Όταν η Σοφία Βέμπο τραγούδησε στο Καλλιμάρμαρο για τα παιδιά του Πολυτεχνείου | Αέναη επΑνάσταση

📸 Η Σοφία Βέμπο στο μπαλκόνι του σπιτιού της παρακολουθεί

τους φοιτητές που διαδηλώνουν κατά της Χούντας. Φωτογραφία

του Βασίλη Καραγεώργου από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.

Η τελευταία συγκλονιστική εμφάνιση της τραγουδίστριας της Νίκης – Η φωνή που ένωσε το Έπος του ’40 με την Εξέγερση του Νοέμβρη.

✍🏻 Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος

🟣 Εισαγωγή

Η Σοφία Βέμπο, η «φωνή της Ελλάδας» και σύμβολο του αντιστασιακού τραγουδιού, πραγματοποίησε την τελευταία της δημόσια εμφάνιση στο Καλλιμάρμαρο στις 30 Σεπτεμβρίου 1974, αφιερώνοντας το ιστορικό τραγούδι «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά» στους φοιτητές του Πολυτεχνείου και στον αγώνα της Κύπρου. 

Το τραγούδι, που σημάδεψε το Έπος του ’40, απέκτησε έτσι μια νέα, συγκινητική διάσταση αντίστασης και ελευθερίας. Η ίδια, παρούσα στα γεγονότα του Νοεμβρίου 1973 από το σπίτι της στη Στουρνάρη, φιλοξένησε τραυματισμένους φοιτητές και μετατράπηκε σε σιωπηλή μάρτυρα της Ιστορίας. Το κείμενο και το βίντεο αναδεικνύουν τη δύναμη της φωνής της Σοφίας Βέμπο, που ένωσε δύο γενιές αγώνα: εκείνη του ’40 και εκείνη του Πολυτεχνείου.

🟪 Η Σοφία Βέμπο τραγουδά για τα παιδιά του Πολυτεχνείου - Η φωνή της Ελλάδας ενώνει γενιές.

Τρεισήμισι, περίπου, χρόνια πριν, στις 30 Σεπτεμβρίου 1974, η Σοφία Βέμπο πραγματοποίησε την τελευταία της εμφάνιση μπροστά σε κοινό, συμμετέχοντας, μαζί με πολλούς τραγουδιστές και ηθοποιούς, σε μια μεγάλη συναυλία στο Καλλιμάρμαρο για συμπαράσταση στους Κυπρίους.

Πολλά χρόνια μετά την ηχογράφησή του (τον Δεκέμβρη του 1940), η Σοφία Βέμπο επέλεξε να τραγουδήσει το τραγούδι - σύμβολο «Παιδιά της Ελλάδος παιδιά» των Μιχάλη Σουγιούλ και Μίμη Τραϊφόρου, με παραλλαγμένους στίχους που αφιερώθηκαν στο πρώτο κουπλέ στην Κύπρο και στο δεύτερο στους αγωνιστές φοιτητές του Πολυτεχνείου.

Η συναυλία μεταδόθηκε τότε από την Ελληνική Ραδιοφωνία. Το απόσπασμα με τους στίχους για τους φοιτητές και την ενθουσιώδη αντίδραση του κοινού, μεταδόθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2010 από την εκπομπή του Σιδερή Πρίντεζη στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και μπορείτε να το ακούσετε στο video στο τέλος του κειμένου.

Πριν από το τραγούδι, ακούγεται ένα μικρό απόσπασμα από τη μετάδοση του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου, στο οποίο ο εκφωνητής παρακινεί τους τραυματίες φοιτητές να πάνε στο σπίτι της Σοφίας Βέμπο, επί της οδού Πατησίων και Στουρνάρα (απ’ όπου προέρχεται και η φωτογραφία), εκεί όπου την περίοδο των γεγονότων στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβρη του 1973, είχε στηθεί ένας πρόχειρος σταθμός πρώτων βοηθειών.

Η Σοφία Βέμπο, την βραδιά του Πολυτεχνείου βρισκόταν στο διαμέρισμα της επί της οδού Στουρνάρη. Παρακολουθούσε από το μπαλκόνι της τα γεγονότα στη σχολή και ήταν εκεί την ώρα που το τανκ εισέβαλε στο Πολυτεχνείο.

🔗 Έγχρωμο φιλμ ντοκουμέντο από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Μαρτυρία του κινηματογραφιστή (video)

Είναι πολύ χαρακτηριστικά αυτά που αναφέρει ο φίλος και συνεργάτης της Σοφίας Βέμπο Ανδρέας Μαμάης, που επιμελήθηκε τη βιογραφία της:

«Έτσι βρήκα τη Σοφία εκείνο το βράδυ της 17ης Νοεμβρίου. Με την καρδιά της να χτυπάει με δυνατούς ρυθμούς και τα μάτια της ολοζώντανα, όπως τον παλιό καιρό. Κι όταν αργότερα, το ίδιο βράδυ, ξεκίνησε το μακελειό, δε δίστασε ν’ ανοίξει την πόρτα του σπιτιού της σε όσα λαβωμένα σπουργίτια τη χτύπησαν για να γλιτώσουν από τη λυσσασμένη μανία των φασιστών φονιάδων. Το σπίτι της γέμισε από νεαρά τραυματισμένα άτομα. Ούτε θυμάμαι πόσοι ήταν. Η μεγάλη σαλοτραπεζαρία της και το χολ ήταν γεμάτα κόσμο. Άλλοι κάθονταν στους καναπέδες, άλλοι κατάχαμα στο χαλί.

Ο Τραΐφόρος είχε τρομοκρατηθεί. «Τρελή είσαι;» ούρλιαζε. «Έχεις πάρει χαμπάρι τι γίνεται έξω; Δικτατορία έχουμε! Αυτοί δε λογαριάζουνε τίποτα! Είναι αδίσταχτοι!»

«Άντε ρε χέστη» θυμάμαι πως τον είχε αποπάρει η Σοφία. «Δεν πρόκειται να μας κάνουνε τίποτα! Τους έχω χεσμένους όλους!»

Θυμάμαι ένα νεαρό παλικάρι που έκλαιγε γοερά, εξηγώντας στη Σοφία πως ήταν ανθυπολοχαγός και πως το πρωί έπρεπε να βρίσκεται στη μονάδα του. «Μη φοβάσαι», του είχε πει η Βέμπο. «Θα το κανονίσω εγώ. Θα σε ξεπροβοδίσω μόλις ξημερώσει και θα τους πω πως είσαι ανιψιός μου. Κανείς δε θα σε πειράξει!» Και πράγματι, μόλις ξημέρωσε, φόρεσε την τσεμπέρα της και συνόδευσε το παλικάρι μέχρι την οδό Κάνιγγος, απ’ όπου διέφυγε ασφαλής.

Το πρωί που χτύπησε η πόρτα της, άνοιξε η ίδια το παραθυράκι κι αντιμετώπισε τους μπάτσους, που τη ρώτησαν αν είχε φιλοξενήσει κόσμο στο σπίτι της. «Βεβαίως και φιλοξένησα!» τους απάντησε με θάρρος κι έκδηλη καταφρόνια. «Κι εσείς αν μου χτυπούσατε την πόρτα τρέμοντας απ’ το φόβο και με σπασμένα κεφάλια, το ίδιο θα έκανα!» Με απόλυτη ασφάλεια έφυγαν αργότερα για τα σπίτια τους όλοι οι φιλοξενούμενοί της».*

*Βιβλιογραφία: Ανδρέας Μαμάης «Σοφία Βέμπο - Η φωνή της Ελλάδας» («Κέδρος», 2001)

▶️ Βίντεο: Παιδιά της Ελλάδος παιδιά (Μιχάλης Σουγιούλ - Μίμης Τραϊφόρος). Τραγουδά η Σοφία Βέμπο με παραλλαγμένους στίχους που αφιερώθηκαν στους αγωνιστές φοιτητές στα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβρη του 1973. Το τραγούδι ακούστηκε στη μεγάλη συναυλία που πραγματοποιήθηκε στο Καλλιμάρμαρο στις 30 Σεπτεμβρίου 1974 με τη συμμετοχή πολλών τραγουδιστών και ηθοποιών και επαναμεταδόθηκε από την εκπομπή του Σιδερή Πρίντεζη στο Δεύτερο Πρόγραμμα της Ελληνικής Ραδιοφωνίας στις 17 Νοεμβρίου 2010.

📻 Πριν από αυτό, ακούγεται ένα μικρό απόσπασμα από τη μετάδοση του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου, στο οποίο ο εκφωνητής παρακινεί τους τραυματίες φοιτητές να πάνε στο σπίτι της Σοφίας Βέμπο, επί της οδού Πατησίων και Στουρνάρη 23, όπου την περίοδο των γεγονότων στο Πολυτεχνείο τον Νοέμβρη του 1973, είχε στηθεί ένας πρόχειρος σταθμός πρώτων βοηθειών. ▶️ Η Σοφία Βέμπο τραγουδά στο Καλλιμάρμαρο για τους αγωνιστές-φοιτητές του Πολυτεχνείου (30-9-1974)

🟣 Η Μαρτυρία του φωτογράφου Βασίλη Καραγεώργου

Όπως είχε αναφέρει ο φωτογράφος Βασίλη Καραγεώργο στην εφημερίδα «Τα Νέα»: «Επειδή γνώριζα ότι η Σοφία Βέμπο έμενε δίπλα, στην Πατησίων, της χτύπησα το κουδούνι την Πέμπτη και δέχθηκε να φωτογραφηθεί στο μπαλκόνι της, να κοιτάζει τα πλήθη που άρχιζαν να συρρέουν. Υπήρχαν 40.000-50.000 κόσμος κάτω. Οι συγκοινωνίες είχαν διακοπεί.

Καθώς περνούσαν οι ώρες, η συγκέντρωση φούντωνε. Και δεν ήταν πια μόνο φοιτητές αλλά και εργάτες. Και νεολαία γενικά. Την Πέμπτη παρουσιάστηκαν και τα πρώτα πανό. Αρχικά υψώθηκε σε ένα γιαπί το πανό με το σύνθημα «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία». Υπήρχαν και μερικά πολύ σκληρά συνθήματα, όπως «Λαέ πεινάς, γιατί δεν τους κρεμάς». Σταματούσαν λεωφορεία και τρόλεϊ και έγραφαν πάνω τους συνθήματα. Σταματούσαν μέχρι και στρατιωτικά οχήματα της ΑΣΔΕΝ γράφοντας πάνω τους «Έξω η χούντα».

🔗 50 χρόνια από την εξέγερση - Ρεπορτάζ για ένα ζεστό Νοέμβρη από τα χρόνια του Πολυτεχνείου

Το βράδυ που τα τανκς μπήκαν στο Πολυτεχνείο η τραγουδίστρια της Νίκης παρακολουθούσε από το μπαλκόνι της την εισβολή. Αμέσως έτρεξε και άνοιξε την είσοδο της πολυκατοικίας και έκρυψε τους φοιτητές που έτρεχαν για να σωθούν. Η κίνησή της μαθεύτηκε, και όταν οι Ασφαλίτες πήγαν στο σπίτι της, εκείνη αρνήθηκε τα πάντα.

Λέγεται μάλιστα πως τα επόμενα 24ωρα το σπίτι της είχε μετατραπεί σε πρόχειρο σταθμό πρώτων βοηθειών.

Μάλιστα, στην εκπομπή του Φρέντυ Γερμανού για τη Σοφία Βέμπο που γυρίστηκε το 1976 στο σπίτι της στην οδό Στουρνάρα, ο δημοσιογράφος είχε επιβεβαιώσει τη συγκεκριμένη πληροφορία. Όπως είχε πει: «Αυτή ήταν η τελευταία σελίδα που έγραψε η Σοφία Βέμπο ακριβώς σαράντα χρόνια μετά από την αρχή της καριέρας της που είχε γίνει το 1933».

🔗 Σοφία Βέμπο: Ο Μήνας έχει δεκατρείς 13 - Video από την ταινία Στέλλα

🟪 Η Βέμπο και η μνήμη που δεν υποχωρεί

Η φωνή της Σοφίας Βέμπο δεν ήταν ποτέ απλώς μελωδία∙ ήταν η συνείδηση μιας χώρας που μάθαινε να ανασαίνει μέσα από τις πληγές της. Στο Καλλιμάρμαρο του ’74, όταν αφιέρωσε το τραγούδι της στα παιδιά του Πολυτεχνείου, δεν ένωσε απλώς δύο εποχές∙ ένωσε δύο γενιές που αρνήθηκαν τον φόβο. Το Έπος του ’40 και η Εξέγερση του Νοέμβρη γίνονται έτσι δύο αναπνοές του ίδιου λαού – ενός λαού που ξέρει να σηκώνεται, αλλά συχνά δυσκολεύεται να θυμάται.

Κι ίσως αυτό να είναι το πραγματικό χρέος μας σήμερα:
να κρατήσουμε ζωντανή τη μνήμη εκείνης της νύχτας, όχι ως σύμβολο, αλλά ως μέτρο της αλήθειας μας. Γιατί όταν η Ιστορία ξαναγίνεται θέαμα, η ελευθερία μικραίνει· κι όταν η τέχνη σιωπά, η εξουσία μεγαλώνει.

Η Βέμπο μάς το άφησε καθαρά: η φωνή έχει νόημα μόνο όταν στέκεται δίπλα στους αδύναμους.

by Sophia Drekou | Αέναη επΑνάσταση

Περισσότερα Θέματα: Πολυτεχνείο, Σοφία Βέμπο, Χούντα










Keywords: Σοφία Βέμπο, Πολυτεχνείο, Καλλιμάρμαρο, Παιδιά της Ελλάδος παιδιά, Εξέγερση 1973, ελληνική μουσική, τραγουδίστρια της Νίκης, Μιχάλης Σουγιούλ, Μίμης Τραϊφόρος, Ανδρέας Μαμάης, αντιστασιακό τραγούδι, ιστορία Ελλάδας, φωνή της ελευθερίας, 17 Νοεμβρίου, Κυπριακό.

Η Βέμπο παρακολουθεί από το μπαλκόνι του σπιτιού της στην οδό Στουρνάρα 23 τους συγκεντρωμένους φοιτητές που διαδηλώνουν κατά της Χούντας. Το ιστορικό στιγμιότυπο τραβήχτηκε από τον φωτογράφο Βασίλη Καραγεώργο, ο οποίος απαθανάτισε με τον φακό του τα γεγονότα του Πολυτεχνείου.