Ο Άγιος απόστολος Λουκάς ο Ευαγγελιστής, ο ιατρός, ο πρώτος ζωγράφος της Παναγίας και πατέρας της δημοσιογραφίας (αφιέρωμα και videos)

Φορητή εικόνα: Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας

Ο Απ. Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια του αρχαίου
Πόντου (σημ. Συρία) και ήταν γιατρός και ζωγράφος.

Διαβάζεις για τον Άγιο Λουκά τον Ευαγγελιστή
και δεν βλέπεις τη μεγαλοσύνη του
δεν αντιλαμβάνεσαι πόσο τον επηρέασε 
η αγάπη του Αποστόλου Παύλου
και θεωρείς απλώς ότι πρόκειται
για άλλο ένα Ευαγγέλιο.

Πρόσεξε τις λεπτομέρειες δες τις αναφορές,
ακολούθα τη σκέψη και θα γίνεις πιο πιστός
και πιο ανθρώπινος χάρη στο φως
μιας βαθιάς γνώσης.


Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη 
Εκκλησία στις 18 Οκτωβρίου.

Η κατάθεση των Τιμίων Λειψάνων του 
στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων 
Κωνσταντινουπόλεως στις 20 Ιουνίου.

Ο Λουκάς (Αντιόχεια, 1 π.Χ. ή 4 μ.Χ. - Θήβα ή Έφεσος, Μάρτιος 84 μ.Χ.) είναι Ελληνικής καταγωγής χριστιανός του 1ου αιώνα μ.Χ. και συγγραφέας του ομώνυμου Ευαγγελίου και των Πράξεων των Αποστόλων, βιβλία τα οποία περιλαμβάνονται στην Αγία Γραφή και πιο συγκεκριμένα στην Καινή Διαθήκη. Αναφέρεται ονομαστικά τρεις φορές στη Καινή Διαθήκη και είναι λίγα τα στοιχεία που υπάρχουν για το πρόσωπό του. Θεωρείται άγιος και ως ένας από τους τέσσερις Ευαγγελιστές της εκκλησίας. Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις κήρυξε στη Νότια Ευρώπη και μαρτύρησε στην Ελλάδα. 

Η μνήμη του τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία στις 18 Οκτωβρίου. Θεωρείται επίσης άγιος από την Καθολική, την Λουθηρανική, την Αγγλικανική και άλλες Προτεσταντικές εκκλησίες.

Σύντομος Βίος​

Ήταν ιατρός (Κολοσσαείς: 14), ελληνικής καταγωγής. Έγινε χριστιανός προερχόμενος από τους Εθνικούς. Υπήρξε στενός συνεργάτης του Παύλου και τον συνόδεψε σε πολλές από τις περιοδείες του και κατηχήθηκε από αυτόν. Από τον πρώτο πληθυντικό που χρησιμοποιεί στο βιβλίο των Πράξεων, συμπεραίνεται ότι συνόδευσε τον Παύλο στη Τρωάδα, πήγε μαζί του στη Μακεδονία και έπειτα μέχρι τους Φιλίππους. (Πραξ. 16:10) Όταν ο Παύλος πήγε από τους Φιλίππους στην Ιερουσαλήμ, ο Λουκάς τον ακολούθησε και πάλι (Πράξ. 20,6-21,18), καθώς επίσης και στη Ρώμη (Πράξ. 27,1). Ήταν συνεπιβάτης με τον Παύλο στο πλοίο που ναυάγησε (Πράξ. 28,2) και έφτασε μαζί του στις Συρακούσες και τους Ποτιόλους (Πράξ. 28,12-26). Μάλιστα όταν ο Παύλος ήταν φυλακισμένος στην Ρώμη μόνο ο Λουκάς ήταν μαζί του (Β' Τιμ. 4:11).

Δείτε: Ο Απόστολος Παύλος ως συνεχιστής του Έργου Του - Ν. Λυγερός

Ο Λουκάς γνώριζε πολύ καλά και τη ζωγραφική τέχνη. Μάλιστα σε αυτόν αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου με τον Ιησού Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της (μία υπάρχει μέχρι σήμερα στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου), καθώς και αυτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Παλαιά παράδοση, παρουσιάζει το Λουκά ως ζωγράφο αρκετών εικόνων της Θεοτόκου Μαρίας. Την παράδοση αυτή υιοθετεί η ορθόδοξη υμνολογία κατά τον Μικρό Παρακλητικό Κανόνα προς τη Θεοτόκο, «Άλαλα τα χείλη των ασεβών, των μη προσκυνούντων την εικόνα σου την σεπτήν, την ιστορηθείσα υπό του Αποστόλου Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν».

Δεν είναι γνωστά με ακρίβεια τα γεγονότα της ζωής του Λουκά μετά το μαρτύριο του Παύλου. Είναι πιθανό ότι λόγω του διωγμού των χριστιανών, θα πρέπει να εγκατέλειψε τη Ρώμη. Σύμφωνα με τον Γρηγόριο Ναζιανζηνό, ο Λουκάς συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων μαρτύρων της Εκκλησίας. Κατά τον Νικηφόρο Κάλλιστο, ο Λουκάς υπέστη μαρτυρικό θάνατο, αφού τον έγδαραν ζωντανό και κατόπιν τον κρέμασαν σε μία ελιά στην Έφεσο σε ηλικία 80 ετών, ενώ σύμφωνα με τον Ιερώνυμο πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών.

Κατά τα λεγόμενα του Συμεών του Μεταφραστή, του Ισίδωρου Σεβίλλης και του Ιερώνυμου, το 357 μ.Χ., τα λείψανα του μετακομίστηκαν στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Ο Ιερώνυμος προσθέτει και την πληροφορία ότι η μεταφορά έγινε μαζί με τα οστά του Αποστόλου Ανδρέα.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την
εικόνα της Θεοτόκου. Μουσείο Μπενάκη

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει εικόνα της Θεοτόκου
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα
της Παναγίας, 1560-1565. Ζωγράφος Δομήνικος
Θεοτοκόπουλος. Μουσείο Μπενάκη, Αρ. Ευρ. 11296.

O απόστολος Λουκάς ζωγραφίζει την Παναγία Oδηγήτρια, ενυπόγραφη δημιουργία του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου (1541-1614), χρονολογημένη ανάμεσα στα 1560-1567. H μορφή του αποστόλου, προστάτη των ζωγράφων, έχει υποστεί σοβαρές φθορές. Aπό τα σωζόμενα ωστόσο στοιχεία, και παρά την εικονογραφική προσήλωση του έργου στη βυζαντινή παράδοση, διακρίνεται καθαρά ο προσανατολισμός του Θεοτοκόπουλου προς τη δυτική τέχνη, προτού ακόμη ο καλλιτέχνης εγκαταλείψει την Kρήτη. 0,41x0,33 μ. Δωρεά Δημητρίου Σισιλιάνου (11296).

The Apostle Luke painting an image of the Virgin Hodegetria, a work signed by Domenicos Theotokopoulos (El Greco) (1541-1614), dated between 1560 and 1567. The figure of the apostle, protector of painters, has suffered considerable damage. Despite the work’s devotion to the Byzantine tradition, it is clear that Theotokopoulos was already inclined towards western styles of art even before he left Crete. 0.41x0.33 m. Gift of Dimitrios Sicilianos. (11296)

Ένας αγαπημένος άγιος πού συνδυάζει πολλά χαρίσματα

Ο Λουκάς, πορτρέτο απ' τον Αντρέα Μαντένια (1431) Andrea_Mantegna
Ο Λουκάς, πορτρέτο απ' τον Αντρέα Μαντένια 
(1431) Andrea Mantegna. Wikimedia

Του αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Ένας αγαπημένος άγιος πού συνδυάζει πολλά χαρίσματα: ευαγγελιστής, απόστολος, ποιμένας, ασκητής, ιατρός Ανάργυρος και επίσης του αποδίδεται και η πατρότητα της εικονογραφίας. 

Το ευαγγέλιο του είναι περίφημο και θεωρείται πώς γράφτηκε σε δύο ξεχωριστά μέρη και βιβλία. Το κατά Λουκάν ευαγγέλιον και οι Πράξεις των Αποστόλων. Πολλοί του αποδίδουν και την προς Εβραίους επιστολή. Αλλά και να μην την έγραψε αναγνωρίζεται ως υπογραφεύς επιστολών του κορυφαίου Παύλου.


Ο άγιος Λουκάς συνδυάζει στο πρόσωπο του τον τέλειο αποστολικό άνδρα και ποιμένα της Εκκλησίας πού ανάπτυξε και πολλαπλασίασε όλα τα τάλαντα πού του χαρίστηκαν από τον Θεό. Θεωρείται και απόστολος των Ελλήνων, μια και έδρασε και εκοιμήθη στον ελλαδικό χώρο, ενώ και η καταγωγή του πρέπει να ήταν ελληνική. 

Το ευαγγέλιο του είναι υψηλής φιλολογικής αξίας, αλλά κύρια θεολογικής. Μας μεταφέρει μόνος αυτός την θεομητορική προϊστορία του Χριστού, μας παραθέτει πολλές παραβολές και γεγονότα πού έχουν σχέση με την προστασία των πτωχών και αμαρτωλών και το εξιλαστήριο έργο του Χριστού, ενώ το έργο του είναι ευαγγέλιο χαράς και δοξολογίας, γεμάτο με ύμνους, προσευχές και καινοδιαθηκικές δοξολογίες πού κληροδοτήθηκαν στην υμνολογική παράδοση της εκκλησίας ως τα σήμερα. Για όλα αυτά και για άλλα ακόμα θεωρείται ένας αγαπημένος και πολύπτυχος απόστολος. 

Ξέρω πώς πολλές φορές γίνομαι κουραστικός και επαναλαμβάνομαι, αλλά δεν μπορώ να μην θυμηθώ την μαρτυρική Συρία για ακόμα μια φορά, όταν εορτάζει ο Αντιοχεύς άγιος Λουκάς. Όταν πριν από λίγες μέρες εορτάσαμε Ρωμανό Μελωδό, Κοσμά Μαϊουμά. Όταν καθημερινά ψάλλω τα τροπάρια Δαμασκηνού Ιωάννου και Μοναχού. Όταν στο τέμπλο ατενίζω να δεσπόζει ο Ιερός Χρυσόστομος και τον μνημονεύω σε κάθε Θεία Λειτουργία. Όταν λέγομαι χριστιανός, επειδή οι μαθητές του Χριστού στην Συρία το πρώτον ονομάστηκαν χριστιανοί. Όταν η ισλαμική λαίλαπα, το χαϊδεμένο παιδί της νέας τάξης έχει ήδη εξαφανίσει κάθε ίχνος χριστιανικού πολιτισμού στην βιβλική αυτή χώρα. 

Στην απορία ενός χριστιανού, πού μετέλαβαν κάποιοι πρόσφυγες στην Εκκλησία, επειδή ήταν Σύριοι, εγώ πληγώθηκα για την τόση άγνοια μας, για την τάση μας να οικειοποιούμαστε ως έθνος τον Χριστό, όταν οι σύριοι, οι ισραηλίτες και οι αιθίοπες ας πούμε, προηγούνται στην αρχαιότητα της ευλαβείας και του ευαγγελίου, λες και είναι ξένοι και αλλότριοι του παλαιστινού Χριστού. Για όλα αυτά μια πληγή χαίνουσα με συνταράσσει και δεν παύω να προσεύχομαι γι' αυτή την μαρτυρική και ευλογημένη χώρα.»[1] 

Στη Θήβα

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς μετά το θάνατο του Αποστόλου Παύλου κατά την παράδοση και σύμφωνα με πολλές μαρτυρίες, έζησε, δίδαξε, έγραψε και πέθανε στη Θήβα. 

Στην πόλη της Θήβας κτίστηκε ναός προς τιμήν του Ευαγγελιστή Λουκά και το ιερό λείψανο του τοποθετήθηκε από τους χριστιανούς σε ρωμαϊκή λάρνακα, η οποία σώζεται μέχρι σήμερα, πάνω πιθανόν από τον αρχικό του τάφο. Το 357 μ.Χ. ο Κωνστάντιος, υιός του Μ. Κωνσταντίνου, μετέφερε το ιερό λείψανο στην Κωνσταντινούπολη. Με το πέρας των χρόνων τα λείψανα του μεταφέρθηκαν στην Πάδοβα της Ιταλίας.

Στις 17 Σεπτεμβρίου του 2000, έπειτα από πολυετείς προσπάθειες της Τοπικής Εκκλησίας επεστράφη τμήμα των ιερών λειψάνων στην από αιώνες κενή λάρνακα. Ο Προσκυνηματικός Ναός σήμερα κοσμεί την πόλη της Θήβας και πολλοί προσκυνητές επισκέπτονται τον ιερό αυτό χώρο για να λάβουν την ευλογία του Ιδρυτού της τοπικής Βοιωτικής Εκκλησίας.[2]

Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον

Το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον είναι ένα από τα 4 πρώτα βιβλία του Κανόνα της Καινής Διαθήκης (και ένα εκ των τριών Συνοπτικών Ευαγγελιών), του 2ου μέρους δηλ. της χριστιανικής Αγίας Γραφής το οποίο κατέγραψε ο εξ Αντιοχείας της Συρίας, γιατρός και στενός συνεργάτης του αποστόλου Παύλου, Λουκάς.

Ο ευαγγελιστής Λουκάς, χωρίς προηγουμένως να γίνει προσήλυτος Ιουδαίος, προσχώρησε στο Χριστιανισμό και είναι ο μόνος από τους ευαγγελιστές που ήταν εθνικός στην καταγωγή όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δεν μνημονεύεται από τον απόστολο Παύλο (Κολ. 4:11) μεταξύ των μαθητών και ακολούθων του οι οποίοι προέρχονταν από την περιτομή (ήταν δηλ. Εβραίοι), καθώς και από την προέλευση του ονόματος του Λουκάς, που αποτελεί σύντμηση του λατινικού Λουκιανός ή Λούκιος. 

► Δείτε: Τι λένε οι άγιοι Πατέρες για τον απόστολο Παύλο;

Ασκούσε το επάγγελμα του γιατρού και με εξαίρεση τον Παύλο, ήταν ο μόνος από τους πρώτους κήρυκες του Ευαγγελίου, που είχε επιστημονική κατάρτιση. Μάλιστα, την εποχή του Λουκά, το ρωμαϊκό κράτος απαιτούσε από τους ασκούντες την ιατρική να έχουν γνώσεις οι οποίες εξετάζονταν από σύλλογο ανώτερων αρχιάτρων σε κάθε πόλη ενώ όσοι από τους γιατρούς γίνονταν δεκτοί παρέμεναν για καιρό υπό επιτήρηση και καθοδήγηση.

Ήταν κάτοχος της ελληνιστικής παιδείας και γνώστης της ιστορικής μεθόδου της εποχής του με ευχέρεια χρήσης της Ελληνιστικής Κοινής.

Ο Λουκάς ήταν συνοδός και συνεργάτης του αποστόλου Παύλου από τη δεύτερη ακόμη αποστολική περιοδεία του όπως φαίνεται από τα λεγόμενα ημείς εδάφια των Πράξεων των Αποστόλων.

Ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς


εικ.: Λουκάς ο Ευαγγελιστής (Tετραευάγγελο σε περγαμηνή) 
13ος αι. μ.Χ. - Mονή Kαρακάλλου, Άγιον Όρος

Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Συρίας, το πρώτο τέταρτο του 1ου μετά Χριστόν αιώνα. Έλληνας στην καταγωγή και την ανατροφή, έλαβε ιατρικές γνώσεις, εξελισσόμενος σε έναν από τους μεγαλύτερους ιατρούς του τότε γνωστού κόσμου, ενώ παράλληλα επέδειξε μεγάλη κλίση στη ζωγραφική.

Το 42 μ.Χ., όταν Αυτοκράτορας στη Ρώμη ήταν ο Τίτος Κλαύδιος, εγκαταστάθηκε στη Θήβα της Βοιωτίας όπου εξασκούσε το ιατρικό επάγγελμα (ασχολούμενος κυρίως με τις παθήσεις των οφθαλμών). Εκεί γνωρίζει τον Απόστολο Παύλο περιοδεύοντα, και πιστεύοντας στον Χριστό εγκαταλείπει την πλάνη των ειδώλων και γίνεται Χριστιανός. Ταυτόχρονα αποφασίζει να αφήσει τη «θεραπεία των σωμάτων», για να ασχοληθεί με το Κήρυγμα του Ευαγγελίου και τη «θεραπεία των ψυχών».

Στη διάρκεια της συνοδοιπορείας του με τον Απόστολο Παύλο, ερχόμενος σε επαφή με τους αυτόπτες μάρτυρες και Αποστόλους του Χριστού και καθ’υπαγόρευση του ίδιου του Παύλου, συγγράφει το «Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον» (περίπου το 63 μ.Χ.) και το αποστέλλει στον ηγεμόνα της Αχαΐας Θεόφιλο, ο οποίος ήταν ειδωλολάτρης, πίστεψε όμως στον Χριστό από τον Λουκά. Και εκείνος, θέλοντας να τον ενημερώσει περισσότερο, έγραψε και του αφιέρωσε το Ευαγγέλιο, ενώ αργότερα του απέστειλε και το δεύτερο συγγραφικό του έργο, τις «Πράξεις των Αποστόλων», το οποίο αναφέρεται στην ίδρυση της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα και την εξάπλωση του Χριστιανισμού στην Παλαιστίνη και τα άλλα ειδωλολατρικά έθνη μέχρι της Ρώμης, στο πώς οι Απόστολοι κήρυξαν στα έθνη την Ανάσταση του Ιησού Χριστού, όπως επίσης και στο πώς ζούσαν οι πρώτοι Χριστιανοί.


Ο Άγιος Λουκάς ονομάζεται και Ευαγγελιστής της Παναγίας, διότι περισσότερο από τους άλλους Ευαγγελιστές, περιγράφει λεπτομέρειες και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την Υπεραγία Θεοτόκο, όπως επίσης και περιστατικά από την παιδική ηλικία του Χριστού. 

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι και ο πρωτοπόρος στην εξαιρετική Τέχνη της Αγιογραφίας. Ακόμα και σήμερα ύστερα από τόσους αιώνες, σώζονται Άγιες Εικόνες του, όπως για παράδειγμα οι τρεις πρώτες που δημιούργησε, οι οποίες έχουν Πατριαρχική αναγνώριση και είναι Εικόνες της Παναγίας με το Θείο Βρέφος στην αγκαλιά Της. 

Η μία είναι η Παναγία η Μεγαλοσπηλαιώτισσα, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου στην Πελοπόννησο και είναι πλασμένη από κερί και μαστίχα, η άλλη είναι η Παναγία Σουμελά, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Παναγίας Σουμελά στην Καστανιά της Βέροιας, ενώ η τρίτη είναι η Παναγία του Κύκκου, που βρίσκεται στην Ιερά Μονή Κύκκου στην Κύπρο. 

Η ιστορία δε των τριών αυτών Εικόνων της Υπεραγίας Θεοτόκου, είναι η ακόλουθη: Κάποια μέρα ο Άγιος ένοιωσε την επιθυμία να Την ζωγραφίσει, της το ζήτησε και πήρε την Ευλογία Της. Τότε Άγγελος Κυρίου του έδωσε τρία ξύλα και πάνω σε αυτά έφτιαξε τις τρεις πρώτες Εικόνες. Όταν τελείωσε την πρώτη Εικόνα, την οποία έκανε με χρώματα επάνω στο ένα από τα τρία ξύλα που πήρε από τον Άγγελο, πήγε να την δείξει στην Παναγία για να ακούσει την άποψή Της.

Εκείνη είδε την Εικόνα και του είπε ότι ήταν πολύ καλή, όμως είχε ένα έλλειμμα πολύ σημαντικό. Εικονιζόταν μόνη, δεν είχε ζωγραφίσει δηλαδή ο Άγιος τον Ιησού Χριστό ως Βρέφος.

Αφού συμπλήρωσε την πρώτη αυτή Εικόνα, σύμφωνα με το Θέλημα της Παναγίας, ο Ευαγγελιστής Λουκάς έφτιαξε και δεύτερη Εικόνα, αυτή τη φορά με την τέχνη του κεριού και της μαστίχας, στο ένα από τα δύο ξύλα που έμειναν από αυτά που του έδωσε ο Άγγελος. Την μετέφερε δε και αυτή (όπως και την πρώτη) για να τη δείξει στην Παναγία. Τέλος, στο τελευταίο ξύλο που του είχε μείνει, έκανε με χρυσό και ασήμι την τρίτη Εικόνα.


Και καθώς ολοκλήρωσε το έργο του, παρουσίασε και τις τρεις Εικόνες μπροστά Της. Εκείνη, αφού τις Ευλόγησε, είπε: «Η Χάρη του Υιού μου να είναι δι’εμού με τις Εικόνες αυτές».


Αργότερα, με την τέχνη του κεριού και της μαστίχας δημιούργησε και τις Εικόνες των Αγίων και Πρωτοκορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου. Επίσης, ο Σωτήρας Χριστός, ο Λυτρωτής του κόσμου, που τόσο είχε αγαπήσει αφιερώνοντας τη ζωή του σε Αυτόν, τον Ενέπνευσε να ζωγραφίσει τον Καλό Ποιμένα Χριστό, που φέρει στους ώμους Του το απολωλός πρόβατο. Έκτοτε, η υπέροχη αυτή Τέχνη του απεικονισμού των Αγίων, δηλαδή της Αγιογραφίας, διαδόθηκε σε όλη την οικουμένη.


Όμως ο Άγιος Λουκάς δεν υπήρξε μόνον Ευαγγελιστής, αλλά και σπουδαίος Απόστολος, διότι δεν αρκέστηκε μόνο στο να γράψει το Ιερό Ευαγγέλιό του, αλλά θέλησε και να το κηρύξει με την ζωντανή παρουσία του σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Έτσι, αφού κήρυξε πρώτα το Ευαγγέλιο στον Ελλαδικό χώρο, όπως στην Αχαΐα, τη Βοιωτία και τη Μακεδονία, μετά πήγε σε μακρινά μέρη όπως στη Δαλματία και τη Γαλλία, ενώ μερικοί υποστηρίζουν ότι πήγε ακόμα και στην Ιταλία και την Αφρική.

Ύστερα από ένα μακρύ και περιπετειώδη βίο, πλούσιο σε Χριστιανικό και Ιεραποστολικό έργο, ο Άγιος Λουκάς ευρισκόμενος στη Θήβα Βοιωτίας, αναχώρησε μαρτυρικά από την επίγεια ζωή σε ηλικία 80 ετών, για την αιώνια ζωή και μακαριότητα. «Ο Λουκάς συγκαταλέγεται μεταξύ των πρώτων Μαρτύρων της Εκκλησίας», αναφέρει ο Άγιος Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, ενώ ο Άγιος Ιερομάρτυς Ιππόλυτος στο βιβλίο του «Περί των 70 Αποστόλων», μας πληροφορεί για το μαρτύριο του Ευαγγελιστή Λουκά, λέγοντας πως «τον σταύρωσαν σε μια ελιά».

Ενταφιάστηκε στη Θήβα μέσα σε μια μαρμάρινη λάρνακα που σώζεται μέχρι σήμερα και στον Ιερό τάφο του, θέλοντας ο Θεός να δοξάσει τον πιστό Του θεράποντα και εργάτη, Έβρεξε κολλύρια, σύμβολα της ιατρικής επιστήμης, ενώ κάθε χρόνο την ημέρα της Μνήμης του, γίνονταν πολύ σπουδαία Θαύματα θεραπείας πολλών ασθενών από οφθαλμικές παθήσεις.


Το 357 μ.Χ. ο Αυτοκράτορας Κωνστάντιος, γιος του Αγίου Κωνσταντίνου, μεταφέρει στην Κωνσταντινούπολη και τοποθετεί στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων τα Λείψανά του, τα οποία θεράπευσαν τον βαριά άρρωστο Ανατόλιο τον ευνούχο.


Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη Μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 18 Οκτωβρίου, την δε κατάθεση των Τιμίων Λειψάνων του στον Ιερό Ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως, εορτάζει στις 20 Ιουνίου.

  • Στον Δυτικό χριστιανικό κόσμο, ο Άγιος Λουκάς είναι προστάτης των καλλιτεχνών, των γιατρών, των χειρουργών, των μαθητών και των κρεοπωλών.

Υμνολογικά:

Απολυτίκια 

Απόστολε Άγιε, και
Ευαγγελιστά Λουκά,
πρέσβευε τω ελεήμονι Θεώ,
ίνα πταισμάτων άφεσιν,
παράσχη ταις ψυχαίς ημών.

Ακέστωρ σοφώτατος, Ιερομύστα Λουκά,
ζωγράφος πανάριστος, της Θεοτόκου Μητρός,
εδείχθης Απόστολε, έγραψας μάκαρ, λόγους,
δια πνεύματος θείου, έδωκας εννοήσαι,
συγκατάβασιν άκραν, Χριστού της παρουσίας,
διο πρέσβευε σωθήναι ημάς.

Μεγαλυνάριο (Μικρός Παρακλητικός Κανόνας)
Άλαλα τα χείλη των ασεβών,
των μη προσκυνούντων, 
την εικόνα σου την σεπτήν,
την ιστορηθείσαν, 
υπό του Αποστόλου,
Λουκά ιερωτάτου, την οδηγήτριαν.

ΛΟΥΚΑΣ Ο ΙΑΤΡΟΣ Ο ΑΓΑΠΗΤΟΣ
Εκτενής Βίος 18 Οκτωβρίου


Μέσα στην εκλεκτή χορεία των θαυμαστών Αγίων γιατρών, η Ορθόδοξη Εκκλησία μας, έχει να μας παρουσιάσει μια λαμπρή προσωπικότητα, ένα μεγάλο και σπουδαίο γιατρό τον Άγιο Ευαγγελιστή και Απόστολο Λουκά. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς είναι ο πρώτος γιατρός του χριστιανικού κόσμου και το καύχημα των γιατρών όλων των αιώνων, διότι αυτός αξιώθηκε από το Θεό να γράψει, στο ιερό ευαγγέλιο του, για τη ζωή, τον θάνατο και την ανάσταση αυτού του ιδίου του Κυρίου και Θεού μας Ιησού Χριστού.

Και αργότερα στο δεύτερο βιβλίο του, τις Πράξεις των Αποστόλων, αξιώθηκε να γράψει για την ίδρυση της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας στα Ιεροσόλυμα την εξάπλωση του Χριστιανισμού στην Παλαιστίνη και τα άλλα ειδωλολατρικά έθνη μέχρι της Ρώμης. Επίσης για την ζωή και δράση των δύο κορυφαίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, ιδίως δε του δευτέρου. Θα πρέπει λοιπόν να είναι υπερήφανοι οι χριστιανοί γιατροί, γιατί ένας Άγιος συνάδελφός τους καταξιώθηκε να περιγράψει τα μεγαλεία του Θεού. 

Ο Άγιος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και όπως φαίνεται ήταν ελληνικής καταγωγής, δηλαδή οι πρόγονοί του ήταν Έλληνες που είχαν εγκατασταθεί από χρόνια στην Συρία . Όπως ήταν φυσικό μέχρι την νεανική του ηλικία πίστευε στην ειδωλολατρική θρησκεία των αρχαίων Ελλήνων, την οπoία είχε διδαχθεί από τους γονείς του. Από μικρός ήταν πολύ έξυπνος και φιλομαθής. Αγαπούσε πολύ τα γράμματα και έμαθε εκτός από τα ελληνικά και άλλες δύο γλώσσες: τα εβραϊκά και τα συριακά. Στην περίφημη για την εποχή εκείνη Σχολή της Ταρσού εσπούδασε την εθνική παιδεία κατά τα Ελληνικά πρότυπα. Είχε επίσης μεγάλο ταλέντο στην ζωγραφική. Ακόμα εσπούδασε την ιατρική επιστήμη που του άρεσε πολύ και έγινε ένας καλός γιατρός. 

Με την ιδιότητα του γιατρού ήλθε στην Ελλάδα τον καιρό που αυτοκράτορας στην Ρώμη ήταν ο Τίτος Κλαύδιος το 42 μ.Χ. και έκανε την εγκατάσταση του στην Θήβα της Βοιωτίας, όπου ασκούσε την ιατρική και ιδίως τις παθήσεις των οφθαλμών και θεράπευε τους ασθενείς. Όμως ο μεγάλος σταθμός της ζωής του υπήρξε η συνάντηση του με τον Απόστολο Παύλο. Τον κορυφαίο Απόστολο γνώρισε όταν εκείνος έκανε την πρώτη αποστολική του πορεία. Αμέσως το φλογερό κήρυγμα του Αποστόλου των εθνών τον εσαγήνευσε. 

Το κήρυγμα της αγάπης του Θεανθρώπου, οι γλυκείς λόγοι του Ναζωραίου, που άκουσε από τον Παύλο, και γενικά η φιλοσοφία της νέας Θρησκείας τον αιχμαλώτισαν. Έτσι γίνεται γρήγορα πιστός οπαδός του Χριστιανισμού, εγκαταλείποντας την πατρική του Θρησκεία και συγχρόνως γίνεται στενός ακόλουθος του κορυφαίου Αποστόλου. Και επειδή ο Άγιος Παύλος υπήρξε εκ φύσεως φιλάσθενος ο Λουκάς σαν γιατρός που ήταν, προσέφερε σ' αυτόν τις ιατρικές του υπηρεσίες (Β' Κόρινθ. ιβ' 7).

Αναμφισβήτητα ο Λουκάς υπήρξε όχι μόνο ο απλός συνοδός και προσωπικός γιατρός του Αποστόλου Παύλου, αλλά παράγοντας που συνέβαλε ενεργά και επέδρασε αποφασιστικά και με ιδιάζοντα ευεργετικό τρόπο, στην επιτυχία του χριστιανικού κηρύγματος σε ολόκληρο τον εθνικό κόσμο. Και αυτό, γιατί ο Λουκάς, λόγω των προσωπικών του γνωριμιών, χάρις στο ιατρικό του επάγγελμα, άνοιγε κατά τον πιο ενδεδειγμένο τρόπο όλες τις πύλες και τις οδούς, για την ευκολότερη και πιο πειστική διάδοση του ευαγγελικού κηρύγματος μεταξύ όλων των κοινωνικών στρωμάτων και τάξεων του λαού. Παρακολουθεί τον Παύλο με ενθουσιασμό και αυτοθυσία σε πολλά μέρη από τις επόμενες περίφημες αποστολικές περιοδείες του. Συγκεκριμένα κατά την δεύτερη αποστολική πορεία ακολούθησε τον Παύλο από την Τρωάδα της Μικρ. Ασίας στους Φιλίππους της Μακεδονίας. Κατά την τρίτη πορεία, τον ακολούθησε από τους Φιλίππους έως τα Ιεροσόλυμα και από την Καισαρεία της Παλαιστίνης μέχρι την Ρώμη. 

Στα δύο τελευταία κεφάλαια των Πράξεων των Αποστόλων (27 & 28) ο Άγιος Λουκάς, ο αφοσιωμένος αυτός μαθητής του Αποστόλου Παύλου δίνει με ζωηρή και ακριβή περιγραφή την περιπετειώδη και επικίνδυνη αύτη θαλάσσια διαδρομή από την Καισαρεία μέχρι την αιώνια πόλη, την Ρώμη. Η Καισαρεία, η παραλιακή πόλη της Παλαιστίνης, από την οποία αποπλεύσανε δέσμιος ο Παύλος με τους συνεργάτες του, τον Λουκά και τον Αρίσταρχο απ' την Μακεδονία, και μαζί με 276 ακόμα συνταξιδιώτες, η Σιδώνα στην Φοινικική παραλία, τα Μύρα της Λυκίας, οι Καλοί Λιμένες στα νότια παράλια της Κρήτης, το προξενηθέν ναυάγιο του πλοίου, το νησί Μάλτα που παρέμειναν για τρεις μήνες, οι Συρακούσες της Σικελίας, το Ρήγιο και οι Ποτίολοι στην Κάτω Ιταλία υπήρξαν οι κυριότεροι σταθμοί αυτού του περιπετειώδους ταξιδιού. Στην τελευταία αύτη πόλη βρήκαν και χριστιανική παροικία. Η εξιστόρηση του Ευαγγελιστού Λουκά προκάλεσε ανέκαθεν το ενδιαφέρον των ιστορικών, γιατί απ' αυτήν διδασκόμαστε πολλά για την ναυτιλία στους χρόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Αλλά ο Λουκάς ήταν ακόμα μαζί με τον Απόστολο Παύλο τόσο κατά την πρώτη φυλάκισή του, όσο και κατά την δεύτερη που αυτός υπήρξε μόνος μαζί με τον Απόστολο. Μετά το μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου στην Ρώμη κατά τον διωγμό του Νέρωνα το 64 μ.Χ. ο Άγιος Λουκάς αφού πρώτα του δόθηκε η ευκαιρία να συναντήσει τους αυτόπτες μάρτυρες και Απόστολους έρχεται στην Αχαΐα της Πελοποννήσου για να γράψει εκεί το περίφημο Ευαγγέλιό του. Τις πλούσιες και πολύτιμες εμπειρίες του τόσων χρόνων, από αυτά τα Θαυμάσια και κοσμοσωτήρια που άκουσε και είδε θέλει να τα καταγράψει λεπτομερώς για να διασωθούν και να μείνουν αναλλοίωτα εις τους αιώνες.

Εκθέτει λοιπόν τα σχετικά κοσμοϊστορικά και ανθρωποσωτήρια γεγονότα, με μεθοδικότητα και με χρονολογική ακρίβεια, σαν επιστήμονας που ήτανε και άνθρωπος των γραμμάτων, και κατέχοντας άριστα την ελληνική γλώσσα, ώστε δικαίως να θεωρείται ο κατ' εξοχήν ιστορικός των πρώτων χρόνων του Χριστιανισμού.

Αλλά εκτός από την μεθοδικότητα και την χρονολογική ακρίβεια που υπάρχουν στο ιερό Ευαγγέλιό του, αυτό συμπληρώνει ακόμα και τα δύο προηγούμενα ιερά Ευαγγέλια, διότι μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες για ορισμένα σπουδαιότατα γεγονότα της Χριστιανικής Θρησκείας που δεν τα αναφέρουν στα ιερά κείμενά τους ο Ευαγγελιστής Ματθαίος και ο Ευαγγελιστής Μάρκος.

Έτσι π.χ. αυτός διηγείται ζωηρότερα από τους άλλους την Γέννηση του Χριστού. Όταν διαβάζει κανείς από το Ευαγγέλιό του τα γεγονότα, νομίζει ότι βλέπει το Χριστό βρέφος, ξαπλωμένο στην φάτνη. Βλέπει τους ποιμένες να θαυμάζουν μπροστά στο μυστήριο της Θείας οικονομίας και τους Αγγέλους να ψάλλουν το «Δόξα εν υψίστοις Θεώ...».

Τις πληροφορίες αυτές ίσως να τις άκουσε από την Παναγία Μητέρα του Χριστού.

Επίσης στο κείμενο των δύο υπέροχων βιβλίων του, γίνεται χρήση ιατρικών όρων και ιατρικών εκφράσεων, οι οποίες συνήθως βρίσκονται σε ιατρικούς συγγραφείς. Όλα αυτά δείχνουν ότι ο συγγραφέας αυτών των βιβλίων υπήρξε γιατρός. Και το Ευαγγέλιο του και τις Πράξεις των Αποστόλων ο Άγιος Λουκάς τα γράφει για χάρη κάποιου επίσημου προσώπου, του Θεόφιλου, τον οποίον ονομάζει "κράτιστον" και που[κατά μία άποψη] ήταν τότε ηγεμόνας της Αχαΐας.

Ο Θεόφιλος είχε κατηχηθεί στην χριστιανική θρησκεία από αποστολικούς άνδρες, της πρώτης χριστιανικής γενιάς. Είχε όμως ανάγκη για να στηρίξει και να εδραιώσει καλύτερα την πίστη του και από έγγραφες πηγές. Αυτές λοιπόν τις πηγές του τις προσφέρει ο Λουκάς πρώτα με το Ευαγγέλιο του, τον "πρώτον λόγον" όπως τον ονομάζει και αργότερα με το δεύτερο βιβλίο του προς τον Θεόφιλο, δηλαδή τις Πράξεις των Αποστόλων. Έτσι στην αρχή ο ηγεμόνας Θεόφιλoς και κατόπιν όλοι οι χριστιανοί εκείνης της εποχής, αλλά και μετέπειτα οι χριστιανοί όλων των αιώνων έμαθαν από τον Λουκά όλα τα θαυμάσια και εξαίσια που πραγματοποιήθηκαν από το Θεό για την σωτηρία του ανθρώπινου γένους.

Όμως ο Άγιος Λουκάς δεν υπήρξε μόνον ο Ευαγγελιστής, αλλά και ο σπουδαίος Απόστολος, γιατί δεν αρκέστηκε μόνο να γράψει το ιερό Ευαγγέλιο του, αλλά θέλησε και να το κηρύξει με την ζωντανή παρουσία του σε διάφορα σημεία της Ευρώπης. Έτσι αφού ο Λουκάς κήρυξε πρώτα το Ευαγγέλιο στον Ελλαδικό χώρο όπως στην Αχαΐα, την Βοιωτία και την Μακεδονία, μετά πήγε σε μακρινά μέρη, όπως στην Δαλματία και την Γαλλία, μερικοί ακόμα υποστηρίζουν ότι πήγε και στην Ιταλία και την Αφρική. 

Εκτός όμως από το θαυμάσιο συγγραφικό του έργο και την σπουδαία ιεραποστολική του δράση, ο Άγιος Λουκάς, είχε και ένα μεγάλο καλλιτεχνικό ταλέντο, είχε μεγάλη κλίση προς την ζωγραφική. Πηγές που του έδιναν εμπνεύσεις στην ζωγραφική του τέχνη ήταν οι μεγάλες προσωπικότητες της νέας αληθινής θρησκείας που τόσο τον είχε συγκλονίσει και τόσο πολύ είχε αφοσιωθεί ολόψυχα σ' αυτήν από την νεανική του ηλικία. 

Ο Σωτήρας Χριστός, ο λυτρωτής του κόσμου, που τόσο τον είχε αγαπήσει και είχε αφιερώσει την ζωή του σ' αυτόν, τον ενέπνευσε να ζωγραφίσει τον καλό Ποιμένα Χριστό που φέρει στους ώμους του το απολωλός πρόβατο. 

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Ευαγγελιστής Λουκάς
φιλοτέχνησε πρώτος την εικόνα της Παναγίας.

Ο απέραντος θαυμασμός και σεβασμός του προς το πρόσωπο της Παναγίας, της αγνής κόρης της Ναζαρέτ που καταξιώθηκε από το Θεό να γίνει μητέρα του Θεανθρώπου Ιησού τον έκανε να φιλοτεχνήσει μερικές ωραίες εικόνες της Θεοτόκου που φέρει στις αγκάλες της το Θείο βρέφος. Η αγάπη του επίσης και ή αφοσίωση του προς τον αγαπητό του διδάσκαλο Παύλο, που αυτός ήταν ή αιτία να ασπασθεί τον χριστιανισμό και για αρκετά χρόνια τον ακολούθησε στα περιπετειώδη ιεραποστολικά ταξίδια του και στο τέλος έφυγε από αυτήν την ζωή με μαρτυρικό θάνατο, τον έκαναν να τον ζωγραφίσει σε εικόνα μαζί με τον άλλο κορυφαίο επίσης, Απόστολο Πέτρο.

Το ωραίο παράδειγμα του Αγίου Λουκά να απεικονίζει τις μορφές των Αγίων σε εικόνες, το μιμήθηκαν κατόπιν πολυάριθμοι χριστιανοί καλλιτέχνες δια μέσου των αιώνων και δημιούργησαν περίφημoυς καλλιτεχνικούς Θησαυρούς, μέχρι σήμερα. Έτσι ο Λουκάς υπήρξε ο πρώτος καλλιτέχνης ζωγράφος της Χριστιανικής Θρησκείας και μπορεί να θεωρηθεί ο ιδρυτής της χριστιανικής αυτής τέχνης. Ακόμα και σήμερα ύστερα από τόσους αιώνες σώζονται άγιες εικόνες του.

Λέγεται ότι μια παλιά εικόνα της Παναγίας στην Μόνη του Μεγάλου Σπηλαίου είναι έργο του Αγίου Λουκά. Επίσης υποστηρίζεται ότι η εικόνα της Παναγίας Σουμελά στην ομώνυμη Μονή είναι και αυτή έργο δικό του. Ύστερα από ένα μακρύ και περιπετειώδη βίο, αλλά πλούσιο σε χριστιανικό και ιεραποστολικό έργο ο Άγιος Λουκάς εγκατέλειψε την επίγεια ζωή στα ογδόντα τέσσερα χρόνια του και πήγε στην αιώνια ζωή και μακαριότητα.

Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο θάνατός του υπήρξε μαρτυρικός.

Ενταφιάστηκε στην Θήβα της Βοιωτίας μέσα σε μια μαρμάρινη λάρνακα που σώζεται μέχρι σήμερα και στον ιερό τάφο του σύμφωνα με την παράδοση κάθε χρόνο την ημέρα της μνήμης του στις 18 Οκτωβρίου, γινότανε πολύ σπουδαία θαύματα θεραπείας πολλών ασθενών από οφθαλμικές παθήσεις και με τα οποία ο Χριστός έδειξε στον κόσμο την αγιότητα του.

Το έτος 357 μ.Χ. ο αυτοκράτορας Κωνστάντιος, γιος του Αγίου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, τον μεγάλο Δούκα της Αιγύπτου και Μάρτυρα, να μεταφέρει τα τίμια λείψανα του Αγίου Λουκά στην Κωνσταντινούπολη. Ήταν το εικοστό έτος της βασιλείας του Κωνσταντίου, που πραγματοποιήθηκε η μεταφορά των λειψάνων του Αγίου και κατέθεσαν αυτά στο Ναό των Αγίων Αποστόλων της Κωνσταντινουπόλεως δίπλα στα τίμια λείψανα των Αγίων Αποστόλων Ανδρέα και Τιμόθεου.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία μας τιμά την μνήμη του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 18 Οκτωβρίου, την δε κατάθεση των τιμίων λειψάνων του στο Ναό των Αγίων Αποστόλων Κωνσταντινουπόλεως εορτάζει στις 20 Ιουνίου.

Ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς με το βαρυσήμαντο χριστιανικό του έργο αποδείχθηκε άξιος εργάτης του Χριστού γιατί όπως λέγει και ένα απολυτίκιο του, αφού καταυγάσθηκε ο ίδιος με το πνευματικό και υπερκόσμιο φως του Σωτήρος Χριστού μετέδωσε και μεταδίδει ακόμη και μέχρι σήμερα αυτό το υπέροχο φως σ' όλη την οικουμένη με τα δύο αιώνια και αθάνατα βιβλία του, δηλαδή με το ιερό του Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων.

Ο άγιος Λουκάς ως πατέρας της δημοσιογραφίας

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Μικρογραφία βυζαντινού χειρογράφου
εικ.: Ο Ευαγγελιστής Λουκάς. Μικρογραφία βυζαντινού χειρογράφου

Ας διαλέξει λοιπόν ο καθένας τι τον ενδιαφέρει κι ας
ζήσει (αλλά κι ας ασκήσει το επάγγελμά του) ανάλογα.

Πάντως έχω να σου προτείνω μια καλή σχολή δημοσιογραφίας. Τη σχολή του πατέρα της δημοσιογραφίας, του αγίου ευαγγελιστή Λουκά, που έγραψε το κατά Λουκάν ευαγγέλιο και τις Πράξεις των αποστόλων, δυο τρομερά ρεπορτάζ, τόσο τρομερά που μπήκαν μέσα στην Καινή Διαθήκη και βοήθησαν ν’ αλλάξει ο κόσμος και χιλιάδες άνθρωποι προς το καλύτερο! 

Το πρώτο απ’ αυτά τα ρεπορτάζ μιλάει για τη ζωή του Χριστού και το δεύτερο για τη ζωή των πρώτων χριστιανών (από πρώτο χέρι, γιατί κι ο ίδιος ήταν ένας απ’ αυτούς) και τις περιπέτειες των αποστόλων Πέτρου και Παύλου, του οποίου ήταν συνεργάτης και τον έζησε από κοντά.

Ο άγιος Λουκάς είναι πατέρας της δημοσιογραφίας, όχι μόνο γιατί έγραψε αυτά τα δύο βιβλία, αλλά και γιατί είναι φανερό πως έγραψε τα δύο πρώτα κεφάλαια του κατά Λουκάν ευαγγελίου παίρνοντας μια από τις πιο σπουδαίες συνεντεύξεις που έχουν γίνει ποτέ, ή ίσως την πιο σπουδαία: συνέντευξη από την Παναγία! Έτσι έγραψε πολλές πληροφορίες για τη ζωή της, τη γέννηση του Χριστού και τα παιδικά Του χρόνια, αλλά και την ιστορία της γέννησης του αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που η μητέρα του, η αγία Ελισάβετ, ήταν συγγενής της Παναγίας και οι δύο άγιες μητέρες είχαν συναντηθεί όταν ήταν έγκυοι. 

Η αρχαία παράδοση του χριστιανισμού λέει πως ο άγιος Λουκάς ζωγράφισε την Παναγία, μάλιστα έφτιαξε τρεις εικόνες της, για τις οποίες δες παρακάτω. Ήταν λοιπόν κι ένας καλλιτέχνης, αλλά και ένας πολύ ευσυνείδητος δημοσιογράφος: δεν είχε φωτογραφική μηχανή (αφού ήταν αρχαία εποχή), αλλά ζωγράφισε το πρόσωπο που του έδωσε τη μεγάλη συνέντευξη. Επίσης πρόσεξε πάρα πολύ να είναι ακριβής και αληθινός σ’ αυτά που γράφει, γι’ αυτό και έδωσε πολλά χρονολογικά και άλλα ιστορικά στοιχεία για τα διάφορα γεγονότα που εξιστορεί (δες π.χ. τους δύο πρώτους στίχους των κεφαλαίων 2 και 3 του κατά Λουκάν).

Κατά μία άποψη, αν και δεν είναι σίγουρο, ο Λουκάς είχε γνωρίσει και το Χριστό και είχε γίνει μαθητής του. Στο ευαγγέλιό του μιλάει για δύο μαθητές, που αγαπούσαν πολύ το Χριστό και τον συνάντησαν μετά την Ανάστασή του στο δρόμο για τους Εμμαούς, όπου είχαν μια πολύ σημαντική συζήτηση. Το όνομα του ενός από τους δυο μαθητές δεν το γράφει και ίσως να ήταν ο ίδιος ο Λουκάς, αλλά το έκρυψε από ταπείνωση.

Christ on the Road to Emmaus
Christ on the Road to Emmaus (Ρέμπραντ, 1648, Μουσείο του Λούβρου)
Ο Ιησούς Προς Εμμαούς συζητά με 2 μαθητές του, τον Λουκά & τον Κλεόπα

Αλλά ήταν και επιστήμονας (γιατρός), που άφησε την επιστήμη του για να κάνει αυτό που αγαπούσε, να ακολουθήσει τον απόστολο Παύλο και να βοηθήσει στη διάδοση του μηνύματος του Χριστού, για χάρη των ανθρώπων όλων των λαών. Ο Παύλος λέει γι’ αυτόν προς τους χριστιανούς από τις Κολοσσές της Φρυγίας: «ἀσπάζεται ὑμᾶς Λουκᾶς ὁ ἰατρὸς ὁ ἀγαπητὸς καὶ Δημᾶς» (προς Κολοσσαείς, κεφ. 4, στίχος 14), πράγμα που φανερώνει και πόσο αξιαγάπητος χαρακτήρας ήταν. Και τελικά έδωσε και τη ζωή του για το Χριστό, αφού θανατώθηκε για τη χριστιανική του πίστη στη Θήβα. Για τον τάφο του στη Θήβα και τα ιερά λείψανά του (που μεταφέρθηκαν στην Πάδοβα της Ιταλίας) έχει γίνει σοβαρή επιστημονική έρευνα που αξίζει να τη διαβάσεις παρακάτω στο post μας.

Κατάλαβες λοιπόν τώρα τι θα μάθει όποιος φοιτήσει στη «σχολή δημοσιογραφίας» του αγίου Λουκά του ιατρού, του αγαπητού, του καλλιτέχνη, του ιστορικού ερευνητή, του δημοσιογράφου, του μάρτυρα. Και πώς θα φοιτήσει σ’ αυτή τη σχολή; Μελετώντας (παράλληλα με τις συμβατικές σπουδές του) τα βιβλία και τη βιογραφία του διαχρονικού αγίου δασκάλου της δημοσιογραφίας, θα καταλάβει μόνος του τι πρέπει να κάνει.

Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας,
από τον ευαγγελιστή Λουκά

Φορητή εικόνα: Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας
Χρονολόγηση Αρχές 17ου αι. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών

Δείτε: Βυζαντινό Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών και το
Ηλεκτρονικό από τον υπολογιστή σας (Videos αφιέρωμα)
https://www.sophia-ntrekou.gr/2020/02/chr.byzantine-museum.html

Πολλοί έχουν τη γνώμη ότι οι πρώτες εικόνες της Παναγίας είναι του Αποστόλου Λουκά. Δεν είναι σωστό αυτό. Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας είναι οι αχειροποίητες, δηλαδή χωρίς ανθρώπινο χέρι.

Η παράδοση λέει ότι όταν ζούσε η Παναγία, ο απόστολος Πέτρος και ο Ιωάννης έφτιαξαν μια εκκλησία για τη Παναγία χωρίς η ίδια να το γνωρίζει, στη Λήδα – απέξω από το Τελ Αβίβ – που είναι η πατρίδα του Αγίου Γεωργίου και υπάρχει ο τάφος του. Παρακάλεσαν τότε τη Παναγία να πάει εκεί και να ευλογήσει την Εκκλησία. Εκείνη τους είπε πηγαίνετε και θα με βρείτε εκεί. Οι Απόστολοι νόμισαν πως θα πήγαινε εκεί με κάποιο άλλο μέσο και από ευγένεια και ευσέβεια έσπευσαν γρηγορότερα για να την προλάβουν και να την υποδεχθούν. Όμως όταν μπήκαν μέσα παραδόξως είδαν σε μιά κολόνα στο Ιερό μια εικόνα της Παναγίας με το πρόσωπό της και το σώμα της ολόκληρο.

Αυτή ήταν η πρώτη και αχειροποίητη εικόνα της. Παρόμοια αχειροποίητη εικόνα ήταν και εκείνη του Ιερού Μανδηλίου με τη μορφή του προσώπου του Κυρίου που αποτυπώθηκε από τον ιδρώτα του Χριστού και θεράπευσε το βασιλιά της Εδέσσης Αύγαρο, όταν εκείνος είχε στείλει απεσταλμένους να τον βρούν για να προσευχηθεί γι’ αυτόν.

Υπήρξε και δεύτερη αχειροποίητη εικόνα της Παναγίας: Οι πρώτοι χριστιανοί έφτιαξαν ένα πολύ ωραίο Ναό, αλλά κάποια στιγμή οι Εβραίοι ήθελαν να τον πάρουν. Μετά από διαμάχη τελικά το θέμα έφθασε στα δικαστήρια και επειδή ήταν δύσκολη απόφαση, ο δικαστής ζήτησε να σφραγίσουν τον Ναό και να περιμένουν όλοι κάποιο σημάδι εξ ουρανού. Όταν αργότερα άνοιξαν τον Ναό, είδαν παραδόξως στο αριστερό πάνω μέρος του Ιερού την εικόνα της Παναγίας. Ο δικαστής τότε ρώτησε τι είναι αυτό που βλέπει, και του απάντησαν οι χριστιανοί ότι είναι η μορφή της Παναγίας, της Μαρίας μητρός του Χριστού και Θεού μας και έτσι αποφάσισε να τη δώσουν στους χριστιανούς.

Μετά τις παραπάνω δύο εικόνες που αναφέραμε έρχονται οι εικόνες του Ευαγγελιστού Λουκά. Όμως μόνο τρείς εικόνες που υπάρχουν μέχρι σήμερα είναι του Ευαγγελιστού.

Η μία βρίσκεται στα Καλάβρυτα στο Μέγα Σπήλαιο και είναι από κερί και λιβάνι (κηρομαστίχα) ανάγλυφος, η δεύτερη είναι της Σουμελά κοντά στη Βέροια, είναι με χρώμα, και η Τρίτη είναι στη Κύπρο της Παναγίας του Κύκκου και είναι φτιαγμένη με ψηφίδα. Όλες οι άλλες εικόνες που υπάρχουν είναι σύμφωνα με αυτές του Ευαγγελιστού Λουκά και όχι του ίδιου του Λουκά.

Η ανάγλυφη εικόνα της Παναγίας στο Μέγα Σπήλαιο

Από αυτές τις τρείς έχουν ξεσηκώσει οι αγιογράφοι, ο καθένας με τη τέχνη του, όλες τις άλλες που ανέρχονται κατ’ άλλους σε πενήντα και κατ’ άλλους σε εκατόν είκοσι ή και εκατό πενήντα.

Στη συνέχεια θα αναφέρουμε πως δημιουργήθηκαν αυτές εικόνες.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν ερασιτέχης ζωγράφος και από ευχαρίστηση και σεβασμό ήθελε να φτιάσει σε μια εικόνα ένα πορτραίτο της Παναγίας. Πήγε μιά μέρα και ρώτησε τη Παναγία να της φτιάξει μια εικόνα και έλαβε την θετική της απάντηση.

Τότε εμφανίσθηκε ο αρχάγγελος Μιχαήλ μεταφέροντας τρία σανίδια και του τα έδωσε. Εκείνος από σεβασμό δεν τον ρώτησε γιατί του έδωσε τρία σανίδια, αφού μιά εικόνα ήθελε να φτιάξει.

Σε λίγο καιρό έφτιαξε μια εικόνα και αμέσως την παρουσίασε στη Παναγία μας.
Εκείνη όταν την είδε του είπε ότι ήταν ωραία, αλλά, πρόσθεσε ότι κάτι λείπει. «Μόνη μου είμαι; Δεν έχω γυιό;» Ο Λουκάς την είχε φτιάσει δεομένη, μόνη της.

Αυτή η εικόνα είναι στα Σουμελά στο συνοικισμό των Ποντίων. Κατόπιν έφτιασε άλλη μία με το Χριστό μαζί, είναι η σημερινή ευρισκόμενη στο Μέγα σπήλαιο στα Καλάβρυτα. Την αποκάλυψε και αυτή στη Παναγία. Εκείνη τον ενεθάρρυνε πως είναι πολύ καλή αλλά.. είχε βάλει το Χριστό μας δεξιά γι’ αυτό λέγεται δεξιοκρατούσα. Οπότε έφτιαξε τη τρίτη εικόνα που είχε βάλει το Χριστό στο άλλο κανονικό χέρι, την ευρισκομένη σήμερα στη Κύπρο και είναι που απεικονίζεται με κεκαλυμμένο το πρόσωπό της. Να λοιπόν τα τρία σανίδια που έφερε στον Ευαγγελιστή Λουκά ο αρχάγγελος που προαναφέραμε.

Τις τρείς αυτές εικόνες τις ευλόγησε η Παναγία μας με το πανάγιό της χέρι και είπε: «Η χάρις του εξ εμού γεννηθέντος Κύριού μου και Θεού μου, να είναι μετ’ αυτών» Αυτή η ευλογία, τις διασώζει μέχρι σήμερα μετά από τόση κακία είκοσι αιώνων, διότι είναι αλήθεια ότι δεν είναι τόσο εύκολο οι εικόνες αυτές να παραμένουν τόσους αιώνες, αν δεν υπάρχει η από άνωθεν βοήθειά της.

Με βάση αυτές τις εικόνες έχουμε τις άλλες αντίγραφες εικόνες και από διάφορα ιστορικά περιστατικά έχουμε επίσης πολλές άλλες εικόνες με εξακόσιες περίπου προσωνυμίες κάτω από διάφορα περιστατικά όπως είναι η Παναγία η Τριχερούσα, η Φανερωμένη, του Άξιον Εστί, η Πορταΐισσα, της Τήνου, η Κανάλα, η Ελευθερώτρια και άλλες.

Συμπερασματικά, οι παραπάνω τρείς αχειροποίητες εικόνες, μιά του Κυρίου και δύο της Παναγίας μας, και οι τρείς του Ευαγγελιστού Λουκά, απαντούν στους ασεβείς που δεν δέχονται τις εικόνες.

► Δείτε: Με λίγα και απλά λόγια η απάντηση γιατί προσκυνούμε τις εικόνες


Τα λείψανα του αγίου Λουκά &
οι επιστημονικές έρευνες γι' αυτά


Η διαχρονική πορεία των λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά και
η κώμη Κορίτσα Φουρνά Ευρυτανίας ως σημείο στη διαδρομή αυτή


Τον Οκτώβριο του 1992 ο Καρδινάλιος της Πάδουας της Ιταλίας Antonio Mattiazzo έλαβε ένα γράμμα στα ελληνικά από τον Ορθόδοξο Μητροπολίτη Θηβών και Λεβαδείας κ. Ιερώνυμο, με το οποίο του ζητούσε να επιστραφεί ένα μέρος των ιερών λειψάνων του Αγίου Λουκά για να τοποθετηθούν στον κενό τάφο του Ευαγγελιστού, ο οποίος ευρίσκεται στη Θήβα και τιμάται έως σήμερα.

Μόλις διάβασε το γράμμα ο Καρδινάλιος πετάχτηκε από τη θέση του. Πώς ήταν δυνατό ο ορθόδοξος αδελφός του να ήταν τόσο σίγουρος ότι τα λείψανα του Αγίου Λουκά ήταν στην Πάδουα; Γιατί πραγματικά η λάρνακα με τα λείψανα του Αγίου Λουκά βρισκόταν στη βασιλική της Αγίας Ιουστίνης, στην κεντρική πλατεία της Πάδουας, αλλά το γεγονός αυτό ήταν γνωστό σε έναν στενό σχετικά κύκλο πιστών καθολικών.

Σύμφωνα με την παλαιοχριστιανική παράδοση (κοινή στην Ανατολική και Δυτική Εκκλησία) αλλά και με ιστορικές πηγές, ο Ευαγγελιστής Λουκάς γεννήθηκε στην Αντιόχεια της Ρωμαϊκής επαρχίας της Συρίας, ήταν γιατρός, «αγαπητός» μαθητής και συνοδός του Αποστόλου Παύλου, έγραψε στα Ελληνικά το κατά Λουκάν Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων, δίδαξε στον ελληνικό χώρο και πέθανε στη Θήβα της Βοιωτίας σε ηλικία 84 ετών περί το 150 μ.Χ.

Το σώμα του αρχικά εναποτέθηκε σε μαρμάρινη σαρκοφάγο αλλά μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη το δεύτερο έτος της αυτοκρατορίας του Κωνσταντίου (338 μ.Χ.), ο οποίος μερίμνησε να συγκεντρωθούν στον ναό των Αγίων Αποστόλων τα λείψανα μεγάλων μαρτύρων της χριστιανικής πίστεως. Από εκεί το λείψανο του Αγίου Λουκά μεταφέρεται στην Πάδουα της Ιταλίας. Για το πώς έγινε η μεταφορά αυτή δεν υπάρχουν ιστορικές ενδείξεις. 

Διατυπώθηκαν διάφορες απόψεις εκ των οποίων οι επικρατέστερες είναι ότι επισυνέβη α) επί αυτοκρατορίας του Ιουλιανού του Παραβάτη (361 μ.Χ.) ή β) κατά την περίοδο της εικονομαχίας (762-846 μ.Χ.).

Η άποψη μερικών ιστορικών ότι η μετακομιδή έγινε κατά την περίοδο των Σταυροφοριών καταρρίπτεται από την έρευνα του Claudio Belinatti, διευθυντή των ιστορικών αρχείων της Πάδουας, ο οποίος ανακάλυψε ότι η παρουσία των οστών μαρτυρείται στα αρχεία αυτής της πόλεως ήδη το 1177 (πριν δηλ. την κατάληψη της Κωνσταντινουπόλεως από τους Σταυροφόρους το 1204 μ.Χ.), όταν το μολύβδινο φέρετρο, το οποίο εξ αιτίας των βαρβαρικών επιδρομών είχε κρυβεί στο κοιμητήριο του περιβόλου της Αγίας Ιουστίνης, μαζί με άλλα σώματα που φυλάσσονταν στην εκκλησία, επανευρίσκεται, καταγράφεται και επανατοποθετείται μέσα στον ναό.


Ο άγιος Λουκάς και το σύμβολό του, ο ταύρος. Οι τέσσερις ευαγγελιστές έχουν ως σύμβολα τα τέσσερα «ζώα» που είδε ο άγιος Ιωάννης στο όραμα της Αποκάλυψης, γύρω απ' το θρόνο του Θεού. Ο Ματθαίος έχει ως σύμβολο τον άνθρωπο, ο Μάρκος το λιοντάρι, ο Λουκάς τον ταύρο και ο Ιωάννης τον αετό. Αυτά τα ζώα είναι ή σχετίζονται με τους αγγέλους Χερουβίμ (υπάρχουν σε αντίστοιχο όραμα του προφήτη Ιεζεκιήλ). Για τους συμβολισμούς των τεσσάρων "ζώων" δείτε μια ερμηνευτική προσέγγιση εδώ.

Όλα τα παραπάνω στοιχεία ήταν γνωστά στον καρδινάλιο Mattiazzo αλλά το γράμμα του Μητροπολίτη Ιερωνύμου άναψε μέσα του τη σπίθα της αναζήτησης της αλήθειας. Ο καρδινάλιος αναδέχθηκε την πρόκληση της αναμέτρησης της Παράδοσης με την Ιστορική και Επιστημονική Έρευνα, για να υπάρξει ένα συμπέρασμα ως προς την συμβατότητα των δεδομένων της κάθε μιας μεταξύ τους.

Έτσι θέλοντας ο καρδινάλιος Mattiazzo να διαπιστώσει κατά πόσον αυτά τα οποία λέει η Παράδοση βρίσκονται σε αντιστοιχία και όχι σε δυσαρμονία με δεδομένα της Ιστορίας, της Αρχαιολογίας αλλά και της καθαρώς επιστημονικής Βιολογικής Έρευνας ξεκίνησε το 1998 (αφού πήρε την έγκριση της Αγίας Έδρας) τη διερεύνηση του ζητήματος.

Το έργο ανατέθηκε σε Επιτροπή με Πρόεδρο τον παθολογοανατόμο του Πανεπ. της Πάδουας Vito Terribile Wiel Marin και μέλη τους: G. Barbugiani, C. Vernesi, G. Bendetto, E. Sacchari, και E. Katti (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Ferrara), D. Caramelli (του Ινστ. Ανθρωπολογίας του Πανεπ. της Γενεύης), P. Malaspina (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Ρώμης) και A. Novelletto (του Τμήμ. Βιολογίας του Πανεπ. της Καλαβρίας).

Τα μέλη της Επιτροπής, με την παρουσία κληρικών, στις 17 Σεπτεμβρίου του 1998 αφήρεσαν τις 400 ετών σφραγίδες από το μολύβδινο φέρετρο, το εγκιβωτισμένο στη μαρμάρινη σαρκοφάγο του καθεδρικού Ναού της Πάδουας, το οποίο είχε διαστάσεις 193,04 εκ. μήκος, 40,64 εκ. πλάτος, 50,80 εκ. βάθος και 126,84 χιλγρ. βάρος. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι διαστάσεις αυτές αντιστοιχούν ακριβώς, και με προσέγγιση χιλιοστού του μέτρου, στις διαστάσεις της κενής μαρμάρινης λάρνακας, που τιμάται ως ο τάφος του Αγίου Λουκά στη Θήβα της Βοιωτίας.

Μέσα στο κιβώτιο βρέθηκε ο πλήρης σκελετός (εκτός από το κρανίο, την δεξιά ωλένη και τον αριστερό αστράγαλο) ανθρώπου, πυκνικού (κοντόχονδρου) σωματοτύπου, μεγάλης ηλικίας, ο οποίος έφερε έντονα σημεία οστεοπορώσεως, εκφυλιστικές αλλοιώσεις οστεοαρθροπάθειας της σπονδυλικής στήλης, εκτεταμένες αλλοιώσεις (λόγω φθοράς) των οδόντων και κυρτότητα πλευρών ενδεικτική πνευμονικού εμφυσήματος.

Ο σκελετός ήταν καλυμμένος με σάβανο από διαφανές λευκό ύφασμα, πιθανολογούμενο ότι τοποθετήθηκε κατά τη τελευταία έκθεση του κειμηλίου σε προσκύνημα κατά το έτος 1562, ημερομηνία η οποία προκύπτει από δύο μικρές πλάκες που βρέθηκαν εντός του κιβωτίου και στις οποίες ήταν γραμμένα τα έτη 1463 και 1562 κατά τα οποία φαίνεται ότι έγινε δημόσιο προσκύνημα των λειψάνων.

Μέσα στο μολύβδινο κιβώτιο, εκτός των άλλων φυτικών και ζωικών υπολειμμάτων (κελύφη ζωυφίων, άνθη μυρτιάς κλπ.) βρέθηκαν επίσης ένας κυνόδοντας, και συνολικά 34 νομίσματα, το παλαιότερο των οποίων έφερε χρονολογία 299 μ.Χ. Κατά τους αρμόδιους επιστήμονες της Επιτροπής η αποσύνθεση του σώματος έγινε σε περιβάλλον ατμοσφαιρικού αέρα, χωρίς δηλαδή να έχει έλθει σε επαφή με το χώμα.

Ως προς τα ελλείποντα από τον σκελετό οστά λογικό ήταν να εγερθεί το ερώτημα αν αυτά φυλάσσονται σε κάποιους άλλους ιερούς χώρους. Και ως προς την κεφαλή ήταν γνωστό στους κύκλους της Δυτικής Εκκλησίας ότι κάρα του Αγίου Λουκά υπήρχε σε δύο μέρη: την Πράγα της Τσεχίας και τη Ρώμη. Ως προς την πρώτη υπήρχαν ισχυρά στοιχεία από τη παράδοση κατά την οποία το 1354 ο αυτοκράτορας Κάρολος IV την αφήρεσε από την Πάδουα και τη μετέφερε στον καθεδρικό ναό του Αγίου Βήτου στο κάστρο της Πράγας.

The reputed remains of Luke are exhibited in this church in Padua, Italy.

Κατόπιν αιτήματος του καρδιναλίου Mattiazzo η κάρα αυτή [=το κρανίο] μεταφέρθηκε στην Πάδουα και εξετάσθηκε κατά πόσο ταιριάζει στην υποδοχή του άτλαντα (του πρώτου σπονδύλου της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης) του σκελετού της Πάδουας. Κατά τους επιστήμονες που έλαβαν μέρος στη σχετική εξέταση υπήρχε μια τέλεια εφαρμογή, τέτοια που υπάρχει μεταξύ «κλειδιού και κλειδαριάς» κατά την άποψή τους.

Επί πλέον το κρανίο της Πράγας ανήκει στον δολιχοκέφαλο τύπο (επιμηκυσμένο κατά τον προσθιοπίσθιο άξονα) πράγμα το οποίο είναι πολύ συμβατό με τον τύπο κρανίου ανθρώπων της περιοχής αυτής κατά τους πρώτους μ.Χ. αιώνες και καθόλου συμβατό με τον κρανιακό τύπο ανθρώπων της ίδιας περιοχής κατά το 1000 μ.Χ. και τους μετέπειτα αιώνες. Και επιπρόσθετα ο κυνόδοντας που βρέθηκε στο μολύβδινο κιβώτιο της Πάδουας ταίριαζε απόλυτα στο κενό φατνίο που υπήρχε στο δεξιό μέρος της κάτω σιαγόνας του κρανίου της Πράγας.

Όσον αφορά τα δύο άλλα ελλείποντα οστά για μεν τον αριστερό αστράγαλο δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ιστορική ή από την Παράδοση για το που ευρίσκεται για δε την δεξιά ωλένη θα υπάρξει εκτενής αναφορά στο τελευταίο μέρος της παρούσας μελέτης (βλέπε πιο κάτω, Ελλαδικός κύκλος).

Για να επανέλθουμε στον σκελετό του κιβωτίου της Πάδουας, διενεργήθηκε επιστημονική έρευνα σε πολύ μικρό (0.071 gr) λειοτριβημένου τμήματος μηριαίου οστού.

Δείγμα απεστάλη σε δύο ανεξάρτητα ερευνητικά εργαστήρια της Ευρώπης (Oxford University) και της Αμερικής (Tucson, Arizona University). Η χρονολόγηση με ραδιενεργό άνθρακα (C14) έδειξε ότι το οστό ανήκε σε πρόσωπο που πέθανε μεταξύ 72 μ.Χ. και 416 μ.Χ. πράγμα συμβατό με την υποτιθέμενη ιστορική χρονολογία θανάτου (περί το 150 μ.Χ.).

Η γενετική ανάλυση στο μιτοχονδριακό DNA που λήφθηκε από τον πολφό του κυνόδοντα που βρέθηκε στον πυθμένα του κιβωτίου της Πάδουας έδειξε ότι η αλληλουχία των βάσεων του DNA ήταν συμβατή με την αλληλουχία των βάσεων που προέκυψε από τη μελέτη πληθυσμών της χρονολογίας αυτής και της περιοχής αυτής. Τα ευρήματα αυτά κατʼ ουδένα τρόπο πιστοποιούν ότι τα οστά του σκελετού αυτού ανήκουν σε άτομο Συριακής καταγωγής και χρονολογίας θανάτου τον 2ο μ.Χ. αιώνα, αλλά απλώς δεν αποκλείουν μια τέτοια πιθανότητα και είναι συμβατά με μια τέτοια παραδοχή.

Τα αποτελέσματα της παραπάνω χρονολόγησης και της μελέτης του DNA δημοσιεύθηκαν τον Νοέμβριο του 2001 στο έγκυρο Αμερικανικό επιστημονικό περιοδικό Proceedings of the National Academy of Sciences USA.

Αφού ολοκληρώθηκε η έρευνα των οστών του κιβωτίου της Πάδουας με τα θετικά δεδομένα για την συμβατότητα των δεδομένων της Παράδοσης με τα επιστημονικά ευρήματα της Επιστημονικής Επιτροπής ο καρδινάλιος Mattiazzo, ύστερα από άδεια της Αγίας Έδρας έλαβε μία πλευρά (την πλησιέστερη προς την καρδιά) από το σκελετό της Πάδουας και την μετέφερε στη Θήβα της Βοιωτίας, ικανοποιώντας ένα τμήμα του αιτήματος του Μητροπολίτη Ιερωνύμου, για να εναποτεθεί στον εκεί τιμώμενο τάφο του Ευαγγελιστού Λουκά.

Έτσι έκλεισε ο κύκλος του μακρινού ταξειδιού που διήνυσε το σώμα του Αγίου Λουκά μετά τον θάνατό του.


Ελλαδικός κύκλος

Απομένει προς συμπλήρωση ένα μικρό κομμάτι του παζλ που προκύπτει από τη μελέτη της διαχρονικής πορείας των ιερών λειψάνων του Ευαγγελιστού Λουκά. Το οστούν της δεξιάς ωλένης, η απουσία του οποίου διαπιστώθηκε από την Επιστημονική Επιτροπή της Πάδουας, τι τάχα να απέγινε; Υπάρχουν άραγε ιστορικά στοιχεία που να μαρτυρούν για τον τόπο που ευρίσκεται;

Όπως ο τόπος φύλαξης του σκελετού του λειψάνου του Αγίου Λουκά ήταν γνωστός σε έναν περιορισμένο κύκλο πιστών της Καθολικής Εκκλησίας έτσι και το «μυστικό» της φύλαξης του οστού της δεξιάς ωλένης του Ευαγγελιστού διαφυλάχθηκε δια μέσου των αιώνων σε ένα ιστορικό μοναστήρι της περιοχής των Αγράφων της Ευρυτανίας, μακρινός «απόγονος» του οποίου είναι ο ιερός Ναός του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις, στο χωριό Κορίτσα – Κλειτσού του Δήμου Φουρνάς, του Νομού Ευρυτανίας.

Αν η «φήμη» του κειμηλίου της «χειρός» του αγίου Λουκά ήταν απλώς μια προφορική παράδοση, το γεγονός δεν θα είχε και πολύ μεγάλη σημασία, δεδομένης της «περίσσειας» και πλησμονής παρομοίων ευσεβών φημών για διάφορα λείψανα που έχουν έλθει μέχρι σε μας μέσω της Παράδοσης. Η περίσσεια αυτή, μαρτυρούμενη και από τον ιστορικό Κ. Παπαρρηγόπουλο και δικαιολογημένη από τα δύσκολα, σκληρά και πικρά χρόνια που πέρασε ο Ελληνικός Λαός κατά τη διάρκεια του μακραίωνα Οθωμανικού ζυγού δεν στερείται ιστορικής βάσεως και επιστημονικής στήριξης.

Στην περίπτωση μάλιστα του κειμηλίου που φυλάσσεται στον άγιο Νικόλαο τον Νέο στην Κορίτσα-Φουρνάς υπάρχουν έγγραφα ιστορικά ντοκουμέντα, έστω και σχετικά πρόσφατα, που ισχυροποιούν τον ιστό της προφορικής παραδόσεως ο οποίος τα συνοδεύει.

Σύμφωνα λοιπόν με την παράδοση μετά τον θάνατο του Ανδρόνικου Γ' του Παλαιολόγου (1341), ο Δεσπότης της Ηπείρου Νικηφόρος Β΄(1335-1338 & 1356-1359), γαμβρός του Ιωάννη ΣΤ' Καντακουζηνού, εξεστράτευσε εναντίον των Αλβανών που λεηλατούσαν τα χωριά του Δεσποτάτου (στο οποίο υπαγόταν και η Ευρυτανία μετά της περιοχής των Αγράφων). Αλλά σε μάχη παρά τον Αχελώο (1359 μ.Χ.) φονεύθηκε ο Νικηφόρος, ο οποίος έφερε μαζί του το ιερό κειμήλιο του Αγίου Λουκά και κατά την παράδοση ένας από τους ακολούθους του έφερε τον θησαυρό αυτόν στη Σταυροπηγιακή γυναικεία Μονή του Αγίου Νικολάου του εν Βουνένοις στην Κορίτσα – Κλειτσού των Αγράφων.

Κατʼ άλλη εκδοχή το κειμήλιο μετέφεραν στην Ιερά Μονή του Αγίου Νικολάου του Νέου δύο μοναχές από την Κωνσταντινούπολη, μετά την άλωσή της (1453) από τους Τούρκους.


Ο τάφος του ευαγγελιστή Λουκά στη Θήβα

Ας σημειωθεί ότι η Κορίτσα ανήκε μεν στην ευρύτερη περιοχή των Αγράφων υπαγόταν όμως διοικητικά και εκκλησιαστικά τόσο κατά τους Βυζαντινούς όσο και κατά τους χρόνους της Τουρκοκρατίας στη Λάρισσα της Θεσσαλίας. Στρατιωτικός διοικητής της Λάρισσας υπήρξε ο Άγιος Νικόλαος ο Νέος ο οποίος εμαρτύρησε στα Βούνενα τις Θεσσαλίας κατά το 720 μ.Χ. Άρχαιότερη έκφραση της τιμής της μνήμης του Αγίου Νικολάου του νέου που διαδόθηκε ταχύτατα στον περί τη Λάρισσα θεσσαλικό χώρο είναι η ομώνυμη ιερά μονή στον Υψηλάντη Βοιωτίας (10ος μ.Χ. αιώνας) για να επακαλουθήσουν σειρά όλη μονών όπως εκείνη στα Καμπιά της Βοιωτίας όπως και αυτή της Κορίτσας Ευρυτανίας.

Η παρουσία του λειψάνου του Ευαγγελιστού Λουκά στην τελευταία αυτή Μονή μαρτυρείται από δύο σιγίλια γράμματα που φυλάσσονται στο Ναό.

Το ένα του Δοσιθέου, Επισκόπου Λιτζάς και Αγράφων (έδρα της Επισκοπής του οποίου πιστεύεται ότι ήταν εκ περιτροπής ο Κλειτσός και τα Άγραφα), με χρονολογία Απρίλιο του 1795, και δεύτερο του Νεοφύτου Ζ', Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως και Νέας Ρώμης (έτος 1799), το οποίο εξεδόθη προς υποστήριξη εράνου για την αποκατάσταση βλαβών του ιερού Ναού και στο οποίο ευκρινώς αναφέρεται ότι τον Ναόν «πλουτεί ιερόν κειμήλιον θαύματος άξιον τον εκ του αγκώνος πήχυν της ζωγραφικής χειρός του αγίου ενδόξου αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά».

Το ότι το ιερόν κειμήλιον είναι «θαύματος άξιον» δεν καταδεικνύεται από φοβερά, τρομερά, εξωπραγματικά ή υπερφυσικά γεγονότα αλλά από την απλή, λιτή και συγχρόνως σκληρή πραγματικότητα, αν αναλογιστεί κανείς τι φοβερούς κινδύνους εξαφανισμού και καταστροφής και τι περιπέτειες και τραγικές καταστάσεις πέρασε αυτό το κειμήλιο για να διασωθεί μέχρι τις ημέρες μας μέσα από άγριο κυνηγητό αλλοεθνών, Τούρκων και Αλβανών που καταβασάνισαν τους καταφρονεμένους αλλά και σκληροτράχηλους ραγιάδες.

Ακόμη και η δική μας η γενιά έζησε το θαύμα της διάσωσης του κειμηλίου τα πέτρινα χρόνια της Κατοχής και της Αντίστασης. Όταν το χωριό εκκενώθηκε από τους κατοίκους που μεταφέρθηκαν στην Καρδίτσα και ο καθένας κοίταζε να σώσει τον εαυτό του και την οικογένειά του βρέθηκαν άνθρωποι (οικογένεια Κ. Σαμαρά) να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους προκειμένου να διαφυλάξουν τον θησαυρό αυτόν και να τον επαναφέρουν σώον και ακέραιον στην αρχική του εστία.

Ας σημειωθεί ότι ο θησαυρός αυτός, είτε ως απλή και απέριττη περιέχουσα θήκη είτε ως το σεπτό οστούν δεν έχει ούτε την ελάχιστη οικονομική ή εμπορική αξία, σε αντίθεση με την τεράστια πνευματική αξία που απορρέει από την αφοσίωση και την απόδοση υψίστης τιμής από τους απλούς, βασανισμένους, αλλά μεγαλόψυχους πιστούς.


Επίμετρον

Αν περιγράφεται συνοπτικά και παρατίθεται το σύντομο ιστορικό της διαχρονικής πορείας του κειμηλίου αυτού δεν γίνεται για κανέναν άλλον λόγο παρά για να εξαρθεί η δύναμη της ψυχής των απλών κατοίκων της περιοχής αυτής που μέσα στο πικρό σκοτάδι της σκλαβιάς εύρισκαν στήριγμα και αποκούμπι στο χέρι του Ευαγγελιστή που ευαγγελιζόταν σʼ αυτούς την ελπίδα και την παρηγοριά.

Μακριά από μας η υστερόβουλη σκέψη, που δυστυχώς διατρέχει την σύγχρονη «χριστιανική» κοινωνία μας, για την «αξιοποίηση» θρησκευτικών θησαυρών μέσα από μεγαλεπήβολα και μεγαλόστομα προγράμματα «θρησκευτικού τουρισμού» και άλλα ηχηρά παρόμοια.

Μερικά χωριά της Ευρυτανίας (μέσα στα οποία δυστυχώς και το δικό μας, η Κορίτσα της Φουρνάς) ακολουθεί τη χωρίς επιστροφή πορεία πολλών χωριών της σύγχρονης Ελλάδας προς τον μαρασμό και τον αφανισμό.

Η μόνη ελπίδα παρηγοριάς είναι η λογική αναφορά και απόδοση τιμής στα επί της γης ίχνη της παρουσίας κάποιων πνευμάτων που μίλησαν και έγραψαν για «ασώτους», για «καλούς Σαμαρείτες» και αποτύπωσαν με τον χρωστήρα τους άγιες μορφές, όπως της Μάνας όλων μας.

«Ακέστωρ σοφώτατος, Ιερομύστα Λουκά, 
ζωγράφος πανάριστος, της Θεοτόκου μητρός, 
εδείχθης Απόστολε. 
Έγραψας μάκαρ, λόγους, διά Πνεύματος Θείου. 
Έδωκας εννοήσαι, συγκατάβασιν άκραν, 
Χριστού της Παρουσίας. 
Διό πρέσβευε σωθήναι ημάς» (Απολυτίκιον)

Σοφία Ντρέκου / Αέναη επΑνάσταση

Βιβλιογραφία:
• Σωτήριος Δεσπότης, «Ο Λουκάς ως Ιστορικός και Ευαγγελιστής», Σύναξη,τ/χ. 107 (2008),σελ. 4-16
• Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Θεοτόκου. Μουσείο Μπενάκη. The Apostle Luke painting an image of the Virgin Hodegetria. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ζωγραφίζει την εικόνα της Παναγίας, 1560-1565. Ζωγράφος Δομήνικος Θεοτοκόπουλος. Μουσείο Μπενάκη, Αρ. Ευρ. 11296. The Benaki Museum of Greek Culture
• Για μια περίληψη της διαδρομής του λειψάνου του ευαγγελιστή Λουκά, βλ. Νίκος Δ. Καράμπελας, Ο Άγγλος θεολόγος Thomas S. Hughes στην Πρέβεζα και τη Νικόπολη, Πρεβεζάνικα Χρονικά 41-42 (2005), σελ. 127-128 και υποσημ. 209.
• Τα λείψανα του αγίου Λουκά & οι επιστημονικές έρευνες γι' αυτά. Από το βιβλίο «Απόπειρες διαλόγου». Συγγραφέας: Ανδρέας Κ. Ντεληθέος, αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών. Εκδότης: Ιατρικές Εκδόσεις Π. Χ. Πασχαλίδης 2009, Σελ. 170. Το βιβλίο του Αναπληρωτή Καθηγητή Ανδρέα Ντεληθέου είναι επιστολές ή άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά και «φιλοκαλεί μετ' ευτελείας και φιλοσοφεί», συνθέτοντας ένα πολύχρωμο μωσαϊκό σκέψεων και απόψεων.
• Λουκάς ο ιατρός, ο αγαπητός (Εκτενής Βίος) του Δρος Κωνστ. Κονταξόπουλου, Διευθυντού Ασκληπιείου Βούλας «Εκκλησία» 15/10/1995, Αριθμ. 15

Παραπομπές:
1. «Ένας αγαπημένος άγιος πού συνδυάζει πολλά χαρίσματα» π. Παντελεήμων Κρούσκος, Θεολόγος, Εφημέριος Ι. Μητρ. Ναού Σωτήρος Χριστού Καλύμνου
2. «Στη Θήβα» Ευαγγελιστού Λουκά - Ιερά Μητρόπολη Θηβών και Λεβαδείας
3. • Το οπτικοακουστικό υλικό (Βίντεο) από www.YouTube, εταιρεία Google. 
4. Ο άγιος Λουκάς ως πατέρας της δημοσιογραφίας - Λουκάς ο ιατρός, ο αγαπητός (Εκτενής Βίος) - Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός (3) ...άλλου τύπου! o-nekros.blogspot.gr 

Πηγήwww.sophia-ntrekou.gr/apostoloy-eyaggelisti-Loyka

1η Δημοσίευση 18 Οκτωβρίου 2015.
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
Τετάρτη, 18 Οκτωβρίου 2022 στις 02:24
www.sophia-ntrekou.gr/2015/10/apostoloy-eyaggelisti-Loyka


Αφιέρωμα videos για τον Άγιο Λουκά

ΛΥΧΝΟΣ ΤΟΙΣ ΠΟΣΙ ΜΟΥ Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής (18 Οκτωβρίου)
Ομιλία του Πανοσιολογιοτάτου Αρχιμανδρίτη π. Ανανία Κουστένη
Εκπομπή του Ραδιοφωνικού Σταθμού της Εκκλησίας της Ελλάδος

Βίντεο: Οι πρώτες εικόνες της Παναγίας ήταν αχειροποίητες
έπειτα του Αποστόλου Λουκά που πρώτος την αγιογράφησε.


Ακουστικό Βίντεο: Ο Βίος και το «Κατά 
Λουκάν Ευαγγέλιον» στα Νέα Ελληνικά

Ακούστε το «Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον» στα Νέα Ελληνικά και με Ερμηνευτικά Σχόλια, μέσα από το Βιβλίο «Η Καινή Διαθήκη», του Θεολόγου και Φιλόλογου Νικολάου Σωτηρόπουλου. Επιλέξτε Κεφάλαιο: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

Σημείωση: Όπως ιστορεί ο Νικόλαος Μαλαξός, σύμφωνα με ένα βασιλικό χρυσόβουλο της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, ο Ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε το Ευαγγέλιο του δεκαπέντε χρόνια μετά την Ανάληψη του Κυρίου. Ο Ιππόλυτος ο Θηβαίος όμως τοποθετεί την συγγραφή του Ευαγγελίου στην Αλεξάνδρεια. 

Βίντεο: Ο Μητροπολίτης Μόρφου Νεόφυτος τέλεσε Παράκληση στον Τάφο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά που βρίσκεται στη Θήβα της Βοιωτίας. Στο ιερό αυτό μέρος βρίσκονται ερείπια Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής και μέρος του λειψάνου του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά.









1η Δημοσίευση 18 Οκτωβρίου 2015.
Τελευταία ενημέρωση και έλεγχος συνδέσμων:
Παρασκευή, 18 Οκτωβρίου 2019 στις 07:24

3 σχόλια:

π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΓΙΑΝΝΑΚΟΠΟΥΛΟΣ είπε...

ΧΑΙΡΕΤΕ ΕΝ ΚΥΡΙΩ ΠΑΝΤΟΤΕ.ΧΑΙΡΟΜΑΙ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΕΣ ΣΑΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ.ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ.
ΜΕΤΑ ΣΕΒΑΣΜΟΥ, π. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ(ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟ ΑΡΧΟΝΤΑΡΙΚΙ)

dx είπε...

Αγαπητη κυρια Σοφια σάς εχω στειλει στο facebook ενα μηνυμα ως Δημητρης Καποιος. Δεν ξερω αν το εχετε λαβει καθοτι δεν το πολυκατεχω.

Σε περιπτωση που δεν εχει ερθει ενημερωστε με σας παρακαλω.

Αν εχει ερθει,τοτε ολα καλα, θα αναμενω.

Να στε καλα!!! Ελπιζω να μου απαντησετε,ισως βοηθηθω.

Sophia Drekou είπε...

π.Βασίλειε ανεκλάλητος η χαρά μου όταν σας «βλέπω» εδώ.
Σας ευχαριστώ από καρδιάς. Την ευχή σας να έχουμε όλοι!
Να σας προστατεύει ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς.