Ο Σαρλ Μπωντλαίρ (Charles Baudelaire) σε φωτογράφιση
του Γάλλου πρωτοπόρου φωτογράφου, συγγραφέα Φελίξ
Ναντάρ (Félix Nadar 1820-1910) το 1855. φωτ: Wikimedia
της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Αρθρογράφος (BSc in Psychology)
Πάντα να είσαι ποιητής, ακόμα και στην πρόζα.
Το μεγαλύτερο τέχνασμα του διαβόλου
La plus belle des ruses du diable est
de vous persuader qu'il n'existe pas.
de vous persuader qu'il n'existe pas.
Le spleen de Paris (1862), «Le Joueur généreux»
Ο Γάλλος ποιητής, Σαρλ Πιερ Μπωντλαίρ (Charles Pierre Baudelaire, Παρίσι, 9 Απριλίου 1821 - 31 Αυγούστου 1867) είναι ένας από τους σημαντικότερους της γαλλικής αλλά και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Κατά την διάρκεια της ζωής του, υπέστη δριμεία κριτική για τις συγγραφές του και την θεματική του. Ελάχιστοι από τους σύγχρονούς του τον κατανόησαν.
Η εφημερίδα «Le Figaro» της 5ης Ιουλίου 1857 έγραψε τα εξής σχετικά με την πρόσφατη εμφάνιση των Ανθέων του Κακού:
«Σε ορισμένα σημεία αμφιβάλλουμε για την πνευματική υγεία του Κου Μπωντλαίρ. Όμως ορισμένα άλλα δεν μας επιτρέπουν περαιτέρω αμφιβολίες. Κυριαρχεί, ως επί το πλείστον, η μονότονη και επιτηδευμένη επανάληψη των ίδιων πραγμάτων, των ίδιων σκέψεων. Η αηδία πνίγει την αχρειότητα—για να την καταπολεμήσει σμίγει με το μόλυσμα».
Ο Κάρολος Μπωντλαίρ σήμερα αναγνωρίζεται ως μέγας ποιητής της γαλλικής και της παγκόσμιας Λογοτεχνίας και συγκαταλέγεται μεταξύ των κλασικών. Χαρακτηριστικά, ο Μπαρμπέ ντ' Ορεβιγί τον αποκάλεσε «Δάντη μιας παρηκμασμένης εποχής».
Σε ολόκληρο το έργο του, ο Μπωντλαίρ προσπάθησε να ενυφάνει την Ομορφιά με την Κακία, την βία με την ηδονή (Une martyre), καθώς και να καταδείξει την σχέση μεταξύ τους. Παράλληλα με την συγγραφή ποιημάτων σοβαρών (Semper Eadem) και σκανδαλιστικών για την εποχή (Delphine et Hippolyte), κατόρθωσε επίσης να εκφράσει την μελαγχολία (Mœsta et errabunda) και την νοσταλγία (L' Invitation au voyage). [1]
Ο Μπωντλαίρ σήμερα αναγνωρίζεται ως σημαντικός ποιητής της γαλλικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας, και συγκαταλέγεται μεταξύ των κλασικών. Χαρακτηριστικά, ο Μπαρμπέ ντ' Ωρεβιγύ τον αποκάλεσε «Δάντη μιας παρηκμασμένης εποχής».
Ο ποιητής είναι σαν τον πρίγκιπα των νεφών,
ιππεύει την καταιγίδα και περιφρονεί τον τοξότη.
Εξόριστος στη γη, ανάμεσα σε κοροϊδίες και προσβολές,
τα γιγάντια φτερά του τον εμποδίζουν να περπατήσει.
Le Poète est semblable au prince des nuées
Qui hante la tempête et se rit de l’archer;
Exilé sur le sol au milieu des huées,
Ses ailes de géant l’empêchent de marcher.
Les fleurs du mal (1857), «L’Albatros»
Είχε δίκιο ο Baudelaire - Ν. Λυγερός
Δεν ήξερε αν κοιμήθηκε.
Έτσι το ονόμαζαν οι άλλοι.
Έτσι της είχαν πει τουλάχιστον…
Μέχρι ν’ ανακαλύψει από μόνη της
τον παράδοξο ύπνο.
Τον ένιωσε την ώρα
της ανασυγκρότησης.
Ήταν ένα περίεργο συναίσθημα.
Μνήμες κερματισμένες
που δεν είχαν σχέση με άλλες,
ήταν σε άμεση επαφή
και την ώρα της μετακίνησης
ένιωθε ότι σκεφτόταν
μ’ έναν παράξενο τρόπο.
Η ανασυγκρότηση είχε πάρει ώρες
γιατί τα δεδομένα ήταν τεράστια.
Και τότε συνέβη το ανεξήγητο.
Ναι μπορεί να είχε κοιμηθεί…
Αλλά σαν τους ίππους
ήταν δελφίνια…
όρθια ή με μισό πυρήνα;
Θα έπρεπε να το ψάξει.
Ήταν όμως δυνατόν.
Της το είχε πει…
Είχε και αυτό το Δικαίωμα.
Αναρωτιόταν πώς ήταν να χάνεις
το ένα τρίτο της ζωής σου
με τον ύπνο.
Και τώρα το είχε μάθει.
Σκέφτηκε ότι
είχε δίκιο ο Baudelaire.
Έμοιαζε με θάνατο.
Έμοιαζε με θάνατο.
Musée Fabre: Porträt Baudelaires between 1848 and 1849
Πορτρέτο του Σαρλ Μπωντλαίρ του Γάλλου ζωγράφου
Γκυστάβ Κουρμπέ (Gustave Courbet 1819-1877) oil on canvas
Spleen - από: Ελεγεία και Σάτιρες
Συγγραφέας: Κάρολος Μπωντλαίρ
Μεταφραστής: Κώστας Καρυωτάκης
Εἶμαι σὰν κάποιο βασιλιὰ σὲ μιὰ σκοτεινὴ χώρα,
πλούσιον, ἀλλὰ χωρὶς ἰσχύ, νέον, ἀλλὰ ἀπὸ τώρα
γέρο, ποὺ τοὺς παιδαγωγοὺς φεύγει, περιφρονεῖ,
καὶ τὴν ἀνία του νὰ διώξη ματαιοπονεῖ
μ’ ὅσες μπαλλάντες ἀπαγγέλλει ὁ γελωτοποιός του.
Τίποτε δὲ φαιδρύνει πιὰ τὸ μέτωπο τοῦ ἀρρώστου,
οὔτε οἱ κυρίες ἡμίγυμνες, ποὺ εἶν’ ἕτοιμες νὰ ποῦν,
ἂν τὸ θελήση, πὼς πολὺ πολὺ τὸν ἀγαποῦν,
οὔτε ἡ ἀγέλη τῶν σκυλιῶν, οἱ ἱέρακες, τὸ κυνήγι,
οὔτε ὁ λαός, προστρέχοντας, ἡ πόρτα ὅταν ἀνοίγει.
Γίνεται μνῆμα τὸ βαρὺ κρεββάτι του, κι αὐτός,
χωρὶς ἕνα χαμόγελο, σέρνεται σκελετός.
Χρυσάφι κι ἂν τοῦ φτιάνουν οἱ σοφοί, δὲ θὰ μπορέσουν
τὸ σαπισμένο τοῦ εἶναι του στοιχεῖο ν’ ἀφαιρέσουν,
καὶ μὲ τὰ αἱμάτινα λουτρά, τέχνη ρωμαϊκή,
ἰδιοτροπία τῶν ἰσχυρῶν τότε γεροντική,
νὰ δόσουνε θερμότητα σ’ αὐτὸ τὸ πτῶμα ποὺ ἔχει
μόνο τῆς Λήθης τὸ νερὸ στὶς φλέβες του καὶ τρέχει.
Charles Baudelaire - Το πρωτότυπο από
«Τα Άνθη του Κακού» (77ο στην έκδοση του 1861).
► Οι τελευταίες μέρες του Κώστα Καρυωτάκη
Ο πατέρας του Μπωντλαίρ ήταν άνθρωπος μορφωμένος, αφοσιωμένος στα ιδανικά του Διαφωτισμού και ερασιτέχνης ζωγράφος. Με τον θάνατό του το 1827 άφησε στον Σαρλ πλούσια πνευματική κληρονομιά. Έναν χρόνο αργότερα, η μητέρα του παντρεύτηκε τον Συνταγματάρχη Οπίκ, πράξη που ο Μπωντλαίρ ποτέ δεν της συγχώρεσε. Ο Οπίκ ενσάρκωνε για τον Μπωντλαίρ όλα όσα στέκονταν ανάμεσα σε αυτόν και σε ό,τι αγαπούσε: τη μητέρα του, την ποίηση, το όνειρο, μία ζωή χωρίς δυστυχή περιστατικά.
Επιστρέφοντας από το Λύκειο το 1839, ο Μπωντλαίρ αποφασίζει να ζήσει τη ζωή του ενάντια στις παραδοσιακές αστικές αξίες που ενσαρκώνει η μητέρα του και ο πατριός του.
Αποπειράται να ταξιδέψει ως τις Ινδίες, αλλά τελικά αποτυχαίνει. Το ταξίδι αυτό, ωστόσο, πρόκειται να ερεθίσει την φαντασία και την έμπνευσή του (αγάπη για την θάλασσα, οράματα τόπων εξωτικών).
Μετά την επιστροφή του στο Παρίσι συνδέεται με τη Ζαν Ντυβάλ (Jeanne Duval), μια νεαρή μιγάδα, η οποία θα τον μυήσει στις ηδονές, αλλά και στις πληγές του πάθους. Δανδής και χρεωμένος, τίθεται υπό δικαστική επιτήρηση το 1842 και διάγει άθλιο βίο.
Αρχίζει να συνθέτει πληθώρα ποιημάτων για τη συλλογή «Τα Άνθη του Κακού». Ως κριτικός τέχνης και δημοσιογράφος μάχεται τις μεγαλόστομες μορφές του Ρομαντισμού.
Το 1848 συμμετέχει στην επανάσταση των οδοφραγμάτων και λέγεται ότι παροτρύνει τους επαναστάτες να πυροβολήσουν τον πατριό του, Οπίκ. Αργότερα, συμμερίζεται την απέχθεια των Γκυστάβ Φλωμπέρ και Ουγκώ για την κυβέρνηση του Ναπολέοντος Γ'.
Τα Άνθη του Κακού εκδίδονται το 1857 και στην συνέχεια καταδικάζονται μερικώς «για προσβολή των δημοσίων και των καλών ηθών».
Η επόμενη έκδοση του 1861 είναι εμπλουτισμένη, αναδομημένη αλλά και ακρωτηριασμένη κατά έξι ποιήματα (Les bijoux, Le Léthé, À celle qui est trop gaie, Lesbos, Femmes damnées (το πρώτο ποίημα της συλλογής), Les métamorphoses du vampire), την δημοσίευση των οποίων απαγόρευσε ο δικαστής Πινάρ.
Κατόπιν, ο ποιητής φεύγει για το Βέλγιο και εγκαθίσταται στις Βρυξέλλες, όπου συγγράφει ένα φυλλάδιο για το Βέλγιο, το οποίο και θεωρεί καρικατούρα της γαλλικής αστικής τάξης. Επίσης, συναντά εκεί τον Φελισιέν Ροπ, ο οποίος θα εικονογραφήσει τα Άνθη.
Πεθαίνει στο Παρίσι από πάρεση και αφασία το 1867. Ενταφιάζεται στο Κοιμητήριο του Μονπαρνάς (6ο τμήμα), στον ίδιο τάφο με τον πατριό και την μητέρα του.
Η τρίτη έκδοση των «Ανθέων» (1868) δεν θα βρει τον Μπωντλαίρ εν ζωή. Μετά τον θάνατό του, η λογοτεχνική του κληρονομιά δημοπρατήθηκε και τελικά αγοράστηκε από τον εκδότη Μισέλ Λεβί για 750 φράγκα. Η δικαστική απόφαση του 1857 δεν ανακλήθηκε πριν από το 1949, οπότε και έγινε αποκατάσταση του πλήρους έργου του Μπωντλαίρ.
«Από παιδί δύο συναισθήματα αντιμάχονταν στην καρδιά μου:
η φρίκη της ζωής και η έκσταση της ζωής.»
(Η καρδιά μου ξεγυμνωμένη)
Τρόμος και Έκσταση και η ποιητική τέχνη του
Αναλύοντας την έκφρασή του «το κύμα του πάθους», ο Σατωμπριάν έγραψε στον πρόλογο του 1805 του πιο πάνω έργου του: «Ο Χριστιανός πάντοτε βλέπει τον εαυτό του σαν έναν ταξιδιώτη που απλώς διασχίζει εδώ κάτω την κοιλάδα των δακρύων και που δεν θα ξεκουραστεί παρά μόνον στον τάφο».
Για τον Μπωντλαίρ, δεν πρόκειται απλώς για λογοτεχνία ή για έννοιες λίγο ή πολύ αφηρημένες αλλά για το «ζωντανό θέαμα της θλιβερής δυστυχίας [του]». Ακριβώς όπως η φύση, έτσι και ο άνθρωπος έχει σπιλωθεί από το προπατορικό αμάρτημα και, όπως στην περίπτωση του René ή του Werther (Γκαίτε), ο Μπωντλαίρ νιώθει διαρκώς απέχθεια για το «άθλιο πλήθος» (Recueillement). Αυτό που τον ταλανίζει πάνω από όλα είναι ο εγωισμός και η μοχθηρία των ανθρώπων, η πνευματική τους παραλυσία και η απουσία συναίσθησης του τι είναι Ωραίο και τι είναι Καλό.
Το ποίημα σε πεζό La Corde, που εμπνεύστηκε από πραγματικά γεγονότα, αφηγείται την ιστορία μιας μητέρας που, αδιαφορώντας για την τύχη του παιδιού της που θανατώθηκε στην αγχόνη, καταφέρνει να πάρει στην κατοχή της το σχοινί της εκτέλεσης, ώστε να το χρησιμοποιήσει για εμπορικό κέρδος.
Ο Μπωντλαίρ υπέφερε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο: το Albatros επιτιμά την ηδονή που ο «χύδην όχλος» βρίσκει στο Κακό, ειδικότερα με το να βασανίζει τον ποιητή. Στο Art Romantique (Ρομαντική Τέχνη) ο Μπωντλαίρ παρατηρεί:
«Αποτελεί θαυμαστό προνόμιο της Τέχνης, το να μπορεί να μετατρέπει την φρίκη σε ομορφιά εκφράζοντάς την καλλιτεχνικά. Ο πόνος, όταν του δίνεται ρυθμός και μέτρο, γεμίζει το πνεύμα με μια γαλήνια χαρά».
Ποιήματα, όπως τα Le Mauvais Moine, L'Ennemi, Le Guignon, καταδεικνύουν την φιλοδοξία του να μεταμορφώσει τον πόνο σε ομορφιά.
Ήταν αδύνατον για τον Μπωντλαίρ να πιστέψει ότι οποιοσδήποτε πολιτισμός θα μπορούσε να προσεγγίσει την τελειότητα. Περιφρονούσε τόσο το σοσιαλισμό, όσο το ρεαλισμό και τον νατουραλισμό. Όπως και ο Πόε, θεωρούσε την «πρόοδο και την σύγχρονη μεγάλη ιδέα, την έκσταση μιας μυγοσκοτώστρας».
Συγκεφαλαιώνοντας αυτό που ονόμαζε «σύγχρονες αιρέσεις», ο Μπωντλαίρ απέρριψε επίσης την «αίρεση της παιδείας»: «Η Ποίηση, για το ελάχιστο που μπορούμε να κοιτάξουμε βαθιά μέσα μας, να ανακρίνουμε την ψυχή μας, να θυμηθούμε τις πιο υπέροχες αναμνήσεις μας, δεν έχει άλλο σκοπό πέρα από την ίδια. (…) Εάν η υποκινούσα δύναμη του ποιητή είναι η ηθική, τότε χάνει από την ποιητική του δύναμη και το ξέρει καλά ότι το έργο του θα είναι κακό» (από άρθρο για τον Τεοφίλ Γκοτιέ).
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο ποιητής δεν εξεγείρεται ενάντια στην κατάσταση της ανθρωπότητας. Εκφράζει θαυμασμό για τα μεγάλα μεφιστοφελικά έργα του ρομαντισμού, όπως ο Melmoth («μαύρο» γοτθικό μυθιστόρημα του Charles Robert Maturin). Εφόσον η ποίηση αποτελεί ουσιαστικά το αντίθετο της ανθρώπινης δυστυχίας, θεωρεί ότι δεν μπορεί παρά να είναι επανάσταση. Έτσι, η ποίηση του Μπωντλαίρ αποκτά σύγχρονη μορφή στα Μικρά Ποιήματα σε Πεζό, όπου γίνεται μαύρο χιούμορ. [1]
Ο Μπωντλαίρ υπήρξε επίσης ο πρώτος μεταφραστής, στα γαλλικά, του Πόε (κυρίως μετέφρασε τις "Αλλόκοτες Ιστορίες"), συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην διάδοση του έργου του στην Ευρώπη. Αρκετοί θεωρούν πως κάποιες μεταφράσεις του Μπωντλαίρ είναι ανώτερες ακόμα και των πρωτότυπων κειμένων.
ελληνικές μεταφράσεις:
• Τα άνθη του κακού, μετάφραση Γεώργιος Σημηριώτης, Εκδόσεις Άγκυρα, 1917
• Εικοσιδύο ποιήματα, μετάφραση Κλέων Παράσχος, Εκδόσεις Ζηκάκη, 1922 και -επαυξημένη- επανέκδοση ως «Εικοσιοχτώ ποιήματα», Εκδόσεις Πυρσός, 1940
• Τα άνθη του κακού, μετάφραση Μανώλης Κανελλής, Εκδόσεις Ζηκάκη, 1928
• Τα άνθη του κακού, «Τα απαγορευμένα ποιήματα», μετάφραση Ερρίκος Σοφράς, Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2009
• Τα άνθη του κακού, μετάφραση ΚΕΝΤΡΩΤΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ. Επιμέλεια ΜΑΜΑΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Εκδότης GUTENBERG Ιούνιος 2018. Αριθμός σελίδων 864. Τα ωραιότερα άνθη φυτρώνουν στον βούρκο της λαγνείας, των χαμαιτυπείων και του ανθρώπινου πόνου. Ύμνοι στον Σατανά γεννούν τη "θρησκεία" της νέας εποχής. Το λεσβιακό πάθος αναπνέει σε στίχους του 19ου αιώνα.
Κάρολος Μπωντλαίρ: το πρότυπο των καταραμένων ποιητών ύστερα από αυτόν τίποτα στη σύγχρονη τέχνη και σκέψη δεν θα είναι ίδιο. Έκτοτε, μποέμ και περιθωριακοί "βαπτίζονται" στην κόλασή του. Σ' αυτή την έκδοση θα βρείτε όλα τα Άνθη του Κακού, στο πρωτότυπό τους και σε μετάφραση και επιλεγόμενα του Γιώργου Κεντρωτή, όλες τις σημαντικές πληροφορίες για τη ζωή του Μπωντλαίρ, το σκάνδαλο που προκάλεσε η έκδοση των Ανθέων του Κακού με την απαγόρευση των "ανήθικων" ποιημάτων, τη σύγκρουσή του με τον κυρίαρχο πουριτανισμό της τότε εποχής και κατ' επέκταση τη γέννηση του σύγχρονου κόσμου.
Τέλος, προβάλλονται όλοι οι σημαντικοί ποιητές, καλλιτέχνες, φιλόσοφοι και λογοτέχνες που είτε στάθηκαν στο έργο του είτε επηρεάστηκαν από αυτό: ο Μπένγιαμιν και ο Αντόρνο, ο Ρεμπώ, ο Μαλλαρμέ, ο Βερλαίν, ο Βαλερύ, ο Έλιοτ, ο Μπρέχτ, ο Προύστ, ο Απολλιναίρ και όλοι οι υπερρεαλιστές μέχρι τον Ρενέ Σαρ, ο Μανέ και όλοι οι ιμπρεσιονιστές ζωγράφοι, ο Καβάφης, ο Καρυωτάκης, ο Καββαδίας και μια πλειάδα ποιητών του Μεσοπολέμου. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ο Γιώργος Κεντρωτής ξαναπλάθει τα ποιήματα του Μπωντλαίρ χρησιμοποιώντας την μακρά πείρα και το ποιητικό του ένστικτο, με σκοπό να μας παραδώσει εκ νέου σήμερα τα Άνθη του Κακού. Και το υλικό που χρησιμοποιεί δεν αποτελείται από «ακριβές» λέξεις για να επιδείξει τη γλωσσομάθειά του, ή από «φθηνές» για να εντυπωσιάσει με ανώφελο γλωσσικό πειραματισμό ?όπως του έχουν καταλογίσει πολλοί? αλλά εκμεταλλεύεται όλες τις στρωματώσεις της Ελληνικής (λόγια, δημώδη, αργκό, κ.ά), όπως άλλωστε έκανε στη δική του εποχή και ο ίδιος ο Μπωντλαίρ.
Με τα εργαλεία της γλώσσας και με την καλλιτεχνική αίσθηση δίνει σχήμα και μορφή για να στήσει ξανά σήμερα αυτόν τον απαράμιλλο κόσμο που βρίσκεται μέσα στα Άνθη του Κακού. Και έτσι να εκπληρωθεί η θέση του Μπένγιαμιν ότι «τίποτα στην ποίηση αυτή δεν έχει γεράσει ακόμα». (Βαγγέλης Γραμματικόπουλος, bookpress.gr 10/05/2019)
Παρουσίαση βιβλίου στο Βιβλιοπωλείο Gutenberg
Βίντεο Γ. Βαρουφάκης, Τ. Πατρίκιος και Γ. Κεντρωτής
«Είναι πασίγνωστο ότι ο Μπωντλαίρ είναι ο πιο μελωδικός ποιητής της Γαλλίας, αλλά και σύγκαιρα τα ποιήματά του περιέχουν και διανοήματα, που οι ρίζες τους βρίσκονται βαθιά μες στην πνευματική ζωή των αιώνων, μηνύματα για ψυχολογικά προβλήματα που προβάλλονται ανάγλυφα, γυμνά, γεγονός πρωτάκουστο στην εποχή του.
Κάποτε μάς ωθεί μια φωνή απροσδιόριστη αλλά επιτακτική, να επιχειρήσουμε το ανέφικτο. Είναι πιο δυνατή απ' το δισταγμό και την ταπεινοφροσύνη. Τότε ακριβώς ξεκινάει η προσπάθεια για το ταξίδι, την περιπέτεια, την ανακάλυψη του έργου και τη δυσκολία που παραμονεύει αδιάκοπα για την απόδοσή του στη γλώσσα μας.
Το ταξίδι, η περιπέτεια, κρατάει για μήνες, χρόνια, περιέχει την συγκίνηση της αδιάκοπης εξερεύνησης, την αδιάκοπη πάλη για την προσέγγιση του ποιητή. Ανιχνεύουμε ευλαβικά την προσωπική του ζωή.
Συχνά μένουμε έκθαμβοι μπροστά στον πλούτο της ομορφιάς, της συγκίνησης, της γνώσης που περιέχει ένα σονέτο. Μέσα απ' τον μουσικό στίχο, τον σμιλεμένο μ' αφάνταστη τεχνική λιτότητα, προβάλλουν μηνύματα, εικόνες, αρώματα, επικλήσεις».[2]
Ο χορός των αισθήσεων - Ν. Λυγερός
Ο χορός των αισθήσεων
ακολουθούσε τη μουσική
διότι ακόμα και μέσα στο θόρυβο
οι νότες αλλάζουν τον κώδικα.
Θύμιζε το ποίημα του Baudelaire
όπου υπήρχαν
κωδικοποιημένες συναισθήσεις
που επέτρεπαν την επικοινωνία
αλλά και τη συνεννόηση.
Η πολυπλοκότητα δεν ήταν
μόνο μέσα στις οντότητες
αλλά και στη μη γραμμική σχέση τους
που άλλαζε ανάλογα με την κλίμακα.
Έβαλε τα δάκτυλα του πάνω στο τραπέζι
σαν να ήταν τα πλήκτρα ενός πιάνου
κι έπαιξε τη μελωδία
για να φανταστεί τα βήματα της ευλυγισίας
που δεν είχε κανένα άλλο
όριο εκτός από τη θέληση.
Με αυτόν τον τρόπο ενώθηκαν ψυχικά
διότι ήξεραν για τη συμπληρωματικότητα
που απαιτούσε η τελειότητα.
![Ο Μπωντλαίρ και η μούσα του [Baudelaire Et Sa Muse, 1920] Αρμάντ Ράσενφος (Armand Rassenfosse 1862-1934)](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEi4M2pWA7AcLSgHmR_RG9sr1oVo1lv0-sfc7qguSnF3R9uamBHz7COGb3LlxCBdVPGgebeAukg6TDeavQtQELTnB8O4g17Zrfy4nm6sD4d1tMgsxbgII5w7TCBlnPTGbM1xs7DgVAD0yWw/s753/Armand_Rassenfosse_-_Baudelaire_Et_Sa_Muse.jpg "Ο Μπωντλαίρ και η μούσα του [Baudelaire Et Sa Muse, 1920] Αρμάντ Ράσενφος (Armand Rassenfosse 1862-1934)")
Ο Μπωντλαίρ και η μούσα του [Baudelaire Et Sa Muse, 1920]
Αρμάντ Ράσενφος (Armand Rassenfosse 1862-1934) Wikimedia
Το Ταξίδι
«Μα αληθινοί ταξιδευτές εκείνοι είναι που φεύγουν
μονάχα για να φύγουν· ελαφρές καρδιές καθώς
μπαλόνια, το μοιραίο τους ποτέ δεν τ’ αποφεύγουν·
Χωρίς να ξέρουν το γιατί, πάντοτε λένε «Εμπρός!»
Εκείνοι που σαν σύννεφα οι απροθυμιές τους μοιάζουν
και που σαν νεοσύλλεκτοι κανόνια λαχταρούν
κι άγνωστες ηδονές τρανές, που πάντοτε αλλάζουν
Και που τι όνομα έχουνε δεν μπόρεσαν να βρουν!
Φρίκη! Σαν σβούρα μοιάζουμε, σαν φούσκα που πηδάει·
Ακόμα και στον ύπνο μας, απάνω μας σιμώνει,
Μας δέρνει η Περιέργεια και μας κυλά στα χάη,
Σαν ένας Άγγελος σκληρός που ήλιους μαστιγώνει.
Μοίρα παράξενη! Ο σκοπός πάντα άλλη θέση παίρνει,
κι αφού δεν είναι πουθενά, μπορεί να ’ναι παντού·
ο Άνθρωπος που ακούραστα η Ελπίδα τόνε σέρνει,
αιώνια ψάχνει αναπαμό με τρέξιμο τρελού.
Πλοίο τρικάταρτο η ψυχή, ζητάει την Ικαρία·
Κάποια φωνή απ’ την γέφυρα φωνάζει: «Προσοχή!»
Κι από τη σκοπιά μια άλλη φωνή απαντά:
«Ευτυχία…Έρωτας…Δόξα..» Διάολε! Σκόπελος είν’ εκεί!
Κάθε νησάκι που ο σκοπός του πλοίου μακριά κοιτάζει,
Είν’ Ελδοράδο που μας έχει η Μοίρα υποσχεθεί·
Κι η Φαντασία, που έξαλλη στην κεφαλή οργιάζει,
Βρίσκει μόνο έναν ύφαλο μόλις ο ήλιος βγει.
Ω των χιμαιρικών χωρών ο ποθοπλανταγμένος!
Στα σίδερα ή στη θάλασσα πρέπει να πεταχτεί
Ο οικτρός σκοπός, που Αμερικές βλέπει σαν μεθυσμένος
Κι η πλάνη του το βάραθρο το κάνει πιο βαθύ;
Κι ο γερο- αλήτης έτσι δα στις λάσπες που πατάει,
Χάσκοντας, παραδείσια ονειρεύεται παλάτια·
Σε κάθε τρώγλη που κερί μονάχα την φωτάει,
ανακαλύπτουν Κάπουες τα εκστατικά του μάτια.»
«Ο ποιητής είναι σαν τον πρίγκιπα των νεφών,
ιππεύει την καταιγίδα και περιφρονεί τον τοξότη.
Εξόριστος στη γη, ανάμεσα σε κοροϊδίες και προσβολές,
τα γιγάντια φτερά του τον εμποδίζουν να περπατήσει.»
Le Poète est semblable au prince des nuées
Qui hante la tempête et se rit de l’archer;
Exilé sur le sol au milieu des huées,
Ses ailes de géant l’empêchent de marcher.
Les fleurs du mal (1857), «L’Albatros»
Για το έργο του αυτό ο Μπωντλαίρ έγραψε, μεταξύ άλλων,
στο σχεδίασμα Baudelaire Carls Pierreπρολόγου του έργου:
«Ξέρω ότι ο παθιασμένος εραστής του ωραίου ύφους είναι εκτεθειμένος στο μίσος του πλήθους. Κανένας όμως ανθρώπινος σεβασμός, καμιά ψευτο-αιδημοσύνη, κανενός είδους σύμπραξη εναντίον μου, κανένα οικουμενικό δημοψήφισμα δεν θα με αναγκάσουν να μιλήσω για την απαράμιλλη διάλεκτο αυτού του αιώνα, αλλά ούτε και να αναμείξω το μελάνι με την αρετή.
Ένδοξοι ποιητές έχουν ήδη καταλάβει, εδώ και καιρό, τους πιο ανθηρούς τόπους της ποίησης. Από την πλευρά μου, θεώρησα ότι θα ήταν ευάρεστο- και μάλιστα, όσο πιο δύσκολο, τόσο πιο ευχάριστο- να συλλέξω το Ωραίο που ενυπάρχει στο Κακό.Το βιβλίο αυτό, κατά βάσιν άχρηστο και απολύτως αθώο. γράφτηκε αποκλειστικά για να με διασκεδάσει και να ασκήσει το πάθος μου για τους σκοπέλους.»
«Ξέρω ότι ο παθιασμένος εραστής του ωραίου ύφους είναι εκτεθειμένος στο μίσος του πλήθους. Κανένας όμως ανθρώπινος σεβασμός, καμιά ψευτο-αιδημοσύνη, κανενός είδους σύμπραξη εναντίον μου, κανένα οικουμενικό δημοψήφισμα δεν θα με αναγκάσουν να μιλήσω για την απαράμιλλη διάλεκτο αυτού του αιώνα, αλλά ούτε και να αναμείξω το μελάνι με την αρετή.
Ένδοξοι ποιητές έχουν ήδη καταλάβει, εδώ και καιρό, τους πιο ανθηρούς τόπους της ποίησης. Από την πλευρά μου, θεώρησα ότι θα ήταν ευάρεστο- και μάλιστα, όσο πιο δύσκολο, τόσο πιο ευχάριστο- να συλλέξω το Ωραίο που ενυπάρχει στο Κακό.Το βιβλίο αυτό, κατά βάσιν άχρηστο και απολύτως αθώο. γράφτηκε αποκλειστικά για να με διασκεδάσει και να ασκήσει το πάθος μου για τους σκοπέλους.»
O Άνθρωπος και η Θάλασσα. Από την ποιητική συλλογή
του Baudelaire – Τα Άνθη του Κακού - Les Fleurs du Mal
Ελεύθερε άνθρωπε, πάντα θα λατρεύεις τη θάλασσα !
Η θάλασσα είναι ο καθρέφτης σου· διαλογίζεσαι την ψυχή σου
Μέσα στο αιώνιο ξετύλιγμα της επιφάνειάς της,
Και το πνεύμα σου δεν είναι μία άβυσσος λιγότερο πικρή.
Σου αρέσει να βουτάς στη μέση της εικόνας σου·
Την αγκαλιάζεις με μάτια και με χέρια, και η καρδιά σου
Αποσπάται καμμιά φορά από τον δικό της θόρυβο
Από τη βοή αυτού του αδάμαστου και άγριου παραπόνου.
Είστε και οι δύο σκοτεινοί και εχέμυθοι:
Άνθρωπε, κανείς δεν έχει μετρήσει το βάθος της αβύσσού σου·
Ω θάλασσα, κανείς δεν ξέρει τα ενδόμυχα πλούτη σου,
Τόσο ζηλιάρηδες είστε που φυλάσσετε τα μυστικά σας !
Κι όμως κοίτα στους αμέτρητους αιώνες
Που εσείς μάχεστε χωρίς οίκτο ούτε τύψεις,
Τόσο πολύ αγαπάτε την αιματοχυσία και τον θάνατο,
Ω αιώνιοι αγωνιστές, ω αμείλικτα αδέλφια !
XIV. – L’HOMME ET LA MER
Homme libre, toujours tu chériras la mer !
La mer est ton miroir; tu contemples ton âme
Dans le deroulement infini de sa lame,
Et ton esprit n’est pas un gouffre moins amer.
Tu te plais á plonger au sein de ton image ;
Tu l’embrasses des yeux et des bras, et ton coeur
Se distrait quelquefois de sa propre rumeur
Au bruit de cette plainte indomptable et sauvage.
Vous êtes tous les deux ténébreux et discrets :
Homme, nul n’a sondé le fond de tes abîmes ;
Ô mer, nul ne connaît tes richesses intimes,
Tant vous êtes jaloux de garder vos secrets !
Et cependant voilà des siècles innombrables
Que vous vous combattez sans pitié ni remords,
Tellement vous aimez le carnage et la mort,
Ô lutteus éternels, ô frères implacables !
Βιβλιογραφία
[1] Proust, Marcel: Σχετικά με τον Μπωντλαίρ - Η επιστολή του στον Ζακ Ριβιέρ, μετάφρ. Μαριάννα Παπουτσοπούλου, εκδ. «Κουκούτσι», Αθήνα 2017, 72 σελ.
Η θάλασσα είναι ο καθρέφτης σου· διαλογίζεσαι την ψυχή σου
Μέσα στο αιώνιο ξετύλιγμα της επιφάνειάς της,
Και το πνεύμα σου δεν είναι μία άβυσσος λιγότερο πικρή.
Σου αρέσει να βουτάς στη μέση της εικόνας σου·
Την αγκαλιάζεις με μάτια και με χέρια, και η καρδιά σου
Αποσπάται καμμιά φορά από τον δικό της θόρυβο
Από τη βοή αυτού του αδάμαστου και άγριου παραπόνου.
Είστε και οι δύο σκοτεινοί και εχέμυθοι:
Άνθρωπε, κανείς δεν έχει μετρήσει το βάθος της αβύσσού σου·
Ω θάλασσα, κανείς δεν ξέρει τα ενδόμυχα πλούτη σου,
Τόσο ζηλιάρηδες είστε που φυλάσσετε τα μυστικά σας !
Κι όμως κοίτα στους αμέτρητους αιώνες
Που εσείς μάχεστε χωρίς οίκτο ούτε τύψεις,
Τόσο πολύ αγαπάτε την αιματοχυσία και τον θάνατο,
Ω αιώνιοι αγωνιστές, ω αμείλικτα αδέλφια !
XIV. – L’HOMME ET LA MER
Homme libre, toujours tu chériras la mer !
La mer est ton miroir; tu contemples ton âme
Dans le deroulement infini de sa lame,
Et ton esprit n’est pas un gouffre moins amer.
Tu te plais á plonger au sein de ton image ;
Tu l’embrasses des yeux et des bras, et ton coeur
Se distrait quelquefois de sa propre rumeur
Au bruit de cette plainte indomptable et sauvage.
Vous êtes tous les deux ténébreux et discrets :
Homme, nul n’a sondé le fond de tes abîmes ;
Ô mer, nul ne connaît tes richesses intimes,
Tant vous êtes jaloux de garder vos secrets !
Et cependant voilà des siècles innombrables
Que vous vous combattez sans pitié ni remords,
Tellement vous aimez le carnage et la mort,
Ô lutteus éternels, ô frères implacables !
Εξετάζοντας
την προσωπογραφία σου,
υποκριτή ποιητή,
δεν βλέπω παρά γραμμές
της σινικής μελάνης
μα και τις δικές σου
που ατενίζουν την κοινωνία,
αυτό το όνειδος δίχως τέλος,
αυτό το άνθος δίχως κακό
κι ακούω μες τη σιωπή σου
το θράσος της νοημοσύνης
άξιας για όλα εις πείσμα όλων.[3]
άξιας για όλα εις πείσμα όλων.[3]
Βιβλιογραφία
[1] Proust, Marcel: Σχετικά με τον Μπωντλαίρ - Η επιστολή του στον Ζακ Ριβιέρ, μετάφρ. Μαριάννα Παπουτσοπούλου, εκδ. «Κουκούτσι», Αθήνα 2017, 72 σελ.
[2] Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου «Τα άνθη του κακού», Baudelaire Charles 1821-1867, Εκδόσεις Γκοβόστη, Σελ: 740.
• 30349 - Είχε δίκιο ο Baudelaire, Ν. Λυγερός, January 13, 2017. Πηγή
by Αέναη επΑνάσταση
[3] 5047 Ν. Λυγερός Η αυτοπροσωπογραφία του Baudelaire - Ν. Λυγερός June 3, 2012 Eλ. Μετάφραση από γαλλικά: Σάνη Καπράγκου. 5047) L'autoportrait de Baudelaire. (poème). Perfection 10 7 7/2009.
• 40581 - Ο χορός των αισθήσεων, Ν. Λυγερός, October 6, 2018, Perfection 19 9 10/2018.• 30349 - Είχε δίκιο ο Baudelaire, Ν. Λυγερός, January 13, 2017. Πηγή
Βίντεο / αφιέρωμα στον μελωδικό ποιητή
Σαρλ Πιέρ Μπωντλαίρ [Charles Baudelaire]
Στο βίντεο ο Léo Ferré τραγουδάει Μπωντλαίρ -
La Beauté (Η Ομορφιά) και Remords posthume
(Μεταθανάτια τύψη). Μελοποιημένα ποιήματα του
Μπωντλαίρ από την συλλογή "Les fleurs du mal"
(Τα άνθη του κακού). Με Ελληνικούς υπότιτλους
Léo Ferré chante Baudelaire (Greek subtitles)
Διάλογοι στο FaceBook
ιφιγένεια γεωργιάδου: Τα θαυμαστικά του Ουγκό, οι διάλογοί του με τον Θεό, τόσος σαματάς, δεν αξίζουν όσα βρήκε ο φτωχός Μπωντλαίρ στη βασανισμένη μυχιότητα της καρδιάς και του κορμιού του. Marcel Proust · 31 Αυγ 2017
Σοφία Ντρέκου: Εξετάζοντας την προσωπογραφία σου, υποκριτή ποιητή, δεν βλέπω παρά γραμμές της σινικής μελάνης μα και τις δικές σου που ατενίζουν την κοινωνία, αυτό το όνειδος δίχως τέλος, αυτό το άνθος δίχως κακό κι ακούω μες τη σιωπή σου το θράσος της νοημοσύνης άξιας για όλα εις πείσμα όλων. Ν. Λυγερός · 31 Αυγ 2017
ιφιγένεια γεωργιάδου: Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν έγραψε γι’ αυτόν: «Τίποτα δεν πλησιάζει περισσότερο το εγχείρημα του αρχαίου ήρωα στην μπωντλερική αίσθηση, πέρα από το να δοθεί μορφή στη νεωτερικότητα». Ο Μπωντλαίρ έδειχνε να συμφωνεί εκ των προτέρων με τον Μπένγιαμιν. Αναρωτιόταν: «Ποιος από μας, στις φιλόδοξες στιγμές του, δεν ονειρεύτηκε μια ποιητική πρόζα, μουσική, χωρίς ρυθμό και χωρίς ρίμα, αρκετά εύπλαστη και τραχιά, ώστε να προσαρμόζεται στις λυρικές παρορμήσεις της ψυχής, τους κυματισμούς της ονειροπόλησης, τους σαρκασμούς της συνείδησης;» Η απορία αυτή καρφώθηκε απευθείας στην αστικοποιημένη αίσθηση της εποχής με τις νέες αποξενώσεις και τους παλιούς της λαβύρινθους. Και συνεχίζει ο Μπωντλαίρ. «Αυτό το στοιχειωμένο ιδανικό γεννήθηκε μακριά από την εξερεύνηση μεγάλων πόλεων, μακριά από τους αναρίθμητους συσχετισμούς».· 31 Αυγ 2017
Σοφία Ντρέκου: Ο ποιητής είναι σαν τον πρίγκιπα των νεφών, ιππεύει την καταιγίδα και περιφρονεί τον τοξότη. Εξόριστος στη γη, ανάμεσα σε κοροϊδίες και προσβολές, τα γιγάντια φτερά του τον εμποδίζουν να περπατήσει. Les fleurs du mal (1857), «L’Albatros»
· 31 Αυγ 2017
ιφιγένεια γεωργιάδου: Η αισθητική κρίση διεκδικεί πάντοτε την καθολικότητα, καίτοι δεν είναι θεμελιωμένη σε έννοιες, όπως η λογική κρίση, αλλά στο προσωπικό αίσθημα που γεννά «το αρμονικό παιχνίδι της νόησης και της φαντασίας». · 31 Αυγ 2017
Βίντεο: Το ταξίδι - Baudelaire Charles - Le Voyage
Μουσική: Στέφανος Κορκολής «Επιθυμίες»
Σοφία Ντρέκου: Μέσα απ' τον μουσικό στίχο, τον σμιλεμένο μ' αφάνταστη τεχνική λιτότητα, προβάλλουν μηνύματα, εικόνες, αρώματα, επικλήσεις. Για σένα Ιφιγένεια · 31 Αυγ 2017
Ιφιγένεια γεωργιάδου: Πανέμορφο σε ευχαριστώ!!!· 31 Αυγ 2017
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου