Ο Θωμάς ο Απόστολος, ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος και η Αθήνα
του Πνεύματος – Μια συνάντηση πίστης, σκέψης και καρδιάς.
Ο Άγιος Θωμάς ως θεολογικό και υπαρξιακό σύμβολο. Δύο βαθυστόχαστες ομιλίες του θεολόγου και ψυχαναλυτή π. Νικολάου Λουδοβίκου, για την Κυριακή του Θωμά και το Ευαγγέλιο της Αντιπασχαλιάς.
- 🟣 Εισαγωγή – Ο Θωμάς ως πρόσωπο αμφιβολίας και πίστης
Ο Θωμάς ο Απόστολος – Η Αλήθεια της Πίστης μέσα από την Αλήθεια της Αμφιβολίας
Η μορφή του Αγίου Θωμά του Αποστόλου είναι από τις πιο συγκλονιστικές του ευαγγελικού λόγου. Η λεγόμενη «απιστία» του Θωμά δεν είναι απόρριψη, αλλά αυθεντική αναζήτηση της αλήθειας, μια υπαρξιακή ανάγκη για προσωπική εμπειρία του Αναστημένου.
Στην δημοσίευση αυτή παρουσιάζονται δύο συγκλονιστικές ομιλίες του π. Νικολάου Λουδοβίκου, που φωτίζουν την Κυριακή του Θωμά και το Ευαγγέλιο της Αντιπασχαλιάς (Ιωάννης 20, 19-31), αναδεικνύοντας την πίστη όχι ως αυτόματη αποδοχή, αλλά ως καρπό διάκρισης, σχέσης και ενσάρκωσης. Ο Θωμάς, ζητώντας να αγγίξει τις πληγές, γίνεται σύμβολο του σύγχρονου ανθρώπου που παλεύει να δει και να πιστέψει, να αμφιβάλλει και να αγαπήσει.
Η θεολογική ανάλυση του π. Λουδοβίκου προσφέρει φιλοσοφικό, ψυχαναλυτικό και πατερικό βάθος σε μια συνάντηση λόγου και εμπειρίας.
- 🟣 Οι δύο ομιλίες του π. Νικολάου Λουδοβίκου
🟣 Η πίστη δεν είναι απουσία αμφιβολίας. Είναι σχέση που γεννιέται μέσα από το ρήγμα της. Ο Θωμάς δεν απορρίπτει· ζητά να αγγίξει, να συναντήσει, να αναστηθεί μαζί με Εκείνον που αγαπά. Η πληγή γίνεται τόπος φανέρωσης. Η αμφιβολία μεταμορφώνεται σε αναγνώριση: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου». Έτσι και ο σύγχρονος άνθρωπος, αναζητώντας την αλήθεια με ταπεινότητα, μπορεί να φτάσει στην πιο καθαρή μαρτυρία: την πίστη που δεν ακυρώνει τη σκέψη, αλλά την πληρώνει με Χάρη.
♦ Διαβάστε: Ο Απόστολος Θωμάς πρότυπο χριστιανού ερευνητή και ως διδάσκαλος των Ινδών, ο αποκαλούμενος και Δίδυμος, και, η παράδοσις περί του αποστόλου Θωμά [Απόκρυφοι πράξεις του Θωμά]
- 2η Ομιλία: Η ομιλία έγινε στις 15 Απριλίου 2018 (Κυριακή του Θωμά) στο αρχονταρίκι της Ιεράς Μονής Αγίου Διονυσίου εν Ολύμπω. (σε βάθος αναφορά στην έννοια του Θωμά ως προσώπου σχέσης)
- 🟣 Κυριακή του Θωμά – Το Ευαγγέλιο της Αντιπασχαλιάς (Κατά Ιωάννην 20, 19-31)
† ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΝΤΙΠΑΣΧΑ (Β' ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ, ΤΟΥ ΘΩΜΑ)
Ευαγγέλιο Κυριακής του Θωμά. Κατά Ιωάννην κεφ.20, 19-31
Κεφάλαιο 20: Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος
Ο Ιησοῦς Χριστός ἐμφανίζεται εἰς τούς ἀποστόλους
19 Οὔσης οὖν ὀψίας τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ τῇ μιᾷ τῶν σαββάτων, καί τῶν θυρῶν κεκλεισμένων ὅπου ἦσαν οί μαθηταὶ συνηγμένοι διὰ τόν φόβον τῶν ᾿Ιουδαίων, ἦλθεν ὁ ᾿Ιησοῦς καί ἔστη εἰς τὸ μέσον, καί λέγει αὐτοῖς· εἰρήνη ὑμῖν. 20 καί τοῦτο εἰπὼν ἔδειξεν αὐτοῖς τὰς χεῖρας καί τὴν πλευρὰν αὐτοῦ. ἐχάρησαν οὖν οἱ μαθηταὶ ἰδόντες τὸν Κύριον. 21 εἶπεν οὖν αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς πάλιν· εἰρήνη ὑμῖν. καθὼς ἀπέσταλκέ με ὁ πατήρ, κἀγὼ πέμπω ὑμᾶς. 22 καί τοῦτο εἰπὼν ἐνεφύσησε καί λέγει αὐτοῖς· λάβετε Πνεῦμα ῞Αγιον· 23 ἄν τινων ἀφῆτε τὰς ἁμαρτίας, ἀφίενται αὐτοῖς, ἄν τινων κρατῆτε, κεκράτηνται.
Ο ᾿Ιησοῦς Χριστὸς ἐμφανίζεται εἰς τὸν Θωμᾶν
24 Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ' αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ Ιησοῦς. 25 ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. 26 Καὶ μεθ' ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ' αὐτῶν. ἔρχεται ὁ ᾿Ιησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· εἰρήνη ὑμῖν. 27 εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. 28 καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. 29 λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες.
Ο σκοπὸς τοῦ παρόντος εὐαγγελίου
30 Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ· 31 ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύσητε ὅτι ᾿Ιησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ.
24 Θωμᾶς δὲ εἷς ἐκ τῶν δώδεκα, ὁ λεγόμενος Δίδυμος, οὐκ ἦν μετ' αὐτῶν ὅτε ἦλθεν ὁ Ιησοῦς. 25 ἔλεγον οὖν αὐτῷ οἱ ἄλλοι μαθηταί· ἑωράκαμεν τὸν Κύριον. ὁ δὲ εἶπεν αὐτοῖς· ἐὰν μὴ ἴδω ἐν ταῖς χερσὶν αὐτοῦ τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὸν δάκτυλόν μου εἰς τὸν τύπον τῶν ἥλων, καὶ βάλω τὴν χεῖρά μου εἰς τὴν πλευρὰν αὐτοῦ, οὐ μὴ πιστεύσω. 26 Καὶ μεθ' ἡμέρας ὀκτὼ πάλιν ἦσαν ἔσω οἱ μαθηταὶ αὐτοῦ καὶ Θωμᾶς μετ' αὐτῶν. ἔρχεται ὁ ᾿Ιησοῦς τῶν θυρῶν κεκλεισμένων, καὶ ἔστη εἰς τὸ μέσον καὶ εἶπεν· εἰρήνη ὑμῖν. 27 εἶτα λέγει τῷ Θωμᾷ· φέρε τὸν δάκτυλόν σου ὧδε καὶ ἴδε τὰς χεῖράς μου, καὶ φέρε τὴν χεῖρά σου καὶ βάλε εἰς τὴν πλευράν μου, καὶ μὴ γίνου ἄπιστος, ἀλλὰ πιστός. 28 καὶ ἀπεκρίθη Θωμᾶς καὶ εἶπεν αὐτῷ· ὁ Κύριός μου καὶ ὁ Θεός μου. 29 λέγει αὐτῷ ὁ ᾿Ιησοῦς· ὅτι ἑώρακάς με, πεπίστευκας· μακάριοι οἱ μὴ ἰδόντες καὶ πιστεύσαντες.
Ο σκοπὸς τοῦ παρόντος εὐαγγελίου
30 Πολλὰ μὲν οὖν καὶ ἄλλα σημεῖα ἐποίησεν ὁ ᾿Ιησοῦς ἐνώπιον τῶν μαθητῶν αὐτοῦ, ἃ οὐκ ἔστι γεγραμμένα ἐν τῷ βιβλίῳ τούτῳ· 31 ταῦτα δὲ γέγραπται ἵνα πιστεύσητε ὅτι ᾿Ιησοῦς ἐστιν ὁ Χριστὸς ὁ υἱὸς τοῦ Θεοῦ, καὶ ἵνα πιστεύοντες ζωὴν ἔχητε ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ.
Νεοελληνική Απόδοση
🟣 Ο Θωμάς και η απιστία ως μορφή βαθύτερης πίστης(Αναλύεται το πώς η δήλωση του Θωμά δεν είναι απλή απιστία, αλλά αγωνία αυθεντικής σχέσης με τον Χριστό. Ο Θωμάς απαιτεί την εμπειρική αλήθεια, όχι για να απορρίψει, αλλά για να πιστέψει βαθιά. «Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες» τίθεται σε διάλογο με την αναζήτηση του σημερινού ανθρώπου.)
Η εμφάνιση του Ιησού στους μαθητές
Ενώ λοιπόν ήταν βράδυ την ημέρα εκείνη, την πρώτη μετά το Σάββατο, και ενώ οι θύρες ήταν κλεισμένες εκεί όπου ήταν οι μαθητές για το φόβο των Ιουδαίων, ήρθε ο Ιησούς και στάθηκε στο μέσο και τους λέει: «Ειρήνη σ’ εσάς». Και αφού είπε αυτό, έδειξε τα χέρια και την πλευρά του σ’ αυτούς. Χάρηκαν τότε οι μαθητές, όταν είδαν τον Κύριο. Τους είπε λοιπόν πάλι ο Ιησούς: «Ειρήνη σ’ εσάς. Καθώς με έχει αποστείλει ο Πατέρας κι εγώ στέλνω εσάς». Και όταν είπε αυτό, φύσηξε πάνω τους και τους λέει: «Λάβετε Πνεύμα Άγιο. Αν σε κάποιους αφήσετε τις αμαρτίες, έχουν αφεθεί σ’ αυτούς, αν σε κάποιους τις κρατάτε, έχουν κρατηθεί».
Ο Ιησούς Χριστός εμφανίζεται στον Θωμά
Ο Θωμάς, όμως, ένας από τους δώδεκα, ο λεγόμενος, Δίδυμος, δεν ήταν μαζί τους όταν ήρθε ο Ιησούς. Του έλεγαν λοιπόν οι άλλοι μαθητές: «Έχουμε δει τον Κύριο!» Εκείνος τους είπε: «Αν δε δω στα χέρια του το σημάδι των καρφιών και δε βάλω το δάχτυλό μου στο σημάδι των καρφιών και δε βάλω το χέρι μου στην πλευρά του, δε θα πιστέψω». Και μετά από οχτώ ημέρες ήταν πάλι μέσα οι μαθητές του και ο Θωμάς μαζί τους. Έρχεται ο Ιησούς, ενώ ήταν οι θύρες κλεισμένες, και στάθηκε στο μέσο και είπε: «Ειρήνη σ’ εσάς». Έπειτα λέει στο Θωμά: «Φέρε το δάχτυλό σου εδώ και δες τα χέρια μου, και φέρε το χέρι σου και βάλε το στην πλευρά μου, και μη γίνεσαι άπιστος αλλά πιστός». Αποκρίθηκε ο Θωμάς και του είπε: «Ο Κύριός μου και ο Θεός μου!» Του λέει ο Ιησούς: «Επειδή με έχεις δει, έχεις πιστέψει; Μακάριοι όσοι δε με είδαν και όμως πίστεψαν».
Ο σκοπός της γραφής του Ευαγγελίου
Βέβαια, και άλλα πολλά θαυματουργικά σημεία έκανε ο Ιησούς μπροστά στους μαθητές του, που δεν είναι γραμμένα στο βιβλίο τούτο. Αυτά όμως έχουν γραφτεί, για να πιστέψετε ότι ο Ιησούς είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, και πιστεύοντας να έχετε ζωή στο όνομά του.
- 🟣 Ποιος είναι ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος
Ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος γεννήθηκε στον Βόλο το 1959. Είναι συγγραφέας, διδάκτορας θεολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθηγητής δογματικής και φιλοσοφίας στην Ανώτατη Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, Διευθυντής Θεολογικών και Ιερατικών Σπουδών και πρώην Πρόεδρος της Ακαδημίας. Μέχρι και σήμερα δίνει διαλέξεις σε διάφορα Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Κέντρα. Έχει σπουδάσει ψυχολογία, παιδαγωγική, θεολογία και φιλοσοφία στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Παρίσι (στην Σορβόνη -Paris IV, και στο Καθολικό Ινστιτούτο του Παρισίου) και το Κέμπριτζ.
- 🟣 Η μαρτυρία της πίστης ως σχέση
- 🟪 Ο Θωμάς, η Πίστη και η Πληγή – Αναζητώντας τον Χριστό μέσα από την Αμφιβολία
Η μορφή του Θωμά του Αποστόλου, εκείνου που έμεινε στη συνείδηση ως «ο άπιστος», δεν είναι σχήμα άρνησης· είναι φιγούρα βάθους. Δεν είναι ο εχθρός της πίστης, αλλά ο ευγενής συνοδοιπόρος της – εκείνος που διασχίζει το σκοτάδι της αμφιβολίας, όχι για να το κάνει μόνιμη κατοικία, αλλά για να αναζητήσει φως.
Η πίστη στον Αναστημένο Χριστό, όπως αναδεικνύεται στο Ευαγγέλιο της Κυριακής του Θωμά (Κατά Ιωάννην 20, 19-31), δεν επιβάλλεται ως εξωτερική πεποίθηση, αλλά προσφέρεται ως σχέση. Και κάθε αληθινή σχέση, ψυχαναλυτικά και υπαρξιακά, περνά μέσα από την αβεβαιότητα, τη ρωγμή, τη σιωπή και το άγγιγμα. Ο Θωμάς ζητά να αγγίξει, όχι γιατί δεν πιστεύει, αλλά γιατί ποθεί μια πίστη ενσώματη, ενσαρκωμένη, προσωπική. Και αυτό είναι το θαύμα: ότι η πληγή του Χριστού γίνεται η θύρα της πίστης του μαθητή.
Ο π. Νικόλαος Λουδοβίκος, με τη γνωστή του θεολογική, φιλοσοφική και ψυχολογική διεισδυτικότητα, μας δείχνει ότι η απιστία του Θωμά είναι στην πραγματικότητα βαθύτερη θεολογία της πίστης. Δεν αρκείται στην «πληροφορία» της ανάστασης, αλλά ζητά τη βιωματική επιβεβαίωση, όπως ακριβώς και ο σύγχρονος άνθρωπος που παλεύει με τις υπαρξιακές του ερημώσεις.
Η φράση του Ιησού –«Μακάριοι οι μη ιδόντες και πιστεύσαντες»– δεν απορρίπτει τον Θωμά, αλλά ανοίγει την προοπτική της πίστης ως εμπιστοσύνης, που δεν εξαρτάται από την αισθητηριακή βεβαιότητα, αλλά από τη βαθιά σχέση του προσώπου με τον Θεό. Η μαρτυρία του Θωμά γίνεται πρότυπο για τη σύγχρονη πνευματική αναζήτηση· ένας δρόμος όπου η πληγή, η αμφιβολία και η δίψα για αλήθεια συναντιούνται και οδηγούν στην αποδοχή του Αναστημένου με την καρδιά:
«Ο Κύριός μου και ο Θεός μου».
Πηγή: www.sophia-ntrekou.gr
- Άγιος Θωμάς ο Απόστολος και η Καλή Απιστία του. Ποιά η αξία της Κυριακής και γιατί αποκαλείται όγδοη ημέρα; Δύο γεγονότα εορτάζουμε την Κυριακή του Θωμά.
- Θέματα με τον ιδιαιτέρως ξεχωριστό π. Νικόλαο Λουδοβίκο (πρώην Λακανικό ψυχαναλυτή και ψυχολόγο ΕΔΩ)
