τοιχογραφία στον πρόναο της Μονής Σπηλαίου
Ο καλογερικός πόλεμος (Μέγα Σπήλαιο, 24 Ἰουνίου 1827)
Η κρίσιμη μάχη που έβαλε τέλος στην προέλαση του Ιμπραήμ
Οι καλόγεροι πέταξαν τα ράσα και πολέμησαν με τους στρατιώτες
Έρευνα-Επιμέλεια: Σοφία Ντρέκου
Κατά την Επανάσταση του 1821 η Ιερά Μονή Μεγάλου Σπηλαίου, το ιστορικό μοναστήρι των Καλαβρύτων και από τα σπουδαιότερα προσκυνήματα της Ορθοδοξίας στον Ελληνικό χώρο, αποτέλεσε φάρο της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, αλλά και κέντρο αντίστασης κατά των κατακτητών, και παρότι δέχτηκε πολλές επιθέσεις, ποτέ δεν κατακτήθηκε.
Το γεγονός που ξεχώρισε ήταν η απόκρουση της επέλασης του Ιμπραήμ τον Ιούνιο του 1827. Την 21 Ιουνίου οι Οθωμανοί Σαμή Εφέντης και Σεχνετζίπ Εφέντης, υπό τις διαταγές του Ιμπραήμ, κάλεσαν τους μοναχούς να του παραδώσουν το Μοναστήρι γράφοντας μεταξύ άλλων:
«Ηγούμενε θέλει στοχασθής τούτο το κίνημα των Ρωμαίων δεν θέλει έυγη σε κεφάλι, λοιπόν σαν φρόνιμος όπου είσαι στοχάσου βαθιά πως δεν ευρίσκεις καλό τέλος και θα είσαι νικημένος».
Την 22 Ιουνίου δόθηκε η ιστορική απάντηση του τότε ηγούμενου Δαμασκηνού στους Τούρκους: «...δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον διότι είμεθα ωρκισμένοι εις την πίστιν μας, ή να ελευθερωθούμεν ή να αποθάνωμεν πολεμούντες, και κατά το αϊνί μας δεν γίνεται να χαλάση ο ιερός όρκος της Πατρίδος μας. ...αν έλθεις εδώ να μας πολεμήσης και μας νικήσης, δεν είναι μεγάλο κακόν, διότι θα νικήσης παπάδες, αν όμως νικηθής... θα είναι εντροπή σου και τότε οι Έλληνες θα εγκαρδιωθούν και θα σε κυνηγούν πανταχού...». Και πραγματικά ο στρατός του Ιμπραήμ αναγκάσθηκε να αποσυρθεί μετά από μάχη της 24 Ιουνίου, χάρη στη γενναία άμυνα από τους Πετμεζαίους και τον Φωτάκο.
Το μοναστήρι το 1830. jpg Wikimedia Commons
Narrative of a journey through Greece in 1830
- with remarks upon the actual state of the naval
and military power of the Ottoman empire (1830)
Η μάχη στο Μέγα Σπήλαιο Αχαΐας ήταν πολεμικό επεισόδιο του Ελληνικού εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, γεγονός που έλαβε χώρα κατά την εκστρατεία του Ιμπραήμ της Αιγύπτου σε βάρος των χριστιανικών πληθυσμών της Πελοποννήσου το καλοκαίρι του -κρίσιμου για την επανάσταση- έτους 1827. Η έκβαση της μάχης υπήρξε θετική για τα ελληνικά όπλα και οδήγησε στην αποχώρηση των Τουρκοαιγυπτιακών στρατευμάτων απ’ την ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων.
24η Ιουνίου 1827, ο Ιμπραήμ βλέποντας ότι ούτε τα καλοπιάσματά του, έχουν αποτέλεσμα ούτε οι απειλές του, ετοιμάζεται για επίθεση στο Μέγα Σπήλαιο. Ο Κολοκοτρώνης όμως, που βρίσκεται ακόμη στον κάμπο του Φενεού, έχει ήδη προβλέψει την κίνηση του αιγύπτιου στρατάρχη και έχει ήδη αποστείλει επιστολές με τις τελευταίες οδηγίες του στον Νικόλαο Πετιμεζά τον οποίον έχει ορίσει ως επικεφαλής των ελληνικών στρατευμάτων που βρίσκονται στο Μέγα Σπήλαιο.
Ας δούμε τι γράφει στην επιστολή του:
«Επειδή ο εχθρός συγκεντρωθείς ήδη εις την Μητρόπολιν των Καλαβρύτων επαπειλεί εξαιρέτως το Μέγα Σπήλαιον, και επειδή δια να οχυρωθή αυτή η θέσις, ήτις αποτελεί όχι κατωτέραν δύναμιν ενός φρουρίου, δια τε το οχυρόν αυτής και δια το πλήθος των εν αυτή καταφυγουσών φαμηλιών, έχει ανάγκη ικανής στρατιωτικής δυνάμεως, ήτις αντιπαρατάττεται εις κάθε εχθρικήν προσβολήν, και να φυλάττη πάντοτε την απαιτούμενην εις τε το Μοναστήριον και τους εν αυτώ καταφυγόντας πολίτας ευταξίαν, δια τούτο θέλων να προκαταληφθώσιν αυτά σε διατάττω ως εφεξής.
Α. Να λάβης υπό την οδηγίαν σου εξακοσίους στρατιώτας καλούς πραγματικούς, των οποίων θέλεις είσαι επί κεφαλής, και θέλεις καταλάβεις και οχυρώσεις με αυτούς όλα τας περί το Σπήλαιον αναγκαίας θέσεις, δια ν’ αντιπαραταχθείς, χρείας τυχούσης, εις κάθε εχθρικόν κίνημα.
Β'. Θέλεις έχει κατά τούτο, την δυνατήν σύμπραξιν των Πατέρων του ιερού τούτου Μοναστηρίου καθώς ειδοποιούνται τούτο.
Γ. Την τροφήν των στρατιωτών θέλεις εξοικονομεί τακτικώς προς το παρόν από τας εθνικάς προσόδους της επαρχίας Καλαβρύτων, ή περιστάσεως δοθείσης και από τας τροφάς του μοναστηρίου, του οποίου οι πατέρες ειδοποιούνται να το ακολουθώσι, και τούτο άχρις ου τα κινήματα του εχθρού μας δώσωσιν ευκαιρίαν δια να ευρεθή σταθερώτερος και ευκολώτερος πόρος. Δια τε τους μισθούς αυτών, ακολούθως θέλει γίνει πρόνοια να πληρωθώσιν όπως και όθεν ανήκει.
Δ. Δεν θέλεις συγχωρεί εξίσου εις κανέν στρατιωτικόν την είσοδον, αν δε τις αξιωματικός στρατιωτικός έχει εις αυτό την φαμηλίαν του ή έλθη χάριν προσκυνήσεως, θέλει δέχεσαι αυτόν άοπλον, με δύο μόνον αόπλους στρατιώτας.
Ε. Θέλεις προσέχει μ’ όλην την απαιτούμενη φρόνησιν να μην ακολουθή η παραμικρά κατάχρησις εις τους εν αυτώ καταφυγόντας πολίτας, μάλιστα θέλεις δίδει προς αυτούς την δυνατήν σου υπεράσπισιν. Κάθε δε κατάχρησις γινομένη παρ’ οποιουδήποτε θέλει αναφέρεται εις βάρος σου.
Στ. Θέλει με ειδοποιήσεις την κατάστασιν και τας χρείας αυτού του ιερού Μοναστηρίου δια να τας αναφέρω, όπου ανήκει, και δια να ληφθώσιν εγκαίρως μέτρα περί προμήθειας των αναγκαίων των δι’ αυτό. Εύελπις, ότι θέλεις ευαρεστήσει εις τον διορισμόν τούτον, και την οποίαν χαίρεις αγαθήν υπόληψην, μένω.
24 Ιουνίου 1827 εν Φονιά. Ο Γεν. Αρχηγός Θ. Κολοκοτρώνης»
24η Ιουνίου 1827, ο Ιμπραήμ βλέποντας ότι ούτε τα καλοπιάσματά του, έχουν αποτέλεσμα ούτε οι απειλές του, ετοιμάζεται για επίθεση στο Μέγα Σπήλαιο. Ο Κολοκοτρώνης όμως, που βρίσκεται ακόμη στον κάμπο του Φενεού, έχει ήδη προβλέψει την κίνηση του αιγύπτιου στρατάρχη και έχει ήδη αποστείλει επιστολές με τις τελευταίες οδηγίες του στον Νικόλαο Πετιμεζά τον οποίον έχει ορίσει ως επικεφαλής των ελληνικών στρατευμάτων που βρίσκονται στο Μέγα Σπήλαιο.
Μάχη τoυ Μεγάλου Σπηλαίου | |||
---|---|---|---|
Ελληνική Επανάσταση του 1821 | |||
Χρονολογία | 24 Ιουνίου 1827 | ||
Τόπος | Μέγα Σπήλαιο | ||
Έκβαση | Νίκη των Ελλήνων | ||
Αντιμαχόμενοι | |||
| |||
Ηγετικά πρόσωπα | |||
| |||
Δυνάμεις | |||
| |||
Απώλειες | |||
|
Ας δούμε τι γράφει στην επιστολή του:
«Επειδή ο εχθρός συγκεντρωθείς ήδη εις την Μητρόπολιν των Καλαβρύτων επαπειλεί εξαιρέτως το Μέγα Σπήλαιον, και επειδή δια να οχυρωθή αυτή η θέσις, ήτις αποτελεί όχι κατωτέραν δύναμιν ενός φρουρίου, δια τε το οχυρόν αυτής και δια το πλήθος των εν αυτή καταφυγουσών φαμηλιών, έχει ανάγκη ικανής στρατιωτικής δυνάμεως, ήτις αντιπαρατάττεται εις κάθε εχθρικήν προσβολήν, και να φυλάττη πάντοτε την απαιτούμενην εις τε το Μοναστήριον και τους εν αυτώ καταφυγόντας πολίτας ευταξίαν, δια τούτο θέλων να προκαταληφθώσιν αυτά σε διατάττω ως εφεξής.
Α. Να λάβης υπό την οδηγίαν σου εξακοσίους στρατιώτας καλούς πραγματικούς, των οποίων θέλεις είσαι επί κεφαλής, και θέλεις καταλάβεις και οχυρώσεις με αυτούς όλα τας περί το Σπήλαιον αναγκαίας θέσεις, δια ν’ αντιπαραταχθείς, χρείας τυχούσης, εις κάθε εχθρικόν κίνημα.
Β'. Θέλεις έχει κατά τούτο, την δυνατήν σύμπραξιν των Πατέρων του ιερού τούτου Μοναστηρίου καθώς ειδοποιούνται τούτο.
Γ. Την τροφήν των στρατιωτών θέλεις εξοικονομεί τακτικώς προς το παρόν από τας εθνικάς προσόδους της επαρχίας Καλαβρύτων, ή περιστάσεως δοθείσης και από τας τροφάς του μοναστηρίου, του οποίου οι πατέρες ειδοποιούνται να το ακολουθώσι, και τούτο άχρις ου τα κινήματα του εχθρού μας δώσωσιν ευκαιρίαν δια να ευρεθή σταθερώτερος και ευκολώτερος πόρος. Δια τε τους μισθούς αυτών, ακολούθως θέλει γίνει πρόνοια να πληρωθώσιν όπως και όθεν ανήκει.
Δ. Δεν θέλεις συγχωρεί εξίσου εις κανέν στρατιωτικόν την είσοδον, αν δε τις αξιωματικός στρατιωτικός έχει εις αυτό την φαμηλίαν του ή έλθη χάριν προσκυνήσεως, θέλει δέχεσαι αυτόν άοπλον, με δύο μόνον αόπλους στρατιώτας.
Ε. Θέλεις προσέχει μ’ όλην την απαιτούμενη φρόνησιν να μην ακολουθή η παραμικρά κατάχρησις εις τους εν αυτώ καταφυγόντας πολίτας, μάλιστα θέλεις δίδει προς αυτούς την δυνατήν σου υπεράσπισιν. Κάθε δε κατάχρησις γινομένη παρ’ οποιουδήποτε θέλει αναφέρεται εις βάρος σου.
Στ. Θέλει με ειδοποιήσεις την κατάστασιν και τας χρείας αυτού του ιερού Μοναστηρίου δια να τας αναφέρω, όπου ανήκει, και δια να ληφθώσιν εγκαίρως μέτρα περί προμήθειας των αναγκαίων των δι’ αυτό. Εύελπις, ότι θέλεις ευαρεστήσει εις τον διορισμόν τούτον, και την οποίαν χαίρεις αγαθήν υπόληψην, μένω.
24 Ιουνίου 1827 εν Φονιά. Ο Γεν. Αρχηγός Θ. Κολοκοτρώνης»
Την ίδια στιγμή στέλνει επιστολή και προς τους Πατέρες του Μεγάλου Σπηλαίου στην οποία γράφει:
«Από ένα γράμμα σας το οποίον μ’ επίτηδες πεζόν εστέλλετο χθες προς τον στρατηγόν Δημ. Πλαπούταν και κ. Ιωάννη Θ. Κολοκοτρώνη, και από διάφορα άλλα του στρ. Β. Πετιμεζά, επληροφορήθην τα κινήματα του εχθρού, και τας οποίας κάμνει δοκιμάς εις το ιερόν καταγώγιον. Ενώ δε κατά χρέος έλαβα εγκαίρως τα αναγκαία μέτρα και διέταξα τους ειρημένους να μεταβώσιν εις το μέρος του Λυβαρτζίου, δια να κρατώσιν αφ’ ενός μεν εις εμψύχωσιν τον λαόν εκείνων των μερών, αφ’ ετέρου δε να φερωσι περισπασμόν εις τα κινήματα του εχθρού, ώστε τοιουτοτρόπως να δοθή ευκαιρία δια να εφοδιασθή πρεπόντως αυτό το ιερόν καταγώγιον.
Και καθ’ ας έχω ειδήσεις, πρέπει να μετέβησαν από προχθές εφρόντισα και περί της οχυρώσεώς του, ήτις να είναι ικανή ν’ αντιπαρατάττεται εις κάθε εχθρικήν προσβολήν, και να φυλάττη την απαιτούμενην ευταξίαν εις το Μοναστήριον και εις τους εν αυτώ καταφυγόντας πολίτας, και διώρισα τον στρατηγόν Ν. Πετιμεζάν να λάβη υπό την οδηγίαν του 600 πραγματικούς στρατιώτας καλούς, των οποίων επί κεφαλής να είναι αυτός, και δυνάμει των οποίων να καταλάβη και οχυρώση όλας τας περί το Σπήλαιον αναγκαίας θέσεις, προσέτι περιπλόν, δια να φυλάττεται ακριβώς η ευταξία και ησυχία καθ' όλην την έκτασιν.
Διώρισα δε αυτόν, την τροφήν των στρατιωτών να εξοικονομή από εθνικάς προσόδους της επαρχίας, έως ου τα κινήματα του εχθρού δώσωσιν ευκαιρίαν δια να ευρεθή σταθερότερος πόρος, περιστάσεως όμως δοθείσης προσκαλείσθε και η πανοσοιότης σας να εξοικονομήτε την τροφήν αυτών από τας του ιερού Μοναστηρίου, δίδοντες και όλην την εκ μέρους σας αναγκαίαν προς αυτόν συνδρομήν και σύμπραξιν.
Το χρέος το οποίον είμαι επιφορτισμένος, τα κινήματα του εχθρού, και το προς το ιερόν τούτο καταγώγιον σέβας μου, σέβας χρεωστούμενον από όλον το έθνος, τοιαύτα με ωδήγησαν να λάβω επί του παρόντος προς ασφάλειαν αυτού του Μοναστηρίου μέτρα.
Είμαι δε και άγρυπνος αν ο εχθρός κάνει οποιανδήποτε δοκιμήν εις αυτό, να δώσω την απαιτούμενη βοήθειαν, καθά διώρισα τα Κορινθιακά στρατεύματα, και μετέβησαν εις Χάσια, και εστέ βέβαιοι, ότι αν αποφασίση να το πολεμήση, με τη βοήθειαν της προστάτιδος αυτού θέλει γίνει ο τάφος του.
Αλλά και τώρα ήθελα αποφασίσει να έλθω διά να θεωρήσω την κατάστασίν του, αν ουσιώδη τινά αίτια δεν απήτουν αναγκαίαν την εις τούτα τα μέρη παρουσία μου, επιθυμώ εν τοσούτω να λαμβάνω και παρά της πανοσιότητός σας συνεχείς πληροφορίας περί της καταστάσεως του Μοναστηρίου.
24 Ιουνίου 1827. Εκ του κάμπου του Φονέως.
Ο Γεν. Αρχηγός Θ. Κολοκοτρώνης.»
Eugène Delacroix (Ευγένιος Ντελακρουά, 1798-1863) - Επεισόδιο του Ελληνικού Αγώνα, 1856, Λάδι σε μουσαμά - Αγορά του Ελληνικού Δημοσίου με τη συνδρομή των Βασίλη Γουλανδρή και Σταύρου Νιάρχου, αρ. έργου 5618 / Eugène Delacroix (1798-1863),
Eugène Delacroix (Ευγένιος Ντελακρουά, 1798-1863) - Επεισόδιο του Ελληνικού Αγώνα, 1856, Λάδι σε μουσαμά - Αγορά του Ελληνικού Δημοσίου με τη συνδρομή των Βασίλη Γουλανδρή και Σταύρου Νιάρχου, αρ. έργου 5618 / Eugène Delacroix (1798-1863),
Ο καλογερικός πόλεμος
Ο Ιμπραήμ ξεκίνησε την επίθεσή του στο Μέγα Σπήλαιο από τον Ψηλό Σταυρό, ανατολικά της Μονής με το πυροβολικό και επικεφαλής τον ίδιον. Ωστόσο, βρίσκει σθεναρή αντίσταση και οι απώλειές του είναι μεγάλες ενώ οι ζημιές στη Μονή λιγοστές. Τότε για αντιπερισπασμό, διέταξε 500 ιππείς να κινηθούν δυτικά της Μονής περνώντας τον Βουραϊκό ποταμό, όμως ούτε και εκεί καταφέρνει κάτι.
Οι Έλληνες βλέποντας ότι ο αντίπαλος είναι διαχειρίσιμος αντεπιτίθενται με επικεφαλής τον Νικόλαο Πετιμεζά και τους Φωτάκο, Μέλλιο και Σαρδελιάνο. Στην επίθεση συμμετέχουν πάνω από 100 μοναχοί που πέταξαν τα ράσα, φόρεσαν φουστανέλες και πήραν τα όπλα, με επικεφαλής τους τον Μοναχό Γεράσιμο Τυρολό.
Τις απογευματινές ώρες, λίγο πριν τη δύση του ηλίου και μετά από πολύωρη μάχη οι Τούρκοι καταγράφουν απώλειες άνω των 650 στρατιωτών και οι δυνάμεις τους κάμπτονται. Οπισθοχωρούν συλλέγοντας τους τραυματίες τους, ενώ οι Έλληνες ζητωκραυγάζουν τη μεγάλη νίκη! Ο Ιμπραήμ αναγνωρίζει την ήττα του και διατάσσει πλήρη υποχώρηση! Όπως σημειώνει ο Φωτάκος στα απομνημονεύματά του «Εκείνη την ημέρα οι Τούρκοι αισθάνθηκαν τον Καλογερικό Πόλεμο»!
Οι απώλειες των Ελλήνων είναι λιγοστές και η χαρά απερίγραπτη. Ο Κολοκοτρώνης μαθαίνει τα νέα το ίδιο βράδυ με επιστολή των αγωνιστών του Μεγάλου Σπηλαίου και στην απάντησή του σημειώνει περιχαρής: «Έλαβον τα χθεσινά γράμματά σας και ίδον τα εν αυτοίς, και την οποίαν εκάματε νίκη κατά των εχθρών, η οποία είθε να είναι αρραβών των μελλουσών·»!
Η 24η Ιουνίου 1827 ήταν μία από τις σημαντικότερες μέρες, μία από τις κρισιμότερες νίκες της Ελληνικής Επανάστασης. Όπως θα δούμε στο αυριανό και τελευταίο αφιέρωμά μας στα γεγονότα εκείνου του Ιουνίου στην Κορινθία, η νίκη αυτή ήταν καθοριστική και σε διεθνές διπλωματικό επίπεδο, κέρδισε πολύτιμο χρόνο και δρομολόγησε σημαντικές εξελίξεις!
Ιστορικό
Από τις αρχές του 1827 βρισκόταν σε εξέλιξη μια εκστρατεία του Ιμπραήμ σε όλη την έκταση της βορειοδυτικής Πελοποννήσου, με στόχο τη δήλωση υποταγής των κατοίκων (προσκύνημα). Ο Αιγύπτιος στρατάρχης είχε αυτή τη φορά υιοθετήσει μια πιο ήπια τακτική σε σχέση με τις προηγούμενες επιχειρήσεις του, κατά τις οποίες κατέφευγε σε εκτεταμένες σφαγές, λεηλασίες, εμπρησμούς, αιχμαλωσίες και καταστροφή των υποδομών, προκειμένου να εξασφαλίσει την εξαφάνιση κάθε επαναστατικής εστίας. Οι δηλώσεις υποταγής του πληθυσμού (προσκυνόχαρτα) στέλνονταν στην Κωνσταντινούπολη ώστε να παρουσιαστούν από το Σουλτάνο στις Μεγάλες Δυνάμεις (που προετοίμαζαν συμφωνία για τον τερματισμό της αιματοχυσίας και την επιβολή της ανεξαρτησίας της Ελλάδας), ως απόδειξη πως η ελληνική επανάσταση είχε κατανικηθεί και ουδέν ζήτημα πλέον προς επίλυση, υπήρχε. Έως τα μέσα του έτους, όλο και περισσότερες επαρχίες είχαν δεχθεί να υποταχθούν, προκειμένου να αποφύγουν τη σφαγή, ενώ ο μόνος οπλαρχηγός που είχε καταφέρει να αντιστέκεται ακόμη στο σχέδιο του Ιμπραήμ ήταν ο Κολοκοτρώνης. Χωρίς την επίσημη στήριξη της ελληνικής διοίκησης, ο «Γέρος του Μοριά» είχε πετύχει να αναπτύξει ένα ευρύ αντιστασιακό δίκτυο και με ένα συνδυασμό απειλών («φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους»), νουθεσιών, παροτρύνσεων και καταφυγής στο πατριωτικό φιλότιμο των πληθυσμών, διατηρούσε ενεργή την επαναστατική δραστηριότητα.
Η μάχη
Στις 17 Ιουνίου του 1827 ο Ιμπραήμ έφτασε στην περιοχή των Καλαβρύτων με 13.000 στρατό μαζί με το Νενέκο επικεφαλής 2.000 "προσκυνημένων" και στρατοπέδευσε στη θέση «Σάλμαινα», κοντά στο χωριό Βυσωκά (Σκεπαστό). Σκοπός του ήταν την κατάληψη της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, στην οποία είχαν βρει καταφύγιο πάρα πολλοί άμαχοι. Οι πατέρες της Μονής αντιλαμβανόμενοι τον κίνδυνο ζήτησαν βοήθεια από τον Κολοκοτρώνη που βρισκόταν στην Κορινθία. Μόλις πήρε το μήνυμα των εγκλείστων, ο Κολοκοτρώνης έσπευσε να διατάξει το Ν. Πετμεζά να κατευθυνθεί στη Μονή με 600 μαχητές, ενώ απέστειλε τον προσωπικό του υπασπιστή Φωτάκο να τον συνδράμει με ακόμη 100 άνδρες. Στις ανωτέρω δυνάμεις ενώθηκαν, επιπλέον, τα σώματα του Γενναίου, του Πλαπούτα, του Βασ. Πετμεζά και του Παναγή Νοταρά. Τους υπερασπιστές ενίσχυσαν, ακόμη, 100 μοναχοί με αρχηγό τον Γεράσιμο Τορολό πρώην ηγούμενο της Μονής, καθώς και οι άνδρες των Νικόλαου Φραγκάκη και Ανδρέα Σαρδελιάνου με τον τελευταίο να φονεύεται κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης. Στις 19 Ιουνίου, ο Αιγύπτιος αρχιστράτηγος απεύθυνε επιστολή προς την ηγεσία της Μονής, με την οποία, προσφέροντας σημαντικά ανταλλάγματα, ζητούσε την υποταγή των μοναχών, οι οποίοι όπως αναμενόταν αρνήθηκαν. Στις 21 Ιουνίου, ο Ιμπραήμ αναγκάστηκε να στείλει και δεύτερη επιστολή προς το Μέγα Σπήλαιο, προσπαθώντας με απειλές να «συνετίσει» τους μοναχούς.
Η επιστολή είχε ως εξής:
«Ευγενέστατε ηγούμενε και επίλοιποι παπάδες και καλόγεροι Μεγάλου Σπηλαίου.
Σας σημειώνω ότι είμεθα φερμένοι με τον υψηλότατον Ιμβραήμ Πασάν αφέντη μας εις κάμπον Καλαβρύτων εδώ και τέσσαρες ημέρες προτηνότερα και έχομεν μεγάλας ορδινίας και ετοιμασίας δια την πολιορκίαν μοναστηρίου Μεγάλου Σπηλαίου. Και ως τάχυ προσμένομεν να μας έλθουν και τόπια και αι μπόμπες και αρκετά σύνεργα δια μήνες και έπειτα από μία ή και δύο ημέρας να ρίξωμεν τα ορδιά μας περί πολιορκίας του μοναστηρίου, εις αυτά τα μέρη δια τούτο σας φανερώνω ότι να λυπηθήτε το μοναστήρι σας να μην τύχη και χαλάση και ο,τι εις τον άλλον καιρόν δεν εχάλασε μην τύχη και χαλάση: και τώρα μάλιστα οι πλέον άγνωστοι (οι αμαθέστεροι) από λόγου σας ήρθαν και προσεκύνησαν τον αφέντη μας και εγλύτωσαν τα χωριά τους και τόσον λαό και την ζωήν τους και το πράγμα τους. Λοιπόν του λόγου σας είσθε γνωστικότεροι από εκείνους και θέλει στοχασθήτε το κάθε πράγμα καλλίτερα. Παρά πάνω δεν σας γράφω, θέλει πληροφορηθήτε και από το γράμμα του φίλου μου του Φωτήλα, θέλει σας συμβουλεύση ο ίδιος. Ηγούμενε, θέλει στοχαστής ετούτο το κίνημα των Ρωμαίων δεν θέλει εύγει σε κεφάλι. Λοιπόν σαν φρόνιμος οπού είσαι στοχάσου βαθειά πως δεν ευρίσκεις καλό τέλος και θα είσαι νικημένος θέλεις εξεύρη ότι αυτό όπου σας γράφω, το γράφω με του υψηλοτάτου αφέντη μας τον ορισμόν και να με αποκριθήτε εις τα όσα σας γράφω.
Σάμη Εφέντης. Σεγνεζτίπ εφέντης τη 21 Ιουνίου 1827»
Την επόμενη μέρα οι μοναχοί αφού συσκέφτηκαν
απάντησαν με επιστολή που έστειλαν τα εξής:
«Υψηλότατε αρχηγέ των Οθωμανικών αρμάτων, χαίρε.
Ελάβαμεν το γράμμα σου και είδομεν τα όσα γράφεις, ηξεύρομεν πως είσαι εις τον κάμπον των Καλαβρύτων πολλάς ημέρας και ότι έχεις όλα τα μέσα του πολέμου. Ημείς δια να προσκυνήσωμεν είναι αδύνατον, διότι είμεθα ορκισμένοι εις την πίστιν μας, ή να ελευθερωθώμεν ή να αποθάνωμεν πολεμούντες και κατά το αΐνι μας δεν γίνεται να χαλάση ο ιερός όρκος της πατρίδος μας. Σε συμβουλεύουμε όμως να υπάγης να πολεμήσης σε άλλα μέρη, διότι, αν έλθης εδώ να μας πολεμήσης και μας νικήσης, δεν είναι μεγάλον κακόν, διότι θα νικήσης παπάδες, αν όμως νικηθής, το οποίον ελπίζομεν άφευκτα, με την δύναμιν του Θεού, διότι έχομεν και θέσιν δυνατήν και θα είναι εντροπή σας και τότε οι Έλληνες θα εγκαρδιωθούν και θα σε κυνηγούν πανταχού. Ταύτα σε συμβουλεύομεν και ημείς, κάμε ως γνωστικός το συμφέρον σου, έχομεν και γράμματα από την βουλήν και από τον αρχιστράτηγον Θεόδωρον Κολοκοτρώνην, ότι εις πάσαν περίπτωσιν πολλήν βοήθειαν θα μας στείλη, παλληκάρια και τροφάς και ότι ή θα ελευθερωθώμεν τάχιστα ή θα αποθάνωμεν κατά τον ιερόν όρκον της Πατρίδος μας.
ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
Ο ηγούμενος και συν εμοί παπάδες και
καλόγεροι τη 22 Ιουνίου 1827, Μέγα Σπήλαιον»
Μετά απ' αυτή την αποφασιστική απάντηση των πατέρων της Μονής αυτό που περίμεναν όλοι έγινε. Στις 24 Ιουνίου ο Ιμπραήμ εξαπέλυσε σφοδρή επίθεση εναντίον του Μοναστηριού με μια ισχυρότατη δύναμη 6.000 ανδρών που την αποτελούσαν 4.000 Οθωμανοί υπό τον Δελή Αχμέτ της Πάτρας και 2.000 Έλληνες «προσκυνημένοι» υπό τον προδότη Νενέκο. Μετά από αρκετές ώρες μάχης και ενώ είχε πια πέσει η νύκτα, μη καταφέρνοντας να λυγίσουν την αντίσταση των Ελλήνων που μάχονταν με πάθος εντός και εκτός Μονής, οι Τουρκοαιγύπτιοι αναγκάσθηκαν να υποχωρήσουν και να κατευθυνθούν άπρακτοι, στη βάση τους την Τριπολιτσά αφήνοντας πίσω τους τουλάχιστον 300 νεκρούς.
► Η Άλωση της Τριπολιτσάς, από τις κορυφαίες στιγμές της Επανάστασης του 1821 (αφιέρωμα)
Ο καλογερικός πόλεμος (Μέγα Σπήλαιο, 24 Ιουνίου 1827)
Fantasia Arabe 1833, Ευγένιος Ντελακρουά
Ἐδῶ καὶ μερικὰ χρόνια ἡ Παγκαλαβρυτινὴ Ἕνωσις τιμᾶ ἰδιαιτέρως ἕνα σπουδαῖο ἱστορικὸ γεγονός, τὴ μάχη τῶν μοναχῶν καὶ ὀλίγων ἄλλων πολεμιστῶν μὲ τὸν Ἰμπραήμ, τὸ 1827, στὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου. Φέτος (2001), τὴν Κυριακὴ 24 Ἰουνίου, ἔγινε θεία λειτουργία χοροστατοῦντος τοῦ Μητροπολίτου μας κ. Ἀμβροσίου, δοξολογία καὶ ἐπιμνημόσυνος δέησις. Ὁμίλησε δὲ γιὰ τὴν ἱστορικὴ αὐτὴ μάχη ὁ κ. Παναγ. Γ. Τσιρίκος. Μεγάλο μέρος τῆς ὁμιλίας του παραθέτουμε γιὰ περισσότερη γνωστοποίηση τῆς προσφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας καὶ τοῦ μοναχισμοί), τὴν ὁποία πολλοὶ σύγχρονοι «κουλτουριάρηδες» προσπαθοῦν μάταια νὰ ἀμφισβητήσουν. Α.Γ.Μ.
Σὲ μία ἐποχὴ ποὺ καταβάλλεται, εὐτυχῶς ἀπὸ λίγους, προσπάθεια ἀλλοιώσεως τῆς Ἱστορίας μας, ἄλλο: καὶ ὑποβάθμιση τῆς προσφορᾶς τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν Ἱερῶν Μονῶν της σὲ κάθε δύσκολη στιγμὴ γιὰ τὸν Ἑλληνισμό, ἡ Πάγκαλαβρυτινὴ Ἕνωσις μὲ τὴν Ἱερὰ Μονὴ τοῦ Μέγ. Σπηλαίου, ὅπως κάθε χρόνο, ἔτσι καὶ σήμερα, τιμοῦν μὲ δέος καὶ σεβασμὸ τὸ μέγα ἐπίτευγμα τῆς νίκης τῶν Μοναχῶν καὶ τῶν ἄλλων Ἑλλήνων Ἀγωνιστῶν, ἐναντίον τοῦ Ἰμπραὴμ Πασᾶ, ποὺ ἔλαβε χώρα στὶς 24 Ἰουνίου 1827, ἐδῶ στὴ Μονὴ τοῦ Μ. Σπηλαίου, ὅπου θὰ ἀντιλαλοῦν στὸ διηνεκὲς τὰ βουνὰ καὶ τὰ λαγκάδια σὲ ὅλο τὸν Καλαβρυτινὸ καὶ Ἑλλαδικὸ χῶρο.
Εὐτυχὴς ἀπὸ τὴν τιμὴ ποὺ μοῦ ἔγινε, μὲ τὴν ἀνάθεση τῆς ὁμιλίας γιὰ τὴν ἁγιασμένην αὐτὴν ἐπέτειο, ἀπὸ τὸν Πρόεδρο καὶ τὰ μέλη τοῦ Δ.Σ. τῆς Π.Ε., ἀλλὰ καὶ εὐγνώμων πρὸς τὸν Θεόν, γιὰ τὴν ἀμέτρητο ψυχικὴ ἀγαλλίαση ποὺ μὲ κατέχει, εὑρισκόμενος ἐνώπιον τῆς πανσέπτου καὶ θαυματουργοῦ εἰκόνος τῆς Θεοτόκου τῆς Μεγαλοσπηλαιώτιδος, ἐπιτρέψτε μου νὰ ἀναφερθῶ στὸ μεγάλο αὐτό, κορυφαῖο ἱστορικὸ θαῦμα, τὸ θαῦμα ποὺ δοξάζει τὴν Μονὴν τοῦ Μ. Σπηλαίου καὶ ποὺ τὴν ἀνύψωσε σὲ ἐθνικὴ ἔπαλξη...
... Τὴν ἐποχὴ λοιπὸν ποὺ τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς Πελοποννήσου εἶχε ὑποταχθεῖ ἢ ὑποτασσόταν στὶς ἐπιταγὲς τοῦ Ἰμπραὴμ Πασᾶ, τὰ μόνα ἀπάτητα τμήματά της, ἦταν τὸ ἀπόρθητο Κάστρο τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶ τῆς Ὄρθοδοξιας, ἡ Μονὴ τοῦ Μ. Σπηλαίου, ἡ Μάνη καὶ τὸ Παλαμήδι.
Μὲ τὴν ὀξυδέρκεια ποὺ τὸν διέκρινε, ἀπὸ νωρὶς εἶχε ἐπισημάνει τὴν μεγάλη σπουδαιότητα τῆς Μονῆς καὶ διότι ἔβλεπε τὸ Μ. Σπήλαιο ἀπὸ στρατιωτικῆς πλευρᾶς ὡς μέγα προπύργιον καὶ πολεμικὸν ὁρμητήριον τῆς Ἑλληνικῆς Ἐπαναστάσεως, ἀλλὰ καὶ διότι ἐπιθυμοῦσε νὰ ἱκανοποιήσῃ τὴ βουλιμία του, νὰ γίνῃ κύριος τῶν θησαυρῶν τῆς Μονῆς.
Μετὰ τὴν πτώση τοῦ Μεσολογγίου, τὸν Ἀπρίλιο τοῦ 1826, ὁ Ἰμπραὴμ πέρασε στὴν Πάτρα καὶ ἀπὸ ἐκεῖ λεηλατώντας, καίγοντας, καταστρέφοντας καὶ αἰχμαλωτίζοντας ὅτι καὶ ὅποιον εὕρισκε στὸ δρόμο του, κατὰ τὴν συνήθειάν του, ἔφθασε στὴν ἐπαρχία Καλαβρύτων. Λεηλάτησε, ἔκαψε τὰ Καλάβρυτα, ἔκαψε τὴν Μονὴν τῆς Ἁγίας Λαύρας, ἦταν δὲ τέτοια ἡ ἀσυδοσία καὶ ἡ Τρομοκρατία ποὺ ἀσκοῦσαν οἱ ἄνδρες τοῦ στρατοῦ του, τόσο ἀποτρόπαιες, ὥστε νὰ γίνῃ παρομοιώδης ἡ τρομακτικὴ προειδοποίηση «Ἔρχεται ὁ Μπραΐμης».
Τότε ἐγκατέλειψε κάθε ἀπόπειρα ἐπιχειρήσεως γιὰ κατάληψη τῆς Μονῆς καὶ διότι οἱ Τοῦρκοι τῆς φρουρᾶς τῶν Καλαβρύτων τὸν ἀπέτρεψαν, ἀλλὰ καὶ διότι ὁ ἴδιος ἐσχημάτισε τὴ γνώμη ὅτι ἡ κατάληψη τοῦ Μ. Σπηλαίου ἦταν μία τρομερὰ δύσκολη πολεμικὴ ἐπιχείρηση.
Περὶ τὰ μέσα Ἰουνίου 1827 ὁ πανίσχυρος Ἰμπραήμ, ἐστρατοπεδευσε στὸν κάμπο Καλαβρύτων, εἰς Σάλμαιναν, κοντὰ στὴ Βυσωκά, τὸ σημερινὸ Σκεπαστό, μὲ ἰσχυρὲς δυνάμεις καλῶς ἐξοπλισμένες, ὅπως θὰ δοῦμε παρακάτω.
Οἱ Μοναχοὶ τοῦ Μεγάλου Σπηλαίου ἀντιληφθέντες τὸν κίνδυνον, ἀπέστειλαν εἰς Βόχαν Κορινθίας, ὅπου εὑρίσκετο ὁ Κολοκοτρώνης, τὸν Νικόλαον Πετμεζᾶ καὶ τοὺς Μοναχοὺς Ἰωάννην Κανελλόπουλον καὶ Παγκράτιον Πολυζωγόπουλον νὰ ζητήσουν βοήθεια.
Ὁ Κολοκοτρώνης ἀντιλαμβανόμενος ἀμέσως τὸν κίνδυνο ποὺ διέτρεχε ἡ Μονὴ ἀπὸ τὸν αἱμοβόρον Ἰμπραήμ, ἔστειλε ἀμέσως δύναμη ἀποτελούμενη ἀπὸ τμῆμα τῆς σωματοφυλακῆς του καὶ ἄλλους μὲ ἀρχηγὸ τὸν ὑπασπιστή του, Φωτάκον...
... Στὶς 21 Ἰουνίου ὁ Ἰμπραὴμ ἀπέστειλε ἔγγραφον ἐπιστολὴ μὲ Ἕλληνα ἀγγελιοφόρο, στὸν Ἡγούμενο τῆς Μονῆς. Σ᾿ αὐτὴν ἀνέφερε τὴν ἑτοιμασία του γιὰ τὴν πολιορκία τῆς Μονῆς καὶ ζητοῦσε, οὔτε λίγο οὔτε πολύ, τὴν παράδοσή της δελεάζοντας μάλιστα τοὺς Μοναχούς μὲ διαφόρους ὑποσχέσεις, ἢ ἀλλοιῶς ἐὰν δὲν δεχθοῦν, θάκαταστρεψη τὸ Μοναστήρι.
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΟΥ ΙΜΒΡΑΗΜ ΠΑΣΑ ΠΕΡΙ
ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ
Εὐγενέστατε ἡγούμενε καὶ ἐπίλοιποι παπάδες καὶ καλόγεροι Μεγάλου Σπηλαίου.
Σὰς σημειώνω ὅτι εἴμεθα φερμένοι μὲ τὸν ὑψηλότατον Ἰμβραὴμ Πασὰν ἀφέντη μας εἰς κάμπον Καλαβρύτων ἐδῶ καὶ τέσσαρες ἡμέρες προτηνότερα καὶ ἔχομεν μεγάλας ὀρδινίας καὶ ἑτοιμασίας διὰ τὴν πολιορκίαν μοναστηρίου Μεγάλου Σπηλαίου. Καὶ ὡς τάχυ προσμένομεν νὰ μᾶς ἔλθουν καὶ τόπια καὶ αἱ μπόμπες καὶ ἀρκετὰ σύνεργα διὰ μῆνες καὶ ἔπειτα ἀπὸ μία ἡ καὶ δυὸ ἡμέρας νὰ ρίξωμεν τὰ ὀρδιά μας περὶ πολιορκίας τοῦ μοναστηρίου, εἰς αὐτὰ τὰ μέρη διὰ τοῦτο σᾶς φανερώνω ὅτι νὰ λυπηθῆτε τὸ μοναστήρι σας νὰ μὴν τύχῃ καὶ χαλάσῃ καὶ ὅ,τι εἰς τὸν ἄλλον καιρὸν δὲν ἐχάλασε μὴν τύχη καὶ χαλάση: καὶ τώρα μάλιστα οἱ πλέον ἄγνωστοι (οἱ ἀμαθέστεροι) ἀπὸ λόγου σας ἦρθαν καὶ προσεκύνησαν τὸν ἀφέντη μας καὶ ἐγλύτωσαν τὰ χωριά τους καὶ τόσον λαὸ καὶ τὴν ζωήν τους καὶ τὸ πράγμα τους. Λοιπὸν τοῦ λόγου σας εἶσθε γνωστικότεροι ἀπὸ ἐκείνους καὶ θέλει στοχασθῆτε τὸ κάθε πράγμα καλλίτερα. Παρὰ πάνω δὲν σᾶς γράφω, θέλει πληροφορηθῆτε καὶ ἀπὸ τὸ γράμμα τοῦ φίλου μου τοῦ Φωτήλα, θέλει σᾶς συμβουλεύση ὁ ἴδιος.
Ἡγούμενε, θέλει στοχαστῇς ἐτοῦτο τὸ κίνημα τῶν Ρωμαίων δὲν θέλει εὔγει σὲ κεφάλι. Λοιπὸν σὰν φρόνιμος ὁποῦ εἶσαι στοχάσου βαθειὰ πῶς δὲν εὑρίσκεις καλὸ τέλος καὶ θὰ εἶσαι νικημένος θέλεις ἐξεύρη ὅτι αὐτὸ ὅπου σᾶς γράφω, τὸ γράφω μὲ τοῦ ὑψηλοτάτου ἀφέντη μας τὸν ὁρισμὸν καὶ νὰ μὲ ἀποκριθῆτε εἰς τὰ ὅσα σᾶς γράφω.
Σάμη Ἐφέντης.
τῇ 21ῃ Ἰουνίου 1827
Σεγνεζτὶπ ἐφέντης (Τ.Σ.)»
Πότε; Ὅταν τὸ ἔτος αὐτό, τὸ Ἔθνος μας ἠγωνίζετο τὸν ὑπὲρ πάντων Ἀγώνα καὶ τὸ Μέγα Σπήλαιον φάνταζε γιὰ τοὺς Ἕλληνες ὡς καθαρτήριον ψυχῆς ἀπὸ τὰ πάθη τῆς ἀβάστακτης τυραννίας, στὸ μακρὺ χρόνο τῆς Ὄθωμανικης κυριαρχίας.
Ἐδῶ! Στὸ Μέγα Σπήλαιο σκίρτησεν ἀμέσως ἡ ἐπιταγὴ τῆς ἱστορίας! Στὶς φλόγες τῆς θυσίας, παρέδωσαν ὅλοι τὴν ψυχή τους, ἀνύψωσαν τὸ εἶναι τους, γιὰ νὰ συνομιλοῦν αἰώνια μὲ τὸ Θεὸν καὶ τὴν ἀξιοπρέπεια! Μετὰ ἀπὸ μακρὰ σύσκεψη ἐδόθη ἡ ἀπάντηση ἀμέσως τὴν ἑπομένη, στὶς 22 Ἰουνίου δηλαδή!
« Ὑψηλότατε ἀρχηγὲ τῶν Ὀθωμανικῶν ἁρμάτων, χαῖρε.
Ἐλάβαμεν τὸ γράμμα σου καὶ εἴδομεν τὰ ὅσα γράφεις, ἠξεύρομεν πὼς εἶσαι εἰς τὸν κάμπον τῶν Καλαβρύτων πολλὰς ἡμέρας καὶ ὅτι ἔχεις ὅλα τὰ μέσα τοῦ πολέμου. Ἡμεῖς διὰ νὰ προσκυνήσωμεν εἶναι ἀδύνατον, διότι εἴμεθα ὁρκισμένοι εἰς τὴν πίστιν μας, ἢ νὰ ἐλευθερωθῶμεν ἢ νὰ ἀποθάνωμεν πολεμοῦντες καὶ κατὰ τὸ χαΐνι μας δὲν γίνεται νὰ χαλάσῃ ὁ ἱερὸς ὅρκος τῆς πατρίδος μας. Σὲ συμβουλεύουμε ὅμως νὰ ὑπάγης νὰ πολεμήσῃς σὲ ἄλλα μέρη, διότι, ἂν ἔλθῃς ἐδῶ νὰ μᾶς πολεμήσῃς καὶ μᾶς νικήσῃς, δὲν εἶναι μεγάλον κακόν, διότι θὰ νικήσῃς παπάδες, ἂν ὅμως νικηθῆς, τὸ ὁποῖον ἐλπίζομεν ἄφευκτα, μὲ τὴν δύναμιν τοῦ Θεοῦ, διότι ἔχομεν καὶ θέσιν δυνατὴν καὶ θὰ εἶναι ἐντροπή σας καὶ τότε οἱ Ἕλληνες θὰ ἐγκαρδιωθοῦν καὶ θὰ σὲ κυνηγοῦν πανταχοῦ. Ταῦτα σὲ συμβουλεύομεν καὶ ἡμεῖς, κᾶμε ὡς γνωστικὸς τὸ συμφέρον σου, ἔχομεν καὶ γράμματα ἀπὸ τὴν βουλὴν καὶ ἀπὸ τὸν ἀρχιστράτηγον Θεόδωρον Κολοκοτρώνην, ὅτι εἰς πᾶσαν περίπτωσιν πολλὴν βοήθειαν θὰ μᾶς στείλῃ, παλληκάρια καὶ τροφὰς καὶ ὅτι, ἢ θὰ ἐλευθερωθῶμεν τάχιστα, ἢ θὰ ἀποθάνωμεν κατὰ τὸν ἱερὸν ὅρκον τῆς Πατρίδος μας.
ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ
Ὁ Ἡγούμενος καὶ σὺν ἐμοὶ παπάδες καὶ καλόγεροι
τῇ 22ᾳ Ἰουνίου 1827, Μέγα Σπήλαιον»
Ὅταν ὁ Ἰμπραὴμ ἐπείσθη ὅτι ἡ Μονὴ τοῦ Μ. Σπηλαίου δὲν δέχεται ὑποταγή, ἀπεφάσισε ὅπως ἦταν φυσικὸ τὴν ἐπίθεση....
... Τὸ πρωὶ τῆς 24ης Ἰουνίου ἡ μάχη ἄρχισε ἀπὸ τὸν Ψηλὸ Σταυρό, ἀνατολικὰ τῆς Μονῆς. Ἡ μάχη εἶναι λυσσώδης. Τὸ πυροβολικὸ καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἰμπραὴμ ποὺ ἡγεῖται τῆς ἐπιχειρήσεως, μαίνονται ἀπὸ ὅλες τὶς πλευρὲς τῆς Μονῆς, χωρὶς ὅμως καταστρεπτικὰ ἀποτελέσματα. Ὅλες οἱ ἐπιθέσεις του ἀποκρούονται καὶ οἱ ἀπώλειές του εἶναι μεγάλες στὸν ἀριθμό. Ἐπιτιθέμενοι καὶ ἀμυνόμενοι ἔρχονται πολλὲς φορὲς σῶμα μὲ σῶμα, χέρια μὲ χέρια. Κάθε προσπάθεια ὅμως ἀποτυγχάνει.
Ὁ Ἰμπραὴμ γιὰ ἀντιπερισπασμὸ διέταξε καὶ 500 ἱππεῖς νὰ κινηθοῦν ἀπὸ Δυτικὰ τῆς Μονῆς, περνώντας τὸν Βουραϊκὸ ποταμό, παρὰ ταῦτα ὅμως βλέπει ὅτι δὲν κατορθώνει νὰ προχωρήσῃ οὔτε μία σπιθαμή.
Οἱ εὑρισκόμενοι στὴ Μονή, γονυκλινεῖς προσεύχονται ἐνώπιον τῆς θαυματουργοῦ εἰκόνος τῆς Παναγίας γιὰ τὴ διάσωση τῆς Μονῆς.
Καὶ νά, ποὺ τὸ Μεγάλο Θαῦμα ἔγινε στὸν ἱερὸ τόπο Αὐτῆς τῆς Μονῆς. Ὁ Νικόλαος Πετμεζᾶς, ὁ ἀρχηγὸς τῶν Ἑλλήνων μαχητῶν, μόλις διεπίστωσε τὴν κάμψη ποὺ ὑπέστη ὁ Ἰμπραήμ, διατάσσει ἐπίθεση μὲ ἡγέτες τοὺς Φωτᾶκον, Μέλλιον καὶ Σαρδελιᾶνον, ἐπίθεση φοβερὰ δύσκολη, ἡ ὁποία ὅμως πολὺ γρήγορα κερδίζει ἔδαφος καὶ μετὰ ἀπὸ ἕναν ἀνεπανάληπτο, ἀπερίγραπτο ἐπικὸν ἀγώνα, ποὺ μόνο ἡ Θεία Δύναμις θὰ μποροῦσε νὰ ἐμψυχώσῃ καὶ νὰ ἐνθαρρύνῃ τοὺς ὀλιγαρίθμους καὶ χωρὶς τὰ μέσα τοῦ πολέμου, ὑπερασπιστὲς τῆς Μονῆς, δυὸ ὧρες περίπου πρὶν τὴν δύση τοῦ ἡλίου, τὶς ἀπογευματινὲς ὧρες τῆς 24ης Ἰουνίου 1827, καὶ ὕστερα ἀπὸ μάχη 13 ὠρῶν, οἱ Τοῦρκοι ἄρχισαν νὰ κάμπτονται, ἐνῷ οἱ ἀπώλειές τους ἀνήρχοντο στοὺς 650 νεκροὺς καὶ πλείστους τραυματίες, ἀπὸ δὲ τοὺς Μοναχοὺς ὑπῆρξαν μόνο τρεῖς νεκροὶ καὶ κατ᾿ ἄλλους μάλιστα μόνον ἕνας, αὐτὸς ὁ ἐκ Κερπινῆς ἀγωνιστὴς Ἀνδρέας Σαρδελιᾶνος. Ὁ Ἰμπραὴμ ἀναγνωρίζει τὴν ἥττα του καὶ ὁ αἱμοβόρος μέχρι πρότινος παντοδύναμος πασᾶς, διατάσσει τὴν ὑποχώρηση τοῦ στρατοῦ του, ταπεινόμενος πλέον, μὲ νικητὲς τοὺς Ἕλληνες Ἀγωνιστὲς καὶ τοὺς ὑπερεκατὸν Καλόγερους ὑπὸ τὸν Μοναχὸ Γεράσιμο Τυρολό. Περιγράφοντας μάλιστα ὁ Φωτάκος τὴν ἡρωικὴ αὕτη μάχη λέει «Ἐκείνην τὴν ἡμέραν οἱ Τοῦρκοι αἰσθάνθηκαν Καλογερικὸν πόλεμον», ἐνῶ δικαιολογημένα σὲ ἐμᾶς, ἕνα ἐρώτημα πλανᾶται μέσα μας! Πῶς μπόρεσαν νὰ ἀντέξουν οἱ ὀλίγοι αὐτοὶ ἀγωνιστὲς στὴ σκέψη καὶ τὴν ἀπόφαση νὰ ἀναλάβουν ἕναν τέτοιο τιτάνιο καὶ ἄνισο ἀγώνα; Καὶ ἡ ἀπάντηση εἶναι. Τέτοιου εἴδους μεγάλες ἀποφάσεις λαμβάνονται μόνον ἀπὸ γίγαντες ἠθικῶν καὶ ψυχικῶν δυνάμεων μὲ μεγαλειώδη καὶ ἀσύλληπτη νόηση ποὺ ἀντλεῖται ἀπὸ τὴ βαθιὰ πίστη στὸν Θεὸ καὶ ἀπὸ τὴν μεγάλη ἀγάπη στὴν Ἐλευθερία!
Τοῦτο δῶ τὸ Μοναστήρι, τὸ Μ. Σπήλαιο, τὸ μοναστήρι θρύλος, ἀπὸ τὴ στιγμὴ αὐτή, ἑδραιώνει τὴ θέση τῶν σκληρῶς ἀγωνιζομενων Ἑλλήνων στὴν ἐπανάσταση, ποὺ εἶχε ἀρχίσει ἀπὸ ἐδῶ κοντά μας - τὴν Ἁγία Λαύρα - ἀναπτερώνει τὸ ἠθικό τους καὶ τονώνει τὸ μαχητικὸ πνεῦμα, γιὰ νὰ ἀποτελέσῃ σήμερα ἕνα ἀκόμη φωτεινὸ παράδειγμα τῆς βοήθειας ποὺ προσέφεραν οἱ Μοναχοί, οἱ Παπάδες καὶ γενικώτερα ἡ Ἐκκλησία στὴν ἐκπλήρωση τοῦ πόθου τῶν Ἑλλήνων γιὰ τὴν Ἐλευθερία, ποὺ εἶναι βαθιὰ ριζωμένη σ᾿ ἐμᾶς τοὺς Ἕλληνες...
...Συμβολίζει τὴν ὑλοποίηση ἑνὸς διάπυρου καὶ διαιώνιου πόθου τῶν Ἑλλήνων, τοῦ πόθου γιὰ τὴν Ἐλευθερία καὶ μαζὶ ἀποτελεῖ ἀναμφισβήτητα τὸ φωτοβόλο ἀπαύγασμα αὐτῆς τῆς ὑψηλόφρονης ἔννοιας τῆς Ἐλευθερίας.
Αὐτοῦ τοῦ εἴδους οἱ ἑορτασμοὶ δὲν ἀποτελοῦν τὴν ἐκπλήρωση ἑνὸς τυπικοῦ καθήκοντος. Συνιστοῦν ἕνα χρέος μνήμης πρὸς τοὺς συντελεστὲς αὐτοῦ τοῦ ἀνυπέρβλητου θαύματος. Καὶ ἂς θεωρήσωμε τὸ καθῆκον αὐτὸ σὰν ἀπότιση χρέους μας, ἀπὸ τὰ πολλὰ ποὺ ὀφείλουμε στοὺς ἀκαταδάμαστους συντελεστὲς τοῦ ἱεροῦ ἀγῶνος. Ἡ εὐγνωμοσύνη μας τοὺς ἀνήκει ἀμέριστη.
• Νικόλαος Σπηλιάδης, Απομνημονεύματα της Ελληνικής επανάστασης, τ. Γ', σ. 355, 358. Απομνημονεύματα δια να χρησιμεύσωσι εις την νέαν ελληνικήν ιστορίαν 1821-1843. Τόμοι Α-Γ. Αθήνησι, τυπ. Χ. Νικολαΐδου Φιλαδελφέως, 1851, 1853, 1857. Ο Νικόλαος Σπηλιάδης (Τριπολιτσά 1785 – Ναύπλιο 1862) ήταν Φιλικός, πρωτεργάτης και αγωνιστής του αγώνα του 1821, συγγραφέας και πολιτικός της νεοσύστατης Ελλάδας, πληρεξούσιος στην Δ' και Ε' εθνοσυνέλευση το 1829 και το 1832 αντίστοιχα και Γραμματέας της Επικράτειας στην Κυβέρνηση Καποδίστρια.
• Παναγιώτης Α. Υφαντής, Μέγα Σπήλαιο: Ιστορία, Πνευματική και Εθνική Μαρτυρία, Έκδοση Ι. Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, Αθήνα 1999.
• Ο κρίσιμος Ιούνιος του 1827: Η Μάχη στο Μέγα Σπήλαιο, gnomipoliton.com
• Παναγιώτης Γ. Τσιρίκος - Ο καλογερικός πόλεμος (Μέγα Σπήλαιο, 24 Ιουνίου 1827). Δελτίο «Διακονία και Μαρτυρία». Δελτίο Τύπου «Ενημέρωσις» της Ιεράς Μητρόπολεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας Έτος ΚΒ', περίοδος Β', Ιούλιος Αύγουστος 2001, Αριθμός Φύλλου 304.
• Διονύσιος Κόκκινος, Η Ελληνική Επανάστασις, τόμος 6ος, Εκδόσεις Μέλισσα, Αθήνα 1974, σελ. 125-6: «Εις το Μέγαν Σπήλαιον».
• «Συνοπτικόν Κτιτορικόν της Ιεράς & Βασιλικής Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου», επιμέλεια Ι.Μητροπόλεως Καλαβρύτων και Αιγιαλείας, 1974, σ. 31-33.
Περισσότερα: 1821, Θοδ. Κολοκοτρώνης, Τριπολιτσά
1 σχόλιο:
( ΜΟΝΗ ΜΕΓΑΛΟΥ ΣΠΗΛΑΙΟΥ ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ ). Χτισμένη σ' απότομο βράχο στο όρος Χελμός. Εστεμμένη μ' ουράνιο ζάλο. Ύμνων αναβαθμός. Η Μονή έχει επιβιώσει από τέσσερεις πυρκαγιές. Μ' υπομονή έχει στεργιώσει και φρόνημα αρραγές. Η εικόνα της Παναγίας έχει μείνει αλώβητη. Σταγόνα αθανασίας σε μνήμη απόρθητη. Διαθέτει λάβαρο με μορφές Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Λειψανοθήκη, σάβανο με εκδορές αγίων Προπατόρων. Καπαδόπουλος Ελισαίος.
Δημοσίευση σχολίου