Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής - Ο Ιατρός, Ο Ζωγράφος της Παναγίας και Συνοδοιπόρος του Παύλου (Aφιέρωμα) | Αέναη επΑνάσταση

Ο Άγιος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία με το Θείο Βρέφος.

Το σύμβολό του είναι ένας φτερωτός ταύρος το οποίο απεικονίζεται

στο κάτω μέρος της εικόνας. Icon of St. Luke by Kost' markovych

✍️ Εργασία – Επιμέλεια: Σοφία Ντρέκου
Αρθρογράφος – Columnist (Sophia Drekou)

Αφιέρωμα στον Άγιο Λουκά, τον ιατρό και ευαγγελιστή της χαράς∙ συγγραφέα του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων, ζωγράφο της Παναγίας και προστάτη των γιατρών, των καλλιτεχνών και των ανθρώπων της γνώσης.

🟦 Εισαγωγή: Ὁ Ἅγιος Λουκᾶς, ὁ Ἰατρὸς τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ὁ Ζωγράφος τῆς Χάριτος

Θεολογικό και αφηγηματικό προοίμιο.
Ξεκινάμε με μια ποιητική προτροπή: να μη μείνουμε στην επιφάνεια των γεγονότων, αλλά να κατανοήσουμε το πνευματικό βάθος της μορφής του Ευαγγελιστή Λουκά.

Η σύντομη αφήγηση που ακολουθεί δίνει μια συνοπτική βιογραφία του Αγίου, με βασικά στοιχεία:

Καταγωγή από την Αντιόχεια της Συρίας, ελληνική παιδεία, ιατρός και ζωγράφος.

Συγγραφέας του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων.

Στενός συνεργάτης και μαθητής του Αποστόλου Παύλου, που τον συνόδευσε σε αποστολές και στη ρωμαϊκή αιχμαλωσία.

Πρώτος αγιογράφος της Παναγίας, δημιουργός των πρώτων εικόνων της Θεοτόκου.

Μαρτύρησε πιθανόν στη Θήβα ή στην Έφεσο, σε ηλικία περίπου ογδόντα τεσσάρων ετών.

Τιμάται στις 18 Οκτωβρίου, ενώ η Κατάθεση των Τιμίων Λειψάνων του εορτάζεται στις 20 Ιουνίου.

Θεωρείται προστάτης γιατρών, καλλιτεχνών και μαθητών στη Δύση.

Το ύφος του αφιερώματος είναι κατηχητικό και στοχαστικό: συνδυάζει βιογραφική πληροφόρηση με πνευματική πρόσκληση, καλώντας τον αναγνώστη να δει στο πρόσωπο του Λουκά τον άνθρωπο της επιστήμης, της τέχνης και της πίστης, εκείνον που μετέτρεψε τη γνώση σε ταπεινή διακονία και την τέχνη σε θεολογία.

Ο Απ. Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια του αρχαίου

Πόντου (σημ. Συρία) και ήταν γιατρός και ζωγράφος.

Διαβάζεις για τον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή

και δεν βλέπεις τη μεγαλοσύνη του

δεν αντιλαμβάνεσαι πόσο τον επηρέασε

η αγάπη του Αποστόλου Παύλου

και θεωρείς απλώς ότι πρόκειται

για άλλο ένα Ευαγγέλιο.

Πρόσεξε τις λεπτομέρειες δες τις αναφορές,

ακολούθα τη σκέψη και θα γίνεις πιο πιστός

και πιο ανθρώπινος χάρη στο φως

μιας βαθιάς γνώσης.

Ο Λουκάς (Αντιόχεια, 1 π.Χ. ή 4 μ.Χ. - Θήβα ή Έφεσος, Μάρτιος 84 μ.Χ.) είναι Ελληνικής καταγωγής χριστιανός του 1ου αιώνα μ.Χ. και συγγραφέας του ομώνυμου Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων, βιβλία τα οποία περιλαμβάνονται στην Αγία Γραφή και πιο συγκεκριμένα στην Καινή Διαθήκη. 

Αναφέρεται ονομαστικά τρεις φορές στη Καινή Διαθήκη και είναι λίγα τα στοιχεία που υπάρχουν για το πρόσωπό του. Θεωρείται άγιος και ως ένας από τους τέσσερις Ευαγγελιστές της εκκλησίας. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις κήρυξε στη Νότια Ευρώπη και μαρτύρησε στην Ελλάδα.

Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 18 Οκτωβρίου. Θεωρείται επίσης άγιος από την Καθολική, την Λουθηρανική, την Αγγλικανική και άλλες Προτεσταντικές εκκλησίες.

Σύντομος Βίος​

Ήταν ιατρός (Κολοσσαείς: 14), ελληνικής καταγωγής. Έγινε χριστιανός προερχόμενος από τους Εθνικούς. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Παύλου και τον συνόδεψε σε πολλές από τις περιοδείες του και κατηχήθηκε από αυτόν. Από τον πρώτο πληθυντικό που χρησιμοποιεί στο βιβλίο των Πράξεων, συμπεραίνεται ότι συνόδευσε τον Παύλο στη Τρωάδα, πήγε μαζί του στη Μακεδονία και έπειτα μέχρι τους Φιλίππους. (Πραξ. 16:10) Όταν ο Παύλος πήγε από τους Φιλίππους στην Ιερουσαλήμ, ο Λουκάς τον ακολούθησε και πάλι (Πράξ. 20,6-21,18), καθώς επίσης και στη Ρώμη (Πράξ. 27,1). Ήταν συνεπιβάτης με τον Παύλο στο πλοίο που ναυάγησε (Πράξ. 28,2) και έφτασε μαζί του στις Συρακούσες και τους Ποτιόλους (Πράξ. 28,12-26). Μάλιστα όταν ο Παύλος ήταν φυλακισμένος στην Ρώμη μόνο ο Λουκάς ήταν μαζί του (Β' Τιμ. 4:11).

► Δείτε: Ο Απόστολος Παύλος ως συνεχιστής του Έργου Του - Ν. Λυγερός

Ο Λουκάς γνώριζε πολύ καλά και τη ζωγραφική τέχνη. Μάλιστα σε αυτόν αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου με τον Ιησού Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της (μία υπάρχει μέχρι σήμερα στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου), καθώς και αυτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Παλαιά παράδοση, παρουσιάζει το Λουκά ως ζωγράφο αρκετών εικόνων της Θεοτόκου Μαρίας. Την παράδοση αυτή υιοθετεί η ορθόδοξη υμνολογία κατά τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα προς τη Θεοτόκο, «Άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν, την ιστορηθείσα υπό του Αποστόλου Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν».

Δεν είναι γνωστά με ακρίβεια τα γεγονότα της ζωής του Λουκά μετά το μαρτύριο του Παύλου. Είναι πιθανό ότι λόγω του διωγμού των χριστιανών, θα πρέπει να εγκατέλειψε τη Ρώμη. Σύμφωνα με τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, ο Λουκάς συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων μαρτύρων της Εκκλησίας. Κατά τον Νικηφόρο Κάλλιστο, ο Λουκάς υπέστη μαρτυρικό θάνατο, αφού τον έγδαραν ζωντανό και κατόπιν τον κρέμασαν σε μία ελιά στην Έφεσο σε ηλικία 80 ετών, ενώ σύμφωνα με τον Ιερώνυμο πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών.

Κατά τα λεγόμενα του Συμεών του Μεταφραστή, του Ισίδωρου Σεβίλλης και του Ιερώνυμου, το 357 μ.Χ., τα λείψανα του μετακομίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Ο Ιερώνυμος προσθέτει και την πληροφορία ότι η μεταφορά έγινε μαζί με τα οστά του Αποστόλου Ανδρέα.

Στον Δυτικό χριστιανικό κόσμο, ο Άγιος Λουκάς είναι προστάτης των καλλιτεχνών, των γιατρών, των χειρουργών, των μαθητών και των κρεοπωλών.

Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη 

Εκκλησία στις 18 Οκτωβρίου.

Η κατάθεση των Τιμίων Λειψάνων του 

στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων 

Κωνσταντινουπόλεως στις 20 Ιουνίου.

🟦 Ο βίος του Αγίου Λουκά, γραμμένο από ιατρική και θεολογική οπτική (βασισμένος στο κείμενο του Δρ. Κωνσταντίνου Κονταξόπουλου, πρώην Διευθυντή του Ασκληπιείου Βούλας)

Μονή Αγίας Αικατερίνης, Σινά, Αίγυπτος Ευαγγέλιο [κώδικας 204], σελ. 12

Ο Δρ. Κωνσταντίνος Κονταξόπουλος παρουσιάζει έναν εκτενή, τεκμηριωμένο βίο του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή, γραμμένο από ιατρική και θεολογική οπτική. Ο συγγραφέας, γιατρός και πιστός, αναδεικνύει τον Λουκά ως πρότυπο επιστήμονα, ιεραποστόλου και αγίου, που συνέδεσε αρμονικά την επιστήμη της ιατρικής με την πίστη στον Θεό. Το άρθρο του Κονταξόπουλου δεν είναι απλή βιογραφία· είναι μια συνάντηση επιστήμης και θεολογίας, όπου ο Λουκάς προβάλλεται ως πρότυπο για κάθε άνθρωπο γνώσης και πίστης. Δείχνει πώς ο γιατρός που θεράπευε τα σώματα έγινε ευαγγελιστής που θεράπευσε ψυχές, μεταφέροντας μέσα στην ιατρική και στην ιστορία τη θεραπευτική δύναμη του Χριστού.

🟦 Λουκάς ο Ιατρός ο Αγαπητός - Εκτενής Βίος του Ευαγγελιστή

Η ανθρώπινη και πνευματική καταγωγή του Λουκά:
– Καταγωγή από την Αντιόχεια της Συρίας, ελληνική παιδεία, γνώση φιλοσοφίας, ιατρικής και τεχνών.
– Χαρακτηρίζεται ως «Ἕλλην το γένος» και «ιατρός ο αγαπητός», όπως τον αποκαλεί ο Απόστολος Παύλος (Κολ. 4,14).

Μέσα στην εκλεκτή χορεία των θαυμαστών Αγίων γιατρών, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, έχει να μας παρουσιάσει μια λαμπρή προσωπικότητα, ένα μεγάλο και σπουδαίο γιατρό τον Άγιο Ευαγγελιστή και Απόστολο Λουκά. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι ο πρώτος γιατρός του χριστιανικού κόσμου και το καύχημα των γιατρών όλων των αιώνων, διότι αυτός αξιώθηκε από το Θεό να γράψει, στο ιερό ευαγγέλιο του, για τη ζωή, τον θάνατο και την ανάσταση αυτού του ιδίου του Κυρίου και Θεού μας Ιησού Χριστού.

Και αργότερα στο δεύτερο βιβλίο του, τις Πράξεις των Αποστόλων, αξιώθηκε να γράψει για την ίδρυση της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα την εξάπλωση του Χριστιανισμού στην Παλαιστίνη και τα άλλα ειδωλολατρικά έθνη μέχρι της Ρώμης. Επίσης για την ζωή και δράση των δύο κορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, ιδίως δε του δευτέρου. Θα πρέπει λοιπόν να είναι υπερήφανοι οι χριστιανοί γιατροί, γιατί ένας Άγιος συνάδελφός τους καταξιώθηκε να περιγράψει τα μεγαλεία του Θεού. 

Ο Άγιος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και όπως φαίνεται ήταν ελληνικής καταγωγής, δηλαδή οι πρόγονοί του ήταν Έλληνες που είχαν εγκατασταθεί από χρόνια στην Συρία . Όπως ήταν φυσικό μέχρι την νεανική του ηλικία πίστευε στην ειδωλολατρική θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων, την οπoία είχε διδαχθεί από τους γονείς του. Από μικρός ήταν πολύ έξυπνος και φιλομαθής. Αγαπούσε πολύ τα γράμματα και έμαθε εκτός από τα ελληνικά και άλλες δύο γλώσσες: τα εβραϊκά και τα συριακά. Στην περίφημη για την εποχή εκείνη Σχολή της Ταρσού εσπούδασε την εθνική παιδεία κατά τα Ελληνικά πρότυπα. Είχε επίσης μεγάλο ταλέντο στην ζωγραφική. Ακόμα εσπούδασε την ιατρική επιστήμη που του άρεσε πολύ και έγινε ένας καλός γιατρός. 

🟦 Η ιατρική, αποστολική και συγγραφική του δράση:
– Συνάντηση με τον Απόστολο Παύλο και συμμετοχή στις αποστολικές περιοδείες.
– Σύνταξη του Κατά Λουκάν Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων με απαράμιλλη επιστημονική ακρίβεια και θεολογικό βάθος.
– Εξαιρετική χρήση της ελληνικής γλώσσας, πλούσια σε ιατρικούς και φιλοσοφικούς όρους.

Με την ιδιότητα του γιατρού ήλθε στην Ελλάδα τον καιρό που αυτοκράτορας στην Ρώμη ήταν ο Τίτος Κλαύδιος το 42 μ.Χ. και έκανε την εγκατάσταση του στην Θήβα της Βοιωτίας, όπου ασκούσε την ιατρική και ιδίως τις παθήσεις των οφθαλμών και θεράπευε τους ασθενείς. Όμως ο μεγάλος σταθμός της ζωής του υπήρξε η συνάντηση του με τον Απόστολο Παύλο. Τον κορυφαίο Απόστολο γνώρισε όταν εκείνος έκανε την πρώτη αποστολική του πορεία. Αμέσως το φλογερό κήρυγμα του Αποστόλου των εθνών τον εσαγήνευσε. 

Το κήρυγμα της αγάπης του Θεανθρώπου, οι γλυκείς λόγοι του Ναζωραίου, που άκουσε από τον Παύλο, και γενικά η φιλοσοφία της νέας Θρησκείας τον αιχμαλώτισαν. Έτσι γίνεται γρήγορα πιστός οπαδός του Χριστιανισμού, εγκαταλείποντας την πατρική του Θρησκεία και συγχρόνως γίνεται στενός ακόλουθος του κορυφαίου Αποστόλου. Και επειδή ο Άγιος Παύλος υπήρξε εκ φύσεως φιλάσθενος ο Λουκάς σαν γιατρός που ήταν, προσέφερε σ' αυτόν τις ιατρικές του υπηρεσίες (Β' Κόρινθ. ιβ' 7).

Αναμφισβήτητα ο Λουκάς υπήρξε όχι μόνο ο απλός συνοδός και προσωπικός γιατρός του Αποστόλου Παύλου, αλλά παράγοντας που συνέβαλε ενεργά και επέδρασε αποφασιστικά και με ιδιάζοντα ευεργετικό τρόπο, στην επιτυχία του χριστιανικού κηρύγματος σε ολόκληρο τον εθνικό κόσμο. Και αυτό, γιατί ο Λουκάς, λόγω των προσωπικών του γνωριμιών, χάρις στο ιατρικό του επάγγελμα, άνοιγε κατά τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο όλες τις πύλες και τις οδούς, για την ευκολότερη και πιο πειστική διάδοση του ευαγγελικού κηρύγματος μεταξύ όλων των κοινωνικών στρωμάτων και τάξεων του λαού. Παρακολουθεί τον Παύλο με ενθουσιασμό και αυτοθυσία σε πολλά μέρη από τις επόμενες περίφημες αποστολικές περιοδείες του. Συγκεκριμένα κατά την δεύτερη αποστολική πορεία ακολούθησε τον Παύλο από την Τρωάδα της Μικράς Ασίας στους Φιλίππους της Μακεδονίας. Κατά την τρίτη πορεία, τον ακολούθησε από τους Φιλίππους έως τα Ιεροσόλυμα και από την Καισαρεία της Παλαιστίνης μέχρι την Ρώμη. 

Στα δύο τελευταία κεφάλαια των Πράξεων των Αποστόλων (27 & 28) ο Άγιος Λουκάς, ο αφοσιωμένος αυτός μαθητής του Αποστόλου Παύλου δίνει με ζωηρή και ακριβή περιγραφή την περιπετειώδη και επικίνδυνη αύτη θαλάσσια διαδρομή από την Καισαρεία μέχρι την αιώνια πόλη, την Ρώμη. Η Καισαρεία, η παραλιακή πόλη της Παλαιστίνης, από την οποία αποπλεύσανε δέσμιος ο Παύλος με τους συνεργάτες του, τον Λουκά και τον Αρίσταρχο απ' την Μακεδονία, και μαζί με 276 ακόμα συνταξιδιώτες, η Σιδώνα στην Φοινικική παραλία, τα Μύρα της Λυκίας, οι Καλοί Λιμένες στα νότια παράλια της Κρήτης, το προξενηθέν ναυάγιο του πλοίου, το νησί Μάλτα που παρέμειναν για τρεις μήνες, οι Συρακούσες της Σικελίας, το Ρήγιο και οι Ποτίολοι στην Κάτω Ιταλία υπήρξαν οι κυριότεροι σταθμοί αυτού του περιπετειώδους ταξιδιού. Στην τελευταία αύτη πόλη βρήκαν και χριστιανική παροικία. Η εξιστόρηση του Ευαγγελιστού Λουκά προκάλεσε ανέκαθεν το ενδιαφέρον των ιστορικών, γιατί απ' αυτήν διδασκόμαστε πολλά για την ναυτιλία στους χρόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Αλλά ο Λουκάς ήταν ακόμα μαζί με τον Απόστολο Παύλο τόσο κατά την πρώτη φυλάκισή του, όσο και κατά την δεύτερη που αυτός υπήρξε μόνος μαζί με τον Απόστολο. Μετά το μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου στην Ρώμη κατά τον διωγμό του Νέρωνα το 64 μ.Χ. ο Άγιος Λουκάς αφού πρώτα του δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσει τους αυτόπτες μάρτυρες και Απόστολους έρχεται στην Αχαΐα της Πελοποννήσου για να γράψει εκεί το περίφημο Ευαγγέλιό του. Τις πλούσιες και πολύτιμες εμπειρίες του τόσων χρόνων, από αυτά τα Θαυμάσια και κοσμοσωτήρια που άκουσε και είδε θέλει να τα καταγράψει λεπτομερώς για να διασωθούν και να μείνουν αναλλοίωτα εις τους αιώνες.

► Δείτε επίσης: Τι λένε οι άγιοι Πατέρες για τον απόστολο Παύλο;

Εκθέτει λοιπόν τα σχετικά κοσμοϊστορικά και ανθρωποσωτήρια γεγονότα, με μεθοδικότητα και με χρονολογική ακρίβεια, σαν επιστήμονας που ήτανε και άνθρωπος των γραμμάτων, και κατέχοντας άριστα την ελληνική γλώσσα, ώστε δικαίως να θεωρείται ο κατ' εξοχήν ιστορικός των πρώτων χρόνων του Χριστιανισμού.

Αλλά εκτός από την μεθοδικότητα και την χρονολογική ακρίβεια που υπάρχουν στο ιερό Ευαγγέλιό του, αυτό συμπληρώνει ακόμα και τα δύο προηγούμενα ιερά Ευαγγέλια, διότι μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για ορισμένα σπουδαιότατα γεγονότα της Χριστιανικής Θρησκείας που δεν τα αναφέρουν στα ιερά κείμενά τους ο Ευαγγελιστής Ματθαίος και ο Ευαγγελιστής Μάρκος.

Έτσι π.χ. αυτός διηγείται ζωηρότερα από τους άλλους την Γέννηση του Χριστού. Όταν διαβάζει κανείς από το Ευαγγέλιό του τα γεγονότα, νομίζει ότι βλέπει το Χριστό βρέφος, ξαπλωμένο στην φάτνη. Βλέπει τους ποιμένες να θαυμάζουν μπροστά στο μυστήριο της Θείας οικονομίας και τους Αγγέλους να ψάλλουν το «Δόξα εν υψίστοις Θεώ...».

Τις πληροφορίες αυτές ίσως να τις άκουσε από την Παναγία Μητέρα του Χριστού.

Επίσης στο κείμενο των δύο υπέροχων βιβλίων του, γίνεται χρήση ιατρικών όρων και ιατρικών εκφράσεων, οι οποίες συνήθως βρίσκονται σε ιατρικούς συγγραφείς. Όλα αυτά δείχνουν ότι ο συγγραφέας αυτών των βιβλίων υπήρξε γιατρός. Και το Ευαγγέλιο του και τις Πράξεις των Αποστόλων ο Άγιος Λουκάς τα γράφει για χάρη κάποιου επίσημου προσώπου, του Θεόφιλου, τον οποίον ονομάζει «κράτιστον» και που [κατά μία άποψη] ήταν τότε ηγεμόνας της Αχαΐας.

Ο Θεόφιλος είχε κατηχηθεί στην χριστιανική θρησκεία από αποστολικούς άνδρες, της πρώτης χριστιανικής γενιάς. Είχε όμως ανάγκη για να στηρίξει και να εδραιώσει καλύτερα την πίστη του και από έγγραφες πηγές. Αυτές λοιπόν τις πηγές του τις προσφέρει ο Λουκάς πρώτα με το Ευαγγέλιο του, τον «πρώτον λόγον» όπως τον ονομάζει και αργότερα με το δεύτερο βιβλίο του προς τον Θεόφιλο, δηλαδή τις Πράξεις των Αποστόλων. Έτσι στην αρχή ο ηγεμόνας Θεόφιλoς και κατόπιν όλοι οι χριστιανοί εκείνης της εποχής, αλλά και μετέπειτα οι χριστιανοί όλων των αιώνων έμαθαν από τον Λουκά όλα τα θαυμάσια και εξαίσια που πραγματοποιήθηκαν από το Θεό για την σωτηρία του ανθρώπινου γένους.

Όμως ο Άγιος Λουκάς δεν υπήρξε μόνον ο Ευαγγελιστής, αλλά και ο σπουδαίος Απόστολος, γιατί δεν αρκέστηκε μόνο να γράψει το ιερό Ευαγγέλιο του, αλλά θέλησε και να το κηρύξει με την ζωντανή παρουσία του σε διάφορα σημεία της Ευρώπης. Έτσι αφού ο Λουκάς κήρυξε πρώτα το Ευαγγέλιο στον Ελλαδικό χώρο όπως στην Αχαΐα, την Βοιωτία και την Μακεδονία, μετά πήγε σε μακρινά μέρη, όπως στην Δαλματία και την Γαλλία, μερικοί ακόμα υποστηρίζουν ότι πήγε και στην Ιταλία και την Αφρική.

🟦 Η καλλιτεχνική και αγιογραφική του παράδοση:
– Ο συγγραφέας υπογραμμίζει ότι ο Λουκάς θεωρείται ο πρώτος ζωγράφος της Παναγίας, θεμελιώνοντας την ιερή τέχνη της εικονογραφίας.
– Αναφέρεται στη θεραπευτική χάρη του αγίου μετά θάνατον, ιδίως σε ασθενείς με παθήσεις των ματιών, και στη μετακομιδή των λειψάνων του στην Κωνσταντινούπολη.

Εκτός όμως από το θαυμάσιο συγγραφικό του έργο και την σπουδαία ιεραποστολική του δράση, ο Άγιος Λουκάς, είχε και ένα μεγάλο καλλιτεχνικό ταλέντο, είχε μεγάλη κλίση προς την ζωγραφική. Πηγές που του έδιναν εμπνεύσεις στην ζωγραφική του τέχνη ήταν οι μεγάλες προσωπικότητες της νέας αληθινής θρησκείας που τόσο τον είχε συγκλονίσει και τόσο πολύ είχε αφοσιωθεί ολόψυχα σ' αυτήν από την νεανική του ηλικία. 

Ο Σωτήρας Χριστός, ο λυτρωτής του κόσμου, που τόσο τον είχε αγαπήσει και είχε αφιερώσει την ζωή του σ' αυτόν, τον ενέπνευσε να ζωγραφίσει τον καλό Ποιμένα Χριστό που φέρει στους ώμους του το απολωλός πρόβατο. 

St. Luke icon [painting the Theotokos] by Dragan Jovanovic

Ο απέραντος θαυμασμός και σεβασμός του προς το πρόσωπο της Παναγίας, της αγνής κόρης της Ναζαρέτ που καταξιώθηκε από το Θεό να γίνει μητέρα του Θεανθρώπου Ιησού τον έκανε να φιλοτεχνήσει μερικές ωραίες εικόνες της Θεοτόκου που φέρει στις αγκάλες της το Θείο βρέφος. Η αγάπη του επίσης και ή αφοσίωση του προς τον αγαπητό του διδάσκαλο Παύλο, που αυτός ήταν ή αιτία να ασπασθεί τον χριστιανισμό και για αρκετά χρόνια τον ακολούθησε στα περιπετειώδη ιεραποστολικά ταξίδια του και στο τέλος έφυγε από αυτήν την ζωή με μαρτυρικό θάνατο, τον έκαναν να τον ζωγραφίσει σε εικόνα μαζί με τον άλλο κορυφαίο επίσης, Απόστολο Πέτρο.

Το ωραίο παράδειγμα του Αγίου Λουκά να απεικονίζει τις μορφές των Αγίων σε εικόνες, το μιμήθηκαν κατόπιν πολυάριθμοι χριστιανοί καλλιτέχνες δια μέσου των αιώνων και δημιούργησαν περίφημoυς καλλιτεχνικούς Θησαυρούς, μέχρι σήμερα. Έτσι ο Λουκάς υπήρξε ο πρώτος καλλιτέχνης ζωγράφος της Χριστιανικής Θρησκείας και μπορεί να θεωρηθεί ο ιδρυτής της χριστιανικής αυτής τέχνης. Ακόμα και σήμερα ύστερα από τόσους αιώνες σώζονται άγιες εικόνες του.

Λέγεται ότι μια παλιά εικόνα της Παναγίας στην Μόνη του Μεγάλου Σπηλαίου είναι έργο του Αγίου Λουκά. Επίσης υποστηρίζεται ότι η εικόνα της Παναγίας Σουμελά στην ομώνυμη Μονή είναι και αυτή έργο δικό του. Ύστερα από ένα μακρύ και περιπετειώδη βίο, αλλά πλούσιο σε χριστιανικό και ιεραποστολικό έργο ο Άγιος Λουκάς εγκατέλειψε την επίγεια ζωή στα ογδόντα τέσσερα χρόνια του και πήγε στην αιώνια ζωή και μακαριότητα.

Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο θάνατός του υπήρξε μαρτυρικός.

Ενταφιάστηκε στην Θήβα της Βοιωτίας μέσα σε μια μαρμάρινη λάρνακα που σώζεται μέχρι σήμερα και στον ιερό τάφο του σύμφωνα με την παράδοση κάθε χρόνο την ημέρα της μνήμης του στις 18 Οκτωβρίου, γινότανε πολύ σπουδαία θαύματα θεραπείας πολλών ασθενών από οφθαλμικές παθήσεις και με τα οποία ο Χριστός έδειξε στον κόσμο την αγιότητα του.

Το έτος 357 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος, γιος του Αγίου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, τον μεγάλο Δούκα της Αιγύπτου και Μάρτυρα, να μεταφέρει τα τίμια λείψανα του Αγίου Λουκά στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν το εικοστό έτος της βασιλείας του Κωνσταντίου, που πραγματοποιήθηκε η μεταφορά των λειψάνων του Αγίου και κατέθεσαν αυτά στο Ναό των Αγίων Αποστόλων της Κωνσταντινουπόλεως δίπλα στα τίμια λείψανα των Αγίων Αποστόλων Ανδρέα και Τιμόθεου.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 18 Οκτωβρίου, την δε κατάθεση των τιμίων λειψάνων του στο Ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως εορτάζει στις 20 Ιουνίου.

Ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς με το βαρυσήμαντο χριστιανικό του έργο αποδείχθηκε άξιος εργάτης του Χριστού γιατί όπως λέγει και ένα απολυτίκιο του, αφού καταυγάσθηκε ο ίδιος με το πνευματικό και υπερκόσμιο φως του Σωτήρος Χριστού μετέδωσε και μεταδίδει ακόμη και μέχρι σήμερα αυτό το υπέροχο φως σ' όλη την οικουμένη με τα δύο αιώνια και αθάνατα βιβλία του, δηλαδή με το ιερό του Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων.

🟦 Η πρότυπος «σχολή δημοσιογραφίας του Αγίου Λουκά»,
ο πρώτος δημοσιογράφος - ρεπόρτερ της ιστορίας (ΕΔΩ)

San Luca Polyptych (central panel) 1453 Tempera 

on panel, 140 x 67 cm Pinacoteca di Brera, Milan

Το κείμενο παρουσιάζει τον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή ως τον πρώτο ρεπόρτερ της ιστορίας, έναν δημοσιογράφο της αλήθειας, που συνέγραψε δύο «ρεπορτάζ» μοναδικά: το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων. Με σύγχρονο ύφος και παιδαγωγική έμπνευση, ο συγγραφέας δείχνει πως ο Λουκάς δεν ήταν απλώς ιερός συγγραφέας, αλλά ερευνητής, ιστορικός και πιστός μάρτυρας, που κατέγραψε τα γεγονότα «ἐξ ἀρχῆς ἀκριβῶς», όπως ο ίδιος γράφει στον πρόλογό του.

Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τη μεταφορά της «σχολής δημοσιογραφίας του Αγίου Λουκά», όπου ο αναγνώστης καλείται να «φοιτήσει» διαβάζοντας τα δύο έργα του. Στην αφήγηση ξεχωρίζουν τα εξής σημεία: Διαβάστε όλο το άρθρο ➤

🧬 Τα λείψανα του Αγίου Λουκά και η σύγχρονη επιστημονική έρευνα

Το δεξί χέρι που αποτύπωσε την μορφή και αγιογράφησε τις θαυματουργές εικόνες, της Παναγίας μας. Φυλάσσεται στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου του Νέου στον οικισμό Κορίτσα του δημοτικού διαμερίσματος Κλειτσός, στον Δήμο Φουρνά στα Άγραφα της Ευρυτανίας.

«Τα λείψανα του Αγίου Λουκά και οι επιστημονικές έρευνες» είναι ένα σπάνιο, πλούσιο και απολύτως τεκμηριωμένο κείμενο, με ιστορική και επιστημονική αξία.

Το αρχείο αποτελεί απόσπασμα από το βιβλίο «Απόπειρες διαλόγου» του Ανδρέα Κ. Ντεληθέου, Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών (Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης, 2009). Πρόκειται για μια ιστορική και ιατροδικαστική μελέτη που καταγράφει βήμα προς βήμα τη διαδρομή των λειψάνων του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή μέσα στους αιώνες και τη σύγχρονη επιστημονική επιβεβαίωση της αυθεντικότητάς τους.

Το κείμενο συνδυάζει εκκλησιαστική παράδοση, ιστορικά τεκμήρια και ιατρικές–βιολογικές μεθόδους (ραδιοχρονολόγηση C14, ανάλυση DNA), παρουσιάζοντας μια εντυπωσιακή γέφυρα πίστης και επιστήμης.

Τα βασικά σημεία της μελέτης:

• Η ιστορική διαδρομή των λειψάνων:
Από τη Θήβα της Βοιωτίας, όπου ετάφη ο Ευαγγελιστής, στην Κωνσταντινούπολη (338 μ.Χ.) και κατόπιν στην Πάδοβα της Ιταλίας, στη βασιλική της Αγίας Ιουστίνης. Τα αρχεία της Πάδοβας μαρτυρούν την παρουσία του λειψάνου ήδη από το 1177 μ.Χ.

• Η επιστημονική έρευνα του 1998–2001:
Με πρωτοβουλία του Καθολικού Καρδιναλίου της Πάδοβας Antonio Mattiazzo, συγκροτήθηκε διεπιστημονική επιτροπή πανεπιστημίων Ιταλίας, Αγγλίας και Η.Π.Α.
Τα ευρήματα:

• Ο σκελετός ανήκε σε άνδρα ελληνικής περιοχής, ηλικίας 80+ ετών, με παθήσεις που ταιριάζουν σε ιατρό της εποχής (οστεοπόρωση, εκφυλιστικές αλλοιώσεις).

• Η ραδιοχρονολόγηση (C14) έδειξε περίοδο θανάτου 72–416 μ.Χ., απολύτως συμβατή με τη ζωή του Λουκά (περ. 150 μ.Χ.).

• Η ανάλυση μιτοχονδριακού DNA επιβεβαίωσε ότι το δείγμα ανήκει σε πληθυσμό της Ανατολικής Μεσογείου του 2ου αιώνα μ.Χ.

• Η εκπληκτική σύμπτωση με το κρανίο της Πράγας:
Το κρανίο που φυλασσόταν στον καθεδρικό του Αγίου Βίτου στην Πράγα ταίριαξε απόλυτα ανατομικά με τον σκελετό της Πάδοβας, επιβεβαιώνοντας ότι ανήκουν στο ίδιο πρόσωπο.

• Η επιστροφή στην Ελλάδα:
Το 1998–2001, μετά την ολοκλήρωση των ερευνών, η Καθολική Εκκλησία, ύστερα από αίτημα του τότε Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας Ιερωνύμου (σημερινού Αρχιεπισκόπου Αθηνών), επέστρεψε ένα τμήμα του ιερού λειψάνου στη Θήβα, στον τάφο του Ευαγγελιστή.

• Ο ελλαδικός κύκλος – Το λείψανο στην Ευρυτανία:
Η μελέτη κλείνει με την αναφορά στο ιερό κειμήλιο της δεξιάς ωλένης του Αγίου Λουκά, το οποίο σύμφωνα με ιστορικά σιγίλια και παραδόσεις φυλάσσεται στη Μονή Αγίου Νικολάου του Νέου στην Κορίτσα–Φουρνά Ευρυτανίας. Το γεγονός τεκμηριώνεται με επιστολές επισκόπων του 18ου αιώνα και συγκλονιστικές μαρτυρίες διάσωσης του κειμηλίου κατά την Κατοχή.

Το επίμετρο του συγγραφέα συγκινεί βαθιά: τονίζει πως το θαύμα δεν είναι τα υπερφυσικά φαινόμενα, αλλά η πίστη των απλών ανθρώπων που διαφύλαξαν το ιερό λείψανο ανάμεσα σε πολέμους, επιδρομές και καταστροφές.

Η έρευνα και η Παράδοση συναντώνται όχι στην αντιπαράθεση, αλλά στην αρμονία της Αλήθειας: «Η επιστήμη βεβαιώνει ό,τι η πίστη κράτησε αιώνες ολόκληρους με σεβασμό.»

Τα λείψανα του αγίου Λουκά και οι επιστημονικές έρευνες

Η διαχρονική πορεία των λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά και
η κώμη Κορίτσα Φουρνά Ευρυτανίας ως σημείο στη διαδρομή αυτή

Τον Οκτώβριο του 1992 ο Καρδινάλιος της Πάδουας της Ιταλίας Antonio Mattiazzo έλαβε ένα γράμμα στα ελληνικά από τον Ορθόδοξο Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμο, με το οποίο του ζητούσε να επιστραφεί ένα μέρος των ιερών λειψάνων του Αγίου Λουκά για να τοποθετηθούν στον κενό τάφο του Ευαγγελιστού, ο οποίος ευρίσκεται στη Θήβα και τιμάται έως σήμερα.

Μόλις διάβασε το γράμμα ο Καρδινάλιος πετάχτηκε από τη θέση του. Πώς ήταν δυνατό ο ορθόδοξος αδελφός του να ήταν τόσο σίγουρος ότι τα λείψανα του Αγίου Λουκά ήταν στην Πάδουα; Γιατί πραγματικά η λάρνακα με τα λείψανα του Αγίου Λουκά βρισκόταν στη βασιλική της Αγίας Ιουστίνης, στην κεντρική πλατεία της Πάδουας, αλλά το γεγονός αυτό ήταν γνωστό σε έναν στενό σχετικά κύκλο πιστών καθολικών.

Σύμφωνα με την παλαιοχριστιανική παράδοση (κοινή στην Ανατολική και Δυτική Εκκλησία) αλλά και με ιστορικές πηγές, ο Ευαγγελιστής Λουκάς γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Ρωμαϊκής επαρχίας της Συρίας, ήταν γιατρός, «αγαπητός» μαθητής και συνοδός του Αποστόλου Παύλου, έγραψε στα Ελληνικά το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, δίδαξε στον ελληνικό χώρο και πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών περί το 150 μ.Χ.

Το σώμα του αρχικά εναποτέθηκε σε μαρμάρινη σαρκοφάγο αλλά μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το δεύτερο έτος της αυτοκρατορίας του Κωνσταντίου (338 μ.Χ.), ο οποίος μερίμνησε να συγκεντρωθούν στον ναό των Αγίων Αποστόλων τα λείψανα μεγάλων μαρτύρων της χριστιανικής πίστεως. Από εκεί το λείψανο του Αγίου Λουκά μεταφέρεται στην Πάδουα της Ιταλίας. Για το πώς έγινε η μεταφορά αυτή δεν υπάρχουν ιστορικές ενδείξεις. 

Διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις εκ των οποίων οι επικρατέστερες είναι ότι επισυνέβη α) επί αυτοκρατορίας του Ιουλιανού του Παραβάτη (361 μ.Χ.) ή β) κατά την περίοδο της εικονομαχίας (762-846 μ.Χ.).

Η άποψη μερικών ιστορικών ότι η μετακομιδή έγινε κατά την περίοδο των Σταυροφοριών καταρρίπτεται από την έρευνα του Claudio Belinatti, διευθυντή των ιστορικών αρχείων της Πάδουας, ο οποίος ανακάλυψε ότι η παρουσία των οστών μαρτυρείται στα αρχεία αυτής της πόλεως ήδη το 1177 (πριν δηλ. την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους το 1204 μ.Χ.), όταν το μολύβδινο φέρετρο, το οποίο εξ αιτίας των βαρβαρικών επιδρομών είχε κρυβεί στο κοιμητήριο του περιβόλου της Αγίας Ιουστίνης, μαζί με άλλα σώματα που φυλάσσονταν στην εκκλησία, επανευρίσκεται, καταγράφεται και επανατοποθετείται μέσα στον ναό.

Το σύμβολο του Λουκά είναι το μοσχάρι ή ο ταύρος,

το οποίο εμφανίζεται στην αγιογραφία δίπλα στον άγιο.

 

Ο άγιος Λουκάς και το σύμβολό του, ο ταύρος. Οι τέσσερις ευαγγελιστές έχουν ως σύμβολα τα τέσσερα «ζώα» που είδε ο άγιος Ιωάννης στο όραμα της Αποκάλυψης, γύρω απ' το θρόνο του Θεού. Ο Ματθαίος έχει ως σύμβολο τον άνθρωπο, ο Μάρκος το λιοντάρι, ο Λουκάς τον ταύρο και ο Ιωάννης τον αετό. Αυτά τα ζώα είναι ή σχετίζονται με τους αγγέλους Χερουβίμ (υπάρχουν σε αντίστοιχο όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ). Για τους συμβολισμούς των τεσσάρων "ζώων" δείτε μια ερμηνευτική προσέγγιση εδώ.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία ήταν γνωστά στον καρδινάλιο Mattiazzo αλλά το γράμμα του Μητροπολίτη Ιερωνύμου άναψε μέσα του τη σπίθα της αναζήτησης της αλήθειας. Ο καρδινάλιος αναδέχθηκε την πρόκληση της αναμέτρησης της Παράδοσης με την Ιστορική και Επιστημονική Έρευνα, για να υπάρξει ένα συμπέρασμα ως προς την συμβατότητα των δεδομένων της κάθε μιας μεταξύ τους.

Έτσι θέλοντας ο καρδινάλιος Mattiazzo να διαπιστώσει κατά πόσον αυτά τα οποία λέει η Παράδοση βρίσκονται σε αντιστοιχία και όχι σε δυσαρμονία με δεδομένα της Ιστορίας, της Αρχαιολογίας αλλά και της καθαρώς επιστημονικής Βιολογικής Έρευνας ξεκίνησε το 1998 (αφού πήρε την έγκριση της Αγίας Έδρας) τη διερεύνηση του ζητήματος.

Το έργο ανατέθηκε σε Επιτροπή με Πρόεδρο τον παθολογοανατόμο του Πανεπ. της Πάδουας Vito Terribile Wiel Marin και μέλη τους: G. Barbugiani, C. Vernesi, G. Bendetto, E. Sacchari, και E. Katti (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Ferrara), D. Caramelli (του Ινστ. Ανθρωπολογίας του Πανεπ. της Γενεύης), P. Malaspina (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Ρώμης) και A. Novelletto (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Καλαβρίας).

Τα μέλη της Επιτροπής, με την παρουσία κληρικών, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1998 αφήρεσαν τις 400 ετών σφραγίδες από το μολύβδινο φέρετρο, το εγκιβωτισμένο στη μαρμάρινη σαρκοφάγο του καθεδρικού Ναού της Πάδουας, το οποίο είχε διαστάσεις 193,04 εκ. μήκος, 40,64 εκ. πλάτος, 50,80 εκ. βάθος και 126,84 χιλγρ. βάρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαστάσεις αυτές αντιστοιχούν ακριβώς, και με προσέγγιση χιλιοστού του μέτρου, στις διαστάσεις της κενής μαρμάρινης λάρνακας, που τιμάται ως ο τάφος του Αγίου Λουκά στη Θήβα της Βοιωτίας.

Μέσα στο κιβώτιο βρέθηκε ο πλήρης σκελετός (εκτός από το κρανίο, την δεξιά ωλένη και τον αριστερό αστράγαλο) ανθρώπου, πυκνικού (κοντόχονδρου) σωματοτύπου, μεγάλης ηλικίας, ο οποίος έφερε έντονα σημεία οστεοπορώσεως, εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθροπάθειας της σπονδυλικής στήλης, εκτεταμένες αλλοιώσεις (λόγω φθοράς) των οδόντων και κυρτότητα πλευρών ενδεικτική πνευμονικού εμφυσήματος.

Ο σκελετός ήταν καλυμμένος με σάβανο από διαφανές λευκό ύφασμα, πιθανολογούμενο ότι τοποθετήθηκε κατά τη τελευταία έκθεση του κειμηλίου σε προσκύνημα κατά το έτος 1562, ημερομηνία η οποία προκύπτει από δύο μικρές πλάκες που βρέθηκαν εντός του κιβωτίου και στις οποίες ήταν γραμμένα τα έτη 1463 και 1562 κατά τα οποία φαίνεται ότι έγινε δημόσιο προσκύνημα των λειψάνων.

Μέσα στο μολύβδινο κιβώτιο, εκτός των άλλων φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων (κελύφη ζωυφίων, άνθη μυρτιάς κλπ.) βρέθηκαν επίσης ένας κυνόδοντας, και συνολικά 34 νομίσματα, το παλαιότερο των οποίων έφερε χρονολογία 299 μ.Χ. Κατά τους αρμόδιους επιστήμονες της Επιτροπής η αποσύνθεση του σώματος έγινε σε περιβάλλον ατμοσφαιρικού αέρα, χωρίς δηλαδή να έχει έλθει σε επαφή με το χώμα.

Ως προς τα ελλείποντα από τον σκελετό οστά λογικό ήταν να εγερθεί το ερώτημα αν αυτά φυλάσσονται σε κάποιους άλλους ιερούς χώρους. Και ως προς την κεφαλή ήταν γνωστό στους κύκλους της Δυτικής Εκκλησίας ότι κάρα του Αγίου Λουκά υπήρχε σε δύο μέρη: την Πράγα της Τσεχίας και τη Ρώμη. Ως προς την πρώτη υπήρχαν ισχυρά στοιχεία από τη παράδοση κατά την οποία το 1354 ο αυτοκράτορας Κάρολος IV την αφήρεσε από την Πάδουα και τη μετέφερε στον καθεδρικό ναό του Αγίου Βήτου στο κάστρο της Πράγας.

The reputed remains of Luke are exhibited in this church in Padua, Italy.

Κατόπιν αιτήματος του καρδιναλίου Mattiazzo η κάρα αυτή [=το κρανίο] μεταφέρθηκε στην Πάδουα και εξετάσθηκε κατά πόσο ταιριάζει στην υποδοχή του άτλαντα (του πρώτου σπονδύλου της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης) του σκελετού της Πάδουας. Κατά τους επιστήμονες που έλαβαν μέρος στη σχετική εξέταση υπήρχε μια τέλεια εφαρμογή, τέτοια που υπάρχει μεταξύ «κλειδιού και κλειδαριάς» κατά την άποψή τους.

Επί πλέον το κρανίο της Πράγας ανήκει στον δολιχοκέφαλο τύπο (επιμηκυσμένο κατά τον προσθιοπίσθιο άξονα) πράγμα το οποίο είναι πολύ συμβατό με τον τύπο κρανίου ανθρώπων της περιοχής αυτής κατά τους πρώτους μ.Χ. αιώνες και καθόλου συμβατό με τον κρανιακό τύπο ανθρώπων της ίδιας περιοχής κατά το 1000 μ.Χ. και τους μετέπειτα αιώνες. Και επιπρόσθετα ο κυνόδοντας που βρέθηκε στο μολύβδινο κιβώτιο της Πάδουας ταίριαζε απόλυτα στο κενό φατνίο που υπήρχε στο δεξιό μέρος της κάτω σιαγόνας του κρανίου της Πράγας.

Όσον αφορά τα δύο άλλα ελλείποντα οστά για μεν τον αριστερό αστράγαλο δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ιστορική ή από την Παράδοση για το που ευρίσκεται για δε την δεξιά ωλένη θα υπάρξει εκτενής αναφορά στο τελευταίο μέρος της παρούσας μελέτης (βλέπε πιο κάτω, Ελλαδικός κύκλος).

Για να επανέλθουμε στον σκελετό του κιβωτίου της Πάδουας, διενεργήθηκε επιστημονική έρευνα σε πολύ μικρό (0.071 gr) λειοτριβημένου τμήματος μηριαίου οστού.

Δείγμα απεστάλη σε δύο ανεξάρτητα ερευνητικά εργαστήρια της Ευρώπης (Oxford University) και της Αμερικής (Tucson, Arizona University). Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα (C14) έδειξε ότι το οστό ανήκε σε πρόσωπο που πέθανε μεταξύ 72 μ.Χ. και 416 μ.Χ. πράγμα συμβατό με την υποτιθέμενη ιστορική χρονολογία θανάτου (περί το 150 μ.Χ.).

Η γενετική ανάλυση στο μιτοχονδριακό DNA που λήφθηκε από τον πολφό του κυνόδοντα που βρέθηκε στον πυθμένα του κιβωτίου της Πάδουας έδειξε ότι η αλληλουχία των βάσεων του DNA ήταν συμβατή με την αλληλουχία των βάσεων που προέκυψε από τη μελέτη πληθυσμών της χρονολογίας αυτής και της περιοχής αυτής. Τα ευρήματα αυτά κατʼ ουδένα τρόπο πιστοποιούν ότι τα οστά του σκελετού αυτού ανήκουν σε άτομο Συριακής καταγωγής και χρονολογίας θανάτου τον 2ο μ.Χ. αιώνα, αλλά απλώς δεν αποκλείουν μια τέτοια πιθανότητα και είναι συμβατά με μια τέτοια παραδοχή.

Τα αποτελέσματα της παραπάνω χρονολόγησης και της μελέτης του DNA δημοσιεύθηκαν τον Νοέμβριο του 2001 στο έγκυρο Αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences USA (Πρακτικά της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ).

Αφού ολοκληρώθηκε η έρευνα των οστών του κιβωτίου της Πάδουας με τα θετικά δεδομένα για την συμβατότητα των δεδομένων της Παράδοσης με τα επιστημονικά ευρήματα της Επιστημονικής Επιτροπής ο καρδινάλιος Mattiazzo, ύστερα από άδεια της Αγίας Έδρας έλαβε μία πλευρά (την πλησιέστερη προς την καρδιά) από το σκελετό της Πάδουας και την μετέφερε στη Θήβα της Βοιωτίας, ικανοποιώντας ένα τμήμα του αιτήματος του Μητροπολίτη Ιερωνύμου, για να εναποτεθεί στον εκεί τιμώμενο τάφο του Ευαγγελιστού Λουκά.

Έτσι έκλεισε ο κύκλος του μακρινού ταξειδιού που διήνυσε το σώμα του Αγίου Λουκά μετά τον θάνατό του.

Ελλαδικός κύκλος

Απομένει προς συμπλήρωση ένα μικρό κομμάτι του παζλ που προκύπτει από τη μελέτη της διαχρονικής πορείας των ιερών λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά. Το οστούν της δεξιάς ωλένης, η απουσία του οποίου διαπιστώθηκε από την Επιστημονική Επιτροπή της Πάδουας, τι τάχα να απέγινε; Υπάρχουν άραγε ιστορικά στοιχεία που να μαρτυρούν για τον τόπο που ευρίσκεται;

Όπως ο τόπος φύλαξης του σκελετού του λειψάνου του Αγίου Λουκά ήταν γνωστός σε έναν περιορισμένο κύκλο πιστών της Καθολικής Εκκλησίας έτσι και το «μυστικό» της φύλαξης του οστού της δεξιάς ωλένης του Ευαγγελιστού διαφυλάχθηκε δια μέσου των αιώνων σε ένα ιστορικό μοναστήρι της περιοχής των Αγράφων της Ευρυτανίας, μακρινός «απόγονος» του οποίου είναι ο ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις, στο χωριό Κορίτσα – Κλειτσού του Δήμου Φουρνάς, του Νομού Ευρυτανίας.

Αν η «φήμη» του κειμηλίου της «χειρός» του αγίου Λουκά ήταν απλώς μια προφορική παράδοση, το γεγονός δεν θα είχε και πολύ μεγάλη σημασία, δεδομένης της «περίσσειας» και πλησμονής παρομοίων ευσεβών φημών για διάφορα λείψανα που έχουν έλθει μέχρι σε μας μέσω της Παράδοσης. Η περίσσεια αυτή, μαρτυρούμενη και από τον ιστορικό Κ. Παπαρρηγόπουλο και δικαιολογημένη από τα δύσκολα, σκληρά και πικρά χρόνια που πέρασε ο Ελληνικός Λαός κατά τη διάρκεια του μακραίωνα Οθωμανικού ζυγού δεν στερείται ιστορικής βάσεως και επιστημονικής στήριξης.

Στην περίπτωση μάλιστα του κειμηλίου που φυλάσσεται στον άγιο Νικόλαο τον Νέο στην Κορίτσα-Φουρνάς υπάρχουν έγγραφα ιστορικά ντοκουμέντα, έστω και σχετικά πρόσφατα, που ισχυροποιούν τον ιστό της προφορικής παραδόσεως ο οποίος τα συνοδεύει.

Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση μετά τον θάνατο του Ανδρόνικου Γ' του Παλαιολόγου (1341), ο Δεσπότης της Ηπείρου Νικηφόρος Β΄(1335-1338 & 1356-1359), γαμβρός του Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνού, εξεστράτευσε εναντίον των Αλβανών που λεηλατούσαν τα χωριά του Δεσποτάτου (στο οποίο υπαγόταν και η Ευρυτανία μετά της περιοχής των Αγράφων). Αλλά σε μάχη παρά τον Αχελώο (1359 μ.Χ.) φονεύθηκε ο Νικηφόρος, ο οποίος έφερε μαζί του το ιερό κειμήλιο του Αγίου Λουκά και κατά την παράδοση ένας από τους ακολούθους του έφερε τον θησαυρό αυτόν στη Σταυροπηγιακή γυναικεία Μονή του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις στην Κορίτσα – Κλειτσού των Αγράφων.

Κατʼ άλλη εκδοχή το κειμήλιο μετέφεραν στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου του Νέου δύο μοναχές από την Κωνσταντινούπολη, μετά την άλωσή της (1453) από τους Τούρκους.

Ας σημειωθεί ότι η Κορίτσα ανήκε μεν στην ευρύτερη περιοχή των Αγράφων υπαγόταν όμως διοικητικά και εκκλησιαστικά τόσο κατά τους Βυζαντινούς όσο και κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας στη Λάρισσα της Θεσσαλίας. Στρατιωτικός διοικητής της Λάρισσας υπήρξε ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος ο οποίος εμαρτύρησε στα Βούνενα τις Θεσσαλίας κατά το 720 μ.Χ. Άρχαιότερη έκφραση της τιμής της μνήμης του Αγίου Νικολάου του νέου που διαδόθηκε ταχύτατα στον περί τη Λάρισσα θεσσαλικό χώρο είναι η ομώνυμη ιερά μονή στον Υψηλάντη Βοιωτίας (10ος μ.Χ. αιώνας) για να επακαλουθήσουν σειρά όλη μονών όπως εκείνη στα Καμπιά της Βοιωτίας όπως και αυτή της Κορίτσας Ευρυτανίας.

Η παρουσία του λειψάνου του Ευαγγελιστού Λουκά στην τελευταία αυτή Μονή μαρτυρείται από δύο σιγίλια γράμματα που φυλάσσονται στο Ναό.

Το ένα του Δοσιθέου, Επισκόπου Λιτζάς και Αγράφων (έδρα της Επισκοπής του οποίου πιστεύεται ότι ήταν εκ περιτροπής ο Κλειτσός και τα Άγραφα), με χρονολογία Απρίλιο του 1795, και δεύτερο του Νεοφύτου Ζ', Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης (έτος 1799), το οποίο εξεδόθη προς υποστήριξη εράνου για την αποκατάσταση βλαβών του ιερού Ναού και στο οποίο ευκρινώς αναφέρεται ότι τον Ναόν «πλουτεί ιερόν κειμήλιον θαύματος άξιον τον εκ του αγκώνος πήχυν της ζωγραφικής χειρός του αγίου ενδόξου αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά».

Το ότι το ιερόν κειμήλιον είναι «θαύματος άξιον» δεν καταδεικνύεται από φοβερά, τρομερά, εξωπραγματικά ή υπερφυσικά γεγονότα αλλά από την απλή, λιτή και συγχρόνως σκληρή πραγματικότητα, αν αναλογιστεί κανείς τι φοβερούς κινδύνους εξαφανισμού και καταστροφής και τι περιπέτειες και τραγικές καταστάσεις πέρασε αυτό το κειμήλιο για να διασωθεί μέχρι τις ημέρες μας μέσα από άγριο κυνηγητό αλλοεθνών, Τούρκων και Αλβανών που καταβασάνισαν τους καταφρονεμένους αλλά και σκληροτράχηλους ραγιάδες.

Ακόμη και η δική μας η γενιά έζησε το θαύμα της διάσωσης του κειμηλίου τα πέτρινα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Όταν το χωριό εκκενώθηκε από τους κατοίκους που μεταφέρθηκαν στην Καρδίτσα και ο καθένας κοίταζε να σώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του βρέθηκαν άνθρωποι (οικογένεια Κ. Σαμαρά) να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τον θησαυρό αυτόν και να τον επαναφέρουν σώον και ακέραιον στην αρχική του εστία.

Ας σημειωθεί ότι ο θησαυρός αυτός, είτε ως απλή και απέριττη περιέχουσα θήκη είτε ως το σεπτό οστούν δεν έχει ούτε την ελάχιστη οικονομική ή εμπορική αξία, σε αντίθεση με την τεράστια πνευματική αξία που απορρέει από την αφοσίωση και την απόδοση υψίστης τιμής από τους απλούς, βασανισμένους, αλλά μεγαλόψυχους πιστούς.

Επίμετρον

Αν περιγράφεται συνοπτικά και παρατίθεται το σύντομο ιστορικό της διαχρονικής πορείας του κειμηλίου αυτού δεν γίνεται για κανέναν άλλον λόγο παρά για να εξαρθεί η δύναμη της ψυχής των απλών κατοίκων της περιοχής αυτής που μέσα στο πικρό σκοτάδι της σκλαβιάς εύρισκαν στήριγμα και αποκούμπι στο χέρι του Ευαγγελιστή που ευαγγελιζόταν σʼ αυτούς την ελπίδα και την παρηγοριά.

Μακριά από μας η υστερόβουλη σκέψη, που δυστυχώς διατρέχει την σύγχρονη «χριστιανική» κοινωνία μας, για την «αξιοποίηση» θρησκευτικών θησαυρών μέσα από μεγαλεπήβολα και μεγαλόστομα προγράμματα «θρησκευτικού τουρισμού» και άλλα ηχηρά παρόμοια.

Μερικά χωριά της Ευρυτανίας (μέσα στα οποία δυστυχώς και το δικό μας, η Κορίτσα της Φουρνάς) ακολουθεί τη χωρίς επιστροφή πορεία πολλών χωριών της σύγχρονης Ελλάδας προς τον μαρασμό και τον αφανισμό.

Η μόνη ελπίδα παρηγοριάς είναι η λογική αναφορά και απόδοση τιμής στα επί της γης ίχνη της παρουσίας κάποιων πνευμάτων που μίλησαν και έγραψαν για «ασώτους», για «καλούς Σαμαρείτες» και αποτύπωσαν με τον χρωστήρα τους άγιες μορφές, όπως της Μάνας όλων μας.

Η Παναγία Οδηγήτρια, έργο του El Greco

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία (Οδηγήτρια) ,

έργο του Δομίνικου  Θεοτοκόπουλου (El Greco),  περ. 1565, 

Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα. Δωρεά Δημητρίου Σισιλιάνου (11296).

Η παράδοση της Εκκλησίας διασώζει ότι ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής υπήρξε ο πρώτος αγιογράφος της Παναγίας. Με βαθύ σεβασμό και αγάπη προς τη Μητέρα του Θεού, αποτύπωσε την Παναγία Οδηγήτρια κρατώντας στην αγκαλιά Της το Θείο Βρέφος. Έτσι, η εικόνα έγινε όχι απλώς τέχνη, αλλά ορατή θεολογία... Ευαγγέλιο ζωγραφισμένο με χρώματα.

Αιώνες αργότερα, η ίδια ιερή σκηνή ενέπνευσε και τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο (El Greco) στην Κρήτη της Αναγέννησης. Ο πίνακάς του «Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία» (περ. 1565) είναι αυγοτέμπερα σε ξύλο, διαστάσεων 41 × 33 εκ., και σήμερα φυλάσσεται στο Μουσείο Μπενάκη (Αρ. Ευρ. 11296). Παρά την προσήλωσή του στη βυζαντινή παράδοση, το έργο φανερώνει ήδη τον δυτικό προσανατολισμό του Θεοτοκόπουλου, που λίγα χρόνια αργότερα θα μεγαλουργήσει στην Ισπανία.

Η μορφή του Αποστόλου Λουκά, προστάτη των ζωγράφων, είναι συγκινητικά φθαρμένη∙ και όμως μέσα από τα ίχνη της τέμπερας διακρίνεται η ένωση Ανατολής και Δύσης. Είναι σαν να συνεχίζεται η ίδια προσευχή μέσα από τα χρώματα, από τον Λουκά έως τον Δομήνικο, η προσευχή που βλέπει το άρρητο και το ζωγραφίζει.

«Ακέστωρ σοφώτατος, Ιερομύστα Λουκά, ζωγράφος πανάριστος, της Θεοτόκου μητρός, εδείχθης Απόστολε. Έγραψας μάκαρ, λόγους, διά Πνεύματος Θείου. Έδωκας εννοήσαι, συγκατάβασιν άκραν, Χριστού της Παρουσίας. Διό πρέσβευε σωθήναι ημάς» (Απολυτίκιον)

🎨 Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας και ο Ευαγγελιστής Λουκάς

Η απομαγνητοφωνημένη ομιλία του μακαριστού Δημητρίου Παναγόπουλου (1916-1982), έχει ξεχωριστή αξία, γιατί μεταφέρει προφορικά την παράδοση για τις πρώτες ιερές εικόνες της Θεοτόκου με απλότητα και πίστη. Φωτίζει με γλαφυρό και κατηχητικό τρόπο τις αχειροποίητες, αλλά και εκείνες που φιλοτέχνησε ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Το κείμενο συνδυάζει διήγηση, θεολογικό στοχασμό και πνευματική τρυφερότητα, δίνοντας ζωή σε μια προφορική παράδοση αιώνων.

• Α΄ Μέρος – Οι αχειροποίητες εικόνες της Παναγίας
Ο ομιλητής εξηγεί ότι οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου δεν ήταν ανθρώπινα έργα, αλλά αχειροποίητες, δηλαδή δημιουργημένες θαυματουργικά από τη θεία δύναμη:

🕯️Η πρώτη εμφανίστηκε στη Λύδδα (σημερινό Λοντ, έξω από το Τελ Αβίβ), όπου σε μια κολόνα του Ναού αποτυπώθηκε θαυματουργικά η μορφή της Παναγίας.

🕯️Η δεύτερη προήλθε από θεϊκό σημείο σε ναό που είχε σφραγιστεί ύστερα από δικαστική διαμάχη μεταξύ χριστιανών και εβραίων... η εικόνα αποτυπώθηκε στο Ιερό, χαρίζοντας τη νίκη στους πιστούς.

• Β΄ Μέρος – Οι τρεις εικόνες του Ευαγγελιστή Λουκά
Μετά τις αχειροποίητες εικόνες, ο Ευαγγελιστής Λουκάς φιλοτέχνησε, κατά την παράδοση, τρεις εικόνες της Παναγίας, τις οποίες ευλόγησε η ίδια η Θεοτόκος. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, λέει η διήγηση, του έφερε τρία σανίδια για να ζωγραφίσει, κι εκείνος φιλοτέχνησε:

🕯️Την Παναγία Σουμελά – η πρώτη που την απεικονίζει μόνη, σε στάση δέησης.

🕯️Την Παναγία του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα – όπου κρατά τον Χριστό στο δεξί της χέρι (Δεξιοκρατούσα).

🕯️Την Παναγία του Κύκκου στην Κύπρο – όπου ο Χριστός εικονίζεται στο αριστερό της χέρι (Αριστεροκρατούσα), με το πρόσωπό της σκεπασμένο από σεβασμό.

Η Παναγία ευλόγησε αυτές τις εικόνες λέγοντας:

«Η χάρις του εξ ἐμοῦ γεννηθέντος Κυρίου μου καὶ Θεοῦ μου, νὰ εἶναι μετ’ αὐτῶν».

Η ευλογία αυτή, όπως σημειώνει ο Παναγόπουλος, διατηρεί τη θαυματουργική δύναμη των εικόνων μέχρι σήμερα, γι’ αυτό και θεωρούνται οι αρχαιότερες και ιερότερες εικόνες της Ορθοδοξίας.

• Γ΄ Μέρος – Η συνέχεια της εικονογραφικής παράδοσης
Από τα πρωτότυπα του Λουκά προήλθαν όλα τα μεταγενέστερα πρότυπα της Παναγίας, που αριθμούν πάνω από εκατό διαφορετικούς τύπους (Παναγία του Άξιον Εστί, της Τήνου, της Ελευθερώτριας, της Πορταΐτισσας κ.ά.). Η ομιλία κλείνει με μια αποστομωτική απάντηση προς όσους απορρίπτουν τις εικόνες:

«Οι πρώτες εικόνες ήταν έργο του Ουρανού∙ και οι τρεις του Λουκά, έργο της πίστης.»

Η ομιλία, παρότι απλή, έχει βαθύ θεολογικό μήνυμα: δείχνει ότι η εικόνα είναι ορατή προσευχή, μια μορφή θείας επικοινωνίας ανάμεσα στον άνθρωπο και το Άκτιστο Φως.

🟦 Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας από τον ευαγγελιστή Λουκά

Φορητή εικόνα Αγνώστου: Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας.

Αρχές 17ου αι. Συλλογή Λοβέρδου - Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών

► Δείτε: Βυζαντινό Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών και το
Ηλεκτρονικό από τον υπολογιστή σας (Video αφιέρωμα)
https://www.sophia-ntrekou.gr/2020/02/chr.byzantine-museum.html

Πολλοί έχουν τη γνώμη ότι οι πρώτες εικόνες της Παναγίας είναι του Αποστόλου Λουκά. Δεν είναι σωστό αυτό. Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας είναι οι αχειροποίητες, δηλαδή χωρίς ανθρώπινο χέρι.

Η παράδοση λέει ότι όταν ζούσε η Παναγία, ο απόστολος Πέτρος και ο Ιωάννης έφτιαξαν μια εκκλησία για τη Παναγία χωρίς η ίδια να το γνωρίζει, στη Λήδα – απέξω από το Τελ Αβίβ – που είναι η πατρίδα του Αγίου Γεωργίου και υπάρχει ο τάφος του. Παρακάλεσαν τότε τη Παναγία να πάει εκεί και να ευλογήσει την Εκκλησία. Εκείνη τους είπε πηγαίνετε και θα με βρείτε εκεί. Οι Απόστολοι νόμισαν πως θα πήγαινε εκεί με κάποιο άλλο μέσο και από ευγένεια και ευσέβεια έσπευσαν γρηγορότερα για να την προλάβουν και να την υποδεχθούν. Όμως όταν μπήκαν μέσα παραδόξως είδαν σε μιά κολόνα στο Ιερό μια εικόνα της Παναγίας με το πρόσωπό της και το σώμα της ολόκληρο.

Αυτή ήταν η πρώτη και αχειροποίητη εικόνα της. Παρόμοια αχειροποίητη εικόνα ήταν και εκείνη του Ιερού Μανδηλίου με τη μορφή του προσώπου του Κυρίου που αποτυπώθηκε από τον ιδρώτα του Χριστού και θεράπευσε το βασιλιά της Εδέσσης Αύγαρο, όταν εκείνος είχε στείλει απεσταλμένους να τον βρούν για να προσευχηθεί γι’ αυτόν.

Υπήρξε και δεύτερη αχειροποίητη εικόνα της Παναγίας: Οι πρώτοι χριστιανοί έφτιαξαν ένα πολύ ωραίο Ναό, αλλά κάποια στιγμή οι Εβραίοι ήθελαν να τον πάρουν. Μετά από διαμάχη τελικά το θέμα έφθασε στα δικαστήρια και επειδή ήταν δύσκολη απόφαση, ο δικαστής ζήτησε να σφραγίσουν τον Ναό και να περιμένουν όλοι κάποιο σημάδι εξ ουρανού. Όταν αργότερα άνοιξαν τον Ναό, είδαν παραδόξως στο αριστερό πάνω μέρος του Ιερού την εικόνα της Παναγίας. Ο δικαστής τότε ρώτησε τι είναι αυτό που βλέπει, και του απάντησαν οι χριστιανοί ότι είναι η μορφή της Παναγίας, της Μαρίας μητρός του Χριστού και Θεού μας και έτσι αποφάσισε να τη δώσουν στους χριστιανούς.

Μετά τις παραπάνω δύο εικόνες που αναφέραμε έρχονται οι εικόνες του Ευαγγελιστού Λουκά. Όμως μόνο τρείς εικόνες που υπάρχουν μέχρι σήμερα είναι του Ευαγγελιστού.

Η μία βρίσκεται στα Καλάβρυτα στο Μέγα Σπήλαιο και είναι από κερί και λιβάνι (κηρομαστίχα) ανάγλυφος, η δεύτερη είναι της Σουμελά κοντά στη Βέροια, είναι με χρώμα, και η Τρίτη είναι στη Κύπρο της Παναγίας του Κύκκου και είναι φτιαγμένη με ψηφίδα. Όλες οι άλλες εικόνες που υπάρχουν είναι σύμφωνα με αυτές του Ευαγγελιστού Λουκά και όχι του ίδιου του Λουκά.

Η Παναγία Μεγαλοσπηλιώτισσα-Αρχείο ΙΑΑ -© Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών

Η Παναγία τη Μεγαλοσπηλαιώτισσα, εικόνα στην Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, Καλάβρυτα. Η εικόνα είναι λαξευμένη σε ανάγλυφο πάνω σε μαστίχα, κερί και άλλα υλικά, και πιστεύεται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Είναι μία από τις παλαιότερες χριστιανικές εικόνες στον κόσμο. Η εικόνα ανακαλύφθηκε το 362 μ.Χ. από τους μοναχούς Συμεών και Θεόδωρο. Η Παναγία απεικονίζεται να κρατά τον Χριστό στο δεξί της χέρι, ενώ εκείνος κρατάει ένα ανοιχτό Ευαγγέλιο. Η εικόνα έχει υποστεί πολλές φθορές και αλλοιώσεις λόγω πυρκαγιών και του χρόνου, αλλά έχει αποκατασταθεί και προστατεύεται.

Από αυτές τις τρείς έχουν ξεσηκώσει οι αγιογράφοι, ο καθένας με τη τέχνη του, όλες τις άλλες που ανέρχονται κατ’ άλλους σε πενήντα και κατ’ άλλους σε εκατόν είκοσι ή και εκατό πενήντα.

Στη συνέχεια θα αναφέρουμε πως δημιουργήθηκαν αυτές εικόνες.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν ερασιτέχης ζωγράφος και από ευχαρίστηση και σεβασμό ήθελε να φτιάσει σε μια εικόνα ένα πορτραίτο της Παναγίας. Πήγε μιά μέρα και ρώτησε τη Παναγία να της φτιάξει μια εικόνα και έλαβε την θετική της απάντηση.

Τότε εμφανίσθηκε ο αρχάγγελος Μιχαήλ μεταφέροντας τρία σανίδια και του τα έδωσε. Εκείνος από σεβασμό δεν τον ρώτησε γιατί του έδωσε τρία σανίδια, αφού μιά εικόνα ήθελε να φτιάξει.

Σε λίγο καιρό έφτιαξε μια εικόνα και αμέσως την παρουσίασε στη Παναγία μας.
Εκείνη όταν την είδε του είπε ότι ήταν ωραία, αλλά, πρόσθεσε ότι κάτι λείπει. «Μόνη μου είμαι; Δεν έχω γυιό;» Ο Λουκάς την είχε φτιάσει δεομένη, μόνη της.

Αυτή η εικόνα είναι στα Σουμελά στο συνοικισμό των Ποντίων. Κατόπιν έφτιασε άλλη μία με το Χριστό μαζί, είναι η σημερινή ευρισκόμενη στο Μέγα σπήλαιο στα Καλάβρυτα. Την αποκάλυψε και αυτή στη Παναγία. Εκείνη τον ενεθάρρυνε πως είναι πολύ καλή αλλά.. είχε βάλει το Χριστό μας δεξιά γι’ αυτό λέγεται δεξιοκρατούσα. Οπότε έφτιαξε τη τρίτη εικόνα που είχε βάλει το Χριστό στο άλλο κανονικό χέρι, την ευρισκομένη σήμερα στη Κύπρο και είναι που απεικονίζεται με κεκαλυμμένο το πρόσωπό της. Να λοιπόν τα τρία σανίδια που έφερε στον Ευαγγελιστή Λουκά ο αρχάγγελος που προαναφέραμε.

Τις τρείς αυτές εικόνες τις ευλόγησε η Παναγία μας με το πανάγιό της χέρι και είπε: «Η χάρις του εξ εμού γεννηθέντος Κύριού μου και Θεού μου, να είναι μετ’ αυτών» Αυτή η ευλογία, τις διασώζει μέχρι σήμερα μετά από τόση κακία είκοσι αιώνων, διότι είναι αλήθεια ότι δεν είναι τόσο εύκολο οι εικόνες αυτές να παραμένουν τόσους αιώνες, αν δεν υπάρχει η από άνωθεν βοήθειά της.

Με βάση αυτές τις εικόνες έχουμε τις άλλες αντίγραφες εικόνες και από διάφορα ιστορικά περιστατικά έχουμε επίσης πολλές άλλες εικόνες με εξακόσιες περίπου προσωνυμίες κάτω από διάφορα περιστατικά όπως είναι η Παναγία η Τριχερούσα, η Φανερωμένη, του Άξιον Εστί, η Πορταΐισσα, της Τήνου, η Κανάλα, η Ελευθερώτρια και άλλες.

Συμπερασματικά, οι παραπάνω τρείς αχειροποίητες εικόνες, μιά του Κυρίου και δύο της Παναγίας μας, και οι τρείς του Ευαγγελιστού Λουκά, απαντούν στους ασεβείς που δεν δέχονται τις εικόνες.

► Δείτε: Με λίγα και απλά λόγια η απάντηση γιατί προσκυνούμε τις εικόνες

🟦 Ένας αγαπημένος άγιος πού συνδυάζει πολλά χαρίσματα

Ένα συνοπτικό αλλά πλήρες βιογραφικό πορτρέτο για τον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή, γραμμένο με προσωπική ευαισθησία και στοχαστική προέκταση, που αναδεικνύει τον πολυδιάστατο χαρακτήρα του. Το κείμενο παρουσιάζει τον Άγιο όχι μόνο ως συγγραφέα του Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων, αλλά και ως απόστολο, ιατρό, ποιμένα, ασκητή και θεμελιωτή της αγιογραφίας.

Κεντρική ιδέα είναι ότι ο Λουκάς συνδύασε στην προσωπικότητά του όλα τα χαρίσματα του ανθρώπου της πίστης και της γνώσης:
– Επιστημονική παιδεία, φιλολογική δεξιοτεχνία και θεολογική βάθος.
– Ευαισθησία προς τους πτωχούς, τους ασθενείς και τους αμαρτωλούς.
– Υψηλή ποιητικότητα, που μετέτρεψε το Ευαγγέλιό του σε «Ευαγγέλιο χαράς».

Το κείμενο αναφέρεται επίσης:

• Στη σχέση του Λουκά με την Αντιόχεια, τη γενέτειρά του, και τον ρόλο της Συρίας ως τόπου πρώτης χριστιανικής ταυτότητας («ἐν Ἀντιοχείᾳ ἐκλήθησαν πρώτον Χριστιανοί»).

• Στην ανθρώπινη συγκίνηση για τον μαρτυρικό τόπο της Συρίας, που υπήρξε κοιτίδα θεολογίας, υμνολογίας και αγιοσύνης (Ρωμανός ο Μελωδός, Ιωάννης Δαμασκηνός κ.ά.).

• Στην παράδοση της Θήβας, όπου ο Ευαγγελιστής έζησε, κήρυξε, κοιμήθηκε και ενταφιάστηκε, καθώς και στη μετακομιδή των λειψάνων του στην Κωνσταντινούπολη και κατόπιν στην Πάδοβα.

• Στην επιστημονική κατάρτισή του ως γιατρού της ρωμαϊκής εποχής και στη γλωσσική καθαρότητα του έργου του, που αποδεικνύει ελληνική παιδεία και ιατρική παρατηρητικότητα.

Το ύφος του κειμένου είναι θεολογικό, εγκωμιαστικό και βιωματικό: ο συγγραφέας εκφράζει την αγάπη και τον σεβασμό του προς τον Λουκά ως πολυτάλαντο Απόστολο, που ενώνει τον λόγιο επιστήμονα με τον ταπεινό ευαγγελιστή της χάριτος.

Το τέλος του κειμένου λειτουργεί ως προσευχητικό σχόλιο για τη μαρτυρική Συρία και τους πρώτους χριστιανούς, συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν της πίστης.

Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής ως εικονογράφος: ο πρώτος αγιογράφος της

Παναγίας, ζωγραφίζει υπό τη θεία καθοδήγηση∙ η τέχνη γίνεται προσευχή και

όραση του Θείου. Καλλιτέχνης η Ουκρανή Σβιατοσλάβ Βλαντίκα (Sviatoslav Vladyka)

Του αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Ένας αγαπημένος άγιος πού συνδυάζει πολλά χαρίσματα: ευαγγελιστής, απόστολος, ποιμένας, ασκητής, ιατρός Ανάργυρος και επίσης του αποδίδεται και η πατρότητα της εικονογραφίας. 

Το ευαγγέλιο του είναι περίφημο και θεωρείται πώς γράφτηκε σε δύο ξεχωριστά μέρη και βιβλία. Το κατά Λουκάν ευαγγέλιον και οι Πράξεις των Αποστόλων. Πολλοί του αποδίδουν και την προς Εβραίους επιστολή. Αλλά και να μην την έγραψε αναγνωρίζεται ως υπογραφεύς επιστολών του κορυφαίου Παύλου.

Ο άγιος Λουκάς συνδυάζει στο πρόσωπο του τον τέλειο αποστολικό άνδρα και ποιμένα της Εκκλησίας πού ανάπτυξε και πολλαπλασίασε όλα τα τάλαντα πού του χαρίστηκαν από τον Θεό. Θεωρείται και απόστολος των Ελλήνων, μια και έδρασε και εκοιμήθη στον ελλαδικό χώρο, ενώ και η καταγωγή του πρέπει να ήταν ελληνική. 

Το ευαγγέλιο του είναι υψηλής φιλολογικής αξίας, αλλά κύρια θεολογικής. Μας μεταφέρει μόνος αυτός την θεομητορική προϊστορία του Χριστού, μας παραθέτει πολλές παραβολές και γεγονότα πού έχουν σχέση με την προστασία των πτωχών και αμαρτωλών και το εξιλαστήριο έργο του Χριστού, ενώ το έργο του είναι ευαγγέλιο χαράς και δοξολογίας, γεμάτο με ύμνους, προσευχές και καινοδιαθηκικές δοξολογίες πού κληροδοτήθηκαν στην υμνολογική παράδοση της εκκλησίας ως τα σήμερα. Για όλα αυτά και για άλλα ακόμα θεωρείται ένας αγαπημένος και πολύπτυχος απόστολος. 

Δεν μπορώ να μην θυμηθώ την μαρτυρική Συρία για ακόμα μια φορά, όταν εορτάζει ο Αντιοχεύς άγιος Λουκάς. Όταν πριν από λίγες μέρες εορτάσαμε Ρωμανό Μελωδό, Κοσμά Μαϊουμά. Όταν καθημερινά ψάλλω τα τροπάρια Δαμασκηνού Ιωάννου και Μοναχού. Όταν στο τέμπλο ατενίζω να δεσπόζει ο Ιερός Χρυσόστομος και τον μνημονεύω σε κάθε Θεία Λειτουργία. Όταν λέγομαι χριστιανός, επειδή οι μαθητές του Χριστού στην Συρία το πρώτον ονομάστηκαν χριστιανοί. Όταν η ισλαμική λαίλαπα, το χαϊδεμένο παιδί της νέας τάξης έχει ήδη εξαφανίσει κάθε ίχνος χριστιανικού πολιτισμού στην βιβλική αυτή χώρα. 

Στην απορία ενός χριστιανού, πού μετέλαβαν κάποιοι πρόσφυγες στην Εκκλησία, επειδή ήταν Σύριοι, εγώ πληγώθηκα για την τόση άγνοια μας, για την τάση μας να οικειοποιούμαστε ως έθνος τον Χριστό, όταν οι σύριοι, οι ισραηλίτες και οι αιθίοπες ας πούμε, προηγούνται στην αρχαιότητα της ευλαβείας και του ευαγγελίου, λες και είναι ξένοι και αλλότριοι του παλαιστινού Χριστού. Για όλα αυτά μια πληγή χαίνουσα με συνταράσσει και δεν παύω να προσεύχομαι γι' αυτή την μαρτυρική και ευλογημένη χώρα.

Ο Τάφος του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή στον ομώνυμο ναό του στην Θήβα

Στη Θήβα

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μετά το θάνατο του Αποστόλου Παύλου κατά την παράδοση και σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, έζησε, δίδαξε, έγραψε και πέθανε στη Θήβα. 

Στην πόλη της Θήβας κτίστηκε ναός προς τιμήν του Ευαγγελιστή Λουκά και το ιερό λείψανο του τοποθετήθηκε από τους χριστιανούς σε ρωμαϊκή λάρνακα, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα, πάνω πιθανόν από τον αρχικό του τάφο. Το 357 μ.Χ. ο Κωνστάντιος, υιός του Μεγάλου Κωνσταντίνου, μετέφερε το ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη. Με το πέρας των χρόνων τα λείψανα του μεταφέρθηκαν στην Πάδοβα της Ιταλίας.

Στις 17 Σεπτεμβρίου του 2000, έπειτα από πολυετείς προσπάθειες της Τοπικής Εκκλησίας επεστράφη τμήμα των ιερών λειψάνων στην από αιώνες κενή λάρνακα. Ο Προσκυνηματικός Ναός σήμερα κοσμεί την πόλη της Θήβας και πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται τον ιερό αυτό χώρο για να λάβουν την ευλογία του Ιδρυτού της τοπικής Βοιωτικής Εκκλησίας.

Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον

Το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον είναι ένα από τα 4 πρώτα βιβλία του Κανόνα της Καινής Διαθήκης (και ένα εκ των τριών Συνοπτικών Ευαγγελιών), του 2ου μέρους δηλ. της χριστιανικής Αγίας Γραφής το οποίο κατέγραψε ο εξ Αντιοχείας της Συρίας, γιατρός και στενός συνεργάτης του αποστόλου Παύλου, Λουκάς.

Ο ευαγγελιστής Λουκάς, χωρίς προηγουμένως να γίνει προσήλυτος Ιουδαίος, προσχώρησε στο Χριστιανισμό και είναι ο μόνος από τους ευαγγελιστές που ήταν εθνικός στην καταγωγή όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δεν μνημονεύεται από τον απόστολο Παύλο (Κολ. 4:11) μεταξύ των μαθητών και ακολούθων του οι οποίοι προέρχονταν από την περιτομή (ήταν δηλ. Εβραίοι), καθώς και από την προέλευση του ονόματος του Λουκάς, που αποτελεί σύντμηση του λατινικού Λουκιανός ή Λούκιος.

Ασκούσε το επάγγελμα του γιατρού και με εξαίρεση τον Παύλο, ήταν ο μόνος από τους πρώτους κήρυκες του Ευαγγελίου, που είχε επιστημονική κατάρτιση. Μάλιστα, την εποχή του Λουκά, το ρωμαϊκό κράτος απαιτούσε από τους ασκούντες την ιατρική να έχουν γνώσεις οι οποίες εξετάζονταν από σύλλογο ανώτερων αρχιάτρων σε κάθε πόλη ενώ όσοι από τους γιατρούς γίνονταν δεκτοί παρέμεναν για καιρό υπό επιτήρηση και καθοδήγηση.

Ήταν κάτοχος της ελληνιστικής παιδείας και γνώστης της ιστορικής μεθόδου της εποχής του με ευχέρεια χρήσης της Ελληνιστικής Κοινής.

Ο Λουκάς ήταν συνοδός και συνεργάτης του αποστόλου Παύλου από τη δεύτερη ακόμη αποστολική περιοδεία του όπως φαίνεται από τα λεγόμενα ημείς εδάφια των Πράξεων των Αποστόλων.

🟦 Η μαρτυρία της γνώσης και το Ευαγγέλιο της ευθύνης

Ο Άγιος Λουκάς, ο «ιατρός ο αγαπητός», γίνεται σήμερα επίκαιρος όσο ποτέ.
Σε έναν κόσμο που ταλαντεύεται ανάμεσα στην πληροφορία και στην αλήθεια, εκείνος μας θυμίζει πως η γνώση χωρίς αγάπη αρρωσταίνει, και η πίστη χωρίς έρευνα αδρανεί. Ο Λουκάς υπήρξε το ζωντανό παράδειγμα του ενεργού λόγιου, που δεν έγραψε για να εντυπωσιάσει αλλά για να μαρτυρήσει.

Η ζωή του είναι μάθημα επιστημονικής δεοντολογίας, γιατί ερεύνησε «ἐξ ἀρχῆς ἀκριβῶς», και ταυτόχρονα μάθημα δημοσιογραφικής εντιμότητας, αφού δεν φοβήθηκε να μεταδώσει την αλήθεια σε καιρούς διωγμών.

Είναι ψυχαναλυτικός καθρέφτης κάθε ανθρώπου που αναζητεί την ενότητα σώματος και πνεύματος, κοινωνικό πρότυπο για όσους θεραπεύουν, πολιτικό σημείο αναφοράς για όσους μαρτυρούν χωρίς εξουσία, και υπαρξιακή πυξίδα για κάθε άνθρωπο της γνώσης που παλεύει να μείνει αληθινός.

Η πένα του ένωσε τον λόγο με το φως, τη γλώσσα με τη σιωπή.
Και ίσως, μέσα στη θορυβώδη εποχή μας, ο Λουκάς να μας ψιθυρίζει ακόμη:
«Ἡ ἀλήθεια δὲν γράφεται γιὰ νὰ φανῇ∙ γράφεται γιὰ νὰ ἀληθεύῃ.»

Σοφία Ντρέκου / Αέναη επΑνάσταση

🟦 Βιβλιογραφία:

• Σωτήριος Δεσπότης, «Ο Λουκάς ως Ιστορικός και Ευαγγελιστής», Σύναξη, τ/χ. 107 (2008), σελ. 4-16
• Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Θεοτόκου. Μουσείο Μπενάκη. The Apostle Luke painting an image of the Virgin Hodegetria. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας, 1560-1565. Ζωγράφος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Μουσείο Μπενάκη, Αρ. Ευρ. 11296. The Benaki Museum of Greek Culture
• Για μια περίληψη της διαδρομής του λειψάνου του ευαγγελιστή Λουκά, βλ. Νίκος Δ. Καράμπελας, Ο Άγγλος θεολόγος Thomas S. Hughes στην Πρέβεζα και τη Νικόπολη, Πρεβεζάνικα Χρονικά 41-42 (2005), σελ. 127-128 και υποσημ. 209.
• Τα λείψανα του αγίου Λουκά & οι επιστημονικές έρευνες γι' αυτά. Από το βιβλίο «Απόπειρες διαλόγου». Συγγραφέας: Ανδρέας Κ. Ντεληθέος, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκδότης: Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης 2009, Σελ. 170. Το βιβλίο του Αναπληρωτή Καθηγητή Ανδρέα Ντεληθέου είναι επιστολές ή άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά και «φιλοκαλεί μετ' ευτελείας και φιλοσοφεί», συνθέτοντας ένα πολύχρωμο μωσαϊκό σκέψεων και απόψεων.
• Λουκάς ο ιατρός, ο αγαπητός (Εκτενής Βίος) του Δρος Κωνστ. Κονταξόπουλου, Διευθυντού Ασκληπιείου Βούλας «Εκκλησία» 15/10/1995, Αριθμ. 15

• Ένας αγαπημένος άγιος πού συνδυάζει πολλά χαρίσματα - π. Παντελεήμων Κρούσκος, Θεολόγος, Εφημέριος Ι. Μητρ. Ναού Σωτήρος Χριστού Καλύμνου

• Στη Θήβα - Ευαγγελιστού Λουκά - Ιερά Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας
• Ο άγιος Λουκάς ως πατέρας της δημοσιογραφίας - Λουκάς ο ιατρός, ο αγαπητός (Εκτενής Βίος) - Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός (3) ...άλλου τύπου! o-nekros.blogspot.gr 

• Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία Google. 

Πηγή: www.sophia-ntrekou.gr/apostoloy-eyaggelisti-Loyka

1η Δημοσίευση 18 Οκτωβρίου 2015.

Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:

Τετάρτη, 18 Οκτωβρίου 2025 στις 12:15

Αφιέρωμα videos για τον Άγιο Λουκά

ΛΥΧΝΟΣ ΤΟΙΣ ΠΟΣΙ ΜΟΥ Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής (18 Οκτωβρίου)

Ομιλία του Πανοσιολογιοτάτου Αρχιμανδρίτη π. Ανανία Κουστένη
Εκπομπή του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος

 47:31 π. Ανανίας

Βίντεο: Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας ήταν αχειροποίητες
έπειτα του Αποστόλου Λουκά που πρώτος την αγιογράφησε.

5:27 πρώτες εικόνες Παναγίας

Ακουστικό Βίντεο: Ο Βίος και το «Κατά 

Λουκάν Ευαγγέλιον» στα Νέα Ελληνικά

Ακούστε το «Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον» στα Νέα Ελληνικά και με Ερμηνευτικά Σχόλια, μέσα από το Βιβλίο «Η Καινή Διαθήκη», του Θεολόγου και Φιλόλογου Νικολάου Σωτηρόπουλου. Επιλέξτε Κεφάλαιο: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

3:02:09: Νέα Ελληνικά‎

1. 
   

   

Σημείωση: Όπως ιστορεί ο Νικόλαος Μαλαξός, σύμφωνα με ένα βασιλικό χρυσόβουλο της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, ο Ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε το Ευαγγέλιο του δεκαπέντε χρόνια μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Ο Ιππόλυτος ο Θηβαίος όμως τοποθετεί την συγγραφή του Ευαγγελίου στην Αλεξάνδρεια. 

Βίντεο: Ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος τέλεσε Παράκληση στον Τάφο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά που βρίσκεται στη Θήβα της Βοιωτίας. Στο ιερό αυτό μέρος βρίσκονται ερείπια Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής και μέρος του λειψάνου του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά.

1. 

   Παράκληση στον Τάφο του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά
    17:28

1η Δημοσίευση 18 Οκτωβρίου 2015.
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
Παρασκευή, 18 Οκτωβρίου 2024 στις 07:24

www.sophia-ntrekou.gr/2015/10/apostoloy-eyaggelisti-Loyka