Αέναη επΑνάσταση: Τί είναι οι Πορείες Θανάτου

της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)

Αρθρογράφος (BSc in Psychology)

Πορείες θανάτου ονομάζονται οι βίαιες μετακινήσεις από τους Ναζιστές χιλιάδων κρατουμένων, κυρίως Εβραίων, από τα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης που βρίσκονταν κοντά στα μέτωπα του πολέμου προς τα στρατόπεδα στο εσωτερικό της Γερμανίας.

Ήταν η βασική μέθοδος εξόντωσης οι πορείες θανάτου, όπου χάθηκαν χιλιάδες άμαχοι από το κρύο, τις αρρώστιες και την πείνα. Πολλές οικογένειες διαλύθηκαν, οι συγγενείς χωρίστηκαν για πάντα και οι νεκροί έμειναν άταφοι στη μέση του πουθενά.

Όταν ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα, στις 19 Μαΐου του 1919, είχε ήδη προετοιμάσει το σχέδιο της εύσχημης εκκαθάρισης και του εκτοπισμού του πληθυσμού του Πόντου με εξοντωτικές πορείες θανάτου.

Μία μέθοδος αφανισμού που και παλιότερα είχε χρησιμοποιηθεί, θα εφαρμόζονταν καθολικά. Ηλικιωμένοι, γυναίκες και μητέρες με τα παιδιά τους, οδηγούνταν σε πορείες με στόχο τον εκτοπισμό τους από τον Πόντο και την εξολόθρευσή τους στη διάρκεια των πεζοποριών.

Το «μοντέλο» του Κεμάλ παρέμενε ενεργό για το ναζιστικό κίνημα στη Γερμανία και μέχρι το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Χίτλερ είχε δηλώσει ότι θεωρούσε τον εαυτό του «μαθητή» του Κεμάλ, ενώ η συμβολή του τελευταίου στη διαμόρφωση της ναζιστικής ιδεολογίας διαφαίνεται έντονα και στην ίδια τη ναζιστική βιβλιογραφία.

Ο Κεμάλ και η νέα Τουρκία του 1923 αποτέλεσαν τα πρότυπα του «τέλειου Φύρερ» και των «καλών εθνικών πρακτικών» για τον ναζισμό. Τα μέσα ενημέρωσης του Γ' Ράιχ υπερτόνιζαν το «τουρκικό μοντέλο» και συνεχώς επέμεναν στα «οφέλη» της εθνοκάθαρσης και της γενοκτονίας.

Πορεία θανάτου με στόχο τον εκτοπισμό τους από τον Πόντο

Στην γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου (353.000 θύματα) που αναφέρεται σε σφαγές και εκτοπισμούς εναντίον Ελληνικών πληθυσμών στην περιοχή του κατά την περίοδο 1914-1923 οι μέθοδοι, μεταξύ άλλων που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η εκτόπιση, η εξάντληση από έκθεση σε κακουχίες, τα βασανιστήρια, η πείνα και η δίψα, οι πορείες θανάτου στην έρημο και συχνότατα οι εν ψυχρώ δολοφονίες ή εκτελέσεις.

Το μαρτύριο όσων συμμετείχαν σε αυτές τις πορείες κράτησε για πολλούς μήνες και ελάχιστοι διασώθηκαν. Ας μην λησμονούμε πως στις περισσότερες των περιπτώσεων δεν υπήρχε τερματικός σταθμός, αλλά σκοπός ήταν να εξοντωθούν όλοι!

Όσοι επέζησαν συνέβη επειδή οι Τούρκοι τους έστειλαν στην Ελλάδα

με την ανταλλαγή πληθυσμών » Διαβάστε περισσότερα »

April 9, 1942 Bataan Death March - Selected artwork

from the Prisoner of War Collection by Ben Steele

Κατά τα τέλη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου το 1944, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Βρετανία και ο Καναδάς έφτασαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης από τα δυτικά, η Σοβιετική Ένωση προέλαυνε από τα ανατολικά. Οι Γερμανοί αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τα στρατόπεδα, μεταφέροντας ή καταστρέφοντας τις αποδείξεις των κτηνωδιών που είχαν διαπράξει εκεί.

Οι κρατούμενοι, ήδη άρρωστοι μετά από μήνες ή έτη κακομεταχείρισης και ασιτίας, σχημάτιζαν πορείες για δεκάδες χιλιόμετρα μέσα στα χιόνια κατευθυνόμενοι στους σιδηροδρομικούς σταθμούς· στη συνέχεια μεταφέρονταν για μέρες -κάποιες φορές χωρίς φαγητό και στέγη- με εμπορικές αμαξοστοιχίες που είχαν ανοιχτά βαγόνια· όταν έφταναν στον προορισμό τους εξαναγκάζονταν και πάλι σε πεζοπορία προς τα νέα στρατόπεδα. Όσοι κρατούμενοι επιβράδυναν ή κατέρρεαν, εκτελούνταν επιτόπου.

Η μεγαλύτερη και γνωστότερη πορεία θανάτου έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 1945, όταν ο σοβιετικός στρατός προέλαυνε στην Πολωνία. Εννιά ημέρες πριν φτάσουν οι Σοβιετικοί στο στρατόπεδο θανάτου στο Άουσβιτς, οι Γερμανοί εξανάγκασαν σε πορεία 60.000 κρατούμενους από το στρατόπεδο εκείνο προς το Βότσισλαβ, το οποίο απείχε 55 και πλέον χιλιόμετρα, όπου τους φόρτωσαν σε εμπορικές αμαξοστοιχίες με κατεύθυνση άλλα στρατόπεδα. Περίπου 15.000 πέθαναν καθοδόν.

Οι Γερμανοί σκότωσαν μεγάλο αριθμό κρατουμένων πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από τις πορείες θανάτου. Εφτακόσιοι κρατούμενοι θανατώθηκαν κατά τη διάρκεια μιας δεκαήμερης πορείας 7.000 Εβραίων, στους οποίους περιλαμβάνονταν 6.000 γυναίκες, οι οποίοι μεταφέρονταν από στρατόπεδα της περιοχής του Γκντανσκ, κοντά στη Βαλτική Θάλασσα. Όσοι παρέμεναν ζωντανοί όταν έφτασε η πορεία στις ακτές εξαναγκάστηκαν να πέσουν στη θάλασσα και τους πυροβόλησαν.

Ο Έλι Βίζελ (Elie Wiesel), επιζών του Ολοκαυτώματος και βραβευμένος με Βραβείο Νόμπελ Ειρήνης το 1986, είχε εξαναγκαστεί σε πορεία θανάτου μαζί με τον πατέρα του, τον Σλόμο από το Άουσβιτς στο Μπούχενβαλντ, την οποία περιγράφει στην νουβέλα που έγραψε το 1958 με τίτλο «Νύχτα».

Κοντά στο τέλος του πολέμου, ενώ οι γερμανικές στρατιωτικές δυνάμεις κατέρρεαν, οι δυνάμεις των Συμμάχων περικύκλωναν τα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Οι Σοβιετικοί πλησίαζαν από τα ανατολικά, ενώ οι Βρετανοί, οι Γάλλοι και οι Αμερικανοί από τα δυτικά. Οι Γερμανοί ξεκίνησαν πυρετωδώς να μετακινούν τους κρατούμενους από τα στρατόπεδα που βρίσκονταν στην πρώτη γραμμή και να τους μεταφέρουν για να χρησιμοποιηθούν ως εργάτες σε καταναγκαστική εργασία σε στρατόπεδα της Γερμανίας. Οι κρατούμενοι πρώτα μεταφέρονταν με τρένο και στη συνέχεια πεζοί σε «πορείες θανάτου» όπως έμειναν στην ιστορία.

Οι κρατούμενοι ήταν αναγκασμένοι να διανύουν μεγάλες αποστάσεις περπατώντας μέσα στο τσουχτερό κρύο, με ελάχιστη ή χωρίς καθόλου τροφή, νερό ή ξεκούραση. Όσοι δεν μπορούσαν να ακολουθήσουν το ρυθμό εκτελούνταν.

Οι μεγαλύτερες πορείες θανάτου πραγματοποιήθηκαν το χειμώνα του 1944-1945, όταν ο σοβιετικός στρατός ξεκίνησε την απελευθέρωση της Πολωνίας. Εννέα ημέρες πριν την άφιξη των Σοβιετικών στο Άουσβιτς, οι Γερμανοί υποχρέωσαν δεκάδες χιλιάδες κρατούμενους σε πορεία έξω από το στρατόπεδο προς το Wodzislaw, μια πόλη που απείχε τριάντα πέντε μίλια, όπου τους έβαλαν σε εμπορευματικές αμαξοστοιχίες με προορισμό άλλα στρατόπεδα. Σχεδόν ένας στους τέσσερις πέθανε στην πορεία.

Οι Ναζί συχνά δολοφονούσαν μεγάλες ομάδες κρατουμένων πριν, κατά τη διάρκεια ή μετά τις πορείες. Στη διάρκεια μιας πορείας, 7.000 Εβραίοι κρατούμενοι, 6.000 εκ των οποίων ήταν γυναίκες, μεταφέρθηκαν από στρατόπεδα στην περιοχή Danzig που συνόρευε στο Βορρά με τη Βαλτική Θάλασσα. Στη διάρκεια της δεκαήμερης πορείας, 700 δολοφονήθηκαν. Όσοι ήταν ακόμα ζωντανοί όταν έφτασαν στις ακτές της θάλασσας, οδηγήθηκαν στο νερό και εκτελέστηκαν.

ΒΑΣΙΚΕΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΕΣ

18 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1945: ΑΡΧΙΖΟΥΝ ΟΙ ΠΟΡΕΙΕΣ ΘΑΝΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΩΝ ΑΟΥΣΒΙΤΣ

Τα SS ξεκίνησαν την εκκένωση του Άουσβιτς και των περιφερειακών στρατοπέδων. Σχεδόν 60.000 κρατούμενοι αναγκάστηκαν να πραγματοποιήσουν πορείες θανάτου από το σύστημα στρατοπέδων του Άουσβιτς. Χιλιάδες σκοτώθηκαν στις ημέρες πριν από την πορεία θανάτου. Δεκάδες χιλιάδες κρατούμενοι, ως επί το πλείστον Εβραίοι, πήραν μέρος στην καταναγκαστική πορεία προς την πόλη του Wodzislaw στο δυτικό μέρος της Άνω Σιλεσίας.

Δείτε: Μνήμη στα θύματα με την θεολογία του Ολοκαυτώματος για να μην ξεχάσουμε τα εργοστάσια θανάτου

Οι φρουροί των SS πυροβολούσαν οποιονδήποτε έμενε πίσω ή δεν μπορούσε να συνεχίσει. Περισσότεροι από 15.000 άνθρωποι πέθαναν κατά τη διάρκεια των πορειών θανάτου από το Άουσβιτς.

Στο Βότζισλαβ Σλάσκι (Wodzislaw), οι κρατούμενοι στοιβάζονταν σε εμπορευματικές αμαξοστοιχίες και εκτοπίζονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, ειδικά στο Φλόσενμπεργκ, το Σαξενχάουζεν, το Γκρος-Ρόζεν, το Μπούχενβαλντ, το Νταχάου και το Μαουτχάουζεν.

Στις 27 Ιανουαρίου του 1945, ο σοβιετικός στρατός εισήλθε στο Άουσβιτς και απελευθέρωσε τους λιγοστούς εναπομείναντες κρατούμενους.

ο Κόκκινος Στρατός ελευθερώνει τους τελευταίους επιζήσαντες του Αουσβιτς

Ακούσαμε μια έκρηξη στην πύλη. Αντικρίσαμε ρώσους στρατιώτες να κραδαίνουν τα όπλα τους σε θέση ετοιμότητας και αμέσως ορμήσαμε με αυτοσχέδια φτιαγμένες λευκές σημαίες από τα σεντόνια μας για να δηλώσουμε πως δεν είμαστε εχθροί. Μόλις μας είδαν πέταξαν τα όπλα τους και ένα αυθόρμητο καλωσόρισμα ακολούθησε. Μιας και ήξερα ρωσικά φώναξα «Καλωσορίσατε νικητές και απελευθερωτές». Και ακούσαμε την απάντηση «Είστε ελεύθεροι».

Διήγηση επιζήσασας του Αουσβιτς

Ο ρώσος στρατιώτης με κρατούσε στα

χέρια του και δεν σταματούσε να κλαίει.

Διήγηση επιζήσασας που τότε ήταν πέντε ετών

Το πρωί της 27ης Γενάρη του 1945, οι σοβιετικοί στρατιώτες του 322ου τμήματος πεζικού της 100ής Μεραρχίας πεζικού της 60ής Στρατιάς του 1ου Ουκρανικού Μετώπου, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη του Κόκκινου Στρατού Πάβελ Κουρότσκιν, έφτασαν στις πύλες του ναζιστικού στρατόπεδου συγκέντρωσης Αουσβιτς Ι και ύστερα από λίγο αντίκρισαν τις πρώτες εικόνες φρίκης. Μερικές ώρες αργότερα έμπαιναν στο Αουσβιτς ΙΙ, το διαβόητο Μπίρκεναου. Στο πρώτο στρατόπεδο βρήκαν 1.200 επιζώντες και στο δεύτερο 5.800, μεταξύ των οποίων και 611 παιδιά.

Οι ναζί, βλέποντας την προέλαση του Κόκκινου Στρατού βαθιά μέσα στο πολωνικό έδαφος, προσπάθησαν να σβήσουν τα ίχνη του φρικτού εγκλήματος. Στα μέσα Γενάρη του 1945, ο διοικητής των Ες Ες στο Μπρέσλαου, Σμάουζερ, διέταξε την εκκένωση του Αουσβιτς. Από τις 17 μέχρι τις 21 Γενάρη περίπου 56.000 κρατούμενοι άρχισαν να οδηγούνται πεζή προς τα δυτικά. Περίπου 15.000 κρατούμενοι πέθαναν από τις κακουχίες ή εκτελέστηκαν από τους ναζί σ’ αυτές που ονομάστηκαν «πορείες θανάτου».

Mandić (Oleg, 11 ετών τότε, η μητέρα του, Nevenka, και η γιαγιά Olga) με Σοβιετικούς στρατιώτες στο Άουσβιτς

Πηγή: Σοβιετικοί στρατιώτες απελευθερώνουν κρατούμενες από το

στρατόπεδο του Άουσβιτς 27 Ιαν 1945. Μέλη γιουγκοσλαβικής οικογένειας

Mandić (Oleg, 11 ετών τότε, η μητέρα του, Nevenka, και η γιαγιά Olga)

Οι γυναίκες της φωτογραφίας είναι πολιτικές κρατούμενες, κομμουνίστριες

από τη Σοβιετική Ένωση, όπως δείχνουν τα σήματα που φορούν στο πέτο.

24 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1945: Η ΕΚΚΕΝΩΣΗ ΚΑΙ Η ΠΟΡΕΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΣΤΟΥΤΧΟΦ

Ξεκινά η εκκένωση σχεδόν 50.000 κρατουμένων, στην συντριπτική πλειοψηφία τους Εβραίοι, από το σύστημα στρατοπέδων Στούτχοφ στη βόρεια Πολωνία. Σχεδόν 5.000 κρατούμενοι οδηγήθηκαν σε πορεία από τα δευτερεύοντα στρατόπεδα του Στούτχοφ προς τις ακτές της Βαλτικής Θάλασσας, υποχρεώθηκαν να μπουν στο νερό και εκτελέστηκαν με πυροβόλα. Άλλοι αιχμάλωτοι οδηγήθηκαν σε πορεία θανάτου στο Lauenburg της ανατολικής Γερμανίας την οποία διέκοψαν οι προωθημένες δυνάμεις των Σοβιετικών. Οι Γερμανοί υποχρέωσαν τους κρατούμενους να επιστρέψουν στο Στούτχοφ.

Η πορεία σε δριμείες χειμερινές συνθήκες και η βάναυση μεταχείριση από τους φρουρούς των SS, οδήγησε στο θάνατο χιλιάδων κατά τη διάρκεια της πορείας θανάτου. Στα τέλη Απριλίου του 1945, οι εναπομείναντες κρατούμενοι απομακρύνθηκαν από το Στούτχοφ μέσω θάλασσας, δεδομένου ότι το Στούτχοφ ήταν πλήρως περικυκλωμένο από σοβιετικές δυνάμεις. Και πάλι, εκατοντάδες κρατούμενοι αναγκάστηκαν με τη βία να μπουν στη θάλασσα και εκτελέστηκαν.

Πάνω από 25.000 κρατούμενοι, ένας στους δύο, πέθαναν κατά τη διάρκεια της εκκένωσης από το Στούτχοφ. Οι σοβιετικές δυνάμεις εισήλθαν στο Στούτχοφ στις 9 Μαΐου του 1945.

7 ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1945: Η ΠΟΡΕΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΜΠΟΥΧΕΝΒΑΛΝΤ

Στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλν 16 Απριλίου 1945

Photograph English: These are slave laborers in the Buchenwald concentration camp near Weimar; many had died from malnutrition when U.S. troops of the 80th Division entered the camp. The very ill man lying at the back on the lower bunk was thought to be Max Hamburger, but this is probably not true. Second row, seventh from left is Elie Wiesel. Photograph taken 5 days after rescue.

Ελληνικά: Αυτοί είναι εργάτες σκλάβων στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Buchenwald κοντά στη Βαϊμάρη. πολλοί είχαν πεθάνει από υποσιτισμό όταν τα στρατεύματα των ΗΠΑ της 80ης Μεραρχίας μπήκαν στο στρατόπεδο. Ο πολύ άρρωστος άνδρας που βρισκόταν στο πίσω μέρος στην κάτω κουκέτα πιστεύεται ότι ήταν ο Max Hamburger, αλλά αυτό μάλλον δεν είναι αλήθεια. Δεύτερη σειρά, έβδομη από αριστερά είναι ο Elie Wiesel. Φωτογραφία τραβηγμένη 5 ημέρες μετά τη διάσωση

Καθώς οι αμερικανικές δυνάμεις πλησίαζαν, οι Ναζί ξεκίνησαν τη μαζική εκκένωση κρατουμένων από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ και τα δευτερεύοντα στρατόπεδά του. Σχεδόν 30.000 κρατούμενοι οδηγήθηκαν σε καταναγκαστικές πορείες θανάτου μακριά από την προέλαση των αμερικανικών δυνάμεων. Σχεδόν το ένα τρίτο αυτών των κρατουμένων πέθανε κατά τη διάρκεια των πορειών. Στις 11 Απριλίου του 1945, οι επιζήσαντες κρατούμενοι ανέλαβαν τον έλεγχο του στρατοπέδου λίγο προτού οι αμερικανικές δυνάμεις εισέλθουν την ίδια ημέρα.

26 ΑΠΡΙΛΙΟΥ, 1945: Η ΠΟΡΕΙΑ ΘΑΝΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟ ΣΤΡΑΤΟΠΕΔΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ ΝΤΑΧΑΟΥ:

Κρατούμενοι του στρατοπέδου του Νταχάου

υποδέχονται τα αμερικανικά στρατεύματα

Μόλις τρεις ημέρες πριν την απελευθέρωση του στρατοπέδου Νταχάου (Dachau), οι SS ανάγκασαν περίπου 7.000 κρατούμενους σε πορεία θανάτου νότια από το Νταχάου προς το Tegernsee. Κατά τη διάρκεια των έξι ημερών της πορείας, όσοι δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν το ρυθμό ή να συνεχίσουν πυροβολήθηκαν. Πολλοί ακόμη πέθαναν από την έκθεση στο κρύο, την πείνα ή την εξάντληση.

Οι αμερικανικές δυνάμεις απελευθέρωσαν το στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου στις 29 Απριλίου του 1945. Στις αρχές Μαΐου του 1945, οι Αμερικανοί στρατιώτες απελευθέρωσαν τους κρατουμένους που είχαν επιβιώσει της πορείας θανάτου προς το Tegernsee.

Γερμανοί πολίτες από την πόλη Nammering, υπό τις εντολές

των αμερικανικών στρατιωτικών αρχών, σκάβουν τάφους για

τα θύματα μιας πορείας θανάτου από το στρατόπεδο [image]

συγκέντρωσης του Μπούχενβαλντ. Γερμανία, Μάιος 1945.

Το Νταχάου (Dachau) ήταν το πρώτο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης στη Γερμανία, που αποτέλεσε πρότυπο και εκπαιδευτικό κέντρο για όλα τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης που οργανώθηκαν από τα Ες-Ες (SS). Άνοιξε τις πύλες του στις 22 Μαρτίου 1933 για να δεχτεί τους πρώτους αντιφρονούντες γερμανούς (κομμουνιστές και σοσιαλδημοκράτες στην πλειονότητά τους), 52 ημέρες αφότου ο Αδόλφος Χίτλερ έγινε καγκελάριος. Καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του, το Νταχάου παρέμεινε κατά βάση στρατόπεδο» συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων.

Το Νταχάου υπήρξε το πρώτο και σπουδαιότερο στρατόπεδο, όπου γερμανοί γιατροί και άλλοι επιστήμονες πραγματοποιούσαν πειράματα πάνω σε κρατουμένους χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Μετά την απελευθέρωση των κρατουμένων χρησιμοποιήθηκε ως φυλακή υποδίκων Ναζί, που ανέμεναν να δικαστούν στη Νυρεμβέργη.

Μετά τον πόλεμο, οι επιστήμονες και οι γιατροί του Νταχάου και των άλλων στρατοπέδων δικάστηκαν στη Νυρεμβέργη, στη «Δίκη των Γιατρών» (9 Δεκεμβρίου 1946 – 20 Αυγούστου 1947), επτά από τους οποίους καταδικάστηκαν σε θάνατο κι εκτελέστηκαν δι’ απαγχονισμού.

Άσμα ασμάτων (Η μπαλάντα του Μαουτχάουζεν)

Συγκλονιστικοί οι στίχοι του Ιάκωβου Καμπανέλλη στο «Άσμα Ασμάτων», το τραγούδι σε μουσική Μίκη Θεοδωράκη που πρωτοτραγούδησε η Μαρία Φαραντούρη. Ο ίδιος έζησε τη φρίκη των ναζιστικών στρατοπέδων συγκέντρωσης, καθώς πιάστηκε στην Κατοχή από τους Γερμανούς, το 1943, και οδηγήθηκε στο Μαουτχάουζεν όπου παρέμεινε έως τις 5 του Μάη 1945.

Άσμα Ασμάτων

Τι ωραία που είν’ η αγάπη μου

με το καθημερνό της φόρεμα

κι ένα χτενάκι στα μαλλιά.

Κανείς δεν ήξερε πως είναι τόσο ωραία

Κοπέλες του Άουσβιτς,

του Νταχάου κοπέλες,

μην είδατε την αγάπη μου;

Την είδαμε σε μακρινό ταξίδι,

δεν είχε πιά το φόρεμά της

ούτε χτενάκι στα μαλλιά.

Κοπέλες του Μαουτχάουζεν,

κοπέλες του Μπέλσεν,

μην είδατε την αγάπη μου;

Την είδαμε στην παγερή πλατεία

μ’ ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι,

με κίτρινο άστρο στην καρδιά.

Βιβλιογραφία:
• Η Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας από το Τουρκικό Κράτος
• «Πορείες Θανάτου», Εγκυκλοπαίδεια του Ολοκαυτώματος. Αναμνηστικό Μουσείο του Ολοκαυτώματος των Η.Π.Α. (στην αγγλική).
• Ελί Βίζελ (Wiesel, Elie). Night, New York: Hill & Wang, 1960. Αρχική έκδοση με τον τίτλο La Nuit από τις εκδόσεις Les Editions de Minuit, 1958.

• Στρατόπεδο συγκέντρωσης - wikipedia.org
• Gulag: Definition, History, Prison, & Facts - Written and fact-checked by The Editors of Encyclopaedia Britannica
• Buchenwald Slave Laborers Liberation.jpg - Wikimedia Commons

πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Περισσότερα: Ολοκαύτωμα, Γενοκτονία

Σχετικά θέματα: