Περί αποχής από τις ιερές Ακολουθίες, την Θεία Λειτουργία, αλλά και από αυτή την Θεία Κοινωνία

Ο ναός του Αγίου Νικολάου είναι ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του 17ου αιώνα που σώθηκαν στην Τσαριτσάνη
Θανάσης Παπαθανασίου 
2 Απριλίου 2020 στις 12:22 μ.μ.

Μια πρώτη σημείωση για την απόφαση της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος (1-4-2020) περί αποχής «από τις ιερές Ακολουθίες, την Θεία Λειτουργία, αλλά και από αυτή την Θεία Κοινωνία».
Σημ. ιστοσελίδας: Η Ιερά Σύνοδος αποφάσισε να εορτάσει πανηγυρικά την Ανάσταση στην Απόδοση της Εορτής του Πάσχα 26 Μαΐου

Μια πρώτη σημείωση, ειδικά για τρία ζητήματα, τα οποία 
νιώθω ότι θα αφορούν εξαιρετικά το μετά την πανδημία:

α. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος ανήγαγε στη δογματική αλήθεια της Εκκλησίας και τον τ ρ ό π ο μετάληψης της θείας Ευχαριστίας (παράγραφος 6). Το κρατάμε και θα δούμε αν με αυτή τη βαριά και καταδικαστική θέση αναδεικνύεται όντως το μυστήριο, ή αν -αντιθέτως- υποτάσσεται σε ειδωλοποίηση, σε ριτουαλισμό.

Επαναλαμβάνω ότι η μη-ταύτιση μυστηρίου και τρόπου, για την οποία μιλώ, αφορά την πιστότητα στο είναι της Εκκλησίας. Όχι κόλπα για αναπαυτικό συσχηματισμό με τον αιώνα τούτο. Και γι' αυτό χρειάζεται σπαζοκεφάλιασμα, ώστε να έχουμε τρόπους που διακονούν το νόημα, χρειάζεται ακόμη και να ομολογούμε την αμηχανία μας όποτε το σπαζοκεφάλιασμά μας δεν αποδίδει. Αλλά η αναγωγή των τρόπων στο δόγμα, είναι άλλο ζήτημα, που όντως θέτει θέμα δόγματος!

β. Η Διαρκής Ιερά Σύνοδος «δεν επιτρέπει πλέον σε κανέναν απολύτως, Αρχιερέα, Ιερέα, Διάκονο, Μοναχό ή άλλον εργάτη της Εκκλησίας, να προβαίνει σε δημόσιες δηλώσεις ή εμφανίσεις στα μέσα της Γενικής Ενημερώσεως και το Διαδίκτυο» (παράγραφος 9).

Ιδίως όσοι κατά καιρούς έχουμε γίνει στόχος επιθέσεων και σπίλωσης, γνωρίζουμε πολύ καλά τι σημαίνει ο λόγος φανατικών και μισαλλόδοξων, λόγος ακαπίστρωτος, με τη Σύνοδο να μην παρεμβαίνει. Μακάρι να κάνω λάθος, αλλά εδώ φαίνεται (όπως και στο α') μια στάση σαρωτική. Δεν μιλά καν για συνέπειες όσον αφορά ενδεχόμενη απειθαρχία στην απόφαση. Μιλά για απόλυτη σιγή, στην οποία μένει θολό το πού μπορεί να φτάσει. Άραγε, ένα κείμενο θεολογικού κριτικού προβληματισμού από έναν εφημέριο, είναι κι αυτό απαγορευμένη δημόσια δήλωση;

Το κρατάμε κι αυτό, και θα δούμε αν σχετίζεται με την εντεινόμενη στις ορθόδοξες εκκλησίες τάση της Ιεραρχίας για άσκηση ελέγχου και αδειοδότηση της προφητικής λειτουργίας της θεολογίας (Στο τεύχος 150 της «Σύναξης», με θέμα «Αναζήτηση συνοδικότητας: πρεσβύτεροι και λαϊκοί», είχαμε θέσει το θέμα και είχαμε κείμενα του Χρήστου Γιανναρά, «Ὅταν ἡ πατρότητα ἀλληγορεῖται», και του Μισέλ Σταύρου, «Πρέπει ὁ ἐπίσκοπος νὰ ἐλέγχει τὸν λόγο τῶν θεολόγων στὸν δημόσιο χῶρο;». Συναφές του π. Αντωνίου Πινακούλα, «Ἡ συνοδικότητα ἐντὸς τῆς ἐπισκοπῆς στὴν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος σήμερα»).
Σε προηγούμενη ανάρτησή μου είχα γράψει «Τη δημοκρατία και τα μάτια μας». Συνεχίζω: «Τη συνοδικότητα και τα μάτια μας».

γ. Η παράγραφος 5 της απόφασης της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου έχει έναν θερμό, πανέμορφο θυσιαστικό τόνο, με χωρία, μάλιστα, του Χρυσοστόμου, τα οποία έχω και ο ίδιος χρησιμοποιήσει σε προγενέστερες μελέτες μου.

Μια ομολογία εδώ:

Το βράδυ, παλεύοντας με το μαξιλάρι μου, σκεφτόμουν να γράψω ένα σημείωμα με τίτλο «Συγγνώμην, συγγνώμην, συγγνώμην». Το γράφω τώρα:

Το τσουνάμι αντιπαραθέσεων, προτάσεων, συγκρούσεων μεταξύ των Χριστιανών αυτές τις εβδομάδες, αφορά σχεδόν εξολοκλήρου τη λειτουργική ζωή καθαυτήν: το τι θα τελεστεί, αν θα τελεστεί, πώς θα τελεστεί. Ελάχιστες, πανελάχιστες φορές ετέθη το θέμα της έμψυχης αγίας τράπεζας, που είναι ο αδύναμος και ο αστήρικτος. Η σημασία του κοινωνείν έχει μεν διακηρυχθεί, όμως είναι γεγονός ότι το διαδικτυακό τσουνάμι των Χριστιανών δεν ασχολήθηκε με αναζήτηση - σκάρφισμα τρόπων χειροπιαστής, εμπράγματης φιλαδελφείας. Ξέρω ότι ατομικά κάποιοι κάνουν κάποια - ο Θεός να τους έχει καλά. Αλλά προβληματίζομαι για το τσουνάμι μας...

Μια πρώτη σημείωση, και βλέπουμε. Η φράση μου «Μακάρι να κάνω λάθος" είναι αληθινή ευχή. Η διάψευση εδώ είναι ανακούφιση.

Θ.Ν.Π. / 2-4-2020.

ΥΓ 1: Προσθέτω (5 ώρες αργότερα) εδώ μια διευκρίνιση που έκανα σε σχόλιο κάτω από την παρούσα ανάρτηση: Για την θυσιαστικού πνεύματος 5η παράγραφο της απόφασης της ΔΙΣ, παραπέμπω (μολονότι είναι άχαρο) στην ανάρτησή μου της 27ης Φεβρουαρίου. Ναι. έχει νόημα μια τέτοια οπτική.

Θανάσης Παπαθανασίου 2 Απριλίου 2020 στις 12:22 μ.μ.

Για τα δύσκολα... Επιδημίες, πανδημίες και εκκλησιαστική ζωή.

Το 2011 είχα δημοσιεύσει ένα μελέτημα για τη σχέση της κοινωνίας και της πολιτείας με τις διάφορες κοινότητες (θρησκευτικές και πολιτισμικές πρωτίστως, αλλά και πολιτικές). Ένα βασικό ερώτημά του είναι αν και με ποιους όρους τα αξιώματα της κάθε κοινότητας (δηλαδή τα χαρακτηριστικά που την ορίζουν ως συγκεκριμένη κοινότητα) έχουν προτεραιότητα έναντι του ευρύτερου κοινωνικού - πολιτειακού. Μια εύκολη εκδοχή αυτού του ερωτήματος έχουμε όποτε το βασικό αξίωμα κάποιας κοινότητας είναι κάτι απάνθρωπο, κάτι το οποίο κάποιους τους καθιστά θύματα (π.χ. η εξουσία των θρησκευτικών λειτουργών της να επιβάλει θανατική ποινή κατά διαφωνούντων). Σ' αυτή την περίπτωση εύκολα μπορεί να υποστηριχτεί η προτεραιότητα του κοινωνικού κανόνα έναντι του κοινοτικού. Αλλά οι δύσκολες περιπτώσεις είναι άλλες. Έγραφα λοιπόν:

«Σε περίπτωση πανδημίας νόσου θανατηφόρου και μεταδοτικής, πώς θα αντιμετωπιστεί η απαίτηση μιας κυβέρνησης να ανασταλεί η τέλεση της θείας Ευχαριστίας για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας; Προφανώς, ο πιστός μπορεί να βιώνει ως υπερεπαρκή την όποια μεταφυσική πίστη του, δεν μπορεί όμως να περιμένει ότι η επίκληση της αποτελεί ικανοποιητική απάντηση για το κράτος. Το ζήτημα, λοιπόν, είναι ποιά στάση θα μπορέσει να τηρήσει η Εκκλησία σε περίπτωση τέτοιας κρίσης. Θα εμμείνει στην τέλεση της Ευχαριστίας αποδεχόμενη το κόστος του πιο οξέως κοινωνικού οστρακισμού της (δηλαδή την απόσυρση των μελών της από κάθε κοινωνική σχέση και δραστηριότητα); Ή μήπως, αντιλαμβανόμενη τον εαυτό της πρωτίστως ως πραγμάτωση της διακονικής αγάπης, θα προχωρήσει ενσυνείδητα στην πιο επώδυνη κένωσή της, δηλαδή την αναστολή τέλεσης του μυστηρίου, χάριν της αγάπης των τρομοκρατημένων ανθρώπων; Αλλά, θα κατόρθωνε, άραγε, να το αποτολμήσει αυτό με τρόπο ώστε να μαρτυρηθεί το πρωτείο της θυσιαστικής αγάπης και να μην εκληφθεί αυτή η κίνηση ως βολική συναίνεση στο πνεύμα του κόσμου, το οποίο ειδωλοποιεί την υγεία και την επιβίωση;»*.

Για τον Χριστιανό η προσέλευση στη θεία Κοινωνία εν μέσω πανδημίας είναι μια έμπρακτη κατάφαση αυτού που πάντα θα ακούγεται σαν τρέλα: ότι η αγάπη / το κοινωνείν είναι ανώτερη της επιβίωσης. Και νομίζω ότι αυτή η προσέλευση στην θεία Κοινωνία δεν πρέπει να θεμελιώνεται στην πεποίθηση ότι με την Ευχαριστία δεν μεταδίδονται ασθένειες (να σκεφτούμε εδώ ότι ουδείς κοινωνός της θείας Ευχαριστίας έπαψε να είναι θνητός), αλλά στην έμπρακτη πρόταξη του κοινωνείν έναντι του επιβιώνειν. Και στην αυτοπαράδοση στον ζωντανό Θεό, ιδίως όποτε αυτός ο ζωντανός Θεός αφήνει να γκρεμιστεί ό,τι ενδέχεται να στρεβλώνεται σε ιερό είδωλο που Τον υποκαθιστά...

Από την άλλη, αυτό που στο κείμενό μου ονόμασα την «επώδυνη κένωση» της Εκκλησίας, το συνάντησα μετά από χρόνια, διατυπωμένο με κορυφαία ένταση, στο βιβλίο και στο κινηματογραφική ταινία «Σιωπή» (Σουσάκου Έντο / Μάρτιν Σκορτσέζε). Την κορύφωση της πίστης στον ζωντανό Θεό, η οποία φτάνει στην πιο αδιανόητη αυτοθυσία: στο να ρισκάρεις χάριν άλλου όχι απλώς τη ζωή σου, αλλά την ψυχή σου.

Τα θέτω ως σκέψεις στα δύσκολα. Ήδη έχει εκδοθεί ανακοίνωση από την Ορθόδοξη Μητρόπολη της Κορέας (η χώρα βρίσκεται δίπλα στο μάτι του κυκλώνα) προς τους πιστούς.

Ο πρώτος προβληματισμός μάς έρχεται από το πεδίο της ιεραποστολής:
Οδηγίες για την προστασία εκ του κορωνοϊού 
Η αναπάντεχη συμφορά με την εμφάνιση του θανατηφόρου κορωνοϊού στην Κίνα έπληξε τις τελευταίες μέρες, ως γνωστόν, και την πατρίδα μας.
Εκτός από την ιδιαίτερη προσευχή, που ήδη αναπέμπουμε σε κάθε Ιερή Ακολουθία της Εκκλησίας μας, με την οποία παρακαλούμε τον Κύριο για τα θύματα εκ του κορωνοϊού, για τους οικείους τους, αλλά και για την προστασία της υγείας όλων των ανθρώπων εκ του μεγάλου αυτού κινδύνου, θα πρέπει να λάβουμε ορισμένα μέτρα ασφαλείας, σύμφωνα και με τις οδηγίες του αρμόδιου Υπουργείου Υγείας της χώρας μας.
Γι αυτό τον λόγο παρακαλούμε όλους τους πιστούς να ακολουθήσουν τις κάτωθι οδηγίες μέχρι την λήξη του προβλήματος: 
1. Κατά την διάρκεια της θείας Λατρείας στους Ιερούς Ναούς μας όλοι οι πιστοί θα φορούν μάσκες.
2. Πριν την είσοδό τους στον ναό θα απολυμαίνουν τα χέρια τους με απολυμαντικό που υπάρχει στην είσοδο του ναού.
3. Δεν θα χαιρετούν κανέναν με χειραψία.
4. Δεν θα φιλούν το χέρι των κληρικών.
5. Δεν θα φιλούν τις εικόνες αλλά θα τις προσκυνούν τιμητικά με υπόκλιση.
6. Δεν θα χρησιμοποιούν τα λειτουργικά βιβλία κατά την ώρα της προσευχής.
7. Το Αντίδωρον θα το λαμβάνουν όχι από τον λειτουργό, αλλά μόνοι τους κατά την έξοδό τους από τον ναό.
8. Δεν θα παρατίθεται το κοινό γεύμα αγάπης μετά την θ. Λειτουργία της Κυριακής.
9. Δεν θα γίνονται οι διάφορες συναντήσεις πιστών και κατηχουμένων. 
Ευχόμενοι σύντομα να ξεπεραστεί η κρίση στην χώρα μας και σε παγκόσμιο επίπεδο, ας παρακαλούμε με ταπεινό φρόνημα και πνεύμα μετανοίας τον Φιλάνθρωπο Κύριό μας να δείξει το έλεός Του και να μας απαλλάξει από το σοβαρό αυτό πρόβλημα.

* Το μελέτημά μου είναι το: «Η κοινότητα ως βρόχος. Η αποστολή της Εκκλησίας στη σκοτεινή πλευρά της σελήνης», τόμος Πολιτισμός & Διαφορετικότητα. Εμείς και οι άλλοι (επιμ. Δ. Μαγριπλής), εκδ. Σταμούλης, Θεσσαλονίκη 2011, σσ. 333-352.

Θ.Ν.Π./27-2-2020


Papathanasiou Athanasios 27 Φεβρουαρίου

by Αέναη επΑνάσταση | Sophia Ntrekou.gr

Βίντεο: «Η δυσκολία να είσαι Χριστιανός» 
από τον Δρ. Θανάσης Παπαθανασίου 

«Γιατί να’ ναι δύσκολο να είσαι Χριστιανός; Για μια σειρά λόγων και πάνω απ΄όλα επειδή είναι βαρύ ρήμα το «είμαι». Δυσκολία είναι πρώτα απ΄όλα, ο Χριστιανός να αντέξει το ίδιο του το Ευαγγέλιο.

Να μην αναπαυθεί δηλαδή στην ευκολία οιασδήποτε ειδωλολατρίας. Δυσκολία είναι να επιμένεις, ότι είναι άφρων εκείνος, τον οποίον τα συστήματά μας θεωρούν, ως τον κατ΄εξοχήν σώφρονα.

Δυσκολία είναι το να’ χει ο Χριστιανός κορώνα στο κεφάλι του την εντολή της αγάπης, παρ΄όλο που αυτή ακούγεται εξωπραγματική στις κοινωνίες».

Συνάντηση με τον Θανάση Παπαθανασίου (Δρ Θεολογίας, διδάσκοντα στην ΑΕΑΑ, στο ΕΑΠ και αρχισυντάκτη του περιοδικού Σύναξη) με θέμα: «Η δυσκολία να είσαι Χριστιανός», Κυριακή 17 Μαρτίου 2019, Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ραγκαβά.


Ο Θανάσης Ν. Παπαθανασίου γεννήθηκε στην Αθήνα το 1959. Είναι πτυχιούχος Νομικής και διδάκτωρ Θεολογίας. Από το 1992, μετά από επαγγελματική θητεία στο χώρο της νομικής, εργάζεται στην εκπαίδευση. Είναι θεολόγος καθηγητής στο Λύκειο Ζεφυρίου Δυτικής Αττικής, διδάσκει στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο και είναι αρχισυντάκτης του θεολογικού περιοδικού "Σύναξη". Επί οκταετία (ακαδημαϊκά έτη 2000-2008) δίδαξε με απόσπαση στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή & Ανωτάτης Εκκλησιαστική Ακαδημία Αθήνας. Έχει δημοσιεύσει πολλές μελέτες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό για τον διάλογο του Χριστιανισμού με τη σύγχρονη εποχή, για την κοινωνική παρέμβαση σε καιρούς παγκοσμιοποίησης και για τους κινδύνους της μισαλλοδοξίας και του ρατσισμού. Μεταξύ των έργων του είναι τα βιβλία:
  • - "Οι "Νόμοι των Ομηριτών": Ιεραποστολική προσέγγιση και ιστορική-νομική συμβολή" (διδακτορική διατριβή, εκδ. Σάκκουλα, Αθήνα 1994),
  • - "Ανεστιότητα και παραπεμπτικότητα: Κριτικές προσεγγίσεις στα θεολογικά δρώμενα" (εκδ. Αρμός, Αθήνα 1998),
  • - "Ο Θεός μου ο αλλοδαπός" (εκδ. Ακρίτας 2007),
  • - "Ορθόδοξη θεολογία και κοινωνική δικαιοσύνη" (εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2002),
  • - "Με την ψυχή στα Πόδια: Από το μνήμα το κενό στους δρόμους του κόσμου" (εκδ. Εν Πλω, Αθήνα 2007),
  • - "Η Εκκλησία γίνεται όταν ανοίγεται: Η ιεραποστολή ως ελπίδα και ως εφιάλτης" (εκδ. Εν Πλω, Αθήνα 2008).
Ζει στην Αθήνα με τη σύζυγό του Ελένη Ταμαρέση και τον γιο τους Αλέξανδρο - Αρέθα

Sophia Ntrekou.gr

Σας προτείνω σχετικά θέματα:


Δεν υπάρχουν σχόλια: