Shoah The Children’s Memorial. Photograph © Vincent Pfrunner.
Μνήμη στα θύματα με την θεολογία του Ολοκαυτώματος
για να μην ξεχάσουμε τα εργοστάσια θανάτου
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)
Ο σημερινός μας αγώνας, για κοινωνίες με
ισότητα, ελευθερία, δικαιοσύνη, αλληλεγγύη,
ο αγώνας ενάντια σε κάθε μορφής διάκριση,
δεν μπορεί παρά να είναι και αγώνας της μνήμης
ενάντια στη λήθη. Είναι ο μόνος τρόπος να μην
ξαναζήσουμε όσα έγιναν τότε. Κι αν μας μοιάζουν
ασύλληπτα ή ίσως μακρινά, δεν είναι,
ακριβώς επειδή έγιναν.
Δεν ξεχνάμε.
Ποτέ ξανά!
Η ημερομηνία επιλέχθηκε επειδή στις 27 Ιανουαρίου 1945 τα προελαύνοντα σοβιετικά στρατεύματα απελευθέρωσαν το μεγαλύτερο στρατόπεδο συγκέντρωσης και εξόντωσης του ναζιστικού καθεστώτος στο Άουσβιτς - Μπίρκεναου στην Πολωνία.
Oleg Mandic and his family, his mother Nevenka and
grandmother Olga liberated from Auschwitz death camp.
Ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος καθιερώθηκε η 27η Ιανουαρίου από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ την 1η Νοεμβρίου 2005. Με το συγκεκριμένο ψήφισμα καλούνται τα κράτη - μέλη να επεξεργαστούν προγράμματα εκπαίδευσης που θα μεταδώσουν στις μελλοντικές γενιές τα διδάγματα του Ολοκαυτώματος ώστε να βοηθήσουν στην πρόληψη πράξεων γενοκτονίας.[1]
Με την υπ. αριθμ. 3218/2004[2] ομόφωνη απόφαση της Βουλής των Ελλήνων τον Ιανουάριο του 2004 και με το Προεδρικό Διάταγμα 31/2005 καθιερώθηκε και στην Ελλάδα η 27η Ιανουαρίου ως «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος».
Η «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» καθιερώθηκε με ομόφωνη απόφαση της Βουλής τον Ιανουάριο του 2004 (Ν.3218/04 και Π.Δ. 31/05) και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 27 Ιανουαρίου, για να τιμηθεί η μνήμη των χιλιάδων Ελλήνων Εβραίων, που έχασαν τη ζωή τους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης και να εξαρθεί ο ηρωισμός των χριστιανών Ελλήνων, που με κίνδυνο της ζωής τους στην κατεχόμενη Ελλάδα, έσωσαν πολλούς Εβραίους συμπολίτες τους από βέβαιο θάνατο.
Εισηγούμενος το νομοσχέδιο στην Βουλή, ο τότε υπουργός Εσωτερικών, Κώστας Σκανδαλίδης, ανέφερε ότι δεν επιδιώκεται απλώς η διατήρηση της μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος, αλλά «και η διαρκής υπόμνηση του τι μπορεί να συμβεί αν η μισαλλοδοξία, το μίσος και η αδιαφορία γίνουν τα κυρίαρχα χαρακτηριστικά μιας κοινωνίας». Διότι, όπως προσέθετε, «το Ολοκαύτωμα δεν είναι μόνο μια υπόθεση καταστροφής και απωλειών. Είναι, κατά κύριο λόγο, μια υπόθεση ενός κόσμου παθητικότητας και αδράνειας και κάποιων επί μέρους προσώπων εξαιρετικού θάρρους και γενναιότητας».
%20%CE%BC%CE%B5%20%CE%A3%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D%CF%82%20%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%8E%CF%84%CE%B5%CF%82%20%CF%83%CF%84%CE%BF%20%CE%86%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B2%CE%B9%CF%84%CF%82.jpg "Πηγή: Σοβιετικοί στρατιώτες απελευθερώνουν κρατούμενες από το στρατόπεδο του Άουσβιτς. Μέλη της γιουγκοσλαβικής οικογένειας Mandić (Oleg, 11 ετών τότε, η μητέρα του, Nevenka, και η γιαγιά Olga) με Σοβιετικούς στρατιώτες στο Άουσβιτς, έπειτα από την απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης 27 Ιανουαρίου 1945.")
Πηγή: Σοβιετικοί στρατιώτες απελευθερώνουν κρατούμενες από το
στρατόπεδο του Άουσβιτς. Μέλη της γιουγκοσλαβικής οικογένειας
Mandić (Oleg, 11 ετών τότε, η μητέρα του, Nevenka, και η γιαγιά Olga)
με Σοβιετικούς στρατιώτες στο Άουσβιτς, έπειτα από την
απελευθέρωση του στρατοπέδου συγκέντρωσης 27 Ιανουαρίου 1945.
Ολοκαύτωμα
Με τον όρο Ολοκαύτωμα περιγράφεται ο υποκινούμενος από το κράτος συστηματικός διωγμός και η γενοκτονία διαφόρων εθνικών, θρησκευτικών, κοινωνικών και πολιτικών ομάδων κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου από τη Ναζιστική Γερμανία και τους συνεργάτες της. Στα αρχικά στοιχεία που συνθέτουν το Ολοκαύτωμα είναι το πογκρόμ της Νύχτας των Κρυστάλλων και το Πρόγραμμα Ευθανασίας T-4, τα οποία οδήγησαν στη συνέχεια στα τάγματα θανάτου και στα στρατόπεδα εξόντωσης τα οποία αποτελούσαν μαζική και κεντρικά οργανωμένη προσπάθεια για την εξόντωση κάθε μέλους των κοινοτήτων που αποτελούσαν στόχο των Ναζί. Η ίδια λέξη, συνήθως με μικρό αρχικό και συνοδευόμενη από κάποιο προσδιοριστικό, χρησιμοποιείται και για άλλες γενοκτονίες ή μαζικούς διωγμούς όπως π.χ. για τη Γενοκτονία των Αρμενίων.
Οι Εβραίοι της Ευρώπης ήταν τα κύρια θύματα του Ολοκαυτώματος, μέσω αυτού που οι Ναζί ονόμαζαν «Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος». Ο αριθμός των θυμάτων του εβραϊκού πληθυσμού συνήθως προσδιορίζεται στα έξι εκατομμύρια, αν και οι τυπικές εκτιμήσεις από τους ιστορικούς για το εύρος των θυμάτων κυμαίνονται από πέντε εκατομμύρια ως και πάνω από έξι εκατομμύρια. Εκτός από τους Εβραίους, περίπου 220.000 Ρομά και Σίντι (Οι Sinti είναι μια φυλή Ρομά στην Κεντρική Ευρώπη) θανατώθηκαν στο Ολοκαύτωμα (μερικές εκτιμήσεις φτάνουν ως και τις 800.000), δηλαδή το 25-50% του ευρωπαϊκού τους πληθυσμού.
Άλλες ομάδες που κρίθηκαν «φυλετικά κατώτερες» ή «ανεπιθύμητες» ήταν οι εξής: Σοβιετικοί στρατιώτες και πολίτες αιχμάλωτοι σε κατεχόμενες περιοχές (περιλαμβανομένων των Ρώσων και άλλων Σλάβων), Πολωνοί μη Εβραίοι (2,8 έως 3 εκατομμύρια Πολωνοί Εβραίοι και πάνω από 3 εκατομμύρια Πολωνοί μη Εβραίοι), διανοητικά ασθενείς ή σωματικά ανάπηροι, ομοφυλόφιλοι, Μάρτυρες του Ιεχωβά, Ελευθεροτέκτονες, Κομμουνιστές και άλλοι πολιτικοί αντιφρονούντες, συνδικαλιστές, καλλιτέχνες και κάποιοι Καθολικοί και Προτεστάντες κληρικοί που διώχτηκαν ή θανατώθηκαν. Αν συνυπολογιστούν και αυτές οι πληθυσμιακές ομάδες, ο αριθμός των θυμάτων ανεβαίνει σημαντικά. Κάποιες εκτιμήσεις τοποθετούν το συνολικό αριθμό θυμάτων του Ολοκαυτώματος στα 26 εκατομμύρια ανθρώπους, όμως τα 9 έως 11 εκατομμύρια θύματα συνήθως θεωρείται η πιο αξιόπιστη εκτίμηση.
Η θεολογία του Ολοκαυτώματος
Αναλογιζόμενοι το μέγεθος και την τραγικότητα του Ολοκαυτώματος, πολλοί θεολόγοι επανεξέτασαν τις κλασικές θεολογικές απόψεις για την καλοσύνη του Θεού και τις πράξεις του. Άτομα που απομακρύνθηκαν από την οργανωμένη θρησκεία αλλά και θρησκευόμενα άτομα αμφισβητούν το κατά πόσον οι άνθρωποι μπορούν ακόμη να πιστεύουν στο Θεό μετά το Ολοκαύτωμα, και κάποιες από τις θεολογικές απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα διερευνώνται από την θεολογία του Ολοκαυτώματος.
Παραπομπές
1. «The Holocaust and the United Nations Outreach Programme». www.un.org (στα Αγγλικά).
2. «Νόμος 3218/2004 - ΦΕΚ 12/Α/27-1-2004». Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας | e-nomothesia.gr. el.wikipedia.org
2. «Νόμος 3218/2004 - ΦΕΚ 12/Α/27-1-2004». Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας | e-nomothesia.gr. el.wikipedia.org
27η Ιανουαρίου: Διεθνής Ημέρα μνήμης
για τα θύματα του Ολοκαυτώματος
Το Ολοκαύτωμα χαρακτηρίστηκε από την αποτελεσματική και συστηματική προσπάθεια βιομηχανικής κλίμακας για τη συγκέντρωση και δολοφονία όσων περισσότερων θυμάτων ήταν δυνατό, χρησιμοποιώντας όλους τους πόρους και την τεχνολογία που ήταν διαθέσιμα στο ναζιστικό κράτος.
Για παράδειγμα, με τη χρήση υπολογιστικών μηχανών της εταιρίας Dehomag δημιουργούνταν και ανανεώνονταν λεπτομερείς λίστες των υποψήφιων θυμάτων, και οι δολοφονίες καταγράφονταν σε λεπτομερή αρχεία. Καθώς οι κρατούμενοι έμπαιναν στα στρατόπεδα εξόντωσης, αναγκάζονταν να παραδώσουν όλα τα προσωπικά τους αντικείμενα, που κατόπιν καταγράφονταν και ταξινομούνταν, και για τα οποία εκδίδονταν αποδείξεις προκειμένου τα θύματα να πιστέψουν ότι κάποια στιγμή θα τους επιστρέφονταν οι αποσκευές και τα αντικείμενά τους, κι έτσι να καλλιεργείται μια ψευδαίσθηση ασφάλειας.
Επιπλέον, γινόταν σημαντική προσπάθεια καθ’ όλη τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος για να ανακαλυφθούν όλο και αποτελεσματικές μέθοδοι δολοφονίας μεγάλων αριθμών ανθρώπων. Οι πρώτες μαζικές δολοφονίες χιλιάδων Εβραίων στην Πολωνία από στρατιώτες προκάλεσαν, σύμφωνα με πολλές στρατιωτικές αναφορές, πτώση του ηθικού και δυσάρεστα συναισθήματα στους στρατιώτες των Ναζί. Οι διοικητές τους παραπονέθηκαν στους ανώτερούς τους ότι οι «προσωπικές» δολοφονίες είχαν έντονα αρνητικά αποτελέσματα στην ψυχολογία των στρατιωτών. Έχοντας αποφασίσει να εξοντώσει τον Εβραϊκό πληθυσμό, το Βερολίνο, όπως αναφέρει η wikipedia αποφάσισε να αναζητήσει μεθόδους δολοφονίας που θα ήταν πιο απρόσωπες και μηχανικές, ξεκινώντας με τα εκρηκτικά και τα δηλητήρια.
Αρχικά, δοκίμασαν να τους σκοτώσουν με όπλα, παρατάσσοντάς τους σε ευθεία, έτσι ώστε μια σφαίρα να σκότωνε όσο το δυνατόν περισσότερους, για οικονομία στο χρόνο και τα πυρομαχικά, αλλά η μέθοδος αυτή αποδείχτηκε πολύ χρονοβόρα. Κατόπιν δοκίμασαν το δυναμίτη, όμως λίγοι σκοτώθηκαν και οι περισσότεροι ακρωτηριάστηκαν χωρίς να πεθάνουν, αναγκάζοντας τους Γερμανούς να τους αποτελειώσουν με πολυβόλα.
Τον Οκτώβριο του 1941 στο Μαγιλιόβ δοκίμασαν φορτηγά που είχαν μετατρέψει σε κινητούς θαλάμους αερίων (Gaswagen). Χρησιμοποιώντας αρχικά τα καυσαέρια από την εξάτμιση ενός μικρού στρατιωτικού οχήματος, χρειάστηκε περίπου μισή ώρα για να πεθάνουν οι επιβαίνοντες. Όταν χρησιμοποιήθηκε η (μεγαλύτερη) εξάτμιση ενός φορτηγού, χρειάστηκαν μόνο οκτώ λεπτά.
Κρεματόριο στη Βαϊμάρη
Προηγουμένως, τα στρατόπεδα εξόντωσης είχαν αλλάξει τον τύπο του αερίου που χρησιμοποιούσαν, από μονοξείδιο του άνθρακα στα στρατόπεδα Μπελζέκ, Ζομπίμπορ και Τρεμπλίνκα, στο Zyklon B που χρησιμοποιούνταν στο Μάιντανεκ και το Άουσβιτς. Η διαχείριση μεγάλων αριθμών πτωμάτων αποτελούσε άλλο ένα πρόβλημα, λογιστικής φύσης. Η αποτέφρωση σε μεγάλη κλίμακα θεωρούνταν αρχικά ανέφικτη, μέχρι που ανακαλύφθηκε ότι από τη στιγμή που οι φούρνοι των κρεματορίων ανέπτυσσαν μια ικανή θερμοκρασία, η καύση θα μπορούσε να αυτοσυντηρείται από το λίπος των πτωμάτων και μόνο. Χωρίς άλλα τεχνικής φύσης εμπόδια, οι Ναζί εφάρμοσαν σε πλήρη κλίμακα το σχέδιό τους για μαζικές δολοφονίες.
Η σχέση των εταιρειών με το Ολοκαύτωμα έχει επίσης αποτελέσει πεδίο αντιπαράθεσης τα τελευταία χρόνια. Ο διοικητής του στρατοπέδου του Άουσβιτς Ρούντολφ Ες είπε ότι μεγάλες Γερμανικές εταιρείες με δική τους πρωτοβουλία ζήτησαν απ' τις διοικήσεις των στρατοπέδων να εκμεταλλευτούν την καταναγκαστική εργασία των κρατουμένων. Κάποιες από τις εταιρείες αυτές είναι ενεργές και σήμερα. Επίσης, τεχνολογία που ανέπτυξε η IBM χρησιμοποιήθηκε στην κατηγοριοποίηση των κρατούμενων με τη χρήση μηχανών ταξινόμησης. Ένα βιβλίο για το ρόλο της IBM στο Ολοκαύτωμα με τίτλο H IBM και το Ολοκαύτωμα[10] δίνει περισσότερες λεπτομέρειες για το θέμα αυτό.
Τα θύματα
Σύμφωνα με την wikipedia, τα θύματα του Ολοκαυτώματος ήταν Εβραίοι, Σέρβοι, Πολωνοί, Ρώσσοι, Κομμουνιστές, ομοφυλόφιλοι, Ρομ και Σίντι (Αθίγγανοι), οι ψυχικά ασθενείς και σωματικά ανάπηροι, διανοητές και πολιτικοί ακτιβιστές, Μάρτυρες του Ιεχωβά, μέλη άλλων θρησκευτικών ομάδων, μέλη του Καθολικού και Προτεσταντικού κλήρου, συνδικαλιστές, μερικοί Αφρικανοί, κοινοί εγκληματίες, άνθρωποι που είχαν χαρακτηριστεί «εχθροί του κράτους», και πολλοί που δεν ανήκαν στην Άρεια φυλή. Αυτοί οι άνθρωποι χάθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης και σε μαζικές εκτελέσεις, σύμφωνα με τα εκτεταμένα αρχεία που κράτησαν οι ίδιοι οι Ναζί (κείμενα και φωτογραφίες), μαρτυρίες (επιζώντων, δραστών και αυτοπτών μαρτύρων), και τα στατιστικά στοιχεία των χωρών υπό ναζιστική κατοχή.
Να μην ξεχάσουμε ποτέ τα εργοστάσια θανάτου
Παγκόσμια ημέρα Μνήμης των Μαρτύρων
και Ηρώων του Ολοκαυτώματος
η 27η Ιανουαρίου επιβάλλει τον αναστοχασμό πάνω
στο τι γέννησε τη φρίκη Παναγιώτης Σωτήρης - in.gr
Η 27η Ιανουαρίου είναι η παγκόσμια ημέρα Μνήμης των Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος. Η συγκεκριμένη μέρα επιλέχθηκε, επειδή στις 27 Ιανουαρίου 1945 ο Κόκκινος Στρατός απελευθέρωσε το Άουσβιτς. Η απελευθέρωση του Άουσβιτς, όπως και των άλλων στρατοπέδων από τις Συμμαχικές Δυνάμεις αποκάλυψε όλες τις εικόνες σκελετωμένων κρατουμένων και τους σωρούς πτωμάτων που έκτοτε στοίχειωσαν τη μνήμη μας. Μάλιστα συνηθίσαμε να έχουμε ως εικόνα του Ολοκαυτώματος κυρίως αυτές τις εικόνες.
Όμως, η πιο μεγάλη φρίκη του Ολοκαυτώματος είναι τα εκατομμύρια θυμάτων για τα οποία δεν έχουμε καμία εικόνα, κανένα σημάδι. Όλες και όλους εκείνους που πήγαν κατευθείαν από τα «τρένα του θανάτου», που έφταναν καθημερινά, στο θάλαμο αερίων ή που ενώ επιλέχτηκαν για κάποια εργασία, συχνά στα Sonderkommando, τα ειδικά αποσπάσματα κρατουμένων που είχαν την ευθύνη του χειρισμού των κρεματορίων, σε μια επόμενη στιγμή οδηγούνταν στους θαλάμους αερίων.
Ακόμη και στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου, που κατά το μεγαλύτερο μέρος του το εκκένωσαν οι Γερμανοί αφήνοντας πίσω τους πολύ αδύναμους, υποχρεώνοντας τους περισσότερους κρατούμενους στη διαβόητη «Πορεία του Θανάτου» προς άλλα στρατόπεδα, δυσκολεύεται κανείς να συνειδητοποιήσει ότι εκτελέστηκαν πάνω από ένα εκατομμύρια άνθρωποι.
Ίσως η πιο χαρακτηριστική αποτύπωση αυτής της τρομακτικής απουσίας ίχνους να βρίσκεται σε μία από τις πρώτες σκηνές του μνημειώδους ντοκιμαντέρ Shoah του Claude Lanzmann. Εκεί o Simon Srebnik, ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες του στρατοπέδου του Chelmno, περπατά μέσα σε ένα όμορφο, ειδυλλιακό σχεδόν, δασικό τοπίο, κοντοστέκεται κοιτάζοντας προς τη μεριά ενός ξέφωτου και με την παράξενη απάθεια του ανθρώπου που έχει δει κατάματα το θάνατο (οδηγήθηκε για εκτέλεση κατά την εκκένωση του στρατοπέδου, αλλά η σφαίρα που δέχτηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού δεν τον σκότωσε και επέζησε), λέει: «Εδώ καίγανε ανθρώπους. Πολλοί άνθρωποι κάηκαν εδώ. Das ist der Platz». (Το βλέπετε εδώ)
Πέραν του ανείπωτου
Συχνά στη συζήτηση για το Ολοκαύτωμα, κυριαρχεί η μεταφορά του «ανείπωτου» όπως και αυτή του «μοναδικού» και «ανεπανάληπτου» συμβάντος. Μόνο που και οι δύο μεταφορές, όποιες και εάν ήταν οι αναλυτικές καλές προθέσεις ή οι πολιτικοί υπολογισμοί που τις τροφοδότησαν, δεν βοηθούν. Το Ολοκαύτωμα δεν είναι «ανείπωτο», υπάρχουν λόγοι που το εξηγούν, και δυστυχώς δεν είναι «ανεπανάληπτο», γιατί παραμένουν ενεργοί οι μηχανισμοί που το γέννησαν.
Το Ολοκαύτωμα, δηλαδή η συνειδητή πολιτική επιλογή και η γιγάντια προσπάθεια σε επίπεδο επιμελητείας να εξοντωθεί το σύνολο του ευρωπαϊκού Εβραϊσμού, μαζί με το σύνολο των Ρομά αλλά και των «πολιτικών στελεχών» του Κόκκινου Στρατού, αποτέλεσε όντως στιγμή μοναδική, όμως ενταγμένη σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Όμως δεν ήταν το αποτέλεσμα κάποιας παράνοιας ή παροξυσμού μίσους. Αντίθετα, ήταν – και αυτό ίσως το κάνει ακόμη πιο τρομακτικό – μια κρατική πολιτική που υλοποιήθηκε με όρους κρατικού σχεδιασμού, συντονισμού δυνάμεων και αναζήτησης πιο «ορθολογικών» μεθόδων.
Η αλληλογραφία για την αναζήτηση των τεχνικών και για το σχεδιασμό μιας τεράστιας μαζικής εξόντωσης παραπέμπει στην κρατική γραφειοκρατία και λιγότερο στο παρανοειδές μίσος. Είναι αυτή η «κοινοτοπία του κακού», για να χρησιμοποιήσουμε τον τίτλο του γνωστού βιβλίου της Χάνα Άρεντ που κάνει την ιστορία ακόμη πιο τρομακτική.
Με αυτή την έννοια το Ολοκαύτωμα ήταν μοναδικό, όμως ήταν ταυτόχρονα και βαθιά συνδεδεμένο με στοιχεία που σφραγίζουν την νεωτερικότητα. Ήταν η πιο ακραία εκδοχή για το πού μπορεί να φτάσει ο παροξυσμός του κρατικού ρατσισμού και η λογική της εθνικής και φυλετικής καθαρότητας -πλευρές της οποίας μοιράζονταν όλες οι ηγετικές καπιταλιστικές δυνάμεις. Αποτέλεσε την υλοποίηση της ακραίας βίας στην οποία μπορεί να οδηγήσει ο νεωτερικός εθνικιστικός φόβος του «άλλου».
Ήταν η ακραία εκδοχή της «βιοπολιτικής» της ασφάλειας και της προστασίας του πληθυσμού, το νήμα που συνδέει το ρατσισμό με την ευγονική, τις ποικίλες μορφές προληπτικού εγκλεισμού, τις στειρώσεις «καθυστερημένων», η στιγμή όπου η βιοπολιτική γίνεται μαζική «θανατοπολιτική». Ήταν η ακραία εκδοχή της εργαλειακής και τεχνικής ορθολογικότητας που σφραγίζει την εποχή του καπιταλισμού.
Το τραύμα του αντισημιτισμού
Ξεχνάμε πολλές φορές τον τρόπο που ο αντισημιτισμός υπήρξε, μαζί με την αποικιοκρατία, η σκοτεινή πλευρά της ανάδυσης της σύγχρονης Ευρώπης. Και αυτό παρότι σε μεγάλο βαθμό η ταυτότητα της Ευρώπης είναι και Εβραϊκή. Όμως, την ώρα που αναδύονταν οι ευρωπαϊκές εθνικές ταυτότητες άρχισαν να πληθαίνουν και τα σημάδια ενός νέου αντισημιτισμού, που συναντιόταν με μια ολόκληρη ιστορία θρησκευτικού μίσους.
Ας μην ξεχνάμε ότι τα πρότυπα των «θεωριών συνωμοσίας» ήταν αυτά που στρέφονταν κατά των Εβραίων και που δυστυχώς κατά καιρούς επιστρέφουν στη δημόσια συζήτηση. Τότε ήταν που διαμορφώθηκαν στερεότυπα που ακόμη και σήμερα επανέρχονται όπως αυτό του «πλούσιου Εβραίου», που παρέβλεπε ότι διαχρονικά η συντριπτική πλειοψηφία των εβραϊκών κοινοτήτων στην Ευρώπη ήταν φτωχοί αγρότες και τεχνίτες.
Κομμάτι της ιδεολογικής προπαγάνδας του διάχυτου ευρωπαϊκού αντισημιτισμού και του δομικά αντιδραστικού χαρακτήρα του και ο τρόπος που εχθρευόταν την ιδιαίτερη παρουσία Εβραίων σε ριζοσπαστικά θεωρητικά, καλλιτεχνικά και πολιτικά κινήματα, με συμβολική συμπύκνωση την ανάδειξη του «Εβραιομπολσεβικισμού» σε υπέρτατο εχθρό.
Μόνο που η ιστορία του Ολοκαυτώματος έδειξε ότι μια τέτοια ιδεολογία, όταν γίνει κρατική πολιτική, τότε το αποτέλεσμα είναι μια γενοκτονία χωρίς προηγούμενο.
Ο αντισημιτισμός στην Ελλάδα
Πολλές φορές το προσπερνάμε, όμως και στην Ελλάδα υπήρχε αντισημιτισμός. Ακόμη και στο πλαίσιο της επανάστασης του 1821 αναφέρονται εξοντώσεις Εβραίων στην Τριπολιτσά και το Αγρίνιο.
Η «Συκοφαντία του Αίματος», ένας μύθος, με απαρχές στον μεσαίωνα για τη δήθεν χρήση του αίματος παιδιών για την παρασκευή αζύμου άρτου για το εβραϊκό Πάσχα, θα οδηγήσει σε βίαια επεισόδια σε βάρος των Εβραϊκών κοινοτήτων στη Ρόδο το 1840 και στην Κέρκυρα και στη Ζάκυνθο το 1891.
Στη Θεσσαλονίκη το 1931 η φασιστική και αντικομμουνιστική οργάνωση «ΕΕΕ» (Εθνική Ένωσης Ελλάδος) θα οργανώσει πραγματικό πογκρόμ κατά της Εβραϊκής συνοικίας Κάμπελ.
Όμως, ακόμη και στη διάρκεια της Κατοχής, όταν θα εξοντωθεί το μεγαλύτερο μέρος των εβραϊκών κοινοτήτων στην Ελλάδα (58.886 Εβραίοι της Ελλάδας από έναν προπολεμικό πληθυσμό 71.611), θα υπάρξουν σημάδια ανοχής ή ακόμη και συνενοχής τοπικών κοινοτήτων. Καθόλου τυχαία που τότε οι ελληνικές κατοχικές αρχές, σε συνεργασία με τους Γερμανούς, θα αποφασίσουν την καταστροφή του μεγάλου Εβραϊκού Νεκροταφείου της Θεσσαλονίκης.
Χρόνια μετά ο Γιάννης Μπουτάρης, ως δήμαρχος της Θεσσαλονίκης, θα πάρει αφορμή την περίπτωση της επιζήσασας Μπουένας Σαρφατή για να μιλήσει για όλα αυτά:
«Για την Μπουένα, μαρτύρια και ηρωισμοί είχαν εξίσου μικρή αξία καθώς προσπαθούσε να μαζέψει τα συντρίμμια και να ξαναχτίσει τη ζωή της από την αρχή. Πώς όμως να ένιωθε όταν ακόμη και οι πιο μικρές απολαύσεις άνοιγαν διάπλατα τα τραύματα του παρελθόντος; Πόσο αβάσταχτος πρέπει να ήταν ο πόνος της όταν ανακάλυπτε ότι το χάρτινο χωνάκι στο οποίο ο Αρμένης πωλητής ξηρών καρπών τής πρόσφερε μια Κυριακή απόγευμα τα αγαπημένα της στραγάλια, αυτό το χάρτινο χωνάκι ήταν στην πραγματικότητα ένα φύλλο χαρτί σκισμένο από την Παλαιά Διαθήκη της οικογένειάς της;
Το σκισμένο αυτό χαρτί είναι το παρελθόν της Μπουένα, αλλά και το παρελθόν της πόλης μας: ένα παρελθόν που μας καταδιώκει και μας στοιχειώνει. Είναι ένα παρελθόν σιωπηλό, αόρατο, αλλά παρόν. Είναι το μαρμαρόστρωτο προαύλιο του Αγίου Δημητρίου, φτιαγμένο από εκατοντάδες ταφόπλακες από το κατεστραμμένο από Γερμανούς και Έλληνες χριστιανούς υπαλλήλους του Δήμου εβραϊκό νεκροταφείο της πόλης, υλικό «άνευ αξίας» κατά τον επιβλέποντα της αναστύλωσης αρχαιολόγο Στυλιανό Πελεκανίδη.
Είναι το Νοσοκομείο Αχέπα και το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο που οικοδομήθηκαν πάνω σε μια από τις σημαντικότερες νεκροπόλεις της Ευρώπης. Είναι οι εβραϊκές ταφόπλακες που στρώθηκαν μπροστά στο Στρατηγείο και πέριξ του Βασιλικού Θεάτρου, εκείνες που χρησιμοποίησε ο Δήμος Θεσσαλονίκης τον Νοέμβριο του 1948 για την κατασκευή οδών και πεζοδρομίων παρά τις έντονες διαμαρτυρίες της ισραηλιτικής κοινότητας.
Είναι εκείνες οι ταφόπλακες που στοιβάζονταν σε δημόσια θέα μπροστά στο Λευκό Πύργο και στον περίβολο της Διεθνούς Έκθεσης ακόμη και μέχρι τον Δεκέμβρη του 1948. Είναι η ασημένια τσάντα, οικογενειακό κειμήλιο, που το 1946 η Μπουένα Σαρφατή είδε έκπληκτη να κρατά με στυλ μια χριστιανή οικογενειακή φίλη. Είναι το οικογενειακό χαλί που μια άλλη έκπληκτη Εβραία επιζήσασα αντίκρισε σε σπίτι χριστιανών οικογενειακών φίλων. Είναι το βιβλίο που βρέθηκε τυχαία, μόλις μια δεκαετία πριν, στη βιβλιοθήκη της Φιλοπτώχου Αδελφότητος Ανδρών Θεσσαλονίκης προτού επιστραφεί στο Εβραϊκό Μουσείο, μια πράξη που τιμά την Αδελφότητα.» (Από την ομιλία του Γιάννη Μπουτάρη, στην Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος το 2018).
Ο αντισημιτισμός δεν έπαψε να είναι στοιχείο της ελληνική δημόσιας σφαίρας. Δεν είναι τυχαίο ότι όχι μόνο η ναζιστική Χρυσή Αυγή αλλά και συνολικά η ελληνική ακροδεξιά είχε πάντα και ένα στοιχείο έντονου αντισημιτισμού. Το βλέπει κανείς ακόμη και σήμερα στα διάφορα κρούσματα βεβηλώσεων εβραϊκών μνημείων ή στην απήχηση βιβλίων που απηχούν αντισημιτικούς μύθους.
Το καθήκον της μνήμης
Η σκιά του Ολοκαυτώματος είναι πάντα εδώ. Είναι πάντα εδώ ως το σκοτεινό άλλο πρόσωπο της εποχής της νεωτερικότητας. Είναι η διαρκής υπενθύμιση ότι ο συνδυασμός «εργαλειακής ορθολογικότητας» που συνδέσαμε με τον καπιταλισμό και την τεχνική, της μεγάλης συγκέντρωσης ισχύος εξαναγκασμού που φέρει το σύγχρονο κράτος, αλλά και οι ένοχοι δεσμοί της εθνικής ιδεολογίας με τη «φυλή» και το ρατσισμό, μπορεί στο όριο να οδηγήσει σε παγκόσμιους πολέμους, σε μαζικές εξοντώσεις, και τελικά σε εργοστάσια θανάτου. «Συνέβη, επομένως μπορεί και να ξανασυμβεί: είναι η ουσία των όσων έχουμε να πούμε», θα γράψει ο μεγάλος Πρίμο Λέβι.
Και είναι εδώ η σκιά όταν βλέπουμε να υπάρχουν ακόμη νοσταλγοί του ναζισμού, όταν βλέπουμε την τοξική παρουσία του ρατσισμού στις διάφορες εκφράσεις του, όταν βλέπουμε τη βαναυσότητα ενάντια στους πρόσφυγες και τους μετανάστες και την αντιμετώπιση τμημάτων των κοινωνιών ως «πλεοναζόντων πληθυσμών».
Το καθήκον της μνήμης είναι ο τρόπος για να μπορούμε να στοχαζόμαστε διαρκώς τους μηχανισμούς που μπορούν να γεννήσουν και να τροφοδοτήσουν μια βαθιά, γκρίζα, σκοτεινή, αδυσώπητη βία που δεν είναι μεμονωμένη παθολογία αλλά συστημική δυνατότητα. Και για να μπορέσουμε να τους ξεριζώσουμε.
Όταν ο σοβιετικός στρατός έφθασε στο
στρατόπεδο Άουσβιτς και όπως είναι σήμερα
Ένα εξαιρετικό βίντεο δημιούργησε η ομάδα του BBC,
με εικόνες από το στρατόπεδο Άουσβιτς όπως είναι σήμερα.
Τόπος βασανισμού και θανάτου εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων, το Άουσβιτς κουβαλάει ακόμα τις μνήμες, τις ιστορίες και τις κραυγές όσων μαρτύρησαν σε αυτό.
Βίντεο: Όταν ο σοβιετικός στρατός έφθασε στο Άουσβιτς
Σε ηλικία 21 ετών ο υπολοχαγός Ιβάν Μαρτινούσκιν ήταν διοικητής μιας μονάδας του Κόκκινου Στρατού. Είχε διανύσει αρκετά χιλιόμετρα στα μέτωπα του πολέμου, αλλά δεν μπορούσε να φανταστεί τι θα ακολουθούσε αργότερα. Μπορεί τα χρόνια να πέρασαν, όμως πάντα θα θυμάται την 27η Ιανουαρίου του 1945:
Είχαν συσσωρευτεί πτώματα, που τα είχαν τοποθετήσει το ένα πάνω στο άλλο σαν κούτσουρα. Όταν πλησιάζαμε μπορούσαμε να αντιληφθούμε αυτήν την πολύ ιδιαίτερη μυρωδιά της καμένης σάρκας.
«Κινούμασταν στην Πολωνία, αλλά δεν γνωρίζαμε απολύτως τίποτα για τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως το Άουσβιτς. Η αποστολή της μονάδας μας ήταν να μεταβεί σε μια συγκεκριμένη γραμμή και να κρατήσει εκείνη τη θέση. Αφού περάσαμε το χωριό του Άουσβιτς, καταλήξαμε σε ένα τεράστιο οικόπεδο, το όποιο είχε συρματοπλέγματα και κολώνες με ηλεκτρικές εγκαταστάσεις. Συνεπώς, το συρματόπλεγμα ήταν ηλεκτροφόρο».
Μεταξύ των πολλών τιμητικών διακρίσεων που έχει αποσπάσει Ιβάν Μαρτινούσκιν δεν υπάρχει κάποια για την απελευθέρωση του Άουσβιτς. Στην πραγματικότητα δεν ήταν καν μια στρατιωτική επιχείρηση. Το στρατόπεδο συγκέντρωσης ήταν σχεδόν άδειο. Οι περισσότεροι υγιείς κρατούμενοι είχαν σταλεί σε άλλα στρατόπεδα. Στο Άουσβιτς είχαν απομείνει μερικές χιλιάδες εξουθενωμένοι άνθρωποι, πολλοί από αυτούς ετοιμοθάνατοι.
«Προφανώς η χωρητικότητα των φούρνων δεν ήταν πολύ μεγάλη. Οι Γερμανοί δεν μπορούσαν να κάψουν όσους ήθελαν. Συνεπώς είχαν συσσωρευτεί πτώματα, που τα είχαν τοποθετήσει το ένα πάνω στο άλλο σαν κούτσουρα. Τα πτώματα σχημάτιζαν στοίβες και στη συνέχεια τους έβαζαν φωτιά. Όταν φτάναμε στο Άουσβιτς έριχνε χιόνι και το στρατόπεδο είχε καλυφθεί από έναν λευκό πέπλο. Σε άλλη περίπτωση θα ήταν όλα μαύρα γύρω από το στρατόπεδο, εξαιτίας της στάχτης. Ακόμα κι όταν πλησιάζαμε μπορούσαμε να αντιληφθούμε αυτήν την πολύ ιδιαίτερη μυρωδιά της καμμένης σάρκας. Αυτή η μυρωδιά κάλυπτε όλο το στρατόπεδο», θυμάται ο κ. Μαρτινούσκιν.
Στην πραγματικότητα η πρώτη επαφή των Σοβιετικών στρατιωτών με τους κρατούμενους δεν έμοιαζε με το ευτυχές τέλος μιας χολιγουντιανής ταινίας. Οι στρατιώτες δεν είχαν φάρμακα, ούτε τρόφιμα, για να μοιράσουν στους ανθρώπους αυτούς. Ο φακός των «στρατιωτικών χρονικών» κατέγραψε την ιστορική στιγμή της απελευθέρωσης. Οι εικόνες όμως, αυτές ελήφθησαν λίγες ημέρες αργότερα όταν οι Σοβιετικοί δημοσιογράφοι έφθασαν επί τόπου. Αρκετοί παραδέχθηκαν μετέπειτα ότι τα πλάνα ήταν σκηνοθετημένα.
«Πλησιάσαμε μια ομάδα κρατουμένων. Τα πρόσωπά τους ήταν μαυρισμένα. Κάποιοι είχαν καλυφθεί με κουβέρτες. Είδαμε στα μάτια τους μια λάμψη. Μόνο πολύ βαθιά μέσα στα μάτια τους μπορούσαμε να διακρίνουμε την ευτυχία που ένιωθαν. Δεν μπορούσαμε να συνομιλήσουμε. Μου φαίνεται ότι κάποιοι έλεγαν ότι είναι από την Ουγγαρία, αλλά τότε δεν γνώριζα τι σημαίνει Ούγγρος», ανέφερε ο βετεράνος του Κόκκινου Στρατού.
Το τι ακριβώς αντίκρισε στο Άουσβιτς ο Μαρτινούσκιν θα το συνειδητοποιήσει πολύ αργότερα. Τα επόμενα χρόνια επισκεπτόταν συχνά το στρατόπεδο με υψηλόβαθμους αξιωματούχους. Στις 27 Ιανουαρίου του 1945 όμως, η μονάδα του νεαρού υπολοχαγού έμεινε εκεί για περίπου μια ώρα. Έπρεπε να συνεχίσουν την πορεία τους. Μέχρι το τέλος του πολέμου έμεναν τρεις μήνες.
Η Προέλαση των Σοβιετικών και η κατάληψη του Βερολίνου: Απόσπασμα από την είσοδο και κατάληψη του Βερολίνου από τον Κόκκινο Στρατό της Σοβιετικής Ένωσης. Έτσι έληξε και ο πόλεμος. Και όσο η κόκκινη σημαία ήταν αναρτημένη στο Βερολίνο οι λαοί της Ευρώπης είχαν πολύ λίγα προβλήματα. Από όταν έπεσε το τοίχος στο Βερολίνο άρχισαν τα προβλήματα όχι μόνο στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο αλλά και σε άλλες χώρες του Κόσμου. Οι Ναζιστές βρήκαν και άλλους τρόπους να ματώσουν πάλι τον κόσμο. Και φρόντισαν οι δυτικές λεγόμενες δημοκρατίες να κρατήσουν ζεστή την λειτουργία της ναζιστικής Γερμανίας. Όταν ξαναυψωθεί η Κόκκινη σημαία στο ΡΑΙΧΣΤΑΓΚ τότε θα πάψουν και τα προβλήματα.
Ο Κόκκινος Στρατός αντικρίζει τη φρίκη
1945 Προελαύνοντας στην Πολωνία ο Κόκκινος Στρατός
φτάνει στο ναζιστικό στρατόπεδο του Aουσβιτς και
απελευθερώνει τους 7.500 επιζήσαντες κρατουμένους.
Στα μέσα Ιανουαρίου 1945, εν όψει της επικείμενης
προέλασης του Κόκκινου Στρατού, ο διοικητής των Ες Ες
στο Μπρέσλαου, Σμάουζερ διέταξε την εκκένωση του Αουσβιτς.
Περίπου 56.000 κρατούμενοι, σε οικτρή κατάσταση,
οδηγήθηκαν δυτικά, προς τη Σιλεσία. Οι λεγόμενες «πορείες θανάτου»
άφησαν πίσω τους χιλιάδες πτώματα εξαντλημένων από τις κακουχίες ή
σκοτωμένων από τα πυρά των Ες Ες.
Περίπου 15.000 κρατούμενοι σκοτώθηκαν σε αυτές τις πορείες.
27 Ιαν 1945 Η απελευθέρωση του Άουσβιτς από τον Κόκκινο Στρατό
Η επιζήσασα του Άουσβιτς και ο Ναζί: Από την μια η επιζήσασα από το κολαστήριο του Άουσβιτς, η 93χρονη Εσθήρ Κοέν. Διηγείται και συγκλονίζει (ΕΡΤ 25/1/2019). Από την άλλη ο αρχιναζί Μιχαλολιάκος της Χρυσής Αυγής. Που εκθειάζει τα Άουσβιτς. Που γελάει μαζί με τα άλλα χιτλεροειδή για τις «ψηλές καμινάδες»… Δεν χρειάζονται περισσότερα λόγια. Το βίντεο τα λέει όλα. Κανείς πια δεν μπορεί να παριστάνει ότι «δεν ξέρει»…
Oleg Mandic and his family, his mother Nevenka and
grandmother Olga liberated from Auschwitz death camp.
Η επιζήσασα του Άουσβιτς και ο Ναζί: Από την μια η επιζήσασα από το κολαστήριο του Άουσβιτς, η 93χρονη Εσθήρ Κοέν. Διηγείται και συγκλονίζει (ΕΡΤ 25/1/2019). Από την άλλη ο αρχιναζί Μιχαλολιάκος της Χρυσής Αυγής. Που εκθειάζει τα Άουσβιτς. Που γελάει μαζί με τα άλλα χιτλεροειδή για τις «ψηλές καμινάδες»… Δεν χρειάζονται περισσότερα λόγια. Το βίντεο τα λέει όλα. Κανείς πια δεν μπορεί να παριστάνει ότι «δεν ξέρει»…
Oleg Mandic and his family, his mother Nevenka and
grandmother Olga liberated from Auschwitz death camp.
Σχόλια στο Facebook
Van Gel Span 27 Ιαν 2022: Παρόλο που βδελύσσομαι τον αντισημιτισμό και κάθε είδους ρατσισμό, μου κάνει εντύπωση πως από τα "9-11 εκατομμύρια συνολικών θυμάτων ολοκαυτώματος" ως αξιόπιστη εκτίμηση, πως "οι τυπικές εκτιμήσεις από ιστορικούς για το εύρος των θυμάτων κυμαίνονται από 5 έως και πάνω από 6 εκατομμύρια". Τα θύματα ρομά πως παρίστανται τόσο λίγα 220.000; δηλαδή μακάρι να είναι λίγα όπως και τα συνολικά. Σήμερα (2013) το Ισραήλ ξεπέρασε σύμφωνα με τη Στατιστική του υπηρεσία τα 8 εκατομμύρια ενώ: "Ο σημερινός πληθυσμός του Ισραήλ είναι ακριβώς δεκαπλάσιος από τον πληθυσμό που είχε το κράτος την ήμερα που απέκτησε την ανεξαρτησία του το 1948" σύμφωνα με την επίσημη πηγή της Ισραηλινής Πρεσβείας: embassies.gov
Αλήθεια οι "λεπτομερείς λίστες θυμάτων καταγεγραμμένες σε υπολογιστές Dehomag" ή IBM, όπως συλλέχθηκαν ακόμη και για οικονομικούς λόγους από ένα τόσο σχολαστικό και συστηματικό λαό όπως τον γερμανικό, παρουσιάζουν 6.000.000 διαφορετικά ονόματα ανθρώπων με εβραϊκή καταγωγή;
Γιατί η αμφισβήτηση αυτού του αριθμού έχει εισαχθεί στον Ποινικό Κώδικα χωρών όπως η Αυστρία π.χ. ενοχλώντας ως διαδικασία ακόμη και επιφανείς λόγιους /επιστήμονες εβραϊκής καταγωγής, όπως ο Νοάμ Τσόμσκυ; Προσωπικά είμαι υπέρ του δόγματος: "εθνικόν είναι το αληθές", και για μας τους Έλληνες και για όλους, μα πραγματικά όλους...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου