Η Αρίθα Φράνκλιν με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στο Ντιτρόιτ
στο Cobo Hall, το 1968. Μουσική και αγώνας για ελευθερία
Aretha Franklin with Martin Luther King, in Detroit at Cobo Hall in 1968.
Η ζωή, η μουσική και η πολιτική παρακαταθήκη της Aretha Franklin
– από το «Respect» ως τον αγώνα για ελευθερία και ισότητα.
Βασίλισσα της Σόουλ και σύμβολο πολιτικών δικαιωμάτων.
✒️ Επιμέλεια: Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
Εισαγωγή
Η Αρίθα Φράνκλιν, η θρυλική Βασίλισσα της Σόουλ, υπήρξε κάτι πολύ περισσότερο από μια ανεπανάληπτη φωνή. Με τα τραγούδια της όπως το «Respect» και το «Think» έγινε σύμβολο της γυναικείας χειραφέτησης και της αφροαμερικανικής υπερηφάνειας, ενώ με τη συμμετοχή της στον αγώνα του Martin Luther King για τα πολιτικά δικαιώματα άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα στην αμερικανική ιστορία. Από την εκκλησία του Ντιτρόιτ μέχρι τις ορκωμοσίες των προέδρων των ΗΠΑ, η καριέρα της Αρίθα υπήρξε συνώνυμη με την ελευθερία, τον σεβασμό και την αλήθεια της ψυχής.
Αρίθα Φράνκλιν: Η Βασίλισσα της Σόουλ και
ο αγώνας της με τον Martin Luther King.
μαζί με τον μαύρο παπά
Martin Luther King
για τα Δικαιώματα
ενός ολόκληρου λαού
έφυγε σιγά σιγά
αλλά μας άφησε
χάρη στη φωνή της
ένα έργο
που δεν θα ξεχάσουμε
γιατί πολλές φορές
άγγιξε την καρδιά μας
για να μας πει
ότι όλα γίνονται
αν παλεύεις για το Δίκαιο
και για την ελευθερία
των ανθρώπων.
Σχεδόν πάντοτε η μειονότητα των δημιουργικών, αφοσιωμένων
ανθρώπων έκανε τον κόσμο καλύτερο. - Μάρτιν Λούθερ Κινγκ
Aretha Franklin
Η Aretha Franklin η θρυλική φωνή της soul «έφυγε» σε ηλικία 76 ετών . Είχε λάβει το μετάλλιο της Ελευθερίας, την μεγαλύτερη τιμητική διάκριση για έναν πολίτη στις ΗΠΑ. Τον Ιανουάριο του 2009 είχε τραγουδήσει για την ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα.
Η Αρίθα Φράνκλιν (Aretha Louise Franklin, 25 Μαρτίου 1942 - 16 Αυγούστου 2018) ήταν Αμερικανή τραγουδίστρια, συνθέτης, και πιανίστρια. Στους θαυμαστές της ήταν γνωστή ως «Βασίλισσα της Σόουλ». Ήταν φημισμένη για τις σόουλ ηχογραφήσεις της, αλλά είχε τραγουδήσει επίσης τζαζ, ροκ, blues, ποπ, γκόσπελ, μέχρι και όπερα. Ήταν ευρύτατα αναγνωρισμένη για το γεμάτο πάθος ερμηνευτικό της στυλ, και τις φωνητικές της δυνατότητες.
Η Φράνκλιν, ήταν η δεύτερη πιο πολυβραβευμένη γυναίκα στην ιστορία των βραβείων Γκράμι. Είχε κερδίσει 20 βραβεία, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν το βραβείο του Ζωντανού Θρύλου και αυτό της Συνολικής Προσφοράς. Μεταξύ του 1968 και του 1975 κέρδισε έξι συνεχόμενα βραβεία, ενώ για το διάστημα αυτό, η κατηγορία «Καλύτερη Γυναικεία R&B Φωνητική Ερμηνεία» πήρε το παρατσούκλι «Το βραβείο της Αρίθα».
Τη θλίψη τους για το τραγικό γεγονός εξέφρασαν μέσω του λογαριασμού τους στο twitter πολλοί άνθρωποι του θεάματος και της πολιτικής.
Βαθιά συγκινημένος για το θάνατο της εμβληματικής Φράνκλιν δήλωσε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος την αποχαιρέτησε με μια σειρά φωτογραφιών που δημοσίευσε στο twitter.
H Αρίθα Φράνκλιν πέθανε στις 9:50 (τοπική ώρα) το πρωί της Πέμπτης 16ης Αυγούστου 2018 στο σπίτι της στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, έχοντας στο πλευρό της την οικογένειά της και άλλα αγαπημένα της πρόσωπα.
H θρυλική τραγουδίστρια διεγνώσθη με καρκίνο το 2010 και μόλις πέρσι ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί. Ανέβηκε για τελευταία φορά στη σκηνή τον Νοέμβριο του 2017 και τραγούδησε για λογαριασμό του ιδρύματος του Έλτον Τζον κατά του AIDS.
Ολόκληρη η ανακοίνωση της οικογένειας:
«Είναι μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μας, δεν μπορούμε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις για να εκφράσουμε τον πόνο που αισθανόμαστε στις καρδιές μας. Χάσαμε τη μητριάρχη και τον βράχο της οικογένειάς μας. Η αγάπη που είχε για τα παιδιά της, τα εγγόνια της, τις ανιψιές, τους ανιψιούς και ξαδέλφια της δεν γνώριζε όρια. Μας έχει συγκινήσει η απίστευτη αγάπη και στήριξη που δεχτήκαμε από στενούς φίλους, υποστηρικτές και θαυμαστές ανά τον κόσμο. Σας ευχαριστούμε για τη στήριξη και τις προσευχές σας. Αισθανθήκαμε την αγάπη σας για την Αρίθα και είναι για εμάς παρηγοριά να ξέρουμε ότι η κληρονομιά της θα συνεχίσει να ζει. Την ώρα του πένθους μας, σας ζητάμε να σεβαστείτε την ιδιωτικότητά μας σε αυτές τις δύσκολες ώρες».
- 25η Μαρτίου 1942: η Αρίθα Φράνκλιν γεννιέται στο Μέμφις του Τενεσί.
- 1956: Κυκλοφορεί το πρώτο της άλμπουμ, «The Gospel Soul of Aretha Franklin»
- 1967: Βραβεύεται με το πρώτο της Γκράμι για το τραγούδι «Respect
- 1968: Τραγουδάει το «Precious Lord, Take My Hand» στην κηδεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
- 1977: Ερμηνεύει το «God Bless America» στην τελετή ορκωμοσίας του Τζίμι Κάρτερ.
Όταν κάποτε ρώτησαν τη Μάριαν Φέιθφουλ για την Αρίθα Φράνκλιν εκείνη απάντησε ότι «η φωνή του Θεού ανήκει στην Αρίθα Φράνκλιν». Η τραγουδίστρια Μέρι Τζ. Μπλάιτζ την είχε χαρακτηρίσει «δώρο του Θεού».
Δηλώσεις που ερμηνεύουν τη μαγεία και τη μοναδικότητα της Φράνκλιν, η οποία στα 76 χρόνια ζωής της δεν ήταν μόνο η «βασίλισσα της σόουλ», όπως πολύ σωστά την είχαν αποκαλέσει. Ήταν κάτι πολύ βαθύτερο. Ανώτερο: για κάθε ακροατή που θέλει να ξεφύγει από τα μουσικά όρια και στερεότυπα και να αισθανθεί εσωτερικά τη φωνή που ακούει με τα αφτιά του, ήταν η «βασίλισσα της ψυχής» (για να παραφράσουμε το Queen of Soul).
Η Αρίθα δεν είναι σημαντική επειδή πούλησε κοντά στα 100.000.000 δίσκους, επειδή έδωσε εκατοντάδες συναυλίες, επειδή τραγούδησε στην ορκωμοσία Αμερικανών προέδρων όπως ο Μπαράκ Ομπάμα. Είναι σημαντική επειδή είχε τη μουσική ευφυΐα να τραγουδά πίσω από τον ρυθμό της μουσικής, να επικοινωνεί με τις νότες και να φορτίζει συναισθηματικά το κάθε κομμάτι. Όπως για παράδειγμα το «Respect».
Οι «New York Times» έγραψαν ότι η συμβολή της στη μουσική έγκειται στο ότι «απελευθέρωσε τους άλλους τραγουδιστές. Τους έδειξε πώς να πετάξουν οι φωνές τους». Η σόουλ ταυτίστηκε με τη «βασίλισσα» και η «βασίλισσα» με τη σόουλ. Η φωνή της ένας συνδυασμός δύναμης και ευαισθησίας, περιπλανώμενου συναισθήματος και εκλεπτυσμένης αυστηρότητας. Τολμηρή τραγουδίστρια στη δεκαετία του ’60, αρνήθηκε την πεπατημένη χρησιμοποιώντας τη φωνή της σαν όργανο που συμμετείχε ισότιμα στην παραγωγή ενός τραγουδιού. Κατέκτησε με δυσκολία τη χώρα της, ακόμη και ένα άφρο look ήταν δύσκολο να γίνει εξώφυλλο στις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Αποτελούσε πολιτική δήλωση.
Ήταν πολύ δεμένη με την παράδοση της Εκκλησίας αλλά δεν έμεινε εκεί. Με τη βοήθειά του μέντορά της Σαμ Κουκ έκανε το άλμα από την εκκλησιαστική στην κοσμική μουσική και έβαλε τις βάσεις για τη σόουλ με λίγη τζαζ και λίγο μπλουζ. Και με όλη τη δύναμη της ψυχής της.
Ήταν και είναι η ενσάρκωση της αφροαμερικανικής υπερηφάνειας, εκείνης της υπερηφάνειας που ανάγκασε τον λευκό πληθυσμό των ΗΠΑ να την αποδεχτεί και να την οδηγήσει στα τσαρτ, να την κάνει ντίβα. Κάποιες φορές έπαιξε με αυτή τη δημοσιότητά της. Στις περιοδείες της συνοδευόταν από όλη την οικογένειά της και η λιμουζίνα την περίμενε με αναμμένη τη μηχανή ακόμη και όλη τη νύχτα.
Οι πρόβες της μπορούσαν να κρατήσουν 24ωρα και δεν άφηνε τίποτε στην τύχη. Απαιτούσε να πληρώνεται μόνο με μετρητά και πριν από την αρχή της κάθε συναυλίας της. Είχε δει από μικρή πώς συμπεριφέρονταν στους αφροαμερικανούς μουσικούς πολλοί ιδιοκτήτες μουσικών κέντρων. Υπάρχει όμως βασίλισσα χωρίς ιδιορρυθμίες; Η Αρίθα Φράνκλιν έκανε τον κόσμο γλυκύτερο, μελωδικότερο.
«Αντανακλούσε την ανάγκη ενός έθνους, την ανάγκη του μέσου άνδρα και της μέσης γυναίκας στον δρόμο, του επιχειρηματία, της μητέρας, του πυροσβέστη, του δασκάλου… όλων όσοι ήθελαν σεβασμό» έγραφε στην αυτοβιογραφία της για το διασημότερο τραγούδι της, το «Respect».
«Μόλις αισθανθώ τον σεβασμό προς τη μουσική του συνθέτη, μόνον τότε μπορώ να τραγουδήσω ό,τι θέλω. Τότε εκφράζεται ο εαυτός μου».
«Μου αρέσουν πάρα πολύ οι ενδυματολογικές επιλογές της Τέιλορ Σουίφτ. Επισκέφθηκα τον ιστότοπό της για να δω τα φορέματά της. Ένα από αυτά θέλησα να το παραγγείλω. Δεν μου ταίριαζε όμως».
«Είναι καλές οι μελωδίες της Aντέλ. Είναι συμπαγής στην ερμηνεία της. Έχει πολλά να δώσει».
«Όταν πήγα να δω την Μπιγιονσέ σε συναυλία έφυγα με θετική ενέργεια. Είναι μια γυναίκα που δεν κρύβει τις φεμινιστικές της ευαισθησίες».
«Η αγαπημένη μου συναυλία ήταν στην αίθουσα Cobo του Ντιτρόιτ στις 16 Φεβρουαρίου 1968. Ο δήμαρχος κήρυξε τότε την «Ημέρα της Αρίθα Φράνκλιν». Ήταν και ο μπαμπάς μου εκεί».
«Η Αρίθα Φράνκλιν θα έπρεπε να γνωρίζει ότι παραέχει μεγάλο στήθος για να φορέσει ένα τέτοιο φόρεμα αλλά δεν ενδιαφέρεται για την άποψή μας και αυτή η συμπεριφορά διακρίνει τα απλά αστέρια από τις αληθινές ντίβες» είχε γράψει για αυτήν μια δημοσιογράφος. Η Φράνκλιν έστειλε επιστολή όπου μεταξύ άλλων σημείωνε: «Προφανώς έχω ό,τι χρειάζεται για να φορέσω ένα ντεκολτέ… (…) Όταν θα γίνεις καταξιωμένη συντάκτρια μόδας σε παρακαλώ ενημέρωσέ μας (…) Δεν είσαι σε θέση να προσδιορίζεις τι ξεχωρίζει τους σταρ από τις ντίβες, ούτε και έχεις δικαίωμα ελέγχου σε κάποια από τις δύο κατηγορίες».
«Άγχος ή πίεση πριν από τις συναυλίες δεν έχω. Το μόνο που με απασχολεί είναι να μην ξεχάσω τους στίχους των τραγουδιών».
«Πολλές φορές είναι δύσκολο για έναν άνδρα να είναι δίπλα σε μια διάσημη γυναίκα. Χάνεται επειδή όλα τα φλας είναι στραμμένα σε εκείνη. Γίνεται, για παράδειγμα, ο κύριος Φράνκλιν, και αυτό δεν μου αρέσει. Δεν είναι ούτε δίκαιο ούτε ωραίο. Δεν είμαι σταρ, είμαι γυναίκα της διπλανής πόρτας».
«Αν δεν ήμουν τραγουδίστρια θα ήθελα να ήμουν είτε πρίμα μπαλαρίνα είτε ιδιαιτέρα γραμματέας».
«Μου άρεσε να πηγαίνω στην εκκλησία. Μου άρεσε να είμαι μέρος της χορωδίας και να κάνω πράγματα μέσα και γύρω από την εκκλησία. Επίσης, μου άρεσε πολύ να παρακολουθώ και να ακούω τον πατέρα μου».
«Όλοι θέλουν σεβασμό. Ακόμη και ένα τρίχρονο παιδί».
«Ποιος θέλει να αποσυρθεί από τη δουλειά του; Ποιος θέλει να κάτσει σε μια πολυθρόνα; Εγώ τουλάχιστον όχι».
«Η τραχιά πλευρά ενός βουνού είναι ευκολότερη για να την ανεβείτε. Στην ομαλή δεν θα έχετε από πού να κρατηθείτε».
Δέκα τραγούδια που οφείλουμε να ακούσουμε
You make feel like (Α natural woman) – 1967
Γράφτηκε αποκλειστικά για εκείνη από τους Κάρολ Κινγκ και Τζέρι Γκόφιν. Κομμάτι που αντιπροσωπεύει το γυναικείο φύλο. Η φωνή της ίπταται της μουσικής και δη του πιάνου με έναν τρόπο εκστατικό και πνευματικό.
Chain of fools – 1967
Με οδηγό το ιδιαίτερο παίξιμο της κιθάρας του Τζο Σμιθ, στην ερμηνεία της απελευθέρωσε όλη την απογοήτευση που μπορεί να νιώθει μια γυναίκα που αγνοήθηκε ενώ παράλληλα καταθέτει και τον πόνο της για την εξουσία.
Ι say a little prayer – 1968
Εξι μήνες μετά την ενδιαφέρουσα ερμηνεία της Dionne Warwick, η Αρίθα κυκλοφόρησε μια πολύ διαφορετική εκτέλεση. Εφηύρε έναν νέο ερμηνευτικό τόνο. Οι «τραγουδιστές υποστήριξης» ανέλαβαν κάποιες φορές το προβάδισμα ενώ η φωνή της ακουγόταν στο βάθος, αντιστρέφοντας με αυτόν τον τρόπο ό,τι γινόταν ως τότε.
Respect – 1967 (βλ. παρακάτω το βίντεο)
Μπορεί να το έγραψε ο Οτις Ρέντινγκ και να το πήγε στο Νο 40 των τοπ αλλά η Αρίθα είναι εκείνη που το έφερε στο Νο 1. Ο ιδιαίτερος συλλαβισμός της στον τίτλο του τραγουδιού το καθιστούν κυρίαρχο ύμνο του φεμινισμού αλλά και της αφροαμερικανικής υπερηφάνειας.
I never loved a man (Τhe way i love you) – 1967
Το πρώτο της σινγκλ στην Atlantic Records που μπήκε στο τοπ 10, παρουσιάζοντας μια τραγουδίστρια με σθένος, «ανοιχτή» ερμηνεία και μέλλον. Με βάση το ηλεκτρικό πιάνο και το φωνητικό της κρεσέντο θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα showstoppers (τα τραγούδια που διακόπτει το κοινό από το παρατεταμένο αποθεωτικό χειροκρότημα).
Think – 1968
Το σινγκλ φέρει και τη δική της υπογραφή και πρόκειται για μία από τις πλέον ξέφρενες και γρήγορες (στον ρυθμό) ηχογραφήσεις της. Το μυστικό της επιτυχίας είναι ο τρόπος που εισάγει στη μέση του τραγουδιού τη λέξη freedom, σαν να έρχεται από τον από μηχανής Θεό.
Rock Steady – 1971
Φανκ κιθάρες και ένα μπάσο που… πυροβολούν κατά ριπάς στη μουσική ενώ η Αρίθα με τη σκληράδα της φωνής της βάζει φωτιά σε ένα αληθινά χορευτικό κομμάτι.
Spanish Harlem – 1971
Το πρωτότυπο κομμάτι του Μπεν Ε. Κινγκ έχει έναν ρομαντικό αέρα αλλά με μια ερμηνεία funk – rock – rave – up η Φράνκλιν το μεταμόρφωσε.
Day Dreaming Day – 1972
H μελωδία φέρει την υπογραφή της ίδιας σε ένα σινγκλ που φέρνει στην επιφάνεια τη στοχαστική πλευρά της. Η «φτερωτή» ερμηνεία της ταίριαξε ιδανικά με το φλάουτο του Χιούμπερτ Λόους.
Freeway of love – 1985
Ενδεχομένως από τα πλέον ταξιδιάρικα κομμάτια της ή, όπως έχουν σημειώσει οι συμπατριώτες της, ένας από τους αμερικανικούς ύμνους της ελευθερίας στους αυτοκινητοδρόμους.
Γιάννης Πετρίδης: Η απόλυτη φωνή της μαύρης μουσικής
Ανήκω σε μια τυχερή γενιά που μεγαλώνοντας στη δεκαετία του ‘60 βρέθηκε τη στιγμή που ξεκινούσαν μερικά από τα πιο σημαντικά μουσικά κινήματα και καλλιτέχνες του περασμένου αιώνα, τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές ρεπερτόριο. Η μουσική soul ξεκινάει περίπου στα τέλη του ‘50 και φτάνει στο απόγειό της τις επόμενες δύο δεκαετίες. Η απόλυτη βασίλισσα αυτής της μουσικής – και όχι μόνον – ήταν η Aretha Franklin.
Εκτός από τις σπουδαίες ηχογραφήσεις τότε στην Atlantic, που ίσως τις γνωρίζετε, έχει ηχογραφήσει ένα άλμπουμ μεταξύ άλλων πολλών που το θεωρώ το σπουδαιότερο, όχι μόνο στη δική της καριέρα αλλά και γενικότερα. Πρόκειται για το «Amazing Grace», διπλό άλμπουμ ηχογραφημένο ζωντανά στην Εκκλησία των βαφτιστών στο Los Angeles, όπου εκεί οι καταβολές της από τη μουσική Gospel παρουσιάζονται σε όλο το μεγαλείο τους. Ξεχωρίζω επίσης το άλμπουμ της «Lady Soul», αλλά και ένα τραγούδι που ίσως δεν είναι γνωστό στη χώρα μας, παρ’ όλο που έγινε επιτυχία στην Αμερική, το «Until you Come Back to Me», που έχει συνθέσει ο Stevie Wonder.
*Ο Γιάννης Πετρίδης είναι μέλος του Rock And Roll Hall Of Fame και αυτή την εποχή στο πρώτο πρόγραμμα 16.00-17.00 παρουσιάζει την ιστορία της μαύρης μουσικής του 20ού αιώνα. Επίσης στο Web βρίσκεται στο apotis4stis5.com
Οδυσσέας Ιωάννου: Η φωνή της καλοσύνης
Η πρώτη μου ουσιαστική επαφή μαζί της – όπως και αρκετών της γενιάς μου – ήταν στην ταινία «The Blues Brothers», το 1980. Δυσκολευόμασταν να αντιστοιχήσουμε αυτή τη φωνή με την κυριούλα με τα ροζ πασουμάκια. Η αλήθεια είναι πως δεν υπήρχαν και πολλοί συνομήλικοι που να άκουγαν soul – ούτε καν τη «βασίλισσα» –, η σχέση μας με την ξένη μουσική είχε να κάνει με περισσότερο «σκληρά» ακούσματα και πολύ πιο νευρικές μπάντες.
Έπρεπε να περάσει αυτή η βιασύνη και η αψάδα της εφηβείας, για να αρχίσουμε να ακούμε και να εκτιμάμε όχι μόνο τις μεγάλες φωνές αλλά και αυτό που κουβαλούσαν από το αίσθημα και την ιστορία ενός ολόκληρου πολιτισμού, που αναπτυσσόταν παράλληλα με τον κυρίαρχο αμερικανικό.
Ψάχνω μια λέξη που να αποτυπώνει εκείνο που ένιωθα ακούγοντάς την κι εκείνη που νομίζω πως ταιριάζει περισσότερο είναι η λέξη «καλοσύνη». Αυτή η τεράστια φωνή τραγουδούσε με καλοσύνη. Συνήθως η αρτιότητα δημιουργεί μια απόσταση, οτιδήποτε ξεφεύγει τόσο πολύ από τον μέσο όρο γίνεται έως και απόκοσμο, αλλά η Aretha Franklin είχε ανθρωπιά στον τρόπο της, ήταν οικεία.
Aν θελήσουμε να βρούμε τη διαφορά ανάμεσα σε εκείνους που την εκτιμούσαν και την παραδέχονταν ως φωνή και εκείνους που τους αναστάτωνε και τους έγδερνε όταν τραγουδούσε, θα πρέπει να διαβάσουμε δύο αποχαιρετιστήρια μηνύματα. Εκείνο του Τραμπ και εκείνο του Ομπάμα.
Το τραγούδι γράφτηκε και πρωτοκυκλοφόρησε από τον τραγουδιστή και συνθέτη Otis Redding τον Αύγουστο του 1965. Επρόκειτο για την έκκληση ενός άντρα ο οποίος ζητούσε σεβασμό και αναγνώριση από μια γυναίκα.
Η Αρίθα Φράνκλιν (Aretha Louise Franklin, 25 Μαρτίου 1942 - 16 Αυγούστου 2018) ήταν Αμερικανή τραγουδίστρια, συνθέτης, και πιανίστρια. Στους θαυμαστές της ήταν γνωστή ως «Βασίλισσα της Σόουλ». Ήταν φημισμένη για τις σόουλ ηχογραφήσεις της, αλλά είχε τραγουδήσει επίσης τζαζ, ροκ, blues, ποπ, γκόσπελ, μέχρι και όπερα. Ήταν ευρύτατα αναγνωρισμένη για το γεμάτο πάθος ερμηνευτικό της στυλ, και τις φωνητικές της δυνατότητες.
Η Φράνκλιν, ήταν η δεύτερη πιο πολυβραβευμένη γυναίκα στην ιστορία των βραβείων Γκράμι. Είχε κερδίσει 20 βραβεία, στα οποία συμπεριλαμβάνονταν το βραβείο του Ζωντανού Θρύλου και αυτό της Συνολικής Προσφοράς. Μεταξύ του 1968 και του 1975 κέρδισε έξι συνεχόμενα βραβεία, ενώ για το διάστημα αυτό, η κατηγορία «Καλύτερη Γυναικεία R&B Φωνητική Ερμηνεία» πήρε το παρατσούκλι «Το βραβείο της Αρίθα».
Τη θλίψη τους για το τραγικό γεγονός εξέφρασαν μέσω του λογαριασμού τους στο twitter πολλοί άνθρωποι του θεάματος και της πολιτικής.
Βαθιά συγκινημένος για το θάνατο της εμβληματικής Φράνκλιν δήλωσε ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, ο οποίος την αποχαιρέτησε με μια σειρά φωτογραφιών που δημοσίευσε στο twitter.
H Αρίθα Φράνκλιν πέθανε στις 9:50 (τοπική ώρα) το πρωί της Πέμπτης 16ης Αυγούστου 2018 στο σπίτι της στο Ντιτρόιτ των ΗΠΑ, έχοντας στο πλευρό της την οικογένειά της και άλλα αγαπημένα της πρόσωπα.
H θρυλική τραγουδίστρια διεγνώσθη με καρκίνο το 2010 και μόλις πέρσι ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί. Ανέβηκε για τελευταία φορά στη σκηνή τον Νοέμβριο του 2017 και τραγούδησε για λογαριασμό του ιδρύματος του Έλτον Τζον κατά του AIDS.
Η Αρίθα Φράνκλιν, γνωστή για επιτυχίες όπως το «Respect» και το «Think», είχε κερδίσει κατά τη διάρκεια της πολυετούς καριέρας της 18 Grammys ενώ «χρυσοί» είχαν γίνει 25 από τους δίσκους της.
Την είδηση του θανάτου της επιβεβαίωσε εκπρόσωπος της τραγουδίστριας, που έδωσε στη δημοσιότητα ανακοίνωση της οικογένειάς της.
«Χάσαμε τη μητριάρχη και τον βράχο της οικογένειάς μας. Η αγάπη που είχε για τα παιδιά της, τα εγγόνια της, τις ανιψιές, τους ανιψιούς και ξαδέλφια της δεν γνώριζε όρια» τονίζει η ανακοίνωση, όπως μεταδίδει το CNNi.
«Είναι μια από τις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μας, δεν μπορούμε να βρούμε τις κατάλληλες λέξεις για να εκφράσουμε τον πόνο που αισθανόμαστε στις καρδιές μας. Χάσαμε τη μητριάρχη και τον βράχο της οικογένειάς μας. Η αγάπη που είχε για τα παιδιά της, τα εγγόνια της, τις ανιψιές, τους ανιψιούς και ξαδέλφια της δεν γνώριζε όρια. Μας έχει συγκινήσει η απίστευτη αγάπη και στήριξη που δεχτήκαμε από στενούς φίλους, υποστηρικτές και θαυμαστές ανά τον κόσμο. Σας ευχαριστούμε για τη στήριξη και τις προσευχές σας. Αισθανθήκαμε την αγάπη σας για την Αρίθα και είναι για εμάς παρηγοριά να ξέρουμε ότι η κληρονομιά της θα συνεχίσει να ζει. Την ώρα του πένθους μας, σας ζητάμε να σεβαστείτε την ιδιωτικότητά μας σε αυτές τις δύσκολες ώρες».
Η «Βασίλισσα της Σόουλ» Αρίθα Φράνκλιν
Κατά τη διάρκεια της καριέρας της, η Φράνκλιν πούλησε περισσότερους από 75 εκατομμύρια δίσκους ενώ το όνομά της «φιγούραρε» τακτικά στις λίστες με τα δημοφιλέστερα τραγούδια στις ΗΠΑ. Το τελευταίο της άλμπουμ ήταν το «A brand New Me», που κυκλοφόρησε τον Νοέμβριο του 2017.
Η ζωή της
Οι «σταθμοί» της καριέρας της
«Η αμερικανική ιστορία συγκινείται ότι τραγουδά η Αρίθα» είχε πει κάποτε ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, αφότου την είδε να τραγουδά το «A Natural Woman» το 2015.
Η ζωή της
Η Φράνκλιν γεννήθηκε στις 25 Μαρτίου του 1942 στο Μέμφις του Τενεσί. Όταν ήταν δύο ετών, η οικογένειά της μετακόμισε στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης.
Σε ηλικία τεσσάρων ετών, η Φράνκλιν και η οικογένειά της μετακόμισαν στο Ντιτρόιτ.
Η Αρίθα Φράνκλιν «μάγεψε» το κοινό για πρώτη φορά σε ηλικία 10 ετών, όταν άρχισε να τραγουδά σόλο στην εκκλησία New Bethel όπου λειτουργούσε ο πατέρας της.
Ο πατέρας της Κλέρενς Λαβόν Φράνκλιν, τα «πύρινα» εκκλησιαστικά κηρύγματα του οποίου είχαν κάνει τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να επισκεφτεί το Ντιτρόιτ, αντελήφθη γρήγορα το ταλέντο της και ανέλαβε να εκτελέσει χρέη μάνατζερ.
Η Αρίθα ταξίδευε με το «γκόσπελ καραβάνι» του πατέρα της ενώ με τη βοήθειά του έβγαλε τον πρώτο της δίσκο το 1956. Τη δεκαετία του ’60 κυκλοφόρησαν οι πρώτες μεγάλες της επιτυχίες, μεταξύ των οποίων το Natural Woman και το I say a Little Prayer.
Kαι παρότι ο «άστρο» της φάνηκε σαν να έχει αρχίσει να ξεθωριάζει στα μέσα της δεκαετίας του ’70, η τραγουδίστρια κατάφερε να εκτοξευτεί και πάλι στα τσαρτς μετά από σειρά έξυπνων συνεργασιών. Μεταξύ άλλων, τραγούδησε ντουέτα με τον Τζορτζ Μπένσον και τον Τζορτζ Μάικλ.
Η επιτυχίες συνεχίστηκαν και κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του ’80 και του ’90 ενώ το 1994 έλαβε και βραβείο Grammy για την συνολική προσφορά της στη μουσική.
Το 2005, η Αρίθα Φράνκλιν βραβεύτηκε με το προεδρικό μετάλλιο ελευθερίας ενώ το 2009 τραγούδησε το «My Country, ‘Tis of Thee» στην πρώτη ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα.
- 25η Μαρτίου 1942: η Αρίθα Φράνκλιν γεννιέται στο Μέμφις του Τενεσί.
- 1956: Κυκλοφορεί το πρώτο της άλμπουμ, «The Gospel Soul of Aretha Franklin»
- 1967: Βραβεύεται με το πρώτο της Γκράμι για το τραγούδι «Respect
- 1968: Τραγουδάει το «Precious Lord, Take My Hand» στην κηδεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.
- 1977: Ερμηνεύει το «God Bless America» στην τελετή ορκωμοσίας του Τζίμι Κάρτερ.
- Θα τραγουδήσει επίσης στις τελετές ορκωμοσίας των προέδρων Μπιλ Κλίντον (1993) και Μπαράκ Ομπάμα (2009).
- 1987: Γίνεται η πρώτη γυναίκα που εισέρχεται στο «Rock and Roll Hall of fame», το πάνθεον της αμερικανικής ροκ.
- 1991: Βραβεύεται με το Grammy Legend Award για την επιρροή της στην αμερικανική μουσική βιομηχανία.
- 1987: Γίνεται η πρώτη γυναίκα που εισέρχεται στο «Rock and Roll Hall of fame», το πάνθεον της αμερικανικής ροκ.
- 1991: Βραβεύεται με το Grammy Legend Award για την επιρροή της στην αμερικανική μουσική βιομηχανία.
- 2005: Τιμάται με το προεδρικό μετάλλιο της Ελευθερίας, την υψηλότερη τιμητική διάκριση πολιτών στις ΗΠΑ.
- 2017: Ανακοινώνει τον Φεβρουάριο ότι σκοπεύει να αποσυρθεί μετά την ηχογράφηση του τελευταίου της δίσκου. Τον Νοέμβριο, θα τραγουδήσει στο γκαλά του ιδρύματος Έλτον Τζον για τη μάχη εναντίον του AIDS.
Όταν κάποτε ρώτησαν τη Μάριαν Φέιθφουλ για την Αρίθα Φράνκλιν εκείνη απάντησε ότι «η φωνή του Θεού ανήκει στην Αρίθα Φράνκλιν». Η τραγουδίστρια Μέρι Τζ. Μπλάιτζ την είχε χαρακτηρίσει «δώρο του Θεού».
Δηλώσεις που ερμηνεύουν τη μαγεία και τη μοναδικότητα της Φράνκλιν, η οποία στα 76 χρόνια ζωής της δεν ήταν μόνο η «βασίλισσα της σόουλ», όπως πολύ σωστά την είχαν αποκαλέσει. Ήταν κάτι πολύ βαθύτερο. Ανώτερο: για κάθε ακροατή που θέλει να ξεφύγει από τα μουσικά όρια και στερεότυπα και να αισθανθεί εσωτερικά τη φωνή που ακούει με τα αφτιά του, ήταν η «βασίλισσα της ψυχής» (για να παραφράσουμε το Queen of Soul).
Η Αρίθα δεν είναι σημαντική επειδή πούλησε κοντά στα 100.000.000 δίσκους, επειδή έδωσε εκατοντάδες συναυλίες, επειδή τραγούδησε στην ορκωμοσία Αμερικανών προέδρων όπως ο Μπαράκ Ομπάμα. Είναι σημαντική επειδή είχε τη μουσική ευφυΐα να τραγουδά πίσω από τον ρυθμό της μουσικής, να επικοινωνεί με τις νότες και να φορτίζει συναισθηματικά το κάθε κομμάτι. Όπως για παράδειγμα το «Respect».
Οι «New York Times» έγραψαν ότι η συμβολή της στη μουσική έγκειται στο ότι «απελευθέρωσε τους άλλους τραγουδιστές. Τους έδειξε πώς να πετάξουν οι φωνές τους». Η σόουλ ταυτίστηκε με τη «βασίλισσα» και η «βασίλισσα» με τη σόουλ. Η φωνή της ένας συνδυασμός δύναμης και ευαισθησίας, περιπλανώμενου συναισθήματος και εκλεπτυσμένης αυστηρότητας. Τολμηρή τραγουδίστρια στη δεκαετία του ’60, αρνήθηκε την πεπατημένη χρησιμοποιώντας τη φωνή της σαν όργανο που συμμετείχε ισότιμα στην παραγωγή ενός τραγουδιού. Κατέκτησε με δυσκολία τη χώρα της, ακόμη και ένα άφρο look ήταν δύσκολο να γίνει εξώφυλλο στις δεκαετίες του ’60 και του ’70. Αποτελούσε πολιτική δήλωση.
Ήταν πολύ δεμένη με την παράδοση της Εκκλησίας αλλά δεν έμεινε εκεί. Με τη βοήθειά του μέντορά της Σαμ Κουκ έκανε το άλμα από την εκκλησιαστική στην κοσμική μουσική και έβαλε τις βάσεις για τη σόουλ με λίγη τζαζ και λίγο μπλουζ. Και με όλη τη δύναμη της ψυχής της.
Ήταν και είναι η ενσάρκωση της αφροαμερικανικής υπερηφάνειας, εκείνης της υπερηφάνειας που ανάγκασε τον λευκό πληθυσμό των ΗΠΑ να την αποδεχτεί και να την οδηγήσει στα τσαρτ, να την κάνει ντίβα. Κάποιες φορές έπαιξε με αυτή τη δημοσιότητά της. Στις περιοδείες της συνοδευόταν από όλη την οικογένειά της και η λιμουζίνα την περίμενε με αναμμένη τη μηχανή ακόμη και όλη τη νύχτα.
Οι πρόβες της μπορούσαν να κρατήσουν 24ωρα και δεν άφηνε τίποτε στην τύχη. Απαιτούσε να πληρώνεται μόνο με μετρητά και πριν από την αρχή της κάθε συναυλίας της. Είχε δει από μικρή πώς συμπεριφέρονταν στους αφροαμερικανούς μουσικούς πολλοί ιδιοκτήτες μουσικών κέντρων. Υπάρχει όμως βασίλισσα χωρίς ιδιορρυθμίες; Η Αρίθα Φράνκλιν έκανε τον κόσμο γλυκύτερο, μελωδικότερο.
Η Αρίθα Φράνκλιν δεν ήταν η φωνή των Ηνωμένων Πολιτειών. Ήταν η συνείδησή τους.«Δεν είμαι σταρ, είμαι γυναίκα της διπλανής πόρτας»
«Αντανακλούσε την ανάγκη ενός έθνους, την ανάγκη του μέσου άνδρα και της μέσης γυναίκας στον δρόμο, του επιχειρηματία, της μητέρας, του πυροσβέστη, του δασκάλου… όλων όσοι ήθελαν σεβασμό» έγραφε στην αυτοβιογραφία της για το διασημότερο τραγούδι της, το «Respect».
«Μόλις αισθανθώ τον σεβασμό προς τη μουσική του συνθέτη, μόνον τότε μπορώ να τραγουδήσω ό,τι θέλω. Τότε εκφράζεται ο εαυτός μου».
«Μου αρέσουν πάρα πολύ οι ενδυματολογικές επιλογές της Τέιλορ Σουίφτ. Επισκέφθηκα τον ιστότοπό της για να δω τα φορέματά της. Ένα από αυτά θέλησα να το παραγγείλω. Δεν μου ταίριαζε όμως».
«Είναι καλές οι μελωδίες της Aντέλ. Είναι συμπαγής στην ερμηνεία της. Έχει πολλά να δώσει».
«Όταν πήγα να δω την Μπιγιονσέ σε συναυλία έφυγα με θετική ενέργεια. Είναι μια γυναίκα που δεν κρύβει τις φεμινιστικές της ευαισθησίες».
«Η αγαπημένη μου συναυλία ήταν στην αίθουσα Cobo του Ντιτρόιτ στις 16 Φεβρουαρίου 1968. Ο δήμαρχος κήρυξε τότε την «Ημέρα της Αρίθα Φράνκλιν». Ήταν και ο μπαμπάς μου εκεί».
«Η Αρίθα Φράνκλιν θα έπρεπε να γνωρίζει ότι παραέχει μεγάλο στήθος για να φορέσει ένα τέτοιο φόρεμα αλλά δεν ενδιαφέρεται για την άποψή μας και αυτή η συμπεριφορά διακρίνει τα απλά αστέρια από τις αληθινές ντίβες» είχε γράψει για αυτήν μια δημοσιογράφος. Η Φράνκλιν έστειλε επιστολή όπου μεταξύ άλλων σημείωνε: «Προφανώς έχω ό,τι χρειάζεται για να φορέσω ένα ντεκολτέ… (…) Όταν θα γίνεις καταξιωμένη συντάκτρια μόδας σε παρακαλώ ενημέρωσέ μας (…) Δεν είσαι σε θέση να προσδιορίζεις τι ξεχωρίζει τους σταρ από τις ντίβες, ούτε και έχεις δικαίωμα ελέγχου σε κάποια από τις δύο κατηγορίες».
«Άγχος ή πίεση πριν από τις συναυλίες δεν έχω. Το μόνο που με απασχολεί είναι να μην ξεχάσω τους στίχους των τραγουδιών».
«Πολλές φορές είναι δύσκολο για έναν άνδρα να είναι δίπλα σε μια διάσημη γυναίκα. Χάνεται επειδή όλα τα φλας είναι στραμμένα σε εκείνη. Γίνεται, για παράδειγμα, ο κύριος Φράνκλιν, και αυτό δεν μου αρέσει. Δεν είναι ούτε δίκαιο ούτε ωραίο. Δεν είμαι σταρ, είμαι γυναίκα της διπλανής πόρτας».
«Αν δεν ήμουν τραγουδίστρια θα ήθελα να ήμουν είτε πρίμα μπαλαρίνα είτε ιδιαιτέρα γραμματέας».
«Μου άρεσε να πηγαίνω στην εκκλησία. Μου άρεσε να είμαι μέρος της χορωδίας και να κάνω πράγματα μέσα και γύρω από την εκκλησία. Επίσης, μου άρεσε πολύ να παρακολουθώ και να ακούω τον πατέρα μου».
«Όλοι θέλουν σεβασμό. Ακόμη και ένα τρίχρονο παιδί».
«Ποιος θέλει να αποσυρθεί από τη δουλειά του; Ποιος θέλει να κάτσει σε μια πολυθρόνα; Εγώ τουλάχιστον όχι».
«Η τραχιά πλευρά ενός βουνού είναι ευκολότερη για να την ανεβείτε. Στην ομαλή δεν θα έχετε από πού να κρατηθείτε».
Δέκα τραγούδια που οφείλουμε να ακούσουμε
You make feel like (Α natural woman) – 1967
Γράφτηκε αποκλειστικά για εκείνη από τους Κάρολ Κινγκ και Τζέρι Γκόφιν. Κομμάτι που αντιπροσωπεύει το γυναικείο φύλο. Η φωνή της ίπταται της μουσικής και δη του πιάνου με έναν τρόπο εκστατικό και πνευματικό.
Chain of fools – 1967
Με οδηγό το ιδιαίτερο παίξιμο της κιθάρας του Τζο Σμιθ, στην ερμηνεία της απελευθέρωσε όλη την απογοήτευση που μπορεί να νιώθει μια γυναίκα που αγνοήθηκε ενώ παράλληλα καταθέτει και τον πόνο της για την εξουσία.
Ι say a little prayer – 1968
Εξι μήνες μετά την ενδιαφέρουσα ερμηνεία της Dionne Warwick, η Αρίθα κυκλοφόρησε μια πολύ διαφορετική εκτέλεση. Εφηύρε έναν νέο ερμηνευτικό τόνο. Οι «τραγουδιστές υποστήριξης» ανέλαβαν κάποιες φορές το προβάδισμα ενώ η φωνή της ακουγόταν στο βάθος, αντιστρέφοντας με αυτόν τον τρόπο ό,τι γινόταν ως τότε.
Respect – 1967 (βλ. παρακάτω το βίντεο)
Μπορεί να το έγραψε ο Οτις Ρέντινγκ και να το πήγε στο Νο 40 των τοπ αλλά η Αρίθα είναι εκείνη που το έφερε στο Νο 1. Ο ιδιαίτερος συλλαβισμός της στον τίτλο του τραγουδιού το καθιστούν κυρίαρχο ύμνο του φεμινισμού αλλά και της αφροαμερικανικής υπερηφάνειας.
I never loved a man (Τhe way i love you) – 1967
Το πρώτο της σινγκλ στην Atlantic Records που μπήκε στο τοπ 10, παρουσιάζοντας μια τραγουδίστρια με σθένος, «ανοιχτή» ερμηνεία και μέλλον. Με βάση το ηλεκτρικό πιάνο και το φωνητικό της κρεσέντο θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα showstoppers (τα τραγούδια που διακόπτει το κοινό από το παρατεταμένο αποθεωτικό χειροκρότημα).
Think – 1968
Το σινγκλ φέρει και τη δική της υπογραφή και πρόκειται για μία από τις πλέον ξέφρενες και γρήγορες (στον ρυθμό) ηχογραφήσεις της. Το μυστικό της επιτυχίας είναι ο τρόπος που εισάγει στη μέση του τραγουδιού τη λέξη freedom, σαν να έρχεται από τον από μηχανής Θεό.
Rock Steady – 1971
Φανκ κιθάρες και ένα μπάσο που… πυροβολούν κατά ριπάς στη μουσική ενώ η Αρίθα με τη σκληράδα της φωνής της βάζει φωτιά σε ένα αληθινά χορευτικό κομμάτι.
Spanish Harlem – 1971
Το πρωτότυπο κομμάτι του Μπεν Ε. Κινγκ έχει έναν ρομαντικό αέρα αλλά με μια ερμηνεία funk – rock – rave – up η Φράνκλιν το μεταμόρφωσε.
Day Dreaming Day – 1972
H μελωδία φέρει την υπογραφή της ίδιας σε ένα σινγκλ που φέρνει στην επιφάνεια τη στοχαστική πλευρά της. Η «φτερωτή» ερμηνεία της ταίριαξε ιδανικά με το φλάουτο του Χιούμπερτ Λόους.
Freeway of love – 1985
Ενδεχομένως από τα πλέον ταξιδιάρικα κομμάτια της ή, όπως έχουν σημειώσει οι συμπατριώτες της, ένας από τους αμερικανικούς ύμνους της ελευθερίας στους αυτοκινητοδρόμους.
Γιάννης Πετρίδης: Η απόλυτη φωνή της μαύρης μουσικής
Ανήκω σε μια τυχερή γενιά που μεγαλώνοντας στη δεκαετία του ‘60 βρέθηκε τη στιγμή που ξεκινούσαν μερικά από τα πιο σημαντικά μουσικά κινήματα και καλλιτέχνες του περασμένου αιώνα, τόσο στο ελληνικό όσο και στο διεθνές ρεπερτόριο. Η μουσική soul ξεκινάει περίπου στα τέλη του ‘50 και φτάνει στο απόγειό της τις επόμενες δύο δεκαετίες. Η απόλυτη βασίλισσα αυτής της μουσικής – και όχι μόνον – ήταν η Aretha Franklin.
Συνήθως τις νέες κυκλοφορίες τις ακούγαμε τότε από τον Αμερικανικό σταθμό του Ελληνικού και θυμάμαι την εντύπωση που μου έκανε η πρώτη μετάδοση του τραγουδιού τού Otis Redding «Respect» από την Aretha, παρ’ όλο που γνώριζα ήδη το κομμάτι από την ερμηνεία του συνθέτη Otis Redding. Η ερμηνεία της Franklin ήταν κάτι πρωτόγνωρο, τόσο σε αυτό το τραγούδι όσο και στο «Ι never loved a man» που κυκλοφόρησε την ίδια εποχή. Ήταν σχεδόν ο ορισμός της soul, που βέβαια τότε ούτε καν καταλαβαίναμε σε μια εποχή που η πληροφόρηση ήταν ελάχιστη το πόσο σπουδαία για τη μουσική ήταν αυτή η φωνή και αυτά τα πρώτα της τραγούδια.
Τότε δεν υπήρχε το Διαδίκτυο ούτε video clip, ούτε ο Τύπος έγραφε πληροφορίες με κριτική διάθεση για αυτά και φοβερά και τρομερά που συνέβαιναν στη μουσική του ‘60. Τους Beatles μάλιστα τους παρουσίαζαν σαν τέσσερις «γεγέδες» με κούρεμα α λα Μarx brothers. Αυτή η εικόνα θα έχετε διαπιστώσει ότι έχει περάσει και στις ελληνικές ταινίες εκείνης της εποχής. Ποιος λοιπόν θα ενδιαφερόταν στη χώρα μας να μας πει τι σημαίνει Aretha Franklin.
Στα τέλη του ‘60 άρχισα να δουλεύω για την εταιρεία Ελλαδίσκ, που αντιπροσώπευε στην Ελλάδα την εταιρεία που ηχογραφούσε η Aretha Franklin, Atlantic Records. Για μένα ήταν ιδιαίτερη ικανοποίηση που μπορούσα να κυκλοφορήσω τους δίσκους της Franklin, των Led Zeppelin, των Crosby, Stills, Nash & Young και άλλων, έστω και αν οι πωλήσεις ήταν ελάχιστες.
Η Aretha Franklin την περίοδο 1967-1975 έβγαλε τις κορυφαίες ηχογραφήσεις στην καριέρα της, με την καθοδήγηση κυρίως του σπουδαίου παραγωγού Jerry Wexler που τη μεταμόρφωσε από μια σπουδαία τραγουδίστρια των αρχών της δεκαετίας του ‘60 με ένα διαφορετικό όμως στυλ, στην απόλυτη φωνή της μαύρης μουσικής. Δεν είναι τυχαίο ότι 500 συνάδελφοί της πριν από 10 χρόνια την ανακήρυξαν καλύτερη τραγουδίστρια του 20ού αιώνα και ήταν επίσης η πρώτη γυναίκα που μπήκε στο Rock and Roll Hall Of Fame.
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 είχα την τύχη να συναντήσω τον Jerry Wexler στην Αθήνα και να έχω μια εκτεταμένη συζήτηση για τη συνεργασία του με τη Franklin, τον Ray Charles, τον Bob Dylan και άλλους, μου είχε πει για την τραγουδίστρια:
Στα τέλη του ‘60 άρχισα να δουλεύω για την εταιρεία Ελλαδίσκ, που αντιπροσώπευε στην Ελλάδα την εταιρεία που ηχογραφούσε η Aretha Franklin, Atlantic Records. Για μένα ήταν ιδιαίτερη ικανοποίηση που μπορούσα να κυκλοφορήσω τους δίσκους της Franklin, των Led Zeppelin, των Crosby, Stills, Nash & Young και άλλων, έστω και αν οι πωλήσεις ήταν ελάχιστες.
Η Aretha Franklin την περίοδο 1967-1975 έβγαλε τις κορυφαίες ηχογραφήσεις στην καριέρα της, με την καθοδήγηση κυρίως του σπουδαίου παραγωγού Jerry Wexler που τη μεταμόρφωσε από μια σπουδαία τραγουδίστρια των αρχών της δεκαετίας του ‘60 με ένα διαφορετικό όμως στυλ, στην απόλυτη φωνή της μαύρης μουσικής. Δεν είναι τυχαίο ότι 500 συνάδελφοί της πριν από 10 χρόνια την ανακήρυξαν καλύτερη τραγουδίστρια του 20ού αιώνα και ήταν επίσης η πρώτη γυναίκα που μπήκε στο Rock and Roll Hall Of Fame.
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του ‘80 είχα την τύχη να συναντήσω τον Jerry Wexler στην Αθήνα και να έχω μια εκτεταμένη συζήτηση για τη συνεργασία του με τη Franklin, τον Ray Charles, τον Bob Dylan και άλλους, μου είχε πει για την τραγουδίστρια:
«Η Aretha ήταν μια καταπληκτική, απλή γυναίκα με καθόλου έπαρση όλα αυτά τα χρόνια που οι επιτυχίες της την είχαν τοποθετήσει στην κορυφή. Έκανε focus περισσότερο στη μουσική παρά οπουδήποτε αλλού. Όταν ηχογραφούσαμε στα περίφημα Muscle Shoals Sound Studio στην Alabama, αυτή ξεκινούσε στο πιάνο και οδηγούσε με τον τρόπο της τους υπόλοιπους μουσικούς να την ακολουθήσουν και μιλάμε για μουσικούς με τεράστια καριέρα σε ηχογραφήσεις, και μετά ξεδίπλωνε το μοναδικό ταλέντο της στη φωνή ερμηνεύοντας και κάνοντας δικά της τραγούδια που κανένας δεν τα έχει πει όπως αυτή».
Εκτός από τις σπουδαίες ηχογραφήσεις τότε στην Atlantic, που ίσως τις γνωρίζετε, έχει ηχογραφήσει ένα άλμπουμ μεταξύ άλλων πολλών που το θεωρώ το σπουδαιότερο, όχι μόνο στη δική της καριέρα αλλά και γενικότερα. Πρόκειται για το «Amazing Grace», διπλό άλμπουμ ηχογραφημένο ζωντανά στην Εκκλησία των βαφτιστών στο Los Angeles, όπου εκεί οι καταβολές της από τη μουσική Gospel παρουσιάζονται σε όλο το μεγαλείο τους. Ξεχωρίζω επίσης το άλμπουμ της «Lady Soul», αλλά και ένα τραγούδι που ίσως δεν είναι γνωστό στη χώρα μας, παρ’ όλο που έγινε επιτυχία στην Αμερική, το «Until you Come Back to Me», που έχει συνθέσει ο Stevie Wonder.
*Ο Γιάννης Πετρίδης είναι μέλος του Rock And Roll Hall Of Fame και αυτή την εποχή στο πρώτο πρόγραμμα 16.00-17.00 παρουσιάζει την ιστορία της μαύρης μουσικής του 20ού αιώνα. Επίσης στο Web βρίσκεται στο apotis4stis5.com
Οδυσσέας Ιωάννου: Η φωνή της καλοσύνης
Η πρώτη μου ουσιαστική επαφή μαζί της – όπως και αρκετών της γενιάς μου – ήταν στην ταινία «The Blues Brothers», το 1980. Δυσκολευόμασταν να αντιστοιχήσουμε αυτή τη φωνή με την κυριούλα με τα ροζ πασουμάκια. Η αλήθεια είναι πως δεν υπήρχαν και πολλοί συνομήλικοι που να άκουγαν soul – ούτε καν τη «βασίλισσα» –, η σχέση μας με την ξένη μουσική είχε να κάνει με περισσότερο «σκληρά» ακούσματα και πολύ πιο νευρικές μπάντες.
Έπρεπε να περάσει αυτή η βιασύνη και η αψάδα της εφηβείας, για να αρχίσουμε να ακούμε και να εκτιμάμε όχι μόνο τις μεγάλες φωνές αλλά και αυτό που κουβαλούσαν από το αίσθημα και την ιστορία ενός ολόκληρου πολιτισμού, που αναπτυσσόταν παράλληλα με τον κυρίαρχο αμερικανικό.
Ψάχνω μια λέξη που να αποτυπώνει εκείνο που ένιωθα ακούγοντάς την κι εκείνη που νομίζω πως ταιριάζει περισσότερο είναι η λέξη «καλοσύνη». Αυτή η τεράστια φωνή τραγουδούσε με καλοσύνη. Συνήθως η αρτιότητα δημιουργεί μια απόσταση, οτιδήποτε ξεφεύγει τόσο πολύ από τον μέσο όρο γίνεται έως και απόκοσμο, αλλά η Aretha Franklin είχε ανθρωπιά στον τρόπο της, ήταν οικεία.
Aν θελήσουμε να βρούμε τη διαφορά ανάμεσα σε εκείνους που την εκτιμούσαν και την παραδέχονταν ως φωνή και εκείνους που τους αναστάτωνε και τους έγδερνε όταν τραγουδούσε, θα πρέπει να διαβάσουμε δύο αποχαιρετιστήρια μηνύματα. Εκείνο του Τραμπ και εκείνο του Ομπάμα.
Ακούστε το «Respect» με την Aretha Franklin
που ήταν στην κορυφή στις 3 Ιουνίου 1967
Σημαία του φεμινιστικού κινήματος στην Αμερική, έγινε το
«Respect» όταν το τραγούδησε η Aretha Franklin το 1967.
Το τραγούδι γράφτηκε και πρωτοκυκλοφόρησε από τον τραγουδιστή και συνθέτη Otis Redding τον Αύγουστο του 1965. Επρόκειτο για την έκκληση ενός άντρα ο οποίος ζητούσε σεβασμό και αναγνώριση από μια γυναίκα.
Όμως τον Φεβρουάριο του 1967 το τραγούδι ηχογραφήθηκε από την Aretha Franklin στα Atlantic Studios της Νέας Υόρκης και κυκλοφόρησε τον Απρίλιο. Δύο μήνες μετά, στις 3 Ιουνίου 1967, το τραγούδι ανέβηκε στην πρώτη θέση του Bilboard Hot 100.
Όταν το ερμήνευσε η Franklin αντιστράφηκε η σημασία του. Με τους στίχους του αποτυπώθηκε ο σεβασμός και η αναγνώριση που άξιζε μια γυναίκα στην Αμερική της δεκαετίας του ’60.
Η ερμηνεία της Aretha Franklin αντιπροσώπευε απόλυτα τη σημασία του τραγουδιού το οποίο και έγινε η σημαία του φεμινιστικού κινήματος στην Αμερική. Ήδη σήμερα, ύστερα από μισό αιώνα, θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα τραγούδια στην Rhythm and Blues μουσική σκηνή.
Τον Φεβρουάριο του 1968 στη δέκατη τελετή απονομής των Grammy Awards το τραγούδι «Respect» χάρισε στην Aretha Franklin τα βραβεία «Best Rhythm & Blues Recording» και «Best rhythm & Blues Solo Vocal Performance, Female».
Στο τέλος του 1966 αφού στα έξι χρόνια που έμεινε με την Columbia είχε μικρή εμπορική επιτυχία, αποφάσισε να υπογράψει με την Atlantic Records.
«Respect»: Στίχοι και μουσική Otis Redding
Η κληρονομιά της Αρίθα Φράνκλιν – Μουσική, ψυχή και ελευθερία
Η Αρίθα Φράνκλιν, η «Βασίλισσα της Σόουλ», υπήρξε κάτι πολύ περισσότερο από μια κορυφαία φωνή. Η μουσική της ήταν γέφυρα ανάμεσα στο γκόσπελ και τη σόουλ, ανάμεσα στην καλλιτεχνική δημιουργία και τον κοινωνικό αγώνα. Με τραγούδια όπως το Respect και το Think χάραξε έναν δρόμο όπου η μουσική έγινε πράξη αντίστασης και ελευθερίας. Στη σκηνή και στην κοινωνία, η Αρίθα άφησε ένα αποτύπωμα που συνεχίζει να εμπνέει καλλιτέχνες και λαούς σε όλο τον κόσμο.
Η φωνή της θα παραμένει αιώνια υπενθύμιση ότι η μουσική μπορεί να αλλάξει την Ιστορία και ότι το τραγούδι της ψυχής δεν σβήνει ποτέ.
✍️ Σοφία Ντρέκου
Οι αναγνώστες γράφουν:
• Spiros Ziros: Οι Επαναστάτες πού όρθωσαν παλικαρίσια το ανάστημά τους, για τίς πανανθρώπινες αξίες, πλήρωσαν το όνειρο με το αίμα τους. Εκεί πού χύθηκε το αίμα φύτρωσε αργότερο το δένδρο των αξιών. Ποιος όμως ήταν ό Υπογραμμός και Τύπος τής ανθρώπινης Ιστορίας, πού λύτρωσε το ανθρώπινο Γένος εκ τής αρχαίας κατάρας, να βρει ό άνθρωπος την ποθεινή πατρίδα, και να αναμορφωθεί στο Αρχαίο Κάλος; Εκείνος πού θα φωνάξει στον κόσμο. Πού σού θάνατε το κέντρον; Πού σού Άδη το νίκος;΄Η Σταυρωμένη και Αναστημένη Αγάπη. Είναι εκείνος στον οποίο πορευόμεθα για τη μεγάλη συνάντηση. Ο Νυμφίος τής Εκκλησίας ό Υιός τής Παρθένου. 4 Απρ 2019
• Sophia Drekou: Κε Spiros Ziros, φωτιά το αναλυτικό σας σχόλιο. Σας ευχαριστούμε πολύ για την επαναστατική, πανανθρώπινη αφύπνιση. 4 Απρ 2019
• Spiros Ziros: Ευχαριστώ Κα Ντρέκου. Αλλά ΄<πώς φωτίσει ό λύχνος τό Φώς; πώς χειροθετήσει ό δούλος τόν Δεσπότην; > Τό Ιερό αναλόγιο πού χρόνια διακονώ, καί οί Θεοφόροι Πατέρες τής Εκκλησίας μας, μέ διδάσκουν καθ΄εκάστην ημέραν νά είμαι <Επαναστάτης αλλά μέ αιτία.>.Βαρύ τό τίμημα. Αξίζει όμως. Καλό σας απόγευμα. 4 Απρ 2019
Sophia Drekou 4 Απριλίου 2019
Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ (Martin Luther King Jr) δολοφονήθηκε, σαν σήμερα, στις 4 Απριλίου 1968, στο πανδοχείο Lorraine της πόλης Μέμφις (Τενεσί, ΗΠΑ). Ήταν μόλις 39 ετών.
★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★ ⋰⋱ ★⋰⋱ ★
Dimitris Tsinikopoulos 17 Αυγ. 2025: Πολύ ωραία κ κατατοπιστική ανάρτηση... ευχαριστούμε.
Απάντηση Sophia Drekou: Dimitris, χαίρομαι που η ανάρτηση στάθηκε χρήσιμη και κατατοπιστική. Είναι χαρά μου να μοιράζομαι ό,τι με συγκινεί και να βρίσκει ανταπόκριση. Η χαρά είναι διπλή όταν μοιράζεται η γνώση και γίνεται γέφυρα ανάμεσα σε ψυχές. Η δική σου ανταπόκριση είναι το πιο όμορφο δώρο.
• ιφιγένεια γεωργιάδου 17 Αυγ. 2025: My GOD this Woman was the truth QUEEN of Soul .Rest In Peace Well, Satan got mad and he knows I'm glad. Missed that soul that he thought he had. Mary, Don't You Weep - YouTube
• ιφιγένεια γεωργιάδου 17 Αυγ. 2025: Choir: All you have to do is call. Lead: (Lead me on, Lord, to the light) Precious Lord, Take My Hand _ You've Got a Friend (Live at New Temple Missionary Baptist... - YouTube
• Sophia Drekou: Ιφιγένεια, τι υπέροχη επιλογή… Αυτά τα τραγούδια της Αρίθα δεν είναι απλά μουσική∙ είναι οι ψαλμοί ενός ολόκληρου λαού που διεκδικούσε φως μέσα από το σκοτάδι. Η φωνή της γίνεται προσευχή και κραυγή μαζί, συνδέοντας τον Martin Luther King με την παράδοση των spirituals (σπιρίτσουαλς είναι θρησκευτικά τραγούδια των Αφροαμερικανών), εκεί όπου η πίστη και η ελευθερία γίνονται ένα. (Facebook Ομάδα: Θεολογία, Επιστήμη, Λογοτεχνία, Πολιτισμός)
• Andreas Giannakopoulos: Sophia, ήταν και θεία της Whitney Houston. 18 Αυγ 2025
• Απάντηση Sophia Drekou: Andreas, Ακριβώς, η Αρίθα Φράνκλιν ήταν θεία της Whitney Houston, κι αυτό το νήμα αίματος και μουσικής φαίνεται στη δύναμη της φωνής και των δύο. Η Whitney κουβαλούσε μέσα της την εκκλησιαστική–γκόσπελ παράδοση που είχε ποτίσει η Αρίθα, κι έτσι η κληρονομιά πέρασε από γενιά σε γενιά, σαν ιερή φλόγα που δεν έσβησε ποτέ. 18 Αυγ 2025
Τα σπιρίτσουαλς (spirituals) είναι θρησκευτικά τραγούδια των Αφροαμερικανών, που αναπτύχθηκαν κατά την περίοδο της σκλαβιάς και της δουλείας στην Αμερική. Βασίζονται σε βιβλικές ιστορίες και εκφράζουν την ελπίδα και την πίστη στην απελευθέρωση, συχνά με κρυφούς συμβολισμούς σχετικούς με την φυγή από τη σκλαβιά.
Προέλευση:
Τα σπιρίτσουαλς προέκυψαν από τον εκχριστιανισμό των σκλάβων και την ενσωμάτωση στοιχείων της αφρικανικής μουσικής παράδοσης.
Θέματα:
Τα τραγούδια αυτά συχνά περιείχαν αναφορές σε βιβλικές ιστορίες όπως η έξοδος των Εβραίων από την Αίγυπτο ή η ιστορία του Δανιήλ στην φωλιά των λιονταριών, συμβολίζοντας την ελπίδα για ελευθερία.
Μουσικά χαρακτηριστικά:
Τα σπιρίτσουαλς χαρακτηρίζονται από τετράφωνη αρμονία, ερωταποκρίσεις, επαναλαμβανόμενα μοτίβα και έντονο το στοιχείο της αυτοσχεδιασμού.
Σχέση με άλλα είδη:
Τα σπιρίτσουαλς αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη του blues και του gospel.
Ερμηνεία:
Τα τραγουδιούνταν συχνά a capella, αλλά και με τη συνοδεία μουσικών οργάνων.
Συνοπτικά, τα σπιρίτσουαλς είναι ένα σημαντικό κομμάτι της μουσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς των Αφροαμερικανών, που εκφράζει την πίστη, την ελπίδα και την αγωνία για ελευθερία.
• Andreas Giannakopoulos: και η μητέρα της η Cissy Houston ήταν τραγουδίστρια της Gospel και τραγουδούσε με τον Elvis.
• Απάντηση Sophia Drekou: Andreas, η Cissy Houston, μητέρα της Whitney, υπήρξε σπουδαία φωνή της Gospel και τραγούδησε δίπλα στον Elvis. Μέσα από εκείνη, η παράδοση πέρασε στη Whitney, ενώ η Αρίθα... σαν θεία, κράτησε ζωντανή τη φλόγα της εκκλησίας και του αγώνα. Είναι συγκλονιστικό πώς η Gospel ενώνει γενιές, γίνεται ρίζα και κορμός, και από εκεί ανθίζει η Σόουλ.
Εσένα ποιο είναι το αγαπημένο σου από την Αρίθα;
• Απάντηση Andreas Giannakopoulos: δύο. Natural woman, I say a little prayer.
• Απάντηση Andreas Giannakopoulos: Sophia είχα την αντίληψη ότι θα μπορούσε να υπάρξει «μοντέλο» ορθόδοξης λειτουργίας με gospel χαρακτηριστικά εάν οι μαύροι βαπτιστές γίνονταν ορθόδοξοι αλλά δεν ξέρω πόσο ρεαλιστικό θα ήταν.
• Απάντηση Sophia Drekou: Andreas, ενδιαφέροντα τα αγαπημένα σου κομμάτια∙ είναι κι αυτά που δείχνουν πιο καθαρά το εύρος της Αρίθα: από την τρυφερότητα της προσευχής ως την εκρηκτική γυναικεία φωνή.
Για το ερώτημά σου: η Ορθόδοξη λειτουργία έχει έναν χαρακτήρα βαθιά μυσταγωγικό∙ είναι κατά φύσιν σταθερή, εικονίζει την αιωνιότητα, όχι το στιγμιαίο συναίσθημα. Γι’ αυτό και δύσκολα θα «χωρούσαν» γκόσπελ στοιχεία, γιατί αυτά γεννιούνται από την αυθόρμητη συγκίνηση και την κοινοτική εμπειρία.
Όμως, αν δούμε πιο βαθιά, το γκόσπελ και η Ορθοδοξία συναντιούνται σε κάτι κοινό: στη λαχτάρα για λύτρωση, στη φωνή που γίνεται προσευχή με όλη την ύπαρξη. Οι μαύροι ψάλτες τραγουδούν με το σώμα και την ψυχή τους αυτό που οι Πατέρες ονόμασαν «στεναγμούς αλαλήτους».
Άρα, ίσως δεν είναι θέμα «μοντέλου» αλλά κοινής ρίζας: ο άνθρωπος που φωνάζει προς τον Θεό από το βάθος της δοκιμασίας.
• Απάντηση Sophia Drekou: Ιφιγένειά μου, ακριβώς… κάθε ψυχή έχει το δικό της τραγούδι, κι όμως δεν μένει ποτέ μόνη∙ μετασχηματίζεται από το χρώμα των φωνών γύρω της, όπως ο ναός δονείται από τους ψάλτες και τις ψαλμωδίες.
Η ιδιαιτερότητα γίνεται αρμονία∙ κι εκεί, το τραγούδι δεν είναι πια απλώς ήχος,
αλλά προσευχή που αναβαίνει, «συμφώνως και ομοφώνως», όπως θα έλεγαν οι Πατέρες.
• Απάντηση Andreas Giannakopoulos: Sophia εγώ το βλέπω από την πλευρά της κουλτούρας. Η Αιθιοπικη Εκκλησία έχει τέτοια στοιχεία. Είναι το αφρικανικό dna.
• Απάντηση ιφιγένεια γεωργιάδου: στην αρμονία απεικονίζεται η προνομιακή καθοδήγηση του leader ιεραρχκώς ακολουθείται από το chorus ... εκστασιακά ανάγεται στο θείο...
• Απάντηση Sophia Drekou: Andreas, η Αιθιοπική Εκκλησία όντως κουβαλά μέσα της το αφρικανικό dna∙ ρυθμούς, σώμα, κίνηση, τύμπανα, χορευτική λατρεία. Εκεί βλέπουμε καθαρά ότι η κουλτούρα δεν ακυρώνει την Ορθοδοξία αλλά τη ντύνει με τα δικά της ηχοχρώματα.
Κάθε λαός εκφράζει το ίδιο μυστήριο με τη δική του φωνή. Οι Έλληνες με το βυζαντινό μέλος, οι Σλάβοι με τις πολυφωνίες τους, οι Αιθίοπες με την παλλόμενη ζωντάνια τους. Όλα είναι παραλλαγές του ενός «τραγουδιού της ψυχής» που γίνεται Λειτουργία.... και ίσως αυτό που μας διδάσκουν οι Αφρικανοί αδελφοί μας είναι πως η προσευχή δεν είναι μόνο λόγος ή μελωδία, αλλά και σώμα∙ μια πληρότητα ύπαρξης που θυμίζει πως «πᾶσα πνοή αινέσατω τὸν Κύριον».
Σημ.: ωραία κουβέντα στο πεδίο της πολιτισμικής διάστασης με την αιθιοπική λειτουργική παράδοση και το αφρικανικό στοιχείο... με την κουλτούρα να μπορεί να γίνει όχημα θεολογίας.
• Απάντηση Sophia Drekou: Ιφιγένεια, έτσι είναι… η φωνή του leader μοιάζει με εκείνον που «σηκώνει» πρώτος την προσευχή, κι έπειτα το chorus γίνεται σαν λαός λειτουργικός, που ανταποκρίνεται και ενώνει τις φωνές του. Η αρμονία εδώ δεν είναι μόνο μουσική∙ είναι η εικόνα της Εκκλησίας, όπου ο ένας οδηγεί και οι πολλοί συμμετέχουν, και όλοι μαζί, εκστασιακά, αναφέρονται στο Θείο.
Όπως οι Πατέρες έλεγαν: «ἵνα ὁμοθυμαδὸν δοξάζητε τὸν Θεόν».
• Απάντηση ιφιγένεια γεωργιάδου: Sophia το τραγούδι της ψυχής μετασχηματίζεται στους ήχους της ιδιαιτερότητας της περιβάλλουσας πηγής ηχοχρωμάτων...
• Nicholas Michaloliakos Ν.Ι.Μιχαλολιάκος: Θαυμασμός και για την ανάρτηση και για τα σχόλια ! Sophia μου ομολογώ ότι εζημίωθην σφόδρα τα τελευταία χρόνια που δεν σε παρακολουθούσα τακτικά ! Ήμαρτον !
• Απάντηση Sophia Drekou: Nicholas, το «ήμαρτον» σου ελήφθη και καταχωρήθηκε! Η συγχώρηση δόθηκε ήδη… το μόνο επιτίμιο είναι… από ’δω και μπρος, καμία αμαρτία απουσίας... μόνο παρουσία... όχι από θαυμασμό, αλλά από αγάπη συντροφική, που είναι και το μόνο κέρδος που αξίζει
• Απάντηση Nicholas Michaloliakos Ν.Ι.Μιχαλολιάκος: Sophia Drekou Αγάπη ισχυρότατη !
• Ερώτηση ιφιγένεια γεωργιάδου: Sophia το αντέχεις;;;;
η μετεξέλιξη της soul στους δρόμους το παρτάρισμα • Απάντηση Sophia Drekou: Nicholas, το «ήμαρτον» σου ελήφθη και καταχωρήθηκε! Η συγχώρηση δόθηκε ήδη… το μόνο επιτίμιο είναι… από ’δω και μπρος, καμία αμαρτία απουσίας... μόνο παρουσία... όχι από θαυμασμό, αλλά από αγάπη συντροφική, που είναι και το μόνο κέρδος που αξίζει
• Απάντηση Nicholas Michaloliakos Ν.Ι.Μιχαλολιάκος: Sophia Drekou Αγάπη ισχυρότατη !
• Ερώτηση ιφιγένεια γεωργιάδου: Sophia το αντέχεις;;;;
...ραπάρει μιας γενιάς το ανήσυχο παρκάρισμα Ι.Γ...
Αυτή η πόλη μας κρατάει ζωντανούς
Με αντάλλαγμα να γράφουμε τραγούδια για τους δρόμους
Θέλει ν' ακούει για τρελούς
Για όλες τις γειτονιές και για όλους τους παρανόμους
Δε μας πειράζει καθόλου
Μικρούς όλους μας τάισαν τα φρούτα του διαβόλου
Μετά μας αφήσαν να πνιγούμε στα βαθιά
Και φυσικά, γίναμε η χειρότερη γενιά »»»
• Απάντηση Sophia Drekou: Ιφιγένεια, εδώ κάνεις μια γεφύρωση πολύ δυνατή: από τη soul (Αρίθα, gospel, αγώνας) στη ραπ/hip-hop των δρόμων, όπου η φωνή μιας γενιάς εκφράζεται με ωμότητα στους στίχους. Πάμε να δούμε μαζί τη συνέχεια της μουσικής ως διαρκή μεταμόρφωση της κραυγής... από εκκλησιαστικό ύμνο, σε soul, σε rap.... πάμε λοιπόν σ' αυτή τη μετάβαση...
Ιφιγένεια, …ναι, το αντέχω! Γιατί και στη ραπ ακούγεται ο ίδιος στεναγμός που κάποτε έγινε gospel, που έγινε soul και ύμνος ελευθερίας. Μπορεί να άλλαξε το ύφος∙ από το «Precious Lord» της Αρίθα, φτάσαμε στο «Χειρότερη Γενιά» του ΛΕΞ.
Όμως και τα δύο είναι κραυγές: η μία αναζητά Θεό στους ναούς, η άλλη δικαιοσύνη στους δρόμους. Και οι δύο είναι φωνές των αποκλεισμένων, τραγούδια για να μην σβήσει η μνήμη και για να μείνει ζωντανή η ψυχή μέσα στο χάος.
Η Aretha Franklin πέθανε στα 76 της χρόνια
Aretha Franklin Funeral: Queen
of Soul laid to rest in Detroit
Aretha Franklin - Greatest Hits
Πηγές / Πληροφορίες
39721 - Έφυγε η Aretha Franklin - Ν. Λυγερός
Published: August 16, 2018 Post: Articles / Poems
Ειδήσεις ΑΡΙΘΑ ΦΡΑΝΚΛΙΝ - CNN.gr
Παγκόσμια συγκίνηση για τον θάνατο της Αρίθα Φράνκλιν: Την απώλεια ενός «εθνικού θησαυρού» θρηνούν σήμερα πολλοί καλλιτέχνες, πολιτικοί και απλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο,…
Αρίθα Φράνκλιν: Τα ταραχώδη παιδικά χρόνια, η συζυγική βία & οι τραγωδίες που σημάδεψαν τη ζωή της: Μια φωνή που την έκανε γνωστή στα πέρατα του κόσμου και μια αξιοζήλευτη καριέρα… Η «Βασίλισσα της Σόουλ» Αρίθα Φράνκλιν,…
«Χάσαμε τον βράχο μας»: Η ανακοίνωση της οικογένειας Φράνκλιν για τον θάνατο της τραγουδίστριας: Η «Βασίλισσα της Soul», Αρίθα Φράνκλιν, «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 76 ετών.
Αρίθα Φράνκλιν: Στο πλευρό της «Βασίλισσας της Soul» ο Στίβι Γουόντερ: Περιτριγυρισμένη από τους δικούς της ανθρώπους καθώς και τους πιστούς της θαυμαστές βρίσκεται η Αρίθα Φράνκλιν στις δύσκολες στιγμές που…
Παγκόσμια συγκίνηση για τον θάνατο της Αρίθα Φράνκλιν: Την απώλεια ενός «εθνικού θησαυρού» θρηνούν σήμερα πολλοί καλλιτέχνες, πολιτικοί και απλοί άνθρωποι στις ΗΠΑ και σε όλον τον κόσμο,…
Αρίθα Φράνκλιν: Τα ταραχώδη παιδικά χρόνια, η συζυγική βία & οι τραγωδίες που σημάδεψαν τη ζωή της: Μια φωνή που την έκανε γνωστή στα πέρατα του κόσμου και μια αξιοζήλευτη καριέρα… Η «Βασίλισσα της Σόουλ» Αρίθα Φράνκλιν,…
«Χάσαμε τον βράχο μας»: Η ανακοίνωση της οικογένειας Φράνκλιν για τον θάνατο της τραγουδίστριας: Η «Βασίλισσα της Soul», Αρίθα Φράνκλιν, «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 76 ετών.
Αρίθα Φράνκλιν: Στο πλευρό της «Βασίλισσας της Soul» ο Στίβι Γουόντερ: Περιτριγυρισμένη από τους δικούς της ανθρώπους καθώς και τους πιστούς της θαυμαστές βρίσκεται η Αρίθα Φράνκλιν στις δύσκολες στιγμές που…
