Η Αγία Μαρίνα και η αγιογραφία της (17 Ιουλίου)

Η Αγία Μαρίνα και η αγιογραφία της (17 Ιουλίου)

Επιμέλεια, αφιέρωμα
της Σοφίας Ντρέκου

Γιορτή αγίου/ας, γιορτή ζωής...

Κάθε που γιορτάζει ένας άγιος νιώθω ότι γιορτάζει η ζωή. Κάθε που γιορτάζει ένας άγιος πανηγυρίζει αυτή η όμορφη φωτεινή πλευρά του εαυτού μας. Για μένα η μνήμη ενός αγίου ή αγίας είναι ημέρα ελπίδας για ένα σημαντικό λόγο, ότι ενώ είμαστε αδύναμοι, ταλαίπωροι και χαμένοι, υπάρχει ένας τρόπος να σταθούμε πάνω από τα τραύματα μας. Να φανούμε πιο μεγάλοι από τις πληγές μας. Κι αυτός είναι ο τρόπος της αγάπης του Θεού. Μια και η αγιότητα δεν είναι τελειότητα ή κατόρθωμα, μα Χάρις, δωρεά, η χαρά και ο έρωτας του Θεού σε στήθη πληγωμένα. Η αγία Μαρίνα που τόσο πολύ από παιδί αγαπώ δίχως να ξέρω το γιατί και δεν με νοιάζει κιόλας να καταλάβω, μου θυμίζει ότι τα λάθη δεν είναι εμπόδιο στο δρόμο για τον Θεό. Άλλωστε πάνω στα τραύματα χτίζονται οι πιο λαμπρές και όμορφες ψυχές... [π. Λίβυος]


Αγία Μαρίνα η μεγαλομάρτυς


Γέννηση 289 μ.Χ και Κοίμηση 304 (15 ετών) στην Αντιόχεια Πισιδίας
Τιμάται από Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία κ Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εορτασμός 17 Ιουλίου. Πολιούχος: Λέρος, Ηλιούπολη Αττικής, Σχοινούδι Ίμβρου

Η μνήμη της εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 17 Ιουλίου, ενώ στον Καθολικό κόσμο η Αγία Μαρίνα είναι γνωστή ως Παρθενομάρτυς Μαργαρίτα και η μνήμη της τιμάται στις 20 Ιουλίου.

Συχνά συγχέεται με την Αγία Πελαγία (καθώς «Μαρίνα» είναι το λατινικό αντίστοιχο του ελληνικού ονόματος «Πελαγία»), η οποία ήταν γνωστή ως Μαργαρίτα. Όμως στην πραγματικότητα η Αγία Μαρίνα δεν ταυτίζεται με την Αγία Πελαγία καθώς η πρώτη προέρχονταν από την Αντιόχεια της Πισιδίας και η δεύτερη από την Αντιόχεια της Συρίας.

Βίος 

17 Ιουλίου εορτάζεται η μεγαλομάρτυς Αγία Μαρίνα η οποία έζησε τον 3ο μ.Χ αιώνα. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Πισιδίας (σημερινό Γιαλβάτς Τουρκίας), στα χρόνια του αυτοκράτορα Κλαυδίου του Β', το 270 μ.Χ. Λίγες μέρες μετά τη γέννησή της, η μητέρα της πέθανε, και ο πατέρας της Αιδέσιος, πού ήταν Ιερέας των ειδώλων, την ανέθεσε σε μια χριστιανή γυναίκα, από την οποία ή Μαρίνα διδάχθηκε το Χριστό.

Όταν έγινε 15 χρονών, αποκαλύπτει στον πατέρα της ότι είναι χριστιανή. Έκπληκτος αυτός απ’ αυτό πού άκουσε, με μίσος τη διέγραψε από παιδί του. Μετά από καιρό, έμαθε για τη Μαρίνα και ο έπαρχος Ολύμβριος, πού διέταξε να τη συλλάβουν για ανάκριση. Όταν την είδε μπροστά του, θαύμασε την ομορφιά της και προσπάθησε να την πείσει με κάθε τρόπο να αρνηθεί το Χριστό και να γίνει σύζυγος του. Μάταια, όμως. Η Μαρίνα σε κάθε προσπάθεια του Ολυμβρίου αντέτασσε τη φράση: «Είμαι χριστιανή». Τότε ο σκληρός έπαρχος διέταξε να την ξαπλώσουν στη γη, και την καταξέσχισε άσπλαχνα με ραβδιά τόσο, ώστε ή γη έγινε κόκκινη από το αίμα πού έτρεξε. Έπειτα, ενώ αιμορραγούσε, την κρέμασε για πολλή ώρα και μετά τη φυλάκισε.

Τα μαρτύρια 

Μέσα στην φυλακή μάλιστα συνέβη το εξής: ο διάβολος μεταμορφωμένος σε άγριο δράκοντα, προσπάθησε να κάνει την αγία να φοβηθεί. Αυτή όμως προσευχήθηκε στον Θεό και αμέσως ο δράκοντας άλλαξε μορφή και έγινε ένας μαύρος σκύλος και τότε η αγία άρπαξε ένα σφυρί και χτυπώντας τον στο κεφάλι και την ράχη τον ταπείνωσε.

Όταν για δεύτερη φορά την εξέτασε και διαπίστωσε ότι ή πίστη της Μαρίνας ήταν αμετακίνητη στο Χριστό, την έκαψε με αναμμένες λαμπάδες. Άλλα οι πληγές της με θαύμα έκλεισαν, και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί παρευρισκόμενοι να γίνουν χριστιανοί. Μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο ο έπαρχος τελικά αποκεφάλισε τη Μαρίνα, πού έτσι πήρε «τον αμαράντινον της δόξης στέφανον», δηλαδή το άφθαρτο στεφάνι της αιώνιας δόξας.

Τα άγια λείψανα της φυλάγονταν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την πρώτη άλωση της από τους Λατίνους, το 1204 μ.Χ., ενώ σύμφωνα με άλλες πηγές βρίσκονταν μέχρι το 908 μ.Χ. στην Αντιόχεια και στην συνέχεια μεταφέρθηκαν στην Ιταλία. Σήμερα, τα άγια λείψανα της Αγίας Μαρίνας, φυλάγονται στην Αθήνα, σε ναό που φέρει το όνομα της ενώ η χείρα της έχει μεταφερθεί στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος.

Λαογραφία

Η Αγία Μαρίνα θεωρείται Προστάτιδα των παιδιών και κυρίως των άρρωστων ή με ειδικές ανάγκες. (βλ. εδώ AmeA)

Ο λαός θεωρεί την Αγία Μαρίνα προστάτιδα των καχεκτικών και φιλάσθενων παιδιών. Παλαιότερα, στην Αθήνα οι μητέρες οδηγούσαν τα παιδιά τους κατά την εορτή της στην ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται στο Λόφο των Νυμφών. Τους φορούσαν καινούργια ρούχα και άφηναν τα παλαιά στον περίβολο του ναού, με την ελπίδα να αποβάλουν τα παιδιά τους τις αρρώστιες από τις οποίες κατατρύχονταν.

Επίσης, η μεγαλομάρτυς Μαρίνα είναι προστάτιδα Αγία της Λέρου, ενώ στη Δυτική Χριστιανοσύνη η Αγία Μαρίνα (Αγία Μαργαρίτα) είναι προστάτιδα των εγκύων, του τοκετού, των πασχόντων από ασθένειες του ήπατος, των νοσοκόμων και του Κολεγίου Κουίνς του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ.

Διαβάστε εδώ τον Παρακλητικό Κανόνα της Αγίας Μαρίνας.
Επίσης, διαβάστε εδώ για ένα σύγχρονο θαύμα της Αγίας Μαρίνας,
κι εδώ συνοπτική ιστορία μοναστηριού της Αγίας Μαρίνας Άνδρου.

Μεγαλυνάριο: Την Λαμπάδα πάντες Τη φαεινήν,
και της παρθενίας, τον ασύλλητον θυσαυρόν, 
τη νύμφη Κυρίου, και Άσπιλον Αμνάδα, 
Μαρίναν την αγίαν, ύμνοις τιμήσωμεν.

Η Αγία Μαρίνα και το διαβολάκι στην εικόνα της

Υπάρχουν πολλές εικόνες με σκοτάδι που δεν ξέρουν [οι αγιογράφοι] θεολογία και γιατί το κάνουν. Π.χ. Η Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου) με ένα διαβολάκι. Ποτέ δεν αγιογραφούμε το κακό. Είναι λάθος τελείως γιατί εμείς αγιογραφούμε ό,τι έκανε ο Θεός, το ενυπόστατο και όχι το ανυπόστατο. Ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Προσέξτε «ανυπόστατος» δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Άλλο «υπάρχω» και άλλο «έχω υπόσταση». Διαφέρει πάρα πολύ. Δεν λέω «δεν υπάρχει ο διάβολος». Είπα ότι ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Πολύ ουσιαστική διαφορά, εάν ξέρετε Ελληνικά. Είναι η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας.

Ανυπόστατος σημαίνει πως ο Θεός δεν έφτιαξε τέτοιες μορφές. Ο διάβολος ήταν άγγελος. Ο Θεός έφτιαξε υπόσταση αγγέλου. Δεν έφτιαξε υπόσταση διαβόλου. Διότι ο Θεός είναι δημιουργός μόνο καλών. Δεν κάνει κακό πράγμα. Εν ελευθερία ο διάβολος θέλησε να γίνει ανυπόστατος. Υπαρκτός αλλά ανυπόστατος.

Προσέξτε. Μάθετε Ελληνικά λιγάκι. Άρα ως δημιούργημα δεν υπάρχει διάβολος. Ήταν άγγελος που στη φύση του παραμένει άγγελος που διαστρέβλωσε αυτήν την αγγελική του φύση. Αυτό είναι το ανυπόστατο. Εμείς λοιπόν ποτέ δεν αγιογραφούμε το ανυπόστατο. Ούτε σκηνές τρόμου κλπ. Ποτέ. www.sophia-ntrekou.gr

Απόσπασμα από το θέμα: Βασικές αρχές της Αγιογραφίας και ανάλυση της θεολογίας της εικόνας της Θεοτόκου (Κείμενο, διάλογοι, βίντεο)


Λύμη και λοιμική

Στην εικονογραφική αναπαράσταση της αγίας, ο διάβολος είναι σμικρότατος και η νεαρή αγία Μαρίνα τεράστια. Στους ύμνους επανέρχεται συνεχώς η θέση πώς ο διάβολος είναι ένα ανίκανο σκυλάκι και οι αδύναμοι για τον κόσμο πανίσχυροι δαμαστές του. Αυτός πού καυχιότανε πώς θα εξαλείψει γή και θάλασσα έτρεμε μπροστά σε ένα κοριτσάκι δεκαπεντάχρονο. Αυτή είναι του Χριστού η δύναμη. Γενικά, όλο αυτό είναι ένας έλεγχος για την ποιότητα της πίστης μας. Εμείς θέλουμε έναν χριστιανισμό κοσμικής υπεροχής και δυναμισμού. Ενώ η ισχύς είναι στον Κύριο. Δεδομένη. Είναι κοινός τόπος στις Γραφές, ο ελάχιστος και ο πιό περιφρονημένος να κληρονομεί την εύνοια του Θεού και να γίνεται οδηγός και ποιμένας για τους αδελφούς του. Έτσι οικονομεί ο Κύριος για να ταπεινώσει την υπερηφάνεια των πολλών και να μας δείξει πώς η κοσμική δύναμη είναι ένα τίποτα, σκύβαλο πού το παίρνει ο αέρας και χάνεται.

Η αγία Μαρίνα είναι ιατρός της λοιμικής και πάσης σχετικής ασθένειας. Λοιμική και λύμη στον άνθρωπο είναι η υπερηφάνεια του, η οποία τον οδηγεί στον πνευματικό θάνατο και πολλές φορές στον βιολογικό. Ο υπερήφανος είναι μια προσωπικότητα ασύμβατη, αυτοκαταστροφική, ολέθρια. Ο ταπεινός και ο αδύναμος λαμβάνει ισχύ και δόξα από τον Θεό και κερδίζει την αθανασία.

Πάντα ζώ με το όραμα και την υπόσχεση πώς τα παιδιά, οι αφιερωμένοι και οι νήπιοι στην καρδιά θα κατακτήσουν τον κόσμο και εύχομαι να μην προσμετρηθώ σε όσους δεν ένοιωσαν.

Έγραφα πρίν λίγα χρόνια τα εξής για την αγία Μαρίνα: «Δεν μπορείς να τα βάλεις με έναν λαό πού γιορτάζει τον θάνατο ενός παιδιού και τον λέει κοίμηση, ανάσταση, δόξα, νίκη. Είναι μια αρχοντιά παράλογη, έξω από τα μέτρα του κόσμου. Για κάποιον αμύητο είναι σκληρότητα και παραλογισμός ένα τέτοιο πανηγύρι».

Λοιπόν ζούμε ακόμα έξω από τα μέτρα του κόσμου; Έχουμε αρχοντιά βγαλμένη από την απαντοχή και την ελπίδα της χαροκαμένης ρημηοσύνης; Ζούμε ακόμα το ιερό παράλογο του «συστήσασθε εορτήν» γύρω από τάφους μαρτύρων; Η αναστάσιμη λειτουργική πράξη και η εμπειρία λένε ναί. Όλα όσα είναι απ' έξω λένε όχι. Μήπως η εκκλησιαστική εμπειρία είναι αυτή πού απέμεινε να στηρίζει το ελληνικό κύτταρο του ιερού παραλογισμού; [π. Παντελεήμων Κρούσκος]

Το κορίτσι και ο αρχαίος Δράκοντας!

Αγιορείτικη εικόνα της Αγίας Μαρίνας   με ενσωματωμένο μικρολείψανό της (1938).
Αγιορείτικη εικόνα της Αγίας Μαρίνας 
με ενσωματωμένο μικρολείψανό της (1938).

Η αγιορείτικη εικόνα της Αγίας Μαρίνας ανήκε στην συλλογή του ιερέως Νικολάου Α. Πέττα. Στο κάτω δεξιά άκρο της φέρει ασημένιο μετάλλιο με μικρά τεμάχια ιερών λειψάνων της Αγίας Μαρίνας. Είναι έργο αναγεννησιακής τέχνης αγιορείτικου εργαστηρίου όπως μαρτυρεί και η επιγραφή που φέρει κάτω αριστερά: "Έργον Γαβριήλ Ιερομονάχου Λαμπή. Εν Αγίω Όρει Σκήτης Αγίας Άννης 1938". Το ιερό αυτό κειμήλιο απόκειται στο κειμηλιαρχείο της ιστορικής οικίας του μοναχού Παπουλάκου που ανήκε στον Αρχιμανδρίτη Νεκτάριο Πέττα. (από εδώ)

Η αγία Μαρίνα, μια από τις πιο ηρωικές γυναικείες μορφές όλων των εποχών, εικονίζεται κρατώντας το σφυρί, με το οποίο χτύπησε το διάβολο. Το χτύπημα αυτό φυσικά μέτρησε, επειδή το ενίσχυσε η θεία χάρη (η αγαθή ενέργεια του Τριαδικού Θεού) κι όχι λόγω της "μυικής δύναμης" της βασανισμένης αγίας ή επειδή ο διάβολος, που είναι πνεύμα, πλήττεται με υλικά όπλα... [Απόσπασμα από εδώ]

Η αγία Αικατερίνη, η αγία Μαρίνα, η αγία Παρασκευή, η αγία Κυριακή, η αγία Χριστίνα, η αγία Θέκλα, η αγία Αναστασία, η αγία Βαρβάρα, η αγία Ευφημία. Αυτές, και κάποιες άλλες, είναι η dream team κοριτσιών της Ορθοδοξίας, τα περίφημα top models μας. Πανέμορφα κορίτσια 15 με 20 χρονών, που θυσίασαν τα νιάτα τους, την ομορφιά τους και την ίδια τη ζωή τους υπομένοντας βασανιστήρια στα χέρια αντρών – σαδιστών του Ρωμαϊκού στρατού, που προσπάθησαν να τις πείσουν ν’ αρνηθούν το Χριστό και να προσφέρουν λατρεία στους δαιμονικούς «θεούς» της Ρώμης ή στο άγαλμα του θεοποιημένου αυτοκράτορα.

Κι άλλες, όπως η αγία Χρυσή (ένα κορίτσι που βασανιζόταν επί τρεις μήνες), η αγία Αργυρή και η αγία Ακυλίνα, που βασανίστηκαν φρικτά από τους Τούρκους για να αρνηθούν το Χριστό τους (το Χριστό όλων μας) και να λατρέψουν το «θεό» του Ισλάμ. Και προτίμησαν χρόνια φυλακή (όπως η αγία Αργυρή) ή φρικτά βασανιστήρια, όπως οι δύο άλλες αγίες, και κέρδισαν.

Το πιο παράξενο; Δεν πέθαναν. Όλες ζουν. Το αποδεικνύουν τα αμέτρητα θαύματα και οι εμφανίσεις τους, όλους τους αιώνες.

Ας δώσω δυο παραδείγματα για την αγία Μαρίνα:

Α. «Με λένε Μαρίνα και είμαι δεκαπέντε»
Πριν μερικές δεκαετίες ζούσε στην Αθήνα ο οικογενειάρχης Δημήτριος Παναγόπουλος (1916-1982), μεγάλος ιεροκήρυκας και αγιασμένος ορθόδοξος συγγραφέας, γεμάτος έγνοια για το συνάνθρωπό του. Μια χρονιά, θέλησε να γράψει ένα άρθρο για την αγία με αφορμή τη γιορτή της (17 Ιούλη), αλλά διάβασε στο Συναξάρι της (στη βιογραφία της) ότι μαρτύρησε σε ηλικία μόλις 15 ετών. Αυτό τον εξέπληξε και σκέφτηκε ότι ίσως είχε γίνει λάθος. Έψαξε σε άλλα βιβλία, αλλά όλα συμφωνούσαν για την ηλικία των 15 ετών.

Μια μέρα τον επισκέφτηκε μια ηλικιωμένη κυρία γνωστή του, που ζούσε σ’ ένα ημιυπόγειο δωματιάκι, και του είπε: «Κύριε Δημήτρη, σήμερα το πρωί ήρθε στο παράθυρό μου ένα κοριτσάκι με κοτσιδάκια και σχολική ποδιά, πολύ όμορφο, και μου είπε: Γεια σου, γιαγιά, τι κάνεις; Είμαι η Μαρίνα και μένω στο Θησείο (έχεις έρθει πολλές φορές στο σπίτι μου) και είμαι 15 ετών».

Στο Θησείο, ως γνωστόν, βρίσκεται ο παλαιός ιστορικός ναός της αγίας Μαρίνας, μεγάλο προσκύνημα για τους Αθηναίους.

To παραπάνω δημοσιεύεται στο βιβλίο του Θωμά Τσονάκα, Βιογραφικό σημείωμα Δημητρίου Παναγοπούλου, Πάτραι 1985, σελ. 18-20 (σελ. 11 του pdf).

Β. «Marina from Andros» 
Το Θαύμα της Αγίας Μαρίνας στις Η.Π.Α.


Πριν λίγα χρόνια έλαβε μεγάλη δημοσιότητα η μαρτυρία της οικογένειας του Βάσου Βασιλείου από τη Λεμεσό της Κύπρου για την παρουσία της αγίας Μαρίνας κατά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών στο μικρό γιο της οικογένειας, τον Ανδρέα, που έπασχε από λευχαιμία.

Η επέμβαση έγινε το 2000 στο ογκολογικό νοσοκομείο MD ANDERSON στο Χιούστον (ΗΠΑ) και πριν από αυτήν η οικογένεια είχε ζητήσει ευλογία και προσευχή από τον π. Κυπριανό, ηγούμενο της ιστορικής μονής της αγίας Μαρίνας στην Άνδρο. Ο γέροντας τους είπε: «Μην ανησυχείτε, η αγία Μαρίνα θα είναι στο χειρουργείο».

Όταν ο γιατρός ανακοίνωσε στην οικογένεια την επιτυχή έκβαση της επέμβασης, τους είπε: «Γιατί ήρθατε εδώ, αφού έχετε μια τόσο καλή γιατρό στην Ελλάδα;». Η οικογένεια απόρησε και ο γιατρός τους εξήγησε ότι μια νεαρή γιατρός, που συστήθηκε ως η γιατρός της οικογένειας, ζήτησε να παρευρεθεί στην επέμβαση. Ο τρόπος της τους έπεισε να της το επιτρέψουν και μάλιστα βοήθησε στην επέμβαση με συμβουλές.

Όταν κατόπιν κοίταξαν στο βιβλίο όπου είχε υπογράψει η κοπέλα, είδαν ότι είχε δώσει το όνομα «Marina from Andros» (Μαρίνα από την Άνδρο).

Το περιστατικό αυτό το διηγήθηκε η ίδια η οικογένεια Βασιλείου ερχόμενη στην Ελλάδα και πηγαίνοντας στην Άνδρο για προσκύνημα στο μοναστήρι. Δημοσιεύτηκε σε πάρα πολλές ιστοσελίδες, ελληνικές και αμερικάνικες (Astonishing Contemporary Miracles of Saint Marina on the Island of Andros), καθώς και σε εφημερίδες όπως το «Έθνος της Κυριακής», 16 Ιουλίου 2006. Θαύμα Αγίας Μαρίνας.


Τα δυο πιο επίσημα τροπάρια προς τιμήν της αγίας

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον: Μνηστευθεῖσα τῷ Λόγῳ Μαρίνα ἔνδοξε, τῶν ἐπιγείων τὴν σχέσιν πᾶσαν κατέλιπες, καὶ ἐνήθλησας λαμπρῶς ὡς καλλιπάρθενος· τὸν γὰρ ἀόρατον ἐχθρόν, κατεπάτησας στερρῶς, ὀφθέντα σοι Ἀθληφόρε. Καὶ νῦν πηγάζεις τῷ κόσμῳ, τῶν ἰαμάτων τὰ χαρίσματα.

Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον: Παρθενίας κάλλεσι, πεποικιλμένη παρθένε, ἀκηράτοις στέμμασιν, ἐστεφανώθης Μαρίνα· αἵμασι, τοῦ μαρτυρίου δὲ φοινιχθεῖσα, θαύμασι, κατελαμπρύνθης τῶν ἰαμάτων, καὶ τῆς νίκης τὰ βραβεῖα, ἐδέξω Μάρτυς, χειρὶ τοῦ Κτίστου σου. (Το κορίτσι και ο αρχαίος Δράκοντας)

Η αγία Μαρίνα στο εξώφυλλο του ορθόδοξου 
περιοδικού Death to the World

Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | sophia-ntrekou.gr

Εξωτερικοί σύνδεσμοι:


Σχετικά θέματα:





• FaceBook ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ · 18 Ιουλίου 2016 και με 63 σχόλια (όλα τα σχόλια ΕΔΩ)

• FaceBook Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία 17 Ιουλίου 2015
Στυλιανος Ματθαιου: Η εικόνα αυτή, δεν εκφράζει δόγμα, δεν είναι Βυζαντινή, δεν ήρθε ο Χριστός γιά την μάνα Του.....Φανερώνει σύγχρονη μάνα...Δεν εμπνέει.....!· 2 χρόνια

Misha Sarov: νομίζω πως ο π. Κων.νος υπερβάλει ...εχουμε αγιογραφίες της Κλιμακος οπου εικονιζονται οι εξαποδιτες, ανάλογες παραστασεις του "εσταυρωμενου μοναχου" που πειραζεται απο τους δαιμονες κλπ... όσο για το "δεν παρουσιάζουμε ποτε σκηνες τρομου", οι εκκλησιές μας εινai γεματες απο σκηνες "ΙΣΙΣ" δλδ αποκεφαλισμων, σταυρωσεων, μαστιγωσεων, λιθοβολισμών κλπ · 2 χρόνια

George Philalethe: Οι εκκλησίες είναι γεμάτες με δυτικής τεχνοτροπίας εικόνες και πιθανόν και αυτή να είναι τέτοια, πάντως βρίσκω ότι δεν είναι τόσο επιτυχημένη η θεώρηση. Οι Πατέρες έλεγαν, αν δεν κάνω λάθος, ότι το κακό είναι παρ-υπόστατο, όχι αν-υπόστατο, και αυτό τόνιζε ακριβώς και ο αξιόλογος θεολόγος Ν. Ματσούκας... · 2 χρόνια

Vasileios Vous: Δεν είναι Ορθόδοξες εικόνες αυτές αλλά καλλιτεχνικά σκαρφίσματα δυτικών ζωγράφων που μας τα κουβαλησαν από την πατρίδα τους μετά την πρώτη Άλωση της Πόλης · Αέναη επΑνάσταση 17 Ιουλίου 2018