Ανάλυση του: Οι Σπηλιές από ατσάλι του Isaac Asimov και η ιστορική έρευνα περί της έννοιας robot - Ν. Λυγερός


Οι Σπηλιές από ατσάλι του Ισαάκ Ασίμωφ (Isaac Asimov)
είναι από τα πρώτα άρθρα του Δρ. Νίκου Λυγερού,
το έγραψε περίπου 20 ετών το 1991 ....

Ν. Λυγερός - Ανάλυση του: Οι Σπηλιές από ατσάλι 
του Isaac Asimov - Μετάφραση από τα γαλλικά: 

Ο παραδοσιακός αναγνώστης της Ιδιομορφίας (ωστόσο, μπορεί να χαρακτηρισθεί παραδοσιακό ένα άτομο του οποίου η κύρια στάση συνίσταται στο να είναι ανοιχτό σε όλες τις νέες ιδέες;) έχει τη συνήθεια, σε έναν ορισμένο βαθμό, να διαβάζει σ’ αυτό το άρθρο την ανάλυση ενός επιστημονικού βιβλίου· με μία μόνη εξαίρεση το νο 7.

Όμως, τι συμβαίνει επί του παρόντος; Βρίσκεται βυθισμένος στην επιστημονική φαντασία! Βεβαίως, έκανε εσωτερικά, ο Isaac Asimov δεν είναι ο πρώτος που ήλθε στον τομέα αυτόν, ποιο ενδιαφέρον, εν τούτοις, θα μπορούσε να παρουσιάζει το να εντάσσεται η ανάλυση του βιβλίου του Οι Σπηλιές από ατσάλι σ’ αυτό το τεύχος;

Η απάντηση είναι πραγματικά πολύ απλή: η επιστήμη δεν συνίσταται μόνον σε εικασίες ότι η σκέψη μετασχηματίζεται σε αποτελέσματα με τη διαμεσολάβηση αποδείξεων, ένα μεγάλο μέρος της δομής της εξαρτάται από τη φαντασία. Μόνον τούτη η τελευταία είναι ικανή να παράγει μία αποτελεσματική μέθοδο για ένα εφευρετικό σχέδιο, που επιτρέπει την επίλυση ενός προβλήματος, του οποίου η άμεση προσέγγιση με μια κλασσική τυπικότητα θα ήταν αδύνατη.

Όμως, η επιστημονική φαντασία είναι μια κινητήριος δύναμη της φαντασίας. Είν’ αλήθεια πως τούτη η ζωηρή φαντασία, συχνά, φαίνεται να είναι απολύτως παραληρούσα, ωστόσο θα ήταν ένα μέγα λάθος να την μειώσουμε έτσι. Δεν θα δώσω πάρα μόνον ένα αντι-παράδειγμα (για να μην υπεισέλθουμε σε μία προβληματική, που δεν έχει τίποτε επιστημονικό) κατά την γενικά αποδεκτή άποψη σε ό,τι αφορά στην αξία της επιστημονικής φαντασίας.

Είναι ο A. Clarke αυτός που εισήγαγε για πρώτη φορά στην ανθρώπινη σκέψη την έννοια του γεωστατικού δορυφόρου, τον οποίο ονομάζει επίσης, με όμορφο τρόπο, «φύλακα άγγελο» (διότι μόνο μερικοί λίγοι επαρκούν για να ελέγχουν ολόκληρο τον χώρο των διαδραματιζόμενων στη Γη). Οι δορυφόροι αυτοί είναι σε τροχιά 36.000 χλμ. Έχουν την ιδιαιτερότητα να περιστρέφονται γύρω από τον άξονα της Γης με την ίδια ταχύτητα μαζί της˙ κύρια συνέπεια αυτής της ιδιότητας, για έναν γήινο παρατηρητή, είναι να τους βλέπει ακίνητους στον ουρανό.

Αφού ολοκληρώθηκε η επιφανειακή αυτή αιτιολόγηση (για τους σχολαστικούς), μπορούμε τώρα να προχωρήσουμε στην ίδια την ανάλυση.

Παρά το γεγονός ότι η αστυνομική πλοκή καλά κάνει, και είναι άξια ενδιαφέροντος στο πεδίο του μυστηρίου, επί του πρακτέου, τη θεωρώ ως απολύτως δευτερεύουσα έναντι των ιδεών του Asimov, o άνθρωπος αυτός 71 ετών σήμερα, που δικαίως θεωρείται ως πατέρας της φιλοσοφίας που ασχολείται με ρομπότ (εξάλλου είναι αυτός που επινόησε τον όρο ρομποτική) και ο οποίος άγγιξε με τα επιδέξια δάχτυλα του συγγραφέα πλήθος θεμελιωδών προβλημάτων της Ανθρωπότητας.

Οι σπηλιές από ατσάλι είναι οι υπόγειες πόλεις του μέλλοντος. Ήδη, τα υφιστάμενα εμπορικά κέντρα μας δίνουν μια πολύ ρεαλιστική εικόνα αυτής της αναγωγή.

Κατά την ιστορία του συγγραφέα, η έννοια του λειτουργικού χώρου καθίσταται θεμελιώδης στη ζωή των ανθρώπων του μέλλοντος· ένα μέλλον όχι και τόσο μακρινό, παρά το ότι ο συγγραφέας μάς προσφέρει αξιοσημείωτα παραδείγματα αυτής της νοοτροπίας, που εξωθείται ως τα έσχατα άκρα της.

H εξάρτηση των ανθρώπων από μία εξαιρετικά σύνθετη, σχεδόν πλανητική, υποδομή τούς κάνει να χάνουν καταφανώς κάθε γεύση για τη διαστημική περιπέτεια. Έχουν απολύτως χάσει την αίσθηση των προγόνων τους, οι οποίοι δημιούργησαν τους διαστημικούς κόσμους, έχουν, επί πλέον, φτάσει στο επίπεδο να έχουν ένα κόμπλεξ κατωτερότητας έναντι αυτών των διαστημικών κατοίκων, οι οποίοι δεν είναι στην πραγματικότητα παρά οι απόγονοι των δικών τους προγόνων.

«Οι πρόγονοι αυτοί είχαν φτάσει κατ’ αρχάς σε Κόσμους Εξώτερους, εκεί είχαν άνετα εγκατασταθεί και οι απόγονοί τους είχαν τελείως απαγορεύσει κάθε μετανάστευση. Είχαν, κατά κάποιον τρόπο, εγκλωβίσει τη Γη και τα Γήινα ξαδέρφια τους. Και ο πολιτισμός της Γης είχε περατώσει το έργο με τον εγκλωβισμό των ανθρώπων στο εσωτερικό των πόλεων από ένα ψυχολογικό τοίχος: τον φόβο των μεγάλων ανοιχτών χώρων, που τους χώριζαν σε αγροτικές και σε ζώνες εξόρυξης, διοικούμενες από τα ρομπότ, πάνω στον ίδιο τον πλανήτη τους: ακόμη και γι’ αυτόν εδώ τον χώρο, διατηρούσανε φόβο!»


«Οι κοινωνιολόγοι μας έφτασαν σε πλούσια συμπεράσματα περί του καθεστώτος της γαλαξιακής κατάστασης. Από τη μία πλευρά, οι Εξώτεροι Κόσμοι, αραιοκατοικημένοι, υπερ-αυτοματοποιημένοι, ισχυροί, οι κάτοικοι των οποίων απολαμβάνουν μιας άκρας υγείας και μιας μακροζωίας εξαιρετικά προηγμένης. Από την άλλη, εμείς, υπερπληθείς, υπανάπτυκτοι από τεχνολογική σκοπιά, πρώιμα θνήσκοντες, στην υπηρεσία τους. Τούτη είναι μια κατάσταση ιδιαίτερα ασταθής.»

«Με την πάροδο του χρόνου αυτή η αστάθεια θα αυξηθεί. Το μέγιστο χρονικό διάστημα που έχουμε πριν τη σύγκρουση είναι, στην καλύτερη περίπτωση, ένας αιώνας. Φυσικά, τούτο θα συμβεί μετά από εμάς˙ δεν θα υπάρχουμε πια˙ τα παιδιά μας, εκείνα, θα βρίσκονται στην καρδιά της υπόθεσης. Διότι καθιστάμεθα κατ’ ανάγκη ένας κίνδυνος πολύ απτός, ώστε οι Εξώτεροι Κόσμοι να μας αφήσουν να ζούμε.»

«Μας αποβίβασαν έξω από τον Γαλαξία˙ διαχειρίζονται όλες τις επιχειρήσεις μας εξωτερικού εμπορίου κατά το δοκούν τους, μας επιβάλλουν ένα σύστημα διακυβέρνησης, αντί να μας αφήσουν στην ευχέρειά μας και, επί πλέον δεν έχουν παρά μόνο περιφρόνηση για εμάς.»

«Όλο τούτο είναι ακριβές και ένα σχήμα προκύπτει εκ τούτου. Εξέγερση, απ’ όπου καταστολή, απ’ όπου επαν-εξέγερση. Καινούργια καταστολή, κλ.π., και, κατά το διάστημα ενός αιώνα, η Γη δεν θα βρίσκεται πλέον ανάμεσα στους κατοικημένους κόσμους.»

«Οι διαστημάνθρωποι, των οποίων η διάρκεια ζωής έχει αυξηθεί δραματικά είναι όλο και πιο απρόθυμοι έναντι κάθε διακύβευσης, που θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τις πολύτιμες ζωές τους.»

Η «τεχνητή» διασταύρωση μεταξύ των δύο αυτών ανθρώπινων ειδών είναι το ρομπότ. Αυτά τα ρομπότ, ελάχιστα αποδεκτά από τους γαιοκτήμονες, οι οποίοι φοβούνται ότι θα αντικατασταθούν από αυτές τις «ψυχρές μηχανές» στο επάγγελμά τους και χρησιμοποιούνται εν αφθονία από τους Διαστημάνθρωπους, είναι δομημένα σύμφωνα με τους 3 νόμους της Ρομποτικής.

Πρώτος νόμος: «Ένα ρομπότ δεν μπορεί να τραυματίσει ένα ανθρώπινο ον, ούτε και, μένοντας αδρανές, να αφήσει αυτό το ανθρώπινο ον εκτεθειμένο σε κίνδυνο.»

Δεύτερος νόμος: «Ένα ρομπότ οφείλει να υπακούει στις εντολές που δίνονται από τα ανθρώπινα όντα, εκτός και αν αυτές οι εντολές βρίσκονται σε αντίθεση με τον Πρώτο νόμο.»

Τρίτος νόμος: «Ένα ρομπότ οφείλει να προστατεύει την ύπαρξή του στο πλαίσιο όπου η προστασία τούτη δεν βρίσκεται σε αντίθεση με τον Πρώτο νόμο ή τον Δεύτερο νόμο.»

Οι τρεις αυτοί θεμελιώδεις νόμοι τέθηκαν για πρώτη φορά από τον Ι. Asimov στα βιβλία του Τα Ρομπότ και μελετήθηκαν αναλυτικά στο Η Επέλαση των ρομπότ.

Όμως αυτά είν’ αρκετά! Και τώρα θέση στην ανάγνωση. Σε κάθε περίπτωση, μια τελευταία πληροφορία για τους αναγνώστες που θα μείνουν ενθουσιασμένοι από αυτά τα βιβλία.

Τα Βιβλία: Απέναντι στο φως του ήλιου, Τα Ρομπότ της Αυγής, Τα Ρομπότ και η Αυτοκρατορία (αναγνώσιμα ανεξάρτητα το ένα από το άλλο) εμβαθύνουν, το καθένα με τη σειρά του και με αυτή την καλά καθορισμένη σειρά, στο θέμα του ρόλου του Ρομπότ μέσα στον ανθρώπινο πολιτισμό.

Ν. Λυγερός: Ιστορική έρευνα περί της έννοιας robot
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου

Ο Τάλως ήταν μυθικός χάλκινος γίγαντας, το πρώτο ρομπότ στην ιστορία, που προστάτευε την μινωική Κρήτη από κάθε επίδοξο εισβολέα. Ο Τάλως είναι από τις πιο αγαπητές μυθικές προσωπικότητες του αρχαίου κόσμου και ένας από τους πιο σημαντικούς ελληνικούς μύθους.
εικ,:Ο Τάλως ήταν μυθικός χάλκινος γίγαντας,
το πρώτο ρομπότ στην ιστορία, που προστάτευε
την μινωική Κρήτη από κάθε επίδοξο εισβολέα.
Ο Τάλως είναι από τις πιο αγαπητές μυθικές
προσωπικότητες του αρχαίου κόσμου και ένας
από τους πιο σημαντικούς ελληνικούς μύθους.

Καθώς αναζητούμε την ετυμολογία της λέξης robot μαθαίνουμε πως αποτελεί ένα δημιούργημα του μυθιστοριογράφου και Τσέχου θεατρικού συγγραφέα Karel ČAPEK, από την τσέχικη λέξη robota «καταναγκαστική εργασία», για να ορίσει τους «τεχνητούς εργάτες», στο θεατρικό έργο R.U.R. (Rossum’s Universal Robots, 1921). 

Ωστόσο, δεν θα έπρεπε να θεωρήσουμε απ’ όλ’ αυτά πως η έννοια του robot εμφανίστηκε μέσα στη σκέψη του ανθρώπου την ίδια εποχή με τη λέξη. Ανάμεσα στις λίγες αναφορές που διαθέτουμε πάνω σ’ αυτό το θέμα, ιδού μία από τις πιο παλιές αναφορές, στο βιβλίο του Robert Flacelière, του οποίου ο τίτλος είναι: Η καθημερινή ζωή στην Ελλάδα κατά τον αιώνα του Περικλή (1959).


«Ο Όμηρος είχε ήδη φανταστεί, μέσα στον κόσμο των θεών, υπέροχα “robots”, κατασκευασμένα από τον Ήφαιστο• τους τρίποδες, οι οποίοι, «πάνω στους τροχούς τους από χρυσό, εισέρχονται μόνοι τους στο παλάτι όπου συγκεντρώνονται οι θεοί, έπειτα επιστρέφουν στο σπίτι του», και μάλιστα δύο κοπέλες που κατασκεύασε, από χρυσό, οι οποίες τον υπηρετούν και υποστηρίζουν το παραπαίον χωλό βάδισμά του• οι φυσητήρες της σφυρηλάτησής του εργάζονται μόνοι τους, υπακούοντας τις εντολές του.

Μπορούμε, λοιπόν, να πούμε πως οι Έλληνες είχαν προβλέψει αυτό που εμείς τώρα ονομάζουμε «ο αυτοματισμός», όπως τα φτερά του Ικάρου ανήγγειλαν μακράν την αεροπορία, όμως δεν είχαν στη διάθεσή τους παρά μόνον τα χέρια των σκλάβων τους».

Το ίδια άρθρα και σε άλλες γλώσσες:

18) Recherche historique sur la notion de robot. Singularité, vol.2 n1 p.3-4, 1/91. Eng. Historical research on the notion of robot. En. Historical research on the notion of the robot. Eλ. Ιστορική έρευνα περί της έννοιας robot. It. Ricerca storica sul concetto di Robot.

20 - Analisi: Le grotte di acciaio di Isaac Asimov: Il lettore tradizionale di Singularité (ma si può considerare tradizionale un individuo la cui attitudine principale consiste nell’essere aperto ad ogni … continue reading 

20 - Analysis of The Caves of Steel by Isaac Asimov: The traditional reader of Singularity (however, can an individul, whose main position is to be open to any new ideas, be characterized as traditional?) … continue reading 

20 - Analyse de: Les Cavernes d’acier d’Isaac Asimov: Le lecteur traditionnel de Singularité (mais peut-on qualifier de traditionnel un individu dont l’attitude principale consiste à être ouvert à toute idé ...continue reading

20 - Ανάλυση του: Οι Σπηλιές από ατσάλι του Isaac Asimov: Ο παραδοσιακός αναγνώστης της Ιδιομορφίας (ωστόσο, μπορεί να χαρακτηρισθεί παραδοσιακό ένα άτομο του οποίου η κύρια στάση συνίσταται στο να είναι ανοιχτό ... continue reading

Ο Νίκος Λυγερός είναι μαθηματικός,
στρατηγικός αναλυτής και γεννήθηκε...
Διαβάστε την συνέχεια του βιογραφικού »


Ο Ισαάκ Ασίμωφ (Isaac Asimov) γεννήθηκε με το όνομα Isaak Yudovich Ozimov (Ρωσικά: Исаак Юдович Озимов) στο Πετροβίτσι της Ρωσίας στις 2 Ιανουαρίου 1920 και πέθανε στις ΗΠΑ στις 6 Απριλίου του 1992 και είναι ιδιαίτερα γνωστός για το συγγραφικό του έργο και συγκεκριμένα για τα έργα επιστημονικής φαντασίας.

Ο Ασίμωφ είχε τέλεια γνώση πάνω στις φυσικές επιστήμες, που τη συνδύαζε με έντονη διορατικότητα και αντίληψη της ανθρώπινης συμπεριφοράς και ψυχολογίας.

Έγραψε 465 περίπου δημοσιευμένα βιβλία, από τα οποία τα 25 είναι καθαρά επιστημονικής φαντασίας και τα υπόλοιπα μελέτες και επιστημονικά συγγράμματα.


ΠερισσότεραΝ. Λυγερός

Δεν υπάρχουν σχόλια: