Η φλόγα της πίστης, φωτίζει διακριτικά την καρδιά που αναζητά.
Painting board: Please Don’t Leave by artist Mia Bergeron
Πίστη και αμφιβολία: Ποιο είναι το μεγαλύτερο ρίσκο για τον χριστιανό;
της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Πού σταματά η διάκριση και πού αρχίζει η πλάνη;
Σκέψεις για τον Απόστολο Θωμά, τους Πατέρες, τις παραδόσεις
της Εκκλησίας και τη μακαριότητα της πίστης χωρίς απόδειξη.
Στον διάλογο μεταξύ πίστης και λογικής, ένα από τα πιο δύσκολα ερωτήματα που προκύπτουν είναι:
Η απάντηση δεν είναι εύκολη — γιατί δεν έχει να κάνει μόνο με το μυαλό αλλά και με την καρδιά.
Η πίστη δεν είναι τυφλή — είναι σχέση
Ως χριστιανοί, πράγματι δεχόμαστε πολλά που υπερβαίνουν τη λογική:
– την ενανθρώπιση του Θεού,
– την Ανάσταση,
– την παρουσία των αγγέλων,
– τα θαύματα και τα σημεία.
Δεν τα δεχόμαστε επειδή «μας το είπαν», αλλά επειδή ζούμε σε μια σχέση που έχει αποδείξει, με τρόπο βιωματικό, ότι είναι αληθινή. Πίστη δεν είναι η άρνηση της λογικής, αλλά η ταπείνωση της λογικής μπροστά στο μυστήριο.
Η στάση των Πατέρων: διάκριση και όχι εύκολες βεβαιότητες
Οι Πατέρες της Εκκλησίας δεν πρότειναν την αμφιβολία ως αρετή, αλλά ούτε και την αφέλεια. Τόνιζαν πάντοτε τη διάκριση – τη δυνατότητα να ξεχωρίζεις το πνευματικό από το ψεύτικο, το αυθεντικό από το φαντασιακό.
Ο απ. Θωμάς, που ζητά να αγγίξει, δεν καταδικάζεται. Ο Χριστός τού δίνει τις αποδείξεις. Αλλά λέει: «Θωμά, επειδή με είδες, πίστεψες· μακάριοι όσοι δεν είδαν, και πίστεψαν». «Μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες» (Κατά Ιωάννην 20:29.) Όχι γιατί είναι πιο «τυφλοί», αλλά γιατί είναι πιο ελεύθεροι να αγαπήσουν χωρίς να απαιτούν εγγυήσεις.
Δύο ρίσκα: της απόρριψης και της αποδοχής
Στη στάση μας απέναντι στα υπερφυσικά ή παράδοξα σημεία, υπάρχουν δύο εξίσου επικίνδυνα άκρα:
1. Η εκ προοιμίου απόρριψη: Κλείνει την πόρτα στη Χάρη. Αν απορρίψουμε ό,τι δεν χωράει στη λογική, τότε ίσως χάσουμε τον Χριστό που περνά από δίπλα μας «εν ετέρα μορφή».
2. Η άκριτη αποδοχή: Μας εκθέτει στην πλάνη. Όχι κάθε θαύμα είναι θεϊκό. Όχι κάθε εμπειρία είναι πνευματική. Οι Πατέρες επέμεναν πως ο διάβολος μπορεί να μετασχηματίζεται «εις άγγελον φωτός».
Το ζητούμενο δεν είναι να «διαλέξουμε στρατόπεδο», αλλά να πορευτούμε με ταπείνωση, σιωπή και διάκριση.
Παραδόσεις και ερωτήματα: να πιστεύουμε ή να ερευνούμε;
Ερωτήματα υπάρχουν πολλά: Κάποιος μπορεί να ρωτήσει:
– Είδε όραμα πράγματι ο Μέγας Κωνσταντίνος;
– Παραδόθηκαν οι κλίμακες της Βυζαντινής μουσικής από Άγγελο Κυρίου;
– Ζούσε η Παναγία στα Άγια των Αγίων όπως λέει η παράδοση;
Η απάντηση δεν μπορεί να δοθεί πάντα με αποδείξεις. Και δεν χρειάζεται.
Γιατί η Εκκλησία δεν θεμελιώνεται σε μια απόδειξη...δεν στηρίζεται σε ένα και μόνο σημείο. Στηρίζεται στη ζωή που γεννάται μέσα από την παράδοση, μέσα από αυτά τα σημεία. Αν μια παράδοση οδηγεί σε αγιότητα, ειρήνη, μετάνοια, συγχώρεση, δοξολογία — τότε δεν είναι απλώς «παράδοση». Είναι φορέας Χάριτος, ανεξαρτήτως της ιστορικής ακρίβειας.
Το θεμέλιο είναι ο Χριστός – και τα ίχνη Του μέσα στον χρόνο
Η πίστη μας δεν είναι συλλογή αποδείξεων, ούτε άρνηση της σκέψης ούτε όμως και στην ευπιστία.
Είναι σχέση, ρίσκο, ελευθερία και εμπιστοσύνη. Είναι καρπός ζωής. Στέκεται επάνω στον Χριστό, και σε κάθε τι που μαρτυρεί Αυτόν, με συνέπεια, με καρπούς, με αλήθεια.
Αν ένα όραμα γεννά ειρήνη, αν μια μαρτυρία φέρνει μετάνοια, αν μια παράδοση ζωογονεί τη λατρεία — τότε δεν είναι ψέμα. Είναι μέσα στη ζωή της Εκκλησίας, που διακρίνει, καθαγιάζει και οδηγεί στον Χριστό.
Εν τέλει, η πίστη δεν είναι απάντηση σε όλα τα ερωτήματα. Είναι τρόπος να ζεις με αυτά.
Είναι ρίσκο — αλλά το ρίσκο της καρδιάς που επιλέγει την εμπιστοσύνη, όχι γιατί ξέρει, αλλά γιατί αγάπησε.
★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★⋰⋱ ★
Αφορμή για το παραπάνω κείμενο ο παρακάτω διάλογος
Facebook Διάλογοι:
► Το Γενέθλιο του Προδρόμου, ο Κλήδονας και το θερινό ηλιοστάσιο
Andreas Giannakopoulos 24 Ιουνίου 2025 »»» Sophia Drekou είναι πραγματικά δύσκολο να πεις τι είναι πιο σωστό. Να αμφιβάλεις εξαρχής η να αποδέχεσαι με πίστη. Δεν είμαι σίγουρος ότι οι πατέρες είναι σώνει και καλά υπέρ του πρώτου. Σαν χριστιανοί δεχόμαστε πολλά υπερφυσικά χωρίς να μπορούμε να τα δικαιολογήσουμε. Απλά δεχόμαστε τις μαρτυρίες των προηγούμενων.
Sophia Drekou 24 Ιουνίου 2025 »»» Andreas Giannakopoulos, Η απάντηση μπορεί να είναι ουσιαστική και εσωτερικά στοχαστική, χωρίς να καταλήγει σε απόλυτο συμπέρασμα, αλλά να σέβεται την πολυπλοκότητα του ζητήματος. Αυτό που θέτεις είναι από τους βαθύτερους προβληματισμούς κάθε ανθρώπου που προσπαθεί να σταθεί με ειλικρίνεια απέναντι στην πίστη. Η αμφιβολία και η πίστη δεν είναι πάντα αντίθετα· συχνά συνυπάρχουν μέσα στον ίδιο άνθρωπο, σαν δυο φωνές που παλεύουν και αλληλοσυμπληρώνονται.
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, πράγματι, δεν απέρριψαν την αμφιβολία. Ο Γρηγόριος ο Θεολόγος, για παράδειγμα, τόλμησε να στοχαστεί πάνω στα μυστήρια της θεότητας με δέος και προβληματισμό. Η αμφιβολία, όταν είναι γνήσια και δεν προέρχεται από αλαζονεία, μπορεί να οδηγήσει σε πιο ουσιαστική πίστη – όχι πίστη τυφλή, αλλά πίστη που έχει περάσει από την κάμινο της αναζήτησης.
Από την άλλη, η παράδοση της Εκκλησίας βασίζεται πράγματι σε μαρτυρίες, σε εμπειρίες αγίων και πιστών που μάς μεταδίδονται. Αυτό δεν σημαίνει ότι αναστέλλεται η σκέψη, αλλά ότι δεχόμαστε ότι κάποια πράγματα υπερβαίνουν τη λογική μας χωρίς να την ακυρώνουν.
Ίσως τελικά το ερώτημα δεν είναι τι είναι πιο σωστό, αλλά πώς μπορεί η καρδιά να χωρέσει και την ανάγκη για νόημα και την ταπείνωση μπροστά στο άγνωστο. Η πίστη δεν είναι απάντηση στην ερώτηση, είναι τρόπος να ζεις με το ερώτημα.
Andreas Giannakopoulos 24 Ιουνίου 2025 »»» Sophia Drekou, θα προσπαθήσω να δώσω μια απάντηση ως προς το αν πρέπει ή όχι να δεχτούμε το υπερφυσικό σημείο. Δεν πιστεύω στην απόρριψη αλλά στην προσεκτική αποδοχή κατόπιν έρευνας. Η εκ προοιμίου απόρριψη ενέχει τον κίνδυνο απορρίψεις των σημείων της Χάριτος άρα είναι το ίδιο μεγάλο το ρίσκο με την αποδοχή σημείου που οδηγεί σε πλάνη. Πράγματι οι πατέρες θεωρούν την δυσπιστία του Θωμά σωστή αλλά κανένας δεν φάνηκε να ασχολείται με αυτό που είπε ο Χριστός αμέσως μετά "Εσύ πίστεψες γιατί είδες, μακάριοι όμως αυτοί που θα πιστέψουν χωρίς να δουν".
Τελικά είδε όντως όραμα ο Μ. Κωνσταντίνος; Παραδόθηκαν οι κλίμακες της Βυζαντινής μουσικής από Άγγελο Κυρίου; Αν αρχίσουμε να τα ξεψαχνίζουμε όλα έχουμε τεράστιο πεδίο αμφισβήτησης. Από πού γνωρίζουμε ότι η Παναγία όντως ήταν στα Άγια των Αγίων;
Το Πρωτευαγγέλιο του Ιάκωβου λέει απλώς ότι έμενε στον Ναό. Πουθενά δεν αναφέρονταν ότι οι γονείς της απείχαν από σεξ, αντίθετα αναφέρει ότι προσπαθούσαν να κάνουν παιδί και δεν μπορούσαν οπότε με επέμβαση του Θεού έμεινε έγκυος η Αγ. Άννα. Καταλαβαίνεις τι εννοώ; Είναι τόσες πολλές οι αντιθέσεις και οι αντινομίες που κάνουν τεράστιο "μπαμ".
Sophia Drekou 24 Ιουνίου 2025 »»» Andreas Giannakopoulos, πολύ ωραία τοποθέτηση και χαίρομαι για τον διάλογο που βάζεις στο τραπέζι με κάτι θεμελιώδες: το ρίσκο της αποδοχής και το ρίσκο της απόρριψης. Ναι, το δίλημμα είναι υπαρκτό και βαθύ:
– Από τη μία, η άκριτη αποδοχή μπορεί να οδηγήσει σε πλάνη.
– Από την άλλη, η άκριτη απόρριψη μπορεί να μας τυφλώσει μπροστά στη Χάρη.
Αυτό που φαίνεται να προτείνεις —και το βρίσκω ουσιαστικό— είναι μια μεταξύ των δύο στάση: επιφυλακτική αποδοχή μετά από διάκριση και ταπείνωση. Αυτό δεν είναι απιστία· είναι ωριμότητα. Ο Θωμάς δεν απορρίφθηκε. Ο Χριστός του έδωσε αυτό που χρειαζόταν, χωρίς επίπληξη. Αλλά κατέγραψε κάτι βαθύτερο: πως υπάρχει μακαριότητα σε εκείνον που θα καταφέρει να πιστέψει χωρίς να απαιτήσει σημεία.
Όσο για τα παραδείγματα: Ναι, είναι πολλά τα σημεία που δεν τεκμηριώνονται "ιστορικά". Το όραμα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η Παναγία στα Άγια των Αγίων, οι κλίμακες της βυζαντινής μουσικής... Κάποια είναι παράδοση, κάποια λειτουργική εμπειρία, κάποια θρύλοι, και κάποια προσωπικές αποκαλύψεις.
Το κρίσιμο σημείο όμως είναι: Ζει αυτό το σημείο; Μαρτυρεί Χάρη; Γεννά καρπούς;
Η Εκκλησία, ιστορικά, δε θεμελιώνει τη ζωή της σε ένα και μόνο όραμα. Αλλά διακρίνει — μέσα στον χρόνο — αν κάτι οδηγεί σε μετάνοια, ειρήνη, συγχώρεση, Θεό.
Τελικά, η πίστη δεν είναι συλλογή αποδείξεων. Είναι σχέση. Και κάθε σχέση εμπεριέχει ρίσκο, εμπιστοσύνη, διάκριση.
★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★⋰⋱ ★
Τα γενέθλια του Προδρόμου (Κλήδονας) & το θερινό ηλιοστάσιο
Στις 24 Ιουνίου ο λαός μας γιορτάζει μία από τις σημαντικότερες, πιο αγαπημένες και πιο πλούσιες σε λαογραφικό περιεχόμενο γιορτές του: την εορτή του «Άη Γιάννη του Κλήδονα», δηλαδή – όπως είναι το ορθό... Διαβάστε την συνέχεια εδώ »
► Παραμονή τ' Αϊ-Γιαννιού: λατρεύοντας τον ήλιο αντί για Τον Δημιουργό του ήλιου
Περισσότερα Θέματα: Σ. Ντρέκου Θεολογία, Διάλογοι, Ιωάννης Βαπτιστής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου