικό σχήμα, δηλαδή εγώ και ο Χριστός, εγώ κι η Εκκλησία· για να λειτουργήσει η ελευθερία, μα αυτή είναι η ελευθερία.
Στο χώρο λοιπόν της βατικανίου σκέψεως καταργείται αυτή η έννοια, γίνεται μονομερής και μάλιστα ούτε καν ο πνευματικός μας που έχουμε, αλλά μέσα, δια του Πάπα σωζόμαστε, μονομερής σχέση. Στην άλλη μεριά του προτεσταντισμού, υπάρχει πάλι μονομέρεια απ᾽ τη άλλη μεριά· εγώ και ο Θεός μόνο, τίποτε άλλο· γι᾽ αυτό και δεν υπάρχει πνευματικός. Καταλάβετε αυτές τις απλές διαφοροποιήσεις.
Στην ορθόδοξη Εκκλησία κρατούμε αυτό το σύστημα της βαθιάς σκέψεως. Εγώ μες στην Εκκλησία είμαι, μες στην Εκκλησία πάντοτε κάνω αυτό που λέει η Εκκλησία και εφαρμόζω για τη σωτηρία μου αυτά που λέει ο πνευματικός μου, για να μην αμαρτάνω και ταυτόχρονα, όμως, διατηρώ την προσωπική μου ελευθερία να διαβάζω και το ευαγγέλιο, να μπορώ να το μελετώ και να λέω τώρα έχει νηστεία, θα νηστέψω, δεν χρειάζεται να πούμε μπορώ να μην κλέβω, μα τόσο αυτονόητο είναι· διάβασε τι λέει η Εκκλησία μας, μπορώ να μην μοιχεύω; Ε, αφού το λέει δεν χρειάζεται, τόσο αυτονόητο είναι.
Πιστεύω να κρατάτε αυτό το απλό σχήμα που δημιουργεί τρομερές παρενέργειες και εφόσον δηλαδή τόσο βαθιά υπάρχει αυτή η διαστροφή και η αίρεση μόνο στα δύο σχήματα που είπα, ξέρω γω, βατικάνιο σχήμα ή προτεσταντικό, πόσω μάλλον σε δεκάδες άλλα σχήματα που δημιουργούν παρενέργειες· και η Ορθοδοξία έχει αυτό το μοναδικό κάλλος, είναι η ελευθερία του προσώπου το οποίο καταξιώνεται ότι ακούγοντας το ευαγγέλιο μπορείς να αλλάξεις.
Βλέπετε ακόμη και στην αλλαγή μας, στη μετάνοιά μας, για πρώτη φορά που μετανοούμε και δεν έχουμε πνευματικό, μας καλεί η χάρις του Θεού δηλαδή· δεν παίρνουμε άδεια να πάμε σε πνευματικό, η χάρις του Θεού μας καλεί αμέσως και πάμε μετά να συγχωρεθούμε και να μπούμε στην υπακοή της Εκκλησίας, δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Καταλάβετε το σχήμα, λοιπόν, για να ολοκληρώσω τη φράση το τέκνον μου.
Άρα μες στην Εκκλησία όλοι οι άνθρωποι, επειδή γεννιόνται μες στην Εκκλησία και συνεχίζουν αυτή την αναγέννηση, συνεχίζουν δεν είναι πρωτογενής μες στην Εκκλησία, τους λέει τέκνον μου και αυτή η λέξη ξεπερνά ακόμη και τη λέξη τέκνον μου της πατρικής και μητρικής ιδιότητας· δεν καταργείται αυτή η λέξη, αλίμονο αλλά αποκτά ένα μεγαλύτερο κάλλος, γίνεται μια πολύ βαθιά πνευματική πατρότης, γιατί πολύ σωστά οι γονείς διασώζουν και διατηρούν τη ζωή μας να είμαστε καλοί άνθρωποι, να σπουδάσουμε, να μεγαλώσουμε και μακάρι να έχουν και έννοιες βαθιές πνευματικές, αλλά υπάρχει και μια βαθύτερη πατρότητα που είναι η πατρότητα εν Αγίω Πνεύματι, που είναι μες στην Εκκλησία, γιατί όλοι είμαστε παιδιά του Θεού, υπακούοντας σε έναν πνευματικό που έχουμε και με αυτόν προσωπική σχέση.
Κρατήστε αυτό το σχήμα για να ολοκληρώσω όσο μπορώ αυτό το πολύ μεγάλο θέμα του τέκνον μου που λέει εδώ.
Ο πνευματικός θα ακούσει και θα μας διαβάσει μια ευχή εφόσον μετανόησαμε και [εκεί] ολοκληρώθηκε το μυστήριο. Εκεί έληξε το μυστήριο· και το άλλο είναι μια πορεία πνευματικής καθοδηγήσεως, που δεν είναι θέμα μιας στιγμής, [αλλά θέμα] μιας ολόκληρης ζωής. Η Εκκλησία ολόκληρη [με ο,τι κάνει] καθοδηγεί βλέπετε.
Γι᾽ αυτό οι πιστοί, βλέπουν κάτι και ρωτούν· τι γίνεται εδώ; [Μαθαίνουν] για τα προσκυνήματα, για τις γιορτές· μπορεί τα πάντα να μας τα μάθει [σε μία] στιγμή ο πνευματικός, όλα στη ζωή μας; Ενώ η εξομολόγηση είναι μυστήριο μετανοίας. Γι᾽ αυτό προσέξτε όταν προσέρχονται κάποιοι για εξομολόγηση τους ρωτάω: θες να εξομολογηθείς ή να κουβεντιάσουμε; [Αυτό] μετράει.
Μερικοί δεν ξέρουν γιατί ήρθαν· αν μου πουν [ήλθαν] για εξομολόγηση πρέπει να μιλήσουν αυτοί, να μη μιλάω εγώ και πρέπει να μιλήσουν και να πουν τις αμαρτίες τους και την βαθιά μετάνοιά τους. Αυτή είναι η εξομολόγηση. Είναι άλλη, παράλληλη ιστορία, αυτή της πνευματικής καθοδηγήσεως, μην τα μπλέκετε τα πράγματα.
Άρα εφόσον, λοιπόν, η δική μας μετάνοια μετράει, ο ιερέας δεν θα διαβάσει μια καλύτερη ευχή και ο χειρότερος ιερέας να [είναι], αν υπάρχει τέτοιο πράγμα, την ίδια ευχή διαβάζει, δεν αλλάζει τίποτα εδώ. Προσέξτε, αν μπω σε ένα κατάστημα με φαγητά που έχει κι ένα γκαρσόνι. Το γκαρσόνι πως θα είναι, αν είναι έτσι, αν είναι κακομούτσουνο, αν είναι καλό ή αμαρτωλό γκαρσόνι, το μενού παραμένει ίδιο και το ίδιο φαγητό θα δώσει, έτσι δεν είναι; Άλλο πράγμα λοιπόν [η εξομολόγηση και άλλο] η πνευματική καθοδήγηση. Άλλο [πράγμα δηλαδή] είναι το γκαρσόνι, [που δεν έχει καμμία σχέση με το φαγητό] και άλλο να πας στο σεφ για να μάθεις τη συνταγή· άλλο πράγμα είναι αυτό, έτσι; Διαφοροποιείστε τα και μην τα μπλέκετε. Άρα να έχετε μετάνοια, [διότι η εξομολόγηση] είναι η ιστορία, της μετανοίας.
Ειδάλλως καταφεύγουμε να ψάχνουμε να εξομολογηθούμε στον καλύτερο πνευματικό. Που θα τον βρούμε, και πως θα τον κρίνουμε; Μπορούμε να κρίνουμε ποιός είναι ο καλύτερος πνευματικός με τα μάτια μας; Ξέρουμε τι έχει στην καρδιά του, που τον ξέρουμε; Επειδή έτσι [νομίζουμε] και τον κρίνουμε; Και αν μας πλανάει, αν [μας] κάνει [καλό] μάρκετινγκ, αν αυτοδιαφημίζεται;
Που το ξέρουμε που είναι καλός πνευματικός, που τον γνωρίζουμε; Ίσα-ίσα αν είναι και χαρισματούχος άνθρωπος, κρύβεται κιόλας· και πολλοί άγιοι καταλήγουν να μιλούν και να λένε: ε, γιατί ήρθες εδώ πέρα, τι ήρθες να κάνεις εδώ; Και [μετά όσοι πήγαν να τους δουν] λένε: α, εγώ πήγα να του μιλήσω και μου είπε τι ήρθες να κάνεις; [Βλέπετε] αυτοί οι άνθρωποι δεν αυτοδιαφημίζονται· σας παρακαλώ εδώ έχουμε άλλα μεγέθη. Να έχετε καθαρό μυαλό και να έχετε μετάνοια. Αν στην πορεία [ο πνευματικός] σας λέει πράγματα τα οποία είναι εκτός παραδόσεώς μας, να πείτε εδώ είναι λάθος αυτός, [διαφορετικά] πως τον κρίνετε τον πνευματικό;
Πόσες φορές [με] παίρνουν τηλέφωνο -αυτά τα οποία με τρελαίνουν- και μου λένε, πάτερ να εξομολογηθώ· λέω, βεβαίως· μου λένε, έχετε χάρισμα; Λέω, είμαι ιερέας, έχω τη χάρη της ιεροσύνης· μου λένε, όχι αυτό. Λέω, τι άλλο θέλετε; Μου λένε, είστε διορατικός; Μα τι μου λέτε; Διορατικός; [Τώρα εσείς] θα έρθετε να εξομολογηθείτε ή θα έρθετε να σας πω εγώ τις αμαρτίες σας κι εσείς να πείτε ω, μου τα είπε όλα!; Όχι δεν είμαι τίποτε [απ᾽ όλα] αυτά! Είμαι μόνο πνευματικός, όπως μ᾽ έκανε ο Χριστός και τίποτε άλλο! Τι θα πει διορατικός δηλαδή; [Θέλουμε] να μας πείτε κάτι βαθύτερο· τι βαθύτερο να σας πω; Να έχετε βαθιά μετάνοια. Πόσες φορές απ᾽ το τηλέφωνο, πάτερ βγάζετε δαιμόνια; Λέω, δεν ξέρω, αν εγώ εξομολογώ κάποιον και μετανιώσει και φύγουν τα δαιμόνια, δεν ξέρω, εγώ δεν είμαι δαιμονολόγος, δεν θα ασχοληθώ εγώ με τα δαιμόνια.
Πόσα τέτοια ερωτήματα συνεχώς! Τίποτε, είμαι ένας απλός πνευματικός· [που] εξομολογώ, [κι εσείς παρακαλώ] ελάτε μετανιωμένοι. Τι τον θέλετε τον διορατικό κ.λπ.; Και που θα βρει όλη η Ελλάδα τους καίριους, [διορατικούς πνευματικούς]; [Πιστεύετε ότι] όλοι θα βρουν και θα καταλάβουν τον άγιο Πορφύριο; Ε, πιστέψτε με, τόσα χρόνια κάθισα μαζί του, δεν κατάλαβα τίποτε που ήταν Άγιος, τόσο πολύ το έκρυβε ο άνθρωπος. Ιδέα δεν είχα πάρει, και δεν είχα πάρει ιδέα ευτυχώς, [γιατί] θα το είχα βάλει στα πόδια! Γιατί αν συναντούσα έναν που μου έλεγε ότι είναι άγιος, θα το έβαζα στα πόδια. Θα φοβόμουν να έχω έναν άγιο πνευματικό, τον μπελά μου να βρω; Κι [επειδή νόμιζα πως δεν ήταν], ακριβώς γι᾽ αυτό πήγα.
Ένα απλό γεροντάκι μου είπαν ότι είναι. Είχα πνευματικό που είχε αρρωστήσει [και δεν μπορούσε πια να εξομολογεί], και μου λένε πως υπάρχει ένα απλό γεροντάκι· λέω που; Στην Πεντέλη· τους λέω, χαμένος; Χαμένος. Λέω, γνωστός; Άγνωστος μου λένε· και έτσι πήγα, στην Πεντέλη. Ένα άγνωστο γεροντάκι που δεν πήρα είδηση τίποτα, καθήμενος οχτώ-εννέα χρόνια μαζί του, δεν πήρα [είδηση] τίποτε· στο τέλος κάτι μυρίστηκα· αν καταλάβαινα που είναι διάσημος κ.λπ. θα το είχα βάλει στα πόδια, πιστέψτε με. Αυτή ήταν η δική μου εμπειρία, σας το λέω έτσι πολύ απλά. Τελικά, ο άνθρωπος ήταν Άγιος και τώρα απεδείχθη, αλλά το 'κρυβε! Αυτό δεν είναι το ωραίο, ε;»
Στο βίντεο ακούμε το παραπάνω κείμενο από τον ίδιον
Bέβαια κατά τα μέτρα της πνευματικής ζωής και της χριστιανικής ποιμαντικής ζωής αυτό το τέκνον είναι κατανοητό· βέβαια σε δεδομένα προχριστιανικά αυτό δεν είναι πολύ εύκολο να γίνει κατανοητό. Ακόμη και οι δάσκαλοι, οι φιλοσοφικές σχολές κ.λπ. που χαν μαθητές δεν φαίνονται να αποκαλούν τους μαθητές τους τέκνον μου· θα ήταν μαθηταί μου.
Οι λέξεις δεν είναι συνήθεις, αλλά αυτή η λέξη αναδύεται μέσα από την έννοια της πνευματικής πατρότητας, η οποία αναδεικνύεται στο χώρο της Εκκλησίας μας και βλέπετε τέκνον μου τον λέει ενώ δεν είναι φυσικό του τέκνο, δεν είχε τέκνα, δεν ήταν παντρεμένος, αλλά επειδή μέσα από την πνευματική ζωή, το ξέρετε όλοι αυτό, αλλά να σταθώ λίγο στην ανάλυση, κάποιος ζώντας πνευματικά γεννιέται εν Αγίω Πνεύματι.
Γεννιέται, βρίσκει τον εαυτό του και πάλι, καθαρίζει τον εαυτό του και θεωρείται η Εκκλησία, η οποία έχει λειτουργήσει σε αυτό το έργο της βαθιάς, βαθιάς αναγεννήσεως του ανθρώπου, προσέξτε αναγέννηση [σημαίνει] είναι βαπτισμένος μεν αλλά δεν το είχε χρησιμοποιήσει· σου έδωσε ένα δώρο και δεν το χρησιμοποίησες και έρχεται η ώρα που τώρα [θα] το χρησιμοποιήσεις.
Προσέξτε τον όρο και το τονίζω και το διαφοροποιώ από οποιαδήποτε έννοια αναγεννήσεως, η οποία αναδύεται στο χώρο της προτεσταντικής θεολογίας και στο χώρο μερικών ομάδων πεντηκοστιανών κ.λπ., που μιλάνε για μια αναγέννηση άλλου τύπου όμως.
Προσέξτε εμείς γεννόμεθα μέσα στην κολυμβήθρα, αυτή είναι η μήτρα μας και εκεί μας δίνεται το μεγάλο δώρο του να ζήσουμε χριστιανικά και να λειτουργήσουμε το έργο του προσωπικού αγιασμού μας εν Αγίω Πνεύματι· εκεί είναι άλλο πράγμα, εκεί σου λέει τώρα γεννιέσαι, τώρα που γνώρισες το Χριστό· ήσουνα βαπτισμένος, αλλά τώρα που Τον γνώρισες, με την πίστη μόνο, γεννιέσαι· εδώ είναι η διαφοροποίηση γι᾽ αυτό σου λένε έλα να γεννηθείς. Άλλο πράγμα το ένα και άλλο τ᾽ άλλο· άλλο να έχεις ένα θησαυρό και να μην τον χρησιμοποιείς και άλλο να λένε που τον είχες αλλά ήταν άκυρος αφού δεν τον χρησιμοποιούσες και τώρα θα βρίσκεις μια καινούργια γέννηση. Είναι λεπτές διαφοροποιήσεις οι οποίες δημιουργούν τρομερές αιρέσεις.
Έτσι λοιπόν, η έννοια της πνευματικής πατρότητας ανήκει, προσέξτε, στην Εκκλησία· η Εκκλησία κάνει όλους τους ανθρώπους που βαπτίζει και οι οποίοι είναι κοντά Της, τους κάνει τέκνα Της γιατί ακριβώς γεννιόνται μες στην Εκκλησία· γεννήθηκαν στην κολυμβήθρα και συνεχίζουν αυτή τη γέννηση αν λειτουργήσουν τα δεδομένα της Εκκλησίας μας, άρα η έννοια τέκνον αρμόζει σε όλους τους πιστούς που είναι κοντά στην Εκκλησία.
Όλοι οι υπόλοιποι που λειτουργούν αυτή τη γέννηση είναι οι πνευματικοί, που είναι ιερείς, οι οποίοι δεν είναι έργο προσωπικό τους, λειτουργούν το έργο της Εκκλησίας. Οι επίσκοποι, οι πρεσβύτεροι, οι πάντες μες στην Εκκλησία λειτουργούν το έργο της Εκκλησίας· είναι διάκονοι της Εκκλησίας, δεν είναι κάτι δικό τους, κάτι προσωπικό τους, άρα η επίκληση τέκνον μου είναι γιατί μετέχει στην Εκκλησία και μέσα από την Εκκλησία αποκτούμε μια προσωπική σχέση, ενώ η Εκκλησία δίνει αυτή τη χάρη και στην Εκκλησία μέσα όλα γίνονται και προσωπικά ταυτόχρονα αλλά το τέκνον μου δεν είναι κάτι ιδιοτελές εγώ και εσύ· εν τη Εκκλησία μέσα ζεις και εγώ, επειδή είμαι διάκονος της Εκκλησίας και υπηρέτης της Εκκλησίας, σε λέω τέκνον μου.
Βλέπεις, λες ο ασθενής μου· ο γιατρός θα πει ο ασθενής μου. Ασθενής του είναι αλλά δεν είναι δική του ιατρική, έχει μια ιατρική, η οποία του δίνει οδηγίες πως να κάνει καλά τον ασθενή· είναι ασθενής του, βέβαια, είναι προσωπική η σχέση, αυτός και εκείνος, αλλά δεν τον γιάτρεψε απλώς ο ίδιος, τον γιάτρεψε η επιστήμη της ιατρικής και αυτός ο γιατρός, αν ήταν σωστός γιατρός, ήξερε καλά την επιστήμη της ιατρικής και γιάτρεψε κάποιον.
Μπορεί να μην έκανε καμιά ανακάλυψη ιατρική, απλώς ήξερε καλά την ιατρική· άρα προσέξτε διαφοροποιείστε αυτή την έννοια του γενικού και του προσωπικού και στην Εκκλησία μέσα ποτέ δεν παύει να υπάρχει το προσωπικό, [κάποια στιγμή ο Απόστολος Παύλος], λέει το ευαγγέλιόν μου· δεν είναι δικό του το ευαγγέλιο, αλλά αυτός το ζει προσωπικά και αυτό μεταδίδει. Λέει το ευαγγέλιόν μου!
Άρα κρατήστε στην Εκκλησία μέσα, που η Εκκλησία κάνει τα πάντα, αλλά δεν καταλύεται το προσωπικό μέγεθος, δηλαδή είμαστε άνθρωποι κι έχουμε πρόσωπο και γνωριζόμαστε, αλλά αυτό δεν λειτουργεί δεσμούς οι οποίοι είναι ανεξάρτητοι από την Εκκλησία δηλαδή· αν ήταν οι δεσμοί ανεξάρτητοι από την Εκκλησία, αυτός θα ήταν ένας καθαρός γκουρουδισμός, είναι του γκουρού, είναι αυτή η έννοια, δεν έχει κάποια ιδεολογία πίσω του. Μπορεί να έχει μια γενική θρησκεία, αλλά ασκεί δικά του γεγονότα και κάνει τους ανθρώπους αυτό που θέλει εκείνος, το δικό του σύστημα, γι᾽ αυτό και τον ακολουθούν πιστά. Δεν είναι το τι λέει ένα δόγμα, [αλλά] το τι λέει αυτός.
Στην Εκκλησία υπάρχουν η αλήθεια και τα δόγματα και δεν μπορεί κανένας πνευματικός να τα καταλύσει αυτά τα μεγέθη, αλλά υπάρχει η θεολογία, υπάρχει Εκκλησία· άρα στην Εκκλησία μέσα δεν μπορούν να δεχτούν γκουρού, γιατί κανείς δεν μπορεί να πει μια δική του μεθοδολογία, ενώ στο χώρο του γκουρουδισμού, επειδή είναι πολυποίκιλες οι ματιές που κάνει ο καθένας σε αυτά τα θέματα, ο κάθε γκουρού έχει ένα δικό του κοίταγμα· άρα πρέπει ο κάθε μαθητής του να ακολουθεί το δικό του κοίταγμα, άρα πρέπει σε αυτόν να υπακούει και [μάλιστα] τυφλά να υπακούει.
Ακολουθούμε τη διδαχή της Εκκλησίας, γι᾽ αυτό κανένας πνευματικός δεν μπορεί να έχει δικές του διδαχές, δεν είναι δυνατό αυτό· λειτουργεί σε αυτό που είναι η Εκκλησία. Δεν μπορεί λοιπόν στην Εκκλησία μέσα να λειτουργηθούν οι γκουρουδισμοί· γι᾽ αυτό στην Εκκλησία μέσα, εφόσον και αν όλοι οι πνευματικοί της Εκκλησίας ακολουθούν την ίδια θεολογία, δεν υπάρχει διαφοροποίηση. Δεν υπάρχει διαφοροποίηση, είναι το ίδιο πράγμα· και γι᾽ αυτό μεταδίδει την ίδια αλήθεια. [Άρα είναι λάθος] όταν ακούμε μερικές φορές που [λένε ότι] ένας πνευματικός [γι᾽ αυτό το θέμα] έχει άλλη άποψη. Μπορεί να υπάρχουν διάφορες απόψεις, ξέρω γω, για μια παιδαγωγία αλλά για χοντρά πράγματα, πράγματα τα οποία απαγορεύονται από την Εκκλησία, [δεν μπορεί να υπάρχει διαφοροτική άποψη].
Για παράδειγμα δεν μπορεί ένας πνευματικός να πει σε κάποιον, σου επιτρέπω να κλέψεις γιατί πεινάς· δεν το επιτρέπει η Εκκλησία, μέσα από τους κανόνες, μέσα από την Αγία Γραφή δεν μπορεί να πει «εγώ κάνω συγκατάβαση να κλέψεις» και [να κάνει την] δική του παιδαγωγία. Τον οδηγεί [έτσι] στην αμαρτία, δεν μπορεί να πει τίποτε δικό του, πρέπει να ακολουθήσει την Εκκλησία.
Άλλο η εφαρμογή ή η συγκατάβαση η ελαφρά ή πιο σκληρότερη εφαρμογή, που είναι ένα ποίκιλμα, όπως γίνεται στην παιδαγωγία, ένα παιδί που είναι πολύ άτακτο αλλιώς του φέρεσαι, ένα παιδί που δεν είναι άτακτο αλλιώς του φέρεσαι· αλλά η προοπτική είναι μία να κάνεις παιδαγωγία στο παιδί. Κρατήστε αυτό το μέγεθος για να μη νομίζει κανείς που μέσα στην Εκκλησία υπάρχουν ανεξάρτητες νησίδες γκουρού πνευματικών που ακολουθούν τη δική τους μεθοδολογία.
Είναι Εκκλησία και ο δικός σας έλεγχος, επειδή μέσα στην Εκκλησία δεν χάνετε την προσωπικότητά σας, δεν είστε δηλαδή μαθητές ενός γκουρού, έχετε προσωπικότητα και συνεχώς αυτά τα οποία ακούτε, όσο μπορείτε τα μελετάτε στο νου σας, αν αρμόζουν με το ευαγγέλιο· αν σου πει λοιπόν πήγαινε να κλέψεις, ξέρεις ότι είναι εκτός ευαγγελίου. Εκεί δεν κάνεις υπακοή, όποια αιτία και να σου πει δεν κάνεις καμία υπακοή, γιατί σε οδηγεί στην αμαρτία.
Η υπακοή είναι άνευ αμαρτίας και αιρέσεως, άρα αυτή η διπλή ιδιότητα του άνευ αμαρτίας και αιρέσεως οδηγεί στην πλήρη ελευθερία του προσώπου, που μπορεί να ελέγχει τουλάχιστον άνευ αμαρτίας και αιρέσεως αυτά τα οποία ακούει απ᾽ τον πνευματικό του· άρα με αυτά τα απλά που σας λέγω καταλύεται, καταργείται δηλαδή η έννοια της ιδιωτικότητας της προσωπικής σχέσης και είναι έννοια εκκλησιαστική αυτή η σχέση, αποκτά κάλλος μες στην Εκκλησία.
Άλλο η εφαρμογή ή η συγκατάβαση η ελαφρά ή πιο σκληρότερη εφαρμογή, που είναι ένα ποίκιλμα, όπως γίνεται στην παιδαγωγία, ένα παιδί που είναι πολύ άτακτο αλλιώς του φέρεσαι, ένα παιδί που δεν είναι άτακτο αλλιώς του φέρεσαι· αλλά η προοπτική είναι μία να κάνεις παιδαγωγία στο παιδί. Κρατήστε αυτό το μέγεθος για να μη νομίζει κανείς που μέσα στην Εκκλησία υπάρχουν ανεξάρτητες νησίδες γκουρού πνευματικών που ακολουθούν τη δική τους μεθοδολογία.
Είναι Εκκλησία και ο δικός σας έλεγχος, επειδή μέσα στην Εκκλησία δεν χάνετε την προσωπικότητά σας, δεν είστε δηλαδή μαθητές ενός γκουρού, έχετε προσωπικότητα και συνεχώς αυτά τα οποία ακούτε, όσο μπορείτε τα μελετάτε στο νου σας, αν αρμόζουν με το ευαγγέλιο· αν σου πει λοιπόν πήγαινε να κλέψεις, ξέρεις ότι είναι εκτός ευαγγελίου. Εκεί δεν κάνεις υπακοή, όποια αιτία και να σου πει δεν κάνεις καμία υπακοή, γιατί σε οδηγεί στην αμαρτία.
Η υπακοή είναι άνευ αμαρτίας και αιρέσεως, άρα αυτή η διπλή ιδιότητα του άνευ αμαρτίας και αιρέσεως οδηγεί στην πλήρη ελευθερία του προσώπου, που μπορεί να ελέγχει τουλάχιστον άνευ αμαρτίας και αιρέσεως αυτά τα οποία ακούει απ᾽ τον πνευματικό του· άρα με αυτά τα απλά που σας λέγω καταλύεται, καταργείται δηλαδή η έννοια της ιδιωτικότητας της προσωπικής σχέσης και είναι έννοια εκκλησιαστική αυτή η σχέση, αποκτά κάλλος μες στην Εκκλησία.
Χωρίς να είναι στην Εκκλησία ο πνευματικός και ο εξομολογούμενος δεν έχει κανένα νόημα. Τότε πραγματικά είμαστε γκουρού και ένας ο οποίος είναι αποκομμένος από την Εκκλησία και ας ήταν παλιά πνευματικός, αν έχει αποκοπεί από την Εκκλησία, αν έχει αποσκιρτήσει, αν έχει φύγει, ξέρω γω, αν έχει καθαιρεθεί, δεν έχει τη δυνατότητα να έχει πνευματικά παιδιά, υπό την έννοια ότι επειδή εξέπεσε βαθύτατα δεν μπορεί να καθοδηγήσει. Μπορεί να παραμένει όποιος είναι μέσα στην Εκκλησία, αλλά δεν μπορεί να εξομολογήσει· βλέπετε είναι ένα θέμα εκκλησιολογικό, γι᾽ αυτό πολλές φορές μερικοί με ρωτάνε «μπορώ να πάω σε άλλον πνευματικό», φυσικά αν δεν είναι αιρετικός και αν δεν διδάσκει αμαρτίες γιατί όχι δεν υπάρχει θέμα· δηλαδή η Εκκλησία είναι Μία.
Προσέξτε κάτι άλλο, δεν υπάρχουν έκτακτοι πνευματικοί χαρισματούχοι. Όλοι οι πνευματικοί, εφόσον έχουν την άδεια της εξομολογήσεως και το μυστήριο της ιεροσύνης, είναι χαρισματούχοι. Όλοι έχουν χαρίσματα μέσα στην Εκκλησία και το χάρισμα της ιεροσύνης, άρα όλοι είναι χαρισματούχοι. Υπάρχει μια ιδιοτροπία στο λαό να ψάχνει τον πιο χαρισματούχο· δεν είναι αυτή ιστορία, εφόσον έχει το χάρισμα του εξομολογείν και συγχωρείν σημαίνει ότι το μυστήριο της δικής μας μετανοίας θα λειτουργηθεί μέσα από τα χέρια αυτού του πνευματικού, που δεν τον κρίνουμε εμείς σαν χαρισματούχο.
Δεν ξέρω ποιό λόγο έχετε να μην τον κρίνετε σαν χαρισματούχο, αλλά το μυστήριο της δικής μας μετανοίας, εφόσον έχει ευλογία από την Εκκλησία θα λειτουργηθεί και το μυστήριο, αν αφορά την εξομολόγηση, είναι μυστήριο το οποίο είναι μετανοίας. Τι σχέση έχει; Άμεση σχέση· ένας ιερέας που είναι καλός ή κακός στα μάτια σας ή στα μάτια μας, αν κάνει βάπτισμα, το ίδιο βάπτισμα κάνει. Άλλο αν κάνει το βάπτισμα με αιρετικό τρόπο, αν δεν κάνει [για παράδειγμα] τριττή κατάδυση, ή [κάνει] άλλα [δικά του] πράγματα, άλλο πράγμα [αυτό] και άλλο το ότι όποιος και να ναι ο πνευματικός [ιερέας], [αυτός] είναι στρατιώτης του Χριστού και επειδή έχει την άδεια από την Εκκλησία, λειτουργεί το χάρισμα. Δεν διαφοροποιείται λοιπόν. [Συνεπώς είναι λάθος η έκφραση]: θα πάω να κάνει το βάπτισμά μου ένας ιερέας πνευματικός.
Τι σημαίνει ιερέας πνευματικός; Η φράση είναι κολασμένη. Υπάρχει ιερέας που δεν είναι πνευματικός ή χριστιανός που δεν είναι πνευματικός, που δεν έχει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος; Η Εκκλησία, αν δει τέτοιο πράγμα, αν δει ότι καταστρέφει τους ανθρώπους θα τον καθαιρέσει ή [απλά] δεν θα του δώσει άδεια να εξομολογεί και να τελεί τα μυστήρια.
Προσέξτε αυτό το λεπτεπίλεπτο σημείο, γιατί αν δεν το καταλάβουμε δημιουργούνται τάσεις γκουρουδισμού μες στην Εκκλησία και είναι πάρα πολλές αυτές οι επικίνδυνες οι τάσεις και προσέξτε, το ξαναλέω, η μετάνοια είναι δική μας. Πόσο βάθος μετανοίας έχουμε, έτσι θα συγχωρηθούμε και δεν είναι το θέμα ποιός πνευματικός μας εξομολογεί· άλλο μια πνευματική συμβουλή ή όχι, αλλά το κέντρο είναι η δική μας μετάνοια. Χωρίς να έχουμε εμείς μετάνοια και ο καλύτερος, ο πιο άγιος πνευματικός κατά τα μέτρα του Θεού, δεν τα ξέρω, να μας εξομολογήσει, δεν αλλάζει τίποτε, αν εμείς δεν μετανιώσουμε, δεν αλλάζει τίποτε.
Κρατήστε αυτά τα μεγέθη γιατί πολύ το φοβάμαι, επειδή οι χριστιανοί λίγο έχουμε για κάποιες έτσι σχέσεις και πολύ το προσωπικό, το έχουμε πάρα πολύ έντονο το προσωπικό, να υπάρχει προσωπική σχέση, είμαι εγώ και εσύ, βλέπετε λέει το ευαγγέλιό μου αλλά το ευαγγέλιο είναι του Χριστού, η ιατρική είναι του Χριστού, η μεθοδολογία είναι Χριστού, η θεραπευτική είναι του Χριστού και εμείς εφαρμόζουμε αυτό το ευαγγέλιο και αυτή τη μεθοδολογία, αυτή την πρακτική, γι᾽ αυτό δεν μπορεί κανένας να πει μια καινούργια πρακτική πέρα από αυτό που λέει η Εκκλησία. Παρακαλώ κρατήστε το γιατί δημιουργούνται παρενέργειες στην Εκκλησία μέσα, οι οποίες βαθύτατα με στεναχωρούν και η σχέση παραμένει προσωπική, αλλά δεν μπορεί να γίνει γκουρουδική η σχέση.
Σας παρακαλώ γι' αυτό στην προσωπική σας ζωή έχετε και ελευθερία για πράγματα τα οποία δεν είναι αμαρτία· έχετε ελευθερία να κινηθείτε από δω ή από κει, η καθοδήγηση έρχεται στο δρόμο που μπορεί να δημιουργήσει αμαρτία, να ξέρουμε τι θα κάνουμε, μην πέσουμε σε παγίδα του διαβόλου και αμαρτήσουμε, αλλά η καθοδήγηση δεν είναι σε καθημερινά πράγματα· έχουμε και μια δυνατότητα δηλαδή να σκεφτόμασθε μερικά πράγματα· άλλο η συγκατάβαση η οποία είναι όταν ξεπερνάμε έναν κανόνα, κάνουμε [τότε] συγκατάβαση και άλλο κάτι άλλο. Κοιτάξτε τώρα, βλέπετε το θέμα της νηστείας, παράδειγμα είναι αυτό, πολύ απλό δηλαδή και δεν είναι καίριο, το φέρνω σαν παράδειγμα επειδή είναι επίκαιρο. Η Εκκλησία λέει αυτή είναι η νηστεία, τέρμα.
Αν πρόκειται να την κάνεις δεν χρειάζεται να ρωτήσεις τίποτα. Με ρωτάνε «να κάνω νηστεία;»· μα αυτό εννοείται, αυτό λέει το ευαγγέλιο του Χριστού, εγώ θα σου πω αν θα κάνεις νηστεία ή όχι; Άλλο αν για κάποιους λόγους υγείας κ.λπ. ή άλλους λόγους δεν μπορούμε, τότε ναι, καθοδηγούμασθε πως θα το κάνουμε.
Διαφοροποιείστε το, δεν χρειάζεται να ρωτάτε κάτι περιττό, αφού το λέει η Εκκλησία είναι ερώτημα να νηστέψω ή όχι; Δεν χρειάζεται καθόλου. Αν όμως πούμε, να νηστέψουμε παραπάνω από αυτό που λέει η Εκκλησία, πρέπει να πάρουμε άδεια. Η υπέρβαση ή η μείωση ενός κανόνος χρειάζεται κάποια άδεια, γιατί μπορεί να είναι προσωπική και εγωιστική μας ιδιοτροπία· αλλά εκείνο που λέει η Εκκλησία το λέει η Εκκλησία, το ξέρουμε, διαβάζοντας έχουμε αυτή την ελευθερία.
Προσέξτε, κρατήστε ένα απλό σχήμα που θα σας πω τώρα, είναι πολύ απλό το σχήμα, αλλά θα το καταλάβετε και μάλιστα το κάνω σε μια συγκριτική διαφοροποιήσεως της ορθοδόξου και μοναδικής Εκκλησίας με τα μορφώματα τα χριστιανικά του Βατικανού ή του προτεσταντισμού· εμείς, κοιτάξτε, έχουμε μέσα στην Εκκλησία προσωπική σχέση και έχουμε και έναν πνευματικό, που σημαίνει κάνουμε υπακοή στην Εκκλησία και δια του πνευματικού, αλλά ταυτόχρονα έχουμε μια ελευθερία σκέψεως και μπορούμε να πούμε εγώ θα νηστέψω, δεν χρειάζεται να πάρουμε άδεια από τον πνευματικό αφού θα νηστέψουμε· άρα υπάρχει η άμεση σχέση με τον Θεό και η άμεση σχέση με την Εκκλησία. Είναι διττό δηλαδή το σχήμα, η άμεση σχέση με τον Θεό, με την Εκκλησία και άμεση σχέση δια του πνευματικού και τα δύο υπάρχουν.Στο χώρο της βατικανίου σκέψεως υπάρχει μόνο το ένα, είναι μόνο δια του πνευματικού, κάθετα. Καταρχήν, δεν υπάρχει άμεση σχέση με την Εκκλησία και εκεί μάλιστα το θέμα είναι πάρα πολύ κορυφαίο και κολασμένο, γιατί η σχέση πια του κάθε πιστού με την Εκκλησία είναι σχέση του πιστού με τον Πάπα. Είναι πολύ πιο ακραίο εκεί πέρα το έγκλημα, άρα καταργείται αυτό το διπολικό σχήμα, δηλαδή εγώ και ο Χριστός, εγώ κι η Εκκλησία· για να λειτουργήσει η ελευθερία, μα αυτή είναι η ελευθερία.
Στο χώρο λοιπόν της βατικανίου σκέψεως καταργείται αυτή η έννοια, γίνεται μονομερής και μάλιστα ούτε καν ο πνευματικός μας που έχουμε, αλλά μέσα, δια του Πάπα σωζόμαστε, μονομερής σχέση. Στην άλλη μεριά του προτεσταντισμού, υπάρχει πάλι μονομέρεια απ᾽ τη άλλη μεριά· εγώ και ο Θεός μόνο, τίποτε άλλο· γι᾽ αυτό και δεν υπάρχει πνευματικός. Καταλάβετε αυτές τις απλές διαφοροποιήσεις.
Στην ορθόδοξη Εκκλησία κρατούμε αυτό το σύστημα της βαθιάς σκέψεως. Εγώ μες στην Εκκλησία είμαι, μες στην Εκκλησία πάντοτε κάνω αυτό που λέει η Εκκλησία και εφαρμόζω για τη σωτηρία μου αυτά που λέει ο πνευματικός μου, για να μην αμαρτάνω και ταυτόχρονα, όμως, διατηρώ την προσωπική μου ελευθερία να διαβάζω και το ευαγγέλιο, να μπορώ να το μελετώ και να λέω τώρα έχει νηστεία, θα νηστέψω, δεν χρειάζεται να πούμε μπορώ να μην κλέβω, μα τόσο αυτονόητο είναι· διάβασε τι λέει η Εκκλησία μας, μπορώ να μην μοιχεύω; Ε, αφού το λέει δεν χρειάζεται, τόσο αυτονόητο είναι.
Πιστεύω να κρατάτε αυτό το απλό σχήμα που δημιουργεί τρομερές παρενέργειες και εφόσον δηλαδή τόσο βαθιά υπάρχει αυτή η διαστροφή και η αίρεση μόνο στα δύο σχήματα που είπα, ξέρω γω, βατικάνιο σχήμα ή προτεσταντικό, πόσω μάλλον σε δεκάδες άλλα σχήματα που δημιουργούν παρενέργειες· και η Ορθοδοξία έχει αυτό το μοναδικό κάλλος, είναι η ελευθερία του προσώπου το οποίο καταξιώνεται ότι ακούγοντας το ευαγγέλιο μπορείς να αλλάξεις.
Βλέπετε ακόμη και στην αλλαγή μας, στη μετάνοιά μας, για πρώτη φορά που μετανοούμε και δεν έχουμε πνευματικό, μας καλεί η χάρις του Θεού δηλαδή· δεν παίρνουμε άδεια να πάμε σε πνευματικό, η χάρις του Θεού μας καλεί αμέσως και πάμε μετά να συγχωρεθούμε και να μπούμε στην υπακοή της Εκκλησίας, δεν χρειάζεται κάτι άλλο. Καταλάβετε το σχήμα, λοιπόν, για να ολοκληρώσω τη φράση το τέκνον μου.
Άρα μες στην Εκκλησία όλοι οι άνθρωποι, επειδή γεννιόνται μες στην Εκκλησία και συνεχίζουν αυτή την αναγέννηση, συνεχίζουν δεν είναι πρωτογενής μες στην Εκκλησία, τους λέει τέκνον μου και αυτή η λέξη ξεπερνά ακόμη και τη λέξη τέκνον μου της πατρικής και μητρικής ιδιότητας· δεν καταργείται αυτή η λέξη, αλίμονο αλλά αποκτά ένα μεγαλύτερο κάλλος, γίνεται μια πολύ βαθιά πνευματική πατρότης, γιατί πολύ σωστά οι γονείς διασώζουν και διατηρούν τη ζωή μας να είμαστε καλοί άνθρωποι, να σπουδάσουμε, να μεγαλώσουμε και μακάρι να έχουν και έννοιες βαθιές πνευματικές, αλλά υπάρχει και μια βαθύτερη πατρότητα που είναι η πατρότητα εν Αγίω Πνεύματι, που είναι μες στην Εκκλησία, γιατί όλοι είμαστε παιδιά του Θεού, υπακούοντας σε έναν πνευματικό που έχουμε και με αυτόν προσωπική σχέση.
Κρατήστε αυτό το σχήμα για να ολοκληρώσω όσο μπορώ αυτό το πολύ μεγάλο θέμα του τέκνον μου που λέει εδώ.
- Ερώτηση: Είπατε ότι στην εξομολόγηση δεν μετράει ποιόν πνευματικό θα βρείτε, αλλά αυτό που μετράει είναι η μετάνοια. Γιατί τότε πολλοί άγιοι γεροντάδες λένε ότι πρέπει να ψάχνουμε να βρίσκουμε προσευχόμενους πνευματικούς, ώστε την ώρα εκείνη του μυστηρίου να συμβάλλει η ευχή του πνευματικού στη δική μας μετάνοια;
Ο πνευματικός θα ακούσει και θα μας διαβάσει μια ευχή εφόσον μετανόησαμε και [εκεί] ολοκληρώθηκε το μυστήριο. Εκεί έληξε το μυστήριο· και το άλλο είναι μια πορεία πνευματικής καθοδηγήσεως, που δεν είναι θέμα μιας στιγμής, [αλλά θέμα] μιας ολόκληρης ζωής. Η Εκκλησία ολόκληρη [με ο,τι κάνει] καθοδηγεί βλέπετε.
Γι᾽ αυτό οι πιστοί, βλέπουν κάτι και ρωτούν· τι γίνεται εδώ; [Μαθαίνουν] για τα προσκυνήματα, για τις γιορτές· μπορεί τα πάντα να μας τα μάθει [σε μία] στιγμή ο πνευματικός, όλα στη ζωή μας; Ενώ η εξομολόγηση είναι μυστήριο μετανοίας. Γι᾽ αυτό προσέξτε όταν προσέρχονται κάποιοι για εξομολόγηση τους ρωτάω: θες να εξομολογηθείς ή να κουβεντιάσουμε; [Αυτό] μετράει.
Μερικοί δεν ξέρουν γιατί ήρθαν· αν μου πουν [ήλθαν] για εξομολόγηση πρέπει να μιλήσουν αυτοί, να μη μιλάω εγώ και πρέπει να μιλήσουν και να πουν τις αμαρτίες τους και την βαθιά μετάνοιά τους. Αυτή είναι η εξομολόγηση. Είναι άλλη, παράλληλη ιστορία, αυτή της πνευματικής καθοδηγήσεως, μην τα μπλέκετε τα πράγματα.
Άρα εφόσον, λοιπόν, η δική μας μετάνοια μετράει, ο ιερέας δεν θα διαβάσει μια καλύτερη ευχή και ο χειρότερος ιερέας να [είναι], αν υπάρχει τέτοιο πράγμα, την ίδια ευχή διαβάζει, δεν αλλάζει τίποτα εδώ. Προσέξτε, αν μπω σε ένα κατάστημα με φαγητά που έχει κι ένα γκαρσόνι. Το γκαρσόνι πως θα είναι, αν είναι έτσι, αν είναι κακομούτσουνο, αν είναι καλό ή αμαρτωλό γκαρσόνι, το μενού παραμένει ίδιο και το ίδιο φαγητό θα δώσει, έτσι δεν είναι; Άλλο πράγμα λοιπόν [η εξομολόγηση και άλλο] η πνευματική καθοδήγηση. Άλλο [πράγμα δηλαδή] είναι το γκαρσόνι, [που δεν έχει καμμία σχέση με το φαγητό] και άλλο να πας στο σεφ για να μάθεις τη συνταγή· άλλο πράγμα είναι αυτό, έτσι; Διαφοροποιείστε τα και μην τα μπλέκετε. Άρα να έχετε μετάνοια, [διότι η εξομολόγηση] είναι η ιστορία, της μετανοίας.
Ειδάλλως καταφεύγουμε να ψάχνουμε να εξομολογηθούμε στον καλύτερο πνευματικό. Που θα τον βρούμε, και πως θα τον κρίνουμε; Μπορούμε να κρίνουμε ποιός είναι ο καλύτερος πνευματικός με τα μάτια μας; Ξέρουμε τι έχει στην καρδιά του, που τον ξέρουμε; Επειδή έτσι [νομίζουμε] και τον κρίνουμε; Και αν μας πλανάει, αν [μας] κάνει [καλό] μάρκετινγκ, αν αυτοδιαφημίζεται;
Που το ξέρουμε που είναι καλός πνευματικός, που τον γνωρίζουμε; Ίσα-ίσα αν είναι και χαρισματούχος άνθρωπος, κρύβεται κιόλας· και πολλοί άγιοι καταλήγουν να μιλούν και να λένε: ε, γιατί ήρθες εδώ πέρα, τι ήρθες να κάνεις εδώ; Και [μετά όσοι πήγαν να τους δουν] λένε: α, εγώ πήγα να του μιλήσω και μου είπε τι ήρθες να κάνεις; [Βλέπετε] αυτοί οι άνθρωποι δεν αυτοδιαφημίζονται· σας παρακαλώ εδώ έχουμε άλλα μεγέθη. Να έχετε καθαρό μυαλό και να έχετε μετάνοια. Αν στην πορεία [ο πνευματικός] σας λέει πράγματα τα οποία είναι εκτός παραδόσεώς μας, να πείτε εδώ είναι λάθος αυτός, [διαφορετικά] πως τον κρίνετε τον πνευματικό;
Πόσες φορές [με] παίρνουν τηλέφωνο -αυτά τα οποία με τρελαίνουν- και μου λένε, πάτερ να εξομολογηθώ· λέω, βεβαίως· μου λένε, έχετε χάρισμα; Λέω, είμαι ιερέας, έχω τη χάρη της ιεροσύνης· μου λένε, όχι αυτό. Λέω, τι άλλο θέλετε; Μου λένε, είστε διορατικός; Μα τι μου λέτε; Διορατικός; [Τώρα εσείς] θα έρθετε να εξομολογηθείτε ή θα έρθετε να σας πω εγώ τις αμαρτίες σας κι εσείς να πείτε ω, μου τα είπε όλα!; Όχι δεν είμαι τίποτε [απ᾽ όλα] αυτά! Είμαι μόνο πνευματικός, όπως μ᾽ έκανε ο Χριστός και τίποτε άλλο! Τι θα πει διορατικός δηλαδή; [Θέλουμε] να μας πείτε κάτι βαθύτερο· τι βαθύτερο να σας πω; Να έχετε βαθιά μετάνοια. Πόσες φορές απ᾽ το τηλέφωνο, πάτερ βγάζετε δαιμόνια; Λέω, δεν ξέρω, αν εγώ εξομολογώ κάποιον και μετανιώσει και φύγουν τα δαιμόνια, δεν ξέρω, εγώ δεν είμαι δαιμονολόγος, δεν θα ασχοληθώ εγώ με τα δαιμόνια.
Πόσα τέτοια ερωτήματα συνεχώς! Τίποτε, είμαι ένας απλός πνευματικός· [που] εξομολογώ, [κι εσείς παρακαλώ] ελάτε μετανιωμένοι. Τι τον θέλετε τον διορατικό κ.λπ.; Και που θα βρει όλη η Ελλάδα τους καίριους, [διορατικούς πνευματικούς]; [Πιστεύετε ότι] όλοι θα βρουν και θα καταλάβουν τον άγιο Πορφύριο; Ε, πιστέψτε με, τόσα χρόνια κάθισα μαζί του, δεν κατάλαβα τίποτε που ήταν Άγιος, τόσο πολύ το έκρυβε ο άνθρωπος. Ιδέα δεν είχα πάρει, και δεν είχα πάρει ιδέα ευτυχώς, [γιατί] θα το είχα βάλει στα πόδια! Γιατί αν συναντούσα έναν που μου έλεγε ότι είναι άγιος, θα το έβαζα στα πόδια. Θα φοβόμουν να έχω έναν άγιο πνευματικό, τον μπελά μου να βρω; Κι [επειδή νόμιζα πως δεν ήταν], ακριβώς γι᾽ αυτό πήγα.
Ένα απλό γεροντάκι μου είπαν ότι είναι. Είχα πνευματικό που είχε αρρωστήσει [και δεν μπορούσε πια να εξομολογεί], και μου λένε πως υπάρχει ένα απλό γεροντάκι· λέω που; Στην Πεντέλη· τους λέω, χαμένος; Χαμένος. Λέω, γνωστός; Άγνωστος μου λένε· και έτσι πήγα, στην Πεντέλη. Ένα άγνωστο γεροντάκι που δεν πήρα είδηση τίποτα, καθήμενος οχτώ-εννέα χρόνια μαζί του, δεν πήρα [είδηση] τίποτε· στο τέλος κάτι μυρίστηκα· αν καταλάβαινα που είναι διάσημος κ.λπ. θα το είχα βάλει στα πόδια, πιστέψτε με. Αυτή ήταν η δική μου εμπειρία, σας το λέω έτσι πολύ απλά. Τελικά, ο άνθρωπος ήταν Άγιος και τώρα απεδείχθη, αλλά το 'κρυβε! Αυτό δεν είναι το ωραίο, ε;»
Στο βίντεο ακούμε το παραπάνω κείμενο από τον ίδιον
τον π. Κωνσταντίνο Στρατηγόπουλο. †. ΠΕ 06-03-2014,
Ο σκοπός του Ιερέα / Πνευματικού στην Ορθοδοξία
Γιόγκα: συνέντευξη με την δρ. Χριστίνα Μανγκάλα, πρώην Ινδουίστρια νυν Ορθόδοξη
Kallistos Ware (Επίσκοπος Διοκλείας), Dr. Christine Mangala
O Ινδουισμός είναι η τρίτη στον κόσμο θρησκεία μετά τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)