Η Επιστολή προς Φονβίζιν του Ντοστογιέφσκι το 1854: θα προτιμούσα να παραμείνω με τον Χριστό

φώτο: ο Φονβίζιν, Ντένις και ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι
φώτο: ο Φονβίζιν, Ντένις και ο Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

...αν κάποιος μου απεδείκνυε ότι
ο Χριστός δεν ταυτίζεται με την αλήθεια
κι ότι, στην πραγματικότητα, η αλήθεια
είναι εκτός Χριστού, θα προτιμούσα
τότε να παραμείνω με τον Χριστό,
παρά να πάω με την αλήθεια...

Επιστολή προς Φονβίζιν
Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

της Σοφίας Ντρέκου

Ο Ρώσος συγγραφέας Μιχάηλοβιτς Ντοστογιέφσκι
ήταν κορυφαία μορφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Η επιστολή γράφτηκε το 1854

«…Δεν ξέρω, αλλά μαντεύω από το γράμμα σας ότι επιστρέψατε στην πατρίδα με κάποια θλίψι. Αυτό το καταλαβαίνω. Σκέφθηκα μερικές φορές ότι αν κάποτε επέστρεφα στην πατρίδα μου, θα ένοιωθα μεγάλη οδύνη και χαρά. Δεν έζησα την ζωή σας και αγνοώ γι’ αυτήν πολλά πράγματα, όπως κάθε άνθρωπος για την ζωή τού άλλου.

Αλλ’ η ανθρώπινη ευαισθησία είναι κοινή σε όλους και φρονώ ότι, επιστρέφοντας στην πατρίδα του ο κάθε εξόριστος, πρέπει να ζήση εκ νέου, μέσα στην μνήμη του, όλη του την παρελθούσα δυστυχία. Αυτό μοιάζει με μια ζυγαριά, με την οποία ζυγίζομε και γνωρίζομε το αληθινό βάρος όλων όσων υποφέραμε, ανεχθήκαμε, χάσαμε και μάθαμε από τους άλλους. Αλλ’ είθε ο Θεός να σας χαρίζει μακροημέρευσι.

Άκουσα από πολλούς ότι είστε πολύ πιστός. Όχι επειδή είστε πιστός, αλλ’ επειδή εγώ έζησα κι εδοκίμασα όσα θα σας πω σε παρόμοιες στιγμές, διψάμε για πίστι σαν το «ξερό χορτάρι». Κι εν τέλει την βρίσκομε, επειδή η αλήθεια γίνεται φανερή μέσα στην δυστυχία.

Για μένα, έχω να πω ότι είμαι παιδί του αιώνος μου, τέκνο της αμαρτίας και της αμφιβολίας. Έτσι είμαι τώρα κι έτσι θα είμαι, (το ξέρω), μέχρι τον τάφο. Τι φρικτά βάσανα μού στοίχισε, και μου στοιχίζει ακόμη σήμερα, αυτή η δίψα για πίστι, που είναι τόσο έντονη μέσα στην ψυχή μου, όσο υπάρχουν μέσα μου ενάντια επιχειρήματα.

Εν τούτοις, ο Θεός μού χαρίζει στιγμές όπου είμαι ολότελα γαλήνιος. Εκείνες τις στιγμές αγαπώ και νοιώθω ότι αγαπιέμαι από τους άλλους. Και αυτές τις στιγμές ακριβώς εσχημάτισα μέσα μου ένα πιστεύω, όπου όλα είναι φωτεινά και ιερά για μένα.

Αυτό το πιστεύω είναι απλό: Πιστεύω ότι δεν υπάρχει τίποτε πιο όμορφο, πιο βαθύ, πιο συμπαθητικό, πιο λογικό, πιο ζωντανό και τέλειο από τον Χριστό. Και λέω στον εαυτό μου, με ζηλόφθονη αγάπη, όχι μόνο ότι δεν υπάρχει τίποτε, αλλ’ ότι δεν μπορεί να υπάρχη.

Επί πλέον, αν κάποιος μου απεδείκνυε ότι ο Χριστός δεν ταυτίζεται με την αλήθεια κι ότι, στην πραγματικότητα, η αλήθεια είναι εκτός Χριστού, θα προτιμούσα τότε να παραμείνω με τον Χριστό, παρά να πάω με την αλήθεια».

Δεν κατέβηκες απ’ το σταυρό όταν Σου φωνάζανε
περιγελώντας και λοιδορώντας Σε: «Κατέβα απ’ το
σταυρό για να πιστέψουμε πως είσαι Συ».
Δεν κατέβηκες γιατί και πάλι δε θέλησες να σκλαβώσεις
τον άνθρωπο με το θαύμα και λαχταρώντας την ελεύθερη
πίστη κι όχι αυτήν που γεννιέται από θαύμα.

Το κατηγορητήριο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή.
Φ. Ντοστογιέφσκι «Αδελφοί Καραμαζόφ» 1880

Το γραφείο του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Ο Φιόντορ Μιχάηλοβιτς Ντοστογιέφσκι (11 Νοεμβρίου 1821 - 9 Φεβρουαρίου 1881) ήταν Ρώσος συγγραφέας, κορυφαία μορφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Το έργο του αποτελεί ορόσημο στην παγκόσμια λογοτεχνία, έφυγε από τη ζωή στις 9 Φεβρουαρίου του 1881.

Ο ιδιοφυής Ντοστογιέφσκι χαρακτηρίζεται από τους κριτικούς ως ένας από τους σπουδαιότερους ψυχογράφους, ενώ είναι αξιοθαύμαστη η ποιότητα του συνόλου των έργων του, η πλειοψηφία των οποίων χαρακτηρίζεται αριστουργηματική.

Λέγεται ότι o Leo Tolstoy, αν και δεν είχαν συναντηθεί ποτέ οι δυό τους, ξέσπασε σε δάκρυα όταν έμαθε για το θάνατο του Dostoyevsky καθώς και ότι όταν ο Tolstoy πέθανε, στον σιδηροδρομικό σταθμό Astapovo, είχε μαζί του ένα αντίτυπο των Αδερφών Καραμαζόφ. Εκτός από τους Ρώσους, ο Dostoyevsky επηρέασε σημαντικά και πολλούς άλλους σύγχρονούς του και μελλοντικούς συγγραφείς, όπως οι Thomas Mann, Ernest Hemmingway, Virginia Woolf, James Joyce, Νίτσε κ.α.

Ο Albert Camus αναγνώριζε στον Dostoyevsky τον σπουδαιότερο προφήτη του 20ού αιώνα, ενώ τόσο ο Nietzsche όσο και ο Sigmund Freud έχουν αντλήσει από το έργο του.
Ο Nietzsche αναφερόταν στον Dostoyevsky ως τον μοναδικό ψυχολόγο από τον οποίο είχε να μάθει κάτι. 
Ο Freud έγραψε το άρθρο «Ο Dostoyevsky και η Πατροκτονία» και αν και είναι κριτικός απέναντι στο έργο του συγγραφέα, κατατάσσει τους αδερφούς Καραμαζόφ μεταξύ των τριών σπουδαιότερων έργων λογοτεχνίας. 
Ο δε Albert Einstein είχε πει: «ο Dostoyevsky μού προσφέρει πολύ περισσότερα από οποιονδήποτε επιστήμονα».

Ποιός ήταν ο Φονβίζιν που έστειλε επιστολή ο Ντοστογιέφσκι;

Скотников. Портрет Фонвизина. 1821 Date	2010
Скотников. Портрет Фонвизина. 1821 Wikimedia (2010)

Denis Fonvizin - en.wikipedia.org,
& Russian dramatist | Britannica
σε μετάφραση Σοφία Ντρέκου

Ο Φονβίζιν, Ντένις (Denis Ivanovich Fonvizin, Μόσχα 1744 – Αγία Πετρούπολη 1792). ήταν Ρώσος θεατρικός συγγραφέας. Έγραψε σε νεαρή ηλικία την κωμωδία «Ταξίαρχος» (Brigadir, 1766-69), που προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στο κοινό αλλά και στην ίδια την αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β’. Μάλιστα, η τσαρίνα πίστεψε πως θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει τον συγγραφέα για τη βελτίωση και την ανάπτυξη του εθνικού θεάτρου. Λίγο αργότερα, όμως, ο Φ., εξαιτίας ίσως της συναναστροφής του με τον αυτοκρατορικό επίτροπο της Ιεράς Συνόδου Τσεμπισέφ, σπουδαίο θεολόγο, εκδήλωσε τάσεις έντονης θρησκοληψίας, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει το θέατρο και να επιδοθεί στη μετάφραση θεολογικών συγγραμμάτων.

Το 1782, ωστόσο, ξαναγύρισε σε αυτό με την κωμωδία του «Ο προγυμναστής», η οποία, επειδή σατίριζε πρόσωπα του στενού περιβάλλοντος της Αικατερίνης Β’, προκάλεσε τη δυσαρέσκειά της. Λίγο αργότερα έγραψε και νέα κωμωδία με τον τίτλο «Ο ανήλικος», καλύτερη οπωσδήποτε από τις δύο προηγούμενες, που τον κατέταξε στην κατηγορία των σπουδαιότερων Ρώσων θεατρικών συγγραφέων της εποχής του. Στο μεταξύ, πέθανε ο φίλος και προστάτης του, υπουργός Εξωτερικών Πανίν, και ο ίδιος έπεσε στην απροκάλυπτη πια δυσμένεια της αυτοκράτειρας. Τελικά, η άσωτη ζωή και οι οικονομικές δυσκολίες του υπέσκαψαν την υγεία του και τον μετέτρεψαν σε πραγματικό ράκος. Πέθανε σε κατάσταση ηθικής κρίσης και θρησκευτικού φανατισμού. 


Τα χαρακτηριστικά στοιχεία του έργου του είναι η πρωτοτυπία και η σατιρική διάθεση, η οποία στρέφεται εναντίον των ηθών της παλαιάς κοινωνίας. Μετά τον θάνατό του εμφανίστηκαν και άλλοι Ρώσοι συγγραφείς θεατρικών έργων, οι οποίοι όμως δεν κατόρθωσαν να κρατήσουν το ρωσικό θέατρο στο επίπεδο που το είχε ανεβάσει ο Φονβίζιν.

Περισσότερα: Ντοστογιέφσκι


Δεν υπάρχουν σχόλια: