Μουσείο Καλών Τεχνών Πούσκιν στην Μόσχα
ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ
1296 - 14 Νοεμβρίου 1356
Ποιος, αγαπητοί αναγνώστες, ήταν ο μέγας και θείος Γρηγόριος το πληροφορούμεθα με σαφήνεια και πληρότητα και μόνον από το απολυτίκιό του.
«Ορθοδοξίας ο φωστήρ,
Εκκλησίας το στήριγμα και διδάσκαλε,
των μοναστών η καλλονή,
των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος,
Γρηγόριε θαυματουργέ,
Θεσσαλονίκης το καύχημα,
κήρυξ της χάριτος,
ικέτευε δια παντός,
σωθήναι τας ψυχάς ημών.»
Αφιέρωμα της Σοφία Ντρέκου
Η καταγωγή του Αγίου Γρηγορίου ήταν η Κωνσταντινούπολις. Γεννήθηκε το 1296 από γονείς εναρέτους και ενδόξους, τον Κωνσταντίνον και την Καλλονήν. Ο πατέρας του ήταν συγκλητικός, και έγινε κατόπιν και μοναχός. Εμπιστεύθηκε τα παιδιά του στην δυνατή προστασία της Θεοτόκου την οποία και άφησε Επίτροπόν τους. Ήταν επτά ετών όταν εκοιμήθη ο ενάρετος πατέρας του.
Εκτός από το θεϊκό χάρισμα της ευφυΐας έδειξε και σπάνια επιμέλεια, ώστε σε μικρό διάστημα να έχη συγκεντρώση στον εαυτό του κάθε λογής επιστήμη και γνώση. Σε ηλικία 20 ετών έγινε θαυμαστός και από μεγάλους και σοφούς της εποχής του.
Για τη όλη του αξιοζήλευτη προκοπή ζητήθηκε και από τον αυτοκράτορα στα βασίλεια, αλλά ο ευλογημένος Γρηγόριος, σαν συνετός, τον νου του εγύρισε σε υψηλότερα και εζητούσε να ανέβη στον Θεό, και για αυτό τον λόγον αφιερώνει τον εαυτό του στον Θεό και ζη στο εξής βίον ασκητικόν και ισάγγελον.
Εκτός από το θεϊκό χάρισμα της ευφυΐας έδειξε και σπάνια επιμέλεια, ώστε σε μικρό διάστημα να έχη συγκεντρώση στον εαυτό του κάθε λογής επιστήμη και γνώση. Σε ηλικία 20 ετών έγινε θαυμαστός και από μεγάλους και σοφούς της εποχής του.
Για τη όλη του αξιοζήλευτη προκοπή ζητήθηκε και από τον αυτοκράτορα στα βασίλεια, αλλά ο ευλογημένος Γρηγόριος, σαν συνετός, τον νου του εγύρισε σε υψηλότερα και εζητούσε να ανέβη στον Θεό, και για αυτό τον λόγον αφιερώνει τον εαυτό του στον Θεό και ζη στο εξής βίον ασκητικόν και ισάγγελον.
Τον σκοπό του φανερώνει στην μητέρα του και εκείνη η ευλογημένη εδόξασε τον Θεό και κάλεσε και τα άλλα τέσσερα παιδιά της για να πληροφορηθούν από τον μεγαλύτερο αδελφό τα σχετικά με την αφιέρωσή του στην λατρεία του Θεού. Τους κατέπεισε όλους και φάνηκαν και αυτοί πρόθυμοι στον ίδιο πόθο και την αφιέρωσή τους στον Θεό.
Εμοίρασαν με τρόπο ευαγγελικό τα υπάρχοντά τους στους πτωχούς και αφίνοντας τις ματαιότητες του κόσμου με προθυμία ακολούθησαν τον Χριστό.
Την μητέρα με τις δύο αδελφές έβαλαν σε γυναικείο μοναστήρι,
τα δε δύο άλλα αδέλφια του επήρε μαζί του στο Άγιον Όρος.
Στο Άγιον Όρος εμπήκε στην υποταγή του θαυμασίου Γέροντος Νικηφόρου, ο οποίος ζούσε ησυχαστική ζωή κοντά στο Μοναστήρι του Βατοπαιδίου. Από τον Γέροντα Νικηφόρο διδάχθηκε κάθε αρετή με τα έργα, με ταπείνωσι ψυχής. Με την υπακοή, την ταπείνωσι και την άσκησι εγνώρισε έμπρακτα τις αρετές και εμόρφωσε στην καρδιά του τον Χριστό. Εκεί αξιώθηκε να δεχθή, με μυστική αποκάλυψι, την αντίληψι της Υπεραγίας Θεοτόκου.
Μετά την κοίμησι του Γέροντός του έρχεται στην περίφημη Μονή της Μεγίστης Λαύρας, όπου έμεινε λίγα χρόνια ασκούμενος με μεγάλη σπουδή στα πνευματικά αγωνίσματα. Από την Μονή επήγε σε πιο ερημικό τόπο και παρέδωσε τον εαυτό του σε κάθε κατά Χριστόν σκληραγωγία. Τις αισθήσεις του με προσοχή συμμάζεψε, την δε ζωή του άριστα παιδαγώγησε και με την βοήθεια του Θεού ενίκησε κατά κράτος τους πολέμους του διαβόλου. Με αγρυπνίες και πηγές δακρύων καθάρισε την ψυχή του και έγινε σκεύος εκλεκτό του Παναγίου Πνεύματος και αξιώθηκε πολλές θεοφανείες.
Δείτε: Το όνειρο του οσίου Πέτρου του Αθωνίτη για την Παναγία και το Άγιον Όρος (Αγίου Γρηγορίου Παλαμά)
Λόγω όμως των πολλών επιδρομών των Τούρκων αναγκάστηκε να αφήση την ησυχία του και να έλθη στην Θεσσαλονίκη, χωρίς όμως να βγή από την ακρίβεια της αγίας του ζωής.
Αφού καθάρισε, με την βοήθεια του Θεού και με πολλούς ασκητικούς κόπους, το σώμα και την ψυχή, δέχθηκε κατόπιν από θεϊκή πληροφορία και το μέγα της ιερωσύνης χάρισμα. Ετελούσε δε την ιερά Μυσταγωγία σαν ένας άλλος άγγελος, ώστε και μόνον όσοι τον έβλεπαν έπαιρναν κατάνυξι στις ψυχές τους. Αναδείχθηκε πνευματοφόρος πατήρ και έλαβε εξουσία κατά των δαιμόνων, το χάρισμα των θαυμάτων, και προέλεγε τα μέλλοντα. Με ένα λόγο ήταν στολισμένος με τα χαρίσματα και τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος.
Το να αγωνιζόμαστε, αγαπητοί, για την αρετή είναι στην δική μας εξουσία, το δε να πέσουμε σε πειρασμούς δεν εξαρτάται από εμάς. Γι' αυτό και χωρίς τους πειρασμούς τέλειοι δεν μπορούμε να γίνουμε, ούτε και φανερώνεται η πίστις μας προς τον Θεόν. Γι' αυτό πολύ ορθά λένε οι σοφοί τα θεία, μόνον όταν καλώς ανταμωθούν η πράξις και το πάθος, τότε τελειούται ο κατά Θεόν άνθρωπος.
Επέτρεψε η πάνσοφος του Θεού Πρόνοια και ο μέγας και άγιος Γρηγόριος να πέση σε πολλούς πειρασμούς για να φανή στ' αλήθεια με όλους τους πειρασμούς τέλειος.
Η πορεία του Αγίου προς τα άνω Βασίλεια ήταν ουρανομήκης. Με υπακοή, ταπείνωσι και άσκησι εγνώρισε έμπρακτα τις αρετές. Εμόρφωσε δηλαδή τον Χριστό στην καρδιά του. Στην έρημο όλον τον καιρό είχε ασχολία προσευχής και μέσα από την καρδιά του εκραύγαζε προς τον Χριστό «φώτισόν μου το σκότος». Δια μέσου του θεοδιδάκτου δρόμου, της νηστείας, της αγρυπνίας και της προσευχής και των ευαγγελικών αρετών έλαβε ουράνια χαρίσματα...
Πολύ σωστά στο απολυτίκιο του Αγίου η Εκκλησία μας ομολογεί τον θείον Γρηγόριον «φωστήρα Ορθοδοξίας, Εκκλησίας στήριγμα και διδάσκαλον, κήρυκα της χάριτος».
Για 23 ολόκληρα χρόνια δέχθηκε ο Άγιος πιστός δούλος του Θεού Γρηγόριος πολλές συκοφαντίες και την λύσσα του Σατανά...
Αφού πείστηκε περισσότερο στην θεία ψήφο, ωδηγήθηκε στον αρχιερατικό θρόνο και άξιος έγινε ποιμένας της Εκκλησίας των Θεσσαλονικέων. Σαν αρχιερέας πρόσθεσε περισσότερους κόπους για τον Χριστόν, το Ευαγγέλιον και την Εκκλησία Του.
Οι δυτικοί, Βαρλαάμ, Ακίνδυνος και λοιποί πολέμιοι του Αγίου Γρηγορίου έλεγαν ότι η θεία Χάρις είναι κτιστή, οπότε μένει ο άνθρωπος και ο κόσμος αμέτοχος στην θεία ζωή και χάρι.
Πρέπει να αισθανώμεθα τον Άγιο Γρηγόριο μαζί με την Εκκλησία μας σαν κανόνα της Ορθοδόξου Θεολογίας και της χριστιανικής ζωής.Επί της βασιλείας Ανδρονίκου Δ' του Παλαιολόγου, που ήταν θερμός προστάτης της ευσεβείας, συγκροτήθηκε ιερά Σύνοδος στην οποία ήλθε και ο Βαρλαάμ και με κομπασμό και έπαρσι ανέφερε τα κακόδοξα του δόγματα και τις κατηγορίες του εναντίον των ευσεβών. Με θείο, όμως, Πνεύμα, αφού ενισχύθηκε ο μέγας Γρηγόριος και παίρνοντας δύναμι Θεού, εταπείνωσε το βλάσφημο και υπερήφανο στόμα του Βαρλαάμ, και με λόγους και συγγράμματα πύρινα τις κακοδοξίες του εχάλασε... Επίσης και τον διάδοχο του Βαρλαάμ Ακίνδυνον τον παρουσίασε στην Σύνοδο σαν Βαρλααμίτην...
Μπροστά σε τρεις αυτοκράτορες και τρεις πατριάρχας και συνόδους ανέτρεψε, με λόγους και συγγράμματα θεόπνευστα, τις πλάνες και αιρετικές διδασκαλίες του Βαρλαάμ, Ακινδύνου και ομοφρόνων τους...
Εκτός όλων αυτών ο Θεός, κατά τις ανεξιχνίαστες Του βουλές, τον έστειλε διδάσκαλο στην Ανατολή. Σαν υπέρμαχος της ευσεβείας, προσκλήθηκε στην Κων/πολι και σαν πρέσβυς για να ειρηνεύσει την Εκκλησίαν από τις συκοφαντίες του ασεβούς Βαρλαάμ.
Ενώ όμως επήγαινε πιάστηκε από τους αγαρηνούς (Τούρκους) και οδηγήθηκε αιχμάλωτος στην Ανατολή. Εκεί τον εκράτησαν ένα χρόνο, και τον έσερναν από τόπο σε τόπο και από πόλι σε πόλι, και σαν τέλειος αθλητής και διδάσκαλος του Χριστού εδίδασκε το Ευαγγέλιο του Χριστού άφοβα.
Όσοι στέκονταν καλά στην πίστι τους στερέωνε περισσότερο και τους παρακινούσε να μένουν ακλόνητοι στην πίστι, τους δε κλονιζομένους τους εστερέωνε κατά σοφό τρόπο. Με όσους πάλι είχαν προδώσει την πίστι και περιέπαιζαν τα χριστιανικά δόγματα διαλεγόταν με θάρρος για την ένσαρκο οικονομία, την προσκύνησι του Τιμίου Σταυρού, των σεβασμίων εικόνων και για τον Μωάμεθ και άλλων πολλών ζητημάτων. Και άλλοι από τους παρόντας, οι καλοπροαίρετοι, τον εθαύμαζαν, άλλοι εμαίνονταν εναντίον του, οι οποίοι και ήθελαν να τον σκοτώσουν, αν δεν τους εμπόδιζε η ελπίδα της εξαγοράς του, οικονομία και αυτό της θείας Προνοίας, για την μεγάλη ωφέλεια της Εκκλησίας, όπως και έγινε. Τον ελευθέρωσαν κάποιοι φιλόχριστοι και επανήλθε στην ποίμνη του μάρτυς αναίμακτος με τα στίγματα του Χριστού στολισμένος...
Μέσα μόνο στην αγία του Χριστού Ορθόδοξον Εκκλησία μπορούμε να γνωρίσουμε τον Θεό, όχι με την διάνοια ή το συναίσθημα, αλλά με αγιοπνευματική εμπειρία μπορεί ο ζωντανός χριστιανός να έχη μετοχή στο φως, την ζωή και την δόξα της Αγίας Τριάδος. Εμείς οι άνθρωποι κοινωνούμε και ενωνόμαστε με τον Θεό δια μέσου των θείων ενεργειών του Θεού που είναι άκτιστες, ενώ η θεϊκή ουσία του Θεού είναι ακοινώνητος.
Στην χρυσή αλυσίδα των μεγάλων διδασκάλων και Αγίων Πατέρων της Εκκλησίας συναριθμήθηκε και ο μέγας Γρηγόριος ο Παλαμάς, ο οποίος και αναδείχθηκε ισάξιος των Αγίων Αθανασίου, Βασιλείου, Γρηγορίου, Χρυσοστόμου, Κυρίλλων, Μαξίμου, Δαμασκηνού, Φωτίου και Θεοδώρου Στουδίτου.
- Σπάνια έγινε τόσος αγώνας, τόση προπαγάνδα, τόση δυσφήμησι και κατασυκοφάντησι προσώπου, όσον εναντίον του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά. Και μέχρι σήμερα οι Δυτικοί διατηρούν στο Παρίσι αντιπαλαμική Σχολή δυσφημούντες τον Άγιο και την διδασκαλία του.
Ο αυτοκράτωρ, ο πατριάρχης και οι συνοδικοί χαρακτήρισαν στο τέλος της Συνόδου τον Άγιον Γρηγόριον «Διδάσκαλον ευσεβείας, και κανόνα δογμάτων ιερών και στύλον της ορθής δόξης και πρόμαχον Εκκλησίας και βασιλείας ευσεβούς καύχημα».
Οι απόψεις του, αποτελούν σύνοψι και έκφρασι της εμπειρίας και της παραδόσεως της Εκκλησίας. Το κλειδί της θεολογίας το κατείχε στ' αλήθεια ο θείος Γρηγόριος, επειδή είχαν διανοιγεί τα μάτια του από το Άγιο Πνεύμα.
Εδίδασκε ότι ο Θεός δεν είναι μόνον αμέθεκτος αλλά και μεθεκτός. Την ουσία του Θεού ουδείς και ουδέποτε ούτε στον παρόντα ούτε στον μέλλοντα αιώνα θα ιδούμε, τις άκτιστες όμως ενέργειες του Θεού μπορούμε να κοινωνήσουμε, ημών θεουμένων, κάτω από κατάλληλες πνευματικές προϋποθέσεις. Αυτές δηλαδή αποτελούν το μέσον και την γέφυρα που συνδέει τον άκτιστο Θεό με τα κτίσματα. Άλλο είναι η ουσία του Θεού και άλλο οι θείες ενέργειές του.
- Σύντομη μνημόνευσις των αρετών του.
β) Ήταν αρνητής της κακίας και ανεξίκακος.
γ) Είχε μεγάλη προθυμία στο να ανταμείβη, όσον ήταν δυνατό, με αγαθά όσους φάνηκαν προς αυτόν κακοί.[1]
Β' Κυριακή των Νηστειών - Γρηγορίου του Παλαμά
Με βάση το Πάσχα. Εορτάζει 35 ημέρες πριν το Άγιο Πάσχα.
Τοιχογραφία του 1371 της Ι. Μ. Βατοπαιδίου
Τη Β' Κυριακή των νηστειών γιορτάζουμε τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, άγιο του 14ου αιώνα, που έφερε την ειρήνη στη Θεσσαλονίκη, όταν έγινε επίσκοπος της πόλης μέσα στον εμφύλιο πόλεμο με το κίνημα των Ζηλωτών, και υπερασπίστηκε την πεποίθηση των χριστιανών ότι:
α)για να γίνει κάποιος άγιος δε χρειάζεται να είναι μορφωμένος φιλοσοφικά, αρκεί με την καρδιά του να πλησιάσει το Θεό και τον πλησίον, ακόμη κι αν είναι αγράμματος˙
β) ο Θεός αγιάζει και το σώμα του ανθρώπου, όχι μόνο την ψυχή του, γι’ αυτό ο άγιος μπορεί να δει το Φως του Θεού και με τα σωματικά του μάτια κι όχι μόνο με «τα μάτια του νου του» – άρα το ανθρώπινο σώμα, καθώς ενώνεται με τη θεία χάρη (την αγαθή ενέργεια του Θεού), είναι ιερό και άγιο κι όχι ένα σκουπίδι προορισμένο να εξαφανιστεί (αυτός είναι κι ένας βασικός λόγος που δεν καίμε τους νεκρούς μας, όπως κάνουν πολιτισμοί που πιστεύουν πως το ανθρώπινο σώμα δεν έχει καμιά αξία, π.χ. οι Ινδοί ή οι αρχαίοι Έλληνες).[2]
Κατεβάστε Άπαντα τα Έργα του
Η Β' Κυριακή των Νηστειών είναι αφιερωμένη
στον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά
Οἱ λόγοι σου πάνσοφε
καὶ τὰ σεπτὰ συγγράμματα,
δρόσος οὐρανία, μέλι πέτρας,
ἄρτος Ἀγγέλων τοῖς ἐντυγχάνουσι,
νέκταρ ἀμβροσία γλυκασμός,
ἥδυσμα Γρηγόριε καὶ πηγὴ
ζῶντος ὕδατος. (ἐκ τῆς ἀκολουθίας)
Η Β' Κυριακή των Νηστειών -μετά την Κυριακή της Ορθοδοξίας- είναι αφιερωμένη σ’ έναν υπέρμαχο της Ορθοδοξίας: τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης. Ο άγιος Γρηγόριος γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη, τέλη του ιγ' αιώνα, γύρω στα 1296. Έχοντας «περιφανείς και ενδόξους γονείς», το συγκλητικό Κωνσταντίνο και την ευσεβέστατη Καλλονή, «οὐ τὸν ἔξω μόνον καὶ κατ᾿ αἴσθησιν ἄνθρωπον, ἀλλὰ πολλῷ μᾶλλον τὸν ἔνδον καὶ μὴ ὁρώμενον, ἀρετῇ καὶ παιδείᾳ κοσμῆσαί ἐσπούδασεν». Μικρός ακόμα, έμεινε ορφανός από πατέρα. Είχε την ευτυχία όμως να ’χει μητέρα την ευσεβέστατη Καλλονή, που η μόνη φροντίδα της ήταν ν’ αναθρέψει τα παιδιά της με την παιδεία του Κυρίου. Στα είκοσί του χρόνια ο αγ. Γρηγόριος, φλεγόμενος από το διάπυρο πόθο της μοναχικής ζωής, παίρνει τα δύο αδέρφια του, τον Μακάριο και το Θεοδόσιο, και πηγαίνει στ’ Άγιον Όρος.
Εκεί υποτάσσεται στον γέροντα Νικόδημο, ένα πεπειραμένο αγιορείτη μοναχό της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου. Σαν πέθανε ο γέροντάς του Νικόδημος, φεύγει για την έρημο του Αγ. Όρους, απ’ όπου οι συνεχείς επιδρομές των Αγαρηνών τον αναγκάζουν να φύγει, και να πάρει το δρόμο για τη Σκήτη του αγ. Προδρόμου, στη Βέροια. Πηγαίνει σε λίγο στη Θεσσαλονίκη, όπου χειροτονείται ιερεύς κ’ επιστρέφει πάλι στη Βέροια, όπου έμεινε πέντε χρόνια. Ο θείος έρωτας κ’ η δίψα του για την ησυχία, αναγκάζουν πάλι τον άγιο Γρηγόριο, να πάει στο Άγιον Όρος, όπου έμεινε είκοσι τρία ολάκερα χρόνια με προσευχή, μελέτη και πολύν ιδρώτα των ασκητικών αγώνων της ερήμου. Τότε παρουσιάστηκε ο δαιμόνιος εκείνος Βαρλαάμ ο Καλαβρός, που σήκωσε τον φοβερό πόλεμο, ο οποίος έχει μείνει στην ιστορία με το όνομα «ἡσυχαστικαὶ ἔριδες τοῦ ιδ' αἰώνος».
Εκεί υποτάσσεται στον γέροντα Νικόδημο, ένα πεπειραμένο αγιορείτη μοναχό της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου. Σαν πέθανε ο γέροντάς του Νικόδημος, φεύγει για την έρημο του Αγ. Όρους, απ’ όπου οι συνεχείς επιδρομές των Αγαρηνών τον αναγκάζουν να φύγει, και να πάρει το δρόμο για τη Σκήτη του αγ. Προδρόμου, στη Βέροια. Πηγαίνει σε λίγο στη Θεσσαλονίκη, όπου χειροτονείται ιερεύς κ’ επιστρέφει πάλι στη Βέροια, όπου έμεινε πέντε χρόνια. Ο θείος έρωτας κ’ η δίψα του για την ησυχία, αναγκάζουν πάλι τον άγιο Γρηγόριο, να πάει στο Άγιον Όρος, όπου έμεινε είκοσι τρία ολάκερα χρόνια με προσευχή, μελέτη και πολύν ιδρώτα των ασκητικών αγώνων της ερήμου. Τότε παρουσιάστηκε ο δαιμόνιος εκείνος Βαρλαάμ ο Καλαβρός, που σήκωσε τον φοβερό πόλεμο, ο οποίος έχει μείνει στην ιστορία με το όνομα «ἡσυχαστικαὶ ἔριδες τοῦ ιδ' αἰώνος».
Δείτε: Το Άγιο Όρος πριν από 100 χρόνια σε βίντεο ντοκουμέντο του 1919
- Ο άγιος Γρηγόριος επάλεψε με τον αιρετικό Βαρλαάμ, με πολλή δύναμη και πολλή σοφία, και νίκησε στο τέλος και τον αντίπαλό του και τις αιρετικές κι από τη Δύση φερμένες διδασκαλίες του, αποδεικνύοντας με γραφικά και πατερικά πνευματικά επιχειρήματα, πως το Θαβώριο φως της Μεταμορφώσεως ήταν άκτιστο κι όχι κτιστό -όπως έλεγεν ο Βαρλαάμ. Στη Σύνοδο, μάλιστα, της Κωνσταντινουπόλεως επί Ανδρόνικου του Β', η ήττα του Καλαβρού ήταν τόσο μεγάλη, που αναγκάστηκε να φύγει γρήγορα για την Ιταλία. Έτσι ο άγιος Γρηγόριος έσωσε την Ορθοδοξία, που διέτρεξε γι’ άλλη μια φορά τεράστιον κίνδυνο από τη Δύση, και κατέκτησε δίκαια μια υψηλή θέση στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Στο δρόμο, συλλαμβάνεται απ’ τους Αγαρηνούς και ταλαιπωρείται και βασανίζεται επί ένα χρόνο, περιφερόμενος από χωριό σε χωριό κι από πολιτεία σε πολιτεία. Στην Προύσα, όπου τελικά δικάστηκε, ελευθερώθηκε μετά την αθώωσή του και αναχώρησε για το θρόνο του, αφού εστήριξε και με τα πάθη που υπέφερε και με τους θείους λόγους του, τις βασανισμένες απ’ τους Αγαρηνούς χριστιανικές εκκλησίες της Μικράς Ασίας. Κατάκοπος πια από τόσα δεινά και τόσους αγώνες για τη σωτηρία της Ορθοδοξίας, αναπαύτηκε εν Κυρίω στη Θεσσαλονίκη, γύρω στα 1360, σε ηλικία 63 χρονών. Το άγιο λείψανό του σώζεται ενταφιασμένο στον προς τιμή του και στο όνομά του αφιερωμένο ιερό ναό της Θεσσαλονίκης.
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, που με μεγάλη συντομία και σε αδρές μόνο γραμμές αναφερθήκαμε πριν λίγο στον άγιο βίο του, εφύλαξε όσο ζούσε ανόθευτη την Ορθοδοξία από τις ξένες επιδράσεις. Αλλά και μετά την κοίμησή του, α’ με τα πολλά θαύματα, και β' με τα βαθιά σε ορθόδοξη πνευματικότητα και θεολογία συγγράμματά του, συνεχίζει να είναι ένας φύλαξ άγγελος της πονεμένης και χτυπημένης από χίλιους δύο αιρετικούς Ορθοδοξίας μας.
Ένα από τα πολλά θαύματά του, είναι κι αυτό που αναφέρεται στους Φράγκους της Σαντορίνης. Το αναφέρει ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Νεκτάριος (στα 1660), για ν’ αποδείξει στους Φράγκους ότι λένε ψέματα και συκοφαντίες, όταν λένε πως η Ορθόδοξη Εκκλησία δεν ανέδειξε πια κανέναν άγιο, απ’ τον καιρό που χωρίσαμε με τους Δυτικούς, με το σχίσμα. Στη Σαντορίνη, λοιπόν, τη μέρα της μνήμης του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, δηλ. τη Β' Κυριακή των Νηστειών, μερικοί Φράγκοι, Ρωμαιοκατόλικοι, μπήκαν σε μια βάρκα κ’ έκαναν βόλτα στη θάλασσα. Μέσα στη βάρκα είχαν και μερικά φραγκόπουλα, δασκαλεμένα να βλαστημούν τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Φώναζαν, λοιπόν, τα δασκαλεμένα φραγκόπουλα:
- «ανάθεμα στον Παλαμά· αν είναι ο Παλαμάς άγιος, ας κάμει να πνιγούμε»! Δεν πέρασε πολλή ώρα και -ω του θαύματος!- μέσα σε γαλήνια και ακύμαντη θάλασσα, καταποντίστηκε στο βυθό η βάρκα, με όλους τους Φράγκους και τα φραγκόπουλα, που πριν λίγο προκαλούσαν τον άγιο, με τα υβριστικά εκείνα λόγια «αν είναι άγιος ας μας πνίξει!»
Οἱ λόγοι σου πάνσοφε καὶ τὰ σεπτὰ συγγράμματα,
δρόσος οὐρανία, μέλι πέτρας, ἄρτος Ἀγγέλων
τοῖς ἐντυγχάνουσι, νέκταρ ἀμβροσία γλυκασμός,
ἥδυσμα Γρηγόριε καὶ πηγὴ ζῶντος ὕδατος.
(ἐκ τῆς ἀκολουθίας)
Ο άγιος Γρηγόριος είναι απ’ τους μεγαλύτερους και μυστικότερους θεολόγους της Ορθοδοξίας, και συγχρόνως από τους λιγότερο γνωστούς. Κ’ επειδή αγνοούμε οι περισσότεροι τη διδασκαλία του και τα μυστικά του συγγράμματα, συμβαίνει, όχι σπάνια, όταν από ανάγκη καταπιανόμαστε μ’ αυτά, να τα παρερμηνεύουμε και να πέφτουμε στο αντίθετο στρατόπεδο, των αιρετικών, δίχως να το καταλάβουμε. Ύστερα πρέπει ευθύς αμέσως να σημειώσουμε, πως η μελέτη του έργου, ή πολύ περισσότερο, η παρουσίαση και η ερμηνεία του, χρειάζονται ιδιοσυγκρασίες συγγενικές πνευματικά, όχι μονάχα σε κλίση και σε ενδιαφέρον, αλλά και σε κατόρθωση αγιότητος. Γιατί με τη γνώση των θεωριών για τη θεωρία του ακτίστου φωτός, δεν κερδίζουμε απολύτως τίποτε, όταν είμαστε βυθισμένοι σε χίλιες δύο αμαρτωλές έγνοιες, που δεν μας επιτρέπουν να γνωρίζουμε το άκτιστο φως, με την κεκαθαρμένη κ’ εξαγνισμένη καρδιά μας. Γι’ αυτό, κι όταν ακούμε ή διαβάζουμε για τους αγώνες των ησυχαστών και τη σκληρή μέθοδό τους, με τη στροφή και του σωματικού τους βλέμματος προς την καρδιά επί ώρες ατέλειωτες, για να ιδούν το Θαβώριο φως, δείχνουμε μιαν απορία -αν δεν εκδηλώνουμε ορθολογιστικότερα την επιφύλαξή μας, ή δεν χαρακτηρίζουμε κ’ εμείς τους ησυχαστάς (όπως τους ονόμασε ο δυτικόφρονας Βαρλαάμ) «ομφαλοσκόπους» και «ομφαλοψύχους».
Κι ακόμα -κ’ εδώ είναι ο πιο μεγάλος κίνδυνος- πιστεύουμε, πως με την ενδοστρέφεια θα ιδούμε το φως του Θαβώρ, ή -εμείς οι άνθρωποι του κόσμου- πως με την αυτοσυγκέντρωση και την ενδοστρέφεια θα βρούμε το Θεό μας, τη σωτηρία μας. Αλλά με την απλή αυτή ενδοστρέφεια, δεν κάνουμε τίποτ’ άλλο, παρά να γινόμαστε περίλαμπροι Νεοπλατωνικοί, οι οποίοι θεωρούσαν τη ψυχή ως θεία αρχή «καθεαυτήν», και πίστευαν ότι αρκεί να στραφεί κανείς προς τη ψυχή του για να θεωρήσει το Θείον. Κάτι ανάλογο βέβαια έπαθε και ο Βαρλαάμ, που ταύτισε αυτή την ενδοσκόπηση των Νεοπλατωνικών με τη «νοεράν προσευχήν» των ησυχαστών, «ἐκμεταλλευθεὶς ἐπί πλέον καὶ τὰς ἐκ παρανοήσεως καταχρήσεις ἐνίων Μοναχῶν, ὡς καὶ τὴν κακοποίησιν τῆς νοερᾶς προσευχῆς ὑπὸ τῶν λαϊκῶν μαζῶν τοῦ Βυζαντίου, εἰς τὰς ὁποίας εἶχε διαδοθῆ, διότι αὗται ἦσαν ἀπαράσκευοι διὰ τοιαύτην λεπτὴν ἐργασίαν» (Θεοκλ. Διονυσιάτου, Μεταξύ ουρανού και γης, σελ. 116).
Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, όμως, πολέμησε γενναιότατα τη νεοπλατωνική Μυστική και τον αιρετικό Βαρλαάμ, προασπίζοντας την πνευματικότητα και τον ασκητισμό της Ανατολικής Εκκλησίας, τον οποίο προσπαθούσε να διασύρει και να γελοιοποιήσει ο Βαρλαάμ. Εκήρυξε ότι η ψυχή δεν είναι απόρροια του Θεού -για να είναι σίγουρος κανείς, πως γυρνώντας μέσα της βρίσκει και θεωρεί το Θεό. Ύστερα -κι αυτό είναι το δογματικό σημείο που μπορεί καλύτερα να μας φωτίσει πάνω στο θέμα- διδάσκει, πως «ἐκτὸς τῆς διὰ τοῦ Χριστοῦ ἀνακαινίσεως τῆς φθαρείσης εἰκόνος τῆς ψυχῆς, ἡ ἐνδοσκόπησις εἰς οὐδὲν ἄλλο ὁδηγεῖ, ἢ εἰς τῆν θεώρησιν τῆς διεφθαρμένης ἀνθρωπίνης φύσεως, ἐφ᾿ ὅσον ἡ θεία είκὼν διὰ τῆς προπατορικῆς ἁμαρτίας ὑπέστη ἀμαύρωσιν. Διὸ καὶ τοὺς ἔξω τῆς χριστιανικῆς παλιγγενεσίας ἐνδοσκοποῦντας ὁ Παλαμᾶς ὠνόμασε «θεωροὺς εἰκόνων», ἐν ἀντιθέσει πρὸς τοὺς οἰκείους τοῦ Χριστοῦ, οἵτινες τῷ ὄντι ἐθεῶρουν τὴν θείαν εἰκόνα, έν φωτὶ ἀπλέτῳ ἠγλαϊσμένην» (π. Θεόκλητος Διονυσιάτης).
Πρέπει, τελειώνοντας, να πούμε δυο λόγια και για το θέμα που συγκλόνισε την Εκκλησία του Χριστού τον ιδ' αιώνα, στον δογματικό τομέα. Ο Βαρλαάμ, χτυπώντας τη «νοερά προσευχή» των ησυχαστών, χρησιμοποιούσε τα γνωστά όπλα του Θωμά Ακινάτου, «τὰς κτιστὰς χάριτας» της «καθαρᾶς ἐνεργείας» του Θεού κ.λπ.
Ο Βαρλαάμ και οι ομόφρονές του, έλεγαν, όπως είπαμε και πιο πάνω, πως το Θαβώριον φως της Μεταμορφώσεως ήταν κτιστόν. Και επομένως οι Μοναχοί του Αγίου Όρους, που με τις μεθόδους του ησυχασμού έλεγαν πως βλέπουν το άκτιστο φως, πέφτουν σε αίρεση, γιατί είναι σα να λένε, πως βλέπουν το Θεό, ενώ, όπως λέγει το Ευαγγέλιο, «Θεὸν οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε». Την άποψη του Βαρλαάμ, που ακολουθούν ακόμα και σήμερα οι διάδοχοι του Θωμά και του Βαρλαάμ στη Δύση, ανέτρεψε ο άγιος Γρηγόριος, χρησιμοποιώντας τη διδασκαλία της αγίας Γραφής και των Πατέρων της Ορθοδόξου Εκκλησίας. «Ἡ θεία καὶ θεοποιὸς ἔλλαμψις καὶ χάρις οὐκ οὐσία, ἀλλ' ἐνέργειά ἐστι Θεοῦ».Και όπως λέγει ο Μ. Βασίλειος: «ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, διὰ τὸν ἄνθρωπον εἶναι παντελῶς ἀπερινόητος καὶ ἄρρητος· ὅμως αἱ ἐνέργειαι αὐτοῦ πρὸς ἡμᾶς καταβαίνουσι». Γι’ αυτό και οι ησυχασταί με τη μεγάλην άσκηση και τον κυκλικό τρόπο της νοεράς προσευχής, μπορούσαν να ιδούν το άκτιστον φως, που δεν ήταν η ουσία του Θεού η ακατάληπτος, αλλά «θεία τις χάρις καὶ θεοποιός ἐνέργεια, χάρη και θεοποιός ενέργεια, ἧς τὰ μετέχοντα θεοῦνται».
- Όμως αυτή την ορθόδοξη άποψη και διδασκαλία, είναι αδύνατο να την καταλάβει η δυτική αριστοτελίζουσα και σχολαστική θεολογία. Κάνουν σύγχυση μεταξύ ουσίας και ενεργείας του Θεού, τον Οποίο θεωρούν ως «actus purus», δηλ. καθαρά ενέργεια. Και γι' αυτό δεν κατάλαβαν ποτέ την «πρόοδον ἐπὶ τὰ ἔξω» του αγίου Μαξίμου του Ομολογητού, ούτε την «θείαν ἔλλαμψιν καὶ ἐνέργειαν», για την οποία μιλά ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός. Πάντως η Εκκλησία, στις τοπικές Συνόδους Κωνσταντινουπόλεως του 1341, 1347, και 1351, εδικαίωσε τον άγιο Γρηγόριο και την ορθόδοξη διδασκαλία του και καταδίκασε ως αιρετικούς τους αντιπάλους του.
Ας μου επιτρέψουν οι αγαπητοί αναγνώστες την παράθεση ενός χαρακτηριστικού αποσπάσματος, από τα «θεολογικά» κεφάλαια του αγ. Γρηγορίου «Οἱ γοῦν ἐναντίοι, μὴ δεχόμενοι, μηδὲ δυνάμενοι γνῶναι τὴν ἐπὶ τοῦ Θεοῦ ἀδιαίρετον διαίρεσιν, καὶ διῃρημένην ἔνωσιν ἀκούοντες ἡμῶν λεγόντων συμφώνως τοῖς ἁγίοις, ὅτι τοῦ Θεοῦ τὸ μέν ἐστιν ἀκατάληπτον, τὸ δὲ καταληπτόν, εἷς δε ἐστι Θεός, ὁ αὐτὸς ἀκατάληπτος τῇ οὐσίᾳ ὤν, καταληπτὸς δὲ ἀπὸ τῶν ποιημάτων· κατὰ τὰς αὐτοῦ θείας ἐνεργείας, τὴν προαιώνιον αὐτοῦ δηλαδὴ περὶ ἡμᾶς θέλησιν, τὴν προαιώνιον αὐτοῦ περὶ ἡμᾶς πρόνοιαν, τὴν προαιώνιον αὐτοῦ περὶ ἡμᾶς σοφίαν, καὶ ἵνα κατὰ τὸν θεῖον Μάξιμον εἴπω, τὴν ἄπειρον αὐτοῦ δύναμιν καὶ σοφίαν καὶ ἀγαθότητα· ταῦτα δὲ ἦσαν ἀναγκαίως ἡμῶν εἰπόντων, ἀκούσαντες οἱ ἀντικείμενοι καὶ οἱ μετ' ἐκείνους κατ᾿ ἐκείνους κατηγοροῦσιν, ὡς πολλοὺς θεοὺς καὶ πολλὰ λεγόντων ἄκτιστα καὶ σύνθετον ποιούντων τὸν Θεόν. Ἀγνοοῦσι γάρ, ὡς ὁ Θεὸς ἀδιαιρέτως διαιρεῖται καὶ συνάπτεται διῃρημένως καὶ οὔτε πολυπλασιασμὸν παρὰ τοῦτο πάσχει, οὔτε σύνθεσιν» (κεφ. πα').
Πραγματικά, άγιοι λόγοι της χάριτος είναι οι λόγοι του αγ. Γρηγορίου: «ἄρτος ἀγγέλων, δρόσος οὐρανία, νέκταρ, ἀμβροσία, γλυκασμός, μέλι τὸ ἐκ πέτρας». Αλλά εμείς έχουμε συνηθίσει το στομάχι μας με τις κοσμικές λογοτεχνίες και φιλοσοφίες, και δεν έχουμε τόπο για τέτοια πολυτέλεια πνευματικής τροφής. Νομίζουμε πως γενήκαμε πάνσοφοι, γιατί ξέρουμε πέντε γράμματα. Και νομίζουμε πως γίναμε άγιοι, γιατί διαβάζομε ένα θρησκευτικό περιοδικό ή βιβλίο. Τα πόσα σκοτάδια έχουμε μέσα μας κανένας δεν μπορεί να μας το πει και κανένας ήλιος δεν μπορεί να τα φωτίσει.
Πραγματικά, άγιοι λόγοι της χάριτος είναι οι λόγοι του αγ. Γρηγορίου: «ἄρτος ἀγγέλων, δρόσος οὐρανία, νέκταρ, ἀμβροσία, γλυκασμός, μέλι τὸ ἐκ πέτρας». Αλλά εμείς έχουμε συνηθίσει το στομάχι μας με τις κοσμικές λογοτεχνίες και φιλοσοφίες, και δεν έχουμε τόπο για τέτοια πολυτέλεια πνευματικής τροφής. Νομίζουμε πως γενήκαμε πάνσοφοι, γιατί ξέρουμε πέντε γράμματα. Και νομίζουμε πως γίναμε άγιοι, γιατί διαβάζομε ένα θρησκευτικό περιοδικό ή βιβλίο. Τα πόσα σκοτάδια έχουμε μέσα μας κανένας δεν μπορεί να μας το πει και κανένας ήλιος δεν μπορεί να τα φωτίσει.
- Μα το φως που ζητούμε, θα έρθει μονάχα με τη συντριβή, το γονάτισμα, το κομποσκοίνι, τη μετάνοια, την εγκράτεια, τη νοερά προσευχή και με την ασταμάτητη τραγική κραυγή του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά: «Κύριε, φώτισόν μου τὸ σκότος! Φώτισόν μου τὸ σκότος!»[3]
Παραπομπές, Πηγές:
1. Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία - Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη» impantokratoros.gr
2. Απόσπασμα από την μελέτη μας «Μεγάλη Σαρακοστή: να μην ξεχάσω…» εδώ www.sophia-ntrekou.gr/Megali.Sarakosti
3. Εκ τῆς ἐκδόσεως, Π. Β. Πάσχου, Ἔρως Ὀρθοδοξίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1987 και Αθήνα 2006. users.uoa.gr και Π.Β. Πάσχος
1. Ορθόδοξος Φιλόθεος Μαρτυρία - Εκδόσεις «Ορθόδοξος Κυψέλη» impantokratoros.gr
2. Απόσπασμα από την μελέτη μας «Μεγάλη Σαρακοστή: να μην ξεχάσω…» εδώ www.sophia-ntrekou.gr/Megali.Sarakosti
3. Εκ τῆς ἐκδόσεως, Π. Β. Πάσχου, Ἔρως Ὀρθοδοξίας, ἐκδ. Ἀποστολικῆς Διακονίας, Ἀθῆναι 1987 και Αθήνα 2006. users.uoa.gr και Π.Β. Πάσχος
4. Βίντεο: Οπτικοακουστικό αφιέρωμα από το YouTube, εταιρεία της Google
Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Βιντεο/αφιέρωμα στον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά
Βίντεο: Θεολογική και Φιλοσοφική σημασία
του έργου του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
Διεθνές Συνέδριο για τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά,
Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης,
Από τις 7 έως τις 15 Μαρτίου 2012
Πῶς ἂν ἐνδείξατό τις τὸ ὑπὲρ λόγον ἀγαθόν; Θεολογική και Φιλοσοφική σημασία του έργου του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά. Διεθνές Συνέδριο για τον Άγιο Γρηγόριο Παλαμά, Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, από τις 7 έως τις 15 Μαρτίου 2012.
Η Θεολογική και Φιλοσοφική σημασία του έργου του: Η Ανωτάτη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης σε συνεργασία με το Πατριαρχικό Ίδρυμα Πατερικων Μελετών της Ιεράς Μονής Βλατάδων, το Ινστιτούτο Ορθοδόξων Χριστιανικών Μελετών του Κέμπριτζ (Αγγλίας), την Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, την Ιερά Μητρόπολη Βέροιας, Ναούσης και Καμπάνιας, την Ιερά Μητρόπολη Νεαπόλεως και Σταυρουπόλεως, την Ιερά Μητρόπολη Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης, τους Φίλους του Αγίου Όρους (FoMA), καθώς και άλλους επιστημονικούς, εκκλησιαστικούς και πολιτιστικούς φορείς διοργανώνουν διεθνές επιστημονικό συνέδριο με θέμα την θεολογική και φιλοσοφική σημασία του έργου του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά, Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης. Το αναλυτικό πρόγραμμα του Συνεδρίου το διαβάζουμε εδώ.
ΟΛΕΣ ΟΙ ΟΜΙΛΙΕΣ ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ:
Βίντεο Η Αγία οικογένεια των Παλαμάδων: Η παρούσα ταινία μικρού μήκους είναι μια όμορφη παρουσίαση του βίου της Αγίας Οικογένειας των Παλαμάδων, και ιδιαιτέρως του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, δια χειρός του φέροντος από της μοναχικής του κουράς το όνομα του Αγίου, Αρχιμ. Παλαμά Κυριλλίδη, Ηγουμένου της Μονής Θεοτόκου Καλλίπετρας της Σκήτεως Βεροίας. Είναι έκδοση της Ι. Μητροπόλεως Βεροίας, Ναούσης και Καμπανίας. Ευχαριστούμε θερμώς τον Πανοσ. π. Παλαμά για την άδεια δημοσιεύσεως της αξιόλογης εργασίας του. Ι. Μ. Θεοτόκου Καλλίπετρας Τ.Θ. 4 Ράχη Βεροίας. Προβλήθηκε το 2009.
The Holy Family of the palms: This short film is a beautiful presentation of the life of the Holy Family of the palms, and especially St. Gregory Palamas, hand carrier of the monastic tonsure in the name of the saint, Archimandrite. Palama Kyrillidi, Abbot of the Monastery of the Virgin Kallipetras Skiteos Veria. It's version of the Diocese of Veria, Naoussa and Campania. Warmly thank the Rev. Former long time to permit publication of the evaluation work. Holy Mary Kallipetras - PO 4 Back Veria. The texts were based on the book "SAINT GREGORY PALAMAS" the life and theology" the elder Theoklitos Dionysiates. Alexander gave Trompoukis - The Sound worked Akis Spanidis - The show was curated by Archim. Palamas Kyrillidis. Από: enoriaAZ
Βίντεο: Ομιλία για τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά και ένα θαύμα του Αγίου Πορφυρίου με την Hγουμένη Θεοξένη, από την Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Χρυσοπηγής στα Χανιά, Κρήτης.
Περί προσευχής 7:53 με οδηγό την διαδρομή του Αγ. Γρηγορίου Παλαμά
από τον εξαιρετικό Μητροπολίτη Μεσογαίας Νικόλαο Χατζηνικολάου.
Η σπηλιά όπου έζησε ο Άγιος Γρηγόριος ο
Παλαμάς από το 1326 έως το 1331.
Παλαμάς και Βαρλαάμ.» Περιεχόμενα: 22-03-2011
1. Περί του αγ. Γρηγορίου του Παλαμά.
Αναφορά σε δύο θέματα από την ζωή του.
Έργο, στο οποίο έχει θέσεις για τους Λατίνους. Ο άγιος Γρηγόριος έγραψε στο Άγιον Όρος δύο Αποδεικτικούς Λόγους περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος. Τους έγραψε εξαιτίας του Βαρλαάμ του Καλαβρού, ο οποίος εισήγαγε ένα θεολογικό αγνωστικισμό, κατοχυρώνοντας την διαλεκτική -φιλοσοφική μέθοδο στη θεολογία και όχι την αποδεικτική· γι αυτό και οι δύο Λόγοι του αγίου Γρηγορίου είναι αποδεικτικοί, στηριζόμενοι στην Αγία Γραφή και τους αγίους πατέρες.
Θέσεις για τους Λατίνους:
• Οι Λατίνοι είναι πειθήνια όργανα του Σατανά.
• Δεν θα έχουμε επικοινωνία μαζί σας, όσο λέτε ότι το Άγιο Πνεύμα προέρχεται και από τον Υιό.
• Το χειρότερο είναι ότι δεν θέλουν να επανέλθουν στην Ορθοδοξία, ενώ άλλες εκκλησίες που έπεσαν επανήλθαν. Παρομοιάζει την πτώση τους με αυτή του ελέφαντα, ο οποίος αν πέσει να κοιμηθεί χωρίς να στηρίζεται στα πόδια του, δεν μπορεί μετά να σηκωθεί λόγω του πάχους του και χρειάζεται βοήθεια. Ο δε παπισμός, έπεσε από τον εγωισμό και την υπερηφάνειά του και δεν δέχεται βοήθεια για να σηκωθεί.
Έλληνας από την Καλαβρία. Παπικός -Λατίνος, που ντύθηκε ως ορθόδοξος μοναχός και κέρδισε την εμπιστοσύνη του πατριάρχου με αποτέλεσμα να τον ορίσουν οι ορθόδοξοι, ως εκπρόσωπό τους στους διαλόγους με τους παπικούς. Οι παπικοί τον παρουσιάζουν ως ορθόδοξο και υποστηρίζουν ότι η διένεξή του με τον άγιο Γρηγόριο, ήταν στα πλαίσια της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κάποιοι ορθόδοξοι ερευνητές, παρασυρόμενοι από τους δυτικούς λένε επίσης ότι ήταν Ορθόδοξος. Άλλοι πάλι, τον θεωρούν αινιγματική μορφή.
Αναφορά σε μαρτυρίες συγγραφέων της εποχής, για τον Βαρλαάμ τον Καλαβρό, από τις οποίες βγαίνει το συμπέρασμα ότι δεν ήταν Ορθόδοξος.
3. Ερωτήσεις:
1. Περί της διαφοράς μεταξύ του «εκπορεύω» και «πέμπω».
2. Περί της χρησιμότητας του filioque στον παπισμό.
Θέσεις για τους Λατίνους:
• Οι Λατίνοι είναι πειθήνια όργανα του Σατανά.
• Δεν θα έχουμε επικοινωνία μαζί σας, όσο λέτε ότι το Άγιο Πνεύμα προέρχεται και από τον Υιό.
• Το χειρότερο είναι ότι δεν θέλουν να επανέλθουν στην Ορθοδοξία, ενώ άλλες εκκλησίες που έπεσαν επανήλθαν. Παρομοιάζει την πτώση τους με αυτή του ελέφαντα, ο οποίος αν πέσει να κοιμηθεί χωρίς να στηρίζεται στα πόδια του, δεν μπορεί μετά να σηκωθεί λόγω του πάχους του και χρειάζεται βοήθεια. Ο δε παπισμός, έπεσε από τον εγωισμό και την υπερηφάνειά του και δεν δέχεται βοήθεια για να σηκωθεί.
2. Ο Βαρλαάμ ο Καλαβρός.
Έλληνας από την Καλαβρία. Παπικός -Λατίνος, που ντύθηκε ως ορθόδοξος μοναχός και κέρδισε την εμπιστοσύνη του πατριάρχου με αποτέλεσμα να τον ορίσουν οι ορθόδοξοι, ως εκπρόσωπό τους στους διαλόγους με τους παπικούς. Οι παπικοί τον παρουσιάζουν ως ορθόδοξο και υποστηρίζουν ότι η διένεξή του με τον άγιο Γρηγόριο, ήταν στα πλαίσια της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Κάποιοι ορθόδοξοι ερευνητές, παρασυρόμενοι από τους δυτικούς λένε επίσης ότι ήταν Ορθόδοξος. Άλλοι πάλι, τον θεωρούν αινιγματική μορφή.
Αναφορά σε μαρτυρίες συγγραφέων της εποχής, για τον Βαρλαάμ τον Καλαβρό, από τις οποίες βγαίνει το συμπέρασμα ότι δεν ήταν Ορθόδοξος.
1. Περί της διαφοράς μεταξύ του «εκπορεύω» και «πέμπω».
2. Περί της χρησιμότητας του filioque στον παπισμό.
Κήρυγμα π. Θεοδώρου Ζήση - Η τελευταία
εικοσαετία του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά
"Ορθοδοξίας ο φωστήρ, Εκκλησίας το στήριγμα και διδάσκαλε, των μοναστών η καλλονή, των θεολόγων υπέρμαχος απροσμάχητος, Γρηγόριε θαυματουργέ, Θεσσαλονίκης το καύχημα, κήρυξ της χάριτος, ικέτευε δια παντός, σωθήναι τας ψυχάς ημών."
Ο π. Γ. Μεταλληνός για την B' Νηστειών Αγ. Γρηγόριος ο Παλαμάς (1987): Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ως ένας από τους καίριους κρίκους που μας συνδέει με την αλήθεια της Εκκλησίας. Η παρέμβαση του αγίου τη στιγμή που η ορθόδοξη θεολογία κινδύνευε να χάσει (μέσω των προτάξεων του Βαρλαάμ) τον εμπειρικό της χαρακτήρα, για να συσταλεί σε μια διανοητική ασχολία. Ως επίκεντρο του προβληματισμού, η καθοριστική διάκριση – από πλευράς Παλαμά – μεταξύ ουσίας και ενεργειών του Υψίστου. Δια της οποίας χαρίζεται η δυνατότητα στο κτιστό να μετάσχει στη ζωή του ακτίστου. Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος, σε θέση οικοδεσπότη, και ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, από θέση φιλοξενούμενου, τιμούν εν έτει, 1987, το νόημα της Β' Κυριακής των νηστειών, μέσα στα πλαίσια της εκπομπής της ΕΡΤ «Σήμερα είναι Κυριακή».
Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΠΡΕΣΒΥΤΕΡΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΕΤΑΛΛΗΝΟΥ ΠΟΥ ΕΚΦΩΝΗΘΗΚΕ ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΤΙΠΠΑ ΟΔΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΘΗΝΩΝ ΤΗΝ ΠΕΜΠΤΗ 9 ΜΑΡΤΙΟΥ 2018 ΓΙΑ ΤΟΝ ΑΓΙΟ ΓΡΗΓΟΡΙΟ ΤΟΝ ΠΑΛΑΜΑ.
Η Ορθόδοξη εμπειρία στα έργα του αγ. Γρηγορίου του Παλαμά και του Νίκου Γ. Πεντζίκη. Ο Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Σισανίου και Σιατίστης Αρχιμ. Εφραίμ μιλάει για τις ρίζες του Πεντζίκη έτσι όπως τις διέκρινε στην Ορθόδοξη ζωή και παράδοση και ιδιαίτερα στο έργο του αγίου Γρηγόριο τον Παλαμά. Η συνέντευξη δόθηκε με αφορμή τη διδακτορική διατριβή του π. Εφραίμ: «Στο Φρέαρ της αγάπης: Συνάντηση Γρηγορίου του Παλαμά και του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη».
Αγάπη και συγχώρεση στον Γρηγόριο Παλαμά και τον Ν. Γ. Πεντζίκη: Τον Απρίλιο του 2018 ο π. Εφραίμ Τριανταφυλλόπουλος, Πρωτοσύγκελος της Ι.Μ.Σιατίστης, ήταν προσκεκλημένος του π. Αλέξανδρου Καρυώτογλου στο Ιερό ναό του Αγίου Νικολάου Ραγκαβά και μέσα από δικά του προσωπικά βιώματα μας μύησε στην θεολογία του πεζογράφου Νίκου Πεμτζίκη και του Αγίου Γρηγορίου Παλαμά. «Ἀκολούθως», γράφει ο π. Εφραίμ, «μέσα ἀπὸ ἀποσπάσματα πεντζικικὰ γίνεται κατὰ τὸ δυνατὸν ἕνας ἐντοπισμὸς τοῦ πατερικοῦ καὶ εἰδικότερα τοῦ ἁγιοπαλαμικοῦ "βιώματος" τοῦ παιζω-γράφου, δηλαδὴ τῆς ἐν τῶ φωτὶ τοῦ Χριστοῦ ἐνίοτε διαμονῆς τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματός του, ἀλλέως πως τῆς συγκατοίκησης μὲ τὸν Χριστὸ καὶ τὸν Ἅγιο δεύτερο πολιοῦχο τῶν θεσσαλονικέων μέσα στὴν καρδιά του».
Αέναη επΑνάσταση | www.Sophia-Ntrekou.gr
Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς στην Αέναη ΕπΑνάσταση:
♦ ΑΦΙΕΡΩΜΑ Αέναη επΑνάσταση 14 Νοεμβρίου 2015
♦ Σοφία Ντρέκου 7 Μαρτίου 2015 (φώτο αφιέρωμα) Σχόλια
♦ Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία 15 Μαρτίου 2014
Nikos Vasilopoulos: Αυτό πρέπει να το μελετήσει, όποιος ασχολείται με τον Άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά. Είναι το εγχειρίδιο που ξανα-δίδαξε τον Άγιο στον ορθόδοξο κόσμο του 20ου αιώνα. J. Meyendorff, Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς καί η ορθόδοξη μυστική παράδοση, μτφρ. Ἐλ. Μάϊνας, εκδ. Ακρίτας, Ἀθήνα 1983 15 Νοεμβρίου 2013 στις 12:30 π.μ.
Nikos Vasilopoulos: Θα πρότεινα βέβαια για όποιον είναι σχολαστικός να μελετήσει το βιβλίο στα αγγλικά, καθώς η ελληνική μετάφραση είναι μάλλον κακή δυστυχώς. Επίσης υπάρχει στο διαδίκτυο (εφόσον αναφέρθηκες στη Δυτική πολεμική ενάντια στον Παλαμά) η διδακτορική διατριβή του εξαιρετικού Σταύρου Γιαγκαζόγλου για τον Παλαμά. 15 Νοεμβρίου 2013 στις 12:34 π.μ. του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών ''ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΘΕΩΣΕΩΣ. ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΟΛΟΓΙΑ ΣΤΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΠΑΛΑΜΑ''
Σοφία Ντρέκου: Όλοι θα πρέπει να είμαστε σχολαστικοί στην θεολογία του Γρηγορίου του Παλαμά. Μακάρι Νίκο να εντρυφούσαμε και να πράτταμε κατά την θεωρία του. 15 Νοεμβρίου 2013 στις 12:36 π.μ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.