Ο Άγιος Δημήτριος στη μεγαλόπρεπη κρύπτη του στη Θεσσαλονίκη
Ο Άγιος Δημήτριος μέσα από τα μάτια του Φώτη Κόντογλου: ο αρματωμένος Άγιος της Θεσσαλονίκης, φορεμένος με την πανοπλία του Πνεύματος. Ανάλυση, ιστορία, βίος και η πνευματική του ακτινοβολία στην καρδιά της Ρωμιοσύνης.
Η προσωπική αφιέρωση της Σοφίας Ντρέκου στην μνήμη του πατέρα της. Ανοίγει με σεβασμό και συγκίνηση το άρθρο, δίνοντας και πνευματικό βάθος στη συνέχεια.
Εις μνήμη του πατρός μου Δημητρίου †
Εύχεσθε υπέρ αναπαύσεως της ψυχής αυτού
Εισαγωγή
Ο Άγιος Δημήτριος γεννήθηκε περί το 280 - 284 μ.Χ. και μαρτύρησε επί των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού το 303 μ.Χ. ή το 305 μ.Χ. ή (το πιο πιθανό) το 306 μ.Χ.
Ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης παρουσιάζεται από τον Φώτη Κόντογλου όχι απλώς ως στρατιωτικός άγιος, αλλά ως αρματωμένος φύλακας της Πίστης, ντυμένος με την αρματωσιά του Θεού κατά τον λόγο του Αποστόλου Παύλου.
Στο χαρακτηριστικό αυτό κείμενο από το «Ασάλευτο Θεμέλιο», ο Κόντογλου σκιαγραφεί με δύναμη και λυρισμό τον Άγιο Δημήτριο ως πνευματικό πολεμιστή, προστάτη της Θεσσαλονίκης, σύμβολο της Ορθοδοξίας και της Ρωμιοσύνης.
Με αφετηρία το μαρτύριο του Αγίου και τις παραδόσεις της εικονογραφίας του, ο συγγραφέας αντλεί από την αποστολική γραφή, την ιστορική μνήμη και τη βιωματική πίστη του Γένους, για να αποδώσει έναν Άγιο ζωντανό, επίκαιρο και νικηφόρο. Η αρματωσιά του Δημητρίου γίνεται πανοπλία πνευματική ενάντια στο κακό, με τη Θεσσαλονίκη να τον τιμά όχι μόνο ως Μυροβλύτη αλλά και ως ακοίμητο φρουρό της.
Πρόκειται για ένα από τα πιο έντονα θεολογικά και αισθητικά κείμενα του Κόντογλου, με γλώσσα σμιλεμένη από πίστη, παλμό και λειτουργικό ρυθμό, ικανή να συγκινήσει βαθιά κάθε αναγνώστη της Ορθόδοξης παράδοσης.
✍️ Σοφία Ντρέκου
🔴 Ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης ο αρματωμένος την αρματωσιά του Θεού - του Φωτίου Κόντογλου
Ο Άγιος Δημήτριος ο Μυροβλύτης, αγιογραφημένος από τον Φώτη Κόντογλου
το 1948. Αυγοτέμπερα στον Ι.Ν. Αγίου Ανδρέα Κάτω Πατησίων.
photo by Fotis Kontoglou Original - Φώτη Κόντογλου Αρχείο
🔴 Σύντομη ιστορική αναφορά στη μνήμη και τη λατρεία του Αγίου Δημητρίου (Ιστορικό πλαίσιο για τον Άγιο και την εκκλησία του στη Θεσσαλονίκη, με σύντομες αναφορές στην ανοικοδόμηση του ναού.)
Μεθαύριο είναι η γιορτή του αγίου Δημητρίου, μεγάλη γιορτή για όλη την Ελλάδα, πλην ιδιαίτερα για τη Θεσσαλονίκη, που είναι κ η πατρίδα του. Εκεί θα γίνει φέτος μεγαλύτερη πανήγυρη, επειδή γιορτάζουνε τα εγκαίνια της φημισμένης εκκλησιάς του, που κάηκε στα 1917 και τώρα είναι πάλι ξανακαινουργιευμένη από την υπηρεσία του υπουργείου της Παιδείας.
Η πρώτη εκκλησιά ήτανε ένα χτίριο από τα πιο αρχαία της χριστιανοσύνης, χτισμένη εκατό χρόνια ύστερα από τα 303 μ.X., που μαρτύρησε ο άγιος Δημήτριος. Αλλά κάηκε ύστερα από 300 χρόνια και ξαναχτίσθηκε τον καιρό που βασίλευε ο Λέοντας ο Σοφός.
Αυτά τα ιστορικά και κάθε άλλη πληροφορία για το χτίριο, για τα ψηφιδωτά που στολίζουνε τους τοίχους, για τις τοιχογραφίες, μπορεί κανένας να τα μελετήσει καταλεπτώς σ ένα χρήσιμο βιβλίο που έγραψε τελευταία στην απλή γλώσσα ο ξεχωριστός βυζαντινολόγος Ανδρέας Ξυγγόπουλος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης.
🔴 Αγιολογικό – Συμβολισμός της αρματωσιάς
(Περιγραφή των πολεμικών εικονιστικών στοιχείων των Αγίων Δημητρίου και Γεωργίου και θεολογική ερμηνεία της πνευματικής «πανοπλίας του Θεού» κατά τον Απόστολο Παύλο.)
Ο άγιος Δημήτριος μαζί με τον άγιο Γεώργιο, είναι τα δυό παλληκάρια της χριστιανοσύνης. Αυτοί είναι κάτω στη γη, κ οι δυό αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ είναι απάνω στον ουρανό. Στα αρχαία χρόνια τους ζωγραφίζανε δίχως άρματα, πλην στα κατοπινά τα χρόνια τους παριστάνουνε αρματωμένους με σπαθιά και με κοντάρια και ντυμένους με σιδεροπουκάμισα.
Στον έναν ώμο έχουνε κρεμασμένη την περικεφαλαία και στον άλλον το σκουτάρι, στη μέση είναι ζωσμένοι τα λουριά που βαστάνε το θηκάρι του σπαθιού και το ταρκάσι πόχει μέσα τις σαγίτες και το δοξάρι.
Τα τελευταία χρόνια, ύστερα από το πάρσιμο της Πόλης, οι δυο αυτοί άγιοι και πολλές φορές κι άλλοι στρατιωτικοί άγιοι ζωγραφίζουνται καβαλλικεμένοι απάνω σε άλογα, σε άσπρο ο άγιος Γεώργης, σε κόκκινο ο άγιος Δημήτρης. Κι ὁ μεν ένας κονταρίζει ένα θεριό κι ο άλλος έναν πολεμιστή, τον Λυαίο.
⚔️ Δείτε αναλυτικότερα: Ο άγιος Δημήτριος μαζί με τον άγιο Γεώργιο, είναι τα δυό παλληκάρια της χριστιανοσύνης - Φώτη Κόντογλου (ανάλυση)
Αυτά τα άρματα που φοράνε ετούτοι οι άγιοι, παριστάνουνε όπλα πνευματικά, σαν και κείνα που λέγει ο απόστολος Παύλος:
«Ντυθήτε την αρματωσιά του Θεού για να μπορέσετε να αντισταθήτε στα στρατηγήματα του διαβόλου. Γιατί το πάλεμα το δικό μας δεν είναι καταπάνω σε αίμα και σε κρέας, αλλά καταπάνω στις αρχές, στις εξουσίες, καταπάνω στους κοσμοκράτορες του σκοταδιού σε τούτον τον κόσμο και καταπάνω στα πονηρά πνεύματα στον άλλον κόσμο. Για τούτο ντυθήτε την πανοπλία του Θεού, για να μπορέσετε να βαστάξετε κατά την πονηρή την ημέρα, κι ἀφοῦ κάνετε όσα είναι πρεπούμενα, να σταθήτε.
Το λοιπόν, σταθήτε γερά, έχοντας περιζωσμένη τη μέση σας με αλήθεια, και ντυμένοι με το θώρακα της δικαιοσύνης και με τα πόδια σας σανταλωμένα για να κηρύξετε το Ευαγγέλιο της ειρήνης κι από πάνω από όλα σκεπασθήτε με το σκουτάρι της πίστης, που με δαύτο θα μπορέσετε να σβήσετε όλες τις πυρωμένες σαγίτες του πονηρού. Και φορέσετε την περικεφαλαία της σωτηρίας και το σπαθί του πνεύματος, που είναι ο λόγος του Θεού».
🔴 Ο Άγιος Δημήτριος ως προστάτης της Θεσσαλονίκης
(Εδώ ο Κόντογλου δίνει έμφαση στον ρόλο του Αγίου ως υπερτοπικού αλλά και τοπικού προστάτη. Λειτουργεί ως διαχρονικό πνευματικό στήριγμα της πόλης.)
Αυτός ο ηρωικός και καρτερικός χαραχτήρας, που έχουνε οι πολεμιστές οπού μαρτυρήσανε για τον Χριστό σαν άκακα αρνιά, ανάγεται στα πνευματικά.
Ο άγιος Δημήτριος περισκεπάζει όλη την οικουμένη, όπως λέγει το τροπάρι του, αλλά ιδιαίτερα προστατεύει τη Θεσσαλονίκη, που τη γλύτωσε πολλές φορές και στέκεται κι ανθίζει ως τα σήμερα, καινούριος μέγας Αλέξαντρος, που η δύναμή του κ η αντρεία του δεν χαθήκανε με το θάνατό του, όπως έγινε στον Αλέξαντρο, αλλά ζει και φανερώνεται στον αιώνα, σ' όσους τον παρακαλάνε με θερμή καρδιά.
Η πατρίδα του βρίσκεται ολοένα σε κίνδυνο και σε σκληρές περιστάσεις κι ολοένα τον κράζει να τη βοηθήσει και να τη γλυτώσει. Και φέτος, ύστερα από τόσες γενεές που προστρέξανε με δάκρυα στην προστασία του, πάλι θα δράμουνε οι βασανισμένοι χριστιανοί στην εκκλησία του και θα κλάψουνε και θα ψάλλουνε πάλι το τροπάρι που λέγει:
«Φρούρησον, πανεύφημε, την σε μεγαλύνουσαν πόλιν από των εναντίον προσβολών, παρρησίαν ως έχων προς Χριστόν τον σε δοξάσαντα».
🔴 Ο Βίος του Αγίου Δημητρίου – Νεότητα, μαρτύριο και θαύματα
(Αναλυτική αφήγηση της ζωής και του μαρτυρίου του Αγίου, με έμφαση στον Νέστορα, το λουτρό, τον Λυαίο, και το θαύμα με τον επίσκοπο Γαβριήλ.)
Ο άγιος Δημήτριος, ο μεγαλομάρτυς και μυροβλύτης, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στα 260 μ.X. Οι γονιοί του ήτανε επίσημοι άνθρωποι κι ὁ Δημήτριος κοντά στη φθαρτή δόξα που είχε από το γένος του, ήτανε στολισμένος και με χαρίσματα άφθαρτα, με φρονιμάδα, με γλυκύτητα, με ταπείνωση, με δικαιοσύνη και με κάθε ψυχική ευγένεια. Όλα τούτα ήτανε σαν ακριβά πετράδια που λάμπανε απάνω στην κορόνα που φορούσε, κι αυτή η κορόνα ήτανε η πίστη στον Χριστό.
Εκείνον τον καιρό βασίλευε στη Ρώμη ο Διοκλητιανός κι είχε διορισμένον καίσαρα, στα μέρη της Μακεδονίας και στα ανατολικά, ένα σκληρόκαρδο και αιμοβόρον στρατηγό που τον λέγανε Μαξιμιανό, θηρίο ανθρωπόμορφο, όπως ήτανε όλοι αυτοί οι πολεμάρχοι, που βαστούσανε κείνον τον καιρό με το σπαθί τον κόσμο, ο Διοκλητιανός, ο Μαξέντιος, ο Μαξιμίνος, ο Γαλέριος, ο Λικίνιος, πετροκέφαλοι, αγριοπρόσωποι, δυνατοσάγωνοι, πικρόστομοι, με λαιμά κοντά και χοντρά σαν βαρέλια, αλύπητοι, φοβεροί. Αυτός διώρισε τον Δημήτριο άρχοντα της Θεσσαλονίκης κι όταν γύρισε από κάποιον πόλεμο, μάζεψε τους αξιωματικούς στη Θεσσαλονίκη για να κάνουνε θυσία στα είδωλα. Τότε ο Δημήτριος είπε πως είναι χριστιανός και πως δεν παραδέχεται για θεούς τις πελεκημένες πέτρες.
Ο Μαξιμιανός φρύαξε και πρόσταξε να τον δέσουνε και να τον φυλακώσουνε σ' ένα λουτρό. Όσον καιρό ήτανε φυλακισμένος, ο κόσμος πρόστρεχε με θρήνο κι άκουγε τον Δημήτριο που δίδασκε το λαό για την πίστη του Χριστού.
Τοιχογραφία του Αγίου Δημητρίου και του Αγίου Νέστορα
– δύο άγιοι, μία πνευματική αδελφότητα μαρτυρίου.
Ένα παλληκαρόπουλο, ο Νέστορας, πήγαινε κι αυτός κάθε μέρα κι άκουγε τη διδασκαλία του. Εκείνες τις ημέρες, παλεύανε πολλοί αντρειωμένοι μέσα στο στάδιο κι ο Μαξιμιανός χαιρότανε γι’ αυτά τα θεάματα· μάλιστα είχε σε μεγάλη τιμή έναν μπεχλιβάνη που τον λέγανε Λυαίο, άνθρωπο θηριόψυχο και χεροδύναμο, ειδωλολάτρη και βλάστημο, φερμένον από κάποιο βάρβαρο έθνος.
Βλέποντας ο Νέστορας πως τους είχε ρίξει κάτω όλους αυτός ο Λυαίος, και πως καυχιότανε πως είχε τη δύναμη του Άρη και πως κανένας ντόπιος δεν αποκοτούσε να παλέψει μαζί του, πήγε στη φυλακή και παρακάλεσε τον άγιο Δημήτριο να τον βλογήσει για να ντροπιάσει τον Λυαίο και τον Μαξιμιανό και τη θρησκεία τους.
Κι ο άγιος Δημήτριος έκανε την προσευχή του και τον σταύρωσε και παρευθύς έδραμε ο Νέστορας στο στάδιο και πάλεψε με κείνον τον άγριο το γίγαντα και τον έριξε χάμω και τον έσφαξε. Τότε ο Μαξιμιανός έγινε θηρίο από το θυμό του και μαθαίνοντας πως ο Νέστορας ήτανε χριστιανός και πως τον είχε βλογήσει ο Δημήτριος, πρόσταξε να τους σκοτώσουνε.
Σαν πήγανε στη φυλακή οι στρατιώτες, τρυπήσανε τον Δημήτριο με τα κοντάρια και έτσι πήρε τ' αμάραντο στέφανο, στις 26 Οκτωβρίου 296· μάλιστα είναι γραμμένο πως σαν είδε τους στρατιώτες να ρίχνουνε τα κοντάρια καταπάνω του, σήκωσε ψηλά το χέρι του και τον πήρανε οι κονταριές στο πλευρό, για να αξιωθεί το τρύπημα της λόγχης που δέχτηκε ο Χριστός στην πλευρά του κ έβγαλε αίμα και νερό η λαβωματιά του.
Τον Νέστορα τον αποκεφαλίσανε την άλλη μέρα έξω από το κάστρο. Οι χριστιανοί σηκώσανε τα άγια λείψανα και τα θάψανε αντάμα, κι από τον τάφο έβγαινε άγιο μύρο που γιάτρευε τις αρρώστιες, για τούτο τον λένε και μυροβλύτη. Απάνω στον τάφο χτίσθηκε εκκλησιά, τον καιρό που βασίλεψε ο μέγας Κωνσταντίνος.
Στα κατοπινά χρόνια χτίσθηκε η μεγάλη εκκλησιά η τωρινή και στα 1143 ο βασιλέας Μανουήλ ο Κομνηνός έστειλε και πήρε στην Κωνσταντινούπολη την εικόνα του αγίου και την έβαλε στο μοναστήρι του Παντοκράτορος που ήτανε χτισμένη η εκκλησία του από τους Κομνηνούς και που τη λένε σήμερα Ζεϊρέκ και την είχανε κάνει παλαιότερα τεκέ οι ντερβίσηδες.
Στα εικονίσματά του είναι ζωγραφισμένος απάνω σε κόκκινο αντρειωμένο άλογο, που κοιτάζει σαν άνθρωπος, ομορφοσελωμένο, στολισμένο με χάμουρα και με γκέμια χρυσά, με τα μπροστινά ποδάρια σηκωμένα στον αγέρα, με την ουρά ανακαμαριασμένη, αλαφιασμένο από τον Λυαίο που κείτεται ματοχωμένος χάμω, τρυπημένος από το κοντάρι του αγίου Δημητρίου. Στα καπούλια του, πίσω από τον Άγιο, είναι καβαλικεμένος σε μικρό σχήμα ένας καλόγερος. Είναι ο επίσκοπος Γαβριήλ, δεσπότης του Δαμαλά, που τον πιάσανε σκλάβο οι κουρσάροι μπαρμπερίνοι στα 1603 και τον πουλήσανε στο Αλγέρι, στον μπέη, που τον επήρε στο σεράγι του.
Κάθισε κάμποσα χρόνια σκλάβος και παρακαλούσε μέρα νύχτα με δάκρυα να τον λευτερώσει ο άγιος Δημήτριος. Όπου, μια μέρα σαν αύριο, παραμονή τ' αγίου Δημητρίου, τον είδε στον ύπνο του πως πήγε με τ άλογο και τον έβαλε καβάλα και φύγανε από την Αραπιά. Και σαν ξύπνησε το πρωί, βρέθηκε λεύτερος στη Θεσσαλονίκη και δόξασε το Θεό και τον άγιο Δημήτριο και μπήκε σ ένα καράβι και πήγε στον Πόρο κι από τότε στα εικονίσματά του ζωγραφίζανε και το δεσπότη.
🔴 Περιγραφή της πανήγυρης και των ψαλμών της Ορθοδοξίας
(Ζωντανή περιγραφή του εσπερινού της γιορτής του Αγίου, με έντονη λειτουργική και ψαλτική ατμόσφαιρα. Ανάδειξη της Θεσσαλονίκης ως πνευματικής κιβωτού της Ορθοδοξίας.)
Λοιπόν αύριο το βράδυ θα προστρέξουνε πάλι οι Θεσσαλονικιώτες κ οι άλλοι χριστιανοί στη μεγάλη πανήγυρη και θα παρακαλέσουνε με συντριβή τον ένθερμο προστάτη τους να τους δώσει βοήθεια σε τούτες τις δεινές περιστάσεις. Και θα μαζευτούνε ο λαός ο ορθόδοξος κ οι άρχοντες κ οι δεσποτάδες και παπάδες και καλόγεροι και θα ψάλουνε στο μεγάλον εσπερινό τα κατανυχτικώτατα τροπάρια, με το μουσικό μέλος της Ορθοδοξίας· γιατί η Θεσσαλονίκη είναι η κιβωτός που σώθηκε η ορθόδοξη λατρεία από τον κατακλυσμό της φραγκολεβαντινιάς που πάγει να μας πνίξει με τους ανούσιους νεωτερισμούς της.
Εκεί θα συναχτούνε οι καλοί οι ψαλτάδες που ψέλνουνε ακόμα με κείνη τη σοβαρή ψαλμωδία που κρατά από τότε που θεμελιώθηκε η σεβάσμια τούτη εκκλησία, πούναι το καύχημα κ ἡ παρηγοριά της Ανατολής, ύστερα από την Αγιά Σοφιά της Κωνσταντινούπολης.
🔴 Ο Άγιος Θεοφάνης ο Γραπτός και τα τροπάρια των Αίνων
(Ιστορική και αγιολογική αναφορά στον Άγιο Θεοφάνη, δημιουργό των Αίνων. Ο σύνδεσμος μεταξύ ποιητικής λειτουργίας και διωγμών. Ιδιαίτερη συναισθηματική φόρτιση.)
Και μεθαύριο στη λειτουργία, θα ψάλουνε στους Αίνους τα εξαίσια προσόμοια που είναι γεμάτα πόνο και ελπίδα και αγιασμένον ενθουσιασμό. Τάχει συνθέσει ένας από τους γλυκύτερους ποιητές της εκκλησίας μας, ο άγιος Θεοφάνης ο Γραπτός, ψυχή πονεμένη και καρτερική. Και θα σας εξηγήσω με λίγα λόγια πως βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη και μελώδησε αυτά τα συγκινητικά τροπάρια.
Αυτός ο άγιος μαζί με τον αδελφό του τον Θεόδωρο λέγονται «Θεόδωρος και Θεοφάνης οι Γραπτοί». Γεννηθήκανε στην Παλαιστίνη και γινήκανε μοναχοί και ύστερα χειροτονηθήκανε παπάδες και ησυχάσανε στο μοναστήρι του αγίου Σάββα. Ήτανε κι οἱ δυό σπουδασμένοι στο έπακρο και γνωρίζανε κατά βάθος την ελληνική και την αραβική γλώσσα.
Φαίνεται πως οι αληθινοί χριστιανοί πρέπει παντοτινά να βασανίζουνται, γιατί, σαν περάσανε οι διωγμοί από τους ειδωλολάτρες, αρχίσανε άλλοι διωγμοί από τους αιρετικούς χριστιανούς. Κι ὅσοι βασανισθήκανε από τους ειδωλολάτρες γινήκανε μάρτυρες, κι ὅσοι βασανισθήκανε από τους χριστιανούς αιρετικούς γινήκανε ομολογητές.
• Δείτε: Αρχαίοι διωγμοί και Μάρτυρες: Ιστορικά στοιχεία για τους αρχαίους διωγμούς κατά των χριστιανών και τους μάρτυρες της Εκκλησίας - Η Ιστορία του Αγίου Δημητρίου
Τέτοιοι ομολογητές είναι και γράφουνται και τα δυό τούτα αγιασμένα αδέλφια, ο Θεόδωρος κι ὁ Θεοφάνης. Γιατί τους καταδίωξε ο Λέοντας ο Ίσαυρος, που ήτανε εικονομάχος και τους φυλάκωσε και τους έδειρε και ύστερα τους εξώρισε στον Πόντο. Κι ὁ μεν Θεόδωρος τελείωσε τον αγώνα στη δεύτερη εξορία που τους έστειλε ο Θεόφιλος, ο τρίτος εικονομάχος αυτοκράτορας ύστερα από τον Λέοντα, και πέθανε σ ένα ερημονήσι που το λέγανε Αρουσία, μέσα σε μεγάλα δεινά και σε στερήσεις.
Ο δε Θεοφάνης εξωρίσθηκε στη Θεσσαλονίκη κ ἐκεῖ, σκλάβος και τυραννισμένος, σύνθεσε με κλαυθμό ψυχής αυτά τα τροπάρια, που με δαύτα ικετεύει τον άγιο Δημήτριο να γλυτώσει τη χριστιανοσύνη από τους ασεβείς και τυραννικούς ανθρώπους, και τη Θεσσαλονίκη από τους βαρβάρους που τη ζώνανε. Και λέγουνται Γραπτοί, επειδή ο Θεόφιλος πρόσταξε και τυπώσανε με πυρωμένο σίδερο απάνω στα μέτωπά τους ένα αδιάντροπο ποίημα που έκανε κάποιος αυλοκόλακας.
Ο άγιος Θεοφάνης, άμα πέθανε ο αυτοκράτορας Θεόφιλος, ψηφίσθηκε επίσκοπος Νικαίας και εκοιμήθη, γέροντας γεμάτος από πνευματική ευωδία, στα 850 μ.X. Ο Νικηφόρος Κάλλιστος τον λέγει ηδύφωνον μουσικόν αυλόν κι ὁ Σουΐδας ποιητήν. Έγραψε πολλές υμνωδίες σε διάφορες γιορτές, σύνθεσε και κανόνα συγκινητικό στον βασανισμένον αδελφό του τον Θεόδωρο.
🔴 Παρουσίαση και μετάφραση του πρώτου τροπαρίου
(Το τροπάριο αποδίδεται πρώτα στο πρωτότυπο, και στη συνέχεια αποδίδεται στην απλή ελληνική γλώσσα, με συγκίνηση, νοσταλγία και θεολογική ενσυναίσθηση.)
Από τα τροπάρια των Αίνων που είπαμε, το πρώτο έχει περισσότερον πόνο και πάθος και σ αὐτὸ συνεταίριαξε ο ποιητής τεχνικά τη θλίψη του για το διωγμό της ορθοδοξίας με το υμνολόγημα του αγίου και με την καρτερική ελπίδα για τη σωτηρία της θεοσκέπαστης Θεσσαλονίκης, που και κείνον τον καιρό βρισκότανε σε αγωνία. Αυτά τα τροπάρια ταιριάζουνε πάντα στις δεινές δοκιμασίες που πέρασε απανωδιαστά η Θεσσαλονίκη από τον καιρό του Διοκλητιανού ίσαμε σήμερα.
Παρακάτω βάζω αυτό το τροπάρι και το μεταγυρίζω στην απλή γλώσσα, πλην χωρίς να μπορέσω να σιμώσω στο πρωτόγραφο:
Τροπάριο: «Δεύρο, μάρτυς Χριστού, προς ημάς, σου δεομένους συμπαθούς επισκέψεως και ρύσαι κεκακωμένους τυραννικαίς απειλαίς και δεινή μανία της αιρέσεως· υφ ἧς ως αιχμάλωτοι και γυμνοί διωκόμεθα, τόπον εκ τόπου διαρκώς διαμείβοντες και πλανώμενοι εν σπηλαίοις και όρεσιν. Οίκτειρον ουν, πανεύφημε, και δος ημίν άνεσιν· παύσον την ζάλην και σβέσον την καθ ἡμῶν αγανάκτησιν, Θεόν ικετεύων, τον παρέχοντα τω κόσμω το μέγα έλεος».
Απόδοση: «Έλα, μάρτυρα του Χριστού, σε μας, που έχουμε μεγάλη ανάγκη από τη συμπονετικιά σου την επίσκεψη και γλύτωσέ μας από τις τυραννικές φοβέρες κι ἀπὸ τη δεινή μανία της αιρέσεως· που μας κατατρέχει σα νάμαστε σκλάβοι και περπατούμε γυμνοί δώθε και κείθε κι ἀλλάζουμε ολοένα τόπο με τόπο και πλανιόμαστε σαν τ' ἀγρίμια στα βουνά και στα σπήλαια. Λυπήσου μας, πανεύφημε, και δώσε μας ανάπαψη, πάψε τη ζάλη και σβήσε την αγανάχτηση που σηκώθηκε καταπάνω μας, παρακαλώντας το Θεό, που δίνει στον κόσμο το μέγα έλεος».
Βιβλιογραφία
Τα 16 μικρά κείμενα στο Ασάλευτο Θεμέλιο άλλοτε διηγήματα και άλλοτε συνεπτυγμένα, δυσεύρετα σήμερα, αναδημοσιεύονται με σκοπό να αφυπνίσουν.
Ο αγιογράφος, λογοτέχνης, ζωγράφος Φώτης Κόντογλου, γεννήθηκε στις Κυδωνίες (Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας, στις 8 Νοεμβρίου 1895 και κοιμήθηκε στην Αθήνα 13 Ιουλίου 1965.
(βλ. Αφιέρωμα στο άνθος της ανατολής Φώτη Κόντογλου εδώ)
🔻Η αρματωσιά του Θεού στην εποχή μαςΣτους ταραγμένους καιρούς που ζούμε, η μορφή του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτη, όπως την αποτύπωσε ο Φώτης Κόντογλου, γίνεται επίκαιρη όσο ποτέ. Δεν πρόκειται απλώς για μια παραδοσιακή αγιογραφία, αλλά για μια υπαρξιακή πρόταση ζωής. Η αρματωσιά του Αγίου δεν είναι στολή πολέμου, αλλά ένδυμα πνευματικής αντίστασης. Είναι η αλήθεια, η ταπείνωση, η δικαιοσύνη, η προσευχή, η καθαρότητα της καρδιάς... όλα όσα φαίνονται περιττά στον κόσμο αλλά είναι το μόνο αναγκαίο στην ψυχή.
Στοχαστική σημείωση με αφορμή το κείμενο του Κόντογλου
Ο Κόντογλου δεν υμνεί έναν «ήρωα», αλλά έναν ζωντανό φορέα του φωτός, έναν μαρτυρικό φρουρό του νοήματος, που δεν φεύγει από την ιστορία, αλλά παραμένει στα τείχη της Θεσσαλονίκης και στις ρωγμές του ανθρώπου.
Ίσως τελικά, κάθε εποχή καλείται να φορέσει ξανά την πανοπλία του Θεού, όχι για να πολεμήσει, αλλά για να σταθεί όρθια με πίστη μέσα στο σκοτάδι. Και αυτό είναι που κάνει τον λόγο του Κόντογλου όχι μουσειακό, αλλά προφητικό. Όταν όλα ξεχνιούνται, ο Άγιος Δημήτριος -αρματωμένος- θα θυμίζει ποιοι είμαστε και γιατί δεν λυγίζουμε.
🔴 ΔΕΤΕ ΕΠΊΣΗΣ: Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης 26 Οκτωβρίου 1912 - η κατεχόμενη από τους Οθωμανούς πόλη της Θεσσαλονίκης απελευθερώνεται από τον ελληνικό στρατό την ημέρα της εορτής του πολιούχου της, Αγίου Δημητρίου. ➤ Βλ. αφιέρωμα ΕΔΩ
Η εύρεση της ιερής εικόνας του Αγίου Δημητρίου στη
Σύρο (1936), μνήμη πίστης και θαυμαστού οράματος
🔴 Η εύρεση της εικόνας του Αγίου Δημητρίου στη Σύρο – Βαπόρια, 1936 μ.Χ. (Αναφορά σε σύγχρονο θαυμαστό γεγονός: την εύρεση της εικόνας του Αγίου Δημητρίου στις 25 Μαΐου 1936, στην περιοχή Βαπόρια της Ερμούπολης. Περιγράφεται το όραμα του Μανούσου Πελέκη και η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού από τον Μητροπολίτη Φιλάρετο. Ο ναός, πρώτος που αντικρίζει ο επισκέπτης από το πλοίο, λειτουργεί ως πνευματικό σημείο υποδοχής και αποχαιρετισμού.)
25 Μαΐου Μνήμη ευρέσεως της ιεράς εικόνας του Αγίου Μεγαλομάρτυρα Δημητρίου του Μυροβλύτου στην Ερμούπολη της Σύρου το 1936 μ.Χ. Συγκεκριμένα στη θέση Βαπόρια λίγο έξω από την Ερμούπολη στις 25 Μάϊου 1936, με όραμα στον Ερμοπουλίτη Μανούσο Πελέκη, βρέθηκε η εικόνα του Αγίου Δημητρίου.
Στη θέση Βαπόρια, λίγο έξω από την Ερμούπολη, στις 25 Μαΐου 1936, με όραμα στον Ερμουπολίτη Μανούσο Πελέκη, βρέθηκε η Εικόνα του Αγίου Δημητρίου.
Στον τόπο της ευρέσεως, ο Μητροπολίτης Σύρου Φιλάρετος έκτισε μεγαλοπρεπή πέτρινο Ναό, βυζαντινού ρυθμού με τρούλλο, που στολίζει την πόλη. Είναι ο πρώτος Ναός που βλέπει ο επισκέπτης από το πλοίο, καθώς φτάνει στη Σύρο. Η καμπάνα του χαιρετά όλα τα πλοία, όταν έρχονται και όταν φεύγουν από την Ερμούπολη. Υπάγεται στην ενορία του Αγίου Νικολάου.
📘 ΔΕΙΤΕ επίσης: Το ποίημα-Τραγούδι του αγίου Δημητρίου από το Φθινοπωρινό Συναξάρι του Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη
Με έμπνευση, εμπιστοσύνη και φως
που απλώνεις στον κόσμο σου.
Κάθε λέξη σου να βρίσκει τον δρόμο της,
κάθε εικόνα σου να ανασαίνει φως,
κι η Ρωμιοσύνη σου να μη σβήσει ποτέ.
Με μια σταγόνα ἀστερόσκονης ★✫ ★✫
και την ευχή: Ὅ,τι γράφεις, νὰ φεγγοβολεῖ.
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia Drekou
Περισσότερα Θέματα: Άγιος Δημήτριος
Φώτης Κόντογλου, Αγιολογία
💜 Οι Αναγνώστες σχολιάζουν στο Facebook Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία, Πολιτισμός
(για την μνήμη του πατρός μου)
Παραδοσιακός Αργαλειός: Ο Θεός να συγχωρεί και να αναπαύει την ψυχή του πατέρα σας, μέχρι την Κοινή μας Ανάσταση ! Είθε να το γιορτάζει σήμερα, μαζί με τον Άγιό του!
• Απάντηση Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou:
Παραδοσιακός Αργαλειός, Τι όμορφη, καλοσυνάτη ευχή…
Σας ευχαριστώ θερμά, από καρδιάς…
Εύχομαι ο Θεός να τους έχει όλους στο φως Του,
εκεί όπου οι ψυχές δεν πονούν,
παρά μόνο προσεύχονται και αγαπούν.
Μέχρι την Κοινή Ανάσταση,
ας κρατούν κι εκείνοι τον ρυθμό των ουρανίων χορών...
• Loukia Papadopoulou: Φωτεινές πανοπλίες μας προστατεύουν και μας οδηγούν με πίστη στην πνευματική μας πορεία. Καλή Ευλογημένη Κυριακή Σοφία μου.
• Απάντηση Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Loukia, ευχαριστώ... Ναι… οι φωτεινές αυτές πανοπλίες είναι τα δώρα της πίστης... δεν βαραίνουν, μα λάμπουν∙ προστατεύουν και καθοδηγούν στο φως Εκείνου που ποτέ δεν αφήνει κανέναν μόνο. Καλή κι ευλογημένη Κυριακή, με ειρήνη καρδιάς και φτερά προσευχής.
• Απάντηση Loukia Papadopoulou: Sophia, χαρούμενο βράδυ με ένα ειρηνικό ξημέρωμα μιας Ευλογημένης εβδομάδας
• Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Πιστεύετε πως η εικονογραφία και η αγιογραφία μπορούν να «κηρύττουν» όπως και τα λόγια;
• Απάντηση Παραδοσιακός Αργαλειός: Νομίζω, μπορούν και αυτές να κηρύττουν (σωστά • ή και εσφαλμένα, όταν παρεκκλίνουν, όπως και τα λόγια, από τον Λόγο), ως έναν βαθμό όμως. Γιατί νομίζω ότι ναι μεν, "εν εικόνι διαπορεύεται άνθρωπος'', αλλά ο λόγος είναι ο οποίος περιγράφει με πολλή μεγαλύτερη δεξιότητα και επιπλέον ο λόγος αναλύει και την εικόνα. Εν αρχή, λοιπόν, ο λόγος. Όμως, μπορεί και να λαθεύω. Ακούω αντιρρήσεις!
• Απάντηση Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Παραδοσιακός Αργαλειός, εξαιρετικός ο στοχασμός σας… και τόσο λεπτός στον διαχωρισμό των δύο! Ναι, συμφωνώ απόλυτα πως «εν αρχή ην ο Λόγος»… κι όμως, αυτός ο Λόγος σαρκώθηκε και εικονίστηκε... όχι μόνο για να ακουστεί, αλλά και για να φανερωθεί. Η Ορθόδοξη αγιογραφία δεν είναι απλώς τέχνη· είναι θεολογία εν χρώμασι. Δεν «συνοδεύει» τον λόγο, τον συμπληρώνει και μερικές φορές τον υπερβαίνει, ειδικά εκεί που ο λόγος εξαντλείται. Θυμάμαι τον Άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό να λέει: «Τον αόρατο Θεό που έγινε ορατός, δεν μπορώ να μην Τον εικονίσω!» Η εικόνα γίνεται λοιπόν σιωπηλό κήρυγμα. Κι εκείνο το «σιωπηλό», δεν είναι καθόλου μικρό… γιατί η σιωπή Του Θεού μες στην εικόνα Του, έχει θεραπευτικό βάθος που κανένας λόγος δεν μπορεί να φτάσει. Αλλά… συνεχίζω να ακούω με χαρά αντιρρήσεις!
• Παραδοσιακός Αργαλειός: Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou Δεν έχω τίποτε να προσθέσω στην υπέροχη απάντηση του ....λ ό γ ο υ σας! Την διάβασα με προσοχή και θαυμασμό δύο φορές, σαν το μικρό παιδί που με ε ι κ ό ν ε ς ανακαλύπτει και ζει την ομορφιά του κόσμου Του. Θα την διαβάσω τρεις - τέσσερις φορές ακόμα ! Υπέροχη! Χειροκροτώ!
• Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Παραδοσιακός Αργαλειός,
Τι όμορφα το είπατε… σαν μικρό παιδί με εικόνες…
Γιατί το βλέμμα του παιδιού είναι ο πιο σοφός θεολόγος!
Όποιος βλέπει με θαυμασμό, ήδη πιστεύει.
Όποιος ξαναδιαβάζει με χαρά, ήδη κοινωνεί.
Κι εσείς, με το σχόλιό σας, φτιάξατε κι εσείς μια εικόνα
μια εικόνα λόγου, που στάζει ευγένεια και καλοσύνη.
Ευχαριστώ από καρδιάς. Και συνεχίζουμε μαζί,
με φως, χρώμα και σιωπή… που κηρύττει.
• Παραδοσιακός Αργαλειός: Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Καλημέρα σας ! Ακόμη μερικές σκέψεις μου την ώρα που αναπιάνω το προζύμι μου (καλά που έχουμε κάποιες-ους σαν κι εσάς τους ευ-αίσθητους συνοδοιπόρους μας, για να ανα-πτερ-ωνόμαστε κι εμείς και να ξεφεύγουμε από τα τετριμμένα και τα γήινα ):
1. Ακόμη και ο λόγος, ενδιάθετος ή μη, εικόνες προκαλεί, για να σχηματοποιηθεί. Έτσι δεν είναι; (Γι' αυτό και ο Κύριος δεν λέει ότι όποιος β λ έ π ε ι (πας ο ορών) την εικόνα [πού; στον δρόμο; στην τηλεόραση; στον νου του;] ξένης γυναίκας προς το επιθυμήσαι αυτήν ήδη εμοίχευσεν εν τη καρδία αυτού; ) Αλλά και η γραφή, τα στοιχεία, τα εικονίδια της γραφής (τα γράμματα, α, β, γ....) τον λόγο επικοινωνούν και διασώζουν. Σωστά; Στο fb γιατί επιλέγουμε τα emoji;
2.Λέτε αυτή η αντιπαράθεση να είναι η βάση και στην αντιπαράθεση μεταξύ εικονομαχίας και εικονολατρείας; Ή το παρακάνω και «την πάω μακριά την βαλίτσα»;
3. Τελικώς, μετά από όλους αυτούς -και άλλους πιθανόν προβληματισμούς- μου ήρθε στον νου εκείνος ο λόγος που λέει ότι αν θέλουμε να δούμε Θεού πρόσωπο, πρέπει να καθαρίσουμε τον νου και την καρδιά μας από κάθε λ ό γ ο και κάθε ν ό η μ α (άραγε η σχηματοποιημένη εικόνα του λόγου;) κακό, αλλά και καλό λόγο και νόημα, ώστε να Του δείξουμε πως θέλουμε, πως αγαπάμε, πως εμπιστευόμαστε σταθερά και αμετεώριστα μόνον τον δικό Του Λόγο να ομιλεί και να ενεργεί μέσα μας και δι' ημών. Σας φιλώ αδελφικά , από τα ψηλά βουνά μας!
• Απάντηση Sophia Drekou: Παραδοσιακός Αργαλειός, μια καθαρή πνοή από «τα ψηλά βουνά» της θεολογικής σκέψης, γεμάτη εσωτερικότητα, γλωσσικό πλούτο και πνευματική τρυφερότητα! Καλησπέρα συνοδοιπόρισσα των εσωτερικών διαδρομών... Το προζύμι σας ζυμώνει σκέψεις με ουρανό... κάθε φράση και αναπνοή μιας ολόκληρης θεολογικής οδοιπορίας!
1. Ναι… ο Λόγος είναι «σπερματικός». Πάντα εικονίζει, έστω και άυλα. Η σχηματοποίηση, ακόμη κι ενός βλέμματος, ενώνει την αίσθηση με το νόημα, και το βλέμμα με την καρδιά. Εδώ συγκλίνουν και οι Πατέρες: «ἐν τῷ βλεπείν ἡ ἀρχή τῆς κινήσεως.»
2️. Δεν την πάτε καθόλου μακριά τη βαλίτσα... αντιθέτως! Την ανοίγετε μπροστά μας με τρόπο που μας θυμίζει πως η εικονομαχία δεν ήταν απλώς θεολογική διαμάχη αλλά κοσμοαντίληψη: να προσκυνούμε τον Θεό «ἐν μορφῇ» ή να τον αφαιρούμε από κάθε εικόνα; Ίσως τελικά η σύγκρουση ήταν βαθύτερη: Ο Λόγος ως Εικόνα και η Εικόνα ως Λόγος.
3. Κι όμως, σ’ αυτό το ξεγύμνωμα του νου από κάθε νόημα, μήπως επιβεβαιώνεται ότι μόνον ο καθαρμένος Λόγος, ο λόγος που δεν είναι πια δικός μας, μπορεί να ακούσει και να φανερώσει Εκείνον;
Σας διαβάζουμε προσεκτικά και σας ευχαριστούμε! Από την καρδιά της Ρωμιοσύνης, ως τα βουνά της απλότητας… σας στέλνω χαιρετισμό με χαμόγελο.
• Van Gel Span: Συγνώμη για την επανάληψη ενός παλαιότερου σχολίου από το 2020,αλλά ο Δημήτριος δεν αντιπαρατέθηκε στον Λυαίο, όντας φυλακισμένος στα υπόγεια λουτρά του Γαλέριου, αυτό το έκανε ο Νέστωρ με τις ευλογίες του Δημητρίου και τον νίκησε. Ο συνήθως μυστακιοφόρος που εικονίζεται να του τρυπά την πλάτη ο έφιππος Δημήτριος είναι ο Βούλγαρος Καίσαρας/τσάρος : Καλογιάν ο Ρωμαιοκτόνος ή Ιβάν Σ' ή Ιωαννίκιος Α' κατά τους βυζαντινούς, αιρετίζων ηγεμόνας που δεν δίστασε να ζητήσει στέψη από τον σχισματικό/αιρετικό πάπα, αλλά τα έβαλε και με τους Φράγκους πλην των Ρωμαίων, με αποτέλεσμα το 1207, πολιορκόντας την Θεσσαλονίκη, Οκτώβρη μήνα κοντά στην εορτή του Δημητρίου, είδε όνειρο νέο Καβαλλάρη πολεμιστή να του τρυπά με δόρυ τα πλευρά. Όταν ξύπνησε αρρώστησε και πέθανε από ... πλευρίτιδα. Η πολιορκία λύθηκε και η επόμενη παρέμβαση ήταν 26.10.1912 όταν χάρη στον φιλέλληνα πασά ο ελληνικός
• Απάντηση Sophia Drekou: Van Gel Span χάρη στον φιλέλληνα πασά... εδώ » απελευθέρωση Θεσσαλονίκης - σπάνιο βίντεο εποχής 1912
• Απάντηση Sophia Drekou: Van Gel Span, εύστοχη η παρατήρησή σου και ευχαριστώ που την πρόσθεσες. Πράγματι, ο Νέστωρ ήταν εκείνος που πάλεψε με τον Λυαίο, αφού πρώτα έλαβε την ευλογία του Αγίου Δημητρίου μέσα από τη φυλακή, κάτι που αποδίδεται και στη λειτουργική παράδοση.
Η εικονογραφική απόδοση όμως που αναφέρεις, όπου ο Άγιος Δημήτριος τρυπά με το δόρυ τον Καλογιάν ή Ιωαννίκιο, είναι μια δεύτερη, μεταγενέστερη ιστορική «επανασύνδεση», που θέλησε να ενώσει τη θαυματουργική παρουσία του Αγίου με το πολιτικοθρησκευτικό ήθος των Βυζαντινών: τη νίκη της πίστης επί της αλαζονείας της εξουσίας. Είναι πολύτιμη η υπενθύμιση ότι πίσω από κάθε εικονογραφική μορφή υπάρχει μια θεολογική αλληγορία και ένα μήνυμα προς τον λαό. Ίσως, τελικά, αυτό το «δόρυ» να μην είναι μόνο σύμβολο μάχης, αλλά και σημάδι κρίσης· ότι ο Άγιος δεν «σκοτώνει», αλλά αποκαλύπτει πνευματικά το τί κρύβεται πίσω από κάθε ιστορικό πρόσωπο και γεγονός.
Τέτοια σχόλια είναι η χαρά της θεολογικής συνομιλίας! 2 ώρ.
• Απάντηση Sophia Drekou [Van Gel Span] Ευάγγελε, με αφορμή τα όσα εύστοχα επισημαίνεις: Πιστεύεις πως οι εικονογραφικές μετατοπίσεις (όπως αυτή του αγίου Δημητρίου που σκοτώνει τον Καλογιάν) λειτουργούν περισσότερο ως λαϊκή απεικόνιση της Θείας Δικαιοσύνης ή ως ιστορική επιβεβαίωση της Ρωμαίικης ταυτότητας σε στιγμές υπαρξιακής απειλής; Και άραγε, πόσο θεολογικά αντέχει μια τέτοια εικονοποιημένη «νίκη» του Αγίου στο σήμερα;
• Tryfon Tsatsaros: Με συγχωρείτε αλλά νομίζω ότι η λατρεία του Αγίου Δημητρίου ήρθε από το Σίρμιο ( σημερινή Μιτρόβιτσα, στα ελληνικά πόλη του Δημητρίου) της σημερινής βόρειας Σερβίας στη Θεσσαλονίκη τον 5ο αιώνα όταν το Σίρμιο καταστράφηκε από τους Ούνους. Επιπλέον ήταν διάκονος, ιερομάρτυρας και όχι στρατιωτικός.
Sophia Drekou: κε Tryfon Tsatsaros, η άποψή σας είναι γνωστή από ορισμένες σύγχρονες ιστορικές προσεγγίσεις που συνδέουν τη λατρεία του Αγίου Δημητρίου με τη μεταφορά λειψάνων από το Σίρμιο στη Θεσσαλονίκη, κυρίως τον 5ο αιώνα, όπως σωστά αναφέρετε.
Ωστόσο, η παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας (καθώς και τα συναξάρια και οι πρώιμες μαρτυρίες) παρουσιάζει τον Άγιο Δημήτριο ως στρατιωτικό και πολιτικό άρχοντα της Θεσσαλονίκης, που μαρτύρησε το 306 μ.Χ. επί αυτοκράτορα Μαξιμιανού, ακριβώς στην πόλη αυτή.
• Στην Κρύπτη του Αγίου (μέσα στον ομώνυμο ναό της Θεσσαλονίκης), διασώζονται αρχαία στοιχεία που θεωρούνται σημείο μαρτυρίου του. Η συλλογική μνήμη της πόλης, οι αρχαίες αφηγήσεις, τα μνημεία και οι λειτουργικές παραδόσεις επί 17 αιώνες, συγκλίνουν στην τιμή του Δημητρίου ως Θεσσαλονικέως Μάρτυρος και Πολιούχου.
Όσο για την ιερατική του ιδιότητα, έχουν υπάρξει όντως εκδοχές που τον παρουσιάζουν διάκονο ή και ιερομάρτυρα, χωρίς όμως να αναιρείται η εικόνα του ως στρατιώτη και πνευματικού καθοδηγητή του Νέστορα.
• Είναι εποικοδομητικό που αναδύονται και εναλλακτικές ερμηνείες, όταν διαλέγονται με σεβασμό, φωτίζουν τον πλούτο της ιστορικής μνήμης. Και κυρίως όταν γίνονται αφορμή όχι για αντιπαράθεση, αλλά για βαθύτερη κατανόηση της πίστης, της ιστορίας και της παράδοσής μας.
Ενδεικτική παραπομπή: Καρπόζηλος, Α. (1994). Ο Άγιος Δημήτριος και η Θεσσαλονίκη: Ιστορικά και λειτουργικά δεδομένα της λατρείας του Αγίου. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών.
Στο έργο αυτό αναλύονται οι ιστορικές φάσεις της λατρείας του Αγίου Δημητρίου, η σύνδεσή του με την πόλη της Θεσσαλονίκης από τον 4ο αιώνα, η εδραίωσή του ως πολιούχου και οι σχετικές λαϊκές και λειτουργικές παραδόσεις. Εξετάζεται επίσης η θεωρία περί Σιρμίου, η οποία όμως δεν αναιρεί την ισχυρή, τοπικά μαρτυρημένη λατρεία στη Θεσσαλονίκη ήδη από την ύστερη αρχαιότητα.
▶️ Βίντεο αφιέρωμα στον Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλύτη – Οπτικοακουστικό υλικό και μαρτυρίες
Εισαγωγή: Η μνήμη του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτη ζωντανεύει μέσα από εικόνες, ήχο και προσευχή. Παρατίθεται σειρά από επιλεγμένα βίντεο: ταινία για τον βίο του, ομιλίες, πολυαρχιερατικοί εσπερινοί, καταγραφή της υπόγειας κρύπτης, καθώς και λειτουργικά αποσπάσματα. Ο Άγιος Δημήτριος δεν μένει μόνο στη λέξη – κινείται στον λόγο, στη σιωπή και στο φως της μαρτυρίας.
🎞️ Βιντεοταινία: Άγιος Δημήτριος ο μυροβλύτης
Σκηνοθεσία: Μάριος Ρετσίλας www.retrodb.gr
Ηθοποιοί: Βαρβάρα Κυρίτση, Σπύρος Χαραλάμπους
Ιστορική ταινία για τη ρωμαϊκή εξουσία
και τη χριστιανική αντίσταση του Αγίου.
🎭 Σχόλια / Πλοκή: Η ταινία παρουσιάζει την εξουσία της ατσάλινης, πλην αμαρτωλής Ρώμης και παράλληλα, την θαρραλέα στάση και ποικίλη Χριστιανική δράση και ψυχική υπεροχή του προσοντούχου στρατιωτικού ηγέτη της Θεσσαλονίκης. Ο φλογερός Δημήτριος στην πλάνη και τους διωγμούς των πιστών προτάσσει την ευαγγελική αλήθεια και το ηθικό όχι, θυσιάζοντας τα πάντα για την πίστη οδηγώντας κυρίως νέους σ' αυτήν. Ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης παραμένει πρότυπο.
και τη χριστιανική αντίσταση του Αγίου.
🎭 Σχόλια / Πλοκή: Η ταινία παρουσιάζει την εξουσία της ατσάλινης, πλην αμαρτωλής Ρώμης και παράλληλα, την θαρραλέα στάση και ποικίλη Χριστιανική δράση και ψυχική υπεροχή του προσοντούχου στρατιωτικού ηγέτη της Θεσσαλονίκης. Ο φλογερός Δημήτριος στην πλάνη και τους διωγμούς των πιστών προτάσσει την ευαγγελική αλήθεια και το ηθικό όχι, θυσιάζοντας τα πάντα για την πίστη οδηγώντας κυρίως νέους σ' αυτήν. Ο πολιούχος της Θεσσαλονίκης παραμένει πρότυπο.
🎤 Ομιλία π. Ευάγγελου Παπανικολάου για τον Άγιο Δημήτριο
⏱️ Διάρκεια: 1:24:02 - Θεολογική και βιωματική παρουσίαση
του Αγίου Δημητρίου με γλώσσα ζωντανή και βαθιά.
🎞️ Πολυαρχιερατικός Εσπερινός Αγίου Δημητρίου
⏱️ Διάρκεια: 3:10:20 - Λαμπρή ακολουθία προς τιμήν
του πολιούχου Θεσσαλονίκης – ζωντανός παλμός Ορθοδοξίας.
🎞️ Κρύπτη του Αγίου Δημητρίου – Ιστορική περιήγηση
⏱️ Διάρκεια: 2:31 - Σπάνιο ντοκιμαντέρ για την υπόγεια Κρύπτη
του Ναού, όπου φυλακίστηκε και μαρτύρησε ο Άγιος (303 μ.Χ).
Περιλαμβάνονται αναφορές στα ψηφιδωτά και στην αναστήλωση
μετά την πυρκαγιά του 1917. 🎼 Μουσική: "Virtutes Vocis" – Kevin MacLeod
▶️ Κρύπτη του Αγίου Δημητρίου. Ι. Ναός Αγίου Δημητρίου πολιούχου της Θεσσαλονίκης. Ο Ναός είναι πεντάκλιτος βασιλική του ελληνιστικού τύπου, αλλά με πολλά ιδιαίτερα και σπάνια χαρακτηριστικά σε σχέση με άλλους ναούς της ίδιας περιόδου στην Ελλάδα.
Στο υπόγειο του Ναού βρίσκεται ο χώρος μαρτυρίου του Αγίου. Η υπόγεια αρχαία Κρύπτη είναι το πιο ενδιαφέρον μέρος του ναού που χρονολογείται πριν από την κατασκευή του.
Η Κρύπτη επανήλθε στο φως το 1917, εξαιτίας της καταστρεπτικής πυρκαγιάς, οι κατακόμβες αναδείχθηκαν μετά από εκτεταμένες εργασίες αναστήλωσης και συντήρησης ενώ άνοιξε τις πύλες της στο κοινό με την μορφή εκθέσεως μουσείου το 1988. Σύμφωνα με την Χριστιανική παράδοση είναι το ακριβές σημείο όπου ο Άγιος φυλακίστηκε και μαρτύρησε το 303 μ.Χ.
Από τα ψηφιδωτά του Ναού, ξεχωρίζει αυτό που απεικονίζει τον Άγιο Δημήτριο με δύο μικρά παιδιά και ένα άλλο, που απεικονίζει τον Άγιο ανάμεσα στον επίσκοπο και στον έπαρχο, οι οποίοι ανακαίνισαν το ναό τον 7ο αιώνα. Μουσική: "Virtutes Vocis" Kevin MacLeod
🎞️ Παρακλητικός Κανόνας στον Άγιο Δημήτριο
⏱️ Διάρκεια: 39:13 - Προσευχητική παράκληση
– η φωνή του λαού προς τον Μυροβλύτη.
🎞️ Ακολουθία Επιταφίου Αγίου Δημητρίου
⏱️ Διάρκεια: 1:36:33 - Μοναδική ακολουθία εις τύπον
Μεγάλου Σαββάτου για τον Μεγαλομάρτυρα της πίστης.
Σοφία Ντρέκου 25 Οκτωβρίου 2013 στις 8:47 μ.μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου