Επιμέλεια, αφιέρωμα
Κάθε που γιορτάζει ένας άγιος νιώθω ότι γιορτάζει η ζωή. Κάθε που γιορτάζει ένας άγιος πανηγυρίζει αυτή η όμορφη φωτεινή πλευρά του εαυτού μας. Για μένα η μνήμη ενός αγίου ή αγίας είναι ημέρα ελπίδας για ένα σημαντικό λόγο, ότι ενώ είμαστε αδύναμοι, ταλαίπωροι και χαμένοι, υπάρχει ένας τρόπος να σταθούμε πάνω από τα τραύματα μας. Να φανούμε πιο μεγάλοι από τις πληγές μας. Κι αυτός είναι ο τρόπος της αγάπης του Θεού. Μια και η αγιότητα δεν είναι τελειότητα ή κατόρθωμα, μα Χάρις, δωρεά, η χαρά και ο έρωτας του Θεού σε στήθη πληγωμένα.
Η αγία Μαρίνα που τόσο πολύ από παιδί αγαπώ δίχως να ξέρω το γιατί και δεν με νοιάζει κιόλας να καταλάβω, μου θυμίζει ότι τα λάθη δεν είναι εμπόδιο στο δρόμο για τον Θεό. Άλλωστε πάνω στα τραύματα χτίζονται οι πιο λαμπρές και όμορφες ψυχές... [π. Λίβυος]
Αγία Μαρίνα η μεγαλομάρτυς
Γέννηση 289 μ.Χ και Κοίμηση 304 (15 ετών) στην Αντιόχεια Πισιδίας
Τιμάται από Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία κ Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Εορτασμός 17 Ιουλίου. Πολιούχος: Λέρος, Ηλιούπολη Αττικής, Σχοινούδι Ίμβρου
Η μνήμη της εορτάζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 17 Ιουλίου, ενώ στον Καθολικό κόσμο η Αγία Μαρίνα είναι γνωστή ως Παρθενομάρτυς Μαργαρίτα και η μνήμη της τιμάται στις 20 Ιουλίου.
Saint Margaret of Antioch, Virgin and Martyr, July 20
Ρωμαιοκαθολική απεικόνιση. Αγία Μαργαρίτα Αντιοχείας
Συχνά συγχέεται με την Αγία Πελαγία (καθώς «Μαρίνα» είναι το λατινικό αντίστοιχο του ελληνικού ονόματος «Πελαγία»), η οποία ήταν γνωστή ως Μαργαρίτα. Όμως στην πραγματικότητα η Αγία Μαρίνα δεν ταυτίζεται με την Αγία Πελαγία καθώς η πρώτη προέρχονταν από την Αντιόχεια της Πισιδίας και η δεύτερη από την Αντιόχεια της Συρίας.
Βίος
Η μεγαλομάρτυς Αγία Μαρίνα η οποία έζησε τον 3ο μ.Χ αιώνα. Γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Πισιδίας (σημερινό Γιαλβάτς Τουρκίας), στα χρόνια του αυτοκράτορα Κλαυδίου του Β', το 270 μ.Χ. Λίγες μέρες μετά τη γέννησή της, η μητέρα της πέθανε, και ο πατέρας της Αιδέσιος, πού ήταν Ιερέας των ειδώλων, την ανέθεσε σε μια χριστιανή γυναίκα, από την οποία ή Μαρίνα διδάχθηκε το Χριστό.
Όταν έγινε 15 χρονών, αποκαλύπτει στον πατέρα της ότι είναι χριστιανή. Έκπληκτος αυτός απ’ αυτό πού άκουσε, με μίσος τη διέγραψε από παιδί του. Μετά από καιρό, έμαθε για τη Μαρίνα και ο έπαρχος Ολύμβριος, πού διέταξε να τη συλλάβουν για ανάκριση. Όταν την είδε μπροστά του, θαύμασε την ομορφιά της και προσπάθησε να την πείσει με κάθε τρόπο να αρνηθεί το Χριστό και να γίνει σύζυγος του. Μάταια, όμως. Η Μαρίνα σε κάθε προσπάθεια του Ολυμβρίου αντέτασσε τη φράση: «Είμαι χριστιανή». Τότε ο σκληρός έπαρχος διέταξε να την ξαπλώσουν στη γη, και την καταξέσχισε άσπλαχνα με ραβδιά τόσο, ώστε ή γη έγινε κόκκινη από το αίμα πού έτρεξε. Έπειτα, ενώ αιμορραγούσε, την κρέμασε για πολλή ώρα και μετά τη φυλάκισε.
Τα μαρτύρια
Μέσα στην φυλακή μάλιστα συνέβη το εξής: ο διάβολος μεταμορφωμένος σε άγριο δράκοντα, προσπάθησε να κάνει την αγία να φοβηθεί. Αυτή όμως προσευχήθηκε στον Θεό και αμέσως ο δράκοντας άλλαξε μορφή και έγινε ένας μαύρος σκύλος και τότε η αγία άρπαξε ένα σφυρί και χτυπώντας τον στο κεφάλι και την ράχη τον ταπείνωσε.
Υπάρχουν πολλές εικόνες με σκοτάδι που δεν ξέρουν [οι αγιογράφοι] θεολογία και γιατί το κάνουν. Π.χ. Η Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου) με ένα διαβολάκι. Ποτέ δεν αγιογραφούμε το κακό. Είναι λάθος τελείως γιατί εμείς αγιογραφούμε ό,τι έκανε ο Θεός, το ενυπόστατο και όχι το ανυπόστατο. Ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Προσέξτε «ανυπόστατος» δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Άλλο «υπάρχω» και άλλο «έχω υπόσταση». Διαφέρει πάρα πολύ. Δεν λέω «δεν υπάρχει ο διάβολος». Είπα ότι ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Πολύ ουσιαστική διαφορά, εάν ξέρετε Ελληνικά. Είναι η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας.
Ανυπόστατος σημαίνει πως ο Θεός δεν έφτιαξε τέτοιες μορφές. Ο διάβολος ήταν άγγελος. Ο Θεός έφτιαξε υπόσταση αγγέλου. Δεν έφτιαξε υπόσταση διαβόλου. Διότι ο Θεός είναι δημιουργός μόνο καλών. Δεν κάνει κακό πράγμα. Εν ελευθερία ο διάβολος θέλησε να γίνει ανυπόστατος. Υπαρκτός αλλά ανυπόστατος.
Προσέξτε. Μάθετε Ελληνικά λιγάκι. Άρα ως δημιούργημα δεν υπάρχει διάβολος. Ήταν άγγελος που στη φύση του παραμένει άγγελος που διαστρέβλωσε αυτήν την αγγελική του φύση. Αυτό είναι το ανυπόστατο. Εμείς λοιπόν ποτέ δεν αγιογραφούμε το ανυπόστατο. Ούτε σκηνές τρόμου κλπ. Ποτέ.
Απόσπασμα από το θέμα: Βασικές αρχές της Αγιογραφίας και ανάλυση της θεολογίας της εικόνας της Θεοτόκου (Κείμενο, διάλογοι, βίντεο)
Έγραφα πριν λίγα χρόνια τα εξής για την αγία Μαρίνα: «Δεν μπορείς να τα βάλεις με έναν λαό πού γιορτάζει τον θάνατο ενός παιδιού και τον λέει κοίμηση, ανάσταση, δόξα, νίκη. Είναι μια αρχοντιά παράλογη, έξω από τα μέτρα του κόσμου. Για κάποιον αμύητο είναι σκληρότητα και παραλογισμός ένα τέτοιο πανηγύρι».
Λοιπόν ζούμε ακόμα έξω από τα μέτρα του κόσμου; Έχουμε αρχοντιά βγαλμένη από την απαντοχή και την ελπίδα της χαροκαμένης ρωμιοσύνης; Ζούμε ακόμα το ιερό παράλογο του «συστήσασθε εορτήν» γύρω από τάφους μαρτύρων; Η αναστάσιμη λειτουργική πράξη και η εμπειρία λένε ναι. Όλα όσα είναι απ' έξω λένε όχι. Μήπως η εκκλησιαστική εμπειρία είναι αυτή πού απέμεινε να στηρίζει το ελληνικό κύτταρο του ιερού παραλογισμού; [π. Παντελεήμων Κρούσκος]
Η αγιορείτικη εικόνα της Αγίας Μαρίνας ανήκε στην συλλογή του ιερέως Νικολάου Α. Πέττα. Στο κάτω δεξιά άκρο της φέρει ασημένιο μετάλλιο με μικρά τεμάχια ιερών λειψάνων της Αγίας Μαρίνας. Είναι έργο αναγεννησιακής τέχνης αγιορείτικου εργαστηρίου όπως μαρτυρεί και η επιγραφή που φέρει κάτω αριστερά: "Έργον Γαβριήλ Ιερομονάχου Λαμπή. Εν Αγίω Όρει Σκήτης Αγίας Άννης 1938". Το ιερό αυτό κειμήλιο απόκειται στο κειμηλιαρχείο της ιστορικής οικίας του μοναχού Παπουλάκου που ανήκε στον Αρχιμανδρίτη Νεκτάριο Πέττα. (από εδώ)
Η αγία Αικατερίνη, η αγία Μαρίνα, η αγία Παρασκευή, η αγία Κυριακή, η αγία Χριστίνα, η αγία Θέκλα, η αγία Αναστασία, η αγία Βαρβάρα, η αγία Ευφημία. Αυτές, και κάποιες άλλες, είναι η dream team κοριτσιών της Ορθοδοξίας, τα περίφημα top models μας. Πανέμορφα κορίτσια 15 με 20 χρονών, που θυσίασαν τα νιάτα τους, την ομορφιά τους και την ίδια τη ζωή τους υπομένοντας βασανιστήρια στα χέρια αντρών – σαδιστών του Ρωμαϊκού στρατού, που προσπάθησαν να τις πείσουν ν’ αρνηθούν το Χριστό και να προσφέρουν λατρεία στους δαιμονικούς «θεούς» της Ρώμης ή στο άγαλμα του θεοποιημένου αυτοκράτορα.
Το πιο παράξενο; Δεν πέθαναν. Όλες ζουν. Το αποδεικνύουν τα αμέτρητα θαύματα και οι εμφανίσεις τους, όλους τους αιώνες.
Μια μέρα τον επισκέφτηκε μια ηλικιωμένη κυρία γνωστή του, που ζούσε σ’ ένα ημιυπόγειο δωματιάκι, και του είπε: «Κύριε Δημήτρη, σήμερα το πρωί ήρθε στο παράθυρό μου ένα κοριτσάκι με κοτσιδάκια και σχολική ποδιά, πολύ όμορφο, και μου είπε: Γεια σου, γιαγιά, τι κάνεις; Είμαι η Μαρίνα και μένω στο Θησείο (έχεις έρθει πολλές φορές στο σπίτι μου) και είμαι 15 ετών».
Στο Θησείο, ως γνωστόν, βρίσκεται ο παλαιός ιστορικός ναός της αγίας Μαρίνας, μεγάλο προσκύνημα για τους Αθηναίους.
To παραπάνω δημοσιεύεται στο βιβλίο του Θωμά Τσονάκα, Βιογραφικό σημείωμα Δημητρίου Παναγοπούλου, Πάτραι 1985, σελ. 18-20 (σελ. 11 του pdf).
Πριν λίγα χρόνια έλαβε μεγάλη δημοσιότητα η μαρτυρία της οικογένειας του Βάσου Βασιλείου από τη Λεμεσό της Κύπρου για την παρουσία της αγίας Μαρίνας κατά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών στο μικρό γιο της οικογένειας, τον Ανδρέα, που έπασχε από λευχαιμία.
Η επέμβαση έγινε το 2000 στο ογκολογικό νοσοκομείο MD ANDERSON στο Χιούστον (ΗΠΑ) και πριν από αυτήν η οικογένεια είχε ζητήσει ευλογία και προσευχή από τον π. Κυπριανό, ηγούμενο της ιστορικής μονής της αγίας Μαρίνας στην Άνδρο. Ο γέροντας τους είπε: «Μην ανησυχείτε, η αγία Μαρίνα θα είναι στο χειρουργείο».
Όταν ο γιατρός ανακοίνωσε στην οικογένεια την επιτυχή έκβαση της επέμβασης, τους είπε: «Γιατί ήρθατε εδώ, αφού έχετε μια τόσο καλή γιατρό στην Ελλάδα;». Η οικογένεια απόρησε και ο γιατρός τους εξήγησε ότι μια νεαρή γιατρός, που συστήθηκε ως η γιατρός της οικογένειας, ζήτησε να παρευρεθεί στην επέμβαση. Ο τρόπος της τους έπεισε να της το επιτρέψουν και μάλιστα βοήθησε στην επέμβαση με συμβουλές.
Όταν κατόπιν κοίταξαν στο βιβλίο όπου είχε υπογράψει η κοπέλα, είδαν ότι είχε δώσει το όνομα «Marina from Andros» (Μαρίνα από την Άνδρο).
Το περιστατικό αυτό το διηγήθηκε η ίδια η οικογένεια Βασιλείου ερχόμενη στην Ελλάδα και πηγαίνοντας στην Άνδρο για προσκύνημα στο μοναστήρι. Δημοσιεύτηκε σε πάρα πολλές ιστοσελίδες, ελληνικές και αμερικάνικες (Astonishing Contemporary Miracles of Saint Marina on the Island of Andros), καθώς και σε εφημερίδες όπως το «Έθνος της Κυριακής», 16 Ιουλίου 2006. Θαύμα Αγίας Μαρίνας.
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον: Μνηστευθεῖσα τῷ Λόγῳ Μαρίνα ἔνδοξε, τῶν ἐπιγείων τὴν σχέσιν πᾶσαν κατέλιπες, καὶ ἐνήθλησας λαμπρῶς ὡς καλλιπάρθενος· τὸν γὰρ ἀόρατον ἐχθρόν, κατεπάτησας στερρῶς, ὀφθέντα σοι Ἀθληφόρε. Καὶ νῦν πηγάζεις τῷ κόσμῳ, τῶν ἰαμάτων τὰ χαρίσματα.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον: Παρθενίας κάλλεσι, πεποικιλμένη παρθένε, ἀκηράτοις στέμμασιν, ἐστεφανώθης Μαρίνα· αἵμασι, τοῦ μαρτυρίου δὲ φοινιχθεῖσα, θαύμασι, κατελαμπρύνθης τῶν ἰαμάτων, καὶ τῆς νίκης τὰ βραβεῖα, ἐδέξω Μάρτυς, χειρὶ τοῦ Κτίστου σου. (Το κορίτσι και ο αρχαίος Δράκοντας)
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ π. ΚΩΝ/ΝΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ: ΔΕΝ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ.
Δημοσιεύτηκε από Sophia Drekou · 17 Ιουλίου 2015 ·
Η Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου) και το διαβολάκι στην εικόνα της
π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος βασικές αρχές της Αγιογραφίας
Χρηστος Καρακωστας: ΜΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΟ, ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ π.ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ. Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΠΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΔΡΑΚΟ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΛΙΜΑΚΟΣ. ΘΕΛΕΤΕ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ; ΣΤΗΝ ΑΠΕΙΚΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΙΩΞΗΣ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΤΟΥΣ ΧΟΙΡΟΥΣ. ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ, ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΣΤΗΛΙΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ. ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ ΝΑ ΛΕΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ. ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ Ο π. ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΑΥΤΑ. ΔΙΧΩΣ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΑΛΛΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΑΠΛΑ....Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ ΜΑΥΡΟΣ ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ,ΜΙΚΡΟΣ ΣΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΖΩΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΕΟ, ΚΑΚΑΣΧΗΜΟΣ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ.ΘΑΘΕΛΑ ΛΟΙΠΟΝ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ. ΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΠΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΣΑΝ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΤΟΝ ΣΑΤΑΝΑ, ΔΕΝ ΕΛΑΒΑΝ ΤΙΣ ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ; ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ. ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΩΤΗΜΑ. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΒΙΒΛΙΟ Ή ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΙΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ. ΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΟΠΟΙΟΝ ΜΟΥ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΟΥΜΕ. ΤΡΙΤΟΝ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΝΟΜΙΖΩ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΡΒΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΕΙ ΠΑΛΙ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΤΑΙ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ. ΟΥΤΕ ΕΚΕΙ Ο ΕΝ ΛΟΓΩ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΛΑΒΕ ΥΠΟΨΗΝ ΤΟΥ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ;
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΡΑΒΟ ΧΡΗΣΤΟ ΠΟΥ ΑΝΟΙΓΕΙΣ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ, ΕΤΣΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΦΟΡΜΗ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΕΝΑ ΛΙΘΑΡΑΚΙ, ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΗ ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ.
Χρηστος Καρακωστας ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΙΡΑΖΩΝ ΤΟΝ ΙΩΣΗΦ. ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΣΥΝΕΔΡΕΙΟ ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΝΑΟΔΟΜΙΑΣ ΤΕΘΗΚΕ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ π. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΣΚΛΗΡΗ Κ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΟΡΔΗ ΗΤΑΝ ΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΤΙ ΕΓΙΝΕ; ΟΥΤΕ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΚΑΤΑΞΙΩΜΕΝΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ ΤΙ ΛΕΝΕ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ; ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΛΙΓΟ ΣΟΒΑΡΟΙ. ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΜΑΣΜΕΝΟΥ ΙΟΥΔΑ. ΓΙΑ ΠΟΙΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΤΡΟΜΟΥ ΜΙΛΑΜΕ; Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΙΚΟΝΑ ΤΡΟΜΟΥ; Ή ΑΥΤΕΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ; ΑΣ ΜΗΝ ΒΓΑΙΝΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΚΑΙ ΛΕΜΕ ΑΣΤΗΡΙΚΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ,ΑΠΟΚΕΙΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΜΑΣ. Ο ΘΕΟΣ ΕΦΤΙΞΕ ΤΟΝ ΣΤΑΝΑ ΣΑΝ ΑΓΓΕΛΟ, ΑΥΤΟΣ ΄΄ΚΑΒΑΛΗΣΕ΄΄ ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ ΚΑΙ ΕΙΧΕ ΤΑ ΓΝΩΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. ΑΡΑ ΟΥΤΕ Ο ΑΔΑΜ ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ, ΟΥΤΕ Ο ΚΑΙΝ ΚΑΝΕΝΑ ΄΄ΚΑΚΟ΄΄. ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΛΕΜΕ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΑΔΙΔΟΥΜΕ ΑΝΕΥΘΥΝΑ ΜΕ ΙΛΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ. Ο ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΟΝ ΛΑΟ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΑΕΖΗΣΕ ΚΑΙ ΑΦΗΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ. ΕΛΕΟΣ. ΠΡΙΝ ΓΡΑΨΟΥΜΕ Ή ΠΟΥΜΕ ΚΑΤΙ ΑΣ ΒΟΥΤΑΜΕ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΑΣ. ΑΝ ΟΜΩΣ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ ΖΗΤΑΩ ΣΥΓΝΩΜΗ ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΕΓΩ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΝΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΒΛΑΚΕΣ. ΚΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Konstantinos Kottis Η θεωρία και η θεολογία της εικόνας, στην πλειοψηφία των αγιογράφων και ιερέων, ακολουθεί την αρχή του ο μονόφθαλμος βασιλεύει στο Βασίλειο των Τυφλών. Στην εικόνα της Γεννήσεως υπάρχει ανθρώπινη μορφή η οποία εκπειράζει τον Ιωσήφ και προκύπτει θαύμα. Υπάρχει όμως πηγή, στην απόκρυφη παράδοση. Αυτά ίσχυαν για τους βυζαντινούς ζωγράφους, στη μεταβυζαντινή περίοδο, επικράτησαν διάφορα, στην σημερινή το χάος.
Konstantinos Kottis Οι πειρασμοί του Χριστού, Μονή της Χώρας, ψηφιδωτό 1315-1321: Στην Αγιογραφία εικονίζεται οτιδήποτε μπορεί να τεκμηριωθεί ως αναφορά σε βιβλικές, απόκρυφες και λοιπές φιλολογικές πηγές. Παρατήρηση: ο Άδης στην Εις Άδου δεν είναι ο Σατανάς.
Δημήτριος Λάγκας Αν ήταν ο σατανάς τα φτερά του θα ήταν νυχτερίδας και τα πόδια του οπλές τράγου. Και η Εις Αδην Κάθοδος δεν προέρχεται από τα ιερά κείμενα αλλά από τα απόκρυφα ευαγγέλια, απ'΄ όπου προέρχεται και η ιστορία του Ιωακείμ και της Άννας.
Konstantinos Kottis Είναι άλλο το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (Ιστορία Ιωακείμ και Άννης που αναφέρετε), άλλο το Ευαγγέλιο του Νικοδήμου και άλλο η Εις Άδου Κάθοδος. Αν έχετε λίγο χρόνο και διάθεση που νομίζω πως έχετε, ορίστε η πρόσφατή μου επιστημονική δημοσίευση για την Εικόνα της «Εις Άδου Καθόδου». Από την Αρπαγή της Περσεφόνης, στην απόκρυφη γραμματεία και την λειτουργική. Konstantinos Kottis 2016 Μια ερμηνευτική προσέγγιση στην παράσταση της Εις Άδου Καθόδου, αναζητώντας τις πηγές αυτής στην "Αρπαγή της Περσεφόνης", στην απόκρυφη γραμματεία και την λειτουργική συμβολική της.
Δημήτριος Λάγκας Είναι πολύ καλό πάντως που το επισημαίνετε καλλιτεχνικά. Τα αυτονόητα, πολλές φορές δεν είναι αυτονόητα.
Konstantinos Kottis Ο Σατανάς εικονίζεται μαύρος γιατί δεν μπορεί οντολογικά να φωτιστεί: πας ο τα φαύλα πράσσων μισεί το φωτός, συν ότι όπως όλοι οι κτιστοί αποτελεί εξ ούκ όντων. Το μαύρο δεν απεικονίζει την αμαρτία και το πάθος, ανεξάρτητα αν τα οψόνια της αμαρτίας θάνατος. Γενικά το φως ως Χριστός και το φως ως Αγιογραφία ή το μη φως, είναι τεράστιο κεφάλαιο.
Konstantinos Kottis Ωστόσο υπάρχει μια θεμελιώδης διάκριση: είναι άλλο το εσχατολογικό πορτραίτο ενός Αγίου / Αγίας, το οποίο δεν μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία αφηγηματικά όπως ο διάβολος (ίσως αυτό να θέλει να πει ο πάτερ), και άλλο η αφηγηματική παράσταση, το κοινώς λεγόμενο "σκηνές από τον βίο". Εκεί τοποθετείς στοιχεία με βάση την τεκμηρίωση που υπάρχει στις πηγές. Στο πορτραίτο, το οποίο είναι εσχατολογικό, δεν έχει θέση ο διάβολος.
Χρηστος Καρακωστας εν μερη θα συμφωνησω μαζι σου. τελικα για να καταλαβει ο αναγνωστης, αγιογραφειτε ή οχι ο διααβολος; και αν οχι ποιο ειναι το βιβλιο αυτο των αρχων τησ αγιογραφιας στο οποιο τεκμηριωμενα απαγορευεται η αγιογραφιση του; και αν υπαρχει τετοιο βιβλιο σας παρακαλω δωστε μου τον τιτλο του και που μπορω να το προμηθευτω. ευχαριστω
Konstantinos Kottis Έχω πολύ κακή γνώμη σαν άνθρωπος της ειδικότητας αυτής, ως προς τα περισσότερα εισαγωγικά βιβλία της θεολογίας της Εικόνος, για μια σειρά από πράγματα. Προφανώς εκτός από την ενασχόλησή μου, με βοηθάει και η θεολογική μου ιδιότητα. Ωστόσο αυτό που είπα, ήδη, είναι, πως σε αφηγηματικές παραστάσεις οι οποίες έχουν τεκμηρίωση (δεν βάζουμε π.χ. τον διάολο απο μόνοι μας, κάπου σε κάποια πηγή τον βρήκαμε), βασική αρχή που ακολουθούσαν οι βυζαντινοί, προφανώς και φιλοτεχνείται. Όπως θα είδατε στην περίπτωση των Πειρασμών του Χριστού από την Χώρα, ο λαμπρός αυτοκρατορικός ζωγράφος του 1315-1321 τον απεικόνισε, με βάση την ευαγγελική πηγή. Τα πορτραίτα, ολόσωμα, σε μετάλλια κ.τ.λ. εκφράζουν την συναγωνιζόμενη θριαμβεύουσα Εκκλησία των εσχάτων και δεν εντάσσουν στο μέτρο του δυνατού, στοιχεία που δεν θα είναι παρόντα στα έσχατα. Σαφώς στην περίπτωση πατέρων ή του Προδρόμου, εντάσσονται ειλητάρια ή π.χ. "το παν δένδρον μη ποιούν καρπόν κόπτεται", αλλά κάπως πρέπει να δοθεί και η εν ζωή διδασκαλία τους.
Χρηστος Καρακωστας ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΝΟΜΙΛΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕΣ. ΑΝ ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΚΑΛΑ ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΜΗΝ ΑΛΛΟΙΩΘΩ ΣΤΟ ΣΥΜΛΕΓΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΧΩΡΟ. ΚΑΘΕ ΠΗΓΗ Κ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΟΥ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΕΚΤΗ ΜΕ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ Κ ΕΜΕΝΑ ΚΑΛΟ ΒΡΑΔΥ
Konstantinos Kottis Η Αγιογραφία για πολλές δεκαετίες πέρασε μια δυτικίζουσα κατάσταση μανιέρας, με τα βυζαντινά σύνολα μαυρισμένα χωρίς συντήρηση. Έτσι όλοι εξαρτώνταν από θεωρητικούς, χωρίς να μπορούν και να έχουν μεγάλο αντίλογο. Σήμερα τα πράγματα είναι πιο εύκολα στην σχετική μελέτη, λόγω συντήρησης, αποκάλυψης νέων συνόλων και γρήγορης επισήμανσης λόγω internet. Σε όσα υπάρχουν ανεβασμένα στο διαδίκτυο. Στους παλαιούς οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αυτό το μείον. Πάντως είναι πολύπλοκο ζήτημα η ερμηνεία μιας εικόνας. Οι πανεπιστημιακοί τις προηγούμενες δεκαετίες, είχαν περισσότερα διαθέσιμα σύνολά, οι μη πανεπιστημιακοί πολύ λιγότερα, ήξεραν δε καλά να εντοπίζουν διαφορές απο εικόνα σε εικόνα ανά αιώνα ή περίοδο. Σπάνια όμως εμβάθυναν σε θέματα θεολογίας, χάνοντας πολλά πράγματα από ουσία.
Konstantinos Kottis Εννοείται πως για οποιαδήποτε απορία, εφόσον μπορώ να έχω απάντηση, ευχαρίστως.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ, ΔΕΝ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ. Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΚΕ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΝΑΡΘΗΚΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΝΑΩΝ, ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΠΩΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ, ΓΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΙΞΙΣΛΑΜΙΣΜΩΝ, ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΗΘΙΚΗ ΣΥΓΚΡΑΤΙΣΗ. ΚΑΠΟΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ, 19ος ΑΙΩΝΑΣ) ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ (ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ) ΝΑ ΠΑΤΑΣΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ ΚΑΙ ΕΚΤΟΤΕ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ ΤΗ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΣΥΧΝΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ. ΕΠΙΣΗΣ ΓΝΩΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΙΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΤΟΝΙΖΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤΗ Η ΕΙΚΟΝΑ, ΑΛΛΑ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ...
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΝΙΚΑ ΑΥΤΟ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ. ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΨΗΛΑ ΚΑΙ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ, ΠΡΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ.
Αναστάσιος Πεσιρίδης · Με την φτωχη μου πειρα νομιζω οτι εχουμε δυο είδη αγιογραφιας. Η μια που ειναι ΕΙΚΟΝΑ (πορτραιτο Αγίου) εκει σαφως και δεν ζωγραφιζουμε δρακους και δαιμονες. Και η αλλη ειναι η ζωγραφικη εξιστόρηση της βιβλου αγραματων.
Αναστάσιος Πεσιρίδης · Εκει ζωγραφιζουμε ενα γεγονος που περιεχει και τον διαβολο
Maria Kokkinidou Προσεξτε λιγο αυτη τν εικονα... (διαβαστε τι γραφει στο βυζαντινο μουσείο )
Konstantinos Kottis Τι ακριβώς γράφει;
Maria Kokkinidou Για αυτο που εικονιζεται μεσα στν σφαιρα
Konstantinos Kottis Το επίσημο κείμενο του Μουσείου, υποθέτω ότι αυτό εννοείτε: Σε επίσημη μετωπική στάση, με απλωμένες τις φτερούγες, φορώντας χιτώνα και ιμάτιο, εικονίζεται Ο ΑΡΧ(ΩΝ) ΜΙΧΑΗΛ Ο ΜΕΓΑC ΤΑΞΙΑΡΧΗ(C). Στο δεξί χέρι κρατεί σκήπτρο, ενώ με το αριστερό υποβαστάζει τη σφαίρα του κόσμου, διάφανη, με σταυρό στην κορυφή, με χρυσά τα αρχικά Χ(ριστός) Δ(ίκαιος) Κ(ριτής) στο κέντρο, και με παράσταση λέοντα. Η μορφή του λέοντα στη σφαίρα, η επωνυμία που συνοδεύει τον αρχάγγελο αλλά και η σύνδεσή του με την αντίστοιχη μορφή της Δευτέρας Παρουσίας οδηγούν στην υπόθεση ότι η παράσταση έχει εσχατολογικό περιεχόμενο, δηλαδή αναφέρεται στην Ώρα της Κρίσεως, καθώς τονίζεται ιδιαίτερα η ιδιότητα του αγγέλου ως ψυχοπομπού.
Ο αρχάγγελος εικονογραφικά συνδέεται με τη μορφή του αρχαγγέλου Μιχαήλ που προέρχεται από ευρύτερη σύνθεση Δευτέρας Παρουσίας στο παρεκκλήσιο της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη (1315-1320). Και εδώ επαναλαμβάνονται τα σπάνια αρχικά στη σφαίρα. Η προέλευση της εικόνας από την Κωνσταντινούπολη, η άμεση συνάφειά της με τις λαμπρές τοιχογραφίες της Μονής Χώρας και η υψηλή ποιότητα της ζωγραφικής μάς επιτρέπουν να την αποδώσουμε σε σημαντικό εργαστήριο που έδρασε στην Κωνσταντινούπολη κατά το α΄ μισό του 14ου αιώνα.
Konstantinos Kottis Η εικόνα αυτή είναι απο τις ωραιότερες της καθόλου Βυζαντινής Τέχνης. Ο Μαργαρίτωφ, ο σημαντικότερος και πρώτος με αρ. μητρώου συντηρητής στην Ελλάδα, θεωρούσε πως πιθανώς η εικόνα αυτή έχει πολύ παλαιότερα, ίσως και ύστερα παλαιοχριστιανικά στρώματα. Δεν του άφησαν όμως να την "πειράξει" ως συντηρητής. Ο τίτλος "Ταξιάρχης" μπορεί να μην συνδέεται με την Κρίση, αλλά με την εωσφορική πτώση και το "Στῶμεν καλῶς". Ωστόσο υπάρχει και το πολύ ισχυρό: "Καὶ ἐγένετο πόλεμος ἐν τῷ οὐρανῷ· ὁ Μιχαὴλ καὶ οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ -τοῦ πολεμῆσαι μετὰ τοῦ δράκοντος· καὶ ὁ δράκων ἐπολέμησε καὶ οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἴσχυσεν, οὐδὲ τόπος εὑρέθη αὐτῷ ἔτι ἐν τῷ οὐρανῷ.", Αποκάλυψη 12:7-8. Σαφώς και ο Μιχαήλ συνδέεται με την Κρίση, ακολουθώντας απόκρυφη πηγή, η οποία και στην Μονή της Χώρας έχει εφαρμοσθεί. Δεν πρόκειται, μάλλον, να την δείτε σε κάποιο βιβλίο θεωρητικού, οπότε σας την δίνω εδώ: «κρατῶν (σ.σ. ο Χριστός κατά την εις Άδου Κάθοδο) καὶ τόν προπάτορα Ἀδάμ ἀπό τῆς χειρὸς, παραδέδωκε τούτον τῷ Ἀρχαγγέλω Μιχαήλ καὶ πάντας τους δικαίους», Ψευδο-Νικόδημος, Ἡ εἰς Ἅδου Κάθοδος τοῦ Ἰησοῦ, 9,1.
Maria Kokkinidou Α' Πέτρου 5/28 Γένεση 49/μθ'9
Αυτη η εικονα λοιπον, εχει πολυ συγκεκριμένο μηνυμα .. Δν θα'πρεπε να αγιογραφειται η κεφαλη του λεοντα κατω απο τν σταυρο που θα την συνθλιψει;;
Konstantinos Kottis Το Α΄ Πέτρου 5:28 είναι λανθασμένη παραπομπή, αν θέλετε στείλτε μου το χωρίο που εννοείτε για να έχω και σχετική εικόνα του χωρίου. Το Γν 49:9-10, αφορά τον "Αναπεσόντα", ο οποίος με πρώτη ματιά φαίνεται σχετιζόμενος με την ενσάρκωση του Χριστού: "σκύμνος λέοντος Ἰούδα· ἐκ βλαστοῦ, υἱέ μου, ἀνέβης· ἀναπεσὼν ἐκοιμήθης ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἐγερεῖ αὐτόν; Οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἐὰν ἔλθῃ τὰ ἀποκείμενα αὐτῷ, καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν ". Όμως προφανώς σε αυτό το χωρίο, φαίνεται πως αναφέρεται, όντως, η Αποκάλυψη στο Απ 5:5: "καὶ εἷς ἐκ τῶν πρεσβυτέρων λέγει μοι· μὴ κλαῖε. ἰδοὺ ἐνίκησεν ὁ λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα, ἡ ῥίζα Δαυΐδ, ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον καὶ τὰς ἑπτὰ σφραγῖδας αὐτοῦ". Δυσκολεύομαι, όμως, να καταλάβω, πως μπορεί να συνδεθεί ο Αρχάγγελος Μιχαήλ με τον Αναπεσόντα, ο οποίος έχει όντως σύμβολο τον Λέοντα. Πάντως γνώμη μου είναι, πως εφόσον μπορείτε σε ένα έργο να τεκμηριώσετε θεολογία, θα ήταν γόνιμο να το σημαίνεται με κάποιο σχετικό σύμβολο. Είμαι υπέρ αυτού και όχι της πιστής τυποποιημένης αντιγραφής ενός σχεδίου. Αυτό έκαναν και οι Αρχαίοι στα δικά τους έργα. Θέλει προσοχή βέβαια.
Maria Kokkinidou Α'Πετρου 5/ε8 " ο σατανας ως λιονταρι ζητα ποιον να καταπιει' ομοιως κ το σπερμα αυτου (σκυμνο λεοντος), ο Αντιχριστος που θα ειναι ομοιος με αυτον!!! Ο Αντιχριστος παρομοιαζεται με λιονταρι κ θα μιμηθει τν Χριστο. Ετσι αναφερεται ως "λεων" οπως ο Ιησους Χριστος αναφερεται ως "λεων απο τν φυλη του Ιουδα" στν προφητεια του Ιακωβ στη Γεννεση
Maria Kokkinidou Ο Αρχαγγελος Μιχαηλ, ειναι αυτος που θα πολεμησει τν Αντιχριστο, κ η κεφαλη αυτου θα συθλιβει υπο τν σταυρον..(αυτα εχω διαβασει μελετωντας για τν εικονα) Αποκαλειπτεται ενας ολοκληρος κοσμος...μελετωντας μια εικονα!
Konstantinos Kottis Έτσι όπως το διαβάζω, στο ποδάρι που λένε, έχω την αίσθηση πως το "νήψατε, γρηγορήσατε· ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ", αναφέρεται στην προσωπική εμπειρία του Πέτρου, πως ο ίδιος ο Σατανάς είχε ζητήσει την ψυχή του Πέτρου και το αποκάλυψε ο Χριστός περί τον Μυστικό Δείπνο: "Εἶπε δὲ ὁ Κύριος· Σίμων Σίμων, ἰδοὺ ὁ σατανᾶς ἐξῃτήσατο ὑμᾶς τοῦ σινιάσαι ὡς τὸν σῖτον·". Είναι ενδιαφέρουσα παρατήρηση, πως ο Πέτρος τον παραλληλίζει με λέοντα. Θα μπορούσε να είναι, όντως, και αναφορά στην ιδιότητα του Αντιχρίστου.
Maria Kokkinidou Μελετωντας τν εικονα.. εβλεπα ενα λιονταρι σαν να κρυβεται κ να καραδοκεί .. εψαξα για τν εικονα κ ανακαλυψα οτι αυτο που εβλεπα, δν ηταν στν φαντασία μου!
Χρηστος Καρακωστας ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ. ΤΟ ΠΙΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΑΝ ΚΑΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ, ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ, ΞΕΚΙΝΗΣΑΜΕ ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΓΙΑ ΕΜΕΝΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΠΟΥ ΣΕ ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΟΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΤΟ ΘΕΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΤΕΛΙΚΟΣ ΜΑΣ ΣΚΟΠΟΣ, ΚΑΙ ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Κ ΣΑΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ. ΤΩΡΑ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ. ΤΟ ΣΙΓΟΥΡΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΩΣ ΠΩΣ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ, ΑΣΧΕΤΑ ΑΝ Η ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ Ή ΟΧΙ, ΑΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟ ΓΙΑΤΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΣΥΝΔΙΑΖΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ( ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΕΝΑΝ ΑΘΛΗΤΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ) ΟΠΟΤΕ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΩΘΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙΘΣ ΤΟΝ ΒΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ Κ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Κ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. ΘΑ ΤΟΛΜΟΥΣΑ ΝΑ ΠΩ ΟΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ. ΟΠΟΤΕ ΜΗΝ ΔΙΥΛΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΝΟΠΑ........ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΚΥΝΑΜΕ. ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΚΕ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ Κ ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ, ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΞΕΡΩ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ Η ΚΛΙΜΑΞ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΗ. ΚΑΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ, ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΚΑΝΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΜΟΥ ΓΙΑΤΙ ΣΤΗΝ Μ. ΙΒΗΡΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΚΛΠ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ 13ου ΑΙΩΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΗΜΕΡΑ
Θωμάς Μιχούλης Κάποιοι 《 πατέρες》από τις πολλές ομιλίες έχουν χάσει τα λογικά τους και έχουν γνώμη και άποψη για τα πάντα.
Χρηστος Καρακωστας ΕΝΤΑΞΕΙ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ. ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ; ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΟΙ ΠΙΟ ΑΣΕΒΕΣΤΑΤΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ. ΚΑΙ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΑΤΑΚΑ ΑΝ ΤΟ ΘΕΛΕΤΕ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΕΡΘΕΙ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩ.΄΄ ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩ ΣΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ; ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΤΟΥ. ΠΟΙΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΔΩΣΕ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΣ ΕΙΧΕ ΤΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΑΡΕΕΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ΄΄ ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΑ ΜΕΤΑ ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΣΚΙΑ ΦΙΛΟΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΟ, ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, ΟΤΙ Ο π. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ , ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΕΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΔΟΣΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΣ, ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΜΠΛΟΓΚΣ.
Konstantinos Kottis Θα ήθελα να διακρίνω κάποια πράγματα. Κατεξοχήν έκφραση της βυζαντινής ζωγραφικής, αποτελεί η από τους Κομνηνούς (και ακόμα παλαιότερα θα έλεγα) και πριν μνημειακή δημιουργία και μάλιστα σε ναούς όπου υπήρχε βασιλική χορηγία και εν προκειμένω και κατά την κωνσταντινουπολίτικη τάξη, καθοδήγηση φιλοτέχνησης. Ο Κυρίως ναός διαφέρει από τον νάρθηκα. Αποτελεί σε μεγάλο βαθμό εικόνα των εσχάτων και κυρίως η ανωδομή και το Ιερό. Οι εικόνες πρώτιστα τίθενται για να εικονίσουν την αλήθεια των εσχάτων και όχι για να προσκυνηθούν. Στα αυθεντικά αυτοκρατορικά προγράμματα, στα χαμηλότερα στρώματα τοποθετούνταν ορθομαρμαρώσεις. Δεν υπήρχε η φιλοσοφία του κατάγραφου ναού, όπως οδηγήθηκε η βυζαντινή τέχνη μετά την Εικονομαχία. Αυτή η διαφορά, τονίζει πως ο άγιος ως πορτραίτο είναι εικόνα των εσχάτων, σε σχέση με εμάς που είμαστε ακόμα Ιστορία και Κόσμος προ της Κρίσεως. Έτσι βασικά οι εικόνες που μπορούσαν να τιμηθούν με επαφή - άμεση προσκύνηση, ήταν οι φορητές, η του τέμπλου ή η λιτανευόμενες. Οι αφηγηματικές παραστάσεις στην βυζαντινή εκκλησία και όχι στο κίτς του σημερινού κατάγραφου ναού, λειτουργούν με την λογική της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής τέχνης: υπάρχει το άμεσο, το σημαίνον, και το υπαινισσόμενο - συμβολιζόμενο. Πλην παραστάσεων οι οποίες σχετίζονται με την αφιέρωση του ναού ή τον χαρακτήρα μιας μονής, όλες οι υπόλοιπες παραστάσεις αποτελούν μέλη μιας αλυσίδας προτυπώσεων, σκιωδών, εικονίσεων της αλήθειας των Εσχάτων. Εκεί κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η πηγή απ΄όπου έλαβες την πληροφορία και την απεικονίζεις. Είναι αλήθεια πως η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας (η οποία είναι σχετικά μεταγενέστερη, ίσως η περίπτωση της Παναγίας Χαλκέων είναι η παλαιότερη γνωστή), ζωγραφίζεται σε νάρθηκες ή παρεκκλήσια. Οι τοιχογραφίες της Μονής της Χώρας είναι σε νεκρικό παρεκκλήσιο. Ωστόσο η απουσία του πονηρού με άμεση μορφή, πέραν της Δευτέρας Παρουσίας η οποία συνδέθηκε με κατηχούμενους και την εξομολόγηση που τελούνταν σε νάρθηκες, πηγή βρίσκει μόνο τους πειρασμούς του Χριστού ή του Ιώβ. Τί άλλο θέμα μπορείς να εκτελέσεις με τον πονηρό; Το θαύμα των δαιμονιζομένων (δεν είναι βέβαια άμεση η μορφή πονηρού) που θυμάμαι στον Άγιο Νικόλαο Ορφανό είναι επίσης στο περίστωο του Ναού και όχι στον μικρό κυρίως ναό. Ωστόσο πορτραίτα όπως της Αγίας Μαρίνας είναι λάθος (αφού είναι εσχατολογικά όπως όλα τα πορτραίτα στην μνημειακή ζωγραφική), να έχουν δαίμονα και είναι προφανώς δυτική επίδραση, ελέω Αγίας Μάργκαρετ (ή Αγία Μαρίνα στη Δύση). Απορρίπτω σαφώς τον όρο "βίβλος των αγραμμάτων". Η βυζαντινή τέχνη δεν είναι ρωμαϊκή, αλλά άξια συνέχεια της υψηλής ως προς την εκτέλεση, ερμηνευτική και συμβολική της Αρχαίας Ελληνικής. Όταν όμως π.χ. διάσημοι θεωρητικοί της Αγιογραφίας που τόσα ξέρουν, τόσα λένε, θεωρούν τον "Παντοκράτορα" επιρροή από παραδόσεις δυτικών βασιλέων που αναδεικνύονταν πάνω σε ασπίδες ή θεωρούν προγράμματα όπως π.χ. της Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, τα "υπόλοιπα" (sic) του Πρωτάτου, λίγα μπορείς να πεις για την επικρατούσα ημιμάθεια.
Χρηστος Καρακωστας ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΕΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΜΟΥ ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΗΣ, ΕΧΩ ΑΡΧΙΣΕΙ ΚΑΙ ΓΟΥΣΤΑΡΩ ΤΡΕΛΑΑΑΑ ΤΗΝ ΟΛΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΣΩ ΤΟΝ ΦΙΛΟ ΜΑΣ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΙ. ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΙΜΑΙ΄΄ΚΑΜΜΕΝΟΣ΄΄ ΘΕΩΡΩ ΠΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΄΄ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΘΙΑΣΟΥΥ΄΄ ΕΝΟΣ ΑΚΟΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΟΛΟΥΣ ΣΑΣ. ΚΑΛΟ ΜΕΣΙΜΕΡΙ. ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΚΩΣΤΑ. ΜΕΤΕΔΩΣΕ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΤΕΤΟΙΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΑ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΩ ΚΙ ΕΓΩ ΟΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΑΣ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΥΤΗ. ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΣΚΙΑ ΦΙΛΟΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΟ, ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, ΟΤΙ Ο π. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ , ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΕΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΔΟΣΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΣ, ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΜΠΛΟΓΚΣ.
Δημήτριος Λάγκας Είμαι ζωγράφος και έχω ζωγραφίσει πάρα πολλά πορτρέτα, στα οποία οι μορφές είναι διακριτές η μία από την άλλη γιατί η κάθε μία έχει τα δικά της ιδιαίτερα μάτια, την ιδιαίτερη μύτη, το ιδιαίτερο στόμα κ.τ.λ. Το πρόβλημά μου είναι ότι αν μετά θάνατον βρεθώ στον παράδεισο θα περιέλθω εις την έσχατη αμηχανία μη αναγνώρισης των αγίων γυναικών οι οποίες λόγω της αναφερόμενης ορθής απεικόνισης έχουν ίδια μάτια, ίδιες μύτες, ίδιες μαντήλες και δεν διαφέρει στο ελάχιστο η μία από την άλλη. Πείτε μου, τα ονόματά τους γύρω από το φωτοστέφανο θα υπάρχουν δίπλα τους για να με βοηθήσουν στην αναγνώριση, όπως τώρα βοηθάνε τους πιστούς, ή πράγματι δεν θα μπορώ να αναγνωρίσω την αγία Μαρίνα, από την αγία Παρασκευή ή τις υπόλοιπες αγίες της δογματικής αγιογραφίας?
Δημήτριος Λάγκας PEMPTOUSIA.GR π. Σταμάτης Σκλήρης: «Άμα ο ζωγράφος βγάζει από μέσα του φως και ένα σκουπιδοτενεκέ θα τον κάνει...π. Σταμάτης Σκλήρης: «Άμα ο ζωγράφος βγάζει από μέσα του φως και ένα σκουπιδοτενεκέ θα τον κάνει...
Maria Kokkinidou Σας θερμοπαρακαλω να αφαιρεσετε το σχολιο για τν Παναγια. Σας παρακαλω πολυ..
Δημήτριος Λάγκας Νομίζω ότι το έχετε παρεξηγήσει. Δεν σχολιάζω την Παναγία, αλλά τους αγιογράφους που επέλεξαν ένα μη συμβατό ιστορικά ντύσιμο. Αν την έντυνα με τα ρούχα της Παλαιστίνης του 1ου μ.χ. αιώνα θα με χαρακτηρίζατε αιρετικό? Αν παρ΄όλη την διευκρίνηση επιμένετε βεβαίως και θα το αφαιρέσω το σχόλιο.
Konstantinos Kottis Θα σας απαντήσω πρακτικά, γιατί στην ουσία του το θέμα αυτό με προβλημάτισε στο πρόσωπο του Μ. Κωνσταντίνου. Είναι αδύνατον ο κομνήνειος ζωγράφος, πολύ περισσότερο ο παλαιολόγειος, να είναι σε θέση να γνωρίζει την ενδυματολογική εικόνα αρκετά παλαιότερων εποχών. Μάλιστα σε εικόνες που έχουν επιρροή από την ιτάλα μανιέρα, θα δούμε π.χ. τυπολογία όπλων ή στολών, φραγκικής προέλευσης. Έτσι ζωγράφιζε πιο κοντά στην εποχή του. Στο θέμα του Μ. Κωνσταντίνου έχουμε ένα σχήμα οξύμωρο. Από τη μια έχουμε βασιλικά πορτραίτα και ρωμαϊκά νομίσματα, άρα γνωρίζουμε το πως ήταν, περίπου αγένειος. Από την άλλη, ήδη στην βυζαντινή περίοδο, φιλοτεχνήθηκε εξ αρχής ως γενειοφόρος, σε παραπλήσια ανθίβολα με μερικά που φέρνουν, κάπως, στον Χριστό. Εγώ στη θέση σας θα τον ζωγράφιζα όσο γίνεται με ενδύματα πιο κοντά στην εποχή τους. Έχουμε την δυνατότητα ως ένα βαθμό. Ο βυζαντινός δεν είχε την γνώση αυτή. Προσωπικά θα διόρθωνα και το πρόσωπό του, με βάση τα αυτοκρατορικά πορτραίτα του. Σε κάποιους αγίους έχουμε παλαιότερα βυζαντινά πρότυπα, σε πολλές όμως περιπτώσεις, η προσέγγιση ενός αρχέγονου προτύπου είναι προβληματική.
Maria Kokkinidou Τι να σας απαντήσω;; ότι θα γνωρίζατε πως να τν ντύσετεαν τν βλέπατε;; ίσως
Δημήτριος Λάγκας Ακριβώς αυτό λέω και γι΄αυτό έκανα την παραπάνω ανάρτηση με την συνέντευξη του Π. Σταμάτη Σκλήρη. Ο αγιογράφος που δεν είναι ελεύθερος να απεικονίσει την δική του ενόραση για τον υπερβατικό κόσμο των ασωμάτων και αντιγράφει παλαιότερες εικόνες και μάλιστα κακόγουστα, υπολείπεται ακόμα και από τα φωτοτυπικά μηχανήματα που μπορούν να αναπαραγάγουν πολύ καλύτερα αυτές τις παλιές εικόνες. Ο αγιογράφος είναι ένα πνευματικά ελεύθερο όν και όχι ένας τεχνίτης της άψυχης αντιγραφής. Ως απλό παράδειγμα σύχρονης αγιογραφίας που συνεχίζει την βυζαντινή τεχνοτροπία στις μέρες μας αναφέρω τον Γ. Κόρδη.
Maria Kokkinidou Προσωπικα, το ιδιο προσωπο, απο 10 αγιογραφους, το βλεπω διαφορετικό !! Ποτε κανείς δν μπορεί να κανει φωτοτυπία ..
Δημήτριος Λάγκας: Maria Kokkinidou, Αν έβλεπα την Παναγία με την μορφή που είχε στην εικόνα που παρατηρούσα μικρός στην εκκλησία θα ήταν ντυμένη αλλά matiera latina. Όσους έχω γνωρίσει που δηλώνουν ότι την είδαν περιγράφουν πάντα μια εικόνα και όχι ένα πρόσωπο ή μια φωτεινή παρουσία. Το ξαναλέω, αν επιμένεις δεν έχω πρόβλημα να αφαιρέσω το προηγούμενο σχόλιο.
Maria Kokkinidou Καταλαβαίνω τι λετε.. αλλα αυτο το "μια παρθενα περπαταει στους σκονισμενους δρομους ".. με στεναχωρεί .Γιατί η συζητηση πραγματικα ειναι πολυ ενδιαφερουσα..Ουτε τα σχολια τυπου"περαστικα σας" ειναι σχολια σε μια τοσο ωραια συζητηση. Δν θελω να προσβαλω κανεναν. Πραγματικα διαβαζω τις αποψεις με πολυ ενδιαφέρον ..
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος Λάγκας ΠΑΝΤΩΣ Η ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ.
Δημήτριος Λάγκας ΣΥΜΦΩΝΩ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΩ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΑΣ: ΟΠΟΙΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΕΝ ΞΕΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ, ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΝΕΕΣ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΝΟΡΑΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΑΛΛΑ ΤΕΧΝΙΤΗΣ.
Maria Kokkinidou Συμφωνώ μαζί σας, αλλά θα ήθελα να προσθέσω ότι κ ο Κορδης για παράδειγμα (μιας κ τν αναφέρετε παραπάνω) , δημιουργεί ακολουθώντας κάποιους γενικούς κ βασικούς κανόνες αγιογραφίας ! Όπως λέει κ ο ιδιος !
Δημήτριος Λάγκας Βεβαίως και ακολουθεί κανόνες, διαφορετικά τα έργα του δεν θα ήταν η συνέχεια της ορθόδοξης εικονογραφίας. Δεν αντιγράφει όμως. Δημιουργεί τις δικές του συνθέσεις, με την προσωπική του χρωματική γκάμα και ενσωματώνει στα έργα του πολλές κατακτήσεις της σύγχρονης τέχνης. Και οι κανόνες του δεν είναι δογματικές πεποιθήσεις αλλά φορμαλιστικές επιλογές. Στην ορθόδοξη εικονογραφία ποτέ η εκκλησία δεν έθεσε όρους και κανόνες ορθής αναπαράστασης σε αντίθεση με την καθολική εκκλησία που με τη σύνοδο του Τρέντο έθεσε στους καλλιτέχνες απαράβατους κανόνες. ( Ας μην ξεχνάμε ότι ο Γκρέκο οδηγήθηκε στην ιερά εξέταση για το μήκος των φτερών στους αγγέλους του ).
Επανερχόμενος στο αρχικό νόημα της ανάρτησης, που προκάλεσε αυτή την ενδιαφέρουσα συζήτηση, δεν υπάρχει κανόνας απαγόρευσης της απεικόνισης των δυνάμεων του σκότους. Αυτές είναι προσωπικές εκτιμήσεις και όχι επίσημη θέση. Και τέλος δεν είναι εντελώς σκοτεινές, γιατί κατά την γνώμη μου, στο βάθος περιέχουν και αυτές συγκαλυμμένο το θεϊκό φώς, μιας και ο Θεός είναι πανταχού παρόν και τα πάντα πληρών.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Διαχειριστής+1 ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΔΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΣ: Ο ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ "ΦΟΡΜΑΛΙΣΤΙΚΕΣ" ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ, ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ , ΤΗΝ "ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ", ΔΗΛΑΔΗ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΔΟΓΜΑ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ.
Δημήτριος Λάγκας Το πρόβλημα βρίσκεται στην επιλογή της παράδοσης. Αν διαλέξουμε την παράδοση της εποχής των Κομνηνών θα έχουμε διαφορετική δεοντολογία, από την παράδοση της Μακεδονικής σχολής, από την παράδοση της Κρητικής σχολής ή από την λαϊκότροπη παράδοση του 17ου αιώνα. Οι φόρμες για παράδειγμα της Μακεδονικής σχολής που ξεπεράστηκαν ( με την έριδα των ησυχαστών -Βαρλαάμ ) επειδή έχουν τις καταβολές τους στην Ελληνιστική εποχή και αντιμετωπίστηκαν ως επιστροφή στις ειδωλολατρικές απεικονίσεις εκφράζουν το ορθόδοξο δόγμα? Και αν το ορθόδοξο δόγμα εκφράζεται με την Κρητική σχολή τότε γιατί ξεπεράστηκε για να καταλήξει στη λαϊκή ζωγραφική και στη maniera Latina? Όταν η ίδια εκκλησία αποδέχεται την "αναμόρφωση" της Βυζαντινής τέχνης που εισήγαγε ο Θείρσιος ( Ludwig Thiersch ) και η Βυζαντινή τέχνη παρακμάζει μέχρι να ξαναεμφανιστεί και να γίνει ξανά αποδεκτή (από την επιμονή και εμμονή του Κόντογλου ), είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε ( ή ίσως να διακρίνω) ποιές εικόνες μορφικά εκφράζουν το ορθόδοξο δόγμα.
Konstantinos Kottis 1) Η ορθόδοξη θεολογία είναι συγκεκριμένη και όταν μια εικόνα δεν εναρμονίζεται σε αυτήν, όπως π.χ. οι φιλιοκβικές απεικονίσεις της Αγίας Τριάδος, καταγγέλλεται και ενίοτε καταδικάζεται συνοδικά. 2) Όλη η βυζαντινή τέχνη είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνικής, έστω και μέσω της ρωμαϊκής, αλλά η γνώση μας για την ελληνική, προέρχεται κατά 90% από τα ψηφιδωτά και το υπόλοιπο 10% κυρίως από θαμμένες πόλεις και ταφική ζωγραφική, η οποία και έχει επηρεάσει πολύ.3) Ένας ναός αποτελεί τόσο ένα ταφικό μνημείο, όσο και ένα μνημείο οίκησης, σε σχέση με την Έσχατη Μητρόπολη. 4) Γενικά η παλαιολόγεια τέχνη, όχι μόνο η μακεδονική η οποία είναι μέρος της και δεν ξέρω αν πρέπει να ονομάζεται μακεδονική, έχει έργα τα οποία προέκυψαν, άγνωστο πως, από ανθίβολα έργων τα συμπεριέλαβαν ελληνιστική τέχνη. Μια σύγκριση στον Χριστό της Εις Άδου της Χώρας και τον Ερμή ψυχοπομπό του Καστά ή κορυφαία έργα όπως του Πανσελήνου, αρκεί να πείσει ένα έμπειρο μάτι. Αν θέλετε την γνώμη μου, η παλαιολόγεια τέχνη, παρότι προτιμώ και προηγούμενες περιόδους, δεν ξεπεράστηκε. Η εξέλιξη όμως είναι αναπόφευκτη. 5) Αυτό που λέμε κρητική τέχνη, στην πραγματικότητα είναι εξέλιξη της ύστερης παλαιολόγειας τέχνης του α΄ ημίσεως του 15ου αιώνα. Ο Άγγελος Ακοτάντος έχει δεδομένες σχέσεις με την Πόλη για παράδειγμα, αλλά γνωρίζουμε και από αρχείο πλήθος ζωγράφων που μετοίκησαν από την βασιλεύουσα στην Κρήτη τότε. 6) Η Itala maniera, έχει να κάνει με το γεγονός πως παραγγελιοδόχοι των κρητικών ζωγράφων ήταν παπικοί πελάτες. Στις λατινοκρατούμενες περιοχές, η ορθοδοξία ζούσε σε καθεστώς ψευδο-ενώσεως, υποχρεωτικά Λατίνους επισκόπους και μνημόνευση στις ορθόδοξες εκκλησίες των Λατίνων προκαθημένων. Για να επιβιώσει ένας Κρής ζωγράφος, έπρεπε να δουλεύει itala maniera. Σαφώς δε εισήχθησαν εκεί και την περίοδο εκείνη, μια σειρά από εικόνες ετερόδοξες. Ωστόσο η τεχνοτροπία δεν αποτελεί δόγμα για την Εκκλησία. Αν προκύψει, μπορεί κάποιος αγιογράφος να ζωγραφίσει με όποια τεχνοτροπία του παραγγελθεί. Το ζητούμενο είναι να εναρμονισθεί ο χρωστήρας του, σε αυτό που λέμε λειτουργική τέχνη προς εξυπηρέτηση της μυστηριακής οδού και της ταυτότητας του ναού, καθώς και την θεολογίας.
Δημήτριος Λάγκας Νομίζω ότι συμφωνούμε απόλυτα. Η εικόνα εξελίσσεται και ο κάθε αγιογράφος μπορεί ( και κατά τη γνώμη μου πρέπει) να καθορίζει ελεύθερα την τεχνοτροπία του, αρκεί αυτή να είναι θεόπνευστη και να αναγάγει τον πιστό θεατή στον εσωτερικό πνευματικό χώρο της ορθοδοξίας.
Ευχαριστώ πολύ για την εμβριθή ανάλυση.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΚΑΤΑΛΗΞΑΜΕ ΕΚΕΙ ΠΟΥ "ΕΠΡΕΠΕ". ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΟΠΟΙΑ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΜΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΚΟΝΙΣΕΙ ΤΗ ΘΕΟΤΟΚΟ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙ ΤΑ ΤΡΙΑ "ΑΣΤΕΡΑΚΙΑ" ΠΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΖΟΥΝ ΤΟ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟ ΤΗΣ (ΔΟΓΜΑ).
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΖΗΤΩ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΠΗΤΩΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ, ΑΦΑΙΡΕΣΑ ΤΟ "ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ" ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ, ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΩ Σ΄ΑΥΤΟ. ΚΑΠΟΤΕ Ο ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΝ ΔΙΑΙΤΗΤΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ....ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗΣ. ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΥΤΟ. ΕΙΧΑ ΚΑΠΟΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΨΩ ΣΧΟΛΙΑ ΠΟΥ (ΟΠΩΣ ΕΚΡΙΝΑΝ ΑΥΤΟΙ) ΗΤΑΝ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ Ο ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΔΗΛΩΣΕ ΟΤΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΤΑΝ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΚΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΑΜΑΘΩΝ (ΕΛΠΙΖΩ) ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ. ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΛΟΓΟ, Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΚΑΠΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ (ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ) ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ, ΓΙ΄ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ ΝΑ ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΛΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΕΣ ΜΑΣ Ή ΟΤΙΔΉΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΙΕΡΟ, ΜΕ ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΩΣ ΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΕΝΝΟΙΑ.
Αναστάσιος Πεσιρίδης · Συγγνώμη... είχα θυμώσει πολύ με το σχόλιο και δεν κρατήθηκα....με στεναχωρισε πολύ γιατί σαν νέος αγιογράφος και άπειρος ακόμα κάνω τόσο κόπο και υπομονη να καταρτήσω τα εκφραστικά μου μέσα, και δεν άντεξα τον χλευασμό
Δημήτριος Λάγκας Προσωπικά ούτε παρεξηγήθηκα, ούτε θύμωσα, ούτε έχω κάποιο πρόβλημα για την αφαίρεση της ανάρτησης. Ή όποιας άλλης ανάρτησης που αντί να προβληματίζει προκαλεί. Ευχαριστώ για την φιλοξενία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΤΕΛΟΣ ΚΑΛΟ!
Στυλιανος Ματθαιου: Η εικόνα αυτή, δεν εκφράζει δόγμα, δεν είναι Βυζαντινή, δεν ήρθε ο Χριστός γιά την μάνα Του.....Φανερώνει σύγχρονη μάνα...Δεν εμπνέει.....!· 2 χρόνια
Misha Sarov: νομίζω πως ο π. Κων.νος υπερβάλει ...εχουμε αγιογραφίες της Κλιμακος οπου εικονιζονται οι εξαποδιτες, ανάλογες παραστασεις του "εσταυρωμενου μοναχου" που πειραζεται απο τους δαιμονες κλπ... όσο για το "δεν παρουσιάζουμε ποτε σκηνες τρομου", οι εκκλησιές μας εινai γεματες απο σκηνες "ΙΣΙΣ" δλδ αποκεφαλισμων, σταυρωσεων, μαστιγωσεων, λιθοβολισμών κλπ ·
George Philalethe: Οι εκκλησίες είναι γεμάτες με δυτικής τεχνοτροπίας εικόνες και πιθανόν και αυτή να είναι τέτοια, πάντως βρίσκω ότι δεν είναι τόσο επιτυχημένη η θεώρηση. Οι Πατέρες έλεγαν, αν δεν κάνω λάθος, ότι το κακό είναι παρ-υπόστατο, όχι αν-υπόστατο, και αυτό τόνιζε ακριβώς και ο αξιόλογος θεολόγος Ν. Ματσούκας...
Vasileios Vous: Δεν είναι Ορθόδοξες εικόνες αυτές αλλά καλλιτεχνικά σκαρφίσματα δυτικών ζωγράφων που μας τα κουβάλησαν από την πατρίδα τους μετά την πρώτη Άλωση της Πόλης · Αέναη επΑνάσταση 17 Ιουλίου 2018
Όταν έγινε 15 χρονών, αποκαλύπτει στον πατέρα της ότι είναι χριστιανή. Έκπληκτος αυτός απ’ αυτό πού άκουσε, με μίσος τη διέγραψε από παιδί του. Μετά από καιρό, έμαθε για τη Μαρίνα και ο έπαρχος Ολύμβριος, πού διέταξε να τη συλλάβουν για ανάκριση. Όταν την είδε μπροστά του, θαύμασε την ομορφιά της και προσπάθησε να την πείσει με κάθε τρόπο να αρνηθεί το Χριστό και να γίνει σύζυγος του. Μάταια, όμως. Η Μαρίνα σε κάθε προσπάθεια του Ολυμβρίου αντέτασσε τη φράση: «Είμαι χριστιανή». Τότε ο σκληρός έπαρχος διέταξε να την ξαπλώσουν στη γη, και την καταξέσχισε άσπλαχνα με ραβδιά τόσο, ώστε ή γη έγινε κόκκινη από το αίμα πού έτρεξε. Έπειτα, ενώ αιμορραγούσε, την κρέμασε για πολλή ώρα και μετά τη φυλάκισε.
Τα μαρτύρια
Μέσα στην φυλακή μάλιστα συνέβη το εξής: ο διάβολος μεταμορφωμένος σε άγριο δράκοντα, προσπάθησε να κάνει την αγία να φοβηθεί. Αυτή όμως προσευχήθηκε στον Θεό και αμέσως ο δράκοντας άλλαξε μορφή και έγινε ένας μαύρος σκύλος και τότε η αγία άρπαξε ένα σφυρί και χτυπώντας τον στο κεφάλι και την ράχη τον ταπείνωσε.
Όταν για δεύτερη φορά την εξέτασε και διαπίστωσε ότι ή πίστη της Μαρίνας ήταν αμετακίνητη στο Χριστό, την έκαψε με αναμμένες λαμπάδες. Άλλα οι πληγές της με θαύμα έκλεισαν, και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πολλοί παρευρισκόμενοι να γίνουν χριστιανοί. Μπροστά σ’ αυτόν τον κίνδυνο ο έπαρχος τελικά αποκεφάλισε τη Μαρίνα, πού έτσι πήρε «τον αμαράντινον της δόξης στέφανον», δηλαδή το άφθαρτο στεφάνι της αιώνιας δόξας.
Τα άγια λείψανα της φυλάγονταν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την πρώτη άλωση της από τους Λατίνους, το 1204 μ.Χ., ενώ σύμφωνα με άλλες πηγές βρίσκονταν μέχρι το 908 μ.Χ. στην Αντιόχεια και στην συνέχεια μεταφέρθηκαν στην Ιταλία. Σήμερα, τα άγια λείψανα της Αγίας Μαρίνας, φυλάγονται στην Αθήνα, σε ναό που φέρει το όνομα της ενώ η χείρα της έχει μεταφερθεί στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος.
Λαογραφία
Η Αγία Μαρίνα θεωρείται Προστάτιδα των παιδιών και κυρίως των άρρωστων ή με ειδικές ανάγκες. (βλ. εδώ AmeA)
Ο λαός θεωρεί την Αγία Μαρίνα προστάτιδα των καχεκτικών και φιλάσθενων παιδιών. Παλαιότερα, στην Αθήνα οι μητέρες οδηγούσαν τα παιδιά τους κατά την εορτή της στην ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται στο Λόφο των Νυμφών. Τους φορούσαν καινούργια ρούχα και άφηναν τα παλαιά στον περίβολο του ναού, με την ελπίδα να αποβάλουν τα παιδιά τους τις αρρώστιες από τις οποίες κατατρύχονταν.
Επίσης, η μεγαλομάρτυς Μαρίνα είναι προστάτιδα Αγία της Λέρου, ενώ στη Δυτική Χριστιανοσύνη η Αγία Μαρίνα (Αγία Μαργαρίτα) είναι προστάτιδα των εγκύων, του τοκετού, των πασχόντων από ασθένειες του ήπατος, των νοσοκόμων και του Κολεγίου Κουίνς του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ.
Τα άγια λείψανα της φυλάγονταν στην Κωνσταντινούπολη μέχρι την πρώτη άλωση της από τους Λατίνους, το 1204 μ.Χ., ενώ σύμφωνα με άλλες πηγές βρίσκονταν μέχρι το 908 μ.Χ. στην Αντιόχεια και στην συνέχεια μεταφέρθηκαν στην Ιταλία. Σήμερα, τα άγια λείψανα της Αγίας Μαρίνας, φυλάγονται στην Αθήνα, σε ναό που φέρει το όνομα της ενώ η χείρα της έχει μεταφερθεί στη Μονή Βατοπεδίου στο Άγιο Όρος.
Λαογραφία
Η Αγία Μαρίνα θεωρείται Προστάτιδα των παιδιών και κυρίως των άρρωστων ή με ειδικές ανάγκες. (βλ. εδώ AmeA)
Ο λαός θεωρεί την Αγία Μαρίνα προστάτιδα των καχεκτικών και φιλάσθενων παιδιών. Παλαιότερα, στην Αθήνα οι μητέρες οδηγούσαν τα παιδιά τους κατά την εορτή της στην ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται στο Λόφο των Νυμφών. Τους φορούσαν καινούργια ρούχα και άφηναν τα παλαιά στον περίβολο του ναού, με την ελπίδα να αποβάλουν τα παιδιά τους τις αρρώστιες από τις οποίες κατατρύχονταν.
Επίσης, η μεγαλομάρτυς Μαρίνα είναι προστάτιδα Αγία της Λέρου, ενώ στη Δυτική Χριστιανοσύνη η Αγία Μαρίνα (Αγία Μαργαρίτα) είναι προστάτιδα των εγκύων, του τοκετού, των πασχόντων από ασθένειες του ήπατος, των νοσοκόμων και του Κολεγίου Κουίνς του Πανεπιστημίου του Κέμπριτζ.
Μεγαλυνάριο: Την Λαμπάδα πάντες Τη φαεινήν,
και της παρθενίας, τον ασύλλητον θυσαυρόν,
τη νύμφη Κυρίου, και Άσπιλον Αμνάδα,
Μαρίναν την αγίαν, ύμνοις τιμήσωμεν.
Η Αγία Μαρίνα και το διαβολάκι στην εικόνα της
Υπάρχουν πολλές εικόνες με σκοτάδι που δεν ξέρουν [οι αγιογράφοι] θεολογία και γιατί το κάνουν. Π.χ. Η Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου) με ένα διαβολάκι. Ποτέ δεν αγιογραφούμε το κακό. Είναι λάθος τελείως γιατί εμείς αγιογραφούμε ό,τι έκανε ο Θεός, το ενυπόστατο και όχι το ανυπόστατο. Ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Προσέξτε «ανυπόστατος» δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει. Άλλο «υπάρχω» και άλλο «έχω υπόσταση». Διαφέρει πάρα πολύ. Δεν λέω «δεν υπάρχει ο διάβολος». Είπα ότι ο διάβολος είναι ανυπόστατος. Πολύ ουσιαστική διαφορά, εάν ξέρετε Ελληνικά. Είναι η θεολογία των Πατέρων της Εκκλησίας.
Ανυπόστατος σημαίνει πως ο Θεός δεν έφτιαξε τέτοιες μορφές. Ο διάβολος ήταν άγγελος. Ο Θεός έφτιαξε υπόσταση αγγέλου. Δεν έφτιαξε υπόσταση διαβόλου. Διότι ο Θεός είναι δημιουργός μόνο καλών. Δεν κάνει κακό πράγμα. Εν ελευθερία ο διάβολος θέλησε να γίνει ανυπόστατος. Υπαρκτός αλλά ανυπόστατος.
Προσέξτε. Μάθετε Ελληνικά λιγάκι. Άρα ως δημιούργημα δεν υπάρχει διάβολος. Ήταν άγγελος που στη φύση του παραμένει άγγελος που διαστρέβλωσε αυτήν την αγγελική του φύση. Αυτό είναι το ανυπόστατο. Εμείς λοιπόν ποτέ δεν αγιογραφούμε το ανυπόστατο. Ούτε σκηνές τρόμου κλπ. Ποτέ.
Απόσπασμα από το θέμα: Βασικές αρχές της Αγιογραφίας και ανάλυση της θεολογίας της εικόνας της Θεοτόκου (Κείμενο, διάλογοι, βίντεο)
Λύμη και λοιμική
Στην εικονογραφική αναπαράσταση της αγίας, ο διάβολος είναι σμικρότατος και η νεαρή αγία Μαρίνα τεράστια. Στους ύμνους επανέρχεται συνεχώς η θέση πώς ο διάβολος είναι ένα ανίκανο σκυλάκι και οι αδύναμοι για τον κόσμο πανίσχυροι δαμαστές του. Αυτός πού καυχιότανε πώς θα εξαλείψει γη και θάλασσα έτρεμε μπροστά σε ένα κοριτσάκι δεκαπεντάχρονο. Αυτή είναι του Χριστού η δύναμη. Γενικά, όλο αυτό είναι ένας έλεγχος για την ποιότητα της πίστης μας. Εμείς θέλουμε έναν χριστιανισμό κοσμικής υπεροχής και δυναμισμού. Ενώ η ισχύς είναι στον Κύριο. Δεδομένη. Είναι κοινός τόπος στις Γραφές, ο ελάχιστος και ο πιο περιφρονημένος να κληρονομεί την εύνοια του Θεού και να γίνεται οδηγός και ποιμένας για τους αδελφούς του. Έτσι οικονομεί ο Κύριος για να ταπεινώσει την υπερηφάνεια των πολλών και να μας δείξει πώς η κοσμική δύναμη είναι ένα τίποτα, σκύβαλο πού το παίρνει ο αέρας και χάνεται.
Η αγία Μαρίνα είναι ιατρός της λοιμικής και πάσης σχετικής ασθένειας. Λοιμική και λύμη στον άνθρωπο είναι η υπερηφάνεια του, η οποία τον οδηγεί στον πνευματικό θάνατο και πολλές φορές στον βιολογικό. Ο υπερήφανος είναι μια προσωπικότητα ασύμβατη, αυτοκαταστροφική, ολέθρια. Ο ταπεινός και ο αδύναμος λαμβάνει ισχύ και δόξα από τον Θεό και κερδίζει την αθανασία.
Πάντα ζώ με το όραμα και την υπόσχεση πώς τα παιδιά, οι αφιερωμένοι και οι νήπιοι στην καρδιά θα κατακτήσουν τον κόσμο και εύχομαι να μην προσμετρηθώ σε όσους δεν ένοιωσαν.
Η αγία Μαρίνα είναι ιατρός της λοιμικής και πάσης σχετικής ασθένειας. Λοιμική και λύμη στον άνθρωπο είναι η υπερηφάνεια του, η οποία τον οδηγεί στον πνευματικό θάνατο και πολλές φορές στον βιολογικό. Ο υπερήφανος είναι μια προσωπικότητα ασύμβατη, αυτοκαταστροφική, ολέθρια. Ο ταπεινός και ο αδύναμος λαμβάνει ισχύ και δόξα από τον Θεό και κερδίζει την αθανασία.
Πάντα ζώ με το όραμα και την υπόσχεση πώς τα παιδιά, οι αφιερωμένοι και οι νήπιοι στην καρδιά θα κατακτήσουν τον κόσμο και εύχομαι να μην προσμετρηθώ σε όσους δεν ένοιωσαν.
Έγραφα πριν λίγα χρόνια τα εξής για την αγία Μαρίνα: «Δεν μπορείς να τα βάλεις με έναν λαό πού γιορτάζει τον θάνατο ενός παιδιού και τον λέει κοίμηση, ανάσταση, δόξα, νίκη. Είναι μια αρχοντιά παράλογη, έξω από τα μέτρα του κόσμου. Για κάποιον αμύητο είναι σκληρότητα και παραλογισμός ένα τέτοιο πανηγύρι».
Λοιπόν ζούμε ακόμα έξω από τα μέτρα του κόσμου; Έχουμε αρχοντιά βγαλμένη από την απαντοχή και την ελπίδα της χαροκαμένης ρωμιοσύνης; Ζούμε ακόμα το ιερό παράλογο του «συστήσασθε εορτήν» γύρω από τάφους μαρτύρων; Η αναστάσιμη λειτουργική πράξη και η εμπειρία λένε ναι. Όλα όσα είναι απ' έξω λένε όχι. Μήπως η εκκλησιαστική εμπειρία είναι αυτή πού απέμεινε να στηρίζει το ελληνικό κύτταρο του ιερού παραλογισμού; [π. Παντελεήμων Κρούσκος]
Το κορίτσι και ο αρχαίος Δράκοντας!
Αγιορείτικη εικόνα της Αγίας Μαρίνας
με ενσωματωμένο μικρολείψανό της (1938).
Η αγιορείτικη εικόνα της Αγίας Μαρίνας ανήκε στην συλλογή του ιερέως Νικολάου Α. Πέττα. Στο κάτω δεξιά άκρο της φέρει ασημένιο μετάλλιο με μικρά τεμάχια ιερών λειψάνων της Αγίας Μαρίνας. Είναι έργο αναγεννησιακής τέχνης αγιορείτικου εργαστηρίου όπως μαρτυρεί και η επιγραφή που φέρει κάτω αριστερά: "Έργον Γαβριήλ Ιερομονάχου Λαμπή. Εν Αγίω Όρει Σκήτης Αγίας Άννης 1938". Το ιερό αυτό κειμήλιο απόκειται στο κειμηλιαρχείο της ιστορικής οικίας του μοναχού Παπουλάκου που ανήκε στον Αρχιμανδρίτη Νεκτάριο Πέττα. (από εδώ)
Η αγία Μαρίνα, μια από τις πιο ηρωικές γυναικείες μορφές όλων των εποχών, εικονίζεται κρατώντας το σφυρί, με το οποίο χτύπησε το διάβολο. Το χτύπημα αυτό φυσικά μέτρησε, επειδή το ενίσχυσε η θεία χάρη (η αγαθή ενέργεια του Τριαδικού Θεού) κι όχι λόγω της "μυϊκής δύναμης" της βασανισμένης αγίας ή επειδή ο διάβολος, που είναι πνεύμα, πλήττεται με υλικά όπλα... [Απόσπασμα από εδώ]
Η αγία Αικατερίνη, η αγία Μαρίνα, η αγία Παρασκευή, η αγία Κυριακή, η αγία Χριστίνα, η αγία Θέκλα, η αγία Αναστασία, η αγία Βαρβάρα, η αγία Ευφημία. Αυτές, και κάποιες άλλες, είναι η dream team κοριτσιών της Ορθοδοξίας, τα περίφημα top models μας. Πανέμορφα κορίτσια 15 με 20 χρονών, που θυσίασαν τα νιάτα τους, την ομορφιά τους και την ίδια τη ζωή τους υπομένοντας βασανιστήρια στα χέρια αντρών – σαδιστών του Ρωμαϊκού στρατού, που προσπάθησαν να τις πείσουν ν’ αρνηθούν το Χριστό και να προσφέρουν λατρεία στους δαιμονικούς «θεούς» της Ρώμης ή στο άγαλμα του θεοποιημένου αυτοκράτορα.
Κι άλλες, όπως η αγία Χρυσή (ένα κορίτσι που βασανιζόταν επί τρεις μήνες), η αγία Αργυρή και η αγία Ακυλίνα, που βασανίστηκαν φρικτά από τους Τούρκους για να αρνηθούν το Χριστό τους (το Χριστό όλων μας) και να λατρέψουν το «θεό» του Ισλάμ. Και προτίμησαν χρόνια φυλακή (όπως η αγία Αργυρή) ή φρικτά βασανιστήρια, όπως οι δύο άλλες αγίες, και κέρδισαν.
Το πιο παράξενο; Δεν πέθαναν. Όλες ζουν. Το αποδεικνύουν τα αμέτρητα θαύματα και οι εμφανίσεις τους, όλους τους αιώνες.
Ας δώσω δυο παραδείγματα για την αγία Μαρίνα:
Α. «Με λένε Μαρίνα και είμαι δεκαπέντε»Πριν μερικές δεκαετίες ζούσε στην Αθήνα ο οικογενειάρχης Δημήτριος Παναγόπουλος (1916-1982), μεγάλος ιεροκήρυκας και αγιασμένος ορθόδοξος συγγραφέας, γεμάτος έγνοια για το συνάνθρωπό του. Μια χρονιά, θέλησε να γράψει ένα άρθρο για την αγία με αφορμή τη γιορτή της (17 Ιούλη), αλλά διάβασε στο Συναξάρι της (στη βιογραφία της) ότι μαρτύρησε σε ηλικία μόλις 15 ετών. Αυτό τον εξέπληξε και σκέφτηκε ότι ίσως είχε γίνει λάθος. Έψαξε σε άλλα βιβλία, αλλά όλα συμφωνούσαν για την ηλικία των 15 ετών.
Μια μέρα τον επισκέφτηκε μια ηλικιωμένη κυρία γνωστή του, που ζούσε σ’ ένα ημιυπόγειο δωματιάκι, και του είπε: «Κύριε Δημήτρη, σήμερα το πρωί ήρθε στο παράθυρό μου ένα κοριτσάκι με κοτσιδάκια και σχολική ποδιά, πολύ όμορφο, και μου είπε: Γεια σου, γιαγιά, τι κάνεις; Είμαι η Μαρίνα και μένω στο Θησείο (έχεις έρθει πολλές φορές στο σπίτι μου) και είμαι 15 ετών».
Στο Θησείο, ως γνωστόν, βρίσκεται ο παλαιός ιστορικός ναός της αγίας Μαρίνας, μεγάλο προσκύνημα για τους Αθηναίους.
To παραπάνω δημοσιεύεται στο βιβλίο του Θωμά Τσονάκα, Βιογραφικό σημείωμα Δημητρίου Παναγοπούλου, Πάτραι 1985, σελ. 18-20 (σελ. 11 του pdf).
Β. «Marina from Andros»
Το Θαύμα της Αγίας Μαρίνας στις Η.Π.Α.
Πριν λίγα χρόνια έλαβε μεγάλη δημοσιότητα η μαρτυρία της οικογένειας του Βάσου Βασιλείου από τη Λεμεσό της Κύπρου για την παρουσία της αγίας Μαρίνας κατά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών στο μικρό γιο της οικογένειας, τον Ανδρέα, που έπασχε από λευχαιμία.
Η επέμβαση έγινε το 2000 στο ογκολογικό νοσοκομείο MD ANDERSON στο Χιούστον (ΗΠΑ) και πριν από αυτήν η οικογένεια είχε ζητήσει ευλογία και προσευχή από τον π. Κυπριανό, ηγούμενο της ιστορικής μονής της αγίας Μαρίνας στην Άνδρο. Ο γέροντας τους είπε: «Μην ανησυχείτε, η αγία Μαρίνα θα είναι στο χειρουργείο».
Όταν ο γιατρός ανακοίνωσε στην οικογένεια την επιτυχή έκβαση της επέμβασης, τους είπε: «Γιατί ήρθατε εδώ, αφού έχετε μια τόσο καλή γιατρό στην Ελλάδα;». Η οικογένεια απόρησε και ο γιατρός τους εξήγησε ότι μια νεαρή γιατρός, που συστήθηκε ως η γιατρός της οικογένειας, ζήτησε να παρευρεθεί στην επέμβαση. Ο τρόπος της τους έπεισε να της το επιτρέψουν και μάλιστα βοήθησε στην επέμβαση με συμβουλές.
Όταν κατόπιν κοίταξαν στο βιβλίο όπου είχε υπογράψει η κοπέλα, είδαν ότι είχε δώσει το όνομα «Marina from Andros» (Μαρίνα από την Άνδρο).
Το περιστατικό αυτό το διηγήθηκε η ίδια η οικογένεια Βασιλείου ερχόμενη στην Ελλάδα και πηγαίνοντας στην Άνδρο για προσκύνημα στο μοναστήρι. Δημοσιεύτηκε σε πάρα πολλές ιστοσελίδες, ελληνικές και αμερικάνικες (Astonishing Contemporary Miracles of Saint Marina on the Island of Andros), καθώς και σε εφημερίδες όπως το «Έθνος της Κυριακής», 16 Ιουλίου 2006. Θαύμα Αγίας Μαρίνας.
Τα δυο πιο επίσημα τροπάρια προς τιμήν της αγίας
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος πλ. α’. Τὸν συνάναρχον Λόγον: Μνηστευθεῖσα τῷ Λόγῳ Μαρίνα ἔνδοξε, τῶν ἐπιγείων τὴν σχέσιν πᾶσαν κατέλιπες, καὶ ἐνήθλησας λαμπρῶς ὡς καλλιπάρθενος· τὸν γὰρ ἀόρατον ἐχθρόν, κατεπάτησας στερρῶς, ὀφθέντα σοι Ἀθληφόρε. Καὶ νῦν πηγάζεις τῷ κόσμῳ, τῶν ἰαμάτων τὰ χαρίσματα.
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον: Παρθενίας κάλλεσι, πεποικιλμένη παρθένε, ἀκηράτοις στέμμασιν, ἐστεφανώθης Μαρίνα· αἵμασι, τοῦ μαρτυρίου δὲ φοινιχθεῖσα, θαύμασι, κατελαμπρύνθης τῶν ἰαμάτων, καὶ τῆς νίκης τὰ βραβεῖα, ἐδέξω Μάρτυς, χειρὶ τοῦ Κτίστου σου. (Το κορίτσι και ο αρχαίος Δράκοντας)
Η αγία Μαρίνα στο εξώφυλλο του ορθόδοξου
περιοδικού Death to the World
Λειψανοθήκη: Πρώτη καταγραφή με εικόνες των λειψάνων της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Μαρίνας
Η αγία Μαρίνα (Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)
Three girls of July
St Marina and Satan, A Syriac Dialogue Poem
Κάνε φίλες - γνωριμίες με (διαφορετικές) έφηβες!...
Η αγία Ελισάβετ Φεοντόροβνα, η φιλάνθρωπη νεομάρτυρας (+17 Ιουλίου 1918)
Mercy As A Way Of Life
Η αγία Μαρίνα (Μητροπολίτη Γόρτυνος και Μεγαλοπόλεως Ιερεμία)
Three girls of July
St Marina and Satan, A Syriac Dialogue Poem
Κάνε φίλες - γνωριμίες με (διαφορετικές) έφηβες!...
Η αγία Ελισάβετ Φεοντόροβνα, η φιλάνθρωπη νεομάρτυρας (+17 Ιουλίου 1918)
Mercy As A Way Of Life
• FaceBook ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΦΙΛΩΝ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ · 18 Ιουλίου 2016 και με 60+ σχόλια (όλα τα σχόλια ΕΔΩ)
ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΤΟΥ π. ΚΩΝ/ΝΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ: ΔΕΝ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ ΣΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ.
Δημοσιεύτηκε από Sophia Drekou · 17 Ιουλίου 2015 ·
Η Αγία Μαρίνα (17 Ιουλίου) και το διαβολάκι στην εικόνα της
π. Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος βασικές αρχές της Αγιογραφίας
Χρηστος Καρακωστας: ΜΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΣΕΒΑΣΜΟ, ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΨΗ ΤΟΥ π.ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΥ. Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ. ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΠΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕ ΤΟΝ ΔΡΑΚΟ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΜΑΡΙΝΑΣ, Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΠΤΩΣΕΩΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΛΙΜΑΚΟΣ. ΘΕΛΕΤΕ ΚΑΙ ΑΛΛΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ; ΣΤΗΝ ΑΠΕΙΚΟΝΗΣΗ ΤΗΣ ΕΚΔΙΩΞΗΣ ΤΩΝ ΔΑΙΜΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΤΟΥΣ ΧΟΙΡΟΥΣ. ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ, ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΙΒΗΡΩΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΣΤΟ ΠΕΡΙΣΤΗΛΙΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΚΑΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ. ΕΙΝΑΙ ΛΑΘΟΣ ΝΑ ΛΕΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ. ΚΑΙ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΠΟΥ ΣΤΗΡΙΖΕΤΑΙ Ο π. ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΦΕΡΕΙ ΑΥΤΑ. ΔΙΧΩΣ ΝΑ ΕΙΜΑΙ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΑΛΛΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΠΟΥΘΕΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΑΠΛΑ....Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ ΜΑΥΡΟΣ ΓΙΑΤΙ ΣΥΜΒΟΛΙΖΕΙ ΤΟ ΠΕΝΘΟΣ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ,ΜΙΚΡΟΣ ΣΕ ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΥΜΒΟΛΙΖΩΝΤΑΣ ΕΤΣΙ ΤΗΝ ΕΛΑΧΙΣΤΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΝ ΘΕΟ, ΚΑΚΑΣΧΗΜΟΣ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Η ΑΛΗΘΕΙΑ.ΘΑΘΕΛΑ ΛΟΙΠΟΝ ΜΙΑ ΑΠΑΝΤΗΣΗ. ΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΠΟΥ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΣΑΝ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΤΟΝ ΣΑΤΑΝΑ, ΔΕΝ ΕΛΑΒΑΝ ΤΙΣ ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ; ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΕΤΣΙ ΕΙΝΑΙ ΑΙΡΕΤΙΚΟΙ. ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΩΤΗΜΑ. ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟ ΒΙΒΛΙΟ Ή ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΙΟΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ. ΑΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ ΟΠΟΙΟΝ ΜΟΥ ΥΠΟΔΕΙΞΕΙ ΑΥΤΟ ΤΟΑ ΒΙΒΛΙΟ ΝΑ ΤΟ ΑΓΟΡΑΣΟΥΜΕ. ΤΡΙΤΟΝ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΝΟΜΙΖΩ ΥΠΑΡΧΕΙ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟ ΚΑΡΒΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΚΑΙ ΕΚΕΙ ΠΑΛΙ ΑΠΕΙΚΟΝΙΖΕΤΑΙ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ. ΟΥΤΕ ΕΚΕΙ Ο ΕΝ ΛΟΓΩ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΛΑΒΕ ΥΠΟΨΗΝ ΤΟΥ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ;
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΜΠΡΑΒΟ ΧΡΗΣΤΟ ΠΟΥ ΑΝΟΙΓΕΙΣ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ, ΕΤΣΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΦΟΡΜΗ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΕΝΑ ΛΙΘΑΡΑΚΙ, ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΗ ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΑΛΛΟΥ.
Χρηστος Καρακωστας ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΣΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ Ο ΣΑΤΑΝΑΣ ΠΑΡΑΒΟΛΙΚΑ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΠΕΙΡΑΖΩΝ ΤΟΝ ΙΩΣΗΦ. ΚΑΙ ΤΕΛΟΣ ΣΕ ΕΝΑ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΣΥΝΕΔΡΕΙΟ ΕΔΩ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΝΑΟΔΟΜΙΑΣ ΤΕΘΗΚΕ ΤΟ ΣΧΕΤΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΚΑΙ Η ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ π. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ ΣΚΛΗΡΗ Κ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΟΡΔΗ ΗΤΑΝ ΘΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΤΙ ΕΓΙΝΕ; ΟΥΤΕ ΑΥΤΟΙ ΟΙ ΚΑΤΑΞΙΩΜΕΝΟΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΔΕΝ ΞΕΡΟΥΝ ΤΙ ΛΕΝΕ ΚΑΙ ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ; ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΛΙΓΟ ΣΟΒΑΡΟΙ. ΥΠΑΡΧΕΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΠΟΥ ΥΠΑΡΧΕΙ Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΚΡΑΜΑΣΜΕΝΟΥ ΙΟΥΔΑ. ΓΙΑ ΠΟΙΕΣ ΣΚΗΝΕΣ ΤΡΟΜΟΥ ΜΙΛΑΜΕ; Η ΔΕΥΤΕΡΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΙΚΟΝΑ ΤΡΟΜΟΥ; Ή ΑΥΤΕΣ ΔΕΝ ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ; ΑΣ ΜΗΝ ΒΓΑΙΝΟΥΜΕ ΛΟΙΠΟΝ ΚΑΙ ΛΕΜΕ ΑΣΤΗΡΙΚΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ,ΑΠΟΚΕΙΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ ΜΑΣ. Ο ΘΕΟΣ ΕΦΤΙΞΕ ΤΟΝ ΣΤΑΝΑ ΣΑΝ ΑΓΓΕΛΟ, ΑΥΤΟΣ ΄΄ΚΑΒΑΛΗΣΕ΄΄ ΤΟ ΚΑΛΑΜΙ ΚΑΙ ΕΙΧΕ ΤΑ ΓΝΩΣΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ. ΑΡΑ ΟΥΤΕ Ο ΑΔΑΜ ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ, ΟΥΤΕ Ο ΚΑΙΝ ΚΑΝΕΝΑ ΄΄ΚΑΚΟ΄΄. ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΟΛΑ ΑΥΤΑ ΤΑ ΛΕΜΕ ΚΑΙ ΤΑ ΔΙΑΔΙΔΟΥΜΕ ΑΝΕΥΘΥΝΑ ΜΕ ΙΛΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΚΟΤΕΙΝΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ. Ο ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΔΙΔΑΣΚΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ, ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΕΙ ΤΟΝ ΛΑΟ ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΑΥΤΩΝ ΠΟΥ ΑΕΖΗΣΕ ΚΑΙ ΑΦΗΣΕ Ο ΧΡΙΣΤΟΣ. ΕΛΕΟΣ. ΠΡΙΝ ΓΡΑΨΟΥΜΕ Ή ΠΟΥΜΕ ΚΑΤΙ ΑΣ ΒΟΥΤΑΜΕ ΤΗΝ ΓΛΩΣΣΑ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΜΑΣ. ΑΝ ΟΜΩΣ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΠΕΡΙ ΒΑΣΙΚΩΝ ΑΡΧΩΝ ΕΙΝΑΙ ΑΛΗΘΙΝΑ ΖΗΤΑΩ ΣΥΓΝΩΜΗ ΓΙΑΤΙ ΚΑΙ ΕΓΩ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΙΟΡΕΙΤΕΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ ΝΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΟΙ ΕΙΜΑΣΤΕ ΒΛΑΚΕΣ. ΚΑΛΗ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
Konstantinos Kottis Η θεωρία και η θεολογία της εικόνας, στην πλειοψηφία των αγιογράφων και ιερέων, ακολουθεί την αρχή του ο μονόφθαλμος βασιλεύει στο Βασίλειο των Τυφλών. Στην εικόνα της Γεννήσεως υπάρχει ανθρώπινη μορφή η οποία εκπειράζει τον Ιωσήφ και προκύπτει θαύμα. Υπάρχει όμως πηγή, στην απόκρυφη παράδοση. Αυτά ίσχυαν για τους βυζαντινούς ζωγράφους, στη μεταβυζαντινή περίοδο, επικράτησαν διάφορα, στην σημερινή το χάος.
Konstantinos Kottis Οι πειρασμοί του Χριστού, Μονή της Χώρας, ψηφιδωτό 1315-1321: Στην Αγιογραφία εικονίζεται οτιδήποτε μπορεί να τεκμηριωθεί ως αναφορά σε βιβλικές, απόκρυφες και λοιπές φιλολογικές πηγές. Παρατήρηση: ο Άδης στην Εις Άδου δεν είναι ο Σατανάς.
Δημήτριος Λάγκας Αν ήταν ο σατανάς τα φτερά του θα ήταν νυχτερίδας και τα πόδια του οπλές τράγου. Και η Εις Αδην Κάθοδος δεν προέρχεται από τα ιερά κείμενα αλλά από τα απόκρυφα ευαγγέλια, απ'΄ όπου προέρχεται και η ιστορία του Ιωακείμ και της Άννας.
Konstantinos Kottis Είναι άλλο το Πρωτευαγγέλιο του Ιακώβου (Ιστορία Ιωακείμ και Άννης που αναφέρετε), άλλο το Ευαγγέλιο του Νικοδήμου και άλλο η Εις Άδου Κάθοδος. Αν έχετε λίγο χρόνο και διάθεση που νομίζω πως έχετε, ορίστε η πρόσφατή μου επιστημονική δημοσίευση για την Εικόνα της «Εις Άδου Καθόδου». Από την Αρπαγή της Περσεφόνης, στην απόκρυφη γραμματεία και την λειτουργική. Konstantinos Kottis 2016 Μια ερμηνευτική προσέγγιση στην παράσταση της Εις Άδου Καθόδου, αναζητώντας τις πηγές αυτής στην "Αρπαγή της Περσεφόνης", στην απόκρυφη γραμματεία και την λειτουργική συμβολική της.
Δημήτριος Λάγκας Είναι πολύ καλό πάντως που το επισημαίνετε καλλιτεχνικά. Τα αυτονόητα, πολλές φορές δεν είναι αυτονόητα.
Konstantinos Kottis Ο Σατανάς εικονίζεται μαύρος γιατί δεν μπορεί οντολογικά να φωτιστεί: πας ο τα φαύλα πράσσων μισεί το φωτός, συν ότι όπως όλοι οι κτιστοί αποτελεί εξ ούκ όντων. Το μαύρο δεν απεικονίζει την αμαρτία και το πάθος, ανεξάρτητα αν τα οψόνια της αμαρτίας θάνατος. Γενικά το φως ως Χριστός και το φως ως Αγιογραφία ή το μη φως, είναι τεράστιο κεφάλαιο.
Konstantinos Kottis Ωστόσο υπάρχει μια θεμελιώδης διάκριση: είναι άλλο το εσχατολογικό πορτραίτο ενός Αγίου / Αγίας, το οποίο δεν μπορεί να περιλαμβάνει στοιχεία αφηγηματικά όπως ο διάβολος (ίσως αυτό να θέλει να πει ο πάτερ), και άλλο η αφηγηματική παράσταση, το κοινώς λεγόμενο "σκηνές από τον βίο". Εκεί τοποθετείς στοιχεία με βάση την τεκμηρίωση που υπάρχει στις πηγές. Στο πορτραίτο, το οποίο είναι εσχατολογικό, δεν έχει θέση ο διάβολος.
Χρηστος Καρακωστας εν μερη θα συμφωνησω μαζι σου. τελικα για να καταλαβει ο αναγνωστης, αγιογραφειτε ή οχι ο διααβολος; και αν οχι ποιο ειναι το βιβλιο αυτο των αρχων τησ αγιογραφιας στο οποιο τεκμηριωμενα απαγορευεται η αγιογραφιση του; και αν υπαρχει τετοιο βιβλιο σας παρακαλω δωστε μου τον τιτλο του και που μπορω να το προμηθευτω. ευχαριστω
Konstantinos Kottis Έχω πολύ κακή γνώμη σαν άνθρωπος της ειδικότητας αυτής, ως προς τα περισσότερα εισαγωγικά βιβλία της θεολογίας της Εικόνος, για μια σειρά από πράγματα. Προφανώς εκτός από την ενασχόλησή μου, με βοηθάει και η θεολογική μου ιδιότητα. Ωστόσο αυτό που είπα, ήδη, είναι, πως σε αφηγηματικές παραστάσεις οι οποίες έχουν τεκμηρίωση (δεν βάζουμε π.χ. τον διάολο απο μόνοι μας, κάπου σε κάποια πηγή τον βρήκαμε), βασική αρχή που ακολουθούσαν οι βυζαντινοί, προφανώς και φιλοτεχνείται. Όπως θα είδατε στην περίπτωση των Πειρασμών του Χριστού από την Χώρα, ο λαμπρός αυτοκρατορικός ζωγράφος του 1315-1321 τον απεικόνισε, με βάση την ευαγγελική πηγή. Τα πορτραίτα, ολόσωμα, σε μετάλλια κ.τ.λ. εκφράζουν την συναγωνιζόμενη θριαμβεύουσα Εκκλησία των εσχάτων και δεν εντάσσουν στο μέτρο του δυνατού, στοιχεία που δεν θα είναι παρόντα στα έσχατα. Σαφώς στην περίπτωση πατέρων ή του Προδρόμου, εντάσσονται ειλητάρια ή π.χ. "το παν δένδρον μη ποιούν καρπόν κόπτεται", αλλά κάπως πρέπει να δοθεί και η εν ζωή διδασκαλία τους.
Χρηστος Καρακωστας ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΠΟΛΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΝΟΜΙΛΙΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΟΥ ΠΡΟΣΕΦΕΡΕΣ. ΑΝ ΚΑΤΑΛΑΒΕΣ ΚΑΛΑ ΠΡΟΣΠΑΘΩ ΝΑ ΜΗΝ ΑΛΛΟΙΩΘΩ ΣΤΟ ΣΥΜΛΕΓΜΑ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΤΑΞΗΣ ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΧΩΡΟ. ΚΑΘΕ ΠΗΓΗ Κ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΣΟΥ ΓΙΑ ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΚΑΙ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΔΕΚΤΗ ΜΕ ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΤΡΑ Κ ΕΜΕΝΑ ΚΑΛΟ ΒΡΑΔΥ
Konstantinos Kottis Η Αγιογραφία για πολλές δεκαετίες πέρασε μια δυτικίζουσα κατάσταση μανιέρας, με τα βυζαντινά σύνολα μαυρισμένα χωρίς συντήρηση. Έτσι όλοι εξαρτώνταν από θεωρητικούς, χωρίς να μπορούν και να έχουν μεγάλο αντίλογο. Σήμερα τα πράγματα είναι πιο εύκολα στην σχετική μελέτη, λόγω συντήρησης, αποκάλυψης νέων συνόλων και γρήγορης επισήμανσης λόγω internet. Σε όσα υπάρχουν ανεβασμένα στο διαδίκτυο. Στους παλαιούς οφείλουμε να αναγνωρίσουμε αυτό το μείον. Πάντως είναι πολύπλοκο ζήτημα η ερμηνεία μιας εικόνας. Οι πανεπιστημιακοί τις προηγούμενες δεκαετίες, είχαν περισσότερα διαθέσιμα σύνολά, οι μη πανεπιστημιακοί πολύ λιγότερα, ήξεραν δε καλά να εντοπίζουν διαφορές απο εικόνα σε εικόνα ανά αιώνα ή περίοδο. Σπάνια όμως εμβάθυναν σε θέματα θεολογίας, χάνοντας πολλά πράγματα από ουσία.
Konstantinos Kottis Εννοείται πως για οποιαδήποτε απορία, εφόσον μπορώ να έχω απάντηση, ευχαρίστως.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΙΣ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΝΑΟΥ, ΔΕΝ ΖΩΓΡΑΦΙΖΟΥΜΕ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ. Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΚΕ ΜΟΝΟ ΣΤΟΝ ΝΑΡΘΗΚΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΝΑΩΝ, ΚΥΡΙΩΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ, ΣΕ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΠΩΣ ΤΗΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣ, ΓΙΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΛΟΓΩ ΤΩΝ ΙΞΙΣΛΑΜΙΣΜΩΝ, ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΓΙΑ ΗΘΙΚΗ ΣΥΓΚΡΑΤΙΣΗ. ΚΑΠΟΙΟΣ ΖΩΓΡΑΦΟΣ (ΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΗΣ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ, 19ος ΑΙΩΝΑΣ) ΖΩΓΡΑΦΙΣΕ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ (ΚΑΙ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΟΠΩΣ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΒΗΣΣΑΡΙΩΝΑ) ΝΑ ΠΑΤΑΣΣΕΙ ΤΟ ΔΙΑΒΟΛΟ ΚΑΙ ΕΚΤΟΤΕ ΜΕ ΤΙΣ ΑΝΤΙΓΡΑΦΕΣ ΤΗ ΒΛΕΠΟΥΜΕ ΣΥΧΝΑ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΙΚΟΝΑ. ΕΠΙΣΗΣ ΓΝΩΣΤΟ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ ΤΟ ΘΕΜΑ ΤΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΣΙΝΑΙΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΤΟΝΙΖΩ ΟΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤΗ Η ΕΙΚΟΝΑ, ΑΛΛΑ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ...
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΝΙΚΑ ΑΥΤΟ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕ. ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΑΠΟΙΑ ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ ΨΗΛΑ ΚΑΙ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ, ΠΡΟΣ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ.
Αναστάσιος Πεσιρίδης · Με την φτωχη μου πειρα νομιζω οτι εχουμε δυο είδη αγιογραφιας. Η μια που ειναι ΕΙΚΟΝΑ (πορτραιτο Αγίου) εκει σαφως και δεν ζωγραφιζουμε δρακους και δαιμονες. Και η αλλη ειναι η ζωγραφικη εξιστόρηση της βιβλου αγραματων.
Αναστάσιος Πεσιρίδης · Εκει ζωγραφιζουμε ενα γεγονος που περιεχει και τον διαβολο
Maria Kokkinidou Προσεξτε λιγο αυτη τν εικονα... (διαβαστε τι γραφει στο βυζαντινο μουσείο )
Konstantinos Kottis Τι ακριβώς γράφει;
Maria Kokkinidou Για αυτο που εικονιζεται μεσα στν σφαιρα
Konstantinos Kottis Το επίσημο κείμενο του Μουσείου, υποθέτω ότι αυτό εννοείτε: Σε επίσημη μετωπική στάση, με απλωμένες τις φτερούγες, φορώντας χιτώνα και ιμάτιο, εικονίζεται Ο ΑΡΧ(ΩΝ) ΜΙΧΑΗΛ Ο ΜΕΓΑC ΤΑΞΙΑΡΧΗ(C). Στο δεξί χέρι κρατεί σκήπτρο, ενώ με το αριστερό υποβαστάζει τη σφαίρα του κόσμου, διάφανη, με σταυρό στην κορυφή, με χρυσά τα αρχικά Χ(ριστός) Δ(ίκαιος) Κ(ριτής) στο κέντρο, και με παράσταση λέοντα. Η μορφή του λέοντα στη σφαίρα, η επωνυμία που συνοδεύει τον αρχάγγελο αλλά και η σύνδεσή του με την αντίστοιχη μορφή της Δευτέρας Παρουσίας οδηγούν στην υπόθεση ότι η παράσταση έχει εσχατολογικό περιεχόμενο, δηλαδή αναφέρεται στην Ώρα της Κρίσεως, καθώς τονίζεται ιδιαίτερα η ιδιότητα του αγγέλου ως ψυχοπομπού.
Ο αρχάγγελος εικονογραφικά συνδέεται με τη μορφή του αρχαγγέλου Μιχαήλ που προέρχεται από ευρύτερη σύνθεση Δευτέρας Παρουσίας στο παρεκκλήσιο της Μονής της Χώρας στην Κωνσταντινούπολη (1315-1320). Και εδώ επαναλαμβάνονται τα σπάνια αρχικά στη σφαίρα. Η προέλευση της εικόνας από την Κωνσταντινούπολη, η άμεση συνάφειά της με τις λαμπρές τοιχογραφίες της Μονής Χώρας και η υψηλή ποιότητα της ζωγραφικής μάς επιτρέπουν να την αποδώσουμε σε σημαντικό εργαστήριο που έδρασε στην Κωνσταντινούπολη κατά το α΄ μισό του 14ου αιώνα.
Konstantinos Kottis Η εικόνα αυτή είναι απο τις ωραιότερες της καθόλου Βυζαντινής Τέχνης. Ο Μαργαρίτωφ, ο σημαντικότερος και πρώτος με αρ. μητρώου συντηρητής στην Ελλάδα, θεωρούσε πως πιθανώς η εικόνα αυτή έχει πολύ παλαιότερα, ίσως και ύστερα παλαιοχριστιανικά στρώματα. Δεν του άφησαν όμως να την "πειράξει" ως συντηρητής. Ο τίτλος "Ταξιάρχης" μπορεί να μην συνδέεται με την Κρίση, αλλά με την εωσφορική πτώση και το "Στῶμεν καλῶς". Ωστόσο υπάρχει και το πολύ ισχυρό: "Καὶ ἐγένετο πόλεμος ἐν τῷ οὐρανῷ· ὁ Μιχαὴλ καὶ οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ -τοῦ πολεμῆσαι μετὰ τοῦ δράκοντος· καὶ ὁ δράκων ἐπολέμησε καὶ οἱ ἄγγελοι αὐτοῦ, καὶ οὐκ ἴσχυσεν, οὐδὲ τόπος εὑρέθη αὐτῷ ἔτι ἐν τῷ οὐρανῷ.", Αποκάλυψη 12:7-8. Σαφώς και ο Μιχαήλ συνδέεται με την Κρίση, ακολουθώντας απόκρυφη πηγή, η οποία και στην Μονή της Χώρας έχει εφαρμοσθεί. Δεν πρόκειται, μάλλον, να την δείτε σε κάποιο βιβλίο θεωρητικού, οπότε σας την δίνω εδώ: «κρατῶν (σ.σ. ο Χριστός κατά την εις Άδου Κάθοδο) καὶ τόν προπάτορα Ἀδάμ ἀπό τῆς χειρὸς, παραδέδωκε τούτον τῷ Ἀρχαγγέλω Μιχαήλ καὶ πάντας τους δικαίους», Ψευδο-Νικόδημος, Ἡ εἰς Ἅδου Κάθοδος τοῦ Ἰησοῦ, 9,1.
Maria Kokkinidou Α' Πέτρου 5/28 Γένεση 49/μθ'9
Αυτη η εικονα λοιπον, εχει πολυ συγκεκριμένο μηνυμα .. Δν θα'πρεπε να αγιογραφειται η κεφαλη του λεοντα κατω απο τν σταυρο που θα την συνθλιψει;;
Konstantinos Kottis Το Α΄ Πέτρου 5:28 είναι λανθασμένη παραπομπή, αν θέλετε στείλτε μου το χωρίο που εννοείτε για να έχω και σχετική εικόνα του χωρίου. Το Γν 49:9-10, αφορά τον "Αναπεσόντα", ο οποίος με πρώτη ματιά φαίνεται σχετιζόμενος με την ενσάρκωση του Χριστού: "σκύμνος λέοντος Ἰούδα· ἐκ βλαστοῦ, υἱέ μου, ἀνέβης· ἀναπεσὼν ἐκοιμήθης ὡς λέων καὶ ὡς σκύμνος· τίς ἐγερεῖ αὐτόν; Οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἐὰν ἔλθῃ τὰ ἀποκείμενα αὐτῷ, καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν ". Όμως προφανώς σε αυτό το χωρίο, φαίνεται πως αναφέρεται, όντως, η Αποκάλυψη στο Απ 5:5: "καὶ εἷς ἐκ τῶν πρεσβυτέρων λέγει μοι· μὴ κλαῖε. ἰδοὺ ἐνίκησεν ὁ λέων ὁ ἐκ τῆς φυλῆς Ἰούδα, ἡ ῥίζα Δαυΐδ, ἀνοῖξαι τὸ βιβλίον καὶ τὰς ἑπτὰ σφραγῖδας αὐτοῦ". Δυσκολεύομαι, όμως, να καταλάβω, πως μπορεί να συνδεθεί ο Αρχάγγελος Μιχαήλ με τον Αναπεσόντα, ο οποίος έχει όντως σύμβολο τον Λέοντα. Πάντως γνώμη μου είναι, πως εφόσον μπορείτε σε ένα έργο να τεκμηριώσετε θεολογία, θα ήταν γόνιμο να το σημαίνεται με κάποιο σχετικό σύμβολο. Είμαι υπέρ αυτού και όχι της πιστής τυποποιημένης αντιγραφής ενός σχεδίου. Αυτό έκαναν και οι Αρχαίοι στα δικά τους έργα. Θέλει προσοχή βέβαια.
Maria Kokkinidou Α'Πετρου 5/ε8 " ο σατανας ως λιονταρι ζητα ποιον να καταπιει' ομοιως κ το σπερμα αυτου (σκυμνο λεοντος), ο Αντιχριστος που θα ειναι ομοιος με αυτον!!! Ο Αντιχριστος παρομοιαζεται με λιονταρι κ θα μιμηθει τν Χριστο. Ετσι αναφερεται ως "λεων" οπως ο Ιησους Χριστος αναφερεται ως "λεων απο τν φυλη του Ιουδα" στν προφητεια του Ιακωβ στη Γεννεση
Maria Kokkinidou Ο Αρχαγγελος Μιχαηλ, ειναι αυτος που θα πολεμησει τν Αντιχριστο, κ η κεφαλη αυτου θα συθλιβει υπο τν σταυρον..(αυτα εχω διαβασει μελετωντας για τν εικονα) Αποκαλειπτεται ενας ολοκληρος κοσμος...μελετωντας μια εικονα!
Konstantinos Kottis Έτσι όπως το διαβάζω, στο ποδάρι που λένε, έχω την αίσθηση πως το "νήψατε, γρηγορήσατε· ὁ ἀντίδικος ὑμῶν διάβολος ὡς λέων ὠρυόμενος περιπατεῖ ζητῶν τίνα καταπίῃ", αναφέρεται στην προσωπική εμπειρία του Πέτρου, πως ο ίδιος ο Σατανάς είχε ζητήσει την ψυχή του Πέτρου και το αποκάλυψε ο Χριστός περί τον Μυστικό Δείπνο: "Εἶπε δὲ ὁ Κύριος· Σίμων Σίμων, ἰδοὺ ὁ σατανᾶς ἐξῃτήσατο ὑμᾶς τοῦ σινιάσαι ὡς τὸν σῖτον·". Είναι ενδιαφέρουσα παρατήρηση, πως ο Πέτρος τον παραλληλίζει με λέοντα. Θα μπορούσε να είναι, όντως, και αναφορά στην ιδιότητα του Αντιχρίστου.
Maria Kokkinidou Μελετωντας τν εικονα.. εβλεπα ενα λιονταρι σαν να κρυβεται κ να καραδοκεί .. εψαξα για τν εικονα κ ανακαλυψα οτι αυτο που εβλεπα, δν ηταν στν φαντασία μου!
Χρηστος Καρακωστας ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ. ΤΟ ΠΙΟ ΥΠΕΡΟΧΟ ΑΠΟ ΟΛΑ ΕΙΝΑΙ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΑΝ ΚΑΙ Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΜΑΚΡΥΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΛΛΟ ΚΑΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ, ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ, ΞΕΚΙΝΗΣΑΜΕ ΜΙΑ ΥΠΕΡΟΧΗ ΓΙΑ ΕΜΕΝΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟΨΕΩΝ ΠΟΥ ΣΕ ΤΕΛΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΥΝΕΠΑΓΕΤΑΙ ΟΤΙ ΕΞΥΠΗΡΕΤΟΥΜΕ ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ΤΟ ΘΕΛΗΜΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΚΑΙ Ο ΤΕΛΙΚΟΣ ΜΑΣ ΣΚΟΠΟΣ, ΚΑΙ ΣΑΝ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Κ ΣΑΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΙ. ΤΩΡΑ ΟΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΙΑΦΕΡΟΥΝ ΜΕΤΑΞΥ ΜΑΣ. ΤΟ ΣΙΓΟΥΡΟ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΩΣ ΠΩΣ Ο ΔΙΑΒΟΛΟΣ ΑΓΙΟΓΡΑΦΕΙΤΑΙ, ΑΣΧΕΤΑ ΑΝ Η ΕΙΚΟΝΑ ΕΙΝΑΙ ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑΤΙΚΗ Ή ΟΧΙ, ΑΝ ΚΑΙ ΔΙΑΦΩΝΩ ΜΕ ΑΥΤΟΝ ΤΟΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟ ΓΙΑΤΙ ΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ ΣΥΝΔΙΑΖΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΠΟΡΤΡΑΙΤΟ( ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΕΝΑΝ ΑΘΛΗΤΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ) ΟΠΟΤΕ ΕΞΙΣΤΟΡΕΙ ΚΑΙ ΣΕ ΩΘΕΙ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΙΘΣ ΤΟΝ ΒΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΠΟΤΕ ΕΧΟΥΜΕ ΑΦΗΓΗΣΗ ΑΠΟ ΠΗΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΕΙΤΕ ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΗ ΜΕ ΣΚΗΝΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ Κ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ Κ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ. ΘΑ ΤΟΛΜΟΥΣΑ ΝΑ ΠΩ ΟΤΙ ΕΧΟΥΜΕ ΤΑΥΤΟΠΡΟΣΩΠΙΑ. ΟΠΟΤΕ ΜΗΝ ΔΙΥΛΙΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΚΟΝΟΠΑ........ΤΙΣ ΕΙΚΟΝΕΣ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΠΡΟΣΚΥΝΑΜΕ. ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΑΝ Η ΑΓΙΑ ΜΑΡΙΝΑ ΖΩΓΡΑΦΙΣΤΗΚΕ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ Κ ΑΠΟΥΣΙΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ, ΕΚΕΙΝΟ ΠΟΥ ΞΕΡΩ ΕΙΝΑΙ ΠΩΣ Η ΚΛΙΜΑΞ ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΠΡΟΓΕΝΕΣΤΕΡΗ. ΚΑΙ ΕΝ ΤΕΛΕΙ, ΔΕΝ ΑΠΑΝΤΗΣΕ ΚΑΝΕΙΣ ΣΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ ΜΟΥ ΓΙΑΤΙ ΣΤΗΝ Μ. ΙΒΗΡΩΝ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΖΩΓΡΑΦΟΥ ΚΛΠ ΕΙΚΟΝΕΣ ΤΟΥ 13ου ΑΙΩΝΑ ΕΧΟΥΜΕ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΣΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΚΑΙ ΚΑΛΗ ΣΑΣ ΗΜΕΡΑ
Θωμάς Μιχούλης Κάποιοι 《 πατέρες》από τις πολλές ομιλίες έχουν χάσει τα λογικά τους και έχουν γνώμη και άποψη για τα πάντα.
Χρηστος Καρακωστας ΕΝΤΑΞΕΙ ΡΕ ΠΑΙΔΙΑ. ΤΙ ΛΕΕΙ Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ; ΣΤΟΥΣ ΕΣΧΑΤΟΥΣ ΚΑΙΡΟΥΣ ΟΙ ΠΙΟ ΑΣΕΒΕΣΤΑΤΟΙ ΗΤΑΝ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ. ΚΑΙ ΘΑ ΣΑΣ ΠΩ ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΑΤΑΚΑ ΑΝ ΤΟ ΘΕΛΕΤΕ ΠΟΥ ΜΟΥ ΕΧΕΙ ΕΡΘΕΙ ΣΤΟ ΜΥΑΛΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΩ.΄΄ ΠΟΙΟΣ ΣΚΟΤΩ ΣΕ ΤΟΝ ΧΡΙΣΤΟ; ΟΙ ΙΔΙΟΙ ΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΤΟΥ. ΠΟΙΟΣ ΤΟΝ ΠΡΟΔΩΣΕ Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΣ ΕΙΧΕ ΤΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΕΣ ΠΑΡΕΕΣ ΤΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ΄΄ ΚΑΙ ΒΕΒΑΙΑ ΜΕΤΑ ΟΛΟΙ ΕΜΕΙΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΣΚΙΑ ΦΙΛΟΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΟ, ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, ΟΤΙ Ο π. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ , ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΕΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΔΟΣΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΣ, ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΜΠΛΟΓΚΣ.
Konstantinos Kottis Θα ήθελα να διακρίνω κάποια πράγματα. Κατεξοχήν έκφραση της βυζαντινής ζωγραφικής, αποτελεί η από τους Κομνηνούς (και ακόμα παλαιότερα θα έλεγα) και πριν μνημειακή δημιουργία και μάλιστα σε ναούς όπου υπήρχε βασιλική χορηγία και εν προκειμένω και κατά την κωνσταντινουπολίτικη τάξη, καθοδήγηση φιλοτέχνησης. Ο Κυρίως ναός διαφέρει από τον νάρθηκα. Αποτελεί σε μεγάλο βαθμό εικόνα των εσχάτων και κυρίως η ανωδομή και το Ιερό. Οι εικόνες πρώτιστα τίθενται για να εικονίσουν την αλήθεια των εσχάτων και όχι για να προσκυνηθούν. Στα αυθεντικά αυτοκρατορικά προγράμματα, στα χαμηλότερα στρώματα τοποθετούνταν ορθομαρμαρώσεις. Δεν υπήρχε η φιλοσοφία του κατάγραφου ναού, όπως οδηγήθηκε η βυζαντινή τέχνη μετά την Εικονομαχία. Αυτή η διαφορά, τονίζει πως ο άγιος ως πορτραίτο είναι εικόνα των εσχάτων, σε σχέση με εμάς που είμαστε ακόμα Ιστορία και Κόσμος προ της Κρίσεως. Έτσι βασικά οι εικόνες που μπορούσαν να τιμηθούν με επαφή - άμεση προσκύνηση, ήταν οι φορητές, η του τέμπλου ή η λιτανευόμενες. Οι αφηγηματικές παραστάσεις στην βυζαντινή εκκλησία και όχι στο κίτς του σημερινού κατάγραφου ναού, λειτουργούν με την λογική της αρχαίας ελληνικής ζωγραφικής τέχνης: υπάρχει το άμεσο, το σημαίνον, και το υπαινισσόμενο - συμβολιζόμενο. Πλην παραστάσεων οι οποίες σχετίζονται με την αφιέρωση του ναού ή τον χαρακτήρα μιας μονής, όλες οι υπόλοιπες παραστάσεις αποτελούν μέλη μιας αλυσίδας προτυπώσεων, σκιωδών, εικονίσεων της αλήθειας των Εσχάτων. Εκεί κυρίαρχο ρόλο διαδραματίζει η πηγή απ΄όπου έλαβες την πληροφορία και την απεικονίζεις. Είναι αλήθεια πως η παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας (η οποία είναι σχετικά μεταγενέστερη, ίσως η περίπτωση της Παναγίας Χαλκέων είναι η παλαιότερη γνωστή), ζωγραφίζεται σε νάρθηκες ή παρεκκλήσια. Οι τοιχογραφίες της Μονής της Χώρας είναι σε νεκρικό παρεκκλήσιο. Ωστόσο η απουσία του πονηρού με άμεση μορφή, πέραν της Δευτέρας Παρουσίας η οποία συνδέθηκε με κατηχούμενους και την εξομολόγηση που τελούνταν σε νάρθηκες, πηγή βρίσκει μόνο τους πειρασμούς του Χριστού ή του Ιώβ. Τί άλλο θέμα μπορείς να εκτελέσεις με τον πονηρό; Το θαύμα των δαιμονιζομένων (δεν είναι βέβαια άμεση η μορφή πονηρού) που θυμάμαι στον Άγιο Νικόλαο Ορφανό είναι επίσης στο περίστωο του Ναού και όχι στον μικρό κυρίως ναό. Ωστόσο πορτραίτα όπως της Αγίας Μαρίνας είναι λάθος (αφού είναι εσχατολογικά όπως όλα τα πορτραίτα στην μνημειακή ζωγραφική), να έχουν δαίμονα και είναι προφανώς δυτική επίδραση, ελέω Αγίας Μάργκαρετ (ή Αγία Μαρίνα στη Δύση). Απορρίπτω σαφώς τον όρο "βίβλος των αγραμμάτων". Η βυζαντινή τέχνη δεν είναι ρωμαϊκή, αλλά άξια συνέχεια της υψηλής ως προς την εκτέλεση, ερμηνευτική και συμβολική της Αρχαίας Ελληνικής. Όταν όμως π.χ. διάσημοι θεωρητικοί της Αγιογραφίας που τόσα ξέρουν, τόσα λένε, θεωρούν τον "Παντοκράτορα" επιρροή από παραδόσεις δυτικών βασιλέων που αναδεικνύονταν πάνω σε ασπίδες ή θεωρούν προγράμματα όπως π.χ. της Ι.Μ.Μ. Βατοπαιδίου, τα "υπόλοιπα" (sic) του Πρωτάτου, λίγα μπορείς να πεις για την επικρατούσα ημιμάθεια.
Χρηστος Καρακωστας ΠΑΙΔΙΑ ΔΕΝ ΞΕΡΩ ΕΣΕΙΣ, ΑΛΛΑ, ΑΠΟ ΤΗΝ ΦΥΣΗ ΜΟΥ ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΗΣ, ΕΧΩ ΑΡΧΙΣΕΙ ΚΑΙ ΓΟΥΣΤΑΡΩ ΤΡΕΛΑΑΑΑ ΤΗΝ ΟΛΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΣΩ ΤΟΝ ΦΙΛΟ ΜΑΣ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΠΟΥ ΜΑΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΙ. ΧΩΡΙΣ ΝΑ ΕΙΜΑΙ΄΄ΚΑΜΜΕΝΟΣ΄΄ ΘΕΩΡΩ ΠΩΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΤΙΓΜΗ ΜΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΄΄ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΘΙΑΣΟΥΥ΄΄ ΕΝΟΣ ΑΚΟΜΑ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΟΥ ΘΕΟΥ. ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΟΛΟΥΣ ΣΑΣ. ΚΑΛΟ ΜΕΣΙΜΕΡΙ. ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕΙΔΙΚΑ ΚΩΣΤΑ. ΜΕΤΕΔΩΣΕ ΜΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΤΕΤΟΙΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΑ ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΣΩ ΚΙ ΕΓΩ ΟΛΟΥΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΑΣ ΣΤΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΑΥΤΗ. ΓΙΑ ΝΑ ΜΗ ΜΕΙΝΕΙ ΟΜΩΣ ΚΑΠΟΙΑ ΣΚΙΑ ΦΙΛΟΙ ΘΩΜΑ ΚΑΙ ΧΡΗΣΤΟ, ΝΑ ΤΟΝΙΣΩ ΚΛΕΙΝΟΝΤΑΣ, ΟΤΙ Ο π. ΚΩΝ/ΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΟΠΟΥΛΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΔΑΚΤΩΡ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ , ΑΣΧΟΛΗΘΗΚΕ ΜΕ ΤΗΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΑ, ΕΙΝΑΙ ΠΟΛΥ ΚΑΛΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ ΕΚΟΝΩΝ ΚΑΙ ΜΑΣ ΕΔΟΣΕ ΠΟΛΥ ΚΑΛΑ ΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΡΜΗΝΕΙΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ. ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΠΟΛΛΕΣ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΚΑΙ ΑΠΟΜΑΓΝΗΤΟΦΩΝΗΜΕΣ, ΣΕ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΛΟΓΡΑΜΜΕΝΑ ΣΕ ΑΡΚΕΤΑ ΜΠΛΟΓΚΣ.
Δημήτριος Λάγκας Είμαι ζωγράφος και έχω ζωγραφίσει πάρα πολλά πορτρέτα, στα οποία οι μορφές είναι διακριτές η μία από την άλλη γιατί η κάθε μία έχει τα δικά της ιδιαίτερα μάτια, την ιδιαίτερη μύτη, το ιδιαίτερο στόμα κ.τ.λ. Το πρόβλημά μου είναι ότι αν μετά θάνατον βρεθώ στον παράδεισο θα περιέλθω εις την έσχατη αμηχανία μη αναγνώρισης των αγίων γυναικών οι οποίες λόγω της αναφερόμενης ορθής απεικόνισης έχουν ίδια μάτια, ίδιες μύτες, ίδιες μαντήλες και δεν διαφέρει στο ελάχιστο η μία από την άλλη. Πείτε μου, τα ονόματά τους γύρω από το φωτοστέφανο θα υπάρχουν δίπλα τους για να με βοηθήσουν στην αναγνώριση, όπως τώρα βοηθάνε τους πιστούς, ή πράγματι δεν θα μπορώ να αναγνωρίσω την αγία Μαρίνα, από την αγία Παρασκευή ή τις υπόλοιπες αγίες της δογματικής αγιογραφίας?
Δημήτριος Λάγκας PEMPTOUSIA.GR π. Σταμάτης Σκλήρης: «Άμα ο ζωγράφος βγάζει από μέσα του φως και ένα σκουπιδοτενεκέ θα τον κάνει...π. Σταμάτης Σκλήρης: «Άμα ο ζωγράφος βγάζει από μέσα του φως και ένα σκουπιδοτενεκέ θα τον κάνει...
Maria Kokkinidou Σας θερμοπαρακαλω να αφαιρεσετε το σχολιο για τν Παναγια. Σας παρακαλω πολυ..
Δημήτριος Λάγκας Νομίζω ότι το έχετε παρεξηγήσει. Δεν σχολιάζω την Παναγία, αλλά τους αγιογράφους που επέλεξαν ένα μη συμβατό ιστορικά ντύσιμο. Αν την έντυνα με τα ρούχα της Παλαιστίνης του 1ου μ.χ. αιώνα θα με χαρακτηρίζατε αιρετικό? Αν παρ΄όλη την διευκρίνηση επιμένετε βεβαίως και θα το αφαιρέσω το σχόλιο.
Konstantinos Kottis Θα σας απαντήσω πρακτικά, γιατί στην ουσία του το θέμα αυτό με προβλημάτισε στο πρόσωπο του Μ. Κωνσταντίνου. Είναι αδύνατον ο κομνήνειος ζωγράφος, πολύ περισσότερο ο παλαιολόγειος, να είναι σε θέση να γνωρίζει την ενδυματολογική εικόνα αρκετά παλαιότερων εποχών. Μάλιστα σε εικόνες που έχουν επιρροή από την ιτάλα μανιέρα, θα δούμε π.χ. τυπολογία όπλων ή στολών, φραγκικής προέλευσης. Έτσι ζωγράφιζε πιο κοντά στην εποχή του. Στο θέμα του Μ. Κωνσταντίνου έχουμε ένα σχήμα οξύμωρο. Από τη μια έχουμε βασιλικά πορτραίτα και ρωμαϊκά νομίσματα, άρα γνωρίζουμε το πως ήταν, περίπου αγένειος. Από την άλλη, ήδη στην βυζαντινή περίοδο, φιλοτεχνήθηκε εξ αρχής ως γενειοφόρος, σε παραπλήσια ανθίβολα με μερικά που φέρνουν, κάπως, στον Χριστό. Εγώ στη θέση σας θα τον ζωγράφιζα όσο γίνεται με ενδύματα πιο κοντά στην εποχή τους. Έχουμε την δυνατότητα ως ένα βαθμό. Ο βυζαντινός δεν είχε την γνώση αυτή. Προσωπικά θα διόρθωνα και το πρόσωπό του, με βάση τα αυτοκρατορικά πορτραίτα του. Σε κάποιους αγίους έχουμε παλαιότερα βυζαντινά πρότυπα, σε πολλές όμως περιπτώσεις, η προσέγγιση ενός αρχέγονου προτύπου είναι προβληματική.
Maria Kokkinidou Τι να σας απαντήσω;; ότι θα γνωρίζατε πως να τν ντύσετεαν τν βλέπατε;; ίσως
Δημήτριος Λάγκας Ακριβώς αυτό λέω και γι΄αυτό έκανα την παραπάνω ανάρτηση με την συνέντευξη του Π. Σταμάτη Σκλήρη. Ο αγιογράφος που δεν είναι ελεύθερος να απεικονίσει την δική του ενόραση για τον υπερβατικό κόσμο των ασωμάτων και αντιγράφει παλαιότερες εικόνες και μάλιστα κακόγουστα, υπολείπεται ακόμα και από τα φωτοτυπικά μηχανήματα που μπορούν να αναπαραγάγουν πολύ καλύτερα αυτές τις παλιές εικόνες. Ο αγιογράφος είναι ένα πνευματικά ελεύθερο όν και όχι ένας τεχνίτης της άψυχης αντιγραφής. Ως απλό παράδειγμα σύχρονης αγιογραφίας που συνεχίζει την βυζαντινή τεχνοτροπία στις μέρες μας αναφέρω τον Γ. Κόρδη.
Maria Kokkinidou Προσωπικα, το ιδιο προσωπο, απο 10 αγιογραφους, το βλεπω διαφορετικό !! Ποτε κανείς δν μπορεί να κανει φωτοτυπία ..
Δημήτριος Λάγκας: Maria Kokkinidou, Αν έβλεπα την Παναγία με την μορφή που είχε στην εικόνα που παρατηρούσα μικρός στην εκκλησία θα ήταν ντυμένη αλλά matiera latina. Όσους έχω γνωρίσει που δηλώνουν ότι την είδαν περιγράφουν πάντα μια εικόνα και όχι ένα πρόσωπο ή μια φωτεινή παρουσία. Το ξαναλέω, αν επιμένεις δεν έχω πρόβλημα να αφαιρέσω το προηγούμενο σχόλιο.
Maria Kokkinidou Καταλαβαίνω τι λετε.. αλλα αυτο το "μια παρθενα περπαταει στους σκονισμενους δρομους ".. με στεναχωρεί .Γιατί η συζητηση πραγματικα ειναι πολυ ενδιαφερουσα..Ουτε τα σχολια τυπου"περαστικα σας" ειναι σχολια σε μια τοσο ωραια συζητηση. Δν θελω να προσβαλω κανεναν. Πραγματικα διαβαζω τις αποψεις με πολυ ενδιαφέρον ..
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Δημήτριος Λάγκας ΠΑΝΤΩΣ Η ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΣΤΑΔΙΟ ΤΗΣ ΜΑΘΗΤΕΙΑΣ.
Δημήτριος Λάγκας ΣΥΜΦΩΝΩ ΚΑΙ ΣΥΝΕΧΙΖΩ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΗ ΣΑΣ: ΟΠΟΙΟΣ ΜΑΘΗΤΗΣ ΔΕΝ ΞΕΦΥΓΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΤΙΓΡΑΦΗ, ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΝΕΕΣ ΣΥΝΘΕΣΕΙΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΚΕΣ ΤΟΥ ΕΝΟΡΑΣΕΙΣ, ΔΕΝ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΕΛΙΚΑ ΑΓΙΟΓΡΑΦΟΣ ΑΛΛΑ ΤΕΧΝΙΤΗΣ.
Maria Kokkinidou Συμφωνώ μαζί σας, αλλά θα ήθελα να προσθέσω ότι κ ο Κορδης για παράδειγμα (μιας κ τν αναφέρετε παραπάνω) , δημιουργεί ακολουθώντας κάποιους γενικούς κ βασικούς κανόνες αγιογραφίας ! Όπως λέει κ ο ιδιος !
Δημήτριος Λάγκας Βεβαίως και ακολουθεί κανόνες, διαφορετικά τα έργα του δεν θα ήταν η συνέχεια της ορθόδοξης εικονογραφίας. Δεν αντιγράφει όμως. Δημιουργεί τις δικές του συνθέσεις, με την προσωπική του χρωματική γκάμα και ενσωματώνει στα έργα του πολλές κατακτήσεις της σύγχρονης τέχνης. Και οι κανόνες του δεν είναι δογματικές πεποιθήσεις αλλά φορμαλιστικές επιλογές. Στην ορθόδοξη εικονογραφία ποτέ η εκκλησία δεν έθεσε όρους και κανόνες ορθής αναπαράστασης σε αντίθεση με την καθολική εκκλησία που με τη σύνοδο του Τρέντο έθεσε στους καλλιτέχνες απαράβατους κανόνες. ( Ας μην ξεχνάμε ότι ο Γκρέκο οδηγήθηκε στην ιερά εξέταση για το μήκος των φτερών στους αγγέλους του ).
Επανερχόμενος στο αρχικό νόημα της ανάρτησης, που προκάλεσε αυτή την ενδιαφέρουσα συζήτηση, δεν υπάρχει κανόνας απαγόρευσης της απεικόνισης των δυνάμεων του σκότους. Αυτές είναι προσωπικές εκτιμήσεις και όχι επίσημη θέση. Και τέλος δεν είναι εντελώς σκοτεινές, γιατί κατά την γνώμη μου, στο βάθος περιέχουν και αυτές συγκαλυμμένο το θεϊκό φώς, μιας και ο Θεός είναι πανταχού παρόν και τα πάντα πληρών.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Διαχειριστής+1 ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΟΡΔΗ ΚΑΙ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΣ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΥΣ: Ο ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΟΣ, ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΤΙΣ "ΦΟΡΜΑΛΙΣΤΙΚΕΣ" ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΤΟΥ, ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ , ΤΗΝ "ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ", ΔΗΛΑΔΗ ΟΙ ΕΙΚΟΝΕΣ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΚΦΡΑΖΟΥΝ ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΔΟΓΜΑ, ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ.
Δημήτριος Λάγκας Το πρόβλημα βρίσκεται στην επιλογή της παράδοσης. Αν διαλέξουμε την παράδοση της εποχής των Κομνηνών θα έχουμε διαφορετική δεοντολογία, από την παράδοση της Μακεδονικής σχολής, από την παράδοση της Κρητικής σχολής ή από την λαϊκότροπη παράδοση του 17ου αιώνα. Οι φόρμες για παράδειγμα της Μακεδονικής σχολής που ξεπεράστηκαν ( με την έριδα των ησυχαστών -Βαρλαάμ ) επειδή έχουν τις καταβολές τους στην Ελληνιστική εποχή και αντιμετωπίστηκαν ως επιστροφή στις ειδωλολατρικές απεικονίσεις εκφράζουν το ορθόδοξο δόγμα? Και αν το ορθόδοξο δόγμα εκφράζεται με την Κρητική σχολή τότε γιατί ξεπεράστηκε για να καταλήξει στη λαϊκή ζωγραφική και στη maniera Latina? Όταν η ίδια εκκλησία αποδέχεται την "αναμόρφωση" της Βυζαντινής τέχνης που εισήγαγε ο Θείρσιος ( Ludwig Thiersch ) και η Βυζαντινή τέχνη παρακμάζει μέχρι να ξαναεμφανιστεί και να γίνει ξανά αποδεκτή (από την επιμονή και εμμονή του Κόντογλου ), είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε ( ή ίσως να διακρίνω) ποιές εικόνες μορφικά εκφράζουν το ορθόδοξο δόγμα.
Konstantinos Kottis 1) Η ορθόδοξη θεολογία είναι συγκεκριμένη και όταν μια εικόνα δεν εναρμονίζεται σε αυτήν, όπως π.χ. οι φιλιοκβικές απεικονίσεις της Αγίας Τριάδος, καταγγέλλεται και ενίοτε καταδικάζεται συνοδικά. 2) Όλη η βυζαντινή τέχνη είναι συνέχεια της αρχαίας ελληνικής, έστω και μέσω της ρωμαϊκής, αλλά η γνώση μας για την ελληνική, προέρχεται κατά 90% από τα ψηφιδωτά και το υπόλοιπο 10% κυρίως από θαμμένες πόλεις και ταφική ζωγραφική, η οποία και έχει επηρεάσει πολύ.3) Ένας ναός αποτελεί τόσο ένα ταφικό μνημείο, όσο και ένα μνημείο οίκησης, σε σχέση με την Έσχατη Μητρόπολη. 4) Γενικά η παλαιολόγεια τέχνη, όχι μόνο η μακεδονική η οποία είναι μέρος της και δεν ξέρω αν πρέπει να ονομάζεται μακεδονική, έχει έργα τα οποία προέκυψαν, άγνωστο πως, από ανθίβολα έργων τα συμπεριέλαβαν ελληνιστική τέχνη. Μια σύγκριση στον Χριστό της Εις Άδου της Χώρας και τον Ερμή ψυχοπομπό του Καστά ή κορυφαία έργα όπως του Πανσελήνου, αρκεί να πείσει ένα έμπειρο μάτι. Αν θέλετε την γνώμη μου, η παλαιολόγεια τέχνη, παρότι προτιμώ και προηγούμενες περιόδους, δεν ξεπεράστηκε. Η εξέλιξη όμως είναι αναπόφευκτη. 5) Αυτό που λέμε κρητική τέχνη, στην πραγματικότητα είναι εξέλιξη της ύστερης παλαιολόγειας τέχνης του α΄ ημίσεως του 15ου αιώνα. Ο Άγγελος Ακοτάντος έχει δεδομένες σχέσεις με την Πόλη για παράδειγμα, αλλά γνωρίζουμε και από αρχείο πλήθος ζωγράφων που μετοίκησαν από την βασιλεύουσα στην Κρήτη τότε. 6) Η Itala maniera, έχει να κάνει με το γεγονός πως παραγγελιοδόχοι των κρητικών ζωγράφων ήταν παπικοί πελάτες. Στις λατινοκρατούμενες περιοχές, η ορθοδοξία ζούσε σε καθεστώς ψευδο-ενώσεως, υποχρεωτικά Λατίνους επισκόπους και μνημόνευση στις ορθόδοξες εκκλησίες των Λατίνων προκαθημένων. Για να επιβιώσει ένας Κρής ζωγράφος, έπρεπε να δουλεύει itala maniera. Σαφώς δε εισήχθησαν εκεί και την περίοδο εκείνη, μια σειρά από εικόνες ετερόδοξες. Ωστόσο η τεχνοτροπία δεν αποτελεί δόγμα για την Εκκλησία. Αν προκύψει, μπορεί κάποιος αγιογράφος να ζωγραφίσει με όποια τεχνοτροπία του παραγγελθεί. Το ζητούμενο είναι να εναρμονισθεί ο χρωστήρας του, σε αυτό που λέμε λειτουργική τέχνη προς εξυπηρέτηση της μυστηριακής οδού και της ταυτότητας του ναού, καθώς και την θεολογίας.
Δημήτριος Λάγκας Νομίζω ότι συμφωνούμε απόλυτα. Η εικόνα εξελίσσεται και ο κάθε αγιογράφος μπορεί ( και κατά τη γνώμη μου πρέπει) να καθορίζει ελεύθερα την τεχνοτροπία του, αρκεί αυτή να είναι θεόπνευστη και να αναγάγει τον πιστό θεατή στον εσωτερικό πνευματικό χώρο της ορθοδοξίας.
Ευχαριστώ πολύ για την εμβριθή ανάλυση.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΝΟΜΙΖΩ ΟΤΙ ΚΑΤΑΛΗΞΑΜΕ ΕΚΕΙ ΠΟΥ "ΕΠΡΕΠΕ". ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΟΠΟΙΑ ΤΕΧΝΟΤΡΟΠΙΑ ΚΑΙ ΦΟΡΜΑ ΕΠΙΛΕΞΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΙΚΟΝΙΣΕΙ ΤΗ ΘΕΟΤΟΚΟ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΕΙ ΤΑ ΤΡΙΑ "ΑΣΤΕΡΑΚΙΑ" ΠΟΥ ΣΥΜΒΟΛΙΖΟΥΝ ΤΟ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟ ΤΗΣ (ΔΟΓΜΑ).
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΖΗΤΩ ΤΗΝ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΩΝ ΑΓΑΠΗΤΩΝ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΗ, ΑΦΑΙΡΕΣΑ ΤΟ "ΠΕΡΑΣΤΙΚΑ" ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ, ΤΙΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΠΑΝΩ Σ΄ΑΥΤΟ. ΚΑΠΟΤΕ Ο ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΗΣ ΚΑΛΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ ΤΟΝ ΔΙΑΙΤΗΤΗ ΑΝΑΜΕΣΑ ΣΕ ΚΑΠΟΙΟΥΣ ΠΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΣΤΑ ΟΡΙΑ ΤΗΣ ....ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗΣ. ΔΕΝ ΜΟΥ ΑΡΕΣΕΙ ΚΑΘΟΛΟΥ ΑΥΤΟ. ΕΙΧΑ ΚΑΠΟΙΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΝΑ ΔΙΑΓΡΑΨΩ ΣΧΟΛΙΑ ΠΟΥ (ΟΠΩΣ ΕΚΡΙΝΑΝ ΑΥΤΟΙ) ΗΤΑΝ ΠΡΟΣΒΛΗΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΠΑΡΟΛΟ ΠΟΥ Ο ΣΥΝΤΑΚΤΗΣ ΔΗΛΩΣΕ ΟΤΙ ΤΟ ΣΧΟΛΙΟ ΔΕΝ ΑΝΑΦΕΡΟΤΑΝ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ, ΑΛΛΑ ΣΤΗΝ ΚΑΚΗ ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ ΚΑΠΟΙΩΝ ΑΜΑΘΩΝ (ΕΛΠΙΖΩ) ΚΑΙ ΟΧΙ ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΑΓΙΟΓΡΑΦΩΝ. ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΣΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΛΟΓΟ, Ο ΚΑΘΕΝΑΣ ΠΑΙΡΝΕΙ ΚΑΠΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΑ (ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΑ) ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΔΙΑΒΑΖΕΙ, ΓΙ΄ΑΥΤΟ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΙΜΑΣΤΕ ΠΡΟΣΕΚΤΙΚΟΙ ΝΑ ΜΗ ΠΡΟΣΒΑΛΟΥΜΕ ΤΟΥΣ ΣΥΝΟΜΙΛΗΤΕΣ ΜΑΣ Ή ΟΤΙΔΉΠΟΤΕ ΕΙΝΑΙ ΙΕΡΟ, ΜΕ ΤΗΝ ΓΕΝΙΚΩΣ ΠΑΡΑΔΕΚΤΗ ΕΝΝΟΙΑ.
Αναστάσιος Πεσιρίδης · Συγγνώμη... είχα θυμώσει πολύ με το σχόλιο και δεν κρατήθηκα....με στεναχωρισε πολύ γιατί σαν νέος αγιογράφος και άπειρος ακόμα κάνω τόσο κόπο και υπομονη να καταρτήσω τα εκφραστικά μου μέσα, και δεν άντεξα τον χλευασμό
Δημήτριος Λάγκας Προσωπικά ούτε παρεξηγήθηκα, ούτε θύμωσα, ούτε έχω κάποιο πρόβλημα για την αφαίρεση της ανάρτησης. Ή όποιας άλλης ανάρτησης που αντί να προβληματίζει προκαλεί. Ευχαριστώ για την φιλοξενία.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΧΡΥΣΙΚΟΠΟΥΛΟΣ ΤΕΛΟΣ ΚΑΛΟ!
• FaceBook Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία 17 Ιουλίου 2015
Στυλιανος Ματθαιου: Η εικόνα αυτή, δεν εκφράζει δόγμα, δεν είναι Βυζαντινή, δεν ήρθε ο Χριστός γιά την μάνα Του.....Φανερώνει σύγχρονη μάνα...Δεν εμπνέει.....!· 2 χρόνια
Misha Sarov: νομίζω πως ο π. Κων.νος υπερβάλει ...εχουμε αγιογραφίες της Κλιμακος οπου εικονιζονται οι εξαποδιτες, ανάλογες παραστασεις του "εσταυρωμενου μοναχου" που πειραζεται απο τους δαιμονες κλπ... όσο για το "δεν παρουσιάζουμε ποτε σκηνες τρομου", οι εκκλησιές μας εινai γεματες απο σκηνες "ΙΣΙΣ" δλδ αποκεφαλισμων, σταυρωσεων, μαστιγωσεων, λιθοβολισμών κλπ ·
George Philalethe: Οι εκκλησίες είναι γεμάτες με δυτικής τεχνοτροπίας εικόνες και πιθανόν και αυτή να είναι τέτοια, πάντως βρίσκω ότι δεν είναι τόσο επιτυχημένη η θεώρηση. Οι Πατέρες έλεγαν, αν δεν κάνω λάθος, ότι το κακό είναι παρ-υπόστατο, όχι αν-υπόστατο, και αυτό τόνιζε ακριβώς και ο αξιόλογος θεολόγος Ν. Ματσούκας...
Vasileios Vous: Δεν είναι Ορθόδοξες εικόνες αυτές αλλά καλλιτεχνικά σκαρφίσματα δυτικών ζωγράφων που μας τα κουβάλησαν από την πατρίδα τους μετά την πρώτη Άλωση της Πόλης · Αέναη επΑνάσταση 17 Ιουλίου 2018