Μολιέρος: Δον Ζουάν (Dom Juan) ο Σγκαναρέλ και οι αθώοι. Θεατρικό κείμενο Ντον Ζουάν και η φιλοσοφική του δομή (Ανάλυση και αφιέρωμα)

Η μαρμάρινη προτομή του Μολιέρου στo θέατρο της

Comédie-Française στο Palais-Royal στο Παρίσι.

Μολιέρος ήταν το θεατρικό και καλλιτεχνικό

ψευδώνυμο του Γάλλου θεατρικού συγγραφέα

(κωμωδιογράφου) και ηθοποιού Ζαν Μπατίστ Ποκλέν. 

Ήταν ένας από τους πιο αξιόλογους παγκόσμιους

θεατρικούς συγγραφείς και ηθοποιούς

κάνοντας την κωμωδία κορυφαίο δραματικό είδος.

Έρευνα, εργασία Σοφία Ντρέκου Αρθρογράφος

(Sophia Drekou, BSc in Psychology)

Μολιέρος: Ο Δον Ζουάν (Dom Juan) ο Σγκαναρέλ 

και οι αθώοι. Ολόκληρο το θεατρικό κείμενο Ντον Ζουάν ή 

η Πανδαισία του Αγάλματος και η φιλοσοφική δομή του.

Θεατρική παράσταση: Δομ Ζουάν ή ο Πέτρινος Δείπνος

Αν κοιτάς μόνο το θέμα των γυναικών στον Dom Juan

δεν καταλαβαίνεις την απουσία τους ανάμεσα στους

επίσημους μαθητές του Χριστού που έγιναν Απόστολοι

λόγω εκκλησίας, γι’ αυτό κοίτα βαθύτερα τι γίνεται

για να μάθεις τί είναι η ανθρωπιά που δεν έχει κανένα

στοιχείο κοινωνικό επειδή ζει μόνο με την Ανθρωπότητα.

Ο Δον Ζουάν (Dom Juan) παρουσιάστηκε πρώτη φορά τον Φεβρουάριο του 1665. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα έργα του Μολιέρου, παρά το γεγονός ότι δε δόθηκε αμέσως στη δημοσιότητα μετά το θάνατό του και παρέμεινε σχεδόν άγνωστο μέχρι τον εικοστό αιώνα.

Ο Ντον Ζουάν υπήρξε πρόσωπο πραγματικό, που έγινε ήρωας της ισπανικής μυθολογίας και σύμβολο του άκαρδου εραστή με τις χιλιάδες ερωμένες και τους αμέτρητους εχθρούς.

Πρώτος θεατρικός δημιουργός του υπήρξε ο Ισπανός Τίρσο ντε Μολίνα (1630), αλλά παγκόσμια γνωστός έγινε ο Ντον Ζουάν από το ομώνυμο έργο του Μολιέρου (1665), που θεωρείται το πιο ποιητικό του, μια θλιβερή φάρσα ζωής και θανάτου.

Ο Μολιέρος (Molière, Μολιέρ, κανονικό όνομα: Jean-Baptiste Poquelin, Ζαν-Μπατίστ Ποκλέν, Παρίσι, 15 Ιανουαρίου 1622 - Παρίσι, 17 Φεβρουαρίου 1673) ήταν Γάλλος θεατρικός συγγραφέας, διευθυντής θεάτρου και ηθοποιός.

Οι Γάλλοι τον θεωρούν ως τον καλύτερο κλασσικό ποιητή τους, ενώ για πολλούς είναι και ο καλύτερος Γάλλος λογοτέχνης. Μπόρεσε και έφερε την κωμωδία σε ίση θέση με την τραγωδία, και αυτό είναι το μεγαλύτερο κατόρθωμά του. Ανήκε στο καλλιτεχνικό κίνημα του κλασσικισμού.

Ασχολήθηκε και με το θέμα της υποκρισίας: στα τέλη του 1664, μετά την πρώτη απαγόρευση του Ταρτούφου, συνέγραψε τον Δον Ζουάν, μία κωμωδία με θέμα έναν αριστοκράτη απατεώνα γυναικών, που στο τέλος καταλήγει στην κόλαση.

Ο Dom Juan ασχολήθηκε σε βάθος με τις σχέσεις

κι επειδή βρήκε το κενό αποφάσισε να παραμείνει

ελεύθερος χωρίς δεσμά έτσι όμως δεν έζησε ποτέ τον 

δεσμό και έζησε άδεσμος μόνο με την Ανθρωπότητα.

Ιστορική του Φράση: Η φυσική νοημοσύνη 

δεν μπορεί να νικήσει την φυσική ηλιθιότητα.

Πίνακας του Νικολά Μινιάρ (Nicolas Mignard) το 1658

Poquelin Jean-Baptiste (Moliere) 

Κωμικός Φιλόσοφος Τεράστιος

Βιογραφικό

Ο Μολιέρος ήταν Γάλλος ηθοποιός, σκηνοθέτης και θεατρικός συγγραφέας, ο σημαντικότερος από όλους τους συγγραφείς της γαλλικής κωμωδίας, ενώ οι περισσότεροι κριτικοί μέχρι σήμερα τον χαρακτηρίζουν ως το μεγαλύτερο κωμικό δραματουργό όλων των εποχών, άξιος να σταθεί δίπλα στο Σοφοκλή και στον Σαίξπηρ. 

Το πραγματικό του όνομα ήταν Ζαν-Μπαπτίστ Ποκλέν (Jean-Baptiste Poquelin) και γεννήθηκε στο Παρίσι (σε ένα σπίτι της Rue St Honore) στις 15 Γενάρη 1622. Ο πατέρας του λεγόταν Jean Poquelin, ήτανε γνωστός έμπορος επίπλων του Παρισιού κι ένας από τους οχτώ υπηρέτες-ταπετσιέρηδες στα διαμερίσματα του βασιλιά Λουδοβίκου XIII, ενώ η μητέρα του λεγόταν Marie Cresse, μια βαθιά θρησκευόμενη γυναίκα που πάντα διάβαζε την Αγία Γραφή και τους Βίους του Πλουτάρχου.

Το 1632 ο μικρός Jean-Baptiste βίωσε ένα πολύ δυσάρεστο γεγονός καθώς έχασε τη πολυαγαπημένη του μητέρα στη τρυφερή ηλικία των 10 ετών. Ωστόσο, ο πατέρας του γρήγορα ξαναπαντρεύτηκε (1633) τη Catherine Fleurette, αλλά σε λιγότερο από 3 χρόνια κι η 2η σύζυγός του απεβίωσε από άγνωστη αιτία. Έτσι σε ηλικία 15 ετών ο νεαρός Μολιέρος έμεινε μόνος με τον πατέρα του. Ως έφηβος, φοίτησε στο College de Clermont (που βρίσκεται στο Καρτιέ Λατέν, κοντά στον ποταμό Σηκουάνα). Σε αυτό το μεγάλο κι ανταγωνιστικό Σχολείο Ιησουΐτών φοιτούσε η ελίτ της εποχής κι αποτελούσε το πιο μοντέρνο ίδρυμα 2βάθμιας εκπαίδευσης στο Παρίσι κείνη την εποχή, προσφέροντας αυστηρή παιδεία κλασικών ανθρωπιστικών σπουδών συμπεριλαμβανομένων των λατινικών και των ελληνικών, της ρητορικής, της υποκριτικής, τη συζήτησης, της φιλοσοφίας και της θεολογίας. Ωστόσο, ενώ ανατράφηκε σε αυτό το περιβάλλον, έβρισκε απείρως πιο ευχάριστο να σατιρίζει την αριστοκρατία παρά να ταυτιστεί μαζί της.

Μαθητευόμενος νεαρός στο επάγγελμα του πατέρα του, δεν έδειξε ενδιαφέρον για τις δραστηριότητες του ταπετσαρίσματος. Τη μεγάλη αγάπη του για το θέατρο τη χρωστά στο πάθος του παππού του Cresse για τις τέχνες. Έτσι, παππούς κι εγγονός παρακολουθούσαν μαζί πολλές θεατρικές παραστάσεις στο College de Clermont (ρομαντικές κωμωδίες, φαρσοκωμωδίες και φάρσες που σκάρωναν οι ηθοποιοί) καθώς και πολυάριθμες παραστάσεις δρόμου, που τις έβρισκε πολύ ενδιαφέρουσες και διασκεδαστικές. Το 1639 αφού ολοκληρώνει τις σπουδές του στο Σχολείο Ιησουιτών αποφασίζει να μετακομίσει στην Ορλεάνη (μια μεγάλη πόλη και κοινότητα της Κεντρικής Γαλλίας) για να σπουδάσει νομικά. Γρήγορα όμως εγκαταλείπει αυτήν την ιδέα και το 1643 επιστρέφει όπου αποφασίζει να αφιερώσει τη ζωή του στο θέατρο. Ήταν μόλις 21 ετών.

Το 1644 συνδέθηκε φιλικά με την οικογένεια ηθοποιών Béjarts με τους οποίους συνεργάστηκε για την ίδρυση ενός θεατρικού θιάσου με το όνομα «Επιφανές Θέατρο». Αυτό ίσως να συνέβη επειδή είχε ερωτευτεί την μεγαλύτερη κόρη τους Madeleine Bejart, η οποία στη συνέχεια έγινε ερωμένη του. Περίπου την ίδια στιγμή απέκτησε και το ψευδώνυμο «Μολιέρος». Ο Μολιέρος κι οι σύντροφοί του κάνανε το ντεμπούτο τους το ίδιο έτος, αλλά ενώ δούλευαν στον θίασο γεμάτοι ενθουσιασμό, κανείς τους δε διέθετε μεγάλη εμπειρία κι όταν άρχισαν να χρεώνουν την είσοδο, τα αποτελέσματα αποδείχθηκαν καταστροφικά καθώς ο θίασος απέτυχε να προσελκύσει μεγάλο κοινό. Σύντομα ο θίασος δεν μπορούσε να τα βγάλει πέρα λόγω οικονομικών δυσκολιών με αποτέλεσμα ο Μολιέρος να φυλακιστεί το 1645 για ένα μικρό διάστημα, μέχρι που ένας φίλος πλήρωσε την εγγύησή του.

Τα έτη 1646-1648 η μικρή επιχείρηση εμφανίστηκε σε τρία διαφορετικά θέατρα σε διάφορες περιοχές του Παρισιού (κυρίως στη νοτιοδυτική Γαλλία), αλλά κάθε φορά αποτύγχαναν παταγωδώς. Για τα επόμενα δώδεκα χρόνια θα ταξιδεύουν από πόλη σε πόλη παίζοντας και εξασκώντας την τέχνη τους. Αυτά τα 12 χρόνια στάθηκαν σημαντικά επειδή φανέρωσαν τις ικανότητες του Μολιέρου ως ηθοποιού, σκηνοθέτη, διευθυντή θιάσου και θεατρικού συγγραφέα καθώς εκείνη την εποχή άρχισε να γράφει θεατρικά έργα για τον θίασό του. Το πρώτο του έργο ήταν «ο Απερίσκεπτος» (L' Étourdi-1655), μια κωμωδία που αποτελούνταν από πέντε πράξεις που σημείωσε μεγάλη επιτυχία όταν πρωτοπαίχτηκε.

Την άνοιξη του 1658, αυτός κι η ομάδα του (που με τη πάροδο των ετών είχαν βελτιωθεί πολύ ως ηθοποιοί) αποφάσισαν να δοκιμάσουνε τη τύχη τους για μιαν ακόμη φορά στο Παρίσι όταν έμαθαν ότι ο αδερφός του βασιλιά, ο Δούκας του Ανζού, φερόταν να ενδιαφέρεται να υποστηρίξει μια δραματική επιχείρηση η οποία θα έφερε το όνομά του. Έτσι, αμέσως φρόντισαν να αποκτήσουν την πρόσβαση στην βασιλική αυλή. Πράγματι, το βράδυ της 24ης Οκτώβρη 1658, παίξανε για πρώτη φορά μπρος στον βασιλιά Λουδοβίκο XIV και τους αυλικούς του τα έργα: «Νικομήδης» κι «Ο Ερωτευμένος Γιατρός» (Le Docteur Αmoureux). Τα κομμάτια αυτά σημείωσαν τέτοιαν επιτυχία με αποτέλεσμα να χορηγηθεί στον θίασο η άδεια να χρησιμοποιεί το Hôtel du Petit Bourbon (ένα από τα τρία πιο σημαντικά θέατρα στο Παρίσι) για το ανέβασμα παραστάσεων. Ο Μολιέρος είχε κερδίσει την εύνοια του βασιλιά.

Το 1659 αποδείχτηκε κρίσιμη χρονιά στη καριέρα του. Το 1ο έργο που ανέβασε στο Petit Bourbon ήταν «Οι Γελοίες Κομψευόμενες» (Les Précieuses Ridicules) που σατίριζε τη Μαντάμ de Rambouillet, μέλος της βασιλικής αυλής που 'χε θέσει τον εαυτό της ως τελικό κριτή του γούστου και του πολιτισμού στο Παρίσι. Το έργο αποδείχθηκε τόσον επιτυχές ώστε ο Μολιέρος διπλασίασε την τιμή της εισόδου και κλήθηκε να δώσει μια ιδιαίτερη παράσταση για το βασιλιά. Ο Βασιλιάς ενθουσιάστηκε κι αντάμειψε τον θεατρικό συγγραφέα με ένα μεγάλο ποσό, αλλά είχε (άθελά του) αρχίσει ν' αποκτά ισχυρούς εχθρούς (ορισμένοι εκ των οποίων ήταν οπαδοί του βασιλιά). Με αυτό το κομμάτι ο Μολιέρος καθιερώθηκε ως ο πιο δημοφιλής κωμικός θεατρικός συγγραφέας. Κατά τη διάρκεια των επόμενων 13 ετών, ο Μολιέρος εργάστηκε πυρετωδώς για να κάνει την επιχείρησή του τον πιο σεβαστό δραματικό θίασο του Παρισιού και τελικά του απονεμήθηκε ο πολυπόθητος τίτλος: «Ο Θίασος Του Βασιλέως». Σκηνοθετούσε τα δικά του έργα και συχνά κρατούσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο ο ίδιος ως ηθοποιός.

Στις 23 Γενάρη 1662, παντρεύτηκε την Armande Claire Elisabeth Gresinde Béjarts, 19χρονη ηθοποιό που ήταν η μικρότερη αδελφή της πρώην ερωμένης του Madeleine. Απέκτησαν ένα παιδί που γεννήθηκε το 1665. Ο γάμος τους δε στέριωσε λόγω της μεγάλης διαφοράς ηλικίας που είχανε καθώς και της ζήλειας του κι έτσι ακολούθησε γρήγορα ο χωρισμός, αλλά το πρώην ζεύγος διατήρησε καλές σχέσεις και παρέμειναν συνεργάτες στο θέατρο. Τον Δεκέμβρη του ίδιου έτους παρουσίασε τη κωμωδία «Σχολείο Γυναικών» (L'École Des Femmes), στο βασιλιά. Αυτό το έργο έμελλε να γίνει η μεγαλύτερη επιτυχία του. Το έργο επικεντρώνεται γύρω από τον Arnolphe, έναν μεσήλικα άνδρα που αποφασίζει να παντρευτεί μια νεαρή κοπέλα που έχει υπό την προστασία του (σχεδόν από παιδί) την οποία όμως μετά αγνοεί. 

Στη συνέχεια ένας νεαρός αντίπαλος του Arnolphe, που τον περιφρονεί, του ανακοινώνει ότι σκοπεύει να κλέψει τη κοπέλα κάτω από τη μύτη του. Όμως, αυτή η κωμωδία προκάλεσε μεγάλη διαμαρτυρία που έμεινε γνωστή ως «η φιλονικία του σχολείου των γυναικών», καθώς πολλοί εχθροί του Μολιέρου ζηλεύοντας που εκείνος είχε την υποστήριξη του βασιλιά, του επιτέθηκαν κατηγορώντας τον για ανηθικότητα κι ότι είχε κλέψει την ιστορία από έναν άλλο συγγραφέα. Τότε ο Μολιέρος προτίμησε να απαντήσει στους εχθρούς του με τη μορφή ενός θεατρικού παιχνιδιού. Έτσι, η Κριτική του de l'École des femmes παρουσιάστηκε τον Ιούνιο του 1663 περιλαμβάνοντας έναν διάλογο επί σκηνής μεταξύ των επικριτών του και των κριτικών. Τελικά η Φιλονικία περί του «Σχολείου των συζύγων» χρησίμευσε στο να καθορίσει τη κωμωδία ως αποδεκτή μορφή της λογοτεχνίας.

Τον Μάη του 1664 ο Μολιέρος ανέβασε τον "Ταρτούφο" (Tartuffe ou l'Imposteur) το οποίο αποτελούσε μια επίθεση στη θρησκευτική υποκρισία, για τον Λουδοβίκο ΙΔ στις Βερσαλίες. Το έργο εξόργισε την Κοινωνία της Αγίας Ευχαριστίας τότε (μια ισχυρή θρησκευτική ομάδα) και για πέντε ολόκληρα χρόνια ο Μολιέρος αγωνίστηκε -χωρίς επιτυχία- για αποκτήσει το δικαίωμα να παίζει το έργο του. Τελικά, το 1669 η ισχύς της Κοινωνίας της Αγίας Ευχαριστίας είχε μειωθεί κι έτσι ο Ταρτούφος αναβίωσε με μεγάλη επιτυχία στο Palais Royal. 

Ο Δον Ζουάν (Dom Juan) παρουσιάστηκε 1η φορά το Φλεβάρη του 1665. Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα έργα του Μολιέρου, παρά το γεγονός ότι δε δόθηκε αμέσως στη δημοσιότητα μετά το θάνατό του και παρέμεινε σχεδόν άγνωστο μέχρι τον εικοστό αιώνα.

Ενώ ο Μολιέρος απολάμβανε την προσωπική υποστήριξη του βασιλιά, αγωνίστηκε με την ασθένεια, τα συζυγικά προβλήματα και την κατάθλιψη. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν έχασε την έμπνευσή του καθώς έγραψε και παρουσίασε ένα έργο που δείχνει το ταλέντο και την ιδιοφυΐα του. 

Ο Μισάνθρωπος (Le Misanthrope) παρουσιάστηκε τον Ιούνη του 1666 κι οι θαυμαστές του το υποδέχτηκαν με χαρά, αλλά δεν είχε τη λαϊκή βάση να γίνει επιτυχία. Το ίδιο έτος ανέβασε και το «Γιατρό Με Το Στανιό» (Le Médecin malgré lui), μια κωμωδία σε 3 πράξεις (πεζός λόγος) που σημείωσε μεγάλη επιτυχία, καθώς και το «Μελικέρτη» (Mélicerte), ηρωική κωμωδία σε 2 πράξεις (έμμετρος λόγος). 

Το 1667, ξαναγράφει τον «Ταρτούφο» κι επιχειρεί να το ανεβάσει με νέο τίτλο «Ο Απατεώνας» (L' Imposteur). Το έργο όμως ακόμη μια φορά απαγορεύτηκε από διάφορες θρησκευτικές ομάδες που είχαν αρκετή δύναμη. Την ίδια χρονιά αρρώστησε βαριά σε βαθμό που οι γιατροί του απαγόρευσαν να καταναλώνει οτιδήποτε, πέραν από γάλα. Ωστόσο κατόρθωσε κι έγραψε μια νέα κωμωδία «Ο Σικελός» (Le Sicilien).

Το 1668, ύστερα από μακρόχρονη ασθένεια, συνήλθε κι επέστρεψε στη δουλειά με 3 καινούρια έργα: «Αμφιτρύων» (Amphitryon), «Ζωρζ Νταντέν» (George Dandin) κι «Ο Φιλάργυρος» (L'Avare). Το τελευταίο όταν παίχτηκε, απέτυχε παταγωδώς κι ο Μολιέρος αντιμετώπισε ακραία οικονομικά προβλήματα. Αυτή η εξαίρετη κωμωδία αποτελούνταν από 5 πράξεις σε πεζό λόγο και διαπραγματευόταν μέσα από δεκάδες ανατροπές και δολοπλοκίες τη δύναμη της αγάπης, αλλά και την αγάπη του χρήματος που πολλές φορές γίνεται αυτοσκοπός και τρόπος ζωής. Δημιουργήθηκε στο Palais Royal την 9η Σεπτεμβρίου, 1668, αλλά δεν έγινε αποδεκτή καθώς παίχτηκε μόνον 9 φορές προτού κατέβει η παράσταση κι αυτό συνέβη επειδή το κοινό ήτανε σαστισμένο με την «αισθητική αμφιθυμία» και τη χρήση του πεζού λόγου (το οποίο είναι αρκετά σπάνιο για ένα θεατρικό έργο που αποτελείται από πέντε πράξεις). 

Ο Φιλάργυρος τελικά γρήγορα θεωρήθηκε ως το αρχέτυπο της κωμωδίας του Μολιέρου, όμως η επιτυχία του κομματιού δόθηκε στη δημοσιότητα μετά τον θάνατό του. Αυτό το έργο έχει παιχτεί 2078 φορές στη γαλλική κωμωδία μεταξύ 1680 και 1963 κι αποτελεί το δεύτερο πιο πολυπαιγμένο έργο του Μολιέρου, μετά τον Ταρτούφο.

Το 1669 ο Μολιέρος συνεργάστηκε με τον Ιταλό συνθέτη Jean-Baptiste Lully σε ένα σχετικά νέο είδος, την κωμωδία-μπαλέτο, με ένα ολοκαίνουργο έργο που είχε τίτλο: «Ο Κύριος Πουρσονιάκ» (Monsieur de Pourceaugnac) σε 3 πράξεις (πεζός λόγος), ενώ το 1670 γράφει τον «Αρχοντοχωριάτη» (Le bourgeois gentilhomme). 

Το 1671 ο Μολιέρος κι ο Lully συνεργάζονται για τελευταία φορά (καθώς οι σχέσεις τους δεν ήτανε καλές), σε τραγωδία-μπαλέτο αποκαλούμενη «Η Ψυχή» (Psyché). Ο λιμπρετίστας Philippe Quinault κι ένας άλλος θεατρικός συγγραφέας o Thomas Corneille συνέβαλαν επίσης σε αυτό το έργο, που όμως γράφτηκε με κάποια βιασύνη και δε πρόσθεσε τίποτα στη φήμη του Μολιέρου ως συντάκτη της τραγωδίας. Ο Μολιέρος επέστρεψε στο ύφος της ιταλικής κωμωδίας με το έργο «Οι Κατεργαριές Του Σκαπίνου» (Les Fourberies de Scapin) που κυριολεκτικά συντάραξε τα πλήθη. 

Το ίδιο έτος επίσης είδε τη πρεμιέρα μιας μονόπρακτης κωμωδίας με τον τίτλο «Η Κοντέσσα Εσκαρμπανιά» (La Comtesse d’Escarbagnas), που μας δίνει μια καλή εικόνα της επαρχιακής αντίληψης, του τρόπου ζωής και των συνηθειών εκείνης της εποχής. 

Το 1672 το θέατρό του άλλαξε κατεύθυνση με τον πρώην συνεργάτη του Jean-Baptiste Lully, σταματώντας το μονοπώλιο των μελοδραματικών παραγωγών. Έτσι, αντί για κωμωδία-μπαλέτο, παρήγαγε σατιρική κωμωδία «Οι Ψευτοδιανοούμενες» (Les Femmes savantes) στην οποία χλεύαζε τις κοινωνικές αξιώσεις και τη ψευδή πολυμάθεια. 

Το 1673 ο Μολιέρος δούλεψε μια νέα κωμωδία διανθίζοντάς την με μουσική και χορό σε συνεργασία με έναν νέο συνθέτη ονόματι Marc-Antoine Charpentier τον «Υποχόνδριο» (γνωστή με το όνομα «Ο Κατά Φαντασίαν Ασθενής») όπου κράτησε τον πρωταγωνιστικό ρόλο του υποχόνδριου Αργκάν.

• Κατάλογος ελληνικών παραστάσεων των θεατρικών έργων του Μολιέρου

Στις 17 Φεβρουαρίου 1673, υπέστη αιμορραγία και κατέρρευσε στη 4η παράσταση ενώ έπαιζε το ρόλο του Αργκάν στον «Υποχόνδριο». Είχε επιμείνει (παρά τις συμβουλές της Armande και των φίλων του για το αντίθετο) να πάει στο θέατρο και να παίξει λέγοντάς τους:

«Υπάρχουν πενήντα φτωχοί εργαζόμενοι που έχουν μόνον αυτό το μεροκάματο για να ζήσουν. Τί θα γίνουν αν η παράσταση δεν ανεβεί»;

Πέθανε αργότερα το ίδιο βράδυ στο σπίτι του στο Rue Richelieu. Συγκεκριμένα μετά τη παράσταση γυρίζοντας σπίτι είχε έναν έντονο βήχα που προσπάθησε να σταματήσει δια της βίας. Οι προσπάθειες όμως που κατέβαλε ήταν τέτοιες που έσπασε μια φλέβα στους πνεύμονες. Όταν αντιλήφθηκε τη σοβαρότητα της κατάστασής του έστρεψε όλες τις σκέψεις του στον ουρανό. Ένα λεπτό αργότερα έχασε την ομιλία του και μισή ώρα μετά πνίγηκε από μια μεγάλη ποσότητα αίματος που προερχόταν από το στόμα του. Ωστόσο, ακόμη και μετά το θάνατό του δε βρήκε αμέσως τη γαλήνη. 

Οι τοπικοί ιερείς αρνήθηκαν να τον ενταφιάσουν με χριστιανική κηδεία καθώς οι ηθοποιοί εκείνη την εποχή δεν είχαν κοινωνική θέση κι ήταν αφορισμένοι από την εκκλησία. Έτσι, δεν θα μπορούσαν να επιτρέψουν να ταφεί σε ιερό έδαφος. Η Armande παρακάλεσε τον Λουδοβίκο XIV να μεσολαβήσει για λογαριασμό της στον Αρχιεπίσκοπο του Παρισιού και πράγματι, 4 ημέρες αργότερα ο βασιλιάς μεσολάβησε ώστε να επιτραπεί να ταφεί ο Μολιέρος σε ιερό έδαφος κι έτσι επιτέλους θάφτηκε στο νεκροταφείο Pere Lachaise στο Παρίσι, υπό την κάλυψη του σκότους.

Η ισχυρότερη επιρροή που είχε ο Μολιέρος προήλθε από την ιταλική commedia dell'arte, με τους γνωστούς χαρακτήρες και τις καταστάσεις, που συνάντησε κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του. Έτσι, στις κωμωδίες του χρησιμοποίησε πάρα πολύ τα θέματα και τις τεχνικές της commedia dell'arte εξευγενίζοντάς τα και καθορίζοντας τις περισσότερες πλοκές μέσα και γύρω από το Παρίσι. Αυτή η επιρροή ενισχύεται από τον Μολιέρο και με την εισαγωγή Ιταλών ηθοποιών στο Théâtre du Petit-Bourbon στο Παρίσι. 

Ο Μολιέρος εφάρμοσε τον αλεξανδρινό στίχο (το ιαμβικό εξάμετρο) στα έργα του τον οποίο δανείστηκε από τις σύγχρονες τραγωδίες, ενώ δημιούργησε μια συλλογή διεισδυτικών πορτρέτων: ο «Ταρτούφος» ο «Θρησκευτικός Υποκριτής», ο «Οργκόν ο Ευκολόπιστος», ο «Jourdain» ο κοινωνικός αριβίστας, ο «Δον Ζουάν» ο ελευθεριάζων αντάρτης, ο "Harpagon" ο φιλάργυρος, ο «Scapin» ο απατεώνας, ο «Αργκάν» ο υποχόνδριος και πολλά άλλα. 

Επίσης, ήταν ο πρώτος Γάλλος κωμικός ηθοποιός, σκηνοθέτης και δραματικός θεωρητικός του 17ου αιώνα. Κατόρθωσε -σε μια θεατρική περίοδο (πρόωρη του μπαρόκ) που κυριαρχούνταν από τις επίσημες νεοκλασικές τραγωδίες των Mairet, Rotrou, du Ryer, Pierre και Thomas Corneille, και του Ρακίνα- να ανυψώσει τη νεοκλασική γαλλική κωμωδία στο επίπεδο της τέχνης και της επινοητικότητας, κάτι που ποτέ πριν δεν είχε επιτευχθεί. Παράλληλα, έγραψε ορισμένα βουκολικά ποιήματα κι άλλα εσωτερικά κι υπαίθρια ψυχαγωγικά έργα, όπως τις δημοφιλείς κωμωδίες-μπαλέτα του, που υποστηρίχθηκαν από τρομερή σειρά σκηνικών μηχανημάτων (που εισάγονταν συνήθως από την Ιταλία) ικανά να παρέχουν ταχείες κι εντυπωσιακές αλλαγές και πλούσια σκηνικά εφέ.

Ο Μολιέρος με το οξύ του πνεύμα και το συγγραφικό του ταλέντο χειρίστηκε πολλά διαφορετικά είδη και μεθόδους της κωμωδίας και σχεδόν στο καθένα πέτυχε έξοχα. Ο Αμερικανός μελετητής και κριτικός λογοτεχνίας Brander Matthews έχει απαριθμήσει αυτά τα είδη κωμωδίας: 

1) την κωμωδία των τρόπων, 2) την κωμωδία χαρακτήρων, 3) τη ρομαντική κωμωδία, 4) την ιλαροτραγωδία, 5) την κωμωδία-μπαλέτο, 6) την κριτική στο διάλογο, 7) το σατιρικό ιντερλούδιο, 8) το θρυλικό δράμα και 9) τη φιλοσοφική κωμωδία που μερικές φορές μετατρέπεται σε φάρσα κι άλλες φορές σε σοβαρό δράμα.

Πολλές πηγές έδωσαν στον Μολιέρο την έμπνευση. Μερικές προήλθαν από τον Lope de Vega (Λόπε δε Βέγα, Ισπανός θεατρικός συγγραφέας και ποιητής) κι άλλους Ισπανούς θεατρικούς συγγραφείς, ενώ άλλες από τα ιταλικά πρότυπα που είχαν παρουσιαστεί στη Γαλλία.

Ωστόσο, το μεγαλείο του δε βρίσκεται ούτε στις πλοκές ούτε στις καταστάσεις, αλλά στη κατανόηση και την αποκάλυψη του χαρακτήρα του. Είχε την ικανότητα να παίρνει τις ασήμαντες, οικείες λεπτομέρειες μιας ανθρώπινης καθημερινής συνήθειας και να τις μετατρέπει σε δραματικές με θαυμαστή δεξιοτεχνία. Το ύφος του προσαρμόστηκε καλά στην ομιλία, ενώ το πνεύμα του ήταν σχεδόν αλάνθαστο. Χτύπησε τη ματαιοδοξία, την αλαζονεία, την υποκρισία και τη πλεονεξία των ανθρώπων. Στη γλώσσα του Βρετανού μυθιστοριογράφου George Meredith ο Μολιέρος ήταν: «και ακριβής και λαλίστατος». Ωστόσο, υπήρχε στο μυαλό του θετική πίστη στην καλοσύνη της ανθρώπινης φύσης και της εξοικονόμησης ενέργειας της κοινής λογικής. Ο ίδιος ήταν καλός, ειλικρινής, έντιμος, με μίσος έναντι στην υποκρισία και το φαρισαϊσμό. Αγαπούσε τη νεολαία κι όλα τα πράγματα που ήταν εποικοδομητικά κι υγιή και ποτέ δεν υπήρξε φανατικός, κακόβουλος ή μοχθηρός.

Ο θάνατος

Μια από τις πιο γνωστές στιγμές της ζωής του Μολιέρου είναι και η τελευταία του η οποία έγινε θρύλος. Ο Μολιέρος δεν πέθανε, όπως πιστεύεται, πάνω στη σκηνή. Κατά τη διάρκεια στης παράστασης «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» κατέρρευσε στην σκηνή βήχοντας και αιμορραγώντας και παρά τις πιέσεις του βασιλιά Λουδοβίκου XIV για ξεκούραση, εκείνος συνέχισε να παίζει μέχρι το τέλος του έργου. Ύστερα από αυτό κατέρρευσε ξανά έχοντας μεγαλύτερη αιμορραγία αυτή τη φορά και πέθανε λίγες ώρες αργότερα στο σπίτι του.

Ενταφιάστηκε χωρίς χριστιανική κηδεία και όντας ηθοποιός απαγορευόταν εκ νόμου να ταφεί στο ιερό χώμα ενός νεκροταφείου. Η σύζυγός του ζήτησε από το βασιλιά Λουδοβίκο XIV να επιτρέψει μια απλή τελετή αργά τη νύχτα. Εκείνος δέχτηκε και ο Μολιέρος τοποθετήθηκε στο μέρος του νεκροταφείου που προοριζόταν για τα αβάπτιστα βρέφη. Σε εκείνη την μυστική κηδεία παραβρέθηκαν πάνω από 800 άτομα. Το 1792 τα οστά του μεταφέρθηκαν στο μουσείο μνημείων της Γαλλίας και το 1817 μεταφέρθηκαν στο νεκροταφείο Le Père Lachaise. 

Λέγεται πως τη νύχτα που πέθανε, ο Μολιέρος φορούσε πράσινα ρούχα και έκτοτε υπάρχει η προκατάληψη πως το πράσινο χρώμα φέρνει κακοτυχία στους ηθοποιούς.

εικ. Πορτραίτο του Φραντσίσκο Ντ'Αντράντε ως Δον Ζουάν

Η τόλμη του Μολιέρου - Ν. Λυγερός

Χρειάστηκε τόλμη στον Μολιέρο

για να σε κάνει να πεις

ό,τι οι άλλοι δεν είχαν σκεφτεί πριν

διότι γνώριζε το κόστος

της ανθρώπινης επανάστασης

ενάντια στην κοινωνική ευγένεια

κι όμως τόλμησε

να φτύσει στο πρόσωπο

της κοινωνίας της ταξικής

ακόμα κι αν για να μην υποστεί

τα ύπουλα χτυπήματα

αναγκάστηκε να σε καταδικάσει

σε σίγουρο θάνατο.

Ο Δον Ζουάν ή Δον Χουάν (Ισπανικά προφέρεται: doɴˈχwan, επίσης Ντον Τζοβάννι (Ιταλικά), είναι ένας θρυλικός φανταστικός ελευθεριάζων ήρωας. Η πρώτη έκδοση γράφτηκε από τον Ισπανό δραματουργό Τίρσο δε Μολίνα (ψευδώνυμο του Γκαμπριέλ Τέγιεθ). Το θεατρικό του, El Burlador de Sevilla y combidado de piedra (Ο Απατεώνας της Σεβίλης και ο πέτρινος συνδαιτυμόνας), γράφτηκε τον δέκατο τέταρτο αιώνα και εκδόθηκε στην Ισπανία γύρω στο 1630. Το όνομα «Δον Ζουάν» αποτελεί συχνά μεταφορά για έναν άνδρα γυναικά.

Ο Αλμπέρ Καμύ χρησιμοποίησε τον Δον Ζουάν ως χαρακτήρα για να απεικονίσει συγκεκριμένες ιδέες. Στο «Ο μύθος του Σίσυφου», ο Καμύ περιγράφει το Δον Ζουάν ως ένα παράδειγμα «παράλογου ήρωα», καθώς διατηρεί μια απερίσκεπτη εγκατάλειψη στην προσέγγισή του για την αγάπη. Ο καθημερινός του τρόπος αποπλάνησης «φέρνει μαζί του όλα τα πρόσωπα στον κόσμο και ο τρόμος του προέρχεται από το γεγονός ότι γνωρίζει ότι είναι θνητός». Αυτός «πολλαπλασιάζει αυτό που δεν μπορεί να ενοποιήσει... Είναι ο τρόπος του να δίνει και να ζωογονεί». [Albert Camus, The Myth of Sisyphus, "The Absurd Man: Don Juanism"]

Ανάμεσα στις πιο γνωστές δουλειές για τον χαρακτήρα Δον Ζουάν, είναι το θεατρικό έργο του Μολιέρου Dom Juan ou le Festin de pierre (1665). Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου: Δομ Ζουάν ή ο Πέτρινος Δείπνος [Δον Ζουάν ή Το πέτρινο φαγοπότι (Dom Juan ou le Festin de pierre) – 1665 Molière (Μολιέρος) (1622 – 1673)]

«Να σου γεννιέται νέος πόθος είναι ηδονή ασύλληπτη κι όλη η απόλαυση του έρωτα είναι στην αλλαγή. Είναι ακραία η ηδονή που νιώθεις να προσπαθείς να κατακτήσεις με χίλιους τρόπους την καρδιά μιας νέας και ωραίας, να βλέπεις μέρα με τη μέρα τις μικρές προόδους που κάνεις, να πολεμάς με λόγια γλυκά, με δάκρυα, με αναστεναγμούς, την αθώα αιδώ μιας ψυχής που δεν θέλει να παραδώσει τα όπλα, να καταρρίπτεις βήμα προς βήμα όλες τις μικρές αντιστάσεις που προβάλλει, να νικάς τους ηθικούς της ενδοιασμούς περί τιμής και να τη φέρνεις γλυκά γλυκά εκεί που θέλεις να τη φέρεις. Όμως, αν την κυριεύσεις μια φορά, μετά δεν έχεις τίποτα να πεις, τίποτα να ποθήσεις, όλη η ομορφιά του πάθους πάει κι εσύ πέφτεις στη νάρκη ενός μακάριου έρωτα, αν ένα νέο αντικείμενο δεν έρθει να ξυπνήσει τον πόθο σου και να δώσει στην καρδιά σου δελεαστικά τα κίνητρα για μια νέα κατάκτηση. Τελικά, η υπέρτατη ηδονή είναι να θριαμβεύσεις πάνω στην αντίσταση μιας γυναίκας και ως προς αυτό εγώ τρέφω τη φιλοδοξία των κατακτητών να πετώ ασταμάτητα από νίκη σε νίκη και να μην ξεδιψώ από τη δίψα μου για κατακτήσεις. Τίποτα δεν μπορεί να σταματήσει τις ορμητικές στρατιές των πόθων μου, νιώθω την καρδιά μου ικανή να ερωτευτεί όλη τη γη και σαν τον Μέγα Αλέξανδρο θα επιθυμούσα να υπήρχαν κι άλλοι κόσμοι για να εξαπλώσω και εκεί τις ερωτικές μου κατακτήσεις.»

Πριν τον Dom Juan - Ν. Λυγερός

Πριν τον Dom Juan διάβασε τον Tartuffe

για να καταλάβεις πώς λειτουργεί ο ήρωας

την ώρα που προσπαθούν να τον στριμώξουν

με τα επιχειρήματα μιας κοινωνίας που σέβεται

μόνο το φαίνεσθαι γιατί δεν έχει καθόλου βαθύτητα.

Το δισυπόστατο ήθος και αίσθημα του έργου «Δον Ζουάν»

Φωτό: από θεατρική παράσταση «Δον Ζουάν» στην Αθήνα 2019

Δον Ζουάν ο Νίκος Κουρής, και Ελβίρα η Ζέτα Μακρυπούλια

mytheatro.gr Κριτική ανάλυση: Στον «Δον Ζουάν», ο Μολιέρος πραγματεύεται έναν από τους μεγαλύτερους σύγχρονους μύθους, δίνοντας την ισχυρότερη λογοτεχνική ενσάρκωση του θρυλικού ήρωα και ένα από τα πιο γοητευτικά όσο και αινιγματικά έργα της παγκόσμιας δραματουργίας. Αν και ο Δον Ζουάν γράφτηκε το 1665, τα κεντρικά του θέματα μπορούν να μεταφερθούν μέχρι τις μέρες μας. 

Η παράσταση είχε προκαλέσει σκάνδαλο τις μέρες που ανέβηκε, πυροδοτώντας την ευθιξία των θρησκόληπτων και των υποκριτών ηθικολόγων της εποχής. Ο Μολιέρος δημιουργεί πολλούς συναρπαστικούς χαρακτήρες που περιορίζονται όχι μόνο στον Don Juan, αλλά στον υπηρέτη του, στη σύζυγό του, στον πατέρα του και σε άλλους χαρακτήρες που εμφανίζονται για λίγο στο έργο. Στο «Δον Ζουάν», ο Μολιέρος δημιουργεί κυρίως έναν χαρακτήρα που διαμορφώνει τον κόσμο για να ταιριάζει στις προσωπικές αυταπάτες του με μια εγωιστική κατάχρηση εξουσίας.

Ο Δον Ζουάν δεν είναι μια κωμωδία, όπως επιφανειακά μπορεί κάποιος να την χαρακτηρίσει. Είναι ένα έργο αμφίσημο, μελαγχολικό, πικρόγευστου ειρωνικού χιούμορ, στοχαζόμενο για τη ζωή, τον άνθρωπο με αδυναμίες, πάθη και «πληγές», τον έρωτα, την απιστία, που σχολιάζει την ισχύ της εξουσίας, υπερβαίνοντας τα όρια της κωμωδίας.

Γιατί ο σοφός ανθρωπολόγος και κοινωνιολόγος Μολιέρος σατιρίζοντας την αμορφωσιά, τη βλακεία, την κακογουστιά, την ξιπασιά, την επιτήδευση, το ψέμα, την υποκρισία, την ψευτιά, τον συμφεροντολογικό καιροσκοπισμό, τον σνομπισμό, την ψευτοδιανόηση στα σαλόνια της «καλής κοινωνίας» της γνώριζε ότι οι άνθρωποι με αδυναμίες βρίσκονται παντού, και επειδή, κατά βάθος, ο Μολιέρος ήταν διδακτικός συγγραφέας, όπως σε όλες τις κωμωδίες του, έτσι και σε αυτή πλέκει έτσι το μύθο του, ώστε το πάθημα των «ηρώων» του να αποτελεί, εσαεί, «μάθημα» για το κοινό του, κάνοντας το έργο του διαχρονικό.

Ο Δον Ζουάν είναι μια πολυδιάστατη προσωπικότητα, με ροπή προς την ύβρη. Δεν είναι όμως μια δαιμονική μορφή, αλλά βαθιά ανθρώπινη, αιρετική όμως για τις κλειστές κοινωνίες του Μεσαίωνα. Επιθυμεί να γευτεί τις ομορφιές του κόσμου, ενσαρκώνοντας το ερωτικό ένστικτο. Ο Μολιέρος επιθυμεί ακριβώς να στηλιτεύσει την κοινωνία της εποχής του, χρησιμοποιώντας τον έρωτα και την ομορφιά ως αντίβαρο.

Το δισυπόστατο ήθος και αίσθημα του έργου, τη διφορούμενα φαρσική μυθοπλοκή του, τους κοινωνιολογικούς υπαινιγμούς του, το σαρκασμό του για τα λάθη των ανθρώπων, που πληρώνονται ακριβά, είναι στοιχεία που αναδύονται. Μπορούμε να βρούμε συνδετικά στοιχεία με την «αισθητική ή αισθησιακή σφαίρα» ύπαρξης του Κίρκεγκαρντ σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος ενδιαφέρεται για μια ερωτική ή αισθησιακή ικανοποίηση. Ενεργεί όπως ο Δον Ζουάν, που μένει ανικανοποίητος παρά τις συνεχείς ερωτικές του κατακτήσεις και έτσι οδηγείται τελικά στην απογοήτευση. 

Η σκηνοθεσία επιτρέπει στο λόγο να αναπνεύσει, και στους ερμηνευτές να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες τους. Υπάρχουν στοιχεία που δεν αξιοποιούνται επαρκώς, όπως το νερό που θα μπορούσε να έχει ενδιαφέροντα ρόλο στην έκφραση της ρευστότητας της ζωής και των καταστάσεων, ωστόσο όπως πάντα ο δεν χρησιμοποιεί ούτε περισπούδαστες φιοριτούρες, ούτε σκηνοθετικά ευρήματα εντυπωσιασμού. Επενδύει στις δυο κεντρικές ερμηνείες, και βγαίνει κερδισμένος, αφού είναι οι δυο ακρογωνιαίοι λίθοι της παράστασης.

Η ανάγκη του δονχουανισμού - Ν. Λυγερός

Ο Cazanova δεν είναι ο Dom Juan. Eίναι τούτο ένα γεγονός, μα πρέπει να ειπωθεί και να γραφεί. Είναι το μόνο μέσο για ν’ αντιληφθούμε την ανάγκη του δονχουανισμού. Ο Casanova ζούσε σ’ έναν κόσμο επιθυμιών και αναγκών. Ενώ ο Dom Juan είναι άλλο. Δεν υπάρχει επιθυμία, μα ένα πάθος. Δεν υπάρχουν ανάγκες, μα μόνο μία. Δίχως Θεό, ούτε και δάσκαλο, με την έννοια της ιεραρχίας, ο Dom Juan δεν έχει νόημα παρά ελεύθερος. Γι’ αυτό και ο χαρακτήρας του είναι ένας πρώιμος ελεύθερος στοχαστής κι είναι για τον ίδιο λόγο που αντιπροσωπεύει ένα πρότυπο. 

Ο Casanova από την πλευρά του ανήκει στην εποχή του και αναζητά μέσα από την απόλαυση μια διεστραμμένη μορφή του carpe diem, σ’ έναν κόσμο που έγινε παράλογος και στερούμενος ουσίας. Αντιπροσωπεύει ένα αρχέτυπο σε μια μικροαστική κοινωνία, όμως η ίδια του η ύπαρξη ουδόλως αμφισβητεί τις αποφάσεις ενός συστήματος, το οποίο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στη νοητική του αδράνεια. Αυτός είναι ο λόγος που ο Cazanova δεν διεκδικεί τίποτε στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου, αλλά ικανοποιείται με αισθηματικές κατακτήσεις.

Επίσης, η απόλαυση από τη σεξουαλική πράξη συμβολίζει μια μορφή ολοκλήρωσης σ’ ένα έργο εφήμερο που δεν είναι δυνατό να έχει αύριο. Η τάση αυτή δεν εκφράζεται και στον Dom Juan. Αυτός ο τελευταίος αγαπά αληθινά την ανθρωπότητα με την κατά Προμηθέα έννοια του όρου. Είν’ ένας άνθρωπος που αγαπά τη δικαιοσύνη και δεν διστάζει διόλου να βοηθά τους διώκτες του σε μια μάχη άνιση. Δεν φοβάται την κοινωνία, διότι δεν ανήκει σ’ εκείνη. Τον αφήνει παντελώς αδιάφορο. 

Ο Dom Juan δεν έχει μάτια παρά μόνο για την ανθρωπότητα.. Και η αγάπη του για τις γυναίκες δεν είναι παρά μόνον η πραγμάτωση του πάθους του για την ανθρωπότητα. Επί πλέον, δεν αναζητά επ’ ουδενί να τις κάνει ευτυχισμένες, ξέρει πάρα πολύ καλά πως τούτο δεν έχει νόημα. Σε σχέση δε μ’ εκείνες, ο μοναδικός του στόχος είναι η προσφορά της χαράς. Διότι η χαρά αυτή υπάρχει πραγματικά και δεν έχει τίποτε να κάνει με την ψευδή αναζήτηση της ευτυχίας, που εγκωμιάζεται από την κοινωνία, η οποία δεν έχει να προτείνει τίποτε άλλο στα άτομα που δεν έχουν ούτε παρελθόν ούτε και μέλλον. 

Ακόμη, η ίδια η ύπαρξη του Dom Juan αντιπροσωπεύει μία πράξη αντίστασης απαγορευμένης από την μπουρζουαζία μιας κοινωνίας άνευ ευγενείας.

Όσο για την αντιπαράθεση με τον πατέρα, δεν πρέπει να ερμηνευθεί ως πράξη οιδιπόδεια, μα αληθινά προμηθειακή. Είναι, επομένως, ένα ενδιάμεσο στάδιο για την απόλυτη υπέρβαση του διοικητή. Ιδού γιατί ο Dom Juan είναι ένας αυτο-δημιουργός. Κι αν αποτελεί μία μορφή του πρώτου ανθρώπου, κατά Albert Camus, δεν είναι κατ’ ανάγκην, όπως ο τελευταίος, μα αληθινά κατ’ επιλογήν, έχοντας πλήρη συνείδηση πως η επιλογή τούτη σημαίνει μια στέρηση. 

Μόνον που για κείνον είναι το μέσο για την επίτευξη της ελευθερίας. Διότι στη μοναξιά, η ισότης και η αδελφότης δεν έχουνε νόημα. Δεδομένου ότι η ελευθερία είναι ο εξανθρωπισμός του ατόμου σε έναν κόσμο δίχως θεό. 

Ο Dom Juan δεν αντιτίθεται μόνον στον Θεό, μα σε κάθε μορφή ιεραρχίας που εμποδίζει την ελευθερία. Η επανάστασή του δεν είναι μόνο μια εξέγερση, ούτε και μια πράξη απελπισίας. Είναι ανθρώπινη, αναμφίβολα υπερβολικά ανθρώπινη και, δίχως καμία αμφιβολία, γι’ αυτόν τον λόγο ο Molière νιώθει υποχρεωμένος να του δώσει ένα τέτοιο τέλος. Το θέατρο έχει μόνο και μόνο τη δύναμη του θιάσου του, μα το κείμενο παραμένει και εις το εξής ανήκει στην ανθρωπότητα κατ’ ανάγκην.

Ολόκληρο το θεατρικό κείμενο Ντον Ζουάν 
(ή Η Πανδαισία Του Αγάλματος)

The censored edition of Dom Juan ou le Festin de pierre (1683), by 

Molière, features an illustration of the statue at the feast. wikipedia.org

 

ΠΡΟΣΩΠΑ:
Ντον Ζουάν: Γιος του Ντον Λουί
Σγκαναρέλ: Προσωπικός υπηρέτης του Ντον Ζουάν
Ντόνα Ελβίρα: Σύζυγος του Ντον Ζουάν
Γκουσμάν: Ακόλουθος της Ντόνα Ελβίρα
Ντον Κάρλος: Αδελφός της Ντόνα Ελβίρα
Ντον Αλόνσο: ομοίως
Ντον Λουί: Πατέρας του Ντον Ζουάν
Φρανσίσκο: Ένας φτωχός
Σαρλότ: Χωρική
Ματουρίν: ομοίως
Πιερρό: Χωρικός
Άγαλμα: Του Ιππότη
Λαβιολέτ: Υπηρέτης του Ντον Ζουάν
Ραγκοτέν: ομοίως
Ντιμάνς: Έμπορος
Λαραμέ: Πληρωμένος δολοφόνος
ακόλουθοι: Του Ντον Κάρλος και του Ντον Αλόνσο

Φάντασμα

1η ΠΡΑΞΗ

ΣΚΗΝΗ 1η 

(Η σκηνή εκτυλίσσετει στη Σικελία μπρος σ' ένα ανάκτορο: Σγκαναρέλ, Γκουσμάν)

Σγκαναρέλ: (Κρατώντας ένα κουτάκι/ταμπακέρα με θρυμματισμένα φύλλα καπνού) Ας λένε ό,τι θέλουν ο Αριστοτέλης κι όλοι οι φιλόσοφοι: το καλύτερο πράμα στον κόσμο είναι ο καπνός. Το πάθος κάθε τίμιου ανθρώπου. Όποιος μπορεί και ζει χωρίς καπνό δεν είναι άξιος να ζει. Ο καπνός όχι μόνο ευφραίνει και καθαρίζει το μυαλό του ανθρώπου, αλλά διδάσκει και τις ψυχές να είναι ενάρετες, άρα ο καπνός μας κάνει τίμιους. Δεν το 'χεις δει; Μόλις ρουφήξουμε μια πρέζα καπνό, αρχίζουμε τις ευγένειες και προσφέρουμε αριστερά και δεξιά, όπου και να βρισκόμαστε. Δεν προλαβαίνουν να μας ζητήσουν, προλαβαίνουμε την επιθυμία τους. Άρα, φτάνουμε στο ασφαλές συμπέρασμα πως όποιος ρουφάει από τη μύτη καπνό γίνεται τίμιος κι ενάρετος. Όμως, αρκετά ασχοληθήκαμε μ' αυτό το θέμα. Ας έρθουμε σ' αυτό που συζητούσαμε πριν. Είπες, αγαπητέ μου Γκουσμάν, πως η κυρία σου, η Ντόνα Ελβίρα, ξαφνιάστηκε που φύγαμε τόσο απότομα κι έρχεται από πίσω μας. Κι ακόμα είπες ότι η καρδιά της, που τόσο την τάραξε ο κύριος μου, δεν άντεχε να ζει μακριά του κι έρχεται να τον βρει εδώ. Μεταξύ μας, θέλεις να σου πω τι πιστεύω εγώ; Φοβάμαι πως θα πληρώσει πολύ ακριβά αυτό τον έρωτα της, πως το ταξίδι της εδώ δεν θα 'χει αποτέλεσμα και πως καλύτερα να μένατε εκεί που ήσασταν παρά να 'ρθείτε εδώ που ήρθατε.

Γκουσμάν: Μα, γιατί τα λες αυτά, Σγκαναρέλ; Τι φοβάσαι και βλέπεις έτσι μαύρα τα πράγματα; Σου άνοιξε την καρδιά του ο αφέντης σου; Έχει κάτι με την κυρία μου κι έφυγε τόσο ξαφνικά;

Σγκαναρέλ: Τίποτα απολύτως. Αλλά, επειδή ζω καιρό μαζί του, ξέρω πού καταλήγουνε συνήθως τα πράματα. Εκείνος δεν μου έχει πει ούτε λέξη ακόμα, αλλά εγώ πιστεύω πως κάτι τρέχει. Μπορεί να κάνω λάθος, όμως η πείρα μου αυτό μου λέει.

Γκουσμάν: Τι εννοείς; Που φύγατε έτσι ξαφνικά, λες να σημαίνει κάποια απιστία του
Ντον Ζουάν; Τον έχεις ικανό να προσβάλει έτσι τον αγνό έρωτα της Ντόνα Ελβίρα;

Σγκαναρέλ: Όχι, γιατί είναι πολύ άγουρος ακόμα και του λείπει το θάρρος.

Γκουσμάν: Ένας άνθρωπος της τάξης του θα έκανε ποτέ τέτοια ατιμία;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Ναι, σιγά μην τον εμποδίσει η τάξη του!

Γκουσμάν: Μα, θα πρέπει να σεβαστεί τους ιερούς δεσμούς του γάμου.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Ποιος, μωρέ Γκουσμάν; Ο Ντον Ζουάν;
Αχ, εσύ δεν μπορείς ακόμα να ξέρεις τι άνθρωπος είναι!

Γκουσμάν: Φυσικά και δεν μπορώ να ξέρω αν μας έκανε τέτοια παλιοδουλειά.
Και τότε, γιατί τα έκανε όλα εκείνα; Γιατί τόσος έρωτας, τόση λαχτάρα,
τόσες επίμονες εκδηλώσεις λατρείας, τόσοι αναστεναγμοί, τόσα
δάκρυα, τόσα φλογερά γράμματα, τόσοι όρκοι; Και γιατί να
παραβιάσει το ιερό άσυλο του μοναστηριού για να κλέψει τη Ντόνα
Ελβίρα και να την παντρευτεί; Μετά από όλα εκείνα, πώς βρήκε καρδιά
ν' αθετήσει το λόγο του; Απορώ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Εγώ που τον ξέρω, δεν απορώ καθόλου. Αν ήξερες ποιος 

είναι πραγματικά, τι μέρος του λόγου είναι, όλα όσα κάνει θα σου φαίνονταν
φυσιολογικά γι' αυτόν. Πάντως, δεν μπορώ να σου πω με σιγουριά ότι
άλλαξαν τα αισθήματα του για τη Ντόνα Ελβίρα, γιατί αυτό δεν το ξέρω.
Εμένα μου είπε να φύγω πριν απ' αυτόν και, από την ώρα που έχω
φτάσει εδώ, δεν καταδέχτηκε να μου μιλήσει. Όμως, πρόσεχε τον!
Ο Ντον Ζουάν, ο αφέντης μου, είναι ο μεγαλύτερος αλήτης σ' όλη την
οικουμένη, σκύλος λυσσασμένος, σατανάς, Τούρκος, θεομπαίχτης!
Αυτός δεν πιστεύει ούτε σε Θεό ούτε σε δαίμονα, ούτε καν σε
φαντάσματα! Κτήνος, γουρούνι, Σαρδανάπαλος: κλείνει τ' αφτιά του σ'
όλες τις συμβουλές και κοροϊδεύει όσα πιστεύουμε εμείς οι άλλοι! Μου
λες, παντρεύτηκε την κυρά σου. Αυτός, για να χορτάσει το πάθος του,
θα πανδρευότανε μαζί κι εσένα και το σκύλο της και τη γάτα της. Ο
γάμος είναι γι' αυτόν μια πολύ απλή κι έξυπνη παγίδα για να πιάνει τις
όμορφες. Κυρίες και δεσποινίδες, αστές και χωριατοπούλες, τις έχει
πάρει σβάρνα όλες! Κι αν άρχιζα να σου λέω πως έχει παντρευτεί εδώ
κι εκεί και παραπέρα, θα νύχτωνε ακόμα και θα 'λεγα ονόματα. Καλά,
ντε, γιατί χλόμιασες τόσο; Το σκίτσο του σου έκανα, θέλω πολλή
δουλειά ακόμα για να τελειώσω το πορτρέτο του! Πάντως, μεταξύ μας,
κάποια μέρα θα πέσει φωτιά και θα τον κάψει. Κι εγώ, καλύτερα να
υπηρετούσα το Σατανά αυτοπροσώπως, παρά αυτόν. Βλέπω τόσες
βρομιές του, που συχνά εύχομαι να πρησκότανε κι εγώ δεν ξέρω πού,
πάντως μακριά μου. Άρχοντας κακός στην ψυχή ποτέ να μη σου τύχει!
Κι όμως, εγώ πρέπει να του είμαι πιστός, παρά τη σιχαμάρα που νιώθω.
Ο φόβος μ' αναγκάζει να κρύβω όσα έχω μέσα μου και να δείχνω πως
μ' αρέσουν όλες οι αηδίες του... Ωχ, να τος! Βγήκε να κάνει τη βόλτα του
μπροστά σε τούτο το παλάτι. Εμείς πρέπει να χωρίσουμε τώρα. Άκου,
σου άνοιξα την καρδιά μου με κάθε ειλικρίνεια και δεν κράτησα τη
γλώσσα μου σε τίποτα. Όμως, αν κάτι φτάσει στ' αφτιά του, θα τ'
αρνηθώ όλα και θα σε βγάλω ψεύτη.

ΣΚΗΝΗ 2

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Με ποιον μίλαγες; Μου φάνηκε σαν τον Γκουσμάν, τον ακόλουθο της Ντόνα Ελβίρα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Καλά έκανε και σας φάνηκε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Τι, αυτός ήτανε;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Αυτόματος.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Και πότε έφτασε εδώ;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Χτες βράδυ.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι γυρεύει εδώ;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ξέρετε πολύ καλά τι γυρεύει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Επειδή φύγαμε χτες;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ακριβώς. Απορούσε και με ρώταγε το γιατί.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κι εσύ τι του απάντησες;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ότι εγώ δεν ξέρω τίποτα, γιατί εσείς δεν μου είπατε τίποτα.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Μπράβο. Για πες μου, εσύ τι φαντάζεσαι;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Εγώ; Χωρίς να σας αδικώ, νομίζω πως κάποια
καινούργια ερωτοδουλειά έχετε στο μυαλό σας.

ΝΤΟΝ ΖΟYΑΝ
Έτσι λες;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Έτσι λέω.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Ε, λοιπόν, δεν έπεσες έξω. Μάθε πως κάποιο άλλο
πλάσμα έδιωξε απ' το μυαλό μου την Ελβίρα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ήμουνα σίγουρος. Τον Ντον Ζουάν τον ξέρω σαν να τον έχω γεννήσει.
Ξέρω πόσο σας αρέσουν οι γυναίκες και πόσο αρέσει στην καρδιά σας
να πετάγεται από τον έναν έρωτα στον άλλο χωρίς να στεριώνει πουθενά.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Καλά δεν κάνω;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Ε...

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Τι; Μίλα καθαρά.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Καλά κάνετε, αν σας αρέσει. Καμία αντίρρηση.
Αλλά, αν δεν σας αρέσει, αλλάζει το πράμα.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Μίλα ελεύθερα και πες μου τι σκέφτεσαι.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ελεύθερα; Ε, λοιπόν, αφεντικό, είναι λιγάκι γαϊδουρινό, ελάχιστα,
να τρέχετε από έρωτα σε έρωτα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Τι, δηλαδή; Να δεθώ με το πρώτο θηλυκό που με ξελόγιασε
και να μην ξανακοιτάξω γύρω μου ποτέ; Να φορτωθώ μια κάλπικη τιμή
εν ονόματι της πίστης; Τι ωραίο πράγμα, έντιμος, πιστός και θαμμένος
μέσα στον ίδιο έρωτα, νεκρός προτού γεράσω, τυφλός μπροστά στις
τόσες ομορφιές που είναι γύρω μου! Ε, όχι δα! Πιστοί είναι μόνο οι
γελοίοι και οι ηλίθιοι! Όλες οι καλλονές πλάστηκαν για να μας
γοητεύουνε και μια γυναίκα που μας συγκλόνισε, για λίγο βέβαια, δεν
έχει το δικαίωμα ν' αποκλείει τις άλλες από την καρδιά μας. Εμένα η
ομορφιά με ξετρελαίνει και, όπου την πετυχαίνω, δεν φέρνω καμία
αντίσταση και παραδίνομαι στη γλυκιά και βίαιη γοητεία της.
Όταν είμαι ερωτευμένος με κάποια, αυτό δεν σημαίνει πως πρέπει
ν' αδικήσω τις άλλες. Έχω μάτια, βλέπω, κρίνω την αξία καθεμιάς
και της προσφέρω αυτό που η φύση μού υπαγορεύει.
Δηλαδή, θα δω ένα πλάσμα αξιαγάπητο και θα τ' αρνηθώ;
Χίλιες καρδιές αν είχα, εύκολα θα τις χάριζα στο πρώτο νόστιμο
προσωπάκι. Στο κάτω-κάτω, η καλύτερη στιγμή του έρωτα είναι
όταν αυτός γεννιέται κι η μεγαλύτερη απόλαυση είναι όταν αυτόν
τον έρωτα με άλλον τον αλλάζεις. Είναι υπέροχο να πολιορκείς
μια γυναίκα με γλυκόλογα, να τη βλέπεις μέρα τη μέρα να ενδίδει,
να πολεμάς τη φυσική της συστολή με αναστεναγμούς,
όρκους και δάκρυα και, τέλος, να νικάς τους δισταγμούς της
και να τη φέρνεις γλυκά-γλυκά εκεί που θέλεις.
Όμως, όταν την κατακτήσεις, δεν έχεις τίποτα πια να πεις, τίποτα να
ποθήσεις, γιατί το πάθος έχει ξεθυμάνει και η καρδιά πέφτει σε
χειμερία νάρκη, ωσότου κάποια καινούργια καλλονή σου ξυπνήσει τον
πόθο της επόμενης κατάκτησης. Τελικά, η μεγαλύτερη απόλαυση είναι
να νικάς την αντίσταση μιας γυναίκας. Σ' αυτό εγώ μοιάζω με τους
φιλόδοξους στρατάρχες που πετάνε από νίκη σε νίκη, κι ο πόθος τους
για νέες κατακτήσεις δεν ξεδιψάει ποτέ. Έτσι κι εγώ: δεν θέλω τίποτα
να χορτάσει τον πόθο μου. Νιώθω πως έχω καρδιά που χωράει ν'
αγαπήσει όλη την οικουμένη. Σαν Μέγας Αλέξανδρος, θέλω να
υπάρχουνε συνέχεια καινούργιοι τόποι για να κατακτώ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Τι ωραία που τα λέτε! Σαν να τα 'χετε μάθει απ' έξω
ή σαν να τα διαβάζετε από βιβλίο!

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Άκουσες όσα είπα. Ποια είναι η γνώμη σου;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα την πίστη μου, η γνώμη μου είναι ότι δεν έχω γνώμη. Τα λέτε όλα
σαν να 'χετε δίκιο, αλλά το σίγουρο είναι ότι δεν έχετε δίκιο. Εγώ είχα
στο μυαλό μου να σας πω τα καλύτερα πράματα του κόσμου, κι εσείς
με τα λόγια σας μου τα μπερδέψατε όλα. Γι αυτό, τέρμα σήμερα η
συζήτηση. Την άλλη φορά θα κάτσω να γράψω αυτά που σκέφτομαι
και μετά θα έρθω να μιλήσουμε — εσείς θα λέτε κι εγώ θ' απαντάω απ'
το χαρτί μου.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Ωραία ιδέα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Πάντως, αφεντικό, με την άδεια σας,
βλέπω τη ζωή που κάνετε και ντρέπομαι.

ΝΤΟΝ ΖΟΪΑΝ
Γιατί; Τι ζωή κάνω;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Για ζωή, μια χαρά! Παντρεύεστε κάθε μήνα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ναι, το καλύτερο!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ναι, κύριε, και το καλύτερο και τ' ωραιότερο, και μακάρι να το έκανα
κι εγώ. Τώρα, να παίρνετε ένα μυστήριο εκκλησιαστικό και να το
επαναλαμβάνετε κάθε μήνα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Και τι σε νοιάζει εσένα; Αυτά θα τα βρούμε ο Θεός κι εγώ
— εσύ τι ανακατεύεσαι;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα, είναι αμαρτία να κοροϊδεύετε ολόκληρο Ύψιστο! Όποιος
κοροϊδεύει τους πολύ ανώτερους του δεν έχει καλό τέλος.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ανόητε, πάλι κουταμάρες λες. Και ξέρεις πόσο βαριέμαι την κατήχηση.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα, δεν μιλούσα για σας, Θεός φυλάξοι! Εσείς ξέρετε πάντα τι κάνετε.
Και που δεν πιστεύετε σε τίποτα, έχετε τους λόγους σας. Γι' άλλους
μιλούσα: κάτι αλήτες, κάτι παλιόμουτρα, που είναι ακόλαστοι και
άθρησκοι —δήθεν προοδευτικά μυαλά!— γιατί έτσι τους ήρθε. Αν είχα
εγώ έναν απ' αυτούς για αφεντικό, θα του έλεγα κατάμουτρα,
«Συγγνώμη, κύριε, πώς κοροϊδεύετε ολόκληρο Παντελεήμονα και
Παντεπόπτη; Εσείς, σε σύγκριση μ' αυτό τον Παντοτινό είσαστε και
σκουλήκι κι ερπετό...» Πάντα υποθετικά μιλάω, για το άλλο αφεντικό!
Θα του έλεγα, «Εσείς δεν μπορείτε να τα βάλετε με τον Πανταχού
Παρόντα, που όλος ο κόσμος προσκυνάει. Νομίζετε ότι, επειδή σας
θεωρούν αριστοκράτη και φοράτε ξανθιά περούκα κι έχετε στο καπέλο
σας φτερά κι έχετε ρούχα κεντημένα και κορδέλες κόκκινες...» Στον
άλλο τα λέω πάντα! «Νομίζετε ότι εσείς είσαστε ο έξυπνος κι οι άλλοι οι
ηλίθιοι που δεν καταλαβαίνουν την αλήθεια; Μάθετε από μένα, τον
υπηρέτη σας, ότι, αργά ή γρήγορα, ο παντογνώστης ρίχνει φωτιά σ'
όποιον δεν τον σέβεται ως Παντοκράτορα και τον τιμωρεί με θάνατο
κακό, γιατί Παντοδύναμος είναι, ό,τι θέλει κάνει, και...»

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σκάσε πια!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Τι λέγαμε; Κάτι λέγαμε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Έλεγα! Ότι έχω στην καρδιά μου μια όμορφη,
που για χατίρι της ήρθα σ' αυτήν εδώ την πόλη.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα, σ' αυτήν εδώ την πόλη σκοτώσατε πριν
έξι μήνες εκείνο τον Ιππότη. Δεν φοβάστε;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι να φοβάμαι; Αφού τον σκότωσα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Εντελώς. Τόσο εντελώς, που δεν μπορεί να παραπονεθεί!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Άλλωστε, γι' αυτό το συγκεκριμένο ατυχές περιστατικό, πήρα χάρη·

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Πήρατε χάρη από το κράτος. Αλλά μπορεί οι συγγενείς
κι οι φίλοι του να σας την έχουνε στημένη...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πάντα στο κακό το μυαλό σου εσένα. Εγώ θέλω να σκέφτομαι μόνο τις
απολαύσεις που μας περιμένουν. Αυτή η μικρούλα που σου λέω είναι
αρραβωνιασμένη και την έχει φέρει εδώ ο μέλλων σύζυγος της. Κατά
τύχη συνάντησα αυτό το ερωτευμένο ζευγαράκι τρεις-τέσσερις ημέρες
πριν απ' το ταξίδι τους. Δεν έχω δει πλάσματα τόσο ευτυχισμένα κι
αγαπημένα. Η τρυφερότητα που δείχναν μεταξύ τους κι η φανερή
φλόγα του πάθους τους με τάραξε τόσο που, από ζήλια, άρχισα να
ερωτεύομαι τη νεαρή θεά. Δεν άντεχα να τους βλέπω τόσο καλά μαζί,
το πείσμα άρχισε να γεννάει μέσα μου πόθο κι άρχισα να φαντάζομαι
πόσο μεγάλη ηδονή θα ήταν να ταράξω την αρμονία τους και να
διαλύσω το δεσμό τους, που τόσο πλήγωνε τη λεπτεπίλεπτη καρδιά
μου. Όμως, δυστυχώς, δεν έχω καταφέρει τίποτα ως τώρα, γι' αυτό
σκέφτομαι άλλη τακτική. Το απόγευμα οι δύο ερωτευμένοι θα πάνε
βαρκάδα. Θα τους ακολουθήσω με μια άλλη βάρκα, που θα είναι
γεμάτη ανθρώπους δικούς μου, κι εύκολα θ' αρπάξω την ωραία.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Μα, κύριε...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Τι;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα, πάλι σκεφτήκατε σωστά! Πάνω απ' όλα η απόλαυση σας!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Έτσι! Φυσικά, θα έρθεις κι εσύ μαζί μου και θα φέρεις τα όπλα μου,
μην τύχει και... (Βλέπει τη Ντόνα Ελβίρα) Ορίστε! Το κακό συναπάντημα!
Προδότη, γιατί δεν μου είπες πως ήρθε κι αυτή εδώ;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δεν με ρωτήσατε, αφεντικό.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μα, καλά, είναι τελείως τρελή; Ήρθε εδώ με τα ρούχα του ταξιδιού;

ΣΚΗΝΗ 3

(Ντόνα Ελβίρα, Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Ντον Ζουάν, ελπίζω να μου κάνεις την τιμή να με αναγνωρίσεις.
Κι ελπίζω να καταδεχτείς να με κοιτάξεις.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κυρία, με ξαφνιάζεις! Δεν σε περίμενα εδώ.

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Ναι, το βλέπω ότι δεν με περίμενες. Σε ξαφνιάζω, ναι, αλλά όχι
ευχάριστα, όπως προσδοκούσα. Ο τρόπος σου με πείθει γι' αυτό που
αρνιόμουν να πιστέψω. Απορώ με την αφέλεια μου και την
ανικανότητα της καρδιάς μου να πιστέψει μια προδοσία που τόσες
ενδείξεις τη μαρτυρούσαν. Υπήρξα αρκετά αθώα, τ' ομολογώ, και τόσο
ανόητη που ξεγελούσα τον εαυτό μου ρίχνοντας στάχτη στα ίδια μου
τα μάτια και διαψεύδοντας την κρίση μου. Έψαξα να βρω αφορμές για
να δικαιολογήσω την ψυχρή σας στάση και σκαρφίστηκα χίλιες δυο
βάσιμες αιτίες για την αναπάντεχη αναχώρηση σας. Ναι, ήθελα να σου
βρω ελαφρυντικά, ναι, ήθελα να σε αθωώσω! Καθημερινά μου
μιλούσαν οι δίκαιες υποψίες μου κι εγώ σιχαινόμουν τις φωνές που σ'
έδειχναν στα μάτια μου εγκληματία, ενώ, αντίθετα, άκουγα μ'
ευχαρίστηση τις χιλιάδες γελοίες χίμαιρες που σε περιγράφανε σαν
αναμάρτητο. Όμως, η τωρινή υποδοχή σου δεν μου επιτρέπει ν'
αμφιβάλλω και το βλέμμα σου όταν με είδες μου έμαθε πολλά
περισσότερα απ' όσα ήθελα να μάθω. Αλλά, βεβαίως, ήθελα ν' ακούσω
από σένα τον ίδιο τους λόγους που σ' έκαναν να φύγεις. Μίλησε, Ντον
Ζουάν, να δούμε πώς θα καταφέρεις να δικαιολογηθείς.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κυρία, ο Σγκαναρέλ ξέρει γιατί έφυγα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Χαμηλόφωνα, στον Ντον Ζουάν) Τι ξέρω εγώ;

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Ωραία. Μίλα, Σγκαναρέλ. Δεν έχει σημασία
από ποιο στόμα θ' ακούσω τη δικαιολογία.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Γνέφει στον Σγκαναρέλ να πλησιάσει) Έλα, εξήγησε στην κυρία.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Χαμηλόφωνα, στον Ντον Ζουάν) Τι να της εξηγήσω;

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Λοιπόν, ακούω... γιατί φύγατε έτσι ξαφνικά;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Πες της.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Χαμηλόφωνα, στον Ντον Ζουάν) Όχι, δεν της λέω, γιατί
δεν έχω τίποτα να της πω. Και πάψτε να με κοροϊδεύετε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Απάντησε της, είπα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Κυρία...

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Μάλιστα;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Στρέφει στον Ντον Ζουάν) Κύριε...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αν...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Κυρία, που φύγαμε φταίει ο Μέγας Αλέξανδρος και οι φιλόδοξοι στρατάρχες. Αφεντικό, της απάντησα!

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Ντον Ζουάν, έχεις την καλοσύνη να μου εξηγήσεις αυτό το γρίφο;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κυρία, για να είμαι ειλικρινής...

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ: 

Εσύ, ένας αυλικός, που θα έπρεπε να τα έχεις έτοιμα τα ψέματα! Η αμηχανία σου μου προκαλεί θλίψη. Γιατί δεν επιστρατεύεις το θράσος που διαθέτουν όλοι οι αριστοκράτες; Γιατί δεν μου ορκίζεσαι πως τα αισθήματα σου παραμένουν αναλλοίωτα, πως μ' αγαπάς ακόμα με πάθος ασυγκράτητο και πως μόνον ο θάνατος μπορεί να μας χωρίσει; Γιατί δεν μου λες πως κάποιες υποθέσεις σου πολύ σημαντικές σε αναγκάσανε να φύγεις χωρίς να μου το πεις, πως, παρ' όλο που σου είναι δυσάρεστο, πρέπει να μείνεις εδώ μερικές μέρες και πως εγώ πρέπει να γυρίσω σίγουρη ότι θα έρθεις κι εσύ το συντομότερο; Γιατί δεν μου ορκίζεσαι πως φλέγεσαι από τον πόθο να ξαναβρεθούμε και πως μακριά μου βασανίζεσαι όπως κορμί που το χωρίσανε απ' την ψυχή του; Αυτά έπρεπε να μου πεις, κι όχι να με κοιτάς έτσι, σαν χαμένος.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Κυρία, σου ομολογώ ότι δεν έχω κανένα ταλέντο στην υποκριτική και ότι η καρδιά μου λέει πάντα την αλήθεια. Δεν μπορώ να ισχυριστώ πως τα αισθήματα μου για σένα είναι αναλλοίωτα και πως φλέγομαι από τον πόθο να ξαναβρεθούμε, αφού είναι ξεκάθαρο πως έφυγα για να σε αποφύγω. Αλλά, όχι για τους λόγους που νομίζεις. Η μόνη αιτία είναι η συνείδηση μου: αυτή δεν μου επέτρεψε ν' αμαρτάνω άλλο μαζί σου. Με βασάνιζαν τύψεις, άνοιξαν τα μάτια της ψυχής μου και είδα τι είχα κάνει. Για να σε παντρευτώ, κυρία, σ' έκλεψα απ' το μοναστήρι και σ' έκανα να παραβείς τους όρκους πως θα μείνεις πιστή αλλού. Ξέρεις, ο Ουρανός είναι ζηλόφθονος σε κάτι τέτοια. Με κυρίεψε έντονη μετάνοια και μεταμέλεια, γιατί φοβήθηκα την οργή τ' Ουρανού, όταν σκέφτηκα πως στην ουσία ο γάμος μας ήταν συγκαλυμμένη μοιχεία και πως, αργά ή γρήγορα, η δυσμένεια του Θεού θα μιας τιμωρούσε. Έτσι αποφάσισα να σε ξεχάσω και να σου δώσω την ευκαιρία να γυρίσεις στα προηγούμενα ιερά δεσμά σου. Κυρία, μπορείς να εναντιωθείς σε μια σκέψη τόσο ευλαβική και να μ' εκθέσεις ανεπανόρθωτα στην οργή του Κυρίου;

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ: 

Κάθαρμα! Τώρα καταλαβαίνω ποιος στ' αλήθεια είσαι και, δυστυχώς, βλέπω ότι είναι και πολύ αργά να κάνω κάτι. Η τωρινή μου γνώση μόνο σ' απελπισία μπορεί να με ρίξει. Όμως, ξέρε το: αυτό το έγκλημα σου θα το πληρώσεις πολύ ακριβά! 0 Ουρανός, που τον εμπαίζεις, θα σε τιμωρήσει για την αδικία που μου έκανες.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Ακούς, Σγκαναρέλ, τι θα μου κάνει ο Ουρανός;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Εσείς, αφεντικό, ό,τι είναι μακριά από σας δεν το φοβάστε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Κυρία...

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ: 

Πάψε! Δεν θέλω ν' ακούσω άλλα — και, μάλιστα, κατηγορώ τον εαυτό μου ότι άκουσα πάρα πολλά. Είναι ολιγωρία ν' αφήνεις τον άλλο να σου εξηγεί τη ντροπή σου. Σε τέτοια θέματα, η ευγενική καρδιά πρέπει από την πρώτη λέξη να παίρνει την απόφαση της. Μην περιμένεις να ξεσπάσω εδώ σε κατηγορίες και βρισιές — θα ήταν μάταιο. Όχι, η οργή μου δεν θα ξεθυμάνει με λόγια περιττά, γιατί θέλει να κρατήσει όλη την αψάδα της εκδίκησης. Σου ξαναλέω, από τον Ουρανό θα τιμωρηθείς, δόλιε, για την προσβολή που μου κάνεις! Και, αν δεν φοβάσαι τον ουρανό, μάθε να τρέμεις την οργή γυναίκας προδομένης!

(Βγαίνει)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

(Μόνος) Ας τον πιάνανε, τουλάχιστον, οι τύψεις!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

(Σκέφτεται για λίγο) Άντε, πάμε να οργανώσουμε τη νέα ερωτική μας επιχείρηση.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

(Μόνος) Πω, πω! Σ' εμένα έπρεπε να τύχει τέτοιο αισχρό υποκείμενο γι' αφέντης!

Δ Ε Υ Τ Ε Ρ Η    Π Ρ Α Ξ Η

(Ανοιχτός χώρος κοντά στη θάλασσα)

Σ Κ Η Ν Η  1

(Σαρλότ, Πιερρό)

ΣΑΡΛΟΤ: 

Ο Χριστός κι η Παναγία! Καλά που βρέθηκες εκεί εσύ, Πιερ-ρο!

ΠΙΕΡΡΟ: 

Παρά λίγο να πνιγόντουσαν κι οι δυο τους, όλο το ζευγάρι!

ΣΑΡΛΟΤ: 

Μα, τι έγινε; Έπιασε μπουρίνι και τους γύρισε τη βάρκα;

ΠΙΕΡΡΟ: 

Ναι, Σαρλότ μου. Και Θα σου εξηγήσω πώς έγινε το περιστατικό και το συμβάν. Εγώ ήμουνα ο πρώτος που τους πήρα είδηση και τους αντιλήφθηκα. Να σου τα πω απ' την Αρχή για να δεις πως αρχίσαν όλα. Ήμασταν εδώ, στην παραλία, εγώ και ο χοντρός μου φίλος, ο Λουκάς. Και μιας που ήμασταν, είπαμε να παίξουμε κάτι. Και αρχίσαμε να πετάμε χώματα ο ένας στον άλλο για παιχνίδι. Γιατί του Λουκά του αρέσει να παίζει, κι εμένα μου αρέσει να παίζω, αλλά λίγο πιο αραιά. Και πάνω στο παιχνίδι, εγώ είδα κάτι να σαλεύει μέσα στο νερό και να 'ρχεται καταπάνω μας και προς το μέρος μας. Και τη μια στιγμή το είδα, αλλά την άλλη δεν το είδα. Και είπα στο Λουκά, «Εκεί μέσα στο νερό είδα ανθρώπους και μετά δεν τους είδα». Και ο Λουκάς μου είπε, «Μπα, δεν είδες τίποτα, αφού λες πως τους είδες και μετά λες πως δεν τους είδες». Κι εγώ του είπα, «Θα είναι άνθρωποι που προσπαθούνε να μην πνιγούνε, αλλά πνίγονται». Και ο Λουκάς μου είπε, «Μπα, δεν ξέρεις τι λες και δεν ξέρεις τι βλέπεις» Κι εγώ του είπα, «Είναι δύο άνθρωποι, ένα ζευγάρι, που παλεύουνε και αγωνίζονται να βγούνε στη στεριά». Κι ο Λουκάς μου είπε, «Βάζω στοίχημα δέκα φράγκα πως δεν είδες τίποτα». Κι εγώ του είπα, «Τα βάζω κι εγώ, γιατί ούτε στραβός ήμουνα, ούτε τυφλός, ούτε μεθυσμένος, ούτε πιωμένος. Εγώ ξέρω πάντα τι λέω, άμα το λέω. Και για να μην πολυλογώ και λέω φλυαρίες, μόλις είχαμε βάλει κάτω τα λεφτά, είδαμε δύο ανθρώπους να μας κουνάνε τα χέρια και να μιας ζητάνε βοήθεια με χειρονομίες για να τους βγάλουμε από τη θάλασσα και από το νερό. Κι εγώ άρπαξα πρώτα τα λεφτά που είχαμε βάλει στοίχημα και μετά του είπα, «Πάμε Λουκά, να τους διασώσουμε!» Κι ο Λουκάς μου είπε, «Τρελός είμαι να διασώσω αυτούς που με κάνανε να χάσω τα λεφτά μου;» Κι εγώ του είπα, «Να τους διασώσουμε, γιατί αλλιώς θα πνιγούνε και θα πεθάνουνε». Και τον έφερα στο φιλότιμο, και αρπάξαμε μια βάρκα, και πήγαμε δίπλα τους, και τους διασώσαμε ζωντανούς. Και μετά τους πήγαμε στο σπίτι, να ζεσταθούνε στη φωτιά και στη θερμότητα. Κι εκείνοι ξεβρακωθήκανε και μείνανε όπως τους γέννησε η μάνα τους για να στεγνώσουνε τα ρούχα τους και να μην είναι βρεμένα. Και μετά από λίγο ήρθανε κι άλλοι δύο, που φαινόντουσαν παρέα τους και συντροφιά τους, αλλά εκείνοι είχανε σωθεί μόνοι τους και οικειοθελώς. Και μετά ήρθε η Ματουρίν, που εκείνοι αρχίσαν να της κάνουν γλύκες. Και τώρα σου εξήγησα αυτό που έπρεπε να σε διαφωτίσω, Σαρλότ.

ΣΑΡΛΟΤ: 

Και μου είπες ότι ένας απ' αυτούς είναι πολύ ωραίος άντρας.

ΠΙΕΡΡΟ: 

Ναι, ο αφέντης τους. Αυτός θα είναι κάποιος πολύ σπουδαίος, γιατί τα ρούχα του είναι στολισμένα με χρυσάφια παντού. Αλλά και οι άλλοι που του είναι υπηρετικό προσωπικό, δείχνουν προσωπικότητα άρχοντα. Αλλά όσο και πολύ σπουδαίος να είναι και με πολύ χρυσάφι να είναι, θα είχε πνιγεί, αν δεν ήμουν εγώ να τον σώσω.

ΣΑΡΛΟΤ
Μήπως τα παραλές, Πιερρό;

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι, μια το Θεό, Σαρλότ μου, χωρίς εμάς θα ήτανε στον πάτο και θα κάνανε παρέα στα ναυάγια.

ΣΑΡΛΟΤ
Κι είναι ακόμα ξεβράκωτος στο σπίτι σου;

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι, τον ντύσανε μπροστά μιας. Χριστούλη μου, δεν είχα ξαναδεί να
ντύνουν άρχοντα και αυλικό. Να δεις τι ρούχα κουβαλάνε πάνω τους
αυτοί οι αυλικοί! Πολλά και με πολλές τρύπες, να μην ξέρεις πού να
βάλεις τα χέρια και πού τα πόδια σου. Και τα μαλλιά τους! Τα μαλλιά
τους, Σαρλότ, είναι ιδιόκτητα, αλλά δεν είναι τα δικά τους. Βάζουνε στο
κεφάλι ένα σκούφο κι αποπάνω εκείνα τα ιδιόκτητα ξένα μαλλιά. Και
τα πουκάμισα τους έχουν τόσο φαρδιά μανίκια, που χωράνε δύο
κανονικούς ανθρώπους. Και αντί για βρακιά έχουνε κάτι φουφούλες
φαρδιές που χάνεσαι μέσα τους. Και κάτι γιλέκα πολύ κοντά, σαν να
'ναι τα βαφτιστικά τους. Και πάνω απ' όλα αυτά φοράνε και δαντέλες
και φούντες και κρόσσια και σιρίτια και κορδέλες, όλα τούτα
μπλεγμένα κι ανάκατα. Ως και στα υποδήματα που φοράνε για
παπούτσια έχουνε κορδέλες και κρόσσια και απορώ πώς περπατάνε
και δεν μπουρδουκλώνονται.

ΣΑΡΛΟΤ
Μα το Θεό, θέλω να τα δω κι εγώ αυτά.

ΠΙΕΡΡΟ
Πρώτα θέλω να σου πω κάτι εγώ.

ΣΑΡΛΟΤ
Πες το.

ΠΙΕΡΡΟ
Αυτό που θα σου πω βγαίνει από μέσα μου κι απ' την καρδιά μου. Το
ξέρεις ότι σ' αγαπώ, το ξέρεις ότι θέλω να παντρευτούμε μαζί, εμείς οι
δύο, αλλά να ξέρεις ότι σου έχω και παράπονα.

ΣΑΡΛΟΤ
Μπα; Τι παράπονα;

ΠΙΕΡΡΟ
Με στενοχωρείς, Σαρλότ, και μετά γεμίζω στενοχώρια.

ΣΑΡΛΟΤ
Γιατί, καλέ;

ΠΙΕΡΡΟ
Γιατί δεν μ' αγαπάς.

ΣΑΡΛΟΤ
Α! Αυτό είν' όλο;

ΠΙΕΡΡΟ
Αυτό. Θες κι επιπλέον;

ΣΑΡΛΟΤ
Αχ, βρε Πιερρό, όλο το ίδιο πράμα μου λες.

ΠΙΕΡΡΟ
Σου λέω το ίδιο πράμα, γιατί με στενοχωρεί το ίδιο πράμα. Αν ήτανε
άλλο πράμα, θα σου έλεγα το άλλο πράμα που θα με στενοχωρούσε.

ΣΑΡΛΟΤ
Μα, τι παραπάνω θες;

ΠΙΕΡΡΟ
Αυτό. Το ίδιο πράμα. Να μ' αγαπάς.

ΣΑΡΛΟΤ
Και δεν σ' αγαπώ;

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι, δεν μ' αγαπάς! Κι εγώ, ο καημένος, όποια προτίμηση έχεις κι όποια
επιθυμία, τρέχω να σου τη φέρω. Σου αγοράζω κορδέλες από κάθε
πραματευτή και γυρολόγο που περνάει. Σου πιάνω κοτσύφια από κάθε
δέντρο και κάθε θάμνο. Στη γιορτή σου βάζω να παίζει κάθε όργανο
και κάθε βιολί. Κι εσύ, τίποτα! Λες και βαράω το κεφάλι μου στον
τοίχο! Δεν είναι ούτε ωραίο, ούτε όμορφο, ούτε τίμιο, ούτε έντιμο να
μην αγαπάς αυτόν που σ' αγαπάει.

ΣΑΡΛΟΤ
Χαζούλη μου, σ' αγαπώ!

ΠΙΕΡΡΟ
Πώς; Και γιατί δεν το βλέπω και δεν το αντιλαμβάνομαι;

ΣΑΡΛΟΤ
Τι θες να κάνω;

ΠΙΕΡΡΟ
Αυτά που κάνει όλος ο κόσμος, .άμα αγαπάει αληθινά.

ΣΑΡΛΟΤ
Δηλαδή, δεν σ' αγαπάω αληθινά;

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι! Όταν κάποιος αγαπάει αληθινά, το δείχνει με χίλιους τρόπους. Η
χοντρή, η Τομαζίνα, που έχει χάσει το μυαλό της και το νου της για τον
νεαρό Ρομπέν, δεν τον αφήνει στιγμή σε ησυχία. Περνάει δίπλα του,
δήθεν τυχαία, και πότε του χαμογελάει, πότε του δίνει μια τσιμπιά και
τις προάλλες, εκεί που ο νέος πιτσιρικάς πήγαινε να κάτσει στο σκαμνί,
του τράβηξε το σκαμνί και πάρ' τον κάτω. Αυτό είναι αγάπη! Ενώ εσύ
τι κάνεις — στέκεσαι εκεί σαν κούτσουρο και μένεις μουγκή χωρίς να
λες κουβέντα. Δέκα φορές να περάσω από μπροστά σου, ούτε ένα
χαμόγελο, ούτε μια τσιμπιά. Τι κοπέλα αγαπώ; Εγώ να καίγομαι, κι
αυτή να είναι πάγος και ψυχρή;

ΣΑΡΛΟΤ
Και τι θες να κάνω; Έτσι είν' ο χαρακτήρας μου.

ΠΙΕΡΡΟ
Ο χαρακτήρας αλλάζει, γιατί σ' αλλάζει η αγάπη, επειδή αγαπάς τον άλλο.

ΣΑΡΛΟΤ
Τι να κάνουμε; Όσο μπορώ σ' αγαπώ. Αν δεν σου φτάνει αυτό, ψάξε να βρεις άλλη.

ΠΙΕΡΡΟ
Ορίστε! Αυτό δεν θα το 'λεγες, αν μ' αγαπούσες αληθινά.

ΣΑΡΛΟΤ
Δεν αντέχω άλλο, μ' έπρηξες!

ΠΙΕΡΡΟ
Ορίστε! Σ' έπρηξα κιόλας! Πώς σ' έπρηξα; Με την αγάπη μού;

ΣΑΡΛΟΤ
Καλά, ας ηρεμήσουμε. Μη με ζαλίζεις άλλο, και μπορεί να μου 'ρθει ξαφνικά.

ΠΙΕΡΡΟ
Ο έρωτας κι η αγάπη; Αχ, μπράβο σου, Σαρλότ μου!

ΣΑΡΛΟΤ
Μπράβο μου, Πιερρό μου!

ΠΙΕΡΡΟ
Κάνε μια προσπάθεια και ζορίσου να μ' αγαπήσεις λιγάκι παραπάνω.

ΣΑΡΛΟΤ
Ναι, καλέ, αλλά πρέπει να 'ρθει και μόνο του. Πιερρό, αυτός είναι ο κύριος; 

ΠΙΕΡΡΟ 

Ναι, αυτός είναι.

ΣΑΡΛΟΤ
Αχ! Τέτοιος άντρακλας, κρίμα ήτανε να πνιγεί!

ΠΙΕΡΡΟ
Εγώ φεύγω για λίγο. Τι κούραση πέρασα σήμερα! Πάω να πιω κάνα ποτηράκι, να στυλωθώ και να τονωθώ, κι έρχομαι.

ΣΚΗΝΗ 2

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ, Σαρλότ)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μας χάλασε η δουλειά, Σγκαναρέλ. Αυτό το ξαφνικό μπουρίνι γύρισε
ανάποδα τη βάρκα και τα σχέδια μιας. Αλλά, για να πω την αλήθεια,
αυτή η χωριατοπούλα που μόλις άφησα, διόρθωσε λίγο το κακό. Η
ομορφιά μας κάνει να ξεχνάμε τα βάσανα μας. Αυτή δεν θα μου
ξεφύγει! Κι έχω κάνει όλη την προεργασία: δεν θα χρειαστεί να παίξω
πολύ θέατρο για να έρθει στην αγκαλιά μου.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ε, λοιπόν, αφεντικό, δεν ξέρω τι να πω. Μόλις πριν λίγο γλιτώσαμε από
του χάρου τα δόντια και, αντί να πείτε δόξα τω Θεώ, που μας
λυπήθηκε, αρχίσατε πάλι να τον προκαλείτε αυτό το Θεό μ' έρωτες κι
αμαρτ... Σγκαναρέλ, είσαι ηλίθιος! Ντροπή σου αυτά που λες! Ο
αφέντης σου ξέρει τι κάνει. Πάμε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Βλέποντας τη Σαρλότ) Α! Α! Σγκαναρέλ, κι άλλη χωριατοπούλα! 

Πολύ νόστιμο πλάσμα. Και πολύ ομορφότερη από την άλλη.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Φυσικά, φυσικά. (Μόνος) Καινούργια μπερδέματα!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κούκλα μου, πώς από δω; Πώς μέσα σε τούτο 

το άγριο τοπίο φύτρωσε ομορφιά σαν τη δική σου;

ΣΑΡΛΟΤ
Τι να πω, κύριε, φύτρωσε! Καλοσύνη σας που το λέτε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Από δω είσαι;

ΣΑΡΛΟΤ
Από πού αλλού να ήμουνα;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Και μένεις εδώ;

ΣΑΡΛΌΤ
Πού αλλού να έμενα;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Χάρισε μου τ' όνομα σου.

ΣΑΡΛΟΤ
Σαρλότ, κύριε, στις διαταγές σας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι υπέροχο πλάσμα, τι διαπεραστικά μάτια!

ΣΛΡΛΟΤ
Με κάνετε να ντρέπομαι.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Γιατί να ντρέπεσαι; Η αλήθεια δεν είναι ντροπή. Σγκαναρέλ, τι λες, δεν
είν' υπέροχη; Για κάνε μια στροφή, κορίτσι μου. Ω, τι κορμάκι! Σήκωσε
λίγο το κεφάλι. Ω, τι προσωπάκι! Άνοιξε τα μάτια. Ω, τι ματάρες! Και,
για να δω, για να δω. Τι δοντάκια ερωτικά, τι χειλάκια τραγανά! Νιώθω
χαμένος, δεν έχω δει ποτέ μου ομορφότερο πλάσμα!

ΣΑΡΛΟΤ
Αυτά τα λέτε σοβαρά ή για να με κοροϊδέψετε;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Εγώ να σε κοροϊδέψω; Μη χειρότερα! Κοροϊδεύει 

όποιος θαυμάζει από τα βάθη της καρδιάς του;

ΣΑΡΛΟΤ
Αν είναι από τα βάθη, σας ευχαριστώ και σας είμαι υποχρεωμένη.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Υποχρεωμένη να είσαι μόνο στην ομορφιά σου.

ΣΑΡΛΟΤ
Στην ομορφιά μου. Όμορφα τα λέτε, κύριε, αλλά 

εγώ δεν βρίσκω κάτι όμορφο να σας απαντήσω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σγκαναρέλ, κοίτα χεράκια!

ΣΑΡΛΟΤ
Καλέ, τι λέτε! Αυτά είναι μαύρα, σαν να μην πω τι!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σώπα! Είναι τα ομορφότερα χεράκια του κόσμου. 

Ω, άφησε με να σου τα φιλήσω.

ΣΑΡΛΟΤ
Μεγάλη μου τιμή και, αν το 'ξερα από πιο πριν, θα τα χα πλύνει κιόλας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πες μου, Σαρλότ υπέροχη, είσαι παντρεμένη;

ΣΑΡΛΟΤ
Όχι ακόμα, κύριε. Σε λίγο καιρό παντρεύομαι τον Πιερρό, 

το γιο της γειτόνισσας μας, της Σιμονέτ.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αδύνατον. Πλάσμα σαν κι εσένα να παντρευτεί χωριάτη; Α, όχι, όχι,
όχι! Αυτό είναι μεγάλη αμαρτία. Εσύ δεν πρέπει να θαφτείς σε τούτο
το χωριό, εσύ αξίζεις πολύ καλύτερη τύχη. Ο Ουρανός το ξέρει αυτό, 

γι' αυτό μ' έστειλε: για να εμποδί σω αυτό το γάμο και να τιμήσω 

την ομορφιά σου όπως της πρέπει.

Σαρλότ, σ' αγαπώ, σ' αγαπώ μ' όλη μου την καρδιά και, αν το θελήσεις,
σε παίρνω αμέσως από τούτο τον πανάθλιο τόπο και σε πάω στα
μεγαλεία που σου αξίζουν. Σίγουρα, ο έρωτας μου για σένα είναι
κεραυνοβόλος. Αλλά δεν φταίω εγώ, η απαράμιλλη ομορφιά σου
ευθύνεται, Σαρλότ: άλλη γυναίκα θα μου έπαιρνε έξι μήνες για να τη
συμπαθήσω, εσένα σ' ερωτεύτηκα μέσα σ' ένα τέταρτο.

ΣΑΡΛΟΤ
Κύριε, εσείς μιλάτε κι εγώ δεν ξέρω τι να κάνω. Αυτά που λέτε με
τρελαίνουν και θα ήθελα μ' όλη μου την ψυχή να τα πιστέψω. Αλλά μ'
έχουνε μάθει από μικρή να μη δίνω σημασία στα λόγια των αυλικών,
που κυνηγάνε να γευτούν τις χάρες των κοριτσιών.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Με βάζεις κι εμένα μ' εκείνους;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Α, πα, πα! Εκείνοι από κει, αυτός από δω!

ΣΑΡΛΟΤ
Ξέρετε, κύριε, εμείς οι φτωχές έχουμε μόνη προίκα την τιμή μας. Και,
καλύτερα να πεθάνω παρά να χάσω τσάμπα τη μόνη προίκα μου.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μ' έχεις για τόσο μαυρόψυχο; Ν' ατιμάσω ένα πλάσμα σαν κι εσένα και
μετά να τ' αφήσω; Δείχνω τέτοιος άνθρωπος; Ε, όχι, δεν δείχνω! Και η
συνείδηση μου δεν μ' αφήνει. Εγώ, Σαρλότ, σ' αγάπησα τίμια κι
ειλικρινά. Θες και παραπάνω απόδειξη πως μόνος σκοπός μου είναι να
σε παντρευτώ; Να: ο άνθρωπος που βλέπεις γίνεται μάρτυρας ότι σου
δίνω υπόσχεση.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ναι, ναι, μείνε ήσυχη. Θα σε παντρευτεί όσες φορές θέλεις.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αχ, Σαρλότ, δεν με ξέρεις ακόμα καλά. Γι' αυτό με αδικείς και με βάζεις
μαζί με τους άλλους. Αν υπάρχουν άθλιοι άντρες στον κόσμο και
θέλουν να ξεγελάσουν τις κοπέλες, εμένα μη με λογαριάζεις ίδιον μ'
αυτούς και μην έχεις αμφιβολίες για την ειλικρίνεια μου. Άλλωστε, εσύ
δεν πρέπει να φοβάσαι: οι τόσο όμορφες δεν κινδυνεύουν να τις
ξεγελάσει κανένας. Και, ειδικά εγώ, καλύτερα να ρίξω στην καρδιά μου
χίλιες μαχαιριές παρά να σε προδώσω.

ΣΑΡΛΟΤ
Θεέ μου, δεν ξέρω αν λέτε ψέματα ή αλήθεια, 

όμως θέλω πολύ να σας πιστέψω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Άμα με πιστέψεις, σίγουρα θα καταλάβεις πως έχω δίκιο. Λοιπόν, σου
ξαναλέω την υπόσχεση που σου έδωσα. Δεν δέχεσαι; Δεν θέλεις να
γίνεις γυναίκα μου;

ΣΑΡΛΟΤ
Εγώ θέλω, αλλά πρέπει να θέλει κι η θειά μου.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αφού εσύ θέλεις, δώσε μου το χέρι σου.

ΣΑΡΛΟΤ
Να σας το δώσω, κύριε, αλλά κι εσείς μη με γελάσετε. Θα 'ναι 

μεγάλη αμαρτία, αφού βλέπετε πόση εμπιστοσύνη σας δείχνω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μα, αμφιβάλλεις ακόμα για την ειλικρίνεια μου; 

Θες να σου ορκιστώ; Ο Ουρανός να με...

ΣΑΡΛΟΤ
Αχ, όχι, μην ορκίζεστε, σας πιστεύω.

ΝΤΟΝ ΖΟΪΑΝ
Ωραία. Δώσε μου ένα φιλάκι για αρραβώνα.

ΣΑΡΛΟΤ
Α, κύριε, περιμένετε να παντρευτούμε πρώτα, και μετά σας δίνω όσα φιλάκια θέλετε.

ΝΤΟΝ ΖΟΪΑΝ
Αφού το θέλεις έτσι, όμορφη Σαρλότ, έτσι θα γίνει. Δώσε μου μόνο το
χεράκι σου, με χίλια φιλιά να σου δείξω την αγαλλίαση της ψυχής μου.

Σ Κ Η Ν Η 3

ΣΚΗΝΗ 3
(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ, Πιερρό, Σαρλότ)

ΠΙΕΡΡΟ
(Μπαίνει ανάμεσα τους και σπρώχνει τον Ντον Ζουάν) 

Συγγνώμη, κύριε, παραμερίστε πιο πέρα, κύριε. 

Πολύ θερμός γίνατε, κύριε — μήπως έχετε πυρετό;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Σπρώχνει άγρια τον Πιερρό) Ποιος είν' αυτός ο αναιδέστατος;

ΠΙΕΡΡΟ
Είπα, πιο πέρα και μην πασπατεύετε χαϊδευτικά τις αρραβωνιαστικιές των αλλωνών!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Συνεχίζει να τον σπρώχνει) Ουφ, κακός μπελάς μας βρήκε!

ΠΙΕΡΡΟ
Τι διάολο; Δεν σπρώχνουν έτσι τον κόσμο!

ΣΑΡΛΟΤ
(Τραβάει τον Πιερρό από το χέρι) Έλα, Πιερρό, άσ' τονε να κάνει ό,τι θέλει.

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι, δεν θα κάνει αυτό που θέλει, γιατί δεν θέλω εγώ!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Α!

ΠΙΕΡΡΟ
Τι, δηλαδή, επειδή είσαστε αριστοκράτης κι ευγενής, νομίζετε ότι
μπορείτε να χερουκλώνετε τις μνηστές μας; Να πάτε στις δικές σας!

ΝΤΟΝ ZOΥAN
Ε;

ΠΙΕΡΡΟ
Έξι και ξερός! (Ο Ντον Ζουάν του δίνει σφαλιάρα) Τώρα, γιατί βαράτε;
(Άλλη σφαλιάρα) Γαμώτο μου! Αυτό είναι το ευχαριστώ, 

Έπρεπε να σας αφήσω να πνιγείτε και να πεθάνετε!

Σ Κ Η Ν Η 3

ΣΑΡΛΟΤ
Πιερρό μου, μη θυμώνεις.

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι θα θυμώσω! Κι εσύ, βρομιάρα, κάθεσαι και σε χουφτώνει!

ΣΑΡΛΟΤ
Όχι, Πιερρό, άδικα θυμώνεις. Ο κύριος θέλει να με παντρευτεί.

ΠΙΕΡΡΟ
Πώς θα σε παντρευτεί; Αφού είσαι λογοδοσμένη κι αρραβωνιασμένη μ' εμένα.

ΣΑΡΛΟΤ
Δεν πειράζει. Αχ, Πιερρό, δεν θα χαρείς που θα με δεις κυρία;

ΠΙΕΡΡΟ
Όχι, ρε διάολε, δεν θα χαρώ. Καλύτερα να σε δω νεκρή και πεθαμένη, παρά στην αγκαλιά άλλου.

ΣΑΡΛΟΤ
Έλα, βρε Πιερρό, μη στενοχωριέσαι. Άμα γίνω κυρία, θα σ' έχω για τα θελήματα, θα μας φέρνεις στο σπίτι βούτυρο και τυρί.

ΠΙΕΡΡΟ
Τίποτα δεν θα φέρνω, ακόμα κι αν πληρώνομαι διπλά. Έτσι, ε; 

Κάθεσαι και πιστεύεις τα παραμύθια και τους μύθους που σου λέει
αυτός! Που ο διάολος να τον πάρει! Εγώ φταίω που έτρεξα και
βιάστηκα να τον βγάλω απ' το νερό. Εκεί έπρεπε να τον αφήσω και να
του δώσω και μια στο κεφάλι με το κουπί να πάει στον πάτο της θάλασσας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Πλησιάζει τον Πιερρό να τον χτυπήσει ξανά) Τι είπες; Για ξαναπές το!

ΠΙΕΡΡΟ
(Κρύβεται πίσω από τη Σαρλότ) Ναι, αυτό έπρεπε να κάνω. Και το λέω γιατί δεν φοβάμαι κανέναν.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Πηγαίνει στη μεριά όπου είναι ο Πιερρό) Θα σου δείξω εγώ!

Σ Κ Η Ν Η 3

ΠΙΕΡΡΟ
(Πηγαίνει από την άλλη μεριά της Σαρλότ) Ούτε φοβάμαι, ούτε σκιάζομαι.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Τρέχει πίσω από τον Πιερρό) Τώρα θα δεις!

ΠΙΕΡΡΟ

(Κρύβεται πάλι πίσω από τη Σαρλότ) Έχω γνωρίσει πιο νταήδες από σας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Έτσι και σε πιάσω...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Κύριε, αφήστε τον, τον κακομοίρη. Αμαρτία που τον χτυπάτε. 

Κι εσύ, μικρέ, βούλωσ' το και τράβα στη δουλειά σου.

ΠΙΕΡΡΟ
(Περνάει μπροστά από τον Σγκαναρέλ και λέει περήφανα στον Ντον
Ζουάν) Εμείς θα λογαριαστούμε αργότερα κανονικά και όπως τρέπει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Ξηκώνει το χέρι, ο Πιερρό σκύβει, τη σφαλιάρα εισπράττει ο Σγκαναρέλ)
Για να μάθεις!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Κοιτάζοντας τον Πιερρό, που έχει σκύψει) Π' ανάθεμα σε, ηλίθιε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στον Σγκαναρέλ) Να τι παθαίνει όποιος μπαίνει στη μέση.

ΠΙΕΡΡΟ
Παλιάνθρωποι! Γαϊδούρια! Θα τα πω όλα στη θειά της!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Επιτέλους, θα γίνω ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος στον κόσμο! 

Ω Σαρλότ, τι ηδονές μας περιμένουν όταν γίνεις δικιά μου...

ΣΚΗΝΗ 4

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ, Σαρλότ, Ματουρίν)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Βλέπει τη Ματουρίν) Ωχ! Ωχ!

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
(Στον Ντον Ζουάν) Καλέ, τι κάνετε εκεί με τη Σαρλότ; Της πουλάτε κι αυτηνής αγάπες;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Ματουρίν) Όχι δα! Το αντίθετο! Αυτή θέλει να γίνει γυναίκα μου, κι εγώ της εξηγώ πως έχω δώσει λόγο σ' εσένα.

ΣΑΡΛΟΤ
(Στον Ντον Ζουάν) Τι θέλει η Ματουρίν;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ

(Στη Σαρλότ) Ζηλεύει, λέει, που μιλάω μαζί σου. Θέλει να την
παντρευτώ, κι εγώ της λέω πως έχω δώσει λόγο σ' εσένα.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Τι; Άκου, Σαρλότ...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Ματουρίν) Άδικος κόπος ό,τι και να της πεις. Άμα αυτή βάλει κάτι στο μυαλό της...

ΣΑΡΛΟΤ
Άκου, Ματουρίν...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Σαρλότ) Άδικος κόπος ό,τι και να της πεις. Άμα αυτή βάλει κάτι στο μυαλό της...

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Μήπως...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Ματουρίν) Μάταιο να προσπαθήσεις να τη λογικέψεις.

ΣΑΡΛΟΤ
θα ήθελα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Σαρλότ) Είναι πεισματάρα σαν μουλάρα.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Μα την αλήθεια...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Ματουρίν) Μην της μιλάς, είναι παλαβή.

ΣΑΡΛΟΤ
Νομίζω...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Σαρλότ) Μην της μιλάς, είναι τρελή για δέσιμο.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Μα, πρέπει να της μιλήσω.

ΣΑΡΛΟΤ
Θέλω να μάθω τι ιδέα της καρφώθηκε.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Ορίστε; (Στη Ματουρίν) Σίγουρα θα σου πει ότι της έταξα γάμο.

ΣΑΡΛΟΤ 

Εγώ...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Σαρλότ) Σίγουρα θα σου πει ότι της ζήτησα να γίνει γυναίκα μου.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
(Στη Σαρλότ) Για να σου πω εσένα! Δεν είναι ωραίο να τρέχεις πίσω από τους άντρες των αλλωνών.

ΣΑΡΛΟΤ
(Στη Ματουρίν) Ούτε είναι σωστό να ζηλεύεις που μου μιλάει ο κύριος.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Αυτός ο κύριος που λες, εμένα είδε πρώτη.

ΣΑΡΛΟΤ
Ε, και; Εμένα με είδε δεύτερη, έκανε τη σύγκριση και μου 'ταξε γάμο.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Ματουρίν) Τα βλέπεις που σου τα 'λεγα;

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Συγγνώμη, σ' εμένα έταξε γάμο, όχι σ' εσένα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Σαρλότ) Σωστά δεν σου τα είπα;

ΣΑΡΛΟΤ
Δεν ξέρεις τι λες. Σ' εμένα έταξε γάμο!

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Πού τα πουλάς αυτά; Σ' εμένα!

ΣΑΡΛΟΤ
Να τος, εδώ είναι: ρώτα τον και θα δεις πως έχω δίκιο.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Εσύ ρώτα τον, να δεις ποια λέει αλήθεια.

ΣΑΡΛΟΤ
Κύριε, της τάξατε πως θα την παντρευτείτε;

ΝΤΟΝ ZΟΥAN
(Στη Σαρλότ) Κοροϊδεύεις;

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Κύριε, της τάξατε πως θα γίνετε άντρας της;

ΝΤΟΝ ZΟΥAN
(Στη Ματουρίν) Μιλάς σοβαρά;

ΣΑΡΛΟΤ
Ακούσατε τι λέει;

ΝΤΟΝ ZΟΥAN
(Στη Σαρλότ) Άσ' τηνε να λέει ό,τι θέλει.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Ακούσατε τι υποστηρίζει;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Ματουρίν) Άσ' τηνε να υποστηρίζει ό,τι θέλει.

ΣΑΡΛΟΤ
Όχι, όχι, θέλω να μάθω την αλήθεια.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Όχι, όχι, θέλω να ξεκαθαρίσω τα πράματα.

ΣΑΡΛΟΤ
Να δεις, Ματουρίν, που ο κύριος θα σε βγάλει ψεύτρα.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Να δεις, Σαρλότ, που ο κύριος θα σε ξεμπροστιάσει.

ΣΑΡΛΟΤ
Κύριε, σας παρακαλώ, πείτε τι συμβαίνει.

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Κύριε, σας παρακαλώ, πείτε ποια λέει αλήθεια.

ΣΑΡΛΟΤ
(Στη Ματουρίν) Άκου τώρα!

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
(Στη Σαρλότ) Εσύ άκου τώρα!

ΣΑΡΛΟΤ
Μιλήστε, κύριε!

ΜΑΤΟΥΡΙΝ
Ε, ναι, μιλήστε, κύριε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Αμήχανος, απευθύνεται και στις 8ύο) Να μιλήσω... Και οι δυο λέτε πως
σας έταξα να σας παντρευτώ. Αλλά, αφού κάθε μία ξέρει ποια είναι η
αλήθεια, δεν χρειάζεται να δώσω εγώ εξηγήσεις. Τα ίδια και τα ίδια θα
ξαναλέμε; Αυτή που πραγματικά της έταξα γάμο, πρέπει να έχει τη
δύναμη μέσα της και να λέει την άλλη τρελή. Αυτή που πραγματικά της
έταξα γάμο πρέπει να είναι σίγουρη πως εγώ κρατάω το λόγο μου. Οι
πολλές κουβέντες δεν έχουν σημασία, το αποτέλεσμα μετράει. Όταν θα
έρθει η ώρα, θα παντρευτώ κι όλος ο κόσμος θα μάθει ποια έχω στην
καρδιά μου. (Στη Ματουρίν) Ασ τηνε να πιστεύει ό,τι θέλει. (Στη Σαρλότ)
Άσ' τηνε να φαντάζεται ό,τι θέλει. (Στη Ματουρίν) Σε λατρεύω. (Στη
Σαρλότ) Είμαι δικός σου. (Στη Ματουρίν) Είσαι η πιο ωραία γυναίκα του
κόσμου. (Στη Σαρλότ) Όλες οι άλλες είναι άσχημες μπροστά σου. (Προς
τις δύο) Συγγνώμη, έχω κάτι εκκρεμότητες να ρυθμίσω. Σε λίγο θα είμαι
πίσω.

ΣΑΡΛΟΤ
(Στη Ματουρίν) Μου αρκεί ότι μ' αγαπάει.

ΜΑΤΟΓΡΙΝ
(Στη Σαρλότ) Μου αρκεί ότι θα με παντρευτεί.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αχ, κακομοίρες και οι δύο, σας λυπάμαι για την αθωότητα σας.
Κυνηγάτε τη δυστυχία σας, κι αυτό δεν θα το αντέξω. Ακούστε με κι οι
δύο: μην πιστεύετε στα ψέματα που σας λέει, μείνετε στο χωριό σας
και στην ησυχία σας...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Επιστρέφει) Μα, γιατί καθυστερεί πίσω ο Σγκαναρέλ;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
...Γιατί ο αφέντης μου είναι απατεώνας. Το μόνο που ζητάει είναι να
σας αποπλανήσει, όπως το έχει κάνει με τόσες άλλες. Αυτός είν'
επαγγελματίας γαμπρός, και όταν... (Με την άκρη του ματιού του βλέπει
τον Ντον Ζουάν) ...Όταν ακούσετε να λέγονται τέτοια ψέματα γι' αυτόν,
τσακιστέ όποιον τα είπε. Ο αφέντης μου δεν είναι καθόλου απατεώνας
και δεν ζητάει καθόλου να σας αποπλανήσει, γιατί δεν είναι
επαγγελματίας γαμπρός και... Α, να τος! Ρωτήστε και τον ίδιο.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μάλιστα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αχ, αφεντικό, ο κόσμος είναι γεμάτος φαρμακόγλωσσες, κι εγώ τους
λέω πως, αν ακούσουνε συκοφαντίες, να βάλουνε στη θέση τους
όποιον τις λέει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σγκαναρέλ!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Στη Σαρλότ και στη Ματουρίν) Για να καταλάβετε πόσο κύριος είναι 

ο κύριος μου, σας λέω πως σας το εγγυώμαι εγώ.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Επιτέλους!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όμως, αν κάποιοι κακοπροαίρετοι...

ΣΚΗΝΗ 5

(Ντον Ζουάν, Λαραμέ, Σαρλότ, Ματουρίν, Σγκαναρέλ)

ΛΑΡΑΜΕ
Κύριε, άσχημα τα νέα. Το κλίμα εδώ δεν σας σηκώνει.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ Ναι, ε;

ΛAPAME
Μάλιστα. Δώδεκα άντρες μ' άλογα σας ψάχνουν και, όπου να 'ναι,
φτάνουν εδώ. Δεν ξέρω πώς κατάφεραν να σας ακολουθήσουν. Και
πριν λίγο άκουσα να ρωτάν ένα χωριάτη αν σας είχε δει. Φύγετε, κύριε
μου, φύγετε από δω: κινδυνεύετε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στη Σαρλότ και στη Ματουρίν) Μια επείγουσα υπόθεση με αναγκάζει
να φύγω. Αλλά εσείς να θυμάστε, παρακαλώ, το λόγο που σας έδωσα.
Μέχρι αύριο το βράδυ θα έχετε νέα μου. (Βγαίνουν η Σαρλότ και η
Ματουρίν) Ο αγώνας που με περιμένει είναι άνισος, γι' αυτό σκέφτηκα
ένα τέχνασμα που θα με γλιτώσει από τη συμφορά που με κυνηγάει.
Σγκαναρέλ, θα βάλεις εσύ τα ρούχα μου κι εγώ...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Θ' αστειεύεστε, κύριε. Δηλαδή, να σκοτώσουν εμένα, που θα φοράω τα ρούχα σας; Ε, όχι δα!

Ν Τ Ο Ν ΖΟΥΑΝ
Άσε τα λόγια. Σου κάνω και τιμή: ευτυχισμένος ο υπηρέτης που πεθαίνει αντί για τον αφέντη του.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Σας ευχαριστώ για την τιμή και για την ευτυχία. (Μόνος) Ουρανέ, άμα
είναι να πεθάνω, κάνε μου να πεθάνω σαν εγώ κι όχι σαν άλλος!

Complete Works of Molière), with an introduction by Jules Janin. 

[F. de P. Mellado, Paris, 1868]. Artist Unknown. (Photo by 

The Print Collector/Heritage Images via Getty Images)

Τ Ρ Ι Τ Η   Π Ρ Α Ξ Η

(Δάσος κοντά στη θάλασσα)

Σ Κ Η Ν Η 1

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα την πίστη μου, κύριε, εγώ είχα δίκιο. Η ιδέα που είχατε εσείς δεν
ήτανε καλή, ενώ αυτό που σκέφτηκα εγώ ήταν καλύτερο. Αδύνατο να
μας αναγνωρίσουν τώρα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ναι, αγνώριστος είσαι. Πού πήγες και ξετρύπωσες αυτά τα γελοία ρούχα;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Είναι ενός γέρου γιατρού, που τα 'χε βάλει ενέχυρο. Πλήρωσα για να τα
πάρω! Και να δείτε, αφεντικό, μόλις τα φόρεσα με είδαν όλοι γι' άτομο
σεβαστό: απ' όπου περάσω με χαιρετάνε και μου ζητάνε τη γνώμη μου,
λες κι είμαι κανονικός γιατρός.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μη μου πεις!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Σας λέω! Πέντε-έξι χωριάτες και χωριάτισσες με είδαν να περνάω 

και τρέξανε να με ρωτήσουν για διάφορες αρρώστιες.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τους είπες ότι δεν έχεις ιδέα;

ΓΚΑΝΑΡΕΛ
Εγώ; Όχι, βέβαια. Τίμησα τα ρούχα που φοράω! Τους εξέτασα έναν-έναν και τους έγραψα και συνταγές.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Να πάρουν φάρμακα; Τι φάρμακα;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Α, ό,τι μου ερχόταν στο μυαλό. Και να δείτε, αφεντικό, που μπορεί να έρθουν και να μ' ευχαριστήσουν που γιατρεύτηκαν.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σωστά. Γιατί να μην έχεις κι εσύ τα ίδια προνόμια με τους άλλους
γιατρούς; Σάμπως εκείνοι γιατρεύουνε καλύτερα τους αρρώστους;
Ψέματα λένε, αέρα κοπανιστό πουλάνε και, αν κατά τύχη γιατρευτεί ο
άρρωστος, εισπράττουνε και δόξα. Μπορεί η εύνοια της τύχης και η
δύναμη της φύσης να γιατρέψουν κάναν άρρωστο και να επωφεληθείς εσύ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αφεντικό, ξέρω πως δεν σέβεστε τίποτα — αλλά, ούτε την ιατρική;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Γιατί όχι; Η ιατρική είναι μια από τις μεγαλύτερες απάτες της ανθρωπότητας.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Τι, δηλαδή; Δεν πιστεύετε ούτε στο καθάρσιο ούτε στο εμετικό κρασί;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Γιατί να πιστεύω;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Η ασέβεια σας δεν έχει όρια. Μα, δεν ξέρετε ότι τώρα τελευταία το
εμετικό κρασί κάνει θραύση; Τα θαύματα του τα παραδέχονται και τα
πιο δύσπιστα μυαλά. Εγώ, πριν από τρεις βδομάδες, είδα κάτι κι
έμεινα με το στόμα ανοιχτό.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Για λέγε.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ήτανε κάποιος βαριά άρρωστος μια βδομάδα και δεν του έβγαινε η
ψυχή. Κανένα φάρμακο δεν τον έπιανε. Και, τέλος, οι γιατροί
σκεφτήκανε το εμετικό κρασί.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Και γλίτωσε;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ακριβώς! Πέθανε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Έγινε αυτό που έπρεπε.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ακριβώς. Έξι μέρες προσπαθούσε να πεθάνει, αλλά τίποτα. Και με το εμετικό κρασί, μπαμ και κάτω! Τι καλύτερο;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σαν να 'χεις δίκιο.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όμως, ας αφήσουμε την ιατρική, μιας και δεν την πιστεύετε, και ας
μιλήσουμε γι' άλλα. Γιατί μ' αυτά τα ρούχα νιώθω σοφός και θέλω να
κουβεντιάσω μαζί σας. Εσείς μου το 'χετε πει: Σγκαναρέλ, σου
επιτρέπω να συζητάς μαζί μου, αλλά σου απαγορεύω να διαφωνείς.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Άντε,λέγε.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Να, θέλω να μου πείτε τι σκέφτεστε πραγματικά. Είναι δυνατόν 

να μην πιστεύετε καθόλου, μα καθόλου στον Ουρανό;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Παρακάτω.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δηλαδή, δεν πιστεύετε. Είναι δυνατόν να μην πιστεύετε καθόλου, μα καθόλου στην Κόλαση;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Ε...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δηλαδή, ούτε σ' αυτήν. Και στο διάβολο; Ναι ή όχι;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Σίγουρα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Πάλι τα ίδια. Σε τίποτα! Και στην άλλη ζωή;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ω, στην άλλη ζωή!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Α, εσείς δεν αλλάζετε με τίποτα ιδέες! Μα, επιτέλους, επειδή καθένας
πρέπει να πιστεύει σε κάτι, εσείς πιστεύετε σε κάτι;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Βεβαίως.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ 

Σε τι;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σε τι πιστεύω;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ 

Ναι.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πιστεύω πως δύο και δύο κάνουν τέσσερα, τέσσερα και τέσσερα κάνουν οχτώ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
ωραία πίστη! Δηλαδή, εσάς θρησκεία σας είναι η αριθμητική. Παράξενες
τρέλες μπαίνουν στα μυαλά των ανθρώπων και, φυσικά, όσο
περισσότερο μελετάς, τόσο λιγότερο μυαλό σου μένει. Εγώ, αφεντικό,
δόξα τω Θεώ, δεν είμαι διαβασμένος σαν κι εσάς και κανένας δεν
μπορεί να παινευτεί πως μου έχει μάθει κάτι. Όμως, με το μικρό μου το
μυαλό και με την αδούλευτη μου κρίση βλέπω τα πράματα καλύτερα
απ' όσο τα σοφά βιβλία και καταλαβαίνω πως ο ορατός μας κόσμος
δεν είναι μανιτάρι που ξεφύτρωσε μόνο του κάποια νύχτα. Ποιος έκανε
αυτά τα δέντρα, τα βράχια, τη γη που μας αντέχει και τον ουρανό που
μας σκεπάζει; Μόνα τους φτιάχτηκαν όλα; Παράδειγμα, ο εαυτός σας:
μόνος σας φτιαχτήκατε; Δεν γκάστρωσε ο πατέρας σας τη μάνα σας
για να σας γεννήσει; Βλέπετε τα όργανα του ανθρώπου και δεν
θαυμάζετε πόσο σοφά συναρμόζουν το ένα στ' άλλο και απαρτίζουν τη
μηχανή του σώματος; Νεύρα και κόκαλα και φλέβες κι αρτηρίες και
πνεύμονες, καρδιά, συκώτι, όλα... Ω, σταματήστε με, επιτέλους, δεν
μπορώ να συζητάω άμα δεν με διακόπτουν. Ξέρω τι κάνετε, μένετε
μουγκός επίτηδες για να μιλάω μόνος μου!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Περιμένω να ολοκληρώσεις το συλλογισμό σου.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Με δυο λόγια, ο συλλογισμός μου δείχνει ότι μέσα στον άνθρωπο
υπάρχει κάτι θαυμαστό που όλοι οι σοφοί δεν μπορούν να εξηγήσουν.
Δεν είναι θαυμάσιο, αφεντικό, που τώρα υπάρχω και βρίσκομαι εδώ κι
έχω ένα πράμα μέσα στο κεφάλι μου, που σκέφτεται χίλια δυο την ίδια
στιγμή και συντονίζει ταυτόχρονα όλο το κεφάλι μου, χαρίζοντας μου
τη δυνατότητα να χτυπάω τα χέρια, να σηκώνω τα μπράτσα, να
πηγαίνω το βλέμμα στη γη ή στον ουρανό, να στριφογυρίζω, να πέφτω κάτω...
(Στριφογυρίζει και πέφτει κάτω)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ορίστε: ο συλλογισμός σου σ' έκανε να φας τα μούτρα σου!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Να πάρει η ευχή! Εγώ φταίω που συζητάω μαζί σας. Ας πιστεύετε ό,τι θέλετε. Πολύ που με νοιάζει αν πάτε στην κόλαση!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Με τη φλυαρία σου χάσαμε το δρόμο. Για ρώτα εκείνον εκεί από πού να πάμε.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Καλέ! Φίλε! Άνθρωπε! Να ρωτήσω κάτι, Αν δεν σε πειράζει;

ΣΚΗΝΗ 2

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ, Φτωχός)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Από πού πάμε για την πόλη;

ΦΤΩΧΟΣ
Πάρτε το μονοπάτι, στρίψτε δεξιά, βγείτε από το δάσος και θα τη δείτε. Αλλά, το νου σας, εδώ τριγυρνάνε ληστές.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σ' ευχαριστώ, άνθρωπε μου.

ΦΤΩΧΟΣ
MΙΑ βοήθεια, κύριε, ό,τι έχετε ευχαρίστηση.

ΝΤΟΝ ΖΗΤΑ
Α, έτσι! Από συμφέρον μας απάντησες!

ΦΤΩΧΟΣ
Φτωχός είμαι, άρχοντα μου, και δέκα χρόνια ζω σ' αυτό το δάσος ερημίτης. Δώστε μου κάτι κι εγώ θα κάνω προσευχή στο Θεό να σας χαρίζει όλα τ' αγαθά.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Άσε την προσευχή για μας και παρακαλά το Θεό να στείλει κάνα ρούχο για εσένα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Στον Φτωχό) Άσε να λέει ο κύριος μου. Αυτός πιστεύει μόνο στο δύο και δύο κάνουν τέσσερα, τέσσερα και τέσσερα κάνουν οχτώ.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Και πώς περνάς τον καιρό σου εδώ, ολομόναχος μέσα σ' όλη αυτή την πρασινάδα;

ΦΤΩΧΌΣ
Προσεύχομαι όλη μέρα στον Ουρανό για την ευημερία αυτών που μου δίνουν ελεημοσύνη.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Άρα έχεις ό,τι σου χρειάζεται.

ΦΤΩΧΌΣ
Όχι, κύριε μου, η φτώχεια μου δεν περιγράφεται.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αποκλείεται. Αφού παρακαλάς όλη μέρα τον Ουρανό, δεν μπορεί να μη σου στέλνει ό,τι ζητάς.

ΦΤΩΧΌΣ
Κι όμως, κύριε μου, συχνά δεν έχω ούτε ξεροκόμματο να βάλω στο στόμια μου.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αυτό σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά με τις προσευχές σου. Λοιπόν,
άκου πρόταση: αν βλαστημήσεις, σου δίνω ένα χρυσό λουδοβίκιο.

ΦΤΩΧΟΣ
Αχ, κύριε, πώς να κάνω τέτοια αμαρτία;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι να σου πω! Πάντως, να το το λουδοβίκιο! (Το κρατάει στην παλάμη του) Αλλά πρώτα θα βλαστημήσεις.

ΦΤΩΧΟΣ
Κύριε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Είπαμε: λες-παίρνεις, δεν λες-δεν παίρνεις.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μωρέ, πες μια βλαστήμια. Σιγά το πράμα!

ΝΤΟΝ ZΟΥAN
Να εδώ το έχω. Μια βλαστήμια. Μόνο!

ΦΤΩΧΟΣ
Όχι, κύριε μου. Καλύτερα να πεθάνω από την πείνα.

ΝΤΟΝ ZΟΥAN
Άντε, πάρ' το! Όχι γιατί τ' αξίζεις, αλλά γιατί εγώ αγαπώ όλη την
ανθρωπότητα. Μα, τι βλέπω εκεί; Τρεις άντρες έχουν επιτεθεί σε έναν
μόνο του! Ο αγώνας παραείναι άνισος. Αυτή την ανανδρία δεν τη δέχομαι.

ΣΚΗΝΗ 3

(Ντον Ζουάν, Ντον Κάρλος, Σγχανaρέλ)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Τι λύσσα το έπιασε τ' αφεντικό μου να πάει να χωθεί μέσα στον καβγά; Κι όμως, άξιζε τον κόπο: βοήθησε αυτόν που ήταν μόνος του κι οι τρεις το βάλανε στα πόδια.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
(Με το σπαθί στο χέρι) Έτσι που τους βλέπω να φεύγουν τρέχοντας, καταλαβαίνω πόσο πολύτιμη ήταν η βοήθεια σας. Κύριε, σας είμαι ευγνώμων για τη γενναία πράξη σας και...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Μπαίνει με το σπαθί στο χέρι) Έκανα, κύριε, αυτό που κι εσείς θα κάνατε στη θέση μου. Ήτανε ζήτημα τιμής δικής μου. Αν δεν εμπόδιζα αυτούς τους αλήτες, θα ήταν σαν να γινόμουν συνεργός τους... Μα, τι έγινε, πώς πέσατε στα χέρια τους;

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Κάπως χωρίστηκα από τον αδελφό μου και τη συνοδεία μας και χάθηκα στο δάσος. Άρχισα να τους ψάχνω και τυχαία έπεσα πάνω σε τούτους τους ληστές, που μου σκοτώσανε το άλογο και θα σκοτώνανε κι εμένα, εάν η ανδρεία σας δεν μ' έσωζε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πηγαίνετε στην πόλη;

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Ναι, αλλά όχι για να μπούμε μέσα. Ο αδελφός μου κι εγώ έχουμε μια δυσάρεστη ιστορία, απ' αυτές που μας υπόχρεο)-νουν να υπακούσουμε στον αυστηρό νόμο της τιμής. Αυτά τα πράγματα δεν έχουνε ποτέ καλό τέλος. Γιατί, αν γλιτώσεις τη ζωή σου, πρέπει να αυτοεξοριστείς. Ω, ναι, είναι σκληρή η μοίρα του ευπατρίδη: δεν αρκεί να ζει ο ίδιος με εντιμότητα και φρόνηση, γιατί η ησυχία του εξαρτιέται και από τη διαγωγή των άλλων. Άμα κάποιος αναιδής σε προσβάλει και σε βγάλει από την ηρεμία σου, η τιμή σου απαιτεί να πάρεις εκδίκηση.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Η θέση μας ως ευγενών μας παρέχει κι ένα προνόμιο: να βάλουμε στην ίδια δύσκολη θέση και στον ίδιο κίνδυνο εκείνον του τόλμησε να μας προσβάλει... Θα ήταν αδιακρισία μου να ρωτήσω τι σας συνέβη;

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Εκεί που έχει φτάσει το πράγμα, δεν μπορώ να το κρατήσω μυστικό. Η τιμή μιας δεν μας επιτρέπει να κρύβουμε τη ντροπή μας, αντίθετα, μας επιβάλλει να πάρουμε εκδίκηση με τρόπο που να γίνει γνωστός σε όλους. Κύριε, η προσβολή έγινε στην αδελφή μας: κάποιος την ξελόγιασε και την άρπαξε από το μοναστήρι όπου βρισκότανε κλεισμένη. Ο δράστης λέγεται Ντον Ζουάν Τενόριο και είναι γιος του Ντον Λουί Τενόριο. Τον ψάχνουμε αρκετές ημέρες και, τελικά, σήμερα το πρωί μάθαμε από κάποιον υπηρέτη πως τριγυρίζει έφιππος με την ακολουθία του σε τούτα εδώ τα μέρη. Τον ψάξαμε, αλλά στάθηκε αδύνατο να τονε βρούμε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Τον ξέρετε προσωπικά αυτόν τον Ντον Ζουάν;

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Όχι, δεν τον έχω δει ποτέ μου, αλλά μου τον έχει περιγράψει ο αδελφός μου. Γι' αυτόν ακούγονται πολλά, πως η ζωή του...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Κύριε, σταματήστε, παρακαλώ. Ο Ντον Ζοιάν είναι φίλος μου και θεωρώ άνανδρο ν' ακούω να τον κακολογούν.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Το σέβομαι, κύριε, και δεν λέω τίποτα παραπάνω. Μου σώσατε τη ζωή και πρέπει να μην πω τίποτα για κάποιον που γνωρίζετε αφού, ό,τι πω, θα είναι άσχημο. Αλλά, όσο και φίλο να τον έχετε, ελπίζω πως δεν εγκρίνετε την πράξη του και δεν θεωρείτε λάθος πως εμείς οφείλουμε να πάρουμε εκδίκηση.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Αντίθετα, συμφωνώ μ' αυτά που λέτε και θα σας απαλλάξω, αν θέλετε, από κόπους περιττούς. Αφού, έτσι κι αλλιώς, είμαι φίλος του Ντον Ζουάν και αφού, έτσι κι αλλιώς, πιστεύω πως δεν πρέπει να προσβάλλει ευπατρίδες, αναλαμβάνω εγώ να μεσολαβήσω για να λάβετε ικανοποίηση.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Ικανοποίηση σε τέτοια προσβολή; Ποια;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Αυτήν που θ' απαιτήσει η τιμή σας. Και για να σας απαλλάξω από τον κόπο να τον ψάχνετε, αναλαμβάνω να σας τον φέρω στον τόπο και στην ώρα που θα ορίσετε εσείς.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Ω κύριε, η ελπίδα αυτή είναι πολύ γλυκιά για την καρδιά μου που τόσο τη βαραίνει η προσβολή. Όμως, ήδη σας χρωστάω τη ζωή μου, δεν θα ήθελα να σας επιβαρύνω και μ' αυτό που με βασανίζει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Ο Ντον Ζουάν είναι τόσο φίλος μου που, άμα τον προκαλέσουν σε ξιφομαχία, θα είμαι σίγουρα δίπλα του. Γι' αυτό, μπαίνω εγγυητής εκ μέρους του: πείτε μου πού και πότε, κι ο Ντον Ζουάν θα έρθει ν' αναλάβει τις ευθύνες του.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Σκληρή μού δείχνεται η μοίρα: από τη μια σας χρωστάω τη ζωή μου κι από την άλλη ο Ντον Ζουάν είναι φίλος σας!

ΣΚΗΝΗ 4

(Ντον Αλόνσο, Ντον Κάρλος, Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Πηγαίνετε να ποτίσετε τ' άλογα και μετά ελάτε να με βρείτε. Θέλω να περπατήσω λίγο. Μη χειρότερα! Τι είν' αυτό που βλέπω; Αδελφέ μου, κάθεσαι και συζητάς με το θανάσιμο εχθρό μας;

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Θανάσιμο εχθρό μας;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ (Κάνει πίσω μερικά βήματα και πιάνει αγέρωχα τη λαβή του σπαθιού του) Ναι, κύριε, εγώ είμαι ο Ντον Ζουάν! Δεν θα κρύψω τ' όνομα μου επειδή εσείς είστε πολλοί!

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Προδότη, θα πεθάνεις! Θα...
(Ο Σγκαναρέλ τρέχει και κρύβεται)

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Αδελφέ μου, στάσου! Σ' αυτό τον άνθρωπο χρωστάω τη ζωή μου. Αν το χέρι του δεν μου έδινε βοήθεια, θα με σκότωναν οι ληστές που μ' είχανε περικυκλώσει.

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Και είναι λόγος αυτός να ανακόψει την εκδίκηση μας; Όσες υπηρεσίες και να προσφέρει ένα χέρι εχθρικό, είναι ανάξιες να δεσμεύσουν την ψυχή μας. Εάν ζυγίσουμε την υποχρέωση που του έχεις με την προσβολή που μας έκανε, η ευγνωμοσύνη σου είναι μηδαμινή μπροστά στο κακό που μας προκάλεσε. Η τιμή είναι πολυτιμότερη απ' τη ζωή, άρα δεν χρωστάς τίποτα σ' αυτόν που σου έσωσε τη ζωή ενώ πρώτα σου είχε σπιλώσει την τιμή.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Αδελφέ μου, ξέρω καλά ότι ο ευπατρίδης πρέπει να ξεχωρίζει μέσα του τα πράγματα. Αναγνωρίζω την υποχρέωση που του έχω, αλλά δεν ξεχνάω την προσβολή που μου έκανε. Άκου τι θα κάνω: θα του ξοφλήσω τώρα το χρέος μου χαρίζοντας του τη ζωή. Θ' αναβάλω προσωρινά την εκδίκηση μας, αφήνοντας τον λίγες μέρες να χαρεί τον καρπό της καλής του πράξης.

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Όχι! Η αναβολή της εκδίκησης μπορεί να φέρει την ακύρωση της. Μπορεί να μην ξαναβρούμε τέτοια ευκαιρία, που μας τη χαρίζει ο Θεός και πρέπει να την εκμεταλλευτούμε. Όταν κάποιος μας πληγώνει θανάσιμα την τιμή, γιατί να δείχνουμε μετριοπάθεια; Εάν εσύ, αδελφέ μου, θέλεις να μείνεις αμέτοχος σ' αυτή την πράξη, πήγαινε παραπέρα και άφησε στο χέρι μου τη δόξα της θυσίας.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Σε παρακαλώ, αδελφέ μου...

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Δεν ακούω τίποτα! Πρέπει να πεθάνει!

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Αδελφέ μου, σταμάτα! Δεν θα επιτρέψω σε κανέναν να βλάψει τη ζωή του. Ορκίζομαι πως εγώ θα τον υπερασπιστώ, ασπίδα του θα γίνω, γιατί κι αυτός μου έσωσε τη ζωή: για να τον βρει το σπαθί σου πρέπει πρώτα να τρυπήσει εμένα.

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Τι! Παίρνεις το μέρος του εχθρού μας και στρέφεσαι ενάντια στον ίδιο σου τον αδελφό! Αντί να τον κοιτάς με μίσος και να σου ανάβει το αίμα, τον αντιμετωπίζεις με φιλικά αισθήματα;

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Αδελφέ μου, η δίκαιη πράξη απαιτεί μετριοπάθεια. Δεν χρειάζεται να εκδικηθούμε την τιμή μας με την παράφορα που δείχνεις εσύ. Οφείλουμε να ελέγχουμε τα αισθήματα μας με γνώμονα τη λογική και όχι την τυφλή οργή μας. Κατάλαβε το, δεν θέλω να είμαι οφειλέτης στον εχθρό μου και τούτη τη στιγμή του έχω μια υποχρέωση που πρέπει πρώτα να ξοφλήσω. Η εκδίκηση μας, και να περιμένει μια-δυο μέρες, δεν έχει τίποτα να χάσει. Αντίθετα, έχει κερδίσει: αν χαριστούμε τούτη τη φορά στον Ντον Ζουάν, η εκδίκηση μας θα φανεί πιο δίκαιη στον κόσμο.

ΝΤΟΝ ΑΛΟΝΣΟ: Έχεις τυφλωθεί και δεν καταλαβαίνεις ότι βάζεις σε κίνδυνο το συμφέρον της τιμής σου επειδή το μυαλό σου γέννησε μια γελοία υποχρέωση!

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: Όχι, αδελφέ μου, και μην ανησυχείς. Αν εγώ κάνω λάθος, πάλι εγώ θα το επανορθώσω. Αναλαμβάνω εγώ την τιμή να εκδικηθούμε για την τιμή μας. Να ξέρεις πως αυτή η μικρή αναβολή, που μου επιβάλλει η ευγνωμοσύνη μου, θα ενισχύσει το πάθος μου για εκδίκηση. Ντον Ζουάν, όπως διαπιστώνετε, σας ανταποδίδω το καλό που μου κάνατε και καταλαβαίνετε τι θ' ακολουθήσει. Με τον ίδιο ζήλο που εξοφλώ την οφειλή μου τώρα, αργότερα θα επιδιώξω την τιμωρία σας για την προσβολή που μας έχετε κάνει. Δεν σας ζητάω τώρα να μου εξηγήσετε τα αισθήματα σας και σας αφήνω να κρίνετε ελευθέρα με ποιον τρόπο θα επανορθώσετε. Ξέρετε το μέγεθος της προσβολής του μιας κάνατε, άρα αναλογιστείτε τις ευθύνες σας και κάντε ό,τι νομίζετε. Υπάρχουν ήπιοι τρόποι, υπάρχουνε κι αιματηροί για να επανορθώσει κάποιος το λάθος του. Όποιον και να διαλέξετε, πρέπει να θυμηθείτε πως μόνος σας μου δώσατε το λόγο σας να πείσετε τον Ντον Ζουάν να μας προσφέρει ικανοποίηση. Αυτό φροντίστε, παρακαλώ, να γίνει σύντομα και μην ξεχνάτε πως από τούτη τη στιγμή είμαι οφειλέτης μόνο στην τιμή μου.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Δεν έχω καμία απαίτηση από σας και θα κρατήσω την υπόσχεση μου.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Πάμε, αδελφέ μου. Μια στιγμή γενναιοδωρίας δεν μειώνει καθόλου τη σοβαρότητα του χρέους μας.

ΣΚΗΝΗ 5

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σγκαναρέλ!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Βγαίνει από την κρυψώνα του) Μάλιστα, αφεντικό!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ρε άτιμε, έτσι πας και κρύβεσαι μόλις βλέπεις ότι κινδυνεύω;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Συγγνώμη, αφεντικό, εδώ δίπλα ήμουνα. Φαίνεται, το ρούχο του γιατρού που έβαλα είναι καθαρκτικό: ένιωσα σαν να είχα πάρει καθάρσιο.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τον κακό σου τον καιρό, γάιδαρε! Χέστηκες απ' το φόβο σου και σου φταίει το ρούχο! Λοιπόν, ξέρεις ποιος είν' αυτός που του έσωσα τη ζωή;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όχι. Γιατί να ξέρω;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ο αδελφός της Ελβίρα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ Αδελφός...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Που, όμως, αποδείχτηκε τίμιος και φέρθηκε καλά. Λυπάμαι που έχω διαφορές μαζί του.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Να βρείτε τρόπο να διορθώσετε την κατάσταση χωρίς φασαρίες.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μα, το πάθος μου για τη Ντόνα Ελβίρα ξεθύμανε κι η δέσμευση που έχω απέναντι της είναι αντίθετη με τις ορέξεις μου. Ξέρεις καλά πως εγώ θέλω ελευθερία στον έρωτα, δεν γίνεται να φυλακίσω την καρδιά μου σε τέσσερις τοίχους. Εμένα η φύση μου με σπρώχνει ν' αφήνομαι σε ό,τι βλέπω και ποθώ. Η καρδιά μου ανήκει σ' όλες τις όμορφες κι εκείνες ας την παίρνουν η μια από το χέρι της άλλης, κρατώντας την όσο μπορούνε πιο πολύ. Μα, τι βλέπω! Τι ωραίο μνημείο είν' αυτό, εδώ, μέσα στα δέντρα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Α, δεν ξέρετε;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Όχι.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Είναι ο τάφος που έχτιζε ο Ιππότης, όταν τον στείλατε στον τάφο.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Α, ναι, κάτι θυμάμαι. Δεν ήξερα πως είν' εδώ. Όλος ο κόσμος μιλάει γι' αυτόν και για το άγαλμα του Ιππότη. Πάω να δω!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Κύριε μου, μην πλησιάζετε εκεί.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Γιατί;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Είναι άπρεπο να πάτε και να χαζεύετε το άγαλμα ανθρώπου που έχετε σκοτώσει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αντίθετα, του κάνω επίσκεψη αβροφροσύνης και, αν είναι ευπατρίδης, θα τη δεχτεί όπως πρέπει. Πάμε μέσα. (Ο τάφος ανοίγει. Βλέπουμε ένα υπέροχο μαυσωλείο και το άγαλμα του Ιππότη)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ω, τι ωραίο που είναι! Τι όμορφα αγάλματα, τι υπέροχες κολόνες! Ε, αφεντικό;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Το καλύτερο μνημείο ματαιοδοξίας! Για σκέψου, ένας άνθρωπος που όσο ήταν ζωντανός έμενε σε σπίτι απλό, τώρα θέλει ως νεκρός να βρίσκεται μέσα σ' όλη αυτή την πολυτέλεια που του είναι άχρηστη!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Να το άγαλμα του Ιππότη!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κοίτα να δεις! Πεθαμένος άνθρωπος και ντύθηκε ρωμαίος αυτοκράτορας!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Πάντως, αφεντικό, τέλειο τον έχουν φτιάξει. Λες κι είναι ζωντανός κι έτοιμος να μιλήσει! Και μας ρίχνει κάτι βλέμματα που, αν ήμουν μόνος μου, θα πέθαινα απ' το φόβο. Λοιπόν, αφεντικό, αυτός δεν χάρηκε καθόλου που μας είδε!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κακώς. Λίγη είναι η τιμή που του κάνουν Τον καλώ σε 8είπνο — ρώτα τον αν θέλει να έρθει.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Καλέ, τι θα 'ρθει να φάει άγαλμα πράμα;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Είπα, ρώτα τον!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Πλάκα μου κάνετε, αφεντικό; Να πιάσω κουβέντα με το άγαλμα;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Είπα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Τι άλλο θ' ακούσω!... Κύριε Ιππότη, συγγνώμη που κάνω αυτή τη γελοιότητα, αλλά είναι διαταγή του αφεντικού μου. Κύριε Ιππότη, ο κύριος μου, ο Ντον Ζουάν, ρωτάει αν θέλετε να του κάνετε την τιμή να φάτε μαζί του απόψε το βράδυ. (Το άγαλμα κουνάει καταφατικά το κεφάλι) Α!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι έγινε; Τι έπαθες; Λέγε! Μίλα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Το άγαλμα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Το άγαλμα, τι, αλήτη;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Το άγαλμα, λέω...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Το άγαλμα, τι; Θα σε τσακίσω, μίλα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Το άγαλμα μου έκανε νόημα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ψεύτη! Χολέρα να σε λιώσει!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μου έκανε νόημα, σας λέω. Αλήθεια σας λέω! Μιλήστε του κι εσείς, και θα δείτε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Έλα δω, άτιμε! Θα σου αποδείξω πόσο δειλός είσαι, και πρόσεξε με. (Στο άγαλμα) Ιππότη, θέλετε να φάμε μαζί απόψε;

(Το άγαλμα ξανακουνάει καταφατικά το κεφάλι)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όποιος πολύ επιμένει, κάποτε την παθαίνει! Λοιπόν, αφεντικό;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πάμε να φύγουμε από 'δώ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Φοβάστε κι εσείς; Που δεν πιστεύετε σε τίποτα; Τι καλά!

Τ Ε Τ Α Ρ Τ Η   Π Ρ Α Ξ Η

(Η κατοικία του Ντον Ζουάν)

Σ Κ Η Ν Η 1

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Το θέμα έληξε και δεν αξίζει τον κόπο να το συζητάμε. Σίγουρα μας ξεγελάτε ένα τυχαίο παιχνίδισμα του ήλιου ή κάτι άλλο που μας θάμπωσε τα μάτια.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Δηλαδή, να μην πιστέψουμε ούτε τα ίδια μας τα μάτια; Το άγαλμα κούνησε το κεφάλι. Και ξέρετε γιατί; Γιατί ο Ουρανός έχει θιχτεί απ' τη ζωή σας και θέλει μ' αυτό το θαύμα να σας φέρει στο σωστό δρόμο και να σας βγάλει από...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Πάψε! Δεν θέλω ν' ακούσω τις ανόητες ηθικολογίες σου. Μια λέξη αν πεις, θ' αρπάξω το βούρδουλα και να σε κάνω μαύρο! Κατάλαβες;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Κατάλαβα και πολύ καλά, αφεντικό — καλύτερα δεν γίνεται. Αυτό είναι το καλό σας, ότι μιλάτε καθαρά και ξάστερα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Ετοιμάστε μου το τραπέζι. Παιδί, ένα κάθισμα!. . .

Σ Κ Η Ν Η 2

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ, Λαβιολέτ)

ΛΑΒΙΟΛΕΤ: Κύριε, ο προμηθευτής σας, ο κύριος Ντιμάνς, θέλει να σας μιλήσει.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Τα 'χαμε όλα, πλακώσανε κι οι δανειστές! Τώρα του 'ρθε κι αυτουνού να θέλει τα λεφτά του; (Στον Λαβιολέτ) Γιατί δεν του είπες πως ο κύριος δεν είν' εδώ;

ΛΑΒΙΟΛΕΤ: Του το λέω και του το ξαναλέω μια ώρα, όμως αυτός δεν με πιστεύει. Έχει καθίσει εκεί έξω και δεν εννοεί να φύγει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Να περάσει. Είναι λάθος να κρύβεσαι από τους δανειστές σου. Το σωστό είναι να τους ξεπληρώνεις με κάτι και να τους διώχνεις ευχαριστημένους, χωρίς να τους έχεις δώσει τίποτα.

ΣΚΗΝΗ 3

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ, Κύριος Ντιμάνς, Λαβιολέτ, Ραγκοτέν)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: (Ευγενέστατος) Περάστε, κύριε Ντιμάνς. Πλησιάστε. Χαίρομαι πολύ που σας βλέπω και θα επιπλήξω τους υπηρέτες μου που δεν σας άφησαν να μπείτε αμέσως. Βέβαια, είχα δώσει εντολή να μη μ' ενοχλήσει κανένας, αλλά αυτό δεν ισχύει για σας, που είστε πάντα ευπρόσδεκτος.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Με υποχρεώνετε, κύριε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στους Υπηρέτες) Μα, καλά, δεν ντρέπεστε καθόλου, βρε γαϊδούρια; Αφήσατε τον κύριο Ντιμάνς να περιμένει έξω; Δεν ξέρετε να ξεχωρίζετε τους ανθρώπους; Θα δείτε τι θα πάθετε!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Ω, κύριε, δεν πειράζει...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πώς δεν πειράζει; Να λένε πως δεν είμαι στο σπίτι; Σε ποιον, στον κύριο Ντιμάνς, τον καλύτερο μου φίλο;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Με σκλαβώνετε, κύριε. Εγώ απλώς ήρθα να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Γρήγορα, ένα κάθισμα στον κύριο Ντιμάνς.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Όχι, εντάξει, καλά είμαι κι έτσι.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ε, όχι δα! Θέλω να καθίσετε εδώ, δίπλα μου.

ΚΎΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Δεν χρειάζεται...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μα, τι λέτε, κύριε Ντιμάνς; (Στους Υπηρέτες) Πάρτε αυτό το σκαμνί και φέρτε αμέσως μια πολυθρόνα.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Κύριε, θ' αστειεύεστε! Εγώ θέλω να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Όχι, όχι, δεν ακούω τίποτα. Ξέρω καλά τι σας οφείλω και θέλω να μην υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ μιας.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Κύριε...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Παρακαλώ, καθίστε.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Δεν είν' ανάγκη. Ήρθα μόνο να σας πω...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μα, καθίστε.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Όχι δεν...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Δεν ακούω τίποτα, αν δεν καθίσετε.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Καλά, να καθίσω. (Κάθεται) Ήρθα να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Από υγεία καλά;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Δόξα τω Θεώ. Ήρθα να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ναι, ναι, σας βλέπω, σκάτε από υγεία: τι ξεκούραστο πρόσωπο, τι δροσερά χείλη, τι ρόδινα μάγουλα, τι ζωηρό βλέμμα!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ Ήρθα να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Η κυρία Ντιμάνς καλά;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ: Δόξα τω Θεώ.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σπουδαία γυναίκα.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Να 'στε καλά, κύριε. Ήρθα να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κι η κορούλα σας, η Κλωντίν, καλά;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Μια χαρά κι αυτή.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι όμορφο κορίτσι! Μου έχει κλέψει την καρδιά!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Τιμή της να μιλάτε έτσι γι' αυτήν. Εγώ ήρθα να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κι ο μικρός σας, ο Κολέν; Κάνει πάντα φασαρία με το ταμπούρλο του;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Πάντα. Ε, μικρός είναι. Εγώ ήρ...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Και το σκυλάκι σας, ο Περικλής, πάντα γαβγίζει και δαγκώνει όποιον έρχεται στο σπίτι;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Ναι, κύριε. Σαν λυσσασμένο κάνει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Σας ρωτάω για την οικογένεια σας, γατί όλους σας έχω μέσα στην καρδιά μου.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Καλοσύνη σας, κύριε. Ήρθα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Του τείνει το χέρι) Το αναγνωρίζετε, λοιπόν, πως σας θεωρώ φίλο μου ανεκτίμητο! Δώστε μου το χέρι σας!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Στη διάθεση σας, κύριε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Θαυμάσια. Κι εγώ στη δική σας, κύριε.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Τιμή μου. Ήρθα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Θα έκανα οτιδήποτε για χάρη σας.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Καλοσύνη σας, κύριε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Και χωρίς να περιμένω ανταπόδοση, αυτό θέλω να το πιστέψετε.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Με κολακεύετε. Δεν αξίζω την τιμή που μου κάνετε. Ήρθα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τιμή; Ποια τιμή; Κύριε Ντιμάνς θα καθίσετε να δειπνήσετε μαζί μου;

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Όχι, ευχαριστώ. Βιάζομαι να γυρίσω. Ήρθα...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Σηκώνεται) Ε, αφού βιάζεστε, μη σας κρατάω. Εμπρός, γρήγορα, κεριά να φέξετε στον κύριο Ντιμάνς. Και τρεις-τέσσερις οπλισμένοι να τον συνοδέψουν ως το σπίτι του!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
(Σηκώνεται κι αυτός) Μη μπαίνετε στον κόπο, κύριε. Φεύγω και μόνος μου. Αλλά...

(Ο Σγκαναρέλ παίρνει γρήγορα τα καθίσματα)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ω, μα τι λέτε, να πάτε μόνος σας; Όχι, θα σας συνοδέψουν! Δεν θέλω να μου πάθετε κάτι. Άλλωστε, σας χρωστάω πολλά.

ΝΤΙΜΑΝΣ
Ναι, και, κύριε...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αυτό δεν το κρύβω, το λέω σ' όλο τον κόσμο.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ: Θέλω να...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Επιτρέψτε μου να σας πάω μέχρι την έξοδο.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Κύριε, μη με κοροϊδεύετε. Εγώ...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Να φιληθούμε σαν καλοί φίλοι! Παρακαλώ να είστε σίγουρος πως θα έκανα τα πάντα για σας.

(Βγαίνει)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δεν μπορείτε να πείτε, ο κύριος μου σας αγαπάει πολύ.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Ναι, αυτό το είδα. Και μου είπε τόσες ευγένειες, που ντράπηκα να του ζητήσω τα δανεικά.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Να ξέρετε, σε όλους μας το έχει πει. Προσέξτε, μας έχει πει, αν πάθει κάτι ο κύριος Ντιμάνς, να τρέξετε να τον βοηθήσετε. Για παράδειγμα, αν σας στριμώχνανε στο δρόμο και σας βαράγανε, θα τρέχαμε όλοι εμείς...

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Εντάξει όλ' αυτά, Σγκαναρέλ. Όμως, με τα λεφτά μου τι γίνεται; Δεν μπορείς κι εσύ να πεις καμιά κουβέντα στον αφέντη σου;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Τι να του πω εγώ; Σίγουρα θα σας τα δώσει μόνος του.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Τα δικά του. Αλλά κι εσύ μου χρωστάς, Σγκαναρέλ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μην ασχολείσθε!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Δηλαδή;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Το θυμάμαι εγώ πως σας χρωστάω.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ Ναι, αλλά...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Παίρνει το κερί) Ελάτε, θα σας πάω ως την εξώπορτα.

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ
Και τα λεφτά μου;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Τον πιάνει από το μπράτσο) Μη σας νοιάζει.

ΚΤΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ 

Μα, με νοιάζει.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ (Τον τραβάει) Μην κάνετε έτσι, ντροπή σας!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ 

Ναι, αλλά...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ 

Δεν έχει αλλά!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ 

Μα...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Τον σπρώχνει) Ντροπή σας!

ΚΥΡΙΟΣ ΝΤΙΜΑΝΣ 

Μα εγώ...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Τον βγάζει έξω) Ντροπή σας, είπα!

ΣΚΗΝΗ 4

(Ντον Λουί, Ντον Ζουάν, Λαβιολέτ, Σγκαναρέλ)

ΛΑΒΙΟΛΕΤ
Κύριε, ο πατέρας σας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τώρα μάλιστα! Αυτός μου έλειπε!

ΝΤΟΝ ΛΟΥΪ: 

Το ξέρω πως σ' ενοχλώ και πως θα προτιμούσες να μη με δεις εδώ απόψε. Η αλήθεια είναι πως εμείς οι δύο βρίσκουμε πάντα τρόπους να γινόμαστε ενοχλητικοί ο ένας στον άλλο. όσο δεν θέλεις εσύ να με βλέπεις μπροστά σου, άλλο τόσο δεν θέλω εγώ να μαθαίνω τις απρέπειές σου. Δυστυχώς, εμείς οι άνθρωποι είμαστε άφρονες, δεν αφήνουμε τον Θεό να φροντίζει για μας, αλλά νομίζουμε πως ξέρουμε καλύτερα τι μας χρειάζεται, γι' αυτό τον εξοργίζουμε με τις τυφλές ικεσίες και τις παράλογες απαιτήσεις μας. Κάποτε ευχήθηκα μ' όλη μου την καρδιά ν' αποκτήσω γιο. Και, αφού τον απόκτησα κουράζοντας τον Ουρανό με τα παρακάλια μου, είδα το γιο αυτό να γίνεται η θλίψη και το μαρτύριο της ζωής μου, ενώ πίστευα πως θα ήταν η χαρά και η παρηγοριά της. Αλήθεια, πες μου, με τι μάτια πρέπει να βλέπω τις άθλιες πράξεις σου και να τις κρύβω από τον κόσμο; Οι αναρίθμητες βρωμοδουλειές σου έχουν ελαττώσει πολύ την επιείκεια του βασιλιά, κάνοντας τον σχεδόν να ξεχάσει τις δικές μου καλές υπηρεσίες και την εκτίμηση που μου έχουν όλοι. Ω, έχεις πέσει πολύ χαμηλά! Και δεν κοκκινίζεις καν που δείχνεσαι ανάξιος της καταγωγής σου. Αλήθεια, τι έχεις κάνει στη ζωή σου για να λέγεσαι ευπατρίδης; Νομίζεις πως αρκεί ένα οικόσημο, ένα όνομα αρχοντικό για να σε σώσει, όταν φέρεσαι τόσο ξεδιάντροπα; Δεν έχουμε μερίδιο στη δόξα των προγόνων μας, άμα δεν φαινόμαστε αντάξιοι της αρετής τους. Η λάμψη από τα δικά τους έργα μα( φωτίζει και μας υποχρεώνει να τους τιμούμε όσο τους αξίζει, όχι να εκφυλιζόμαστε, γιατί τότε δεν είμαστε πραγματικοί απόγονοι τους. Κρίμα που εσύ κατάγεσαι από τέτοιους προγόνους: κι εκείνοι εύχονται να μην είχες το αίμα τους! Μη νομίζεις πως τα έργα εκείνων χαρίζουνε σ' εσένα κάποια προνόμια. Αντίθετα, η λάμψη των έργων τους φωτίζει τις δικές σου ντροπές και τις κάνει πιο επονείδιστες στα μάτια του κόσμου. Μάθε πως ο ευπατρίδης που ζει χυδαία είναι τέρας της φύσεως και πως η αρετή είναι ο πρωταρχικός τίτλος ευγένειας. Τα χρηστά έργα δείχνουν τον άρχοντα, όχι ο τίτλος που θα βάλει στην υπογραφή του. Σέβομαι περισσότερο το γιο ενός αχθοφόρου που ζει τίμια παρά το γιο ενός ηγεμόνα που ζει όπως εσύ.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Κύριε, καθίστε για να μιλήσετε πιο άνετα.

ΝΤΟΝ ΛΟΥΙ: 

Όχι, αναιδέστατε, ούτε θα καθίσω ούτε θα μιλήσω άλλο. Βλέπω ότι τα λόγια μου δεν αγγίζουν καθόλου την ψυχή σου. Όμως να ξέρεις, ανάξιε γιε, πως οι πράξεις σου έχουν εξαντλήσει τα όρια της πατρικής μου αγάπης και πως σύντομα θα βάλω φραγμό στις ακολασίες σου για να προλάβω την οργή τ' Ουρανού! Θα σε τιμωρήσω για να ξεπλύνω τη ντροπή μου που σε γέννησα!

(Βγαίνει)

ΣΚΗΝΗ 5

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Όσο πιο γρήγορα πεθάνεις, τόσο το καλύτερο! Μα, τι, δεν υπάρχει σειρά στο θάνατο; Λυσσάω άμα βλέπω τους γονείς να ζούνε όσο τα παιδιά τους. (Κάθεται στην πολυθρόνα του)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αφεντικό, κάνατε λάθος.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Λάθος;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αφεντικό ...

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Σηκώνεται) Έκανα λάθος;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ναι, αφεντικό, κάνατε λάθος που τον αφήσατε να σας πει όλ' αυτά που σας είπε. Έπρεπε να τον αρπάξετε και να τον πετάξετε έξω. Ντροπής πράματα είν' αυτά! Πού ακούστηκε πατέρας να έρχεται στο σπίτι του γιου του και να του κάνει παρατηρήσεις για τη ζωή του, λέγοντας του διάφορες κουταμάρες για την καταγωγή του και την τιμιότητα του! Τι, δηλαδή, εσείς δεν ξέρετε πώς πρέπει να ζείτε; Αφεντικό, θαύμασα την υπομονή σας. Εγώ στη θέση σας θα τον είχα στείλει από κει που 'ρθε! (Μόνος) Ω κολακεία, σε τι κατάντια οδηγείς τον άνθρωπο!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Επιτέλους, θα μου φέρουνε να φάω;

ΣΚΗΝΗ 6

(Ντον Ζουάν, Ντόνα Ελβίρα, Σγκαναρέλ, Ραγκοτέν)

ΡΑΓΚΟΓΕΝ
Κύριε, μια κυρία με πέπλο στο κεφάλι θέλει να σας μιλήσει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ποια να είναι;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ 

Πάω να δω.

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Μην ξαφνιάζεσαι, Ντον Ζουάν, που με βλέπεις εδώ τέτοια ώρα και μ' αυτά τα ρούχα. Το θέμα μου είν' επείγον και δεν παίρνει αναβολή. Σήμερα το πρωί με είδες οργισμένη, όμως τώρα θα με δεις αλλιώς. Δεν είμαι εκείνη η Ελβίρα που σε καταριόταν και, πάνω στο θυμό της, σε απειλούσε και ζήταγε εκδίκηση. Ο Ουρανός έβγαλε από την ψυχή μου το ανόσιο πάθος που είχα για σένα και άφησε μέσα μου μόνο μια φλόγα καθαρή, μια τρυφερότητα λυτρωμένη από τις αισθήσεις, έναν έρωτα εξαγνισμένο από το πάθος και μια ψυχή που νοιάζεται μόνο για το καλό σου.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στον Σγκαναρέλ) Κλαις ή μου φαίνεται;

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Αυτός ο αγνός κι ανιδιοτελής έρωτας με οδηγεί εδώ, να σου φέρω μήνυμα από τον Ουρανό, μήπως και σε λυτρώσω από το βάραθρο όπου πας να πέσεις. Ναι, Ντον Ζουάν, ξέρω όλες τις ασωτείες σου, αλλά ο ίδιος ο Ουρανός που με φώτισε και μ' έκανε να δω τα σφάλματα μου, οδήγησε ως εδώ τα βήματα μου για να σου πω από μέρους του ότι τα κρίματά σου έχουν εξαντλήσει την ευσπλαχνία του και ότι η τρομερή οργή του θα πέσει πάνω σου, αν δεν μετανοήσας αμέσως. Δεν έχεις καθόλου καιρό: ούτε μια μέρα ολόκληρη δεν σε χωρίζει από τη συμφορά που σε περιμένει. Εμένα δεν με συνδέει πια μαζί σου κανένας εγκόσμιος δεσμός. Με τη χάρη του Θεού γιατρεύτηκα απ' όλες τις τρελές σκέψεις μου κι αποφάσισα να γυρίσω στο μοναστήρι. Το μόνο που ζητάω πια είναι να ζήσω αρκετά για να εξιλεωθώ από τ' αμαρτήματα μου κι ελπίζω, με τη μετάνοια, ν' αξιωθώ της συγγνώμης τ' Ουρανού για την τύφλωση όπου μ' έριξε η παράφορα του πάθους μου. Όμως, δεν μπορώ να είμαι ήσυχη, αν το πρόσωπο που αγάπησα χτυπηθεί σκληρά από τη Θεία Δίκη, κι αυτό ακριβώς το χτύπημα πασχίζω να προλάβω. Σε ικετεύω, Ντον Ζουάν, και σου το ζητάω τελευταία χάρη: μου αρνιέσαι τη σωτηρία σου, με δάκρυα στα μάτια σε παρακαλώ! Ακόμα και αν αδιαφορείς για το συμφέρον σου, τουλάχιστον συγκινήσου από τα παρακάλια μου κι απάλλαξε με από το άλγος να σε νιώθω καταδικασμένο σ' αιώνιο μαρτύριο.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Μόνος) Κακόμοιρη!

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Σ' αγάπησα πολύ τρυφερά, κι ήσουν για μένα ό,τι πολυτιμότερο είχα στον κόσμο. Για χάρη σου αθέτησα τους όρκους μου, για χάρη σου έκανα τα πάντα και η μόνη ανταπόδοση που σου ζητάω είναι ν' αλλάξεις ζωή για να προλάβεις το χαμό σου. Σε ικετεύω, πρόλαβε να σωθείς, είτε από αγάπη για τον εαυτό σου είτε από αγάπη για μένα. Αυτό σου το ζητάω τελευταία φορά με δάκρυα στα μάτια, Ντον Ζουάν. Αν δεν αρκούν τα δάκρυα μιας γυναίκα; που αγάπησες, σε ξορκίζω σε ό,τι άλλο μπορεί να σε συγκινήσει!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Μόνος) Καρδιά θεριού!

ΝΤΌΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Φεύγω. Αυτά είχα να σου πω.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Κυρία, είναι αργά. Μείνε εδώ απόψε, θα σε φιλοξενήσουμε όσο καλύτερα μπορούμε.

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Όχι, Ντον Ζουάν, μη σε απασχολώ άλλο.

ΝΤΟΝ ΖΟΤΑΝ
Σε βεβαιώνω, θα μου δώσεις μεγάλη χαρά να σε φιλοξενήσω.

ΝΤΟΝΑ ΕΛΒΙΡΑ
Όχι, μη χάνουμε καιρό σε λόγια περιττά. Φεύγω και δεν θέλω να με συνοδέψεις. Το μόνο που σου ζητάω είναι να στεφτείς σοβαρά αυτή τη συμβουλή μου.

(Βγαίνει)

ΣΚΗΝΗ 7

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: Περίεργο, ένιωσα πάλι κάποια συγκίνηση του την είδα έτσι. Μ' άρεσε αυτή η αλλαγή της. Το ατημέλητο ντύσιμο της, η κουρασμένη όψη της και τα δάκρυα της ξύπνησαν μέσα μου κάτι απομεινάρια απ' το παλιό μου πάθος.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δηλαδή, αυτά που σας είπε δεν σας συγκίνησαν;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Το φαΐ, γρήγορα!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μάλιστα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Κάθεται στο τραπέζι) Κι όμως, Σγκαναρέλ, πρέπει να κοιτάξουμε ν' αλλάξουμε.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: Ό,τι πείτε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ναι, πρέπει να διορθωθούμε. Άλλα είκοσι-τριάντα χρόνια ζωή σαν την τωρινή και μετά αποχή για να σώσουμε την ψυχή μας.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Α!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ 

Εσύ τι λες;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ό,τι πείτε. Το φαγητό σας.

(Παίρνει ένα κομμάτι από τα φαγητά πο) φέρνουν και το χώνει στο στόμα του)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πρήστηκε το μάγουλο σου; Ε; Μίλα. Τι έχεις;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Εγώ; Τίποτα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κάτσε να δω. Ω, αυτό είναι ολόκληρο απόστημα. Φέρτε μου ένα
νυστέρι να το ανοίξω! Υποφέρει ο άνθρωπος, θα πνιγεί! Για κοίτα!
Ώριμο ήταν! Κοίτα δω, βρε άτιμε!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Σας ορκίζομαι, κύριε, ήθελα να δω αν ο μάγειρας έβαλε σωστό αλατοπίπερο.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Άντε, άντε, κάτσε να φας κανονικά. Όταν τελειώσουμε το φαΐ, σε χρειάζομαι. Κοίτα, του τρέχουνε τα σάλια!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

(Κάθεται στο τραπέζι) Δεν έχω βάλει μπουκιά στο στόμα μου απ' το πρωί. Αφεντικό, δοκιμάστε απ' αυτό, είναι μούρλια! (Ένας υπηρέτης του παίρνει το πιάτο) El, το πιάτο μου! Τι έγινε, συνάδελφε; Γιατί βιάζεσαι τόσο; Θα μας πάρεις και τη μπουκιά απ' το στόμα; Μπράβο, Λαβιολέτ, έφερες το κρασί την κατάλληλη στιγμή. (Την ώρα που ο Λαβιολέτ του βάζει κρασί, ο άλλος υπηρέτης του ξαναπαίρνει το πιάτο)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ποιος χτυπάει έτσι την πόρτα;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ποιος διάολος μας διακόπτει την ώρα που τρώμε;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μην αφήσετε κανέναν να μπει. Θέλω να φάω με την ησυχία μου.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αφήστε το σ' εμένα. Πάω εγώ να δω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι συμβαίνει; Ποιος είναι;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Κουνάει το κεφάλι, όπως είχε κάνει το άγαλμα) 0. . . Αυτός!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πάμε να δούμε. Πρέπει να δείξουμε πως τίποτα δεν μπορεί να μας ταράξει.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αχ, Σγκαναρέλ, καημένε μου, εσύ πού θα κρυφτείς;

ΣΚΗΝΗ 8

(Ντον Ζουάν, το άγαλμα του Ιππότη, Σγκαναρέλ, υπηρέτες)

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ένα κάθισμα κι ένα σερβίτσιο! Γρήγορο! (Στον Σγκαναρέλ) Κάθισε κι εσύ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όχι, αφεντικό, εγώ χόρτασα.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Είπα, κάθισε! Ας πιούμε. Στην υγειά ΤΟΥ Ιππότη. Πάρε το ποτήρι σου, Σγκαναρέλ. Βάλτε του κρασί.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όχι, αφεντικό, δεν διψάω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Είπα, πιες! Και τώρα πες το τραγούδι σου για να ψυχαγωγήσουμε τον Ιππότη.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δεν μπορώ, έχω συνάχι.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Καλά. (Στους Υπηρέτες) Πείτε το εσείς! Άντε!

ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ
Αρκετά, Ντον Ζουάν. Σας καλώ να φάμε μαζί αύριο το βράδυ. Θα βρείτε το κουράγιο;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Φυσικά, και σας ευχαριστώ. Θα έρθω μόνο με τον Σγκαναρέλ.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Όχι, αφεντικό. Εγώ αύριο νηστεύω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Στον Σγκαναρέλ) Πάρε το κερί.

ΤΟ ΑΓΑΛΜΑ
Δεν έχουμε ανάγκη από φως, όταν μας οδηγεί ο Ουρανός.

Π Ε Μ Π Τ Η     Π Ρ Α Ξ Η

(Εξοχή)

Σ Κ Η Ν Η 1

(Ντον Λουί, Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΝΤΟΝ ΛΟΥΪ
Να το πιστέψω, γιε μου; Εισάκουσε τις προσευχές μου ο Ουρανός;
Είναι αλήθεια αυτό που μου λες ή με ξεγελάς με ψεύτικες ελπίδες;
Πώς μπορώ να πιστέψω σ' αυτή την ξαφνική μεταστροφή σου;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Υποκρίνεται) Κι όμως, πατέρα. Έχω μετανοήσει για όλα τα
σφάλματα μου. Από χτες το βράδυ δεν είμαι πια ο ίδιος. Ξαφνικά ο
Θεός έφερε στην ψυχή μου τέτοια αλλαγή που θα σαστίσει όλο τον
κόσμο. Τόσον καιρό ήμουν τυφλός, αλλά τώρα βλέπω με φρίκη την
περασμένη μου ζωή και τα εγκληματικά μου κρίματα. Ξαναφέρνω στο
μυαλό μου όλες τις άθλιες πράξεις μου κι αναρωτιέμαι πώς ο Ουρανός
δεν έριξε στο κεφάλι μου τα τρομερά αστροπελέκια της οργής του.

Βλέπω τη χάρη που οφείλω στη μεγαλοθυμία του, γιατί αφήνει
ατιμώρητα τα εγκλήματα μου, και θέλω με τη μεταμέλεια μου να γίνω
άξιος της συγγνώμης του. Να ποιος θα είναι στο εξής ο μοναδικός
σκοπός μου. Σ' αυτό, κύριε, ζητάω την αρωγή σας να βρω ένα πρόσωπο
που να μου γίνει οδηγός και, με τη δική του καθοδήγηση, να βαδίσω
σταθερά στο δρόμο που επιδιώκω ν' ακολουθήσω.

ΝΤΟΝ ΛΟΥΪ
Γιε μου, πόσο εύκολα ξαναγεννιέται η πατρική στοργή!
Με τις πρώτες λέξεις σου για μετάνοια ξέχασα οίες τις προσβολές σου.
Ομολογώ πως έχω μείνει κατάπληκτος και τα μάτια μου δακρύζουν από
χαρά. Τώρα δεν έχω τίποτ' άλλο να ζητήσω από τον Ουρανό, γιατί οι
ευχές μου εκπληρώθηκαν. Έλα στην αγκαλιά μου, γιε μου, και, σε
παρακαλώ, μείνε σταθερός σε τούτη τη θεάρεστη απόφαση σου.
Εγώ τρέχω να μεταφέρω το καλό νέο στη μητέρα σου, να μοιραστώ
μαζί της την αγαλλίαση μου και οι δυο μας να δοξάσουμε τον Ουρανό
για τη φώτιση που σου χάρισε.

ΣΚΗΝΗ 2

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Λοιπόν, αφεντικό, πολύ χαίρομαι που αλλάξατε μυαλά.
Καιρό το περίμενα αυτό και να που, δόξα τω θεώ, έγινε.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι λες, βρε ηλίθιε;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ορίστε;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πίστεψες αυτά που είπα; Πίστεψες ότι τα έλεγα με την καρδιά μου;

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ε; Τι, δηλαδή, δεν ήταν... (Μόνος) Ω, τι άνθρωπος! Τι άνθρωπος !

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Να ξέρεις ότι σε τίποτα δεν έχω αλλάξει:
τα αισθήματα μου παραμένουν ίδια.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μα, δεν σας έβαλε μυαλό ούτε το θαύμα, ότι είδατε άγαλμα να περπατάει και να μιλάει;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Εντάξει, σ' αυτό υπάρχει κάτι που δεν καταλαβαίνω. Αλλά, ό,τι και να είναι αυτό, δεν μπορεί να μεταπείσει το μυαλό μου ούτε να κλονίσει την ψυχή μου. Ό,τι και να είπα στον πατέρα μου, δεν έχω ούτε διάθεση ούτε σκοπό ν' αλλάξω απ' αυτό που είμαι. Του είπα ότι θα διορθώσω την συμπεριφορά μου και στο εξής θα κάνω υποδειγματική ζωή, όμως αυτά τα είπα από σκοπιμότητα: ήταν ένας αναγκαστικός ελιγμός για να παραπλανήσω τον πατέρα μου, που τον έχω ανάγκα γιατί με προφυλάσσει από τις ενοχλήσεις του κόσμου. .Αλλά εσύ, Σγκαναρέλ, θέλω να ξέρεις τι κρύβω στην ψυχή μου και ποια είναι τα πραγματικά μου κίνητρα.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Δηλαδή, δεν πιστεύετε σε τίποτα, αλλά θέλετε να σας νομίζουμε θεοσεβούμενο.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ναι. Γιατί όχι; Ο κόσμος είναι γεμάτος αχό θεομπαίχτες, που φοράνε το προσωπείο για να ξεγελάσουνε τους άλλους.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Μόνος) Τι άνθρωπος! Τι άνθρωπος!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Στην εποχή μας, κανένας δεν ντρέπεται γι' αυτό: η υποκρισία είναι
διαστροφή πολύ δημοφιλής και οι δημοφιλείς διαστροφές θεωρούνται
αρετές. Σήμερα ο ρόλος του ενάρετου είναι ο καλύτερος που μπορεί
να παίξει κάποιος και η υποκρισία έχει γίνει προσοδοφόρο επάγγελμα.
Άλλωστε, η υποκρισία είναι τέχνη που παραμένει σεβαστή: πολλοί την
εντοπίζουν, όμως κανένας δεν τολμάει να την καταγγείλει. Όλες οι
άλλες διαστροφές των ανθρώπων επικρίνονται ή και δημόσια
στηλιτεύονται και μόνο η υποκρισία είναι διαστροφή προνομιούχα,
που με το ίδιο της το χέρι κλείνει τα στόματα του κόσμου και
παραμένει στο απυρόβλητο. Με τους κατάλληλους χειρισμούς
εξαπατάς ολόκληρη την κοινωνία. Και, αν κάποιος τολμήσει να
ενοχληθεί, ολόκληρη η συντεχνία των υποκριτών του ρίχνεται και τον
εξολοθρεύει. Τα καλύτερα θύματα των υποκριτών είναι οι αληθινά
καλόπιστοι και ακέραιοι άνθρωποι: πέφτουνε στην παγίδα που τους
έχουν στήνει οι υποκριτές και γίνονται τυφλοί υποστηριχτές και μιμητές τους.
Ξέρω πολλούς που, με το στρατήγημα της υποκρισίας, έχουν συγκαλύψει
την έκλυτη ζωή που έκαναν στα νιάτα τους, βάζοντας σαν ασπίδα
το μανδύα της θρησκείας: ακόμα και σήμερα φοράνε αυτό το σεβαστό
ένδυμα και κρύβουν τ' ανομήματά τους! Οι ραδιουργίες τους είναι
γνωστές, όλοι γνωρίζουν το ποιον τους, κι όμως, όλοι τους περιβάλλουν
με την εμπιστοσύνη τους. Χαμηλώνοντας λίγο το κεφάλι, βγάζοντας
έναν ψεύτικο αναστεναγμό, στριφογυρίζοντας δυο-τρεις φορές τα
μάτια, καταφέρνουνε να έχουνε και πάλι τον κόσμο του χεριού τους.
Ε, λοιπόν, σ' αυτό το σίγουρο άσυλο της υποκρισίας θα καταφύγω κι εγώ,
γιατί έτσι θα συνεχίσω να είμαι βουτηγμένος στις απολαύσεις μου,
χωρίς να με πειράζει κανένας. Θα γίνω τιμητής των πάντων, θα
κατακρίνω όλους τους άλλους και θα μιλάω καλά μόνο για τον εαυτό
μου. Και, αν κάποιος με κατακρίνει, θα με υπερασπιστεί ολόκληρη η
συντεχνία των υποκριτών. Για να μένω εγώ ατιμώρητος, θα
καταγγέλλω τις πράξεις των άλλων. Αυτή είναι η πιο σίγουρη συνταγή
για να εξοντώνω κάθε αντίπαλο μου: θα τον κατηγορώ για ασέβεια και
θα στρέφω εναντίον του όλους τους θρησκόληπτους που, χωρίς να
ξέρουνε γιατί, θα τον διασύρουν και θα τον καταδικάζουν με όλη τη
δύναμη που ονομάζεται Ιδιωτική Εξουσία. Πρέπει να επωφελούμαστε
από τις αδυναμίες των ανθρώπων και να συναγελαζόμαστε με τις
διαστροφές της εποχής μας!

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ω Θεέ μου, τι είν' αυτά που ακούω! Το μόνο που σας έλειπε ήταν η
υποκρισία! Τώρα φτάσατε να γίνετε το αποκορύφωμα της φρίκης!
Κύριε μου, δεν αντέχω άλλο, θα μιλήσω!
Κάνετε μου ό,τι νομίζετε, δείρετε με, τσάκισε με, σκοτώστε με! Εγώ
θέλω να με θεωρείτε πιστό σας υπηρέτη, γι αυτό και θα σας πω τι
πιστεύω. Κύριε, πολλές φορές πάει η στάμνα στη βρύση, αλλά κάποια
φορά δεν γυρνά. Και, όπως λέει ένας συγγραφέας που δεν ξέρω ποιος,
ο άνθρωπος είναι πουλάκι σε κλαρί και το κλαρί είναι μέρος του δέντρου.
Και, όποιος στηρίζεται στο δέντρο, πρέπει ν' ακολουθεί καλές αρχές.
Και οι καλές αρχές αξίζουν πιο πολύ απ' τ« ωραία λόγια. Και τα ωραία
λόγια τα βρίσκεις στην Αυλή. Κα η Αυλή είναι στέκι των αυλικών. Και οι
αυλικοί ακολουθούν τη μόδα. Και η μόδα είναι γέννημα της φαντασίας.
Και η φαντασία είναι ιδιότητα της ψυχής. Και η ψυχή είναι αυτό που
μας χαρίζει τη ζωή. Και η ζωή τελειώνει με το θάνατο. Και η ιδέα του
θανάτου μας κάνει να σκεφτόμαστε τον Ουρανό. Και ο Ουρανός είναι
πάνω από τη γη. Και η γη δεν είναι η θάλασσα. Και η θάλασσα
ταράζεται από τρικυμίες. Και οι τρικυμίες απειλούνε τα καράβια. Και τα
καράβια έχουν ανάγκη από καλό καπετάνιο. Και ο καλός καπετάνιος
πρέπει να έχει σύνεση. Και η σύνεση λείπει από τους νέους. Και οι νέοι
οφείλουν ν' ακούνε τους γέρους. Και οι γέροι αγαπάνε τα πλούτη. Και
τα πλούτη κάνουν τους πλούσιους. Και οι πλούσιοι δεν είναι φτωχοί.
Και οι φτωχοί βρίσκονται σε ανέχεια. Και η ανέχεια δεν υπακούει σε
νόμους. Και ό,τι δεν υπακούει σε νόμους, κτηνώδες. Άρα,
σίγουρα, εσείςθα πάτε στη χειρότερη κόλαση που υπάρχει.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Συγχαρητήρια για το συμπερασματικό συλλογισμό σου.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Μετά απ' όλα αυτά, αν δεν μετανοήσετε, τόσο το χειρότερο για σας.

ΣΚΗΝΗ 3

(Ντον Κάρλος, Ντον Ζουάν, Σγχανοοέλ)

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Ντον Ζουάν, τι ευχάριστη σύμπτωση! Καλύτερα να μιλήσουμε εδώ
παρά στο σπίτι σας. Λοιπόν, θέλω να μάθω τι απόφαση πήρατε, γιατί
οι άλλοι αναθέσανε σ' εμένα την υπόθεση αυτή. Βέβαια, σας ομολογώ
πως εύχομαι να ρυθμιστεί ειρηνικά το θέμα και σας δηλώνω πως θα
έκανα τα πάντα γιο να σας πείσω να κάνετε το σωστό και
ν' αναγνωρίσετε επίσημα την αδελφή μου ως γυναίκα σας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
(Υποκριτικά) Αυτό θα το ήθελα κι εγώ μ' όλη μου την καρδιά, μα,
δυστυχώς, δεν μπορώ να το κάνω, γιατί ο Ουρανός με προστάζει το
εντελώς αντίθετο. Με τη φώτιση του αποφάσισα ν' αλλάξω ζωή, ν'
απαρνηθώ κάθε εγκόσμιο δεσμό, να λυτρωθώ από κάθε ματαιότητα
και να ζήσω μ' εγκράτεια κα: αυστηρότητα για να εξιλεωθώ για όλες
τις παρεκτροπές στις οποίες με οδήγησε η φλόγα της νεότητας.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Μα, η απόφαση σας αυτή, Ντον Ζουάν, δεν είναι αντίθετη μ' αυτό που
σας πρότεινα. Η συντροφιά της νόμιμης γυναίκας σας ταιριάζει
απόλυτα με τις αξιέπαινες σκέψεις που σας ενέπνευσε ο Ουρανός.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Δυστυχώς, δεν είν' έτσι. Η ίδια η αδελφή σας πήρε ανάλογη απόφαση:
αποφάσισε να ξαναπάει στο μοναστήρι. Βλέπετε πως η φώτιση
τ' Ουρανού ήρθε και στους δυο μας ταυτόχρονα.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Η επιστροφή της στο μοναστήρι δεν αποτελεί ικανοποίηση για μας.
Μπορεί ο κόσμος να νομίσει πως ίο κάνει επειδή εσείς περιφρονήσατε
και την ίδια και τους δικούς της. Η τιμή μας απαιτεί να ζήσει δίπλα σας
ως νόμιμη γυναίκα σας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Πιστέψτε με, αυτό είναι αδύνατο, αν κι εγώ θα το ήθελα όσο τίποτα
στον κόσμο. Και ξέρετε γιατί; Διότι σήμερα που συμβουλεύτηκα τον
Ουρανό, άκουσα μια φωνή που με πρόσταζε να ξεχάσω την
αδελφή σας, αφού κοντά της δεν θα βρω ποτέ τη σωτηρία μου.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Ντον Ζουάν, πιστεύετε ότι μπορείτε
να με θαμπώσετε με τέτοιες δικαιολογίες;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Εγώ υπακούω στη φωνή του θεού.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Τι μου λέτε! Κι αυτό θέλετε να το πιστέψω;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Αυτή είναι η βούληση του Υψίστου.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Κλέψατε την αδελφή μου από το μοναστήρι
και τώρα την παρατάτε μ' αυτό τον τρόπο;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Μα, αφού είναι θέλημα θεού.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Νομίζετε πως θ' ανεχτούμε τέτοια προσβολή στην οικογένεια μας;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Όχι σ' εμένα απειλές: εκεί ψηλά!

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Πάλι μου βάζετε τον Ουρανό στη μέση;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Τι να κάνω αφού αυτός προστάζει!

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ
Κατάλαβα, Ντον Ζουάν. Δεν θα σας τιμωρήσω εδώ, ο χώρος
δεν το επιτρέπει. Αλλά, θα έρθω σύντομα να σας βρω.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Κάντε όπως νομίζετε. Ξέρετε πως και γενναίος είμαι και καλός στο
σπαθί. Μετά από δω, θα περάσω από το απόμερο δρομάκι που βγάζει
στο μεγάλο μοναστήρι. Επίσης, να ξέρετε ότι εγώ δεν θέλω να χτυπηθώ
μαζί σας: ο Ουρανός μου απαγορεύει ακόμα και να το σκεφτώ. Όμως,
αν μου επιτεθείτε, τότε θα δούμε τι θα γίνει.

ΝΤΟΝ ΚΑΡΛΟΣ: 

Σωστά, τότε θα δούμε.

ΣΚΗΝΗ 4

(Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Γιατί τέτοιο ύφος, αφεντικό; Μ' αρέσατε πιο πολύ όπως ήσασταν πριν.
Πάντα είχα ελπίδες ότι 6c μπορούσατε να σωθείτε, όμως τώρα έχασα
και την τελευταία. Μπορεί ο Ουρανός να σας ανέχτηκε ως τώρα, όμως
αυτή την καινούργια ύβρη σας σίγουρα δεν θα την ανεχτεί.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Παράτα με, ο Ουρανός δεν κοιτάει τέτοιες λεπτομέρειες.
Αν κάθε φορά που οι άνθρωποι...

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
(Βλέποντας το Φάντασμα) Κύριε! Ο Θεός σας στέλνει μήνυμα! ΝΤΟΝ

ΖΟΥΑΝ
Αν μου στέλνει μήνυμα, να μου το πει καθαρά για να το καταλάβω.

ΣΚΗΝΗ 5

(Ντον Ζουάν, Φάντασμα με φιγούρα γυναίκας πεπλοφόρας, Σγκαναρέλ)

ΦΑΝΤΑΣΜΑ
Στον Ντον Ζουάν απομένει μόνο ένα λεπτό για να επωφεληθεί από
το έλεος του Ουρανού. Αν δεν μετανοήσει τώρα, η καταδίκη του είναι
αποφασισμένη.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Ακούτε, κύριε;

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ποιος τολμάει και ξεστομίζει τέτοιες απειλές;
Σαν γνωστή μου φαίνεται η φωνή.

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Αχ, αφεντικό, φάντασμα είναι! Τ' αναγνωρίζω από το περπάτημα του.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Φάντασμα, στοιχειό ή διάβολος, θέλω να δω τι είναι!

(Το Φάντασμα αλλάζει μορφή, γίνεται ο Χρόνος με το δρεπάνι στο χέρι)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Χριστέ μου! Άλλαξε όψη, αφεντικό!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Όχι, όχι! Τίποτα δεν με τρομάζει. Το σπαθί μου
θα μου δείξει αν είναι σώμα ή πνεύμα.

(Το Φάντασμα εξαφανίζεται τη στιγμή που ο Ντον Ζουάν προσπαθεί να το χτυπήσει)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ
Κύριε, τόσες αποδείξεις έχετε: μετανοήστε όσο είναι καιρός!

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Όχι! Ό,τι και να συμβεί, κανένας δεν θα πει ότι
εγώ μετανόησα. Εμπρός, έλα μαζί μου.

ΣΚΗΝΗ 6

(Άγαλμα, Ντον Ζουάν, Σγκαναρέλ)

ΑΓΑΛΜΑ
Περιμένετε, Ντον Ζουάν! Χτες μου δώσατε το λόγο σας πως θα φάμε μαζί απόψε.

ΝΤΌΝ ΖΟΥΑΝ
Ναι. Πού θα πάμε;

ΑΓΑΛΜΑ: 

Δώστε μου το χέρι σας.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ
Ορίστε.

ΑΓΑΛΜΑ: 

Ντον Ζουάν, η επιμονή στην αμαρτία φέρνει ολέθριο θάνατο. Όποιος αρνιέται τη χάρη τ' Ουρανού, συντρίβεται από τον κεραυνό του.

ΝΤΟΝ ΖΟΥΑΝ: 

Ω Ουρανέ! Τι έπαθα; Φλόγες αόρατες με καίνε! Δεν αντέχω! Άσβηστη πυρά έχει γίνει όλο μου το κορμί! Αχ! (Ο κεραυνός πέφτει εκκωφαντικός και αστραπές κυκλώνουν τον Ντον Ζουάν. Η γη ανοίγει και τον καταπίνει, ενώ υψηλές φλόγες αναδύονται από το σημείο όπου χάθηκε)

ΣΓΚΑΝΑΡΕΛ: 

Αχ, τους μισθούς που μου χρωστάει, τους μισθούς μου!... Να, όλοι πήραν ικανοποίηση με το θάνατο του. Ο Ουρανός που πρόσβαλε, οι νόμοι που αγνόησε, τα κορίτσια που αποπλάνησε, οι οικογένειες που ατίμασε, οι συγγενείς που ντρόπιασε, οι γυναίκες που πρόδωσε, οι άντρες που τρέλανε. Όλοι ευχαριστημένοι! Και μόνο εγώ, ο δύστυχος, μετά από τόσα χρόνια υπηρεσίας... [Η μόνη ανταμοιβή που πήρα ήταν να δω την ασέβεια του αφέντη μου να τιμωρείται με τον τρομερότερο τρόπο] Τους μισθούς μου, τους μισθούς μου, τους μισθούς μου!

                                                      Τ Ε Λ Ο Σ

Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia Ntrekou.gr

 

ΔΕΙΤΕ Περί ευγένειας: Όταν δεν είσαι ευγενής και
προσπαθείς να είσαι ευγενικός - Νίκος Λυγερός

Οι «Σγκαναρέλ» και οι αθώοι.

Είναι κι αυτή η «άδολη» συνείδηση του Σγκαναρέλ που δεν τον αφήνει να ησυχάσει. Αυτή του η βαθιά ανησυχία και μέριμνα για τις αθώες ψυχές που θα πέσουν στα δίχτυα του Δον Ζουάν.

Είναι και η δύσκολη του θέση, καθώς αυτός φαίνεται να μην τα έχει προετοιμασμένα τα λεγόμενα, όπως ο Δάσκαλός του που φαίνεται να τα «στρίβει» έτσι τα πράγματα για να φαίνεται ότι έχει πάντα δίκιο.

Είναι και η συγκλονιστική και ανυπόκριτή του τιμιότητα με την οποία υπερασπίζεται την τιμή και το δίκαιο από τα ανέντιμα χέρια του Δασκάλου του. Μέχρι και που ανησυχεί πως ένας άνθρωπος σαν τον Δον Ζουάν θα λογοδοτήσει στους ουρανούς!

Η πληρωμένη απάντηση του Μολιέρου.

Λίγο πριν ο Μολιέρος τοποθετεί τον Σγκαναρέλ να διαφημίζει ο ίδιος τον «καπνό» και πόσο γενναιόδωρα θα τον προσέφερε σε όλους ως δείγμα γενναιοδωρίας (εκείνη την εποχή ο καπνός ήταν της μόδας ως νέο προϊόν από τις αποικίες).

Σγκαναρέλ: «Δεν έχεις παρατηρήσει ο άνθρωπος που καπνίζει πόσο ευγενικός γίνεται με όλους και πως του αρέσει να προσφέρει αριστερά και δεξιά όπου και να βρεθεί; Δεν περιμένει καν να του το ζητήσουν ! Προλαβαίνει τις επιθυμίες των ανθρώπων... Γιατί αλήθεια ο καπνός εμπνέει αισθήματα τιμής και αρετής σε "εκείνον" που καπνίζει !»

Η ευφυΐα του Μολιέρου όμως δεν φαίνεται όμως μόνο εδώ. Κάτι τέτοιο είναι αυτονόητο σε επίπεδο Δον Ζουάν για το τί οι «Σγκαναρέλ» σημαίνουν.

Η ευφυΐα του και η προνοητικότητά του φαίνεται στις απαντήσεις του Δον Ζουάν που φαίνονται τόσο πρόδηλα προκλητικές που θα αναγκάσουν την λογοκρισία της εποχής να υποθέσει ότι το έργο αυτό δικαιώνει τους «Σγκαναρέλ» στα μάτια των αθώων και έτσι το έργο θα διασωθεί από την ίδια την κουτοπονηρία τους και είναι διαθέσιμο σε μας μέχρι και σήμερα.

Αν και η λογοκρισία ζήτησε κάποια σημεία να αφαιρεθούν διότι παραήταν προφανές το κίνητρο του Μολιέρου και καλό θα ήταν να μην ήταν... και να το κρίνει αυτό ο «κοσμάκης». Δηλαδή οι «Σγκαναρέλ» και οι αθώοι.

Αφιερώνω λοιπόν κι εγώ σ' αυτό το αριστούργημα του Μολιέρου, το πάντοτε διαχρονικά επίκαιρο, από τη θέση της σημερινής εποχής, την δική του απάντηση στον Σγκαναρέλ, εφόσον το έργο εξακολουθεί να είναι στα χέρια των Δασκάλων της Ανθρωπότητας.

Δον Ζουάν: «Έλα .. ! Έλα ..! αυτό είναι μια υπόθεση ανάμεσα στον ουρανό και σε μένα. Εμείς οι δυο θα την ξεμπερδέψουμε δεν χρειάζεται να σκάς εσύ !» 

Dimitris Marinakos 3 Απριλίου 2020 στις 5:12 μ.μ.

Πρώτος χρυσός διάλογος

Ο υπηρέτης και ο δάσκαλος
ο λαός και ο ευγενής
έψαχναν τις λέξεις
για να πουν τις σκέψεις
του χρυσού αιώνα
δίχως να εκφυλίσουν
το πνεύμα του Μολιέρου
μέσα στην κοινωνία
της αδιαφορίας και της λήθης
για την τιμή της ανθρωπότητας.

Όπερα και έργο - Ν. Λυγερός

Η όπερα του Don Giovanni και το έργο του Dom Juan

ήταν στο μυαλό τους μόλις αντίκρισαν
την πλατεία με το σιντριβάνι.
Η παράσταση στο ΜΕΤ δεν ήταν μια παρένθεση.
Ο Molière και ο Mozart είχαν παλέψει
για δικαιώματα
που άλλοι τα ονόμασαν ανθρώπινα
μετά από αιώνες.
Και η ουσία δεν μπορούσε να κρυφτεί
πίσω από αυτά που ήθελε μια κοινωνία
διότι μιλούσε με τα λόγια της Ανθρωπότητας.
Δίχως συμβιβασμούς.
Κι αν η ουσία ήταν παντού, το έργο έδειχνε το βάθος.
Άκουγαν τις νότες, τις φωνές
έβλεπαν τις κινήσεις, τους ανθρώπους
ένιωθαν την σύνθεση, την ορχήστρα
κι ήταν σε μια Αίθουσα Ανθρωπότητας.
Ο αγώνας δεν σταματούσε με την τέχνη
συνέχιζε χάρη σε αυτή
γιατί ήταν διαχρονική
γιατί ήταν πολιτισμική
κι ο πολιτισμός της ήταν μια αντίσταση ενάντια στη βαρβαρότητα.
Χαμογέλασε με το λιμπρέτο του Da Ponte
και τις συμβουλές του Casanova
όμως στο μυαλό το έργο του Molière
ήταν άθικτο και συνέχιζε τον αγώνα
ενάντια στην υποκρισία των κοινωνιών.
Το νόμισμα το πήρε ο φτωχός
κι ας μην ήταν στην παράσταση αυτοπροσώπως
αφού το πνεύμα του ελεύθερο
δεν ξέχασε κανένα πόνο πίσω
αφού αγαπούσε την ανθρωπότητα.

Βίντεο: Δομ Ζουάν ή ο Πέτρινος Δείπνος. Διανομή: Σγκαναρέλ: Σβέτα Σταμπολίδου, Γκουσμάν: Νίκος Λυγερός, Δομ Ζουάν: Νίκος Λυγερός, Αφηγητής: Όλγα Ραπτοπούλου, Ηχογράφηση: Βαγγέλης Μπόντας, Κείμενο: Δομ Ζουάν.

 

Καζανόβα ή Δον Ζουάν - Ν. Λυγερός

Αναρωτιέσαι πια είναι η διαφορά

μεταξύ Καζανόβα και Δον Ζουάν

και δεν ήθελες να δοκιμάσεις και τους δυο 

μόνο που φοβάσαι τον κόστος

εκείνο της ελευθερίας

και προτιμάς να αφεθείς

για να είσαι το θύμα

μια επιλογή που δεν έκανες

και τώρα που είδες

τι προτιμάς ή πάλι δεν έχεις άποψη

διότι δεν μπόρεσες να διακρίνεις 

εκεί βαθιά μέσα σου

την αξία του ανθρώπου;

• Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Dom Juan του Μολιέρου - Μία ανοιχτή φιλοσοφική δομή". Τετάρτη 11 Ιουλίου 2012, ώρα: 19.30. Βοτανοπωλείο - Τεϊοποιείο "Παιώνια", Αμφικτύονος 12 & Πουλοπούλου, Θησείο, Αθήνα. - Πρόσκληση


44:14 Μέρος Α' «Dom Juan του Μολιέρου -
Μία ανοιχτή φιλοσοφική δομή» Ν. Λυγερού

44:14

43:23 Μέρος Β' «Dom Juan του Μολιέρου -
Μία ανοιχτή φιλοσοφική δομή» Ν. Λυγερού

43:23

Δον Ζουάν και Κιρίλωφ - Ν. Λυγερός [En.]

Μετάφραση από τα γαλλικά: Πάολα Βαγιωνή

Πόσο είναι δύσκολο

για την αστική κοινωνία

να φανταστεί μέσα στο ίδιο πλαίσιο

τον Δον Ζουάν και τον Κιρίλωφ

και ωστόσο ο μύθος του Σισύφου υπάρχει

επομένως γιατί να μην αναρωτηθούμε

πάνω στην ατέρμονη αναζήτηση γυναικών

και αυτή της θείας αιωνιότητας?

Δίχως την ποσότητα καμία αξία.

Δίχως την ποιότητα κανένα νόημα.

Μέσα στα δυο, υπάρχει η αναγκαιότητα,

αυτή του να γεμίσει το κενό.

Dom Juan και Ανθρωπότητα

Αφού μας άφησες

μόνο την Ανθρωπότητα

γιατί ήθελες την κοινωνία

θα την βοηθήσουμε

με όλες μας τις δυνατότητες

και την άλλη

θα την κανονίσει

με τον δικό του τρόπο

ο αισχρός Δάσκαλος

όπως λέει ο υπηρέτης του

ο ευγενής Dom Juan!

• Διάλεξη του Νίκου Λυγερού με θέμα: "Dom Juan και Ανθρωπότητα". Takadum, Αγίου Μηνά 1, Θεσσαλονίκη. Κυριακή 13 Μαΐου 2012, ώρα: 12.00. - Πρόσκληση - Photos - Videos

1:59:12 Ν. Λυγερού: "Dom Juan και 

Ανθρωπότητα". Θεσσαλονίκη 13/05/201

1:59:12

Η μάσκα του ιατρού

δεν ήταν πια παράξενη

ούτε και άσχημη για σένα

γιατί είχες μάθει

για τον δέκατο έβδομο αιώνα

κι ήξερες πώς τους έβλεπε

ο Μολιέρος όταν έγραφε

για το θεατρικό του δασκάλου

τώρα θα μπορούσες

να πας ακόμα πιο πέρα

στον ρόλο του υπηρέτη

με τον πολιτισμό

καρφωμένο μέσα σου.

Ο μεγάλος κακός άνθρωπος

Αν φοβάσαι τον Δον Ζουάν

τον μεγάλο κακό άνθρωπο

δεν είναι λόγω θηλυκότητας

όπως θέλεις να πιστέψεις 

αλλά λόγω της ανακάλυψης

της έλλειψης αξίας 

που θα προκαλέσει

η σχέση που δεν τόλμησες

ν’ αποκαλύψεις στον εαυτό σου.

Φωτεινά γαλλικά

πέρασαν στο μυαλό σου

για να μάθεις μέσω της γλώσσας

την αξία ενός Don Juan,

τη δικαιοσύνη ενός Kaliayev

αλλά και την καλοσύνη

του Vladimir και Estragon,

αλλιώς ποτέ δεν θα μπορούσες

να φανταστείς ότι θα έπαιζες 

τους ρόλους που τους αγαπούν

γιατί δεν θα ήξερες 

για το πνεύμα του φωτός.

Η στιγμή του Καζανόβα

Τι ενοχλεί στον Καζανόβα;

Τίποτα!

Διότι είναι το αποκορύφωμα

της εφήμερης στιγμής.

Και τα δίνουν όλα 

για ένα τίποτα.

Διότι δεν υπάρχει κόστος.

Το μετέπειτα είναι η λήθη

που ονομάζουμε ανάμνηση

για να μη πληγώσει.

Η στιγμή του Καζανόβα 

δεν είναι τίποτα

παρά ένας κοινωνικός οργασμός.

Ο κοινωνικός οργασμός

Όταν είσαι μια κοινωνία

και δεν έχεις κανένα στόχο

ποιος μπορεί να είναι 

ο σκοπός της ζωής σου;

Η απάντηση είναι απλή: 

ο κοινωνικός οργασμός.

Είναι εκείνος που σου επιτρέπει

να φτάσεις δίχως να πας πουθενά.

Είναι εκείνος που δίνει τα πάντα

για ένα τίποτα

που δεν θα αναζητήσεις και πάλι

είναι η ηδονή 

της αναζήτησης της ευτυχίας

σ’ έναν κόσμο δίχως τύχη.

ΔΕΙΤΕ Περί ευγένειας: Όταν δεν είσαι ευγενής και

προσπαθείς να είσαι ευγενικός - Νίκος Λυγερός

 

Ο Νίκος Λυγερός γεννήθηκε το 1968 στο Βόλο.

Είναι Έλληνας μαθηματικός, συγγραφέας, ποιητής,

Διαβάστε την συνέχεια του βιογραφικού »

Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia Ntrekou.gr

Πηγές και βιβλιογραφία

• Βιογραφία Εθνικόν και Καποδιστριακόν Πανεπιστήμιον Αθηνών
http://micro-kosmos.uoa.gr › magazine › ettap › moliere
• Molière French dramatist Biography & Facts Britannica & el.wikipedia.org
• περΙ-γραφΗς - www.peri-grafis.net - Ποίηση, πεζογραφία
• Κριτική ανάλυση - Mytheatro.Gr

Αποσπάσματα ερευνήθηκαν από Opus of N. Lygeros PhD
• 56112) Ο Dom Juan - Ν. Λυγερός. November 6, 2020
• 44793) Αν κοιτάς. Ν. Λυγερός. August 3, 2019
• 6559) Η ανάγκη του δονχουανισμού. Ν. Λυγερός. Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου, June 10, 2012
• 8787) Πρώτος χρυσός διάλογος. Ν. Λυγερός. February 25, 2012
• 56112 Ο Dom Juan. Ν. Λυγερός. November 6, 2020
• 6355) Δον Ζουάν και Κιρίλωφ - Ν. Λυγερός. Μετάφραση από τα γαλλικά: Πάολα Βαγιωνή June 9, 2012
• Οι «Σγκαναρέλ» και οι αθώοι » Dimitris Marinakos 3 Απριλίου 2020 στις 5:12 μ.μ.
• 9648) Η μάσκα του ιατρού - Ν. Λυγερός. July 9, 2012
• 6802) Καζανόβα ή Δον Ζουάν. Ν. Λυγερός June 10, 2012
• 9308) Dom Juan και Ανθρωπότητα - Ν. Λυγερός April 30, 2012
• 28190) Όπερα και έργο - Ν. Λυγερός, Post: October 6, 2016
• 6991) Η τόλμη του Μολιέρου - Ν. Λυγερός. October 14, 2020 Category: Poems
• 6355) Dom Juan et Kirilov. (poème). Perfection 11 9 10/2010. En. Dom Juan and Kirilov. (poem). Eλ. Δον Ζουάν και Κιρίλωφ. (ποίημα).
• 6802) Καζανόβα ή Δον Ζουάν. (ποίημα). Perfection 12 1 1/2011. Casanova ou Dom Juan
• 13593) Φωτεινά γαλλικά - Ν. Λυγερός. October 7, 2013 Poems
• 6803) Η στιγμή του Καζανόβα. (ποίημα). Perfection 12 1 1/2011. Fr. L’instant de Casanova.
• 6804) Ο κοινωνικός οργασμός. (ποίημα). Perfection 12 1 1/2011. Fr. L’orgasme social. (poème).
• 6805) Ο μεγάλος κακός άνθρωπος. (ποίημα). Perfection 12 1 1/2011. En. The great bad human. (poem). Fr. Le grand méchant homme. (poème).

Σχετικά:

• Ν. Λυγερός: Η αξία του θεάτρου. Θέατρο, σκηνοθεσία και ανθρώπινες σχέσεις (Βίντεο)

• Ν. Λυγερός: Cinema, Mon Amour: Ο Κινηματογράφος της Λογοτεχνίας και η Λογοτεχνία του Κινηματογράφου

• Ν. Λυγερός: Το θέατρο της συνείδησης και η συνείδηση του θεάτρου

• Θεατρικό Δράμα: Οι δημιουργοί - Ν. Λυγερός

• Ν. Λυγερός - Θέατρο

• Ποίηση και Βίντεο: Opus of N. Lygeros / https://lygeros.org/?s=Dom+Juan