Η Παναγία, ελπίδα και παρηγοριά του κόσμου,
οδηγεί με αγάπη και ταπείνωση τη νηστευτική πορεία
των πιστών προς τη δόξα της Κοιμήσεώς της.
Η νηστεία του Δεκαπενταύγουστου
ως πνευματικό ταξίδι πίστης, μνήμης
και χαράς για την Κοίμηση της Θεοτόκου
✍️ Επιμέλεια: Σοφία Ντρέκου
Η ιερή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου: Πορεία πίστης, προσευχής,
εγκράτειας και αγάπης προς την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου
Η ιερή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου: Πορεία πίστης, προσευχής,
εγκράτειας και αγάπης προς την Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου
Εισαγωγή
Η Νηστεία της Παναγίας ή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες περιόδους προσευχής και εγκράτειας στην Ορθόδοξη παράδοση.
Από την πρώτη Αυγούστου έως τις δεκαπέντε Αυγούστου, οι πιστοί προετοιμάζονται πνευματικά για τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μέσα από νηστεία, συμμετοχή σε παρακλήσεις και βαθιά εσωτερική κάθαρση, είναι μία από τις πιο ιερές περιόδους νηστείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Γνωστή και ως νηστεία του Δεκαπενταύγουστου, αποτελεί έκφραση τιμής και αγάπης προς την Υπεραγία Θεοτόκο, μέσα από εγκράτεια, προσευχή και συμμετοχή στις παρακλήσεις.
Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε την ιστορία, το νόημα και την πνευματική αξία της νηστείας της Παναγίας, φωτίζοντας τη σύνδεσή της με την θεολογική εμπειρία των Αγίων αλλά και την κοινωνική διάσταση της νηστείας, όπως τη βίωσαν παλαιότερες γενιές.
Η Νηστεία της Παναγίας ή νηστεία του Δεκαπενταύγουστου αποτελεί μία από τις σημαντικότερες περιόδους προσευχής και εγκράτειας στην Ορθόδοξη παράδοση.
Από την πρώτη Αυγούστου έως τις δεκαπέντε Αυγούστου, οι πιστοί προετοιμάζονται πνευματικά για τη μεγάλη εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μέσα από νηστεία, συμμετοχή σε παρακλήσεις και βαθιά εσωτερική κάθαρση, είναι μία από τις πιο ιερές περιόδους νηστείας της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Γνωστή και ως νηστεία του Δεκαπενταύγουστου, αποτελεί έκφραση τιμής και αγάπης προς την Υπεραγία Θεοτόκο, μέσα από εγκράτεια, προσευχή και συμμετοχή στις παρακλήσεις.
Στο άρθρο αυτό παρουσιάζουμε την ιστορία, το νόημα και την πνευματική αξία της νηστείας της Παναγίας, φωτίζοντας τη σύνδεσή της με την θεολογική εμπειρία των Αγίων αλλά και την κοινωνική διάσταση της νηστείας, όπως τη βίωσαν παλαιότερες γενιές.
Στη νηστεία της Παναγίας νηστεύουμε
κρέας, γαλακτερά, ψάρι, λάδι, κρασί.
Ψάρι καταλύουμε μόνο στην εορτή της Μεταμορφώσεως (6 Αυγούστου).
Εάν η ημέρα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15 Αυγούστου) συμπέσει ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, τρώμε μόνο ψάρι και όχι κρέας.
2. Η Κοίμηση της Θεοτόκου είναι μια Θεομητορική εορτή των Χριστιανικών Εκκλησιών, η οποία εορτάζεται στις 15 Αυγούστου. Στην Ελλάδα γιορτάζεται με ιδιαίτερη λαμπρότητα σε πολλά μέρη της χώρας, ονομάζεται δε και «Πάσχα του καλοκαιριού».
Κατά την παράδοση, όταν η Παναγία πληροφορήθηκε άνωθεν τον επικείμενο θάνατό της, προσευχήθηκε στο όρος των Ελαιών, ετοιμάστηκε και ανέφερε το γεγονός στους Αποστόλους. Επειδή κατά την ημέρα της κοίμησης δεν ήταν όλοι οι Απόστολοι στα Ιεροσόλυμα, μια νεφέλη τους άρπαξε και τους έφερε κοντά της. Την τοποθέτησαν στο μνήμα της Γεθσημανής. Μετά από τρεις μέρες ο τάφος ήταν άδειος. Η Παναγία ανελήφθη στους ουρανούς.
Δείτε: Ο Τάφος της Παναγίας στην Γεθσημανή (Αφιέρωμα)
Η Νηστεία
Κατά την παράδοση, είθισται περίοδος νηστείας για τη συγκεκριμένη εορτή, που καθιερώθηκε τον 7ο αιώνα. Αρχικά ήταν χωρισμένη σε δύο περιόδους, εκείνη πριν την γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα και εκείνη πριν της γιορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου.
Το 10ο αιώνα, συνενώθηκαν σε μια νηστεία που περιλαμβάνει 14 ημέρες και ξεκινά την 1η Αυγούστου. Κατά τη διάρκεια της συγκεκριμένης νηστείας, νηστεύεται το λάδι εκτός του Σαββάτου και της Κυριακής, ενώ στη γιορτή της Μεταμόρφωσης του Σωτήρα καταλύεται το ψάρι.
Κατά τη γιορτή της Κοίμησης της Θεοτόκου καταλύονται τα πάντα, εκτός κι αν η γιορτή πέσει σε ημέρα Τετάρτη ή Παρασκευή, οπότε καταλύεται μόνο το ψάρι.
3. Πως θέλετε να νοιώσετε ότι είναι Δεκαπενταύγουστος χωρίς να κάμετε νηστεία; Άλλωστε μεγάλη Δεσποτική ή Θεομητορική γιορτή χωρίς να προηγείται νηστεία δεν νοείται. Πως θα γιορτάσουμε την Κοίμηση της Παναγίας όταν καταλύουμε τα πάντα;
Προ του πολέμου η νηστεία ήταν καθολική και τότε την έλεγαν «ελαφρά νηστεία» διότι υπήρχαν άφθονα φρούτα, σταφύλια, πεπόνια, καρπούζια, απίδια κλπ. πολλά κηπευτικά είδη και ιδίως η ντομάτα με την οποίαν έφτιαχναν «τη νερόβραστη σούπα» που ήταν υπέροχη.
Οι πιο Γέροντες μάς έλεγαν ότι δεν είναι νηστεία αυτή με τόσα πράγματα.
Οι λιτοδίαιτοι παληοί χωριανοί έμεναν ευχαριστημένοι με τα τόσα φρούτα που είχαν στη διάθεση τους και τη φρέσκια ντομάτα (τότε ήταν άγνωστα τα θερμοκήπια).
Μας έλεγαν ακόμη – ίσως για να τηρούμε αυστηρή νηστεία – ότι επί τουρκοκρατίας πολλοί Τούρκοι ενήστευαν, ευλαβούμενοι την Παναγίαν, καίτοι Μουσουλμάνοι.
Οι νηστείες του Αυγούστου
| Ημερομηνία | Εορτή | Αργία | Νηστεία/Κατάλυση |
|---|---|---|---|
| 6 | Μεταμόρφωση του Σωτήρος | Ναι | Ιχθύος |
| 15 | Κοίμηση της Θεοτόκου | Ναι | Ιχθύος |
| 29 | Αποτομή Κεφαλής Ιωάννου του Προδρόμου | Ναι | Νηστεία |
| 31 | Κατάθεση Τιμίας Ζώνης της Θεοτόκου | Όχι | Οίνου και ελαίου |
Η νηστεία είναι εντολή του Θεού. Η πρώτη. Η πιο παλιά από όλες. Την έδωσε στον Αδάμ μέσα στον παράδεισο. Το νόημα της νηστείας ήταν: με το όπλο της νηστείας να συνηθίσουν οι άνθρωποι στην υπακοή στο Θεό και στην πάλη κατά του διαβόλου.
Ο Χριστός, τόνισε ακόμη περισσότερο την αξία της νηστείας. Είπε: «Το γένος τούτο ουκ εκπορεύεται ει μη εν προσευχή κι νηστεία». Δηλ. με τη νηστεία πολεμάμε τον διάβολο και τον νικάμε.
Κατά τους Πατέρες της Εκκλησίας: «Δεν αρκεί η αποχή από τροφές, αλλά ας νηστεύσωμεν νηστεία αρεστή στο Θεό. Αληθινή νηστεία είναι η εγκράτεια της γλώσσας, η αποχή από το θυμό, αποχωρισμός από τις επιθυμίες, από την συκοφαντία, το ψέμα, την επιορκία». (Μ. Βασίλειος)
«Νήστευε, όχι μόνο από ψωμί, κρασί, κρέατα, και άλλες τροφές, αλλά περισσότερο από κακούς λογισμούς». (Νείλος Αγκύρας)
«Αυτός είναι ο σωστός τρόπος να νηστεύουμε, η επίδειξη καλών έργων, η ελεύθερη από πάθη γνώμη». (Κύριλλος Αλεξανδρείας)
Η Παναγία, ελπίδα των ανθρώπων και μητέρα του φωτός
στέκει στο κέντρο της πίστης, οδηγώντας τη νηστεία
του Αυγούστου προς τη θεία συνάντηση.
† Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Μπίγκορσκι uspenie-na-presveta-bogorodica
Η ΑΛΗΘΙΝΗ ΝΗΣΤΕΙΑ
Ν η σ τ ε ύ ε ι ς; Απόδειξέ το μέσα από τα έργα σου…
Ε ά ν δεις φτωχό, να τον ελεήσεις.
Ε ά ν δεις εχθρό, να συμφιλιωθείς μαζί του.
Ε ά ν δεις μια όμορφη γυναίκα, να μην την κοιτάξεις.
Ας μη νηστεύει μόνον το στόμα… αλλά και το μάτι και η ακοή και τα χέρια και τα πόδια και όλα τα μέλη του σώματος.
Τα χέρια, από την αρπαγή και την πλεονεξία.
Τα πόδια, από τους δρόμους που οδηγούν σε αμαρτωλά θεάματα.
Τα μάτια, να μην πέφτουν λάγνα πάνω σε όμορφα πρόσωπα ούτε να περιεργάζονται τα κάλλη άλλων.
Δεν τρως κρέας;
Τα μάτια σου, ας μη φάνε την ακολασία.
Η ακοή σου, ας μη δέχεται κακολογίες και διαβολές.
Το στόμα, ας νηστεύσει από αισχρά λόγια και λοιδορίες.
Αφού δεν είμαστε σαν τα ζώα, γιατί πρέπει να δαγκώνουμε και να τρώμε τους αδελφούς μας;
Απόσπασμα από εδώ: Η τιμή και ο σκοπός προς την Νηστεία κατά τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο Λόγοι Περί Νηστείας
Νηστεία και χαρά - π. Λίβυος:
Όταν χειροτονήθηκα κληρικός, πριν εικοσιπέντε περίπου χρόνια και ήρθα στο χωριό, συνάντησα μια γενιά ανθρώπων που σαν έμπαινε η νηστεία ήταν χαρούμενοι. Ούτε νεύρα, ούτε «τι θα ψήσουμε τώρα να φάμε…» είχε. Χαρά και προσμονή, αυτό υπήρχε. Δεν έψαχναν να βρουν λόγους για να νηστέψουν π.χ. δίαιτας, υγείας, ενίσχυσης του εγώ. Αρκούσε που το έλεγε η εκκλησία, που το είχε κάνει ο ίδιος ο Χριστός και οι άγιοι, που έτσι μεγάλωσαν και έμαθαν να υποδέχονται τις μεγάλες εορτές. Η πράξη αυτή της νηστείας, τους συνέδεε με τους αιώνες, με την χριστιανική κοινότητα στην οποία ανήκαν, με την πραγματική τους πατρίδα την εκκλησία.
Σαφέστατα και δεν ήταν τέλειοι άνθρωποι ή χριστιανοί. Ήταν καθόλα θνητοί. Άρα επιρρεπείς στο λάθος και την αστοχία. Νομίζω ότι ούτε οι ίδιοι επιδίωξαν ποτέ καμία ωραιοποίηση ή εξιδανίκευση του βίου τους. Άλλωστε για τους ανθρώπους της υπαίθρου η θρησκεία είχες άλλες λειτουργίες στην ζωή τους και σε καμία περίπτωση εκείνες που είχε για το αστό. Δηλαδή δεν χρησιμοποιούνταν ως ενισχυτικό του κοινωνικού τους προφίλ ή μύθου.
Σαφέστατα και δεν ήταν τέλειοι άνθρωποι ή χριστιανοί. Ήταν καθόλα θνητοί. Άρα επιρρεπείς στο λάθος και την αστοχία. Νομίζω ότι ούτε οι ίδιοι επιδίωξαν ποτέ καμία ωραιοποίηση ή εξιδανίκευση του βίου τους. Άλλωστε για τους ανθρώπους της υπαίθρου η θρησκεία είχες άλλες λειτουργίες στην ζωή τους και σε καμία περίπτωση εκείνες που είχε για το αστό. Δηλαδή δεν χρησιμοποιούνταν ως ενισχυτικό του κοινωνικού τους προφίλ ή μύθου.
Η νηστεία διαμόρφωνε μέσα τους μια προσμονή για συνάντηση. Συνάντηση με τους εκκλησιαστικούς προγόνους τους, προφήτες, μάρτυρες, όσιους και αγίους, πάππους και προπάππους, μητέρες και γιαγιάδες, μια μεγάλη πνευματική οικογένεια. Ήταν η πράξη της εκκλησίας. Προσμονή με την εορτή που ερχόταν, με το φως που θα λουζόταν, με την Θεία Κοινωνία. Άλλαζε όλος ο χρόνος τους. Εσπερινοί, παρακλήσεις, Θεία Λειτουργία, εξομολόγηση, όλα μαζί ένας άλλος τρόπος, ένας άλλος κόσμος. Γεύση εκείνου που θα έρθει, που στην Θεία Κοινωνία είναι «εδώ» αλλά «όχι ακόμη».
Αυτοί οι άνθρωποι και οι κοινωνίες τους τελείωσαν. Δεν θα ξαναϋπάρξουν πλέον, με όλα τα θετικά και αρνητικά τους. Ωστόσο θα μπορούσαμε να κρατήσουμε κάτι πολύ σημαντικό από τον βίο τους, την λατρευτική τους χαρά. Δηλαδή μια σχέση με τον Θεό που πραγματοποιείται μέσα στην χαρά και την εορτή. Αυτό άλλωστε αισθάνομαι ότι είναι το ζητούμενο όλων των εποχών, πως θα ζήσουμε σ' ένα κόσμο θανάτου με όρους Ανάστασης.
by Αέναη επΑνάσταση
Περισσότερα: Θεομητορικά, Νηστεία, π. Λίβυος, Μεταμορφώσεως