Χριστιανισμός, Πίστη και Επιστήμη [video]


της Σοφίας Ντρέκου

Η σχέση θρησκείας και επιστήμης αποτέλεσε θέμα μελέτης από τα αρχαία χρόνια για φιλόσοφους, θεολόγους, επιστήμονες και άλλους. Έχουν προταθεί διάφορες ερμηνείες της σχέσης αυτής, είτε αντιπαλότητας, είτε αρμονίας και συνεργασίας αλλά και πως δεν υπάρχει ουδεμία σχέση μεταξύ των δύο.


Η επιστήμη χρησιμοποιεί την λογική, τον εμπειρισμό και τις αποδείξεις που προκύπτουν από την πειραματική διαδικασία, ενώ η θρησκεία στηρίζεται στην αποκάλυψη, την πίστη και την ύπαρξη του υπερφυσικού. Τόσο η θρησκεία όσο και η επιστήμη είναι πολύπλοκα κοινωνικά και πολιτιστικά φαινόμενα, τα οποία έχουν αλλάξει στον χρόνο.

Stenmark, Mikael (2004). How to Relate Science and Religion: A Multidimensional Model. Grand Rapids, Mich.: W.B. Eerdmans Pub. Co.

Όλα τα πανεπιστήμια που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα που λειτουργούσαν και με την σημερινή τους μορφή έγιναν λόγω του χριστιανισμού. Της Μπολόνια το 1.088, Σορβόννης το 1.150, Οξφόρδης το 1.167, Βαλένθια το 1.208, Κέιμπριτζ το 1.209 κλ.π.

Από τους μεγάλους φυσικούς επιστήμονες του 17ου -18ου αιώνα το 25% ήταν ιερείς, το 35% πολύ πιστοί χριστιανοί (με εγνωσμένη δράση υπέρ της πίστης), το 40% ήταν απλά πιστοί και υπήρχε και ένας άθεος.

π. Δημήτριος Μπαθρέλλος



Ο π. Δημήτριος Μπαθρέλλος είναι ιερέας στην Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Σπούδασε φιλολογία (1986-1990) και θεολογία (1991-1995) στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, και συστηματική θεολογία στο King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (1996-2000).

Αναγορεύτηκε διδάκτορας της συστηματικής θεολογίας του Πανεπιστημίου του Λονδίνου το 2001. Διδάσκει δογματική θεολογία ως επισκέπτης λέκτορας στα Πανεπιστήμια του Κέιμπριτζ (από το 2002) και του Λονδίνου (από το 2004), και έχει διατελέσει Visiting Research Fellow του King’s College του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (2004-2007).

Στις δημοσιεύσεις του περιλαμβάνονται το The Byzantine Christ: Person, Nature and Will in the Christology of St Maximus the Confessor (Oxford: Oxford University Press 2004) και άρθρα σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά και συλλογικούς τόμους.

Σύναξη Νέων Ι. Ναού Αναλήψεως Διασταύρωση Ραφήνας με τον
αιδεσιμ. π. Δημήτριο - Μπαθρέλλο. Σάββατο 16 Οκτωβρίου 2021


Πίστη και Επιστήμη (π. Δημήτριος Μπαθρέλλος, Εφημ.
Ι.Ν. Αναλήψεως Ντράφι – Επισκ. Καθηγ. Παν. Emory)

Πολύ συχνά ἀκοῦμε ὅτι στήν ἐποχή τῆς ἐπιστήμης ἡ θρησκεία δέν ἔχει θέση. Οἱ λεγόμενοι «νέοι ἀθεϊστές», ὅπως, γιά παράδειγμα, ὁ Ρίτσαρντ Ντόκινς, ὑποστηρίζουν ὅτι στήν ἐποχή μας ἡ ἐπιστήμη ἀποτελεῖ τή μόνη ἀξιόπιστη πηγή γνώσης, ἐνῶ ἡ θρησκεία εἶναι μία μορφή δεισιδαιμονίας, πού θά πρέπει ἐπιτέλους νά ἐγκαταλείψουμε. Ἡ ἐπιστήμη θά πρέπει νά κυριαρχήσει καί ἡ πίστη νά ἐγκαταλειφθεῖ.

Προφανῶς, τό πρόβλημα ἐν προκειμένῳ δέν εἶναι ἡ ἐπιστήμη ἀλλά ὁ ἐπιστημονισμός. Αὐτό πού ἡ θεωρία αὐτή ὑποστηρίζει δέν εἶναι ἡ ἀξία τῆς ἐπιστήμης, ἀλλά ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ ἐπιστήμη ἀποτελεῖ τή μόνη ἀξιόπιστη πηγή γνώσης. Εἶναι ὅμως ἔτσι;

Ἡ ἀξία τῆς ἐπιστήμης εἶναι αὐτονόητη. Χάρη σ’ αὐτήν ἡ ζωή μᾶς ἔχει γίνει εὐκολότερη, οἱ γνώσεις μᾶς ἔχουν πολλαπλασιαστεῖ, οἱ δυνατότητές μας ἔχουν αὐξηθεῖ, τό προσδόκιμο ζωῆς μας ἔχει ὑπερδιπλασιαστεῖ. Μπορεῖ, ὡστόσο, ἡ ἐπιστήμη νά δώσει ἀπάντηση σέ ὅλα μας τά ἐρωτήματα; Ἀναμφίβολα ὄχι.

Ἄν πάρουμε, γιά παράδειγμα, ἕνα βιβλίο, ἡ ἐπιστήμη μπορεῖ νά μᾶς πεῖ ἀπό ποιά ὑλικά εἶναι κατασκευασμένο, μπορεῖ νά κάνει χημική ἀνάλυση τῶν ὑλικῶν αὐτῶν, νά μᾶς προσδιορίσει τό βάρος καί τίς διαστάσεις του καί οὕτω καθεξῆς. Δέν μπορεῖ ὅμως νά μᾶς κάνει λόγο γιά τό περιεχόμενο καί τίς ἰδέες τοῦ βιβλίου.

Ἡ ἐπιστήμη μπορεῖ νά μᾶς πεῖ ἀπό ποιά ὑλικά εἶναι κατασκευασμένος ἕνας ζωγραφικός πίνακας. Δέν μπορεῖ ὅμως νά μᾶς πεῖ ποῦ ἀκριβῶς ἔγκειται ἡ αἰσθητική του ἀξία, τί τόν καθιστά ἔργο τέχνης.

Ἡ πεζογραφία, ἡ μουσική, ἡ ζωγραφική, ἡ ποίηση, οἱ ἠθικές ἀξίες καί τόσοι ἄλλοι χῶροι τῆς ζωῆς καί τοῦ πολιτισμοῦ δέν εἶναι δυνατόν νά καταστοῦν ἀντικείμενο τῆς ἐπιστήμης. Ὁ ἐπιστημονισμός, λοιπόν, δέν ταυτίζεται μέ τήν ἐπιστήμη. Εἶναι, θά λέγαμε, μία ἰδεολογία, πού ἐπιδιώκει νά ἐπιβάλει τήν πρωτοκαθεδρία τῆς ἐπιστήμης ἀκόμη καί σέ χώρους ἄσχετους πρός τό ἀντικείμενό της.

Σέ ἕνα δεύτερο ἐπίπεδο, ὁ ἐπιστημονισμός ἐπιδιώκει νά ἐκτοπίσει ὄχι ἁπλῶς τούς χώρους τῆς ζωῆς καί τοῦ πολιτισμοῦ πού μόλις ἀναφέραμε ἀλλά καί τόν ἴδιο τόν Θεό. Καί ἐδῶ ἔγκειται ἕνα ἀκόμα λάθος αὐτῆς τῆς ἰδεολογίας.

Ἡ ἐπιστήμη ἀσχολεῖται μέ τήν ὑλική δημιουργία καί τούς φυσικούς νόμους. Λέγεται ὅτι ὅταν ὁ πρῶτος Ρῶσος ἀστροναύτης, ὁ Γιούρι Γκαγκάριν, ἐπέστρεψε ἀπό τό διάστημα, δήλωσε ὅτι δέν εἶδε πουθενά τόν Θεό. Προφανῶς αὐτό συνέβη, ὄχι ἐπειδή ὁ Θεός δέν ὑπάρχει, ἀλλά ἐπειδή δέν ἀποτελεῖ ὑλικό ἀντικείμενο, τοῦ ὁποίου τήν παρουσία ἤ τήν ἀπουσία θά μποροῦσε κανείς νά πιστοποιήσει μέ τίς αἰσθήσεις του ἤ τά ὄργανα καί τίς μεθόδους τῆς ἐπιστήμης. Ὁ Θεός δέν εἶναι μέρος τοῦ κόσμου ἀλλά ὁ Δημιουργός του.

Ἑπομένως, ναί, ἡ ἐπιστήμη εἶναι ἀξιόλογη καί χρήσιμη – ἀλλά εἶναι ἀπαραίτητο νά γνωρίζουμε τά ὅριά της.

II.

Πέραν ὅμως αὐτοῦ, ἡ ἐπιστήμη δέν εἶναι σέ θέση νά μᾶς δώσει μία τελική ἐξήγηση οὔτε κἄν γιά τό ἴδιο της τό ἀντικείμενο. Δέν μπορεῖ, δηλαδή, νά μᾶς δώσει ἀπάντηση στό θεμελιῶδες ἐρώτημα: γιατί ὑπάρχει κάτι καί ὄχι τίποτα; Ἡ χριστιανική θεολογία διδάσκει ὅτι αὐτό συμβαίνει ἐπειδή ὁ Θεός δημιούργησε τόν κόσμο. Εἶναι ὅμως ὁ ἰσχυρισμός αὐτός συμβατός μέ τά πορίσματα τῆς ἐπιστήμης;

Καταρχάς τά πορίσματα αὐτά δέν εἶναι σταθερά καί μόνιμα. Παλαιότερα πολλοί ἔκαναν λόγο γιά τήν αἰωνιότητα τοῦ σύμπαντος. Σήμερα ὅμως οἱ ἐπιστήμονες, στή συντριπτική τους πλειονότητα, ἀσπάζονται τή θεωρία τῆς μεγάλης ἔκρηξης. Σύμφωνα μέ τή θεωρία αὐτή, ὁ κόσμος ἦρθε στήν ὕπαρξη μετά ἀπό μία μεγάλη ἔκρηξη πού συνέβη πρίν ἀπό περίπου δεκατέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια.

Ἡ ὕλη, ἡ ἐνέργεια, ὁ χῶρος, καί ὁ χρόνος ἀποτελοῦν συνέπεια αὐτοῦ του γεγονότος. Πρίν ἀπό αὐτό δέν ὑπῆρχε τίποτε, ἐνῶ μετά ἀπό αὐτό ἀρχίζουν νά ὑπάρχουν τά πάντα. Ὅ,τι ὅμως ἔρχεται στήν ὕπαρξη ἔχει αἰτία. Ἐφόσον τίποτα δέν μπορεῖ νά προέλθει ἀπό τό τίποτα καί μάλιστα αὐτό τό ἀχανές καί θαυμαστό σύμπαν πού, χάρη στήν ἐπιστήμη, σήμερα τό γνωρίζουμε καλύτερα ἀπό ποτέ ἄλλοτε– ἡ πίστη στόν Θεό Δημιουργό ἀποτελεῖ τήν πλέον εὔλογη ἀπάντηση στό ἐρώτημα γιά τήν προέλευση τοῦ κόσμου.

Ἐδῶ, βέβαια, θά ἀναρωτηθοῦμε: ἀποτελεῖ κάτι τέτοιο ἀπόδειξη γιά τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ; Αὐτό θά μπορούσαμε καί θά ἔπρεπε νά τό συζητήσουμε. Ἀλλά ἐν πάσῃ περιπτώσει μᾶς δείχνει ὅτι ἡ σχέση τῆς χριστιανικῆς πίστης μέ τήν ἐπιστήμη εἶναι πολύ πιό σύνθετη καί πολύ πιό θετική ἀπό ὅ,τι ἰσχυρίζονται πολλοί ἀπό ὅσους ἀρνοῦνται τήν ὕπαρξη τοῦ Θεοῦ.

Από το περιοδικό «Εφημέριος» Ιούνιος 2020 τεύχος 3 σελ 8-10, alopsis.gr

by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Περισσότερα Θέματα: Θρησκεία & Επιστήμη



Greek subs: ΘΕΟΣ vs ΕΠΙΣΤΗΜΗ - 

Δεν υπάρχουν σχόλια: