Όταν ο Μίκης Θεοδωράκης συνάντησε τον Τσε Γκεβάρα - Πώς να μνημονεύσεις δύο αθάνατους στις 9 Οκτωβρίου | Αέναη επΑνάσταση

Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Τσε Γκεβάρα... δύο πρόσωπα που έδωσαν 

φωνή και ρυθμό στην ελευθερία. Η τέχνη και η επανάσταση συναντήθηκαν 

για μια στιγμή που έγινε αιωνιότητα. Εικαστική σύνθεση: Sophia Drekou

Μία ιστορική συνάντηση στην Κούβα του 1962. Ο Μίκης Θεοδωράκης αφηγείται τη γνωριμία του με τον Τσε Γκεβάρα, λίγα χρόνια μετά την Επανάσταση, και ο στοχασμός: πώς μνημονεύονται δύο αθάνατοι, ο Έλληνας συνθέτης και ο Αργεντινός επαναστάτης, στην ίδια ημερομηνία – 9 Οκτωβρίου.

κι όπως θα έλεγε κι ο Μίκης... «η μνήμη είναι το άλλο όνομα της ψυχής»

✍️ Σχολιασμοί Σοφία Ντρέκου

🟪 1. Εισαγωγή – Πώς να μνημονεύσεις δύο αθάνατους;

(Το παράλληλο μνημόσυνο του Μίκη Θεοδωράκη και τη μνήμη της δολοφονίας του Τσε Γκεβάρα. Ο αναγνώστης εισάγεται στην ιστορική σύνδεση και στο πλαίσιο της επίσκεψης του Μίκη στην Κούβα το 1962. Θέτει το διπλό ερώτημα της μνήμης: πώς αποτίεις φόρο τιμής σε δύο παγκόσμια σύμβολα, τον Μίκη και τον Τσε, που συνδέονται ημερολογιακά στις 9 Οκτωβρίου. Εισαγωγή στο πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο.)

9 Οκτωβρίου το 40ημερο Μνημόσυνο του Μίκη Θεοδωράκη [εδώ]
9 Οκτωβρίου μνήμη δολοφονίας από την CIA του Τσε Γκεβάρα [εδώ]

Μίκης Θεοδωράκης & Τσε Γκεβάρα – δύο αθάνατοι συναντήθηκαν στην Κούβα το 1962.

Η 9η Οκτωβρίου ενώνει δύο μεγάλες μορφές που δεν πέθαναν ποτέ: τον Μίκη Θεοδωράκη, του οποίου τελέστηκε το σαρανταήμερο μνημόσυνο, και τον Τσε Γκεβάρα, που δολοφονήθηκε την ίδια μέρα από τη CIA στη Βολιβία. Ο Θεοδωράκης επισκέφτηκε την Κούβα το 1962, λίγο μετά τη νίκη της Επανάστασης, ως εκπρόσωπος της ΕΔΑ. Στις αφηγήσεις του περιγράφει την ατμόσφαιρα της χώρας, την απλότητα του Φιντέλ, την ένταση και τη γοητεία του Τσε. Ανάμεσα σε μουσικές, χορούς και συνθήματα, η ιστορία χαμογελά: όταν η ορχήστρα παίζει το «Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου», ο Τσε τον καλεί να τον ακολουθήσει στη Σιέρα Μαέστρα. Μία συνάντηση συμβολική, όπου η τέχνη και η επανάσταση συναντούν την αιωνιότητα.

🟪 2. Η Κούβα του 1962 – Το νησί της Επανάστασης
(Περιγράφει την αποστολή της ΕΔΑ, το πολιτικό περιβάλλον στην Κούβα και το ενδιαφέρον του Θεοδωράκη να γνωρίσει από κοντά το νέο επαναστατικό καθεστώς. Το ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο: η Κούβα αμέσως μετά την Επανάσταση του 1959, η αποστολή της ΕΔΑ, το διεθνές ενδιαφέρον και ο ρόλος του Θεοδωράκη ως πνευματικού εκπροσώπου της Ελλάδας. Προετοιμάζει το έδαφος για την αφήγηση της συνάντησης.)

Ο Μίκης Θεοδωράκης επισκέφτηκε την Κούβα τρία χρόνια μετά την Επανάσταση, το 1962. Ως προσωπικότητα της ελληνικής αριστεράς εκείνης της εποχής, ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης βρέθηκε στην Κούβα συμμετέχοντας σε αποστολή της τότε ΕΔΑ στο νησί της Επανάστασης. 

🟪 3. Όταν ο Μίκης συνάντησε τον Τσε
(Η πρώτη γνωριμία του συνθέτη με τον θρυλικό επαναστάτη. Ο Μίκης περιγράφει την ένταση και την απλότητα της στιγμής, τη χαρά, την περιέργεια και τον θαυμασμό εκατέρωθεν. Η ατμόσφαιρα της εποχής, οι αντιπροσωπείες, και το νόημα αυτής της επαφής ανάμεσα σε δύο ανθρώπους-σύμβολα.)

Παρακάτω δημοσιεύονται αποσπάσματα αφηγήσεων του για την επίσκεψή του στην Κούβα το 1962 και -ιδιαιτέρως- την συνάντηση που είχε με τον Τσε, που την περίοδο εκείνη ήταν υπουργός βιομηχανίας της επαναστατικής κυβέρνησης.

🟪 4. Η μαρτυρία του Μίκη – Η Κούβα των όπλων και της χαράς
(Ο Θεοδωράκης αφηγείται την αντίφαση της Κούβας: οπλισμένη αλλά γιορτινή, σοβαρή αλλά πανηγυρική. Η επανάσταση είχε ακόμα τη φρεσκάδα του ονείρου και τη χαρά της ελευθερίας. Οπλισμένη χαρά, τη συλλογική μέθη της ελευθερίας, την αντίθεση μεταξύ αυστηρότητας και γιορτής. Μια πολύτιμη καταγραφή της πρώτης φάσης της επαναστατημένης κοινωνίας.)

«Αυτή ήταν μια πρώτη επίσκεψη που έγινε τότε επίσημα στην Κούβα. Πάρα πολύ μεγάλο ταξίδι, με ελικοφόρα. Ήταν μια προσπάθεια των Κουβανέζων να καλέσουν αντιπροσωπείες από όλο τον κόσμο, προκειμένου να απαντήσουν στις κατηγορίες και τις συκοφαντίες των διαφόρων γραφείων των ιμπεριαλιστών, που μιλούσαν για σφαγείς και λοιπά, τα γνωστά.

Βρήκαμε μια περίεργη κατάσταση, γιατί όλος ο κόσμος ήταν ένοπλος, όλοι φορούσαν χακί στολές, είχαν όλοι μπαρμπούτος και οι γυναίκες ήταν ένοπλες, παράλληλα όμως υπήρχε και μια πανηγυρική ατμόσφαιρα. Δηλαδή όλος ο κόσμος χόρευε, μιλούσε, πανηγύριζε. Γιόρταζαν συνέχεια αυτοί, ήταν μια γιορτή της επανάστασης συνεχής.

🟪 5. Η καθημερινότητα και τα παιδιά της Κούβας
(Περιγράφεται τη νέα κοινωνική πολιτική της Κούβας: τα παιδιά που προστατεύονται στα ξενοδοχεία, εκπαιδεύονται και στεγάζονται στα πρώην πολυτελή ξενοδοχεία, η νέα γενιά που θα αποτελέσει τη βάση του μελλοντικού κράτους. Ανθρώπινη ματιά σε μια πολιτική μετάβαση.)

Πήγαμε εκεί, όπου μας έβαλαν σε ένα αμερικάνικο ξενοδοχείο –είχαν επιτάξει όλα τα ξενοδοχεία. Εκείνο που μας έκανε εντύπωση ήταν ότι στα πρώτα πατώματα, στα πρώτα τριάντα πατώματα έμεναν παιδιά. Είχαν πάρει τα παιδιά από τα χωριά, όπου δεν είχαν σπίτια να μείνουν, για να τα προφυλάξουν, να ζουν σε καλύτερες συνθήκες. Αυτά τα παιδιά τα έβαζαν σε δωμάτια, πήγαιναν σε σχολεία όλα μαζί, ήταν καθαρά... Και ήθελα να τονίσω ότι αυτά τα παιδιά, που μεγάλωσαν και σπούδασαν, σήμερα είναι η νέα τάξη της Κούβας. Γι' αυτό είναι τόσο δυνατός ο Κάστρο, δε θα φύγει ποτέ, διότι πρόκειται για εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά, τα οποία δημιουργήθηκαν από το τίποτα.

🟪 6. Η συνάντηση με τον Φιντέλ και τον Τσε
(Αναφορά στη συνάντηση με τον Φιντέλ Κάστρο, τον Τσε Γκεβάρα και την ηγεσία της επανάστασης. Περιγράφεται η αμεσότητα, η φιλικότητα και η άγνοια τους για τη σύγχρονη Ελλάδα, που προκαλεί στον Μίκη χιούμορ και συγκίνηση.)

Αρχίσαμε να κάνουμε αυτές τις επισκέψεις, να βλέπουμε την σύγχρονη Κούβα. Πήγαμε και στα υπουργεία, εγώ και ο Σακελλάρης, ένας βουλευτής της ΕΔΑ. Η ΕΔΑ πήρε εμένα ως προσωπικότητα, για να είμαι λίγο πιο γνωστός. Φυσικά δεν ήμουν εκεί γνωστός, αλλά, τέλος πάντων, είχαν την καλοσύνη να διαλέξουν εμένα. Τον Σακελλάρη τον ενδιέφερε να δει τα οικονομικά της επανάστασης. Σου λέει «Σε λίγο η ΕΔΑ θα είναι κυβέρνηση στην Ελλάδα, να δούμε πως πάνε τα οικονομικά εδώ». Ο Κάστρο και οι άλλοι δέχονταν κάθε τόσο τους ξένους. Είδαμε και τον γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος... αυτοί εν τω μεταξύ είχαν ξεφτιλιστεί, διότι, λίγο πριν πέσει ο Μπατίστα, το Κομμουνιστικού Κόμμα ήταν εναντίον του Κάστρο.

Δείτε επίσης ► Φιντέλ Κάστρο: Το τέλος έρχεται για όλους, οι ιδέες μένουν από τον Comandante Fidel (Αφιέρωμα)

Πήγαμε λοιπόν στο «Αβάνα Λίμπρε», το πρώην «Χίλτον», το οποίο ονόμασαν «Αβάνα Λίμπρε», «Ελεύθερη Αβάνα», και μας είπαν ότι στην ταράτσα επάνω, που έπαιζε και μια ορχήστρα, θα μας δεχόταν η ηγεσία των επαναστατών. Καθίσαμε σε κάτι τραπέζια και μετά ήρθαν οι διερμηνείς. Κάναμε τις συστάσεις, ήταν ο Φιντέλ Κάστρο, ο Τσε Γκεβάρα και ο πρόεδρος της Κούβας, ο μόνος που δεν είχε γένια. Άρχισε να ρωτάει για την Ελλάδα, ήξεραν για την Ελλάδα, πολλοί όμως δεν ήξεραν καν που βρίσκεται.

🟪 7. Ο Τσε, το τραγούδι και η «Ελεύθερη Αβάνα»
(Η κορυφαία μουσική στιγμή που γράφει ιστορία: όταν στην ταράτσα του ξενοδοχείου «Αβάνα Λίμπρε» ο Τσε Γκεβάρα ακούει το τραγούδι «Αν θυμηθείς τ’ όνειρό μου» γίνεται άτυπος ύμνος της Επανάστασης. Η ειρωνική τύχη: οι Κουβανοί το θεωρούσαν μεξικάνικο! Ο Τσε ενθουσιάζεται, ο Μίκης γίνεται δεκτός σαν ήρωας. Ενθουσιασμένος, προσκαλεί τον Μίκη στη Σιέρα Μαέστρα. Μια σκηνή που ενώνει μουσική, επανάσταση και μύθο. Γιατί η τέχνη ενώνει λαούς.)

Και ο Τσε;

«Ο Τσε ήταν γιατρός, από την Αργεντινή. Την αρχαία Ελλάδα βέβαια την γνώριζαν, λίγα πράγματα όμως ήξεραν για την σύγχρονη Ελλάδα. Εκεί λοιπόν που τελείωνε η συνάντησή μας, άρχισε η ορχήστρα να παίζει το «Lune de miel» (Γαμήλιο Ταξίδι). Το «Honeymoon song» (Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου) ήταν το εθνικό τους τραγούδι. Μου είπαν μάλιστα ότι το έχουν γράψει και σε μια στήλη εκεί ότι ο ραδιοφωνικός τους σταθμός ξεκίνησε με το τραγούδι αυτό, το οποίο θεωρούσαν ότι είναι μεξικάνικο. Κάποιος έξυπνος Μεξικάνος εκεί έβαλε το όνομά του από κάτω. Το τραγουδούσε ένας Μεξικάνος τραγουδιστής τον οποίο λάτρευε όλοι η Νότια Αμερική, ήταν ο Καζαντζίδης*, ας πούμε της Νότιας Αμερικής. Φυσικά και στην Κούβα, λόγω αυτής της διασκευής του τραγουδιού, και του τραγουδιστή, το τραγούδι ήταν στα χείλη όλων των Κουβανέζων. Λέει λοιπόν ο διερμηνέας, όταν σηκωθήκαμε να φύγουμε, στον Κάστρο: «Με την ευκαιρία, να σας πω ότι αυτό το τραγούδι είναι δημιουργία του κύριου εδώ». «Πού πάτε;» λέει ο Κάστρο κατενθουσιασμένος. «Είναι δυνατόν; Γράφει τέτοια πράγματα;» Δε με άφηναν να φύγω. Και ο Τσε Γκεβάρα ετοιμαζόταν να πάει στη Σιέρα Μαέστρα για περιοδεία. «Θα σε πάρω μαζί μου αύριο», μου λέει. «Έχει ωραίο κλίμα και άφθονο οξυγόνο εκεί που πηγαίνω».

🟪 8. Ο Τσε ως μύθος – Ο διάλογος για τη φύση της επανάστασης
(Ο Θεοδωράκης στοχάζεται πάνω στη μορφή του Τσε: τη φυσική του απλότητα, το πνεύμα του, το χιούμορ του. Αναγνωρίζει πως οι μύθοι δεν γεννιούνται από στιγμές αλλά από ζωές που ακτινοβολούν πίστη και αυθεντικότητα.)

Πως ήταν ο Τσε Γκεβάρα, λοιπόν; Γιατί ήταν τόσο μεγάλος μύθος; Έπρεπε να είναι τόσο μεγάλος μύθος;

«Αυτά τα πράγματα και τους μύθους δεν τα διαπιστώνεις με μια συνάντηση. Εμείς κάναμε απλές συζητήσεις με ένα διερμηνέα που δεν ήξερε και πάρα πολύ καλά τα ισπανικά. Εκείνο το καλαμπούρι που έκανα μαζί του είναι ότι παντού έλεγε «Μουέρτε ο λιμπερτά», ξέρεις, «Ελευθερία ή θάνατος». Μάλιστα με πήγε και σε ένα μοντέρνο σφαγείο και δεν ήθελα να μπω μέσα, και είδα την πινακίδα: «Ελευθερία ή θάνατος». Του λέω «Εδώ, αγαπητέ σύντροφε, κοροϊδεύετε τα ζώα, εδώ μόνο ο θάνατος τα περιμένει. Τι μου λες και βάζεις το «ή»; Είναι σκέτο «μουέρτε», του λέω.

Το μόνο που θυμάμαι είναι ότι πήγαμε σε ένα κέντρο που είχε μουσική και χορέψαμε. Σηκώθηκε ο ίδιος επάνω και είπε στην ορχήστρα να παίξουμε το τραγούδι αυτό, ενθουσιάστηκε ο κόσμος και μετά με φώναξε πάνω και είπε «Αυτός είναι ο συνθέτης», και χειροκρότησαν όλοι. Αγαπήθηκα πολύ στην Κούβα ως λαϊκός συνθέτης, δε γίνεται παραπάνω. Να μείνουν ήσυχοι εδώ όσοι λένε ότι είμαι καλός μουσικός και κακός πολιτικός. Αφού δοξάστηκα ως μουσικός στην Κούβα...»

🟪 9. Δεύτερη μαρτυρία – Το Lune de Miel και η φιλία με τον Τσε
(Από τη συνέντευξη του 2011 στην America Latina: ο Μίκης θυμάται με νοσταλγία τη φιλία του με τον Τσε. Η αφήγηση είναι γεμάτη ζωή: μουσική, πούρα, χορούς και σεβασμό. Μια πιο ανθρώπινη, γήινη όψη δύο συμβόλων.)

ο Μίκης Θεοδωράκης επισκέπτεται την Κούβα. Ανάμεσα σε μουσικές και

ιδέες, χτίζεται μια ιστορική φιλία με τον Τσε Γκεβάρα και τον Φιντέλ Κάστρο.

Ακολουθεί ένα δεύτερο απόσπασμα, από συνέντευξη του Μ. Θεοδωράκη στην ιστοσελίδα America Latina (10 Ιούνη 2011): Είναι σαν δεύτερη μαρτυρία του ίδιου γεγονότος, σχεδόν κινηματογραφική, με λεπτομέρειες που συμπληρώνουν τη ζωντάνια της πρώτης αφήγησης.

«Το 1962 που πήγα στην Κούβα να δούμε τι γίνεται λίγο μετά από την Επανάσταση, ήμουν στην ταράτσα του «Κούβα Λίβρε» του παλιού «Χίλτον». Πίναμε εκεί και κάποιοι χόρευαν. Υπήρχαν αντιπροσωπείες από διάφορες χώρες όπως η Ισπανία. Για εμάς έλεγαν «Όμηρος, Αριστοτέλης, Ακρόπολη». Τι κάνετε εδώ με ρώτησαν, θα κάτσετε πολύ ακόμη; Λέω, αύριο μεθαύριο θα φύγω λέω γιατί με πειράζει το κλίμα εδώ. 

Εκείνη τη στιγμή η ορχήστρα έπαιξε εντελώς τυχαία το σουξέ της εποχής «Honeymoon song», το οποίο ήταν μεγάλο σουξέ. Τότε λέει ο διερμηνέας για μένα «αυτός είναι ο συνθέτης αυτού του τραγουδιού». Πετάγονται αμέσως όλοι όρθιοι. Όταν ξεκίνησε για πρώτη φορά την εκπομπή του ο σταθμός «Αβάνα Λίβρε» άρχισε με αυτό το τραγούδι. Λούνα Ντε Μιέλ. Είναι γραμμένο. Αυτοί ήταν ξετρελαμένοι. Μου λένε «κάτσε εδώ δεν θα πας πουθενά». 

«Πόσο θα μείνεις;» ρωτά ο Τσε. «Φεύγω αύριο, βγήκα πρόσφατα από το σανατόριο και το υγρό κλίμα της Αβάνας μού πέφτει βαρύ». «Έλα αύριο μαζί μου στο βουνό. Θα σου κάνει καλό», του προτείνει επιτακτικά ο Αργεντίνος επαναστάτης. «Ξέρεις, και εγώ έχω άσθμα».

🟪 9. Δύο αθάνατοι και η μνήμη του κόσμου
(Ο επίλογος που συνδέει δύο ήρωες του 20ού αιώνα μέσα στην αθανασία της συνείδησης και της τέχνης. Η επανάσταση και η μουσική μιλούν την ίδια γλώσσα: τη γλώσσα της ελευθερίας.)

Και έτσι άρχισε εκείνη η φιλία. Γνώρισα τον Τσε Γκεβάρα, ο λαός εκεί βέβαια είναι λίγο βαρύς. Έρχεται ένας χωριάτης και μου δίνει ένα τεράστιο πούρο, λέει κάπνισε. Αλλά μου άρεσε. Μετά πήγαμε στο βουνό, καθίσαμε μια εβδομάδα να δούμε τι έκανε η Επανάσταση και το βράδυ πηγαίναμε σε μέρη που χόρευαν οι νέοι. Ο Τσε έλεγε έχουμε «εδώ μέσα έχουμε τον φίλο μου που έγραψε αυτό το τραγούδι». Αισθανόμουν σαν ήρωας, όλοι φώναζαν και χόρευαν. Κάθε τόσο και λιγάκι έρχονταν κούτες με πούρα που έστελνε ο Τσε... χα, χα... Ήταν πανάκριβα τότε...»

🟪 10. Η τέχνη και η επανάσταση είναι δύο μορφές του ίδιου φωτός.

Δύο αθάνατοι, μία μνήμη: ο Τσε της δράσης και ο Μίκης της μουσικής. Και οι δύο έζησαν για να δώσουν φωνή στην ελευθερία. Το ερώτημα μένει: πώς μνημονεύεις δύο αθάνατους; Με το τραγούδι, με τη μνήμη, με την πράξη.

Μερικές συναντήσεις δεν ανήκουν στο παρελθόν· ανασαίνουν ακόμη. Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Τσε Γκεβάρα δεν συναντήθηκαν απλώς στην Ιστορία∙ συναντήθηκαν μέσα στη συνείδηση των λαών.

Έτσι κι εκείνη η νύχτα στην Αβάνα του 1962, όπου ο ήχος του Lune de Miel (Honeymoon song - Αν θυμηθείς στ' ονειρό μου) ένωσε δύο ψυχές που δεν χωρούσαν στα όρια της εποχής τους.

Ο ένας κρατούσε μπουζούκι, ο άλλος όπλο... κι όμως και τα δύο γεννούσαν τον ίδιο ήχο: την αντίσταση. Στον Μίκη η μουσική γίνεται λόγος ελευθερίας, στον Τσε η ελευθερία γίνεται μουσική πράξη.

Δύο αθάνατοι που δεν έφυγαν, γιατί η τέχνη και η επανάσταση δεν θάβονται· μεταγγίζονται. Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Τσε Γκεβάρα δεν χρειάζονται μνημεία· είναι οι ίδιοι μνημεία ζωντανά μέσα στη μνήμη του κόσμου. Ο ένας με τη μουσική, ο άλλος με τη φωτιά της δράσης, ύφαναν το ίδιο τραγούδι της ελευθερίας.

Στη μνήμη τους δεν χρειάζεται λύπη, αλλά βήματα· όχι στεφάνια, αλλά φλόγες. Γιατί κάθε φορά που ένας λαός τραγουδά το όνειρό του, ο Μίκης και ο Τσε ξανασμίγουν για λίγο μέσα στον άνεμο, χαμογελώντας όπως τότε στην Αβάνα... εκεί όπου η μουσική έγινε επανάσταση, κι η επανάσταση τραγούδι.

Από τα βουνά της Σιέρα Μαέστρα (Sierra Maestra) ως τις παρτιτούρες της Ρωμιοσύνης, η ψυχή του ανθρώπου συνεχίζει να ψάλλει το ίδιο άσμα: πως η τέχνη και η επανάσταση είναι δύο μορφές του ίδιου φωτός.

Κι όπως θα έλεγε κι ο Μίκης: «όταν τραγουδάς για την ελευθερία, δεν πεθαίνεις ποτέ».... με λίγη ✨αστερόσκονη επανάστασης✨ για συντροφιά.

✒️ Σοφία Ντρέκου

Βιβλιογραφία: Μίκης Θεοδωράκης – Άξιος Εστί. Από τον μεσοπόλεμο στη χρεοκοπία (σελ 357 έως 359). Είναι ένα κείμενο του βιβλίου Μίκης Θεοδωράκης 85 Χρόνια, όπου ο συνθέτης, αφηγούμενος τη ζωή του στον Γεώργιο Π. Μαλούχο, αναφέρεται στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας, περιγράφοντας την περίοδο από τον Μεσοπόλεμο έως τη χρεοκοπία. Πρόκειται για ένα απόσπασμα από την αυτοβιογραφία του Μίκη Θεοδωράκη, το οποίο ασχολείται με την περίοδο μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και τις οικονομικές δυσκολίες που αντιμετώπισε η Ελλάδα, φτάνοντας μέχρι τη χρεοκοπία. Στο κείμενο, ο Θεοδωράκης αναλύει τα «φαινόμενα» και την ουσία της ιστορίας αυτής της περιόδου, μέσα από την προσωπική του οπτική. Το απόσπασμα δημοσιεύτηκε στο Ελληνικό Αρχείο Τσε Γκεβάρα © Guevarista

*Ο Θεοδωράκης αναφέρεται στον τότε Καζαντζίδη της Λατινικής Αμερικής που είναι ο Μάριο Σουάρεθ (Mario Suárez 1926-2018), λαϊκός τραγουδιστής από τη Βενεζουέλα και όχι από το Μεξικό.

🟪 Αέναη επΑνάσταση

Περισσότερα: Μίκης Θεοδωράκης, Τσε Γκεβάρα, Κούβα

Τραγούδι «Luna de miel» του Μίκη 

με την ερμηνεία του Mario Suárez:

3:03 «Luna de miel» του Μίκη

Video Mikis Theodorakis - O Agios Che / Στο κατώφλι των καιρών: Ο Μίκης Θεοδωράκης έχει μελοποιήσει ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη που αναφέρεται στον Τσε Γκεβάρα. Είναι «Ο Άγιος Τσε» από το έργο «Λειτουργία Νο.2: Για τα παιδιά που σκοτώνονται στον πόλεμο. Το τραγούδι επανακυκλοφόρησε το 1976 υπό τον τίτλο «Στο κατώφλι των καιρών» στο δίσκο «Τα λυρικά». Ένα, όχι ιδιαίτερα γνωστό στο ευρύ κοινό, τραγούδι του Μίκη Θεοδωράκη (ερμηνευμένο από τον ίδιο). Ελληνικό Αρχείο Τσε Γκεβάρα © Guevaristas.

2:48

Στίχοι: Στο κατώφλι των καιρών / γνέθουν οι μητέρες την ελπίδα / και πριν γνωρίσουν τα φιλιά φεύγουν τα παιδιά / και γίνονται άντρες στα βουνά, και τα κορίτσια που αγαπούν / τη Γκουέρνικα κεντούν... Άγια είναι η λευτεριά / κι ο καημός του κόσμου σημαία πλατιά / τη σκιά χαιρετά του Τσε Γκεβάρα / είναι ο δρόμος μακρινός / Πάμε για τη μάχη / κι ίσως να 'σαι, μάνα αύριο μονάχη.

[ΕN] "O Agios Che" (Saint Che), A song written by Mikis Theodorakis, with lyrics by Tasos Livaditis, dedicated to Ernesto Che Guevara. It was released in 1976 in the disc "Ta lyrika". Singing by Mikis Theodorakis.

[ES] "San Che", Una canción escrita por Mikis Theodorakis, con letra de Tasos Livaditis, dedicado a Comandante Ernesto Che Guevara. Fue lanzado en 1976 en el disco "Ta lyrika". Cantando por Mikis Theodorakis.

Σχόλια Αναγνωστών στο Facebook

Προφίλ: 8 Οκτ 2025

• Sophia Drekou: Ιφιγένεια, πιστεύεις ότι η μουσική μπορεί ακόμη να είναι επαναστατική πράξη; Αν ο Μίκης και ο Τσε συναντιόντουσαν σήμερα, τι θα έλεγαν ο ένας στον άλλον;

• Απάντηση Ιφιγένεια Γεωργιάδου: Sophia ακούς τις ουράνιες αρμονίες ...μας ησυχάζουν μας ηρεμούν...μας προετοιμάζουν...

• Απάντηση Sophia Drekou: Ιφιγένεια, ναι, τις ακούω... ίσως γιατί οι αρμονίες που έρχονται απ’ το άπειρο δεν είναι ποτέ μόνο ήχοι, είναι μνήμη και κάλεσμα μαζί. Μας προετοιμάζουν, όπως λες, για εκείνη τη σιωπή που γεννά τη νέα μουσική του κόσμου. Κι ίσως τότε, ο Μίκης και ο Τσε να στέκονται πλάι σ’ αυτό το φως… ο ένας με νότες, ο άλλος με φλόγα ...κι οι δυο με ψυχή. Ίσως, Ιφιγένεια, αυτές οι ουράνιες αρμονίες να είναι η μυστική γλώσσα των ψυχών που δεν έπαψαν να πιστεύουν… Πιστεύεις ότι η σιωπή ...αυτή η βαθιά, δημιουργική σιωπή... μπορεί να γίνει κι εκείνη επαναστατική πράξη;; 8 Οκτ 2025

• Ιφιγένεια Γεωργιάδου: Sophia αναζητάμε την ένοχη υπεροχή την αντιτάσσουμε στην εποχική προσμονή μας υποδέχεται με μιά ανείπωτα σκληρή απαξιωτική στάση... 9 Οκτ 2025

• Απάντηση Sophia Drekou: Ιφιγένεια, ίσως αυτή η «ένοχη υπεροχή» να είναι ο καθρέφτης της εποχής μας· η ψευδαίσθηση πως μπορούμε να σταθούμε πάνω απ’ τον χρόνο χωρίς να πληγώνουμε το νόημα του. Κι όμως… κάθε προσμονή, όσο εποχική κι αν φαίνεται, είναι μια μορφή ελπίδας που αντιστέκεται στην απαξίωση. Ίσως γι’ αυτό η σκληρότητα της εποχής μάς υποδέχεται έτσι... για να θυμηθούμε ότι η ευαισθησία παραμένει η πιο ριζική πράξη αντίστασης. 9 Οκτ 2025

Σελίδα: 8 Οκτ 2025

• Ερώτηση: Αέναη επΑνάσταση (8 Οκτ 2025):

Αν ο Μίκης και ο Τσε συναντιόντουσαν σήμερα, 

τι θα έλεγαν ο ένας στον άλλον;

• Απάντηση Savvas Parikoglou:
Αν συναντούσε ο Μίκης τον Τσε σήμερα,
θα μιλούσαν για λαούς που ακόμα τραγουδούν μέσα στη φτώχεια.
Ο Μίκης θα έδινε ρυθμό στις πληγές,
κι ο Τσε θα τις έκανε σημαίες ελευθερίας.
Κι ίσως να χαμογελούσαν και οι δυο,
γιατί θα ’βλεπαν πως όσο κι αν αλλάζει ο κόσμος
η επανάσταση αρχίζει πάντα
από μια νότα και μια καρδιά που δεν λίγα. 8 Οκτ 2025

• Απάντηση Αέναη επΑνάσταση:
κ. Savvas Parikoglou, Ναι…
κι ίσως τότε ο Μίκης να του έλεγε
πως η μουσική δεν σταμάτησε ποτέ...
απλώς άλλαξε όργανα.
Και ο Τσε να του απαντούσε πως οι σημαίες
δεν χρειάζονται χρώμα,
μόνο ψυχές που δεν φοβούνται τον άνεμο.
Γιατί η επανάσταση, όπως λέτε,
αρχίζει πάντα από μια νότα…
κι από μια καρδιά που επιμένει να αγαπά.

Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Ποιο πιστεύετε πως είναι το κοινό στοιχείο ανάμεσα στη μουσική του Μίκη Θεοδωράκη και στο όραμα του Τσε Γκεβάρα; Είναι η ελευθερία, η αγάπη για τον άνθρωπο ή η ανυπακοή στο σκοτάδι; (8 Οκτ 2025)

Απάντηση Κώστας Σιθέος: Όλα. (8 Οκτ 2025)

Απάντηση Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou: Κώστας Σιθέος, ναι… όλα. Γιατί ο Μίκης και ο Τσε μιλούσαν την ίδια γλώσσα... της ελευθερίας που αγαπά τον άνθρωπο και δεν φοβάται το σκοτάδι. Η μουσική του ενός και το όραμα του άλλου είναι διαφορετικές εκφράσεις της ίδιας πίστης: ότι το φως δεν χαρίζεται, κερδίζεται κάθε μέρα ξανά. (8 Οκτ 2025)