.jpg)
Ο Όσιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός αγαπητοί αναγνώστες, μάς
εξηγεί με λίγα λόγια και σαφή, για το δόγμα της Αγίας Τριάδας.
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
«Πιστεύουμε σ' ένα Θεό, μία πρωταρχική αιτία, χωρίς αρχή, αδημιούργητη, αγέννητη, άφθαρτη και αθάνατη (...).
Πιστεύουμε σ' έναν Πατέρα, που είναι ή αρχή και ή αιτία όλων των δημιουργημάτων, που δε γεννήθηκε από κανέναν, που μόνος αυτός είναι χωρίς αρχική αιτία και αγέννητος ο οποίος είναι βέβαια δημιουργός όλων, άλλα κατ' ουσία Πατέρας ενός και μόνου, δηλαδή του μονογενή Υιού του, του Κυρίου και θεού και Σωτήρα μας Ιησού Χριστού, και είναι προβολέας του Παναγίου Πνεύματος (...).
Πιστεύουμε και σ' έναν Υιό του Θεού, το μονογενή, τον Κύριο μας Ιησού Χριστό, ο οποίος γεννήθηκε από την ουσία του Πατρός προαιωνίως φως που εξήλθε από το φως, Θεό αληθινό που γεννήθηκε από τον αληθινό Θεό Υιό που γεννήθηκε και δε δημιουργήθηκε, που είναι ομοούσιος με τον Πατέρα και είναι αυτός δια του οποίου δημιουργήθηκαν τα πάντα.
Ομοίως πιστεύομεν καὶ εἰς ἓν Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, τὸ Κύριον καὶ ζωοποιόν, τὸ ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον καὶ ἐν Υἱῷ ἀναπαυόμενον, τὸ τῷ Πατρὶ καὶ Υἱῷ συμπροσκυνούμενον καὶ συνδοξαζόμενον ὡς ὁμοούσιόν τε καὶ συναΐδιον,
Πιστεύουμε, επίσης, και σ' ένα Πνεύμα Άγιο, το Κύριο και ζωοποιό, το όποιο εκπορεύεται από τον Πατέρα και αναπαύεται στον Υιό, το οποίο προσκυνείται και δοξάζεται ομού με τον Πατέρα και τον Υιό, διότι είναι ομοούσιο και συναιώνιο στο Πνεύμα που πηγάζει από το Θεό, το ευθές, το ηγεμονικό, την πηγή της σοφίας και της ζωής και του αγιασμού, το οποίο είναι Θεός και συνυπάρχει και προσφωνείται ομού με τον Πατέρα και τον Υιό, αδημιούργητο, πλήρες, δημιουργικό, παντοκρατορικό, παντουργό και παντοδύναμο (...).
τὸ τοῦ Θεοῦ Πνεῦμα, τὸ εὐθές, τὸ ἡγεμονικόν, τὴν πηγὴν τῆς ζωῆς καὶ τοῦ ἁγιασμοῦ, Θεὸν σὺν Πατρὶ καὶ Υἱῷ ὑπάρχον καὶ προσαγορευόμενον, ἄκτιστον, πλῆρες, δημιουργόν, παντοκρατορικόν, παντουργόν, παντοδύναμον, ἀπειροδύναμον,
Είναι το Πνεύμα του Θεού, το ευθές, που εξουσιάζει το νου, πηγή ζωής και αγιασμού, που συνυπάρχει και το επικαλούμαστε μαζί με τον Πατέρα και τον Υιό· που είναι άκτιστο, πλήρες, δημιουργικό, κυριαρχικό, πανδημιουργικό, παντοδύναμο και απειροδύναμο·
πληροῦν οὐ πληρούμενον, μετεχόμενον οὐ μετέχον, ἁγιάζον οὐχ ἁγιαζόμενον, δεσπόζον πάσης τῆς κτίσεως οὐ δεσποζόμενον, παράκλητον ὡς τὰς τῶν ὅλων παρακλήσεις δεχόμενον, κατὰ πάντα ὅμοιον τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ, ἐκ τοῦ Πατρὸς ἐκπορευόμενον καὶ δι᾿ Υἱοῦ μεταδιδόμενον καὶ μεταλαμβανόμενον ὑπὸ πάσης τῆς κτίσεως
που κυριαρχεί σ’ όλη την κτίση χωρίς να διευθύνεται από κανένα, γεμίζει χωρίς να το γεμίζουν, μετέχουν σ’ αυτό και δεν μετέχει το ίδιο, αγιάζει και δεν αγιάζεται, και παρηγορεί διότι δέχεται τις παρακλήσεις όλων· είναι σ’ όλα όμοιο με τον Πατέρα και τον Υιό, εκπορεύεται από τον Πατέρα, μεταδίδεται μέσω του Υιού και το δέχεται όλη η κτίση.
καὶ δι᾿ ἑαυτοῦ κτίζον καὶ οὐσιοῦν τὰ σύμπαντα καὶ ἁγιάζον καὶ συνέχον, ἐνυπόστατον ἤτοι ἐν ἰδίᾳ ὑποστάσει ὑπάρχον, ἀχώριστον καὶ ἀνεκφοίτητον Πατρὸς καὶ Υἱοῦ καὶ πάντα ἔχον, ὅσα ἔχει ὁ Πατὴρ καὶ ὁ Υἱός, πλὴν τῆς ἀγεννησίας καὶ τῆς γεννήσεως.
Μ’ αυτό δημιουργείται και λαμβάνουν ουσία τα σύμπαντα, τα αγιάζει και τα συγκρατεί· είναι ενυπόστατο, έχει δηλαδή δική του υπόσταση, αχώριστο και συνδεδεμένο με τον Πατέρα και τον Υιό· τα έχει όλα, όσα έχει και ο Πατέρας και ο Υιός, εκτός από την ιδιότητα του αγέννητου και του γεννητού.
Καθένα ἀπὸ τὰ τρία πρόσωπα ἔχει τέλεια προσωπικὴ ὑπόσταση. Οἱ τρεῖς ὑποστάσεις ἀλληλοϋπάρχουν, γιὰ νὰ μὴν εἰσαγάγουμε νέα διδασκαλία περὶ πλήθους καὶ ὁμίλου θεῶν. Μὲ τὶς τρεῖς βέβαια προσωπικὲς ὑποστάσεις ἐννοοῦμε τὸ ἀσύνθετο καὶ ἀσύγχυτο, ἐνῶ μὲ τὸ ὁμοούσιο καὶ τὴν ἀλληλοΰπαρξη τῶν προσωπικῶν ὑποστάσεων καὶ τὴν ταύτιση τοῦ θελήματος καὶ τῆς ἐνέργειας καὶ τῆς δυνάμεως καὶ τῆς ἐξουσίας καὶ τῆς κίνησης γνωρίζουμε τὸ ἀδιαίρετο τῆς θείας φύσης καὶ τὴν ὕπαρξη ἑνὸς Θεοῦ. Διότι πράγματι ὑπάρχει ἕνας Θεός, ὁ Θεὸς καὶ ὁ Λόγος καὶ τὸ Πνεῦμα του.
Βιβλιογραφία: Ελληνική Πατρολογία Migne, Patrologia Graeca. Όσιος Ιωάννης Δαμασκηνός: Περί της Αγίας Τριάδος - Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου Πίστεως, Α' ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. J. -P. MIGNE, P.G, Ρ.Ο. 94, 808-833 - ζ΄ μέρος. Απόδοση στη Νεοελληνική Αρχιμ. Δωρόθεος Πάπαρης, Περὶ τῆς Ἁγίας Τριάδος – Για την Αγία Τριάδα. « ΣΗΜΕΡΟΝ ~ nektar (ο Μητροπολίτης Δράμας Δωρόθεος (κατά κόσμον Βασίλειος Πάπαρης) είναι Έλληνας Επίσκοπος και Μητροπολίτης Δράμας [εξελέγη στις 7 Οκτωβρίου 2022.
Ιωάννης ο Δαμασκηνός
Χειρόγραφο με απεικόνιση τον Όσιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό,
του 1760 μ.Χ. Βρίσκεται στη Mονή Δοχειαρίου, Άγιον Όρος
Αν θέλεις να γνωρίσεις τον Θεό, γνώρισε τον εαυτό σου.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός (περ. 676 – 4 Δεκεμβρίου 749) ήταν Βυζαντινός μοναχός και ιερέας. Γεννήθηκε στη Δαμασκό —εξ ου και το προσωνύμιό του— και ανήκε σε εξέχουσα οικογένεια. Ο πατέρας του Σέργιος, ήταν διοικητής της Δαμασκού, που ήταν τότε υποταγμένη στους Σαρακηνούς και «υπουργός» οικονομικών του Αβδούλ Μαλίκ (685- 705) Χαλίφη των Αράβων. Η οικογενειακή κατάσταση του Ιωάννη προσδιόρισε και τις σπουδές του. Ο πατέρας του εξαγόρασε την ελευθερία τού αιχμαλώτου μοναχού και άριστου διδασκάλου από τη Νότια Ιταλία, τού Κοσμά τού Σικελού, ο οποίος ανέλαβε την εκπαίδευση του Ιωάννη στους βασικούς τομείς της γνώσεως, δηλαδή την αριθμητική, την γεωμετρία, τη μουσική, την αστρονομία, τη ρητορική, τη φιλοσοφία του Πλάτωνα και αυτήν του Αριστοτέλη.
Ο Ιωάννης Δαμασκηνός διαδέχθηκε τον πατέρα του στην υπηρεσία του Χαλίφη και κατέλαβε ανάλογο αξίωμα κατά την εποχή του Χαλίφη Ουαλίντ (705-715). Τελικά όμως, αφού απαρνήθηκε τα εγκόσμια αξιώματα, με προτροπή του Πατριάρχη Ιεροσολύμων Ιωάννη Ε΄ χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και εγκαταστάθηκε στη μονή του Αγίου Σάββα, κοντά στα Ιεροσόλυμα, όπου έζησε όλη του τη ζωή μελετώντας και συγγράφοντας, κυρίως μουσικά έργα.
Ήταν εικονόφιλος και πολέμησε με σφοδρότητα τους εικονομάχους Αυτοκράτορες Λέοντα Γ' τον Ίσαυρο και τον γιο του Κωνσταντίνο Ε΄. Γράφοντας επιστολές, ζητούσε από τον λαό της Πόλης να τιμά τις εικόνες. Αναφέρεται, ότι ο Λέων Γ΄ διέταξε να μιμηθούν τη γραφή τού Ιωάννη και να στείλουν στο Χαλίφη πλαστή επιστολή του, με την οποία να φαίνεται, ότι ο Ιωάννης προσέφερε δήθεν τη Δαμασκό στους Βυζαντινούς. Ο Χαλίφης πείστηκε και τού έκοψε το δεξί χέρι, το οποίο όμως γιατρεύτηκε ως εκ θαύματος. Τότε έγραψε τον πρώτο ειρμό τού Κανόνα τού Α΄ ήχου «Σοῦ ἡ τροπαιοῦχος δεξιά, θεοπρεπῶς ἐν ἰσχὺϊ δεδόξασται».
Ερμηνεία:
Σού η τροπαιούχος δεξιά: Η δεξιά χειρ σου είναι εκείνη που κρατάει τα τρόπαια.
θεοπρεπώς εν ισχύϊ: Θεϊκά, με δύναμη.
δεδόξασται: Δόξα σου, δοξάζεσαι.
Το χέρι του επουλήθη ως εκ θαύματος, και έτσι έγραψε τον παραπάνω ειρμό, τιμώντας την θεϊκή δύναμη που του επέτρεψε να επουλώσει το τραύμα.
Στην ουσία, η φράση αναφέρει την επιπλέον τιμή της δεξιάς χειρός του Αγίου Ιωάννη, που δεν είναι απλά μια ανθρώπινη χειρ, αλλά μια χειρ που έχει λαμβάνει δύναμη και έχει γίνει τροπαιούχος, χάρη στην ευλογία του Θεού.
Χάρη στην ευγλωττία του ονομάσθηκε και «Χρυσορρόας», ενώ για το πλούσιο μουσικό του έργο ονομάστηκε «Μαΐστωρ της μουσικής». Ανακηρύχθηκε άγιος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία και η Καθολική εορτάζουν τη μνήμη του στις 4 Δεκεμβρίου. Επίσης αναγνωρίζεται ως άγιος από τη Λουθηρανική και την Αγγλικανική Εκκλησία.
Για την βιογραφία:
• Σιάσος Λάμπρος: «Τα όρια της κατηγοριακής σημαντικής στη θεολογία του Ιωάννη του Δαμασκηνού». Επιστημονική επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, 27 (1982), 339-372.
• Βλάσσιος Φειδάς: Εκκλησιαστική Ιστορία Α΄, Αθήνα 2002 (Γ΄ έκδοση)
Για την βιογραφία:
• Σιάσος Λάμπρος: «Τα όρια της κατηγοριακής σημαντικής στη θεολογία του Ιωάννη του Δαμασκηνού». Επιστημονική επετηρίδα Θεολογικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, 27 (1982), 339-372.
• Βλάσσιος Φειδάς: Εκκλησιαστική Ιστορία Α΄, Αθήνα 2002 (Γ΄ έκδοση)
Περισσότερα Θέματα: Όσιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός, Άγιο Πνεύμα
