Τρία παιδιά στολίζουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο,
εικόνα χαράς, οικογενειακής μνήμης και προσδοκίας.
Από τη δενδρολατρεία και το Χριστόξυλο στο Δέντρο της Ζωής και το άστρο της Ενανθρωπήσεως
✍🏻 Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, Columnist in Psychology)
Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου δεν είναι απλώς ένα διακοσμητικό στοιχείο των εορτών, αλλά ένα πολυσήμαντο σύμβολο που διατρέχει αιώνες ανθρώπινης ιστορίας, θρησκευτικής εμπειρίας και θεολογικού νοήματος. Από τις αρχαίες μορφές δενδρολατρείας και το ελληνικό χριστόξυλο έως τη χριστιανική ερμηνεία του «Δέντρου της Ζωής» και τη Ρίζα του Ιεσσαί, το στολισμένο δέντρο μεταμορφώνεται σε εικόνα της Ενανθρωπήσεως: της καθόδου του Θεού στον κόσμο και της ανόδου του ανθρώπου προς το φως. Ενσωματωμένο στην ελληνική παράδοση τον δέκατο ένατο αιώνα, το χριστουγεννιάτικο δέντρο απέκτησε εκκλησιαστικό βάθος, συνδεόμενο με τη γενεαλογία του Χριστού, το ξύλο της ζωής και το άστρο που οδηγεί στη σωτηρία. Έτσι, πέρα από τις ιστορικές του ρίζες και τις πολιτισμικές του διαδρομές, το χριστουγεννιάτικο δέντρο παραμένει ένα ζωντανό θεολογικό σύμβολο που υπενθυμίζει ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο γιορτή, αλλά μυστήριο ζωής.
🟩 Εισαγωγή του εθίμου στην Ελλάδα (Όθωνας - 1834)
Χριστουγεννιάτικο καραβάκι «Ελπίδα», σύμβολο προσδοκίας και νέας πορείας.
Το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου είναι για πολλούς κοσμικούς η ουσία των Χριστουγέννων. Το έθιμο στην Ελλάδα έχει ξενική προέλευση και το εισήγαγαν οι Βαυαροί.
Ο πρώτος που έφερε το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου στην Ελλάδα ήταν ο Όθωνας, το 1834. Για πρώτη φορά το δέντρο στολίστηκε στην κατοικία του στο Ναύπλιο στα ανάκτορα του Όθωνα και έπειτα στο παλάτι στην Αθήνα
24 Δεκεμβρίου 1843: Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ελληνική κατοικία
Στις 24 Δεκεμβρίου 1843, ο ναξιώτης Ιωάννης Παπαρρηγόπουλος, γενικός Πρόξενος της Ρωσίας στην Αθήνα, θέλησε να κάνει το ίδιο και για το δικό του σπίτι. Στην Ελλάδα, το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου άργησε να εξαπλωθεί. Τη δεκαετία του 1930, άρχισαν οι νοικοκύρηδες στα αστικά κέντρα να το εφαρμόζουν. Από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και μετά το δέντρο με στις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια. To έθιμο διαδόθηκε και στην επαρχία μεταπολεμικά.
Πρόδρομός του, το χριστόξυλο ή δωδεκαμερίτης ή σκαρκάνζαλος, ένα χοντρό ξύλο από αχλαδιά ή αγριοκερασιά.
Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, στις στις καλικάντζαρους. Οι πρόγονοί στις τοποθετούσαν το χριστόξυλο στο τζάκι του σπιτιού την παραμονή των Χριστουγέννων.
Η στάχτη των ξύλων προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό.
Το έθιμο, αν και εισήχθη στον νεότερο ελληνικό χώρο από τη Δύση, απέκτησε θεολογικό βάθος.
🔴 Χριστόξυλο - Δωδεκαμερίτης - Καλικάντζαροι
Το χριστόξυλο αντικαταστάθηκε από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο από τη Γερμανία εξαπλώθηκε και ρίζωσε και στις στις ευρωπαϊκές χώρες, για να ταξιδέψει στη συνέχεια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.
Ωστόσο, ο καθηγητής την Χριστιανικής Αρχαιολογίας Κώστας Καλογύρης υποστήριξε ότι το έθιμο του δέντρου δεν έχει γερμανική προέλευση αλλά ανατολίτικη. Την άποψη του στηρίζει σε ένα συριακό κείμενο που υπάρχει σε χειρόγραφο στο Βρετανικό Μουσείο. Το κείμενο αναφέρεται σε έναν ναό που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο Ά στα βόρεια στις Συρίας και στον οποίο υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα.
Σύμφωνα με μια παράδοση, το στόλισμα του δέντρου καθιερώθηκε από τον Μαρτίνο Λούθηρο (Martin Luther, 1483-1546), ο οποίος, περπατώντας τη νύχτα στα δάση και βλέποντας τα χειμωνιάτικα αστέρια να λάμπουν μέσα στα κλαδιά, συνέλαβε την ιδέα στις τοποθέτησης στις φωτεινού δέντρου στο σπίτι του, που θα απεικόνιζε τον έναστρο ουρανό απ’ όπου ο Χριστός ήρθε στον κόσμο.
Ο μητροπολίτης Ναυπάκτου κ Ιερόθεος καταθέτει μια ενδιαφέρουσα άποψη στο βιβλίο του «Δεσποτικές Εορτές»: «Έχω την υποψία ότι η συνήθεια να στολίζουμε δένδρο κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων δεν είναι απλά ένα έθιμο που μας ήλθε από την Δύση και το οποίο πρέπει να αντικαταστήσουμε από άλλα έθιμα πιο ορθόδοξα. Δεν έχω, βέβαια, ενδιατρίψει γύρω από την ιστορία του Χριστουγεννιάτικου δένδρου και από που προήλθε, αλλά νομίζω ότι συνδέεται με την εορτή των Χριστουγέννων και το αληθινό της νόημα. Κατ’ αρχάς δεν είναι άσχετο με την προφητεία του Προφήτου Ησαΐου: «εξελεύσεται ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος εκ της ρίζης αναβήσεται» (Ησ. ια', 7). Αυτή την προφητεία είχε υπ’ όψη του ο ιερός Κοσμάς ο ποιητής, όταν έγραφε: «Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος εξ αυτής Χριστέ εκ της Παρθένου ανεβλάστησας.»
Δείτε επίσης: Οι Καταβασίες Χριστουγέννων σε νεοελληνική απόδοση (ποίημα του Αγίου Κοσμά)
🟩 Δένδρο του Ιεσσαί ή ρίζα του Ιεσσαί
Ρίζα είναι ο Ιεσσαί, ο πατήρ του Δαυίδ, ράβδος είναι ο βασιλεύς Δαυίδ, άνθος που βγήκε από την ρίζα και την ράβδο είναι η Θεοτόκος. Και ο καρπός που προήλθε από το άνθος της Παναγίας είναι ο Χριστός. Αυτό το παρουσιάζει θαυμάσια η ιερά αγιογραφία.
Στην κορυφή δε είναι το άστρο που είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός.
Έπειτα, το Χριστουγεννιάτικο δένδρο μας θυμίζει τόσο το ξύλο της γνώσεως, όσο και το ξύλο της ζωής, κυρίως όμως το δεύτερο. Υπογραμμίζει εμφανώς την αλήθεια ότι ο Χριστός είναι το ξύλο της ζωής και ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε, ούτε να εκπληρώσουμε τον σκοπό της υπάρξεώς μας, αν δεν γευθούμε αυτό το ξύλο, «τό παρεκτικόν ζωής».
Χριστούγεννα χωρίς την θεία Κοινωνία δεν μπορούν να νοηθούν. Και, φυσικά, θεία Κοινωνία, χωρίς να νικήσουμε τον διάβολο, όταν βρεθούμε μπροστά στον πειρασμό, αναφορικά με το ξύλο της γνώσεως καλού και πονηρού, όπου θα δοκιμασθή η ελευθερία μας, δεν είναι δυνατόν να συντελέση στην κατά Χριστόν θέωση.
Έπειτα, το Χριστουγεννιάτικο δένδρο μας θυμίζει τόσο το ξύλο της γνώσεως, όσο και το ξύλο της ζωής, κυρίως όμως το δεύτερο. Υπογραμμίζει εμφανώς την αλήθεια ότι ο Χριστός είναι το ξύλο της ζωής και ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε, ούτε να εκπληρώσουμε τον σκοπό της υπάρξεώς μας, αν δεν γευθούμε αυτό το ξύλο, «τό παρεκτικόν ζωής».
Χριστούγεννα χωρίς την θεία Κοινωνία δεν μπορούν να νοηθούν. Και, φυσικά, θεία Κοινωνία, χωρίς να νικήσουμε τον διάβολο, όταν βρεθούμε μπροστά στον πειρασμό, αναφορικά με το ξύλο της γνώσεως καλού και πονηρού, όπου θα δοκιμασθή η ελευθερία μας, δεν είναι δυνατόν να συντελέση στην κατά Χριστόν θέωση.
Χαιρόμαστε και πανηγυρίζουμε, γιατί...
«τό ξύλον της ζωής εν τω σπηλαίω εξήνθισεν εκ της Παρθένου».
🔴 Η δενδρολατρεία
Η «Ρίζα του Ιεσσαί» του Μιχαήλ Δαμασκηνού, εμβληματικό έργο της μεταβυζαντινής
ζωγραφικής. Βρίσκεται στη Μονή Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά της Αιγύπτου.
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν είναι ούτε γερμανικό, ούτε ελληνικό, ούτε αμερικάνικο έθιμο. Η δενδρολατρεία είναι κοινός τόπος στις θρησκείες όλων των λαών εξ αρχαιότητας. Ακόμα και ο ιερός συγγραφέας της Γένεσης, αναφέρεται σε δύο δένδρα με θαυμαστές ιδιότητες στον Κήπο της Εδέμ.
Επίσης στην πρώτη εκκλησία, αλλά και σήμερα σε πολλούς ναούς δεσπόζουν τα δύο δέντρα προ της ωραίας πύλης (αυτά με τις χαρακτηριστικές τρείς ή περισσότερες λαμπάδες). Συν τω χρόνω αυτό το έθιμο ταυτίστηκε με τους εορτασμούς και τον στολισμό των Χριστουγέννων. Αγνοώ τον συσχετισμό, αλλά μιας και εισήχθη σε μας από τις βόρειες φυλές εικάζω για πρακτικούς λόγους (επειδή δάση είχαν, από κει αποκόμιζαν τα στολίδια τους).
Στην Ελλάδα δε πολύ προ των Βαυαρών στολίζαμε το λεγόμενο χριστόξυλο (κλαδί δέντρου). Ίσως πήραμε το χριστουγεννιάτικο δέντρο στην σημερινή μορφή του από αυτούς, αλλά υπήρχε παρόμοια παράδοση και στα καθ' ημάς. Ίσως παγανιστικής επιρροής, ίσως παραπέμπουσα στην ρίζα του Ιεσσαί, από τα «βυζαντινά» χριστιανικά χρόνια.
🔵 Καράβι: από «διαμάχη» σε καθαρή ερμηνεία
Τη δεκαετία του 1970, επιχειρήθηκε να αντικατασταθεί το δέντρο με το ελληνικό καραβάκι, χωρίς επιτυχία.
Το δε καραβάκι πού πάσχουν κάποιοι ενθουσιώδεις να επιβάλουν ως σημείο γνησιότητας, δεν έχει καμία σχέση με τους στολισμούς. Ήταν ένα αξεσουάρ στα χέρια των παιδιών, πού έψαλλαν τα κάλαντα και μάλιστα σε τόπους ναυτικών, για να πάει «καλά η χρονιά» των θαλασσινών (και αυτή παγανιστική νοοτροπία αν μη τί άλλο) ή για καθαρά λόγους καλλιτεχνικών παραστάσεων. Θαλασσινοί ήταν καράβι έφεραν μαζί τους.
Υπάρχει και ένας πιο αληθοφανής λόγος πού το καράβι θεωρείται ελληνικό χριστουγεννιάτικο ντεκόρ. Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας, μάλλον καθόλου παραθαλάσσιες, τα παιδιά έψαλλαν τα κάλαντα κρατώντας ένα ομοίωμα εκκλησίας. Η Εκκλησία όμως πολλές φορές παριστάνεται ως κιβωτός (καράβι) και έτσι διαδόθηκε και η παραλλαγή του καραβιού.
Όπως και να 'χει ξενόφερτα ή οικεία έθιμα ουσιαστικά δεν υπάρχουν. Αντιδάνεια είναι όλα και κοινές πεποιθήσεις μεταξύ των λαών, πού εκφράζουν τα έθιμα τους με κοινά μέσα. Για αυτό δεν υπάρχει καταδικαστέο και ημέτερο εορταστικό αξεσουάρ.
Σταθερά η εκκλησία ή ανέχεται τα έθιμα των ανθρώπων, όταν δεν είναι προσβλητικά ή βλαβερά για την ψυχή ή τα προσλαμβάνει και τους δίνει ιερό νόημα.
Όλα πριν γίνουν ιερά ήταν ανίερα και όλα πριν γίνουν καθαρά τα θεωρούσαμε ακάθαρτα. Σε λίγο καιρό θα εορτάσουμε τα Θεοφάνεια, όπου όλη η κτίση αγιάζεται και συμπαρίσταται στην δοξολογία του Επιφανέντος Θεού. Αυτή η χαρά για την καινοποίηση των πάντων ας μας μένει.
Οι έριδες οι νομικές και οι απαγορεύσεις επιβιώνουν έξω από τον χριστιανισμό. Και άλλωστε έχουμε να επικεντρώσουμε στην ουσία, την σάρκωση και επιφάνεια του Θεού μας και αυτά τα ιερά μυστήρια και τις θαυμάσιες ακολουθίες της εκκλησίας μας πού μάς διδάσκουν και μάς μυσταγωγούν σε ένα ιερώτατο εορταστικό κλίμα!
Πολλοί λένε πώς το καραβάκι είναι το αντίστοιχο χριστουγεννιάτικο στολίδι της ελληνικής παράδοσης, του ξενόφερτου δέντρου. Το στολισμένο καραβάκι των Χριστουγέννων δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα αξεσουάρ καλάντων των παιδιών, όταν έλεγαν τα κάλαντα και μάλιστα σε αποκλειστικά ως φυσικό σε ναυτικές περιοχές. Σε άλλες περιοχές, μεσογειακότερες, το αντικαθιστούσαν με ομοίωμα της αγάς Σοφιάς ή κάποιας εκκλησίας. Στις περισσότερες περιοχές απουσιάζει τόσο το καράβι όσο και οποιοδήποτε άλλο συνοδευτικό εξάρτημα στα κάλαντα.
🟢 Δενδρολατρεία - Γένεση - Βυζάντιο
Με λίγα λόγια είναι τόσο παραδοσιακό και τόσο ελληνικό όσο και το δέντρο, γι' αυτό και δεν χρειάζονται όλες αυτές οι παράτυπες παραδοσιολατρείες και οι φανατισμοί για το τί είναι ελληνικότερο. Ο τύπος του στολισμένου ελάτου βέβαια, είναι ξεκάθαρα ξενόφερτος. Δεν το αρνείται κανείς.
Ρίζα Ιεσσαί - ξύλο ζωής
Ωστόσο όμως έχουμε τον πρόδρομο του στην ελληνική παράδοση, πού λέγεται χριστόξυλο. Βλέπετε η δενδρολατρεία ευδοκιμούσε και εν Ελλάδι και μάλιστα και εντός ιερών ναών, από την εποχή ήδη της Ρωμανίας.
Ωστόσο είτε δέντρο είτε καράβι είτε ο,τιδήποτε άλλο, χαρείτε τις γιορτές και με το περιττό. Πολλές φορές χρειάζεται και αυτό! Φτάνει να ποιήσουμε την καρδία μας φάτνη. Και όχι εποχιακώς και καθηκόντως, για το καλό των ημερών, αλλά καθημερινά και μόνιμα.
🌲Το Δέντρο της Ζωής μέσα στον Χρόνο ως Σιωπηλή Θεολογία
Το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο ως Θεολογικό Σύμβολο
Ίσως τελικά το χριστουγεννιάτικο δέντρο να μη ζητά να το υπερασπιστούμε ούτε να το απορρίψουμε, αλλά να το κατανοήσουμε. Να το δούμε όχι ως ξενόφερτο ή οικείο αντικείμενο, αλλά ως σύμβολο που η Εκκλησία προσέλαβε και μεταμόρφωσε, όπως κάνει πάντοτε με ό,τι αγγίζει την ανθρώπινη εμπειρία. Από το χριστόξυλο και τη δενδρολατρεία έως τη Ρίζα του Ιεσσαί και το ξύλο της ζωής, το δέντρο στέκει ως σιωπηλή υπενθύμιση ότι η κτίση ολόκληρη καλείται να συμμετάσχει στη χαρά της Ενανθρωπήσεως. Στην κορυφή του δεν δεσπόζει ένα στολίδι, αλλά το άστρο που δείχνει τον δρόμο: όχι προς έναν εορταστικό τύπο, αλλά προς το μυστήριο της ζωής που νικά τον θάνατο. Κι αν κάτι αξίζει να μείνει από όλα τα έθιμα, είναι αυτό: να μάθουμε να μετατρέπουμε ακόμη και το περιττό σε προσευχή και την καθημερινότητα σε φάτνη, όχι για λίγες ημέρες, αλλά ως στάση ζωής.
Ίσως τελικά το χριστουγεννιάτικο δέντρο να μη ζητά να το υπερασπιστούμε ούτε να το απορρίψουμε, αλλά να το κατανοήσουμε. Να το δούμε όχι ως ξενόφερτο ή οικείο αντικείμενο, αλλά ως σύμβολο που η Εκκλησία προσέλαβε και μεταμόρφωσε, όπως κάνει πάντοτε με ό,τι αγγίζει την ανθρώπινη εμπειρία. Από το χριστόξυλο και τη δενδρολατρεία έως τη Ρίζα του Ιεσσαί και το ξύλο της ζωής, το δέντρο στέκει ως σιωπηλή υπενθύμιση ότι η κτίση ολόκληρη καλείται να συμμετάσχει στη χαρά της Ενανθρωπήσεως. Στην κορυφή του δεν δεσπόζει ένα στολίδι, αλλά το άστρο που δείχνει τον δρόμο: όχι προς έναν εορταστικό τύπο, αλλά προς το μυστήριο της ζωής που νικά τον θάνατο. Κι αν κάτι αξίζει να μείνει από όλα τα έθιμα, είναι αυτό: να μάθουμε να μετατρέπουμε ακόμη και το περιττό σε προσευχή και την καθημερινότητα σε φάτνη, όχι για λίγες ημέρες, αλλά ως στάση ζωής.
Εύχομαι 🎄 Καλά Χριστούγεννα ☆¨΄`'*°☆☆☆🌲και ο Νεογέννητος Χριστός να κατοικεί όχι μόνο στις λέξεις και στα σύμβολα, αλλά στον τρόπο που βλέπουμε, γράφουμε και αγαπάμε.
🪶 Σοφία Ντρέκου
Βοηθήματα
• Οι Δεσποτικές εορτές: Εισοδικό στο δωδεκάορτο και την ορθόδοξη χριστολογία. Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου, κ. Ιερόθεος (Βλάχος), έχει συγγράψει το βιβλίο "Οι Δεσποτικές εορτές", το οποίο εξετάζει τις μεγάλες εορτές του Χριστού (Δωδεκάορτο) μέσα από την ορθόδοξη χριστολογία, εκδοθέν από την Ιερά Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου, προσφέροντας θεολογική και φιλοσοφική προσέγγιση.
• Κουκουλές, Ακαδημαϊκός, Φαίδων. Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός. Αθήνα: Παπαζήση. σελ. 152. «…κατά διαταγήν του επάρχου της (κάθε) πόλεως, ου μόνον καθαρισμός των οδών εγένετο, αλλά και στολισμός διαφόρων κατά διαστήματα στηνομένων στύλων με δενδρολίβανα, κλάδους μύρτου και άνθη εποχής…» (Φαίδωνος Κουκουλέ, Τακτικού Καθηγητού του Πανεπιστημίου Αθηνών και Ακαδημαϊκού «Βυζαντινών Βίος και Πολιτισμός» τ. στ΄, σελ. 152). Πηγή
✫🎄Ανακεφαλαίωση: Όταν το Έθιμο Μεταμορφώνεται σε Μυστήριο
Η προσμονή των Χριστουγέννων μέσα από την παιδική αθωότητα που φέρνει
το έλατο μέσα στο χιόνι για να το στολίσει στο σπίτι του... εικόνα απλής χαράς.
🎄Η Κτίση ως Φάτνη: Όταν η Παράδοση Μεταμορφώνεται σε Μυστήριο - Από το Έθιμο στο Φως της Ενανθρωπήσεως
Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου έχει ειδωλολατρικές ρίζες, συνδεδεμένο με την αρχαία λατρεία των αειθαλών δέντρων και τη γέννηση του Ήλιου, αλλά ενσωματώθηκε στον Χριστιανισμό τον 8ο αιώνα από τον Άγιο Βονιφάτιο (Saint Boniface, 675 – 5 Ιουνίου 754), αντικαθιστώντας τη βελανιδιά με το έλατο, και καθιερώθηκε ως σύμβολο του «δέντρου της ζωής» (Ιησούς). Στην Ελλάδα, εισήχθη από τους Βαυαρούς το 1834, αντικαθιστώντας το «Χριστόξυλο» (Δωδεκαμερίτης), και έγινε ευρέως διαδεδομένο μεταπολεμικά, συμβολίζοντας τη χαρά και τη γιορτή.
Ιστορική εξέλιξη
Αρχαίες ρίζες: Λαοί όπως οι Αιγύπτιοι, Κινέζοι, Εβραίοι και ειδωλολάτρες της Ευρώπης λάτρευαν τα αειθαλή δέντρα ως σύμβολα ζωής και γονιμότητας. Η λατρεία των δέντρων ήταν κοινή πρακτική σε πολλούς αρχαίους ευρωπαϊκούς λαούς, οι οποίοι συνέδεαν τα αειθαλή δέντρα με τη ζωή και την αναγέννηση εν μέσω του χειμώνα.
Χριστιανική ενσωμάτωση: Η επικρατούσα άποψη συνδέει το σύγχρονο έθιμο με τον Άγιο Βονιφάτιο τον 8ο αιώνα, ο οποίος, σύμφωνα με τον θρύλο, εκχριστιάνισε τη γερμανική παράδοση, αντικαθιστώντας τη λατρεία μιας ιερής βελανιδιάς (ιερή στους ειδωλολάτρες) με ένα έλατο ως σύμβολο του Χριστού.
Αρχικά, τα δέντρα διακοσμούνταν με κεριά, συμβολίζοντας το φως και την ελπίδα.
Γερμανία και η εξάπλωση: Το έθιμο αναπτύχθηκε στη Γερμανία, προερχόμενο από μεσαιωνικά θεατρικά έργα και λαϊκές παραδόσεις.
Το Έθιμο στην Ελλάδα
Το έθιμο εισήχθη στην Ελλάδα από τον βασιλιά Όθωνα το 1834 και τους Βαυαρούς συμβούλους του, αντικαθιστώντας το παραδοσιακό Χριστόξυλο (ένα μεγάλο κούτσουρο που έκαιγε). Το πρώτο χριστουγεννιάτικο δέντρο στολίστηκε στα ανάκτορα του Ναυπλίου και στη συνέχεια στο παλάτι των Αθηνών.
1843: Στήθηκε για πρώτη φορά χριστουγεννιάτικο δέντρο σε ιδιωτική ελληνική κατοικία.
Διάδοση: Μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, το έθιμο διαδόθηκε ευρέως σε πόλεις και επαρχία, καθιερώνοντας το δέντρο ως κεντρικό στοιχείο της εορταστικής διακόσμησης στα ελληνικά σπίτια. Αν και υπήρξαν προσπάθειες να αντικατασταθεί το ξενόφερτο δέντρο με το πιο παραδοσιακό ελληνικό χριστουγεννιάτικο καραβάκι στα μέσα της δεκαετίας του 1970, το έθιμο του δέντρου παραμένει πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των ελληνικών Χριστουγέννων.
Σημασία και σύμβολο
Χριστιανικά σύμβολα: Συμβολίζει το δέντρο της ζωής (Ιησούς) και το ξύλο της γνώσης.
Χαρά και φως: Τα φώτα και τα στολίδια αντιπροσωπεύουν το φως του Χριστού που έρχεται στον κόσμο.
Γούρι και ευημερία: Συνδέεται με την καλή τύχη και την προστασία του σπιτιού, όπως και το παλιό Χριστόξυλο.
Παραλλαγές και συνδυασμοί
Χριστόξυλο: Στην Ελλάδα, η «Δενδρολιβανιά» (δενδρολίβανο) ήταν παλιά διακοσμητικό, που αντικαταστάθηκε από την ελάτη.
Καραβάκι: Το παραδοσιακό καραβάκι που έφτιαχναν οι ναυτικοί και το στόλιζαν συμβόλιζε την καινούργια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή μετά τη γέννηση του Χριστού.
Περισσότερα: Θεοφάνεια, Χριστούγεννα
και σας προτείνω άρθρα στο κλίμα της εποχής
👬🎄Εισαγωγή ερωτήσεων για διάλογο με τους Αναγνώστες
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο: έθιμο, παράδοση ή θεολογικό σύμβολο; Μια αναδρομή στην ιστορία, αλλά και μια πρόσκληση για σύγχρονο στοχασμό γύρω από το νόημα των Χριστουγέννων σήμερα. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν είναι απλώς ένα έθιμο. Είναι ένα σύμβολο που ταξίδεψε μέσα στον χρόνο και μεταμορφώθηκε σε θεολογία, μνήμη και προσδοκία. Από το χριστόξυλο και τη Ρίζα του Ιεσσαί έως το άστρο στην κορυφή, το δέντρο μάς υπενθυμίζει ότι τα Χριστούγεννα δεν είναι μόνο γιορτή, αλλά μυστήριο ζωής.
Πίσω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο κρύβεται μια ιστορία βαθύτερη απ’ όσο νομίζουμε. Όχι για να κρίνουμε τα έθιμα, αλλά για να τα κατανοήσουμε. Ίσως τελικά το σημαντικό δεν είναι τι στολίζουμε, αλλά αν αφήνουμε χώρο στο φως να ριζώσει μέσα μας. Τα έθιμα επιβιώνουν όταν αποκτούν νόημα. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο, πέρα από πολιτισμική συνήθεια, φέρει έναν συμβολισμό που συνδέει ιστορία, πίστη και συλλογική μνήμη. Ένα παράδειγμα του πώς η παράδοση μπορεί να συνομιλεί δημιουργικά με το σήμερα.
Το χριστουγεννιάτικο δέντρο δεν είναι απλώς στολισμός.
Είναι σύμβολο ζωής, μνήμης και φωτός μέσα στον χρόνο.🎄✨
🎄Ερωτήσεις Διαλόγου
• Μπορεί ένα παραδοσιακό έθιμο να αποκτήσει νέο νόημα στη σύγχρονη ζωή ή παραμένει απλώς συνήθεια;
• Πιστεύετε ότι τα Χριστούγεννα σήμερα βιώνονται περισσότερο ως γιορτή ή ως μυστήριο;
• Πώς μπορούμε να διατηρήσουμε την ουσία των συμβόλων χωρίς να τα εγκλωβίζουμε στο παρελθόν;
• Το χριστουγεννιάτικο δέντρο λειτουργεί για εσάς περισσότερο ως διακόσμηση ή ως σημείο εσωτερικής αναφοράς;
• Σε μια εποχή υπερκατανάλωσης, ποιο στοιχείο των Χριστουγέννων θεωρείτε ότι χρειάζεται επανανοηματοδότηση;
• Πως θα βλέπατε το χριστουγεννιάτικο δέντρο ως ποιητικό σύμβολο σήμερα: ως ρίζα μνήμης ή ως άνοιγμα προς ένα μέλλον που ακόμη αναζητά φως;
☆ Το χριστουγεννιάτικο δέντρο είναι για εσάς απλώς στολισμός ή σύμβολο ζωής;
☆ Στολίζουμε το δέντρο ή προσπαθούμε να καλύψουμε κάτι βαθύτερο;
☆ Τα Χριστούγεννα σήμερα τα ζούμε ή απλώς τα αναπαριστούμε;
☆ Μπορεί ένα έθιμο να μας αλλάξει, αν δεν αλλάξουμε πρώτα εμείς;
☆ Το φως των Χριστουγέννων έρχεται απ’ έξω ή καλλιεργείται μέσα μας;
Οι Αναγνώστες και Αναγνώστριες σχολιάζουν στο Facebook
Αέναη επΑνάσταση - Sophia Ntrekou 19 Δεκεμβρίου 2013
Keywords: χριστουγεννιάτικο δέντρο, έθιμο χριστουγεννιάτικου δέντρου, ρίζα του Ιεσσαί, χριστόξυλο, δενδρολατρεία, συμβολισμός Χριστουγέννων, Christmas tree symbolism, Jesse Tree, Martin Luther
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου