Αγία Μαρία του Κλωπά ως Μυροφόρος στα Απόκρυφα Ευαγγέλια και στην Παράδοση

αγίες Μαρία Μαγδαληνή και Μαρία του Κλωπά

23 Μαΐου: Tη αυτή ημέρα μνήμη 
της Αγίας Μυροφόρου Μαρίας 
του Κλωπά εν ειρήνη τελειωθείσης.

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Ψυχήν φέρει νυν ουκ άρωμα Mαρία,
Aρωμάτων σοι Σώτερ ευωδεστέραν.

ΜΑΡΙΑΣ Ἁγίας, τῆς Μυροφόρου (1ος αἰ., 23η Μαΐου):
Απότμημα στη Μονή της Παναγιάς της Τουρλιανής Μυκόνου.

Η Αγία Μαρία ήταν σύζυγος του Κλωπά και μια από τις γυναίκες, που ακολούθησαν τον Κύριο μας Ιησού Χριστό και υπηρετούσαν στο έργο Του. Όταν γινόταν η φρικτή θυσία του Γολγοθά και οι μαθητές κρύβονταν και διασκορπίζονταν, αυτή συμπαρακολουθούσε στον τόπο της καταδίκης και συμπαραστεκόταν στην σταυρική αγωνία και την ταφή έπειτα του Ιησού. Αλλά ήταν και μια από τις μυροφόρες, που ευτύχησε ν' ακούσει το πρωί της Κυριακής, το χαρμόσυνο άγγελμα της Ανάστασης.

Γιοι της Μαρίας αυτής, ήταν ο Ιωσής και ο Ιάκωβος. Ο τελευταίος συγκαταλέχθηκε μεταξύ των 12 αποστόλων, ονομαζόταν μάλιστα Μικρός για να διακρίνεται από τον άλλο Ιάκωβο τον αδελφό του Ιωάννη του Θεολόγου.

Η Αγία Μαρία, ήταν επίσης παρούσα και κατά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στο υπερώο. Όταν σχηματίστηκε η πρώτη Εκκλησία στην Ιερουσαλήμ, η Μαρία εξακολούθησε να προσφέρει σ' αυτή τις υπηρεσίες της, για την επέκταση της αληθινής πίστης και για κάθε καλό και φιλάνθρωπο έργο.

Αγία Μαρία του Κλωπά η Μυροφόρος, η αδελφή της Θεοτόκου (από εδώ)

Η Μαρία του Κλωπά (Ιω. 19, 25) θεωρείται ετεροθαλής αδελφή της Παναγίας. Ο Κλωπάς ήταν αδελφός του αγίου Ιωακείμ, που πέθανε άτεκνος. Έτσι ο Ιωακείμ πήρε τη σύζυγό του, Άννα, για να «αναστήσει σπέρμα στον αδελφό του» κατά το εβραϊκό έθιμο, και γέννησαν τη Μαρία, «θυγατέρα Κλωπά κατά χάριν» (Hippolytus Thebanus, lib. reg. 1296). Μετά το θάνατο της Άννας του Κλωπά, ο Ιωακείμ παντρεύτηκε την αγία Άννα. Συμφωνεί και ο Χρυσόστομος. Ο Συμεών ο Μάγιστρος γράφει: «αδελφή της Μητρός του Κυρίου, θυγάτηρ Ιωσήφ». Μάλλον ήθελε να γράψει Ιωακείμ κι έγραψε κατά λάθος Ιωσήφ.

Στην εικ. απεικονίζονται οι αγίες Μαρία του Κλωπά (με μπλε) και Μαρία η Μαγδαληνή. Από το ναό της αγίας Μαρίας Μαγδαληνής στο χωριό Μαριές Ζακύνθου, που πήρε το όνομά του από τις δύο αγίες. Κατά την τοπική παράδοση, εκείνες ναυάγησαν εκεί πλέοντας προς τη Ρώμη, για να καταγγείλουν στον αυτοκράτορα την άδικη στάση του Πιλάτου στη δίκη του Ιησού Χριστού. Ναυαγώντας αμέσως ευαγγελίστηκαν το χριστιανισμό στους κατοίκους της περιοχής, κι έτσι (όπως αναφέρεται στο άρθρο) αυτός είναι ο πρώτος τόπος στην Ευρώπη που έφτασε ο χριστιανισμός, πριν ακόμη από τη μετάβαση του αποστόλου Παύλου στη Μακεδονία. 

(Από το μυθιστόρημα του Θεόδωρου Ρηγινιώτη «Εναντίον του Θεού», εκδ. Όμορφος Κόσμος, Ρέθυμνο 2006). http://www.sophia-ntrekou.gr/2014/10/blog-post_26.html


Ως Μυροφόρος στα Απόκρυφα Ευαγγέλια και στην Παράδοση

Η Μαρία η του Κλωπά (ή του Κλέοπα) είναι πρόσωπο που αναφέρεται στην Καινή Διαθήκη. Συγκεκριμένα, αναφέρεται ονομαστικά μόνο στο Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, στον στίχο ιθ' 25, όπου δηλώνεται ως μία από τις Μαρίες που είναι παρούσες στη Σταύρωση του Ιησού Χριστού:
«εἱστήκεισαν δὲ παρὰ τῷ σταυρῷ τοῦ Ἰησοῦ ἡ μήτηρ αὐτοῦ καὶ ἡ ἀδελφὴ τῆς μητρὸς αὐτοῦ, Μαρία ἡ τοῦ Κλωπᾶ καὶ Μαρία ἡ Μαγδαληνή»
Η έκφραση «η του Κλωπά» στο πρωτότυπο ελληνικό κείμενο μπορεί να σημαίνει είτε ότι η Μαρία ήταν η κόρη, είτε η σύζυγος του Κλωπά, αλλά η ερμηνευτική ευνοεί περισσότερο την ανάγνωση «σύζυγος του Κλωπά». Κατά τον Ηγήσιππο, ο Κλωπάς ή (ασυναίρετα) Κλέοπας ήταν ο αδελφός του Μνήστορος Ιωσήφ.[1]

Ως Μυροφόρος

Σύμφωνα με μερικούς ερμηνευτές, η Μαρία του Κλωπά συγκαταλεγόταν επίσης στις γυναίκες που την αυγή της Αναστάσεως πήγαν στον τάφο του Ιησού για να αλείψουν το σώμα του με μύρα. Σε αυτή την περίσταση, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος (κη' 1) την αποκαλεί «η άλλη Μαρία» για να τη διακρίνει από τη Μαρία Μαγδαληνή, ενώ ο Μάρκος (ιστ' 1) την αναφέρει ως «Μαρία η του Ιακώβου». Είναι πιθανόν ότι η Μαρία η του Κλωπά ήταν πράγματι η μητέρα του Αποστόλου Ιακώβου, του γιου του Αλφαίου.[2]. Αν ήταν σύζυγος του Αλφαίου, η Μαρία ήταν κόρη, και όχι σύζυγος, του Κλωπά.

Απόκρυφα Ευαγγέλια

Πίνακας ζωγραφικής του Νικόλαου Κουτούζη, στο Μουσείο  Ζακύνθου. Από το ναό του Αγίου Γεωργίου του Πετρούτσου.
Πίνακας: «Η Μαρία του Κλωπά», ζωγράφος Νικόλαος Κουτούζης 
της Επτανησιακής Σχολής 1741 - 23 Ιουλίου 1813, Ζάκυνθος. Από το ναό 
του Αγίου Γεωργίου του Πετρούτσου. Βρίσκεται στο Μουσείο της Ζακύνθου

Πολύ παρόμοια με το Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον, το απόκρυφο Ευαγγέλιο του Φιλίππου συγκαταλέγει τη Μαρία του Κλωπά μεταξύ των γυναικών που ακολουθούσαν τον Ιησού. Στο Ευαγγέλιο του Ψευδοματθαίου, που γράφηκε πιθανώς πολύ αργότερα, κατά τον 7ο αιώνα, δηλώνει ότι η Μαρία του Κλωπά ήταν κόρη του Κλέοπα και της Άννας:

«Ο Ιησούς τους συνάντησε με τη Μαρία τη μητέρα Του, μαζί με την αδελφή της, Μαρία του Κλέοπα, την οποία Κύριος ο Θεός είχε δώσει στον πατέρα της Κλέοπα και τη μητέρα της Άννα, επειδή είχαν αφιερώσει τη Μαρία, τη μητέρα του Ιησού, στον Κύριο. Και αποκλήθηκε με το ίδιο όνομα, Μαρία, προς παρηγορία των γονέων της.»[3]

Κατά τη μεσαιωνική παράδοση ο Κλέοπας είναι ο δεύτερος σύζυγος της Αγίας Άννας και ο πατέρας της «Μαρίας του Κλωπά»[4], η οποία εμφανίζεται έτσι ως ετεροθαλής αδελφή της Παναγίας.

Παραδόσεις

Η Ιερά Παράδοση τόσο της Ρωμαιοκαθολικής, όσο και της Ορθόδοξης Εκκλησίας υποστηρίζει ότι ο Κλωπάς ήταν αδελφός του Ιωσήφ και ότι είναι το ίδιο πρόσωπο με τον Κλέοπα.[5][6][7]

Μία πρώιμη παράδοση της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας ταυτοποιεί τη Μαρία του Κλωπά ως αδελφή ή γυναικαδελφή της Θεοτόκου. Ο Ευσέβιος της Καισαρείας, μνημονεύοντας τον Ηγήσιππο, αναφέρει ότι «ο Κλέοπας ήταν αδελφός του Ιωσήφ»[8], κάτι που καθιστά τη Μαρία συννυφάδα της Θεοτόκου.

Ο Ιερώνυμος ταυτοποιεί τη «Μαρία του Κλέοπα» ως αδελφή της Παναγίας και ως μητέρα των προσώπων που αποκαλούνται «αδελφοί» ή «αδελφές» του Ιησού.[9]

Σύμφωνα με τα σωζόμενα αποσπάσματα του έργου Έκθεσις των λόγων του Κυρίου του αποστολικού Πατέρα Παπία του Ιεραπολίτη (περ. 70-163 μ.Χ.), η Μαρία του Κλέοπα θα ήταν η μητέρα των Ιακώβου του αδελφοθέου, Σίμωνα του αδελφοθέου, Ιούδα του αδελφοθέου (ταυτιζόμενου με τον Απόστολο Θαδδαίο) και του Ιωσή. Ο Παπίας θεωρεί τη Μαρία του Κλέοπα ως αδελφή της Θεοτόκου και επομένως θεία του Ιησού.[10] Ωστόσο, ο Αγγλικανός θεολόγος Τζόζεφ Λάιτφουτ απορρίπτει τη μαρτυρία του Παπία ως μεσαιωνική προσθήκη.[11][12].

Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη της «Μυροφόρου Μαρίας του Κλωπά» στις 23 Μαΐου.

Η Ρωμαιοκαθολική τιμά τη μνήμη της Μαρίας του Κλωπά μαζί με εκείνη της Μαρίας Σαλώμης στις 24 Απριλίου.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία η Μαρία η Σαλώμη εορτάζει 3 Αυγούστου
Αφιέρωμα: http://www.sophia-ntrekou.gr/2017/08/agia-Salomi.html


Παραπομπές
  1. Ευσεβίου Καισαρείας, Εκκλησιαστική Ιστορία III, κεφ. 11.
  2. S.S. Smalley: το λήμμα «Mary» στο New Bible Dictionary, 1982, σελ. 793.
  3. The Gospel of Pseudo-Matthew.
  4. «St. Anne». Catholic Encyclopedia. New York: Robert Appleton Company. 1913.
  5. St. Cleophas, Catholic Online
  6. Apostle Cleopas, OrthodoxWiki
  7. Joseph the Betrothed, OrthodoxWiki
  8. Eusebius of Caesarea, Church History, Book III, ch. 11.
  9. «CHURCH FATHERS: The Perpetual Virginity of Mary (Jerome)». www.newadvent.org. 
  10. Papias of Hierapolis. Exposition of the Sayings of the Lord. Fragment X. Peter Kirby. 
  11. Lightfoot, J.B. (1865). «The Brethren of the Lord». philologos.org. Η μαρτυρία του Παπία αναφέρεται συχνά ως η κεφαλή των πατερικών αυθεντιών, ως ευνοούσα την άποψη του Ιερωνύμου. [...]. Είναι περίεργο το ότι ικανοί και νοήμονες σχολιαστές δεν διέκριναν μία κατασκευή τόσο έκδηλα κίβδηλη. [...] Το απόσπασμα γράφηκε από κάποιον μεσαιωνικό συνώνυμο του Επισκόπου Ιεραπόλεως, τον Παπία [...] που έζησε τον 11ο αιώνα.
  12. «Archived copy». [wikipedia.org]

Διάκριση αγίας Μαρίας αδελφής Λαζάρου και Μαρίας του Κλωπά

«Στάθηκαν δε πλη­σίον εις τον Σταυρόν του Ιησού η μητέρα Του και η αδελφή της μητέρας Του, Μαρία του Κλωπά, και η Μαρία η Μαγδαληνή»[26]. Επιπροσθέτως, δεν πρέπει να συγχέεται η αγία Μαρία, η αδελφή του Λαζάρου, με την Μαρία του Κλωπά. Κλωπάς, λένε μερικοί, ότι είναι ο άγιος ένδοξος και πανεύφημος Απόστολος Κλεώπας, ένας από τους εβδομήκοντα αποστόλους, ο οποίος πήγαινε στην κώμη Εμμαούς μαζί με τον άγιο Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά και τους εμφανίσθηκε ο αναστημένος Χριστός, σύμφωνα με το πέμπτο εωθινό Ευαγγέλιο[27].

Οι άγιοι Ευαγγελιστές, οι οποίοι διηγούνται τα Πάθη του Κυρίου μας, κατ' αρχήν συμπεριλαμβάνουν τις αγίες Μάρθα και Μαρία ανάμεσα στον όμιλο των γυναικών, οι οποίες συνόδευαν τον Κύριό μας. Ήταν ένας όμιλος γυναικών, των μυροφόρων γυναικών, οι οποίες είχαν εγκαταλείψει την πατρίδα τους, την Γαλιλαία, και είχαν κατεβεί μαζί με τον Χριστό, «αι ακολουθούσαι και διακονούσαι τον Χριστόν»[28].

Είχαν κατεβεί κάτω στα Ιεροσόλυμα, για να εορτάσουν μαζί Του το τελευταίο Πάσχα, πού δεν πίστευαν, βεβαίως, πώς ήταν το τελευταίο Πάσχα. Και όταν οι Ευαγγελιστές διηγούνται την προδοσία του Ιούδα, την σύλληψη του Κυρίου, τους εμπτυσμούς, τους μάστιγας, τους κολαφισμούς, τα Πάθη, την δίκη, την Σταύρωση, παρατηρούν όλοι: «και γυναίκες», τις οποίες ονομάζουν οι Ευαγγελιστές, «ειστήκεισαν από μακρόθεν ορώσαι ταύτα˙ από μακρόθεν θεωρούσαι»[29]. Και φαντασθείτε αυτή τη θλίψη κι αυτόν τον πόνο των γυναικών.

Αυτόν τον αγαπημένο διδάσκαλο, από τα χείλη του οποίου εκρέμαντο επί τρία χρόνια, Αυτόν, ο οποίος μόνο ευεργεσίες έκανε στη ζωή του, θεραπείες ασθενών, ιάσεις δαιμονιζομένων, του κόσμου τα θαύματα, τον κατεξοχήν Άγιο, για τον οποίο η λέξη «αγιότης» βρίσκει την πλήρη εφαρμογή της, ο Πανάγιος Θεός, ο οποίος κανένα δεν έβλαψε, Αυτόν, λοιπόν, τον Πανάγιο και Αναμάρτητο Κύριο τον έβλεπαν να οδηγείται «ως πρόβατον επί σφαγήν», «θεωρούσαι από μακρόθεν ταύτα». Ακόμη και για την Ταφή του, λένε οι Ευαγγελιστές, «και Μαρία η Μαγδαληνή και Μαρία η του Ιακώβου και Κλωπά εθεώρουν πού τίθεται»[30], έβλεπαν τους δύο άνδρες, τον άγιο Νικόδημο και τον άγιο Ιωσήφ τον από Αριμαθαίας, να θάπτουν τον Χριστό.

Κι αυτές έβλεπαν «πού τίθεται». Προφανώς, γιατί προγραμμάτιζαν, μετά από την Ταφή, να πάνε να εκτελέσουν το καθήκον τους της διά μύρων αλείψεως του Σώματος του Ιησού, όπως συνηθιζόταν. Γι' αυτό και ονομάσθηκαν «Μυροφόραι». Αυτή την τόλμη των γυναικών βράβευσε ο Θεός και τις αξίωσε να γίνουν οι πρώτες κήρυκες της Αναστάσεως˙ να γίνουν οι γυναίκες Απόστολοι των Αποστόλων˙ να γίνουν Ευαγγελίστριες των Αποστόλων, να ευαγγελισθούν στους Αποστόλους την Ανάσταση του Κυρίου μας. (βλ.εδώ)

Στο σημείο αυτό εγείρεται το εξής ερώτημα: Αφού προηγουμένως οι άνδρες, οι άγιοι Ιωσήφ και Νικόδημος, περιποιήθηκαν το Σώμα του Κυρίου και το άλειψαν με αρώματα, τι ήρθαν να κάνουν και οι γυναίκες «λίαν πρωΐ τη μιά των Σαββάτων φέρουσαι αρώματα»; Η γυναίκα δεν μπορεί να παραιτηθεί από τη φύση της και την αποστολή της. Το έργο αυτό της περιποιήσεως των κεκοιμημένων, όπως και γενικώς της περιποιήσεως και της φροντίδος, το έργο του νοικοκυριού, είναι αποστολή των γυναικών. «Γυναίκες μύρα φέρουσαι». Οι γυναίκες αυτές οι μυροφόρες ακολούθησαν τον Χριστό από τη Γαλιλαία μέχρι κάτω στην Ιουδαία, στην Ιερουσαλήμ. «Ακολουθούσαι αυτόν και ξοδεύουσαι από των υπαρχόντων αυτών». Όλη τους η ζωή ήταν μια αφιέρωση. Και τώρα προσφέρουν μύρα ευωδιαστά.

Πολλές σημερινές γυναίκες «φέρουν μύρα». Όχι, όμως, για να ραντίσουν τον Χριστό και να τα προσφέρουν στο Θεό˙ Συνέχεια: http://www.sophia-ntrekou.gr/2013/06/blog-post_4.html


Ο Κωστής Παλαμάς γράφει για τις Μυροφόρες τις Θυγατέρες της Σιών

Δεν υπάρχουν σχόλια: