Ο Ανδρέας Εμπειρίκος διαβάζει Εμπειρίκο (video) από την συλλογή, Οκτάνα. Μα τί θα πει Οκτάνα;

Ζωγραφική Γιάννης Ψυχοπαίδης, εμπνεόμενος από την «Οκτάνα»
Ζωγραφική Γιάννης Ψυχοπαίδης, εμπνεόμενος από την «Οκτάνα»,
ενός εκ των κορυφαίων έργων της ελληνικής λογοτεχνίας,
και δημιουργεί έναν τόμο με 39 έργα ζωγραφικής και
αποσπάσματα του έργου που έχει επιλέξει ο ίδιος.
το βιβλίο, «Στον βυθό των ονείρων με Εικόνες
από την Οκτάνα του Ανδρέα Εμπειρίκου»

Ανδρέας Εμπειρίκος † 3 Αυγούστου 1975 †

της Σοφίας Ντρέκου

«Οκτάνα θα πη αληθινή ελευθερία και όχι εκείνη η φοβερά ειρωνεία, να λέγεται ελευθερία ό,τι χωρεί ή ό,τι εναπομένει στα ελάχιστα περιθώρια που αφήνουν στους ανθρώπους οι απάνθρωποι νόμοι των περιδεών και των τυφλών ή ηλιθίων», γράφει ο Ανδρέας Εμπειρίκος.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος (1901 - 3 Αυγούστου 1975), είναι ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες ποιητές της γενιάς του Τριάντα και εισηγητή του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα. 

Ο Εμπειρίκος θεωρείται ένας από τους πιο εμπνευσμένους και πιο γόνιμους Έλληνες ποιητές του 20ου αιώνα, ένας από τούς κύριους εκπροσώπους του ελληνικού μοντερνισμού, πρωτοπόρος και ανανεωτής της νεότερης ποίησής μας, τολμηρός και επαναστατικός στην σκέψη και στο λόγο του, οραματιστής και διαπρύσιος κήρυκας ενός εδεμικού, ερωτικού και απελευθερωμένου βίου.

Η Οκτάνα αποτελεί ένα από τα κορυφαία έργα της ελληνικής λογοτεχνίας, στο οποίο ο Ανδρέας Εμπειρίκος είχε οραματιστεί την ύπαρξη μιας ερωτικής οικουμενικής ουτοπίας, όπου οι άνθρωποι ζουν σε μια απόλυτη ευδαιμονία.

Το βιβλίο εκφράζει ένα συγκροτημένο φιλοσοφικό και κοσμικό σύστημα, που πραγματεύεται τον έρωτα, τον θάνατο και το όραμα ενός νέου κόσμου ως βασικά του θέματα. Αποτελείται από 31 πεζά κείμενα, λυρικής διάθεσης, τα οποία καλύπτουν μία μεγάλη χρονική περίοδο, γραμμένα από το 1958 μέχρι το 1965. ikarosbooks.gr

Ανδρέας Εμπειρίκος - Μα τί θα πη Οκτάνα;

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος το 1920

Και τώρα ο καθείς θα διερωτηθή ευλόγως: «Μα τί θα πη Οκτάνα;»

Δίκαιον το ερώτημα και η απάντησις θα έλθη γρήγορα. Όμως διά να γίνη πλήρως νοητή, ρίξετε πρώτα μέσα σας μια καλή ματιά και ευθύς μετά ρίξετε άλλη μία τριγύρω σας δεξιά και αριστερά, πάνω και κάτω. Έπειτα κλείστε τα μάτια σας για μια στιγμή και ανοίξτε τα αποτόμως, ανοίγοντας διάπλατα και τις ψυχές σας. Η απάντησις θα βρίσκεται μπροστά σας, όχι μονάχα νοητή, μα και απτή — σώμα περικαλλές και έμψυχον και σφύζον.

Και τώρα (αμήν, αμήν) λέγω υμίν:

Οκτάνα, φίλοι μου, θα πη μεταίχμιον της Γης και του Ουρανού, όπου το ένα στο άλλο επεκτεινόμενο ένα τα δύο κάνει.

Οκτάνα θα πη πυρ, κίνησις, ενέργεια, λόγος σπέρμα.

Οκτάνα θα πη έρως ελεύθερος με όλας τας ηδονάς του.

Οκτάνα θα πη ανά πάσαν στιγμήν ποίησις, όμως όχι ως μέσον εκφράσεως μόνον, μα ακόμη ως λειτουργία του πνεύματος διηνεκής.

Οκτάνα θα πη η εντελέχεια εκείνη, που αυτό που είναι αδύνατον να γίνη αμέσως το κάνει εντέλει δυνατόν, ακόμη και την χίμαιραν, ακόμη και την ουτοπίαν, ίσως μια μέρα και την αθανασίαν του σώματος και όχι μονάχα της ψυχής.

Οκτάνα θα πη το «εγώ» «εσύ» να γίνεται (και αντιστρόφως το «εσύ» «εγώ») εις μίαν εκτόξευσιν ιμερικήν, εις μίαν έξοδον λυτρωτικήν, εις μίαν ένωσιν θεοτικήν, εις μίαν μέθεξιν υπερτάτην, που ίσως αυτή να αποτελεί την θείαν Χάριν, το θαύμα του εντός και εκτός εαυτού, κάθε φοράν που εν εκστάσει συντελείται. 
Απόσπασμα από το ποίημα «Όχι Μπραζίλια μα Οκτάνα» (1965).

Οκτάνα θα πη η ενόρασις και η διαίσθησις εκείνη, που επιτρέπουν σωστά να νιώθεις, να καταλαβαίνεις όλην την αγωνίαν των αλγούντων, τα λόγια τα συμβολικά του Ιησού, όλην την σκέψιν των αθέων, τας αστραπάς των προφητών και όλην την σημασίαν των τηλαυγών εκλάμψεων του Ζαραθούστρα.

Οκτάνα θα πη (χωρίς να περιφρονούμε του γήρατος την σοφίαν) θα πη πάση θυσία διατήρησις της παιδικής ψυχής εις όλα τα στάδια της ωριμότητος, εις όλας τας εποχάς του βίου, διότι άνευ αυτής και η πιο χρυσή νεότης γρήγορα στάχτη γίνεται και χάνεται και φεύγει και μένει στη θέσι της η θλίψις, η άνευ ελπίδων μεταμέλεια και η στυγνή ρυτίς.

Οκτάνα θα πη εν πλήρει αθωότητι Αδάμ, εν πλήρει βεβαιότητι Αδάμ-συν-Εύα.

Οκτάνα θα πη οι άνθρωποι άγγελοι να γίνουν, αλλ’ άγγελοι με φύλον φανερόν, συγκεκριμένον.

Οκτάνα θα πη επί γης Παράδεισος, επί της γης Εδέμ, χωρίς προπατορικόν αμάρτημα, πέραν πάσης εννοίας κακού, με ελευθέραν εις πάσαν περίπτωσιν παντού και την αιμομιξίαν.

Οκτάνα θα πη απόλυτος ενότης πνεύματος και ύλης.

Οκτάνα θα πη διατήρησις επαφής και στα απώτερα σημεία των εξελίξεων με πάσαν πηγήν που όντως αποτελεί των αρχετύπων της ζωής ιερή μια νερομάνα.

Οκτάνα θα πη παν ό,τι μάχεται τον θάνατον και την ζωήν παντού και πάντοτε διαφεντεύει.

Οκτάνα θα πη αληθινή ελευθερία και όχι εκείνη η φοβερά ειρωνεία, να λέγεται ελευθερία ό,τι χωρεί ή ό,τι εναπομένει στα ελάχιστα περιθώρια που αφήνουν στους ανθρώπους οι απάνθρωποι νόμοι των περιδεών και των τυφλών ή ηλιθίων.

Οκτάνα θα πη, όχι πολιτικής, μια ψυχικής ενότητος Παγκόσμιος Πολιτεία (πιθανώς Ομοσπονδία) με ανέπαφες τις πνευματικές και εθνικές ιδιομορφίες εκάστης εθνικής ολότητος, εις μίαν πλήρη και αρραγή αδελφοσύνην εθνών, λαών και ατόμων, με πλήρη σεβασμόν εκάστου, διότι αυτή μόνον εν τέλει θα ημπορέση διά της κατανοήσεως, διά της αγωνιστικής καλής θελήσεως, ουδόλως δε διά της βίας, τας τάξεις και την εκμετάλλευσιν του ανθρώπου από τον άνθρωπον να καταργήση, να εκκαθαρίση επιτέλους!

Οκτάνα θα πη παντού και πάντα εν ηδονή ζωή.

Οκτάνα θα πη δικαιοσύνη.

Οκτάνα θα πη αγάπη.

Οκτάνα θα πη παντού και πάντα καλωσύνη.

Οκτάνα θα πη η αγαλλίασις εκείνη που φέρνει στα χείλη την ψυχή και εις τα όργανα τα κατάλληλα με ορμήν το σπέρμα.

Οκτάνα, φίλοι μου, θα πη, απόλυτος μη συμμόρφωσις με ό,τι αντιστρατεύεται, ή μάχεται, ή αναστέλλει την έλευσιν της Οκτάνα.

Οκτάνα θα πη μη συμμετοχή και μη αντίταξι βίας εις την βίαν.

Οκτάνα θα πη ό,τι στους ουρανούς και επί της γης ηκούετο, κάθε φοράν που ως μέγας μαντατοφόρος, με έντασιν υπερκοσμίου τηλεβόα, ο Άγγελος Κυρίου εβόα.

Ιδoύ με ολίγα λόγια, αλλά σαφή, ιδού τι θα πη, φίλοι μου, Οκτάνα.

Και τώρα θα προσθέσω:

Όσοι από σας πια βαρεθήκατε στον κόσμο αυτόν τον άδικον και τον βλακώδη να άγεσθε και να φέρεσθε από τους ψεύτες, από τους σοφιστάς και λαοπλάνους, όσοι πια βαρεθήκατε οι δεσμοφύλακές σας σαν τόπια ταλαίπωρα να σας εξαποστέλλουν εις τον Καϊάφα και πριν απ’ αυτόν στον Άννα, προσμένοντας να έλθη η Ώρα η χρυσαυγής, η πολυύμνητος και ευλογημένη, όσοι πιστοί, όσοι ζεστοί, όσοι την σημερινήν ελεεινήν πραγματικότητα να αλλάξετε ποθείτε, προσμένοντας να έλθη η Ώρα, όσοι πιστοί, όσοι ζεστοί, ελάτε και ας ανακράξωμεν μαζί (νυν και αεί, νυν και αεί) σαν προσευχή και σαν παιάνα, ας ανακράξωμεν μαζί, με μια ψυχή, με μια φωνή — ΟΚΤΑΝΑ!

Ανδρέας Εμπειρίκος, Οκτάνα, Ίκαρος, Αθήνα 1980, σ. 75-79

Στο βίντεο ο Εμπειρίκος διαβάζει Εμπειρίκο από την ποιητική του συλλογή «ΟΚΤΑΝΑ» Η ποιητική αυτή συλλογή, εκφράζει ένα συγκροτημένο φιλοσοφικό και κοσμικό σύστημα, πραγματευόμενη τον έρωτα, τον θάνατο και το όραμα ενός νέου κόσμου ως βασικά θέματα. 

Λίστα: 01. «Οι Αθάνατοι" 00:16 02. «Ο Φωτοφράχτης" 03:07 03. «Οι Χαρταετοί" 05:49 04. «Η Πόρτα" 08:11 05. «Του Αιγάγρου" 10:59 06. «Ο Κορυδαλλός" 15:35 07. «Beat beat beatitude and love and glory" 16:41 08. «Πυρσός λαμπρός του υπερτάτου Φαροδείκτου" 21:24 09. «Οι Μπεάτοι ή της μη συμμορφώσεως οι Άγιοι" 32:59 Μουσική επένδυση: 01. Abel Korzeniowski - Song of time 02. Teargas & Plateglass - Plague Burial 03. Saltillo - The Opening 04. Subheim - Take Me Back 05. Trentemøller - Miss You 06. Aydio - Deltitnu 07. Woven Hand - Another White Bird.

Μουσική επένδυση: 01. Abel Korzeniowski - Song of time 02. Teargas & Plateglass - Plague Burial 03. Saltillo - The Opening 04. Subheim - Take Me Back 05. Trentemøller - Miss You 06. Aydio - Deltitnu 07. Woven Hand - Another White Bird. Remixed & edited by: ElevaminiOcto. Photo: "Infinity" Mike Alegado


ΔείτεΑνδρέας Εμπειρίκος, Ο Δρόμος (ανάλυση)

Βιογραφία

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος γεννήθηκε το 1901 στην Μπράϊλα της Ρουμανίας και πέθανε στην Αθήνα το 1975. Το 1926-31 βρίσκεται στο Παρίσι όπου συνδέεται με τον Andre Breton και τους υπερρεαλιστές και αρχίζει την ψυχανάλυση με τον Rene Laforgue.

Το 1935 δίδει στην Αθήνα την περίφημη διάλεξη περί «Περί σουρρεαλισμού» και εκδίδει την «Υψικάμινο", το κατεξοχήν υπερρεαλιστικό κείμενο, ενώ αρχίζει την άσκηση της ψυχανάλυσης, την οποία θα διακόψει το 1951

ΔείτεΠερί Σουρρεαλισμού: Ολόκληρη η διάλεξη του Ανδρέα Εμπειρίκου το 1935 (βόμβα στην καλλιτεχνική Αθήνα του Μεσοπολέμου)

Το 1945 κυκλοφορεί η «Ενδοχώρα" και ακολουθούν τα «Γραπτά ή Προσωπική μυθολογία", το 1960, και η «Αργώ ή Πλους αεροστάτου" το 1964-65 στο περ. «Πάλι", με περικοπές. Μετά το θάνατό του, το 1980 κυκλοφορεί πλήρης η «Αργώ", η συλλογή «Οκτάνα" καθώς και το θεατρικό έργο του Πικάσσο, «Τα τέσσερα κοριτσάκια" σε μετάφραση του ποιητή. 

Το 1985 εκδίδεται το «Αι γενεαί Πάσαι ή Η Σήμερον ως Αύριον και ως Χθες" και το «Άρμαλα ή Εισαγωγή σε μία πόλι" (εισαγωγή σ' ένα μυθιστόρημα που δεν γράφτηκε).

Τον Δεκέμβριο του 1990 άρχισε να εκδίδεται, σύμφωνα με τη θέληση του ποιητή, ο «Μέγας Ανατολικός", το τεράστιο έργο ζωής του Ανδρέα Εμπειρίκου που το επεξεργαζόταν επί 25 χρόνια. Άρχισε να γράφεται το 1945 και ολοκληρώνεται ύστερα από ενδιάμεσες φάσεις το 1970. Το μυθιστόρημα αποτελείται από 100 κεφάλαια, που συγκροτούν πέντε μέρη, και η έκδοσή του ολοκληρώθηκε το 1992 σε οκτώ τόμους. Πρόκειται για το μεγαλύτερο και τολμηρότερο μυθιστόρημα της ελληνικής γλώσσας. 

Το 1995, για να τιμηθούν τα 20 χρόνια από το θάνατο του ποιητή, εκδόθηκε μια πλακέτα με το ποίημά του «ΕΣ-ΕΣ-ΕΣ-ΕΡ Ρωσσία".

Το 1997 κυκλοφόρησε το ανέκδοτο πεζό του «Ζεμφύρα ή Το μυστικόν της Πασιφάης", που ανήκει στην ενότητα «Τα χαϊμαλιά του έρωτα", όπου ανήκει και η «Αργώ". 

Το 1999 κυκλοφόρησαν σε ανεξάρτητη έκδοση τα δύο εγκώμια για τον Ν. Εγγονόπουλο: «Νικόλαος Εγγονόπουλος ή Το θαύμα του Ελμπασάν και του Βοσπόρου" και «Διάλεξη 1963".

Επίσης το 2001 κυκλοφόρησε και το «Ημερολόγιο" και οι φωτογραφίες του ποιητή από το Ταξίδι στη Ρωσσία τον Δεκέμβριο του 1962 με τον Ο. Ελύτη και τον Γ. Θεοτοκά. 

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος είναι από τους κύριους εισηγητές της επιστήμης της ψυχανάλυσης στην Ελλάδα με τον Δ. Κουρέτα και τον Γ. Ζαβιτζιάνο, με τη συνεργασία και τη συνδρομή της Μαρίας Βοναπάρτη. Ο ίδιος άσκησε την ψυχαναλυτική πρακτική επί δεκαέξι έτη (1935-1951).

Τα Ψυχαναλυτικά κείμενα του Ανδρέα Εμπειρίκου εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 2001. 

Το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Ανδρέα Εμπειρίκου κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα, όπου έχουν εκδοθεί και το κείμενο του Έκτορα Κακναβάτου «Για τον Μεγάλο Ανατολικό» καθώς και η μελέτη του Σάββα Μιχαήλ, «Πλους και κατάπλους του Μεγάλου Ανατολικού» και τα κριτικά μελετήματα του Guy (Michel) Saunier, με τίτλο: «Ανδρέας Εμπειρίκος: Μυθολογία και ποιητική».

Το 2001 κηρύχτηκε Έτος Εμπειρίκου με αφορμή τα 100 χρόνια από τη γέννηση του ποιητή και οργανώθηκαν πολλές τιμητικές εκδηλώσεις (συνέδρια, εκδόσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, αφιερώματα εφημερίδων και περιοδικών κ.λπ.)


Όπως γράφει ο ζωγράφος Γιάννης Ψυχοπαίδης στον πρόλογο του βιβλίου: «Μόνο δονούμενος ως χορδή εις έπακρον τεταμένη, µόνο εν εξάρσει και με λυγμούς/αλαλαγμούς, μόνο πλήρης πάθους και σφύζων πόθους μπορεί να διαβεί κάποιος οδοιπόρος αυτόν τον δρόμο των εικόνων της ποίησης, τον δρόμο της πληθωρικής λαγνείας των λέξεων, τον δρόμο του έκθαμβου παιδιού εν καμίνω, του Ανδρέα της απελεύθερης εμπειρίας, του Εμπειρίκου, του μεγάλου ψαλμωδού των οργασμών της γης και των θαυμάτων του εντός και του εκτός εαυτού.

«Η στερεότητα και σφριγηλότητα του εμπειρίκειου ύφους, το ποσοστό της θετικότητας που περιέχει, μια ενέργεια και δομή που ξεπερνάει τα όρια του ελληνοκεντρισμού κι απλώνει την υποβλητικότητά της στην υφήλιο, πλησιάζει τον τόνο και τον δραστήριο και εικονοβριθή λυρισμό του Απολλιναίρ, με το έντονα συγκινησιακό του στοιχείο, και με ρυθμούς πρωτάκουστους στην ελληνική γλώσσα.»

Νάνος Βαλαωρίτης, Ανδρέας Εμπειρίκος (1989)

 

«Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας δὲν εἶναι ἡ χαμέρπεια. Ὑπάρχουν ἀπειράκις ὡραιότερα πράγματα καὶ ἀπ' αὐτὴν τὴν ἀγαλματώδη παρουσία τοῦ περασμένου ἔπους. Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ ἀγάπη. Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ ἀτελεύτητη μᾶζα μας. Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι ἡ λυσιτελὴς παραδοχὴ τῆς ζωῆς μας καὶ τῆς κάθε μας εὐχῆς ἐν παντὶ τόπῳ εἰς πᾶσαν στιγμήν εἰς κάθε ἔνθερμον ἀναμόχλευσιν τῶν ὑπαρχόντων. Σκοπὸς τῆς ζωῆς μας εἶναι τὸ σεσημασμένον δέρας τῆς ὑπάρξεώς μας.»

Ανδρέας Εμπειρίκος, «Τριαντάφυλλα στο παράθυρο», από την Υψικάμινο (1935)

by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr



Στίχοι για το τραγούδι «Διάφανες αυλαίες» του 1993 
σε στίχους Εμπειρίκου Ανδρέα και σύνθεση 
Παπακωνσταντίνου Θανάση, από το album «Αγία νοσταλγία».



1 σχόλιο:

ΚΡΟΜΜΥΔΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ είπε...

Εξαιρετικό! Αγαπημένος ο Εμπειρίκος!
Απόφοιτος του περίφημου 8ου Γυμνασίου Αρρένων
Αθηνών, στην οδό Νικοπόλεως, στον Άγιο Νικόλαο Αχαρνών!