Άγιος Προκόπιος. Βυζαντινή εικόνα του 14ου αιώνα στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο

Κέντρο της δημόσιας λατρείας στο Βυζάντιο ήταν ο ναός. Εκεί συγκεντρώνονταν οι πιστοί για να εορτάσουν τα σημαντικότερα γεγονότα από τη ζωή του Χριστού και της Θεοτόκου, να τιμήσουν τη μνήμη των αγίων, να ακούσουν το ιερό κήρυγμα, να προσευχηθούν. Εκεί τελούνταν οι εκκλησιαστικές ακολουθίες, με κυριότερη τη θεία λειτουργία.

Για τους Βυζαντινούς ο ναός ήταν μικρογραφία της κατοικίας του Θεού αλλά και «του σύμπαντος κόσμου». Η αντίληψη αυτή επηρέασε την αρχιτεκτονική διαμόρφωση και το διάκοσμο του ναού: η τέχνη υπηρετούσε τη λατρεία.

Οι επισκέπτες του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου είχαν τη δυνατότητα να δουν από κοντά μία μεγάλης καλλιτεχνικής αξίας βυζαντινή εικόνα του αγίου Προκοπίου (8 Ιουλίου). Η φορητή εικόνα, διαστάσεων 91,5εκ. x 62,5εκ, είχε κλαπεί από τον ομώνυμο ναό στη Βέροια την περίοδο 1967 – 1974. Χρονολογείται στον 14ο αιώνα και είναι έξοχο δείγμα βορειοελλαδικού εργαστηρίου της εποχής.

► Διαβάστε: Ο Άγιος Προκόπιος ο Μεγαλομάρτυς, η βιογραφία και το μαρτύριο του ηρωικού Αγίου Προκόπιου (αφιέρωμα) 

► Ο Άγιος Προκόπιος και το στρουμφάκι ο Προκόπης (Παιδικό στρατιωτικό συναξάρι)

Το έργο, το οποίο επαναπατρίσθηκε από το Λονδίνο, ανήκει στην ιδιωτική συλλογή του Αθανασίου Μαρτίνου, ο οποίος προτίθεται να το δωρίσει στο Ελληνικό Δημόσιο. Ο εντοπισμός του έργου και η τεκμηρίωση της προέλευσής του αποτελεί επιτυχία, που στηρίζεται στη συντονισμένη προσπάθεια των αρμόδιων υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού.

Δείτε το: Βυζαντινό, Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών από τον υπολογιστή σας

Η δομή της βυζαντινής κοινωνίας στηρίχτηκε σε τρεις βασικούς άξονες: στην ευέλικτη αλλά ισχυρή διοίκηση, με επικεφαλής τον αυτοκράτορα, στη χριστιανική θρησκεία, με επικεφαλής της Εκκλησίας τον πατριάρχη, και στην ελληνορωμαϊκή παράδοση και την ελληνική γλώσσα. Όλα αυτά σφράγισαν όχι μόνο την καθημερινή ζωή αλλά και τις γενικότερες εκφάνσεις του πολιτισμού και της τέχνης.

Η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Φράγκους και τους Λατίνους σταυροφόρους κατάφερε καίριο πλήγμα στην αυτοκρατορία, υπήρξε όμως και αιτία νέων σχέσεων και επαφών. 

Δείτε: Κωνσταντινούπολη: η Πόλη των πόλεων και η ιστορία της

Η παλινόρθωση των Παλαιολόγων αυτοκρατόρων στον βυζαντινό θρόνο δεν ήταν σε θέση πια να ανακόψει –παρά τις επίμονες προσπάθειες– την πολιτική παρακμή. Εντούτοις η «Παλαιολόγεια Αναγέννηση» στην τέχνη και τον πολιτισμό αποτέλεσε κορυφαίο πολιτιστικό γεγονός που επηρέασε γόνιμα Δύση και Ανατολή.

by Αέναη επΑνάσταση

Περισσότερα: Άγιος Προκόπιος, Βυζάντιο