Ο Άι Βασίλης καταφθάνει έρχεται τη δεκαετία του '50 με αυτοκίνητο μπροστά
από το «Αστόρια» και οι Αθηναίοι σπεύδουν να τον προϋπαντήσουν. Φωτο:
Δημήτρης Χαρισιάδης / Φωτογραφικό Αρχείο του Μουσείου Μπενάκη
Ψώνια, πολυκαταστήματα και εικόνες από την Αθήνα των δεκαετιών 1960–1970 σε μια πρωτοχρονιάτικη βόλτα μνήμης και πόλης.
🎅🎄Μια διαδρομή μνήμης στα πολυκαταστήματα, τις βιτρίνες και το βλέμμα της πόλης
Πρωτοχρονιάτικη βόλτα για ψώνια στην Αθήνα των δεκαετιών του εξήντα και του εβδομήντα. Μια πόλη που άλλαζε πρόσωπο, χωρίς ακόμη να έχει χάσει τη γειτονιά της.
Ήδη από τη δεκαετία του πενήντα, η Αθήνα αρχίζει να γνωρίζει μια νέα μορφή αστικής ζωής. Τα μεγάλα πολυκαταστήματα κάνουν την εμφάνισή τους, ακόμη λίγα στον αριθμό, μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, αλλά καθοριστικά για τον τρόπο που οι Αθηναίοι αντιλαμβάνονταν την έξοδο, τη βόλτα, το «πάμε στο κέντρο».
Ανάμεσά τους ξεχώρισε γρήγορα το Άκρον - Ίλιον - Κρυστάλ.
Όχι μόνο ως χώρος αγορών, αλλά ως τόπος εμπειρίας. Οι βιτρίνες του, ιδιαίτερα τις γιορτινές ημέρες, λειτουργούσαν σαν σκηνές θεάτρου: φώτα, υφάσματα, παιχνίδια, κοσμήματα, μια υπόσχεση ευημερίας και αισιοδοξίας σε μια κοινωνία που προσπαθούσε να σταθεί ξανά στα πόδια της. Για τις Αθηναίες, αλλά και για ολόκληρες οικογένειες, το Άκρον Ίλιον Κρυστάλ ήταν προορισμός.
Το ιστορικό πολυκατάστημα Άκρον – Ίλιον – Κρυστάλ, σημείο αναφοράς
της αθηναϊκής ζωής και των γιορτινών εξόδων στο κέντρο της πόλης.
Η πρωτοχρονιάτικη βόλτα στο κέντρο δεν ήταν απλώς κατανάλωση· ήταν τελετουργία. Ήταν η στιγμή που η πόλη φορούσε τα καλά της και οι άνθρωποι αντάλλασσαν βλέμματα, ευχές, μικρές ελπίδες για τον νέο χρόνο.
Καθώς περνούν οι δεκαετίες, το αστικό τοπίο αλλάζει.
Στις αρχές της δεκαετίας του ενενήντα, τα μεγάλα ιστορικά πολυκαταστήματα αρχίζουν να υποχωρούν. Τη θέση τους παίρνουν οι αλυσίδες και τα εμπορικά κέντρα, απρόσωπα αλλά λειτουργικά, με άλλη λογική χρόνου και χώρου. Η βόλτα μετατρέπεται σε μετακίνηση· η εμπειρία σε διαδικασία.
Το 1997 γράφεται η τελευταία σελίδα της ιστορίας του Άκρον - Ίλιον - Κρυστάλ. Έπειτα από εβδομήντα δύο χρόνια λειτουργίας, το κατάστημα κλείνει, όπως έκλεισαν αντίστοιχα ιστορικά πολυκαταστήματα και στη Θεσσαλονίκη. Δεν έκλεισε απλώς μια επιχείρηση... έκλεισε ένα κεφάλαιο συλλογικής μνήμης.
Κι όμως, η πόλη θυμάται.
Μέσα από εικόνες, αφηγήσεις και σπάνια ντοκουμέντα, όπως αυτά που παρουσιάζονται στη σειρά Μηχανή του Χρόνου, η παλιά Αθήνα επιστρέφει για λίγο: με τα πεζοδρόμιά της γεμάτα κόσμο, τις βιτρίνες φωτισμένες και τη σιωπηλή προσδοκία ότι ο νέος χρόνος μπορεί να είναι καλύτερος.
Ίσως αυτή να είναι η ουσία της πρωτοχρονιάτικης βόλτας: όχι τα ψώνια, αλλά η αίσθηση ότι η πόλη και οι άνθρωποί της βαδίζουν μαζί προς κάτι καινούργιο.
Στις αρχές του 90, τα πολυτελή μεγαλοκαταστήματα άρχισαν να αντικαθιστώνται από τις λεγόμενες αλυσίδες και από τα εμπορικά κέντρα.
🎞️ video Πρωτοχρονιάτικη βόλτα για ψώνια στην Αθήνα των 60'ς - 70'ς στη ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Πριν από τα εμπορικά κέντρα και τις αλυσίδες, η πρωτοχρονιάτικη βόλτα στο κέντρο της Αθήνας ήταν εμπειρία. Οι εικόνες που ακολουθούν δεν δείχνουν απλώς ψώνια, αλλά έναν τρόπο ζωής που άφησε βαθύ αποτύπωμα στη μνήμη της πόλης. Κάποιες εικόνες συνεχίζουν να περπατούν μέσα στον χρόνο.
Μνήμη, πόλη και χρόνος
Η πόλη δεν είναι μόνο δρόμοι και κτίρια· είναι οι διαδρομές που κάναμε μέσα της. Κάθε πρωτοχρονιάτικη βόλτα στην παλιά Αθήνα ήταν μια μικρή συμφωνία ανάμεσα στον χρόνο και την ελπίδα: μια σιωπηλή υπόσχεση ότι ο νέος χρόνος μπορεί να μας βρει λίγο πιο ανθρώπινους.
Τα πολυκαταστήματα έκλεισαν, οι βιτρίνες έσβησαν, οι συνήθειες άλλαξαν. Όμως η μνήμη επιμένει... περπατά ακόμη στο κέντρο, ανάμεσα σε φώτα που δεν υπάρχουν πια και σε ευχές που ειπώθηκαν χαμηλόφωνα.
Ίσως γι’ αυτό επιστρέφουμε σε αυτές τις εικόνες. Όχι από νοσταλγία μόνο, αλλά για να θυμηθούμε ότι η πόλη ζει όσο θυμόμαστε πώς τη ζήσαμε.
Και ο χρόνος, όσο κι αν προχωρά, αφήνει πάντα πίσω του ίχνη για όσους θέλουν να τα διαβάσουν.
Η πόλη θυμάται εκείνους που τη θυμούνται.
Οι πόλεις αλλάζουν, αλλά η μνήμη περπατά
ακόμη στους δρόμους τους. Οι εικόνες κρατούν
τη μνήμη όρθια. Η μνήμη αξίζει και δομή και φροντίδα.
Η πόλη θυμάται όταν της μιλάμε.
✍🏻 Σοφία Ντρέκου
Περισσότερα: ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου