Επιμέλεια της Σοφίας Ντρέκου
Αρθρογράφος (BSc in Psychology)
Έφυγε από τη ζωή ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής,
Ο κορυφαίος δάσκαλος που έφερε την επιστήμη
και φιλοσοφία της ψυχανάλυσης κοντά στο λαό.
όσα γνωρίζω στον κόσμο. Δεν έχουν όλοι
την οικονομική άνεση να κάνουν ανάλυση.»
Άφησε πίσω του πολύτιμη παρακαταθήκη, μέσα
από τις διαλέξεις, συνεντεύξεις και τα βιβλία του.
† Καλό του Ταξίδι † Αιωνία η μνήμη του †
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ / Matthew Josafat, ήταν δάσκαλος πολλών μεγάλων ψυχιάτρων. Θεραπευτής άπειρων ανθρώπων που έβλεπαν σ' αυτόν έναν άνθρωπο που μπορούν να εξομολογηθούν τις πιο μύχιες σκέψεις τους αναζητώντας λύσεις στα πιο μεγάλα τους προβλήματα. Αυτά και πολλά άλλα ήταν ο κορυφαίος Έλληνας ψυχίατρος Γιωσαφάτ Ματθαίος που έφυγε στις 27 Ιουλίου 2022 από τη ζωή.
Διατέλεσε διευθυντής του Κέντρου Οικογενειακής Ψυχιατρικής Λονδίνου. Ιδρυτικό Μέλος και πρώην πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας. Ιδρυτής και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας.
Η είδηση έγινε γνωστή με ανάρτηση στη σελίδα του στο Facebook: «Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ δεν είναι πια μαζί μας. Το πνεύμα όμως, τα λόγια και το αποτύπωμα του πάνω σε χιλιάδες ανθρώπους θα είναι πάντα εδώ. Αφιέρωσε τη ζωή του στην κατανόηση των άλλων και είχε σαν κίνητρο πάντα να βοηθήσει όσο περισσότερους μπορούσε με τη θεραπεία, τις διαλέξεις, τα βιβλία του... Αφήνει πίσω του ένα έργο σημαντικό κ μια οικογένεια κ φίλους που νιώθουμε τυχεροί που τον είχαμε στη ζωή μας».
Το βιογραφικό του σπουδαίου ψυχίατρου
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ ήταν νευρολόγος, ψυχίατρος,
παιδοψυχίατρος, ψυχαναλυτής και ψυχοθεραπευτής.
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ (Jiosafat Matthew 10 Μαρτίου 1937 - 27 Ιουλίου 2022) ήταν Έλληνας ψυχαναλυτής, εβραϊκής καταγωγής. Ήταν ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους του είδους του στην Ελλάδα και πολλά βιβλία του έχουν λάβει υψηλές πωλήσεις.
Εργάστηκε επίσης σε επιτροπές του υπουργείου Υγείας ως παιδοψυχίατρος για δυόμισι δεκαετίες και έχει αγωνιστεί για την παροχή άδειας διάρκειας 1 έτους για κάθε μητέρα τουλάχιστον στον δημόσιο τομέα. Μάλιστα, έχει αποκληθεί «δάσκαλος της ψυχιατρικής».
Γεννήθηκε 10 Μαρτίου 1937 στην Κατερίνη Πιερίας σε οικογένεια ρωμανιωτών Εβραίων (Οι Ρωμανιώτες είναι μια κοινότητα Εβραίων, που ζώντας στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου, όπου ιστορικά κυριαρχούσε ο Ελληνικός πολιτισμός).
Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στο βουνό στην διάρκεια της Κατοχής, όταν ο πατέρας του ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες στην Κατερίνη.
Σπούδασε στην ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου αποφοίτησε το 1963 και απέκτησε την ιδιότητα του νευρολόγου-ψυχίατρου το 1967. Το 1967 μετέβη για περαιτέρω σπουδές στο Λονδίνο όπου και παρέμεινε για 15 χρόνια. Έζησε στο Λονδίνο έως το 1982 όπου μετά από εξετάσεις έλαβε διάφορα διπλώματα στην ψυχιατρική και την παιδοψυχιατρική.
Εκεί πήρε διάφορες θέσεις σε νοσοκομεία διαδοχικά ως Βοηθός, Επιμελητής, Υποδιευθυντής και τελικά ισόβιος Διευθυντής στο Εθνικό Σύστημα Υγείας (Κέντρο Παιδικής και Οικογενειακής Ψυχιατρικής στο Φίντσλι του Λονδίνου). Διετέλεσε για τέσσερα χρόνια Υποδιευθυντής και αναπληρωτής Διευθυντής στο Tavistock Center, την σημαντικότερη, ίσως, ψυχαναλυτική Κλινική του κόσμου. Δίδαξε στο Κέντρο Τάβιστοκ και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου (Ιατρικό Μεταπτυχιακό Κέντρο) ως Επίκουρος Καθηγητής.
Έδωσε εξετάσεις και έλαβε το Δίπλωμα Ψυχολογικής Ιατρικής και αργότερα το ανώτατο Δίπλωμα Ψυχιατρικής και έγινε Μέλος του Βασιλικού Κολλεγίου Ψυχιάτρων.
Παράλληλα με την ψυχιατρική εκπαίδευση και εργασία έκανε συστηματική εκπαίδευση στην Ατομική (πέντε χρόνια), Ομαδική (τρία χρόνια) και Οικογενειακή Ψυχαναλυτική Ψυχοθεραπεία (δύο χρόνια) και έγινε πλήρες Μέλος των αντίστοιχων Εταιριών. Εκτός από την κλινική εργασία σε νοσοκομεία είχε πολλαπλή διδακτική εμπειρία σε διάφορα Ψυχιατρικά Κέντρα και Νοσοκομεία.
Μεταξύ άλλων δίδαξε και στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, στο Ιατρικό Μεταπτυχιακό Κέντρο (Royal Postgraduate Medical Federation) ως Senior Lecturer. Προσκλήθηκε να μιλήσει στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης (τιμητική Ομιλία). Διετέλεσε Διευθυντής και Υπεύθυνος Εκπαίδευσης στο Ινστιτούτο Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Λονδίνου.
Με την επιστροφή του στην Ελλάδα εξελέγη διευθυντής του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής (Π.Ν.Α).
Ήταν Ιδρυτής και Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας. Ίδρυσε με άλλους την Ελληνική Εταιρία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας της οποίας διετέλεσε επανειλημμένα Πρόεδρος και την Παιδοψυχιατρική Εταιρία Ελλάδας της οποίας υπήρξε ο πρώτος Πρόεδρος.
Επί σειρά ετών ήταν προσκεκλημένος ομιλητής σε διεθνή και ελληνικά επιστημονικά Συνέδρια και δίνει συνεχώς διαλέξεις στην Αθήνα και άλλες πόλεις της χώρας. Έχει μιλήσει στο Μέγαρο Μουσικής και σε διάφορα Πανεπιστήμια. Έχει οργανώσει σειρές ομιλιών στον εκδοτικό οίκο «Αρμός», στο Ίδρυμα Θεοχαράκη και αλλού.
Οργάνωσε και δίδαξε σε διετές πρόγραμμα μετεκπαίδευσης στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθήνας.
Το βιβλίο του «Μεγαλώνοντας μέσα στην Ελληνική Οικογένεια» έγινε Best Seller (28 εκδόσεις σ’ ένα χρόνο).
Πέραν των εταιριών που αναφέρθηκαν είναι τακτικό Μέλος πολυάριθμων διεθνών και ελληνικών Εταιριών μεταξύ των οποίων η Παγκόσμια Ψυχιατρική Εταιρία, η Διεθνής Εταιρία Ομαδικής Ψυχοθεραπείας, η Ευρωπαϊκή Εταιρία Οικογενειακής Θεραπείας και πολλές άλλες.
Συνέγραψε σειρά βιβλίων που αφορούν στην ψυχανάλυση, στην ψυχοθεραπεία και στην αντιμετώπιση και θεραπεία των ψυχολογικών προβλημάτων του ανθρώπου. Τα κυριότερα βιβλία του είναι τα εξής:
• Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια, Η ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού και ο ρόλος των γονέων: Μια ψυχαναλυτική προσέγγιση. Εκδότης: Αρμός 2010 σελ: 174
• Γιατί Ψυχανάλυση, Κύριε Γιωσαφάτ; Συγγραφέας: Βίκυ Φλέσσα Εκδότης: Αρμός, 2022, σελ: 344
«Οι παιδικές εμπειρίες είναι αυτές που διαμορφώνουν το σενάριο της ζωής μας. Κυρίως, ο πρώτος χρόνος και έπειτα τα επόμενα τέσσερα ή πέντε έτη. Ο βασικός χαρακτήρας, ο τρόπος που αγαπάμε, οι ανάγκες, οι ερωτικές επιθυμίες, διαμορφώνονται στα πέντε μας χρόνια. Φοβάμαι το αιφνίδιο, το απρόβλεπτο και το αναπάντεχο. Πριν από λίγες μέρες έπαθα πνευμονία και γνώρισα επακριβώς τι σημαίνει η ασθένεια του σώματος, η αρρώστια. Φοβάμαι, όταν, ξαφνικά, όλα μπορεί να τελειώσουν και τίποτα δεν θα έχει σημασία.»
Για τον γάμο
«Τα προβλήματα της «αγίας ελληνικής οικογένειας» ξεκινούν από την υποβάθμιση της γυναίκας. Παλιότερα οι άνδρες την έδερναν, την υποτιμούσαν ή την απατούσαν. Ήταν υποτακτική και δεν είχε ανεξαρτησία. Έτσι, η μητέρα γινόταν προβληματική. Γι’ αυτό βλέπουμε πολλούς νέους, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία, να μένουν με τη μητέρα τους. Είναι ο προστάτης-γιος. Ο γάμος είναι μία από τις σημαντικότερες αιτίες της χρόνιας κατάθλιψης. Το 80% των ζευγαριών στην Ελλάδα δεν τα πάνε καλά, το 50% χωρίζουν, το 30% δεν χωρίζουν για κοινωνικο-οικονομικούς λόγους, το 20% είναι σε σχετικά καλό επίπεδο και μόνο το 5%-10% είναι πραγματικά ευτυχισμένοι. Επομένως, η πλειονότητα των σχέσεων είναι ψεύτικες και βολεμένες. Δεν βρήκαν ποτέ το ιδανικό”.
έντυπη LiFO 30.1.2020 (παρακάτω ολόκληρη η συνέντευξη
► – Πώς νιώθετε για το ταξίδι της ζωής σας. Έχετε ζήσει μια μυθιστορηματική πορεία.
– Όταν ρώτησε ο Καζαντζάκης κάποιο βοσκό στην Κρήτη, που ήταν 100 χρόνων, πώς του φάνηκε η ζωή, εκείνος είπε, σαν ένα ποτήρι κρύο νερό. Υπάρχουν πάρα πολλά πράγματα που δεν έκανα και θα ήθελα. Ξεκίνησα για να γίνω συγγραφέας. Τώρα γράφω ένα είδος μυθιστορηματικής βιογραφίας και μιλάει για την Ελλάδα που έζησα, αλλά και την πορεία του ανθρώπου που ψάχνεται. Γι’ αυτά που έκανα, δεν μετανιώνω. Δεν έχω κάνει κακό σε άνθρωπο. Λίγο τη γυναίκα μου έχω ταλαιπωρήσει, όμως αυτό είναι μέσα στο πρόγραμμα. Είμαι υπερήφανος που έχω βοηθήσει μερικούς ανθρώπους να βρουν τη ζωή τους. Κυρίως όμως δεν θα ήθελα να τελειώσει η ζωή. Μέσα μου νιώθω 25 χρόνων. Μόνον ο καθρέφτης μού υπενθυμίζει ότι μεγάλωσα.
Στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» 07.12.2014
► - Γιατί στην Ελλάδα ακόμα επιμένουμε σε παρωχημένες σοσιαλιστικές ιδέες;
Eίναι ένας συνδυασμός σεξουαλικότητας και ένα μεγάλο έλλειμμα αυτοπραγμάτωσης. Αυτή η γοητεία, την οποία εμπνέουν ακόμα αυτά τα αυταρχικά καθεστώτα είναι δικαιολογημένη, επειδή οι νέοι θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Με οποιονδήποτε τρόπο. Αν είσαι νέος και δεν έχεις κοπέλα και ταυτόχρονα δεν έχεις και εργασία για να αυτοπραγματωθείς, ψάχνεις διέξοδο στην ιδεολογία...
- Οι Γερμανοί είναι «πρωκτικός λαός» και έχουν ανάγκη από περισσότερη εξουσία; Θα συνεργαστούν με τον Μακρόν, ο οποίος παρεμπιπτόντως παντρεύτηκε μια γυναίκα που θα μπορούσε να είναι μαμά του...
Οι «πρωκτικοί» είναι σταθεροί, δεν απατούν, στηρίζουν αλλά έχουν δυσκολία στο να εκφραστούν συναισθηματικά. Έτσι είναι οι Γερμανοί και διοικούν αυτή τη στιγμή την Ευρώπη. Ο Μακρόν αισθάνεται ασφαλής με την Μπριζίτ επειδή αυτή τον μεγάλωσε... Από τα 15 του, τον είχε υπό την προστασία της και τον στηρίζει ακόμα. Είναι δημιούργημά της. Καλό είναι αυτό για τη Γαλλία και την Ευρώπη.
Στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» 07.12.2014
► - Γιατί στην Ελλάδα ακόμα επιμένουμε σε παρωχημένες σοσιαλιστικές ιδέες;
Eίναι ένας συνδυασμός σεξουαλικότητας και ένα μεγάλο έλλειμμα αυτοπραγμάτωσης. Αυτή η γοητεία, την οποία εμπνέουν ακόμα αυτά τα αυταρχικά καθεστώτα είναι δικαιολογημένη, επειδή οι νέοι θέλουν να αλλάξουν τον κόσμο. Με οποιονδήποτε τρόπο. Αν είσαι νέος και δεν έχεις κοπέλα και ταυτόχρονα δεν έχεις και εργασία για να αυτοπραγματωθείς, ψάχνεις διέξοδο στην ιδεολογία...
- Οι Γερμανοί είναι «πρωκτικός λαός» και έχουν ανάγκη από περισσότερη εξουσία; Θα συνεργαστούν με τον Μακρόν, ο οποίος παρεμπιπτόντως παντρεύτηκε μια γυναίκα που θα μπορούσε να είναι μαμά του...
Οι «πρωκτικοί» είναι σταθεροί, δεν απατούν, στηρίζουν αλλά έχουν δυσκολία στο να εκφραστούν συναισθηματικά. Έτσι είναι οι Γερμανοί και διοικούν αυτή τη στιγμή την Ευρώπη. Ο Μακρόν αισθάνεται ασφαλής με την Μπριζίτ επειδή αυτή τον μεγάλωσε... Από τα 15 του, τον είχε υπό την προστασία της και τον στηρίζει ακόμα. Είναι δημιούργημά της. Καλό είναι αυτό για τη Γαλλία και την Ευρώπη.
- Είναι οι Έλληνες ανώριμοι;
Ε, ναι. Όπως και οι Έλληνες πολιτικοί. Γι' αυτό και υπάρχει αυτό το κενό συνεννόησης και συναίνεσης σε πολλά πράγματα. Οι μεν απορρίπτουν τους δε και ο διχασμός έχει γίνει εθνικό σπορ. Οι μισοί Έλληνες φθονούν τους άλλους μισούς. Δεν αγαπάμε στ' αλήθεια την πατρίδα μας εξαιτίας της ανωριμότητάς μας...
25 Νοεμβρίου 2017, στον «Φιλελεύθερο»
«Εγώ φοβάμαι λιγότερο τον θάνατο τώρα. Όχι ότι δεν φοβάμαι, φοβάμαι σαν τρελός, αλλά λιγότερο από όταν ήμουν έφηβος. Τώρα το πήρα απόφαση, αλλά και πάλι, το πήρα απόφαση επιφανειακά. Δεν λύνεται αυτό το πρόβλημα. Ένας τρόπος είναι η εκκλησία. Ένας άλλος είναι η πίστη κ.ά, έλεγε τον Νοέμβριο του 2020 στη συνέντευξή του στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ».
Για την αγάπη
«Αγάπη σημαίνει ότι αρχίζεις να νοιάζεσαι για τον άλλον. Είναι σπάνιο το αίσθημα της αγάπης. Πρέπει να το έχεις πάρει από τη μάνα σου καταρχήν, αλλιώς πρέπει να κάνεις θεραπεία. Άλλο να νοιάζομαι για σένα πραγματικά. Άλλο να είμαι τρελά ερωτευμένος και άλλο να θέλω απλά να πηδήξω. Το πρώτο αν το πετύχεις είσαι ευτυχισμένος. Δένεσαι με την κοινή ζωή».
«Όταν το βράδυ είμαι εγώ φοβισμένος,
εσύ θα με αγκαλιάσεις και θα μου πεις
“εγώ είμαι εδώ”. Και θα είσαι». OneΜan, 2018
ΔΕΙΤΕ: Ματθαίος Γιωσαφάτ: Η πανδημία κλονίζει και τις σχέσεις και αγάπη κρατάει μακριά τον φόβο του θανάτου (video)
Για την Ελλάδα: «Όταν έχεις χαμηλή αυτοεκτίμηση, ηρωοποιείς».
«Είτε στην Ελλάδα, “είμαστε η καλύτερη χώρα του κόσμου και όλοι μας ζηλεύουν” ή όπως έλεγε και ο Πρωθυπουργός στην αρχή: “θα χτυπάω το νταούλι και θα χορεύει όλος ο κόσμος”» – Oneman 2018
Για τον έρωτα
«Όπως είπαμε, ο έρωτας είναι η προβολή των αναγκών μας σε άλλους ανθρώπους, που ελπίζουμε ότι θα τις ικανοποιήσουν. Αυτό λέμε έρωτα βασικά. Κι επειδή θέλουμε να τις ικανοποιήσουν, τον εξιδανικεύουμε τον άλλον και πιστεύουμε ότι είναι αυτός που θέλουμε. Η επιθυμητή μητέρα, όπως λέω, ή ο επιθυμητός πατέρας».
«Τα αγόρια σήμερα φοβούνται τα κορίτσια. Ένα κορίτσι 12 ή 14 ετών έχει συχνά ελευθεριάζουσα ερωτική συμπεριφορά. Αρκεί να σας πω ότι το 15% των κοριτσιών αρχίζει την ερωτική του ζωή στα 12 και το 20% με 25% στα 14.- Το Βήμα, 2013
Για τις σχέσεις
«Όσο πιο υποανάπτυκτη είναι μία χώρα, τόσο πιο ανώριμοι και οι άνθρωποί της. Έξω είχα δει πολλά ζευγάρια να αγαπιούνται πραγματικά, εδώ πολύ λιγότερα. Εδώ μιλάμε γι’ αγάπη, όλα τα τραγούδια είναι γι’ αγάπη, και κανένας δεν αγαπάει τον άλλον».
«Είμαστε εγωκεντρικός λαός, ο καθένας κοιτάει τον εαυτό του, δεν μπορούμε να δουλέψουμε ομαδικά» – Από το βιβλίο του Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια.
Είμαι περήφανος επειδή νοιάζομαι για τους ανθρώπους
- Είστε απολύτως θεραπευμένος;
- Ασφαλώς όχι. Δε θεραπεύει τα πάντα η ψυχανάλυση, είναι όμως μια σημαντική βοήθεια. Αλλά εγώ θεωρώ ψυχανάλυση τη γενική εφαρμογή της θεωρίας στην κοινωνία, η οποία είναι πολύ πιο σημαντική. Ως θεραπεία δεν είναι καταπληκτική και ούτε θα γίνει γιατί είναι με λόγια μόνο. Κάποια στιγμή θα συνδυάσουμε και καινούργια πράγματα, φάρμακα, νέα δεδομένα από τις νευροεπιστήμες. Ο άνθρωπος και ο εγκέφαλός του είναι πολύ πολύπλοκος, ώστε να τον κάνεις καλά με δυο κουβέντες. Το ότι γίνεται έστω και στο βαθμό που γίνεται σήμερα είναι θαύμα.
- Έχετε λύσει όλα τα προβλήματά σας;
- Όχι. Δεν έχω λύσει ένα βασικό: δεν θέλω να πεθάνω.
- Έχετε πάθη;
- Πολλά, αλλά όχι έντονα. Πάθος είναι και το να φάω ένα καλό φαγητό ή να καπνίσω –που δεν καπνίζω πια- και μου λείπει. Τα χρόνια που περνάνε, τα ταξίδια που δεν έκανα, οι γυναίκες που δε γνώρισα. Αλλά είμαι ευχαριστημένος.
- Τι φοβάστε;
- Τις αρρώστιες που έρχονται ή θα έρθουν. Το αναπόφευκτο τέλος.
- Τι θέλετε να σκέφτονται οι άνθρωποι για σας;
- Θέλω να με συμπαθούν, να αισθάνομαι ότι είμαι αρκετά έντιμος και ότι κάνω όσο καλύτερα μπορώ τη δουλειά μου. Και να με βρίσκουν ελκυστικό ως άνθρωπο οι άντρες κι ερωτικά ελκυστικό οι γυναίκες.
- Για ποιο πράγμα είστε περήφανος;
- Επειδή νοιάζομαι για τους ανθρώπους και προσπαθώ να τους βοηθήσω.
- Ύστερα από 40 χρόνια ως ψυχαναλυτής, τι μπορεί να σας εντυπωσιάσει;
- Με ενδιαφέρει ακόμα πολύ η δουλειά μου. Τα προβλήματα είναι περίπου ίδια, αλλά κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός. Μπορεί αυτά που ακούω να είναι συνηθισμένα, αλλά το καθένα είναι ένα αίνιγμα για μένα που με παρακινεί να το λύσω. Αυτό με κρατάει ζωντανό.
- Τι άλλο θα θέλατε από τη ζωή;
- Ήθελα να γίνω ο μεγάλος συγγραφέας του 20ού αιώνα και δεν έγινα, και απ’ ότι φαίνεται δε θα γίνω ούτε του 21ου. Θα ήθελα να ζούσα το μεγάλο έρωτα της ζωής μου, με μία καταπληκτική γυναίκα, η οποία θα με θέλει με όλα μου τα κουσούρια και με την οποία θα είμαι απόλυτα ικανοποιημένος, αλλά αυτό δεν υπάρχει. Θα ήθελα να είμαι πιο ψηλός, πιο όμορφος, πιο ελκυστικός, καλύτερος γιατρός από ότι είμαι. Όλα αυτά είναι «στη θάλασσα του ανεκπλήρωτου που τόσα μου κρατεί», όπως έγραψε και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου.
- Είστε ανικανοποίητος;
- Έχω μια δίψα για τη ζωή. Θέλω να τα ζήσω όλα.
Ο κορυφαίος Έλληνας ψυχίατρος-ψυχαναλυτής και συνιδρυτής
της Ελληνικής Εταιρείας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας
σε μια σπάνια συνέντευξη στην έντυπη LiFO στις 30.1.2020
Ματθαίος Γιωσαφάτ: «Ο γάμος είναι μία από τις
σημαντικότερες αιτίες της χρόνιας κατάθλιψης»
Μ.Γ: Γεννήθηκα στην Κατερίνη Πιερίας. Έζησα σε πολλές πόλεις ως άλλος Οδυσσέας. Μεταξύ αυτών στη Λάρισα, στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα, στη Βιέννη, στο Παρίσι και στο Λονδίνο. Τα πρώτα χρόνια της ζωής μου ήταν την περίοδο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και αργότερα του Εμφυλίου. Εθνικόφρονες και αριστεροί. Έλληνες εναντίον Ελλήνων. Κάθε βράδυ άκουγες πυροβολισμούς. Τα πρωινά πήγαινες στο σχολείο περνώντας ανάμεσα από πτώματα αφημένα στους δρόμους. Σκληρή εποχή. Πείνα, κακουχίες, στερήσεις και αγριότητες.
• Ο πατέρας μου ήταν βιοτέχνης – τότε ονομαζόταν λευκοσιδηρουργός. Η μητέρα μου ήταν νοικοκυρά, αφού είχε να αναθρέψει έξι παιδιά. Ένας αδερφός μου πέθανε νωρίς από λευχαιμία κι εγώ είμαι ο μεγαλύτερος από τα υπόλοιπα πέντε. Οι γονείς μου ήταν καλοί, φιλήσυχοι και έντιμοι άνθρωποι. Αγαπιόντουσαν πολύ μεταξύ τους. Ποτέ δεν θυμάμαι να μας έδειραν. Ο πατέρας μου ήταν ψυχαναγκαστικός, σοβαρός, εργασιομανής και αγράμματος. Η μητέρα μου ήταν χαρούμενη, της άρεσε πολύ το τραγούδι και ήταν η μορφωμένη της οικογένειας, έχοντας φτάσει ως τη Β' Δημοτικού. Δεν ενδιαφέρθηκαν ποτέ για την εκπαίδευσή μου. Μετά από πολλά χρόνια, όταν βρέθηκα να δίνω μια ομιλία στην Κατερίνη, και η μητέρα μου καθόταν στην πρώτη θέση, υπερηφανευόταν για μένα και έλεγε στους άλλους ότι αυτή με έσπρωχνε προς τα γράμματα. Φυσικά, δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Αλλά είμαι πολύ περήφανος γι' αυτούς.
• Ως παιδί είχα μια έμφυτη περιέργεια για τον κόσμο. Ήμουν ανήσυχο πνεύμα και διερευνούσα διαρκώς τι γινόταν είτε στον συναισθηματικό μου κόσμο είτε στο περιβάλλον γύρω μου. Στράφηκα με πάθος στη μελέτη βιβλίων κι ευτυχώς είχα έναν φίλο βιβλιοπώλη που του χρωστώ πολλά. Ήμουν άριστος μαθητής. Έγραφα πολύ καλές εκθέσεις, τις οποίες διάβαζαν στην τάξη και τις έδιναν στα σχολεία της Μακεδονίας.
• Τα πρώτα μου διαβάσματα τα θυμάμαι στο βουνό, επειδή ο πατέρας μου ήταν στον ΕΛΑΣ. Μάλιστα, τότε ήταν μία από τις φορές που έφτασα πολύ κοντά στον θάνατο. Είχαν έρθει οι Γερμανοί για τον πατέρα μου και τον χτυπούσαν με τον υποκόπανο. Ήμουν μικρό παιδάκι, μπήκα στη μέση, έχοντας άγνοια κινδύνου, και δάγκωσα το χέρι του ενός Γερμανού. Μου δίνει μια με την μπότα του και με πετάει κάτω, σηκώνει το όπλο και με στήνει στον τοίχο για να με σκοτώσει. Ευτυχώς, μετά τις κραυγές της γιαγιάς μου, η οποία μπήκε μπροστά μου, αλλά και με τη μεσολάβηση ενός άλλου Γερμανού, τη γλίτωσα.
• Μικρός άρχισα να γράφω ποιήματα αλλά και δοκίμια, τα οποία δημοσιεύονταν κάθε εβδομάδα σε μια τοπική εφημερίδα της Κατερίνης. Έγραφα με ψευδώνυμο και πιθανολογούσαν πως είμαι ο Βενέζης ή ο Μυριβήλης. Είχα γράψει και ένα που το είχα ονομάσει «Δον Κιχώτες», το οποίο έλεγε: «Και μένουμε έτσι μέχρι τελευταίας μας πνοής, στη μοιραία αυταπάτη μας δοσμένοι, οι τραγικοί και άδοξοι ηττημένοι, οι γελοίοι Δον Κιχώτες της Ζωής».
• Δεν έπαψα να διαβάζω λογοτεχνία, ως συναισθηματική ανάγκη αλλά και ως απόλαυση. Ήθελα να γίνω συγγραφέας, αλλά αυτό δεν σου απέφερε χρήματα. Σκέφτηκα, λοιπόν, να γίνω φιλόλογος και άρχισα να προετοιμάζομαι για τις εξετάσεις. Έπειτα, μετά από μια συζήτηση με έναν φίλο μου, συνειδητοποίησα ότι το να γίνεις φιλόλογος απαιτούσε πολλές μετακινήσεις και αυτό δεν μου άρεσε. Έτσι, ακολούθησα τη δεύτερη επιλογή μου, την ιατρική.
Επειδή ως δύσπιστος και αμφισβητίας εγκατέλειπα τη θεωρία αν δεν έδινε ορθολογικές απαντήσεις, επικεντρώθηκα στην ψυχανάλυση. Προφανώς και δεν είναι θρησκεία, αλλά είναι η επιστήμη που εξηγεί τα κίνητρα της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Σου δίνει ένα πολύτιμο πλήθος γνώσεων, με τη βοήθεια των οποίων συνειδητοποιείς επαρκώς τις αιτίες για τον ασυνείδητο εσωτερικό κόσμο του παιδιού και του ανθρώπου. Μια καταβύθιση στην ανθρώπινη περιπέτεια και στο πεπρωμένο του ανθρώπου.
• Αποφοίτησα από την Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1963 και απέκτησα την ειδικότητα του Νευρολόγου-Ψυχιάτρου το 1967. Αργότερα, πήγα για περαιτέρω σπουδές στον Λονδίνο, όπου και παρέμεινα δεκαπέντε χρόνια. Εκεί, κατόπιν εξετάσεων, έλαβα διάφορα διπλώματα στην Ψυχιατρική και Παιδοψυχιατρική. Όταν επέστρεψα, έγινα διευθυντής του Παιδοψυχιατρικού Νοσοκομείου Αττικής και ίδρυσα μαζί με άλλους την Ελληνική Εταιρεία Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας, που εκπαιδεύει στην ατομική ψυχαναλυτική θεραπεία, και την Ελληνική Εταιρεία Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής Θεραπείας.
• Οι παιδικές εμπειρίες είναι αυτές που διαμορφώνουν το σενάριο της ζωής μας. Κυρίως, ο πρώτος χρόνος και έπειτα τα επόμενα τέσσερα ή πέντε έτη. Ο βασικός χαρακτήρας, ο τρόπος που αγαπάμε, οι ανάγκες, οι ερωτικές επιθυμίες, διαμορφώνονται στα πέντε μας χρόνια.
• Κρίση ήταν αυτή που ζήσαμε τη δεκαετία του '40, όχι όπως την εννοούμε σήμερα. Είναι αστεία η σύγκριση. Τότε δεν μπορούσες να καλύψεις ούτε καν τις πρωταρχικές ανάγκες. Αντιθέτως, τα τελευταία δέκα χρόνια δεν πείνασε κανείς. Ούτε αυτοκτόνησε κανένας λόγω χρεών. Αυτά είναι παραμύθια. Δεν λέω ότι είναι καλό να είσαι φτωχός. Αλλά η ευτυχία δεν εξαρτάται από τα χρήματα.
Σύμφωνα με τις στατιστικές έρευνες, ο αριθμός των αυτοκτονιών παρέμεινε στα ίδια επίπεδα. Ωστόσο, αυτό χρησιμοποιήθηκε ως πολιτικό επιχείρημα από τα κόμματα. Η αυτοκτονία είναι ψυχικό πρόβλημα. Οι πιο πολλές, μάλιστα, παρατηρούνται στη Σουηδία, μια κατεξοχήν πλούσια χώρα. Ακολουθούν η Δανία, η Γερμανία, η Ουγγαρία, ενώ η χώρα μας βρίσκεται στην τελευταία θέση. Δεν σας κρύβω ότι έχουν περάσει από το ντιβάνι μου πάρα πολλοί οικονομικά εύρωστοι άνθρωποι, οι οποίοι έπασχαν από βαριά κατάθλιψη. Όμως, κουβαλούσαν θέματα από την παιδική τους ηλικία.
• Αυτό που με ενοχλεί στα χαρακτηριστικά του Νεοέλληνα είναι η έλλειψη πολιτισμού, ο φθόνος, η επιθετικότητα και η αγένεια. Οι μισοί βρίζουν τους άλλους μισούς ως «γερμανοτσολιάδες», «προδότες» ή «ξεπουλημένους». Πάντα είχαμε διχόνοια. Είμαστε λίγο παρανοϊκός λαός, όχι με την έννοια της τρέλας, αλλά με εκείνη της καχυποψίας. Παραδείγματος χάριν, η οδηγική συμπεριφορά μας είναι ενδεικτική των διαθέσεών μας. Ένα νταηλίκι ακατανόητο. Πιστεύω ότι υπάρχουν θαυμάσιοι Έλληνες, αλλά και πολλά καθίκια.
• Ευτυχώς, η ψυχανάλυση και η ψυχιατρική δεν είναι ταμπού πλέον. Κάποτε, ναι, ήταν, αλλά σήμερα χιλιάδες άνθρωποι επιλέγουν την ψυχανάλυση. Οι Έλληνες είναι ένα έθνος αμόρφωτων μιας χώρας παραδοσιακής και υπανάπτυκτης. Το σχολείο είναι απαίσιο. Ο τρόπος διδασκαλίας είναι εντελώς ακατάλληλος. Η Ιστορία που μαθαίνουμε είναι ένα συνονθύλευμα από μύθους. Και δεν έχουμε φροντίσει ώστε να εισαχθούν τα «μαθήματα ζωής» στη σχολική εκπαίδευση. Μεγαλώνουν τα παιδιά έχοντας την αντίληψη ότι το σεξ είναι βρόμικο και κάτι κακό. Ότι ο μόνος τρόπος επιτυχίας είναι να παντρευτείς, καθώς και ότι σε διαφορετική περίπτωση είσαι μια πόρνη.
• Μια φορά, μεσημέρι ήταν, είχα ακούσει τη μητέρα μου να κάνει έρωτα με τον πατέρα μου. Φώναζε, δεν μπορούσα όμως να αντιληφθώ τι είχε συμβεί. Η μητέρα μου αργότερα βγήκε από το δωμάτιο με απίστευτη ευδιαθεσία. Κι εγώ την πέρασα για πόρνη. Δεν της μιλούσα για τρεις μήνες. Όταν το συζήτησα με τους συμμαθητές μου, μου είπαν ότι κι εκείνοι τα ίδια άκουγαν. Έτσι, τότε, τις θεωρήσαμε όλες πόρνες. Άλλες εποχές, χωρίς Διαδίκτυο ή τηλεόραση. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία.
• Σήμερα, οι περισσότεροι νέοι που με επισκέπτονται έχουν απορίες για τις σχέσεις τους και το σεξ. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ενισχύσει τον πανσεξουαλισμό. Στη νεωτερική περίοδο, οι γυναίκες δεν δίνουν στα παιδιά την απόλυτη αγάπη που χρειάζονται γιατί εργάζονται κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μένουν με ένα κενό, το οποίο σπεύδουν να το γεμίσουν με σεξ, συνήθως τα κορίτσια, και με επιθετικότητα, συνήθως οι άνδρες, π.χ. στο γήπεδο.
• Το σεξ είναι βασικό κομμάτι της ζωής. Τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης ενός παιδιού χωρίζονται στον πρώτο χρόνο της ζωής του, τη στοματική φάση, στον δεύτερο χρόνο της ζωής του, την πρωκτική φάση, στον τρίτο χρόνο της ζωής του, τη φαλλική φάση, και τέλος στο διάστημα από τον τρίτο ως τον έκτο χρόνο της ζωής του, που ονομάζουμε οιδιποδειακή ή γενετησιακή φάση. Άρα, όταν δεν μπορείς να αλλάξεις την κληρονομικότητα, χρειάζεται να δίνεται η απαραίτητη προσοχή στην ανατροφή ενός παιδιού.
Τον πρώτο χρόνο της ζωής του ένα μωρό πρέπει να λαμβάνει τα πάντα, όλα όσα επιθυμεί. Διαφορετικά, μένουν πληγές ανοιχτές και η δημιουργία του εαυτού εξαρτάται πλήρως από τη σχέση με τη μητέρα. Έχει βρεθεί ότι αν η μητέρα είναι καταθλιπτική, αυτό επιδρά σε αντίστοιχα κομμάτια του πρώιμου εγκεφάλου του εμβρύου και μετέπειτα του βρέφους. Το άγχος, επίσης, ξεκινά από την εμβρυϊκή ζωή και εξαρτάται από την ψυχική ζωή της μητέρας.
• Τα προβλήματα της «αγίας ελληνικής οικογένειας» ξεκινούν από την υποβάθμιση της γυναίκας. Παλιότερα οι άνδρες την έδερναν, την υποτιμούσαν ή την απατούσαν. Ήταν υποτακτική και δεν είχε ανεξαρτησία. Έτσι, η μητέρα γινόταν προβληματική. Γι' αυτό βλέπουμε πολλούς νέους, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία, να μένουν με τη μητέρα τους. Είναι ο προστάτης-γιος. Ο γάμος είναι μία από τις σημαντικότερες αιτίες της χρόνιας κατάθλιψης. Το 80% των ζευγαριών στην Ελλάδα δεν τα πάνε καλά, το 50% χωρίζουν, το 30% δεν χωρίζουν για κοινωνικο-οικονομικούς λόγους, το 20% είναι σε σχετικά καλό επίπεδο και μόνο το 5%-10% είναι πραγματικά ευτυχισμένοι. Επομένως, η πλειονότητα των σχέσεων είναι ψεύτικες και βολεμένες. Δεν βρήκαν ποτέ το ιδανικό.
• Κατά τον δεύτερο χρόνο της ζωής μας όλοι περνάμε μια ομοφυλοφιλική φάση. Επίσης, κάποια ομοφυλοφιλικά στοιχεία τα έχουμε όλοι μέσα μας λόγω ορμονών από τα δύο φύλα, αλλά και επειδή αγαπούσαμε εξίσου τη μητέρα και τον πατέρα μας. Σταδιακά, τα φυσιολογικά ομοφυλοφιλικά αισθήματα τα απωθούμε και ξαναζωντανεύουν στην ηλικία των 12-14 ετών. Τότε σχεδόν όλα τα παιδιά είναι για μια περίοδο ομοφυλοφιλικά. Και στον στρατό αναπτύσσονται αντίστοιχα αισθήματα. Αν εμάς τους δυο μάς αφήσουν σε ένα νησί μόνους μας, είναι σίγουρο ότι θα ξυπνήσει το σεξουαλικό μας ένστικτο, το οποίο θα θέλει εκτόνωση. Υπάρχει και ομοφυλοφιλία που μπορεί να είναι εν μέρει γονιδιακή και, φυσικά, υπάρχουν κι άλλες μορφές, που μπορεί να δημιουργηθούν μέσα στην οικογένεια.
• Ο κεραυνοβόλος έρωτας κρατά από έναν μήνα ως ένα έτος. Όταν ακούτε άτομα να λένε στην αρχή της γνωριμίας τους με ένα άλλο πρόσωπο ότι «βρήκαν το άλλο τους μισό» καθώς και ότι «είσαι αυτό που περίμενα», να φεύγετε μακριά. Ο έρωτας είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να μας συμβεί. Μας δίνει χαρά, ευτυχία, ενθουσιασμό και όρεξη για ζωή. Υπάρχουν δύο είδη έρωτα: οι ενήλικοι ή ώριμοι έρωτες, που σχετίζονται με την αγάπη, και οι παλινδρομικοί έρωτες, που καλύπτουν ναρκισσιστικές ανάγκες. Αυτοί είναι συχνά εντονότατοι, αισθανόμαστε απελπισία, νιώθουμε κτητικότητα απέναντι στον άλλον και πολλές φορές διακρινόμαστε για την επιθετικότητά μας. Όλα αυτά προκαλούνται από την αναπόφευκτη ματαίωση των παιδικών επιθυμιών σε μια ενήλικη σχέση. Δεν είναι τυχαίο ότι παθαίνουμε εμμονή. Αναρωτιούνται: «με σκέφτεται;», «θα με πάρει τηλέφωνο;», «με θέλει;». Σκέφτονται, δηλαδή, το αντικείμενο του έρωτά τους ως μια ψυχαναγκαστική εμμονή.
• Για παράδειγμα, το κύριο στοιχείο ενός ρομαντικού έρωτα είναι η εξιδανίκευση. Η αγάπη που προσφέρουμε αγγίζει το τέλειο. Δεν χρειάζεται να κάνουμε σεξ με τον άλλον. Όταν επέλθει η οικειότητα, ψυχική και σωματική, βρισκόμαστε στην αρχή του τέλους. Όλα γκρεμίζονται και βλέπουμε τον άλλον όπως είναι και εκεί έρχεται η απογοήτευση. Υπάρχει, βέβαια, και ο ομοιωματικός έρωτας, όταν βρίσκουμε κάποιον ή κάποια σαν εμάς, που είναι η καλύτερη μορφή και μπορεί να κρατήσει για μια ζωή. Όμως, ο τέλειος έρωτας δεν υπάρχει. Προβάλλουμε συνήθως τις δικές μας ανάγκες μέσα από την υποτιθέμενη αγάπη του άλλου.
• Αγάπη είναι να μην περιμένεις να πάρεις αλλά να θες να δώσεις, όπως συμβαίνει με τη σωστή μητέρα που δίνει τα πάντα στο παιδί, χωρίς αντάλλαγμα. Αγάπη, φυσικά, σημαίνει νοιάζομαι για κάποιον πέρα από τον ίδιο μου τον εαυτό. Σημαίνει αφοσίωση, ενδιαφέρον, δημιουργείς έναν δεσμό, είτε φιλικό είτε συντροφικό. Στην αγάπη, όταν εναρμονίζεις το σεξ με τις συναισθηματικές ανάγκες μπορείς να βρεις μια μόνιμη ευτυχία, γιατί θα έχεις καταφέρει να έχεις κάποιον που υπάρχει για σένα.
• Ο θάνατος με απασχολεί από την ημέρα που γεννήθηκα. Αυτό που με τρομάζει είναι η ανυπαρξία. Αλλά, μεγαλώνοντας, μαθαίνεις να συμβιβάζεσαι με το φυσικό τέλος. Δεν πιστεύω στον Θεό, αλλά είμαι θρησκευτικός άνθρωπος, με την έννοια ότι συνεχώς αναζητώ την προέλευση του κόσμου, όπως και απαντήσεις στα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου. Ζούμε, πλέον, στην εποχή των παράλληλων συμπάντων. Άρα, πώς μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχει Θεός με τόσες θρησκείες; Μακάρι να υπήρχε!
• Φοβάμαι το αιφνίδιο, το απρόβλεπτο και το αναπάντεχο. Πριν από λίγες μέρες έπαθα πνευμονία και γνώρισα επακριβώς τι σημαίνει η ασθένεια του σώματος, η αρρώστια. Φοβάμαι, όταν, ξαφνικά, όλα μπορεί να τελειώσουν και τίποτα δεν θα έχει σημασία. Όταν γερνάς, αντιλαμβάνεσαι πόσο γρήγορα περνά ο χρόνος. Μέσα μου, όμως, αισθάνομαι ακόμη είκοσι πέντε ετών. Αντιμετωπίζω ακόμα τη ζωή, το φαγητό και τη δημιουργία με τον ίδιο τρόπο, όπως τότε που ήμουν νέος. Μόνο οι κοινωνικές συνθήκες και το σώμα μας αλλάζουν.
• Η γυναίκα μου Αθηνά είναι η μακρόχρονη σύντροφός μου στις περιπέτειες του γάμου μας. Είμαστε εξήντα χρόνια μαζί κι έχουμε ζήσει στιγμές αγάπης, τρυφερότητας, πάθους, αλλά και θυμού, απογοήτευσης, μίσους. Υπάρχουν μέρες που δεν μπορώ να είμαι μαζί της και θέλω να χωρίσουμε, αλλά και άλλες τόσες που δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτήν. Έχουμε αποκτήσει μια κόρη, η οποία με βοήθησε πολύ σημαντικά στην εκπαίδευση μου ως πατέρα, και έναν υπέροχο εγγονό.
• Η ζωή μας είναι δύο ειδών: η συνειδητή και η ασυνείδητη. Είναι σύντομη, μία και μοναδική. Ευτυχία δεν υπάρχει, παρά μόνο στιγμές ευδαιμονίας. Καλό, λοιπόν, θα ήταν οι άνθρωποι να στρέφονται στις πραγματικές αιτίες της δυστυχίας τους. Είναι πρώτιστο να ξέρουμε τι συμβαίνει μέσα μας. Να έχουμε το γνώθι σαυτόν αλλά και να ακολουθούμε το γνωμικό που λέει «βίος μη γνωτός, ου βιωτός», δηλαδή είναι σαν να μη ζεις αν δεν καταλαβαίνεις τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου. Γι' αυτό και η ζωή με έχει διδάξει ότι αν δεν αγαπήσεις τον ίδιο σου τον εαυτό, δεν πρόκειται ποτέ να αγαπήσεις τους άλλους γύρω σου.
• Ευτυχώς, η ψυχανάλυση και η ψυχιατρική δεν είναι ταμπού πλέον. Κάποτε, ναι, ήταν, αλλά σήμερα χιλιάδες άνθρωποι επιλέγουν την ψυχανάλυση. Οι Έλληνες είναι ένα έθνος αμόρφωτων μιας χώρας παραδοσιακής και υπανάπτυκτης. Το σχολείο είναι απαίσιο. Ο τρόπος διδασκαλίας είναι εντελώς ακατάλληλος. Η Ιστορία που μαθαίνουμε είναι ένα συνονθύλευμα από μύθους. Και δεν έχουμε φροντίσει ώστε να εισαχθούν τα «μαθήματα ζωής» στη σχολική εκπαίδευση. Μεγαλώνουν τα παιδιά έχοντας την αντίληψη ότι το σεξ είναι βρόμικο και κάτι κακό. Ότι ο μόνος τρόπος επιτυχίας είναι να παντρευτείς, καθώς και ότι σε διαφορετική περίπτωση είσαι μια πόρνη.
• Μια φορά, μεσημέρι ήταν, είχα ακούσει τη μητέρα μου να κάνει έρωτα με τον πατέρα μου. Φώναζε, δεν μπορούσα όμως να αντιληφθώ τι είχε συμβεί. Η μητέρα μου αργότερα βγήκε από το δωμάτιο με απίστευτη ευδιαθεσία. Κι εγώ την πέρασα για πόρνη. Δεν της μιλούσα για τρεις μήνες. Όταν το συζήτησα με τους συμμαθητές μου, μου είπαν ότι κι εκείνοι τα ίδια άκουγαν. Έτσι, τότε, τις θεωρήσαμε όλες πόρνες. Άλλες εποχές, χωρίς Διαδίκτυο ή τηλεόραση. Γι' αυτό είναι πολύ σημαντικό το μάθημα της σεξουαλικής αγωγής στα σχολεία.
• Σήμερα, οι περισσότεροι νέοι που με επισκέπτονται έχουν απορίες για τις σχέσεις τους και το σεξ. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν ενισχύσει τον πανσεξουαλισμό. Στη νεωτερική περίοδο, οι γυναίκες δεν δίνουν στα παιδιά την απόλυτη αγάπη που χρειάζονται γιατί εργάζονται κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μένουν με ένα κενό, το οποίο σπεύδουν να το γεμίσουν με σεξ, συνήθως τα κορίτσια, και με επιθετικότητα, συνήθως οι άνδρες, π.χ. στο γήπεδο.
• Το σεξ είναι βασικό κομμάτι της ζωής. Τα στάδια της ψυχοσεξουαλικής ανάπτυξης ενός παιδιού χωρίζονται στον πρώτο χρόνο της ζωής του, τη στοματική φάση, στον δεύτερο χρόνο της ζωής του, την πρωκτική φάση, στον τρίτο χρόνο της ζωής του, τη φαλλική φάση, και τέλος στο διάστημα από τον τρίτο ως τον έκτο χρόνο της ζωής του, που ονομάζουμε οιδιποδειακή ή γενετησιακή φάση. Άρα, όταν δεν μπορείς να αλλάξεις την κληρονομικότητα, χρειάζεται να δίνεται η απαραίτητη προσοχή στην ανατροφή ενός παιδιού.
Τον πρώτο χρόνο της ζωής του ένα μωρό πρέπει να λαμβάνει τα πάντα, όλα όσα επιθυμεί. Διαφορετικά, μένουν πληγές ανοιχτές και η δημιουργία του εαυτού εξαρτάται πλήρως από τη σχέση με τη μητέρα. Έχει βρεθεί ότι αν η μητέρα είναι καταθλιπτική, αυτό επιδρά σε αντίστοιχα κομμάτια του πρώιμου εγκεφάλου του εμβρύου και μετέπειτα του βρέφους. Το άγχος, επίσης, ξεκινά από την εμβρυϊκή ζωή και εξαρτάται από την ψυχική ζωή της μητέρας.
• Τα προβλήματα της «αγίας ελληνικής οικογένειας» ξεκινούν από την υποβάθμιση της γυναίκας. Παλιότερα οι άνδρες την έδερναν, την υποτιμούσαν ή την απατούσαν. Ήταν υποτακτική και δεν είχε ανεξαρτησία. Έτσι, η μητέρα γινόταν προβληματική. Γι' αυτό βλέπουμε πολλούς νέους, ακόμα και σε μεγάλη ηλικία, να μένουν με τη μητέρα τους. Είναι ο προστάτης-γιος. Ο γάμος είναι μία από τις σημαντικότερες αιτίες της χρόνιας κατάθλιψης. Το 80% των ζευγαριών στην Ελλάδα δεν τα πάνε καλά, το 50% χωρίζουν, το 30% δεν χωρίζουν για κοινωνικο-οικονομικούς λόγους, το 20% είναι σε σχετικά καλό επίπεδο και μόνο το 5%-10% είναι πραγματικά ευτυχισμένοι. Επομένως, η πλειονότητα των σχέσεων είναι ψεύτικες και βολεμένες. Δεν βρήκαν ποτέ το ιδανικό.
• Κατά τον δεύτερο χρόνο της ζωής μας όλοι περνάμε μια ομοφυλοφιλική φάση. Επίσης, κάποια ομοφυλοφιλικά στοιχεία τα έχουμε όλοι μέσα μας λόγω ορμονών από τα δύο φύλα, αλλά και επειδή αγαπούσαμε εξίσου τη μητέρα και τον πατέρα μας. Σταδιακά, τα φυσιολογικά ομοφυλοφιλικά αισθήματα τα απωθούμε και ξαναζωντανεύουν στην ηλικία των 12-14 ετών. Τότε σχεδόν όλα τα παιδιά είναι για μια περίοδο ομοφυλοφιλικά. Και στον στρατό αναπτύσσονται αντίστοιχα αισθήματα. Αν εμάς τους δυο μάς αφήσουν σε ένα νησί μόνους μας, είναι σίγουρο ότι θα ξυπνήσει το σεξουαλικό μας ένστικτο, το οποίο θα θέλει εκτόνωση. Υπάρχει και ομοφυλοφιλία που μπορεί να είναι εν μέρει γονιδιακή και, φυσικά, υπάρχουν κι άλλες μορφές, που μπορεί να δημιουργηθούν μέσα στην οικογένεια.
• Ο κεραυνοβόλος έρωτας κρατά από έναν μήνα ως ένα έτος. Όταν ακούτε άτομα να λένε στην αρχή της γνωριμίας τους με ένα άλλο πρόσωπο ότι «βρήκαν το άλλο τους μισό» καθώς και ότι «είσαι αυτό που περίμενα», να φεύγετε μακριά. Ο έρωτας είναι ό,τι καλύτερο μπορεί να μας συμβεί. Μας δίνει χαρά, ευτυχία, ενθουσιασμό και όρεξη για ζωή. Υπάρχουν δύο είδη έρωτα: οι ενήλικοι ή ώριμοι έρωτες, που σχετίζονται με την αγάπη, και οι παλινδρομικοί έρωτες, που καλύπτουν ναρκισσιστικές ανάγκες. Αυτοί είναι συχνά εντονότατοι, αισθανόμαστε απελπισία, νιώθουμε κτητικότητα απέναντι στον άλλον και πολλές φορές διακρινόμαστε για την επιθετικότητά μας. Όλα αυτά προκαλούνται από την αναπόφευκτη ματαίωση των παιδικών επιθυμιών σε μια ενήλικη σχέση. Δεν είναι τυχαίο ότι παθαίνουμε εμμονή. Αναρωτιούνται: «με σκέφτεται;», «θα με πάρει τηλέφωνο;», «με θέλει;». Σκέφτονται, δηλαδή, το αντικείμενο του έρωτά τους ως μια ψυχαναγκαστική εμμονή.
• Για παράδειγμα, το κύριο στοιχείο ενός ρομαντικού έρωτα είναι η εξιδανίκευση. Η αγάπη που προσφέρουμε αγγίζει το τέλειο. Δεν χρειάζεται να κάνουμε σεξ με τον άλλον. Όταν επέλθει η οικειότητα, ψυχική και σωματική, βρισκόμαστε στην αρχή του τέλους. Όλα γκρεμίζονται και βλέπουμε τον άλλον όπως είναι και εκεί έρχεται η απογοήτευση. Υπάρχει, βέβαια, και ο ομοιωματικός έρωτας, όταν βρίσκουμε κάποιον ή κάποια σαν εμάς, που είναι η καλύτερη μορφή και μπορεί να κρατήσει για μια ζωή. Όμως, ο τέλειος έρωτας δεν υπάρχει. Προβάλλουμε συνήθως τις δικές μας ανάγκες μέσα από την υποτιθέμενη αγάπη του άλλου.
• Αγάπη είναι να μην περιμένεις να πάρεις αλλά να θες να δώσεις, όπως συμβαίνει με τη σωστή μητέρα που δίνει τα πάντα στο παιδί, χωρίς αντάλλαγμα. Αγάπη, φυσικά, σημαίνει νοιάζομαι για κάποιον πέρα από τον ίδιο μου τον εαυτό. Σημαίνει αφοσίωση, ενδιαφέρον, δημιουργείς έναν δεσμό, είτε φιλικό είτε συντροφικό. Στην αγάπη, όταν εναρμονίζεις το σεξ με τις συναισθηματικές ανάγκες μπορείς να βρεις μια μόνιμη ευτυχία, γιατί θα έχεις καταφέρει να έχεις κάποιον που υπάρχει για σένα.
• Ο θάνατος με απασχολεί από την ημέρα που γεννήθηκα. Αυτό που με τρομάζει είναι η ανυπαρξία. Αλλά, μεγαλώνοντας, μαθαίνεις να συμβιβάζεσαι με το φυσικό τέλος. Δεν πιστεύω στον Θεό, αλλά είμαι θρησκευτικός άνθρωπος, με την έννοια ότι συνεχώς αναζητώ την προέλευση του κόσμου, όπως και απαντήσεις στα υπαρξιακά ερωτήματα του ανθρώπου. Ζούμε, πλέον, στην εποχή των παράλληλων συμπάντων. Άρα, πώς μπορώ να πιστέψω ότι υπάρχει Θεός με τόσες θρησκείες; Μακάρι να υπήρχε!
• Φοβάμαι το αιφνίδιο, το απρόβλεπτο και το αναπάντεχο. Πριν από λίγες μέρες έπαθα πνευμονία και γνώρισα επακριβώς τι σημαίνει η ασθένεια του σώματος, η αρρώστια. Φοβάμαι, όταν, ξαφνικά, όλα μπορεί να τελειώσουν και τίποτα δεν θα έχει σημασία. Όταν γερνάς, αντιλαμβάνεσαι πόσο γρήγορα περνά ο χρόνος. Μέσα μου, όμως, αισθάνομαι ακόμη είκοσι πέντε ετών. Αντιμετωπίζω ακόμα τη ζωή, το φαγητό και τη δημιουργία με τον ίδιο τρόπο, όπως τότε που ήμουν νέος. Μόνο οι κοινωνικές συνθήκες και το σώμα μας αλλάζουν.
• Η γυναίκα μου Αθηνά είναι η μακρόχρονη σύντροφός μου στις περιπέτειες του γάμου μας. Είμαστε εξήντα χρόνια μαζί κι έχουμε ζήσει στιγμές αγάπης, τρυφερότητας, πάθους, αλλά και θυμού, απογοήτευσης, μίσους. Υπάρχουν μέρες που δεν μπορώ να είμαι μαζί της και θέλω να χωρίσουμε, αλλά και άλλες τόσες που δεν μπορώ να ζήσω χωρίς αυτήν. Έχουμε αποκτήσει μια κόρη, η οποία με βοήθησε πολύ σημαντικά στην εκπαίδευση μου ως πατέρα, και έναν υπέροχο εγγονό.
• Η ζωή μας είναι δύο ειδών: η συνειδητή και η ασυνείδητη. Είναι σύντομη, μία και μοναδική. Ευτυχία δεν υπάρχει, παρά μόνο στιγμές ευδαιμονίας. Καλό, λοιπόν, θα ήταν οι άνθρωποι να στρέφονται στις πραγματικές αιτίες της δυστυχίας τους. Είναι πρώτιστο να ξέρουμε τι συμβαίνει μέσα μας. Να έχουμε το γνώθι σαυτόν αλλά και να ακολουθούμε το γνωμικό που λέει «βίος μη γνωτός, ου βιωτός», δηλαδή είναι σαν να μη ζεις αν δεν καταλαβαίνεις τον εαυτό σου και τον κόσμο γύρω σου. Γι' αυτό και η ζωή με έχει διδάξει ότι αν δεν αγαπήσεις τον ίδιο σου τον εαυτό, δεν πρόκειται ποτέ να αγαπήσεις τους άλλους γύρω σου.
ΔΕΙΤΕ: Ματθαίος Γιωσαφάτ η οικογένεια σε κρίση: το παραδοσιακό μοντέλο της οικογένειας αλλάζει
Μια αλησμόνητη εμπειρία με τον Ματθαίο Ιωσαφάτ.
Τον ΜΑΤΘΑΙΟ ΙΩΣΑΦΑΤ τον γνώρισα σε ένα Συνέδριο της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας το 1980. Ήταν η εποχή που μόλις είχα έρθει από τις ΗΠΑ. γεμάτος ενθουσιασμό και διάθεση για συνεργασία και προσφορά. Οφείλω να ομολογήσω ότι το Συνέδριο με απογοήτευσε. Τόσο από τα λεγόμενα και το συμβιβασμένο ύφος του όλου Συνεδρίου όσο και από το προεδρείο που συντόνιζε τις παρουσιάσεις.
Με ενόχλησε ιδιαίτερα τα όσα είπαν για την υποταγή των Ρώσων Ψυχιάτρων στο Σοβιετικό Κατεστημένο. Ιδιαίτερα για το κλείσιμο σε στρατόπεδα εργασίας στη Σιβηρία όσων διαφωνούσαν με το καθεστώς.
Αυτή η έλλειψη αντικειμενικότητας από όλους τους παρευρισκομένους ήταν κάτι που ερέθιζε το αίσθημα της δικαιοσύνης μέσα μου. Γι’ αυτό και ζήτησα να μιλήσω σε μια προσπάθειά μου να ξεπεράσουν οι συνάδελφοι ψυχαναλυτές τη συμβατικότητα και την έλλειψη ισορροπίας που υπήρχε διάχυτη στην ατμόσφαιρα.
Θυμάμαι ότι είπα κάτι σαν τα παρακάτω:
Αγαπητοί συνάδελφοι πολύ σωστά όσα είπατε για τους Ρώσους ψυχιάτρους, και την υποταγή τους στο κομμουνιστικό σύστημα, όμως δεν άκουσα κουβέντα για τη στάση των ψυχιάτρων στις δικτατορίες που επέβαλαν οι δήθεν δημοκρατικές Ηνωμένες Πολιτείες στην Νότια Αμερική, στη Χιλή, Γουατεμάλα, Παραγουάη ακόμη και στην Ελλάδα επί δικτατορίας Παπαδόπουλου. Ποια ήταν η στάση που κράτησαν κι δώ στην Ελλάδα οι Ψυχαναλυτές και οι Ψυχίατροι επί Χούντας;
Επακολούθησε μια αμήχανη σιωπή.
Θυμάμαι ότι ο αργότερα καθηγητής της Παιδοψυχιατρικής στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Γιάννης Τσιάντης, προσπάθησε να μπαλώσει την κατάσταση. Κάτι μουρμούρισε δεν έχω ανάμνηση του τι δικαιολογίες είπε.
Φυσικά δεν με ικανοποίησε η αντίδραση των Ψυχαναλυτών. Φαίνονταν συμβιβασμένοι με το αστικό σύστημα, αποδεχόμενοι ένα εξίσου διεστραμμένο κατεστημένο. Η στάση των συναδέλφων στο καίριο πρόβλημα-ερώτημα που έθεσα έδειχνε καθαρά το «μη μου τους κύκλους τάραττε Ευαγγελάτε. Καλά τα περνάμε με το ψυχαναλυτικό μας κρεβάτι και τους πλούσιους αναλυόμενους πελάτες μας του Κολωνακίου».
Από τότε είχα μια αντιπάθεια με τις προτάσεις που μου έγιναν να ασκήσω την ψυχανάλυση στην περιοχή του Κολωνακίου. Είχα μάλιστα την πρόταση να αναλάβω το γραφείο ενός Ψυχιάτρου Νευρολόγου που επρόκειτο να συνταξιοδοτηθεί τότε. Το επισκέφθηκα, μου άρεσε ήταν σε πολύ κεντρικό δρόμο αλλά το αρνήθηκα. Λίγο αργότερα έμαθα ότι ο συνάδελφος μετά τη συνταξιοδότησή του αυτοκτόνησε.
Υπόψη ότι στο τρίτο Παγκόσμιο Συνέδριο Ψυχιατρικής στη Βιέννη δεν δέχθηκε το προεδρείο υπό τον Δόκτορα Tissaut τη συμμετοχή των Ρώσων Ψυχίατρων για τον παραπάνω λόγο. Την μη αντίδραση στην εξορία των Γκουλάγκ των διαφωνούντων τους οποίους ο δικτάτορας Μπρέζνιεφ τους θεωρούσε τρελούς αφού διαφωνούσαν στη Δικτατορία του Προλεταριάτου όπως ο Αλεξάντρ Σολζενίτσιν. Εννοείται πως αυτή ήταν η πρώτη και η τελευταία συμμετοχή μου στο μουδιασμένο εκείνο και τελείως ρασιοναλιστικό κι ελάχιστα ενσυναισθητικό ψυχαναλυτικό Συνέδριο.
Γεώργιος Ευαγγελάτος Ψυχαναλυτής και Ψυχίατρος,
μέλος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας και της
American Academy of Psychoanalysis, evaggelatos.com
by Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr
Περισσότερα θέματα: Ματθαίος Γιωσαφάτ
Βιντεο αφιέρωμα με Συνεντεύξεις / Διαλέξεις
Ματθαίος Γιωσαφάτ: Η πανδημία κλονίζει και τις σχέσεις και αγάπη κρατάει μακριά τον φόβο του θανάτου (video) «Η αγάπη κρατάει μακριά τον φόβο του θανάτου». Η πανδημία κλονίζει και τις σχέσεις. Ο κορυφαίος ψυχίατρος – ψυχοθεραπευτής Ματθαίος Γιωσαφάτ μιλάει στην «Κ» για τους τρόπους να αντιμετωπίσουμε το τοξικό συναίσθημα του φόβου. 25.11.2020. Βλ. Δείτε τα βίντεο με τις ομιλίες ►►►►►►►
Στα άκρα | Ματθαίος Γιωσαφάτ | 04/03/18 | ΕΡΤ
Καλεσμένος είναι ο ψυχίατρος Ματθαίος Γιωσαφάτ.
«Ο γάμος αναμοχλεύει τις συγκρούσεις που έχουμε
μέσα μας» υποστηρίζει ο κ. Γιωσαφάτ και το ερώτημα
είναι: «Να παντρευτεί κάνεις ή να μην παντρευτεί;».
24 Απρ 2021 ο Ματθαίος Γιωσαφατ σε συνέντευξη
στο ραδιόφωνο του Alpha 9.89 και στην εκπομπή
«Σαββατοκύριακο» στην Έλλη Σπυροπούλου.
Γιωσαφάτ και Φιλόθεος Φάρος 2018: «Ο άνθρωπος ψάχνει για την απόλυτη ευτυχία». Ένα ακόμα σπάνιο βίντεο που αξίζει να παρακολουθήσει κανείς είναι η από κοινού συνέντευξη και ομιλία των κ.κ. Ματθαίου Γιωσαφάτ και Φιλόθεου Φάρου στα πλαίσια συζητήσεων στο οικονομικό φόρουμ των Δελφών, με κύριο θέμα «Ο άνθρωπος ψάχνει για την απόλυτη ευτυχία».
Father Filotheos Faros with Matthew Josafat | Delphi Economic Forum 2018: Για τη κατανόηση όσων λέχθηκαν στο βίντεο απαιτεί πνευματικό υπόβαθρο και το πνευματικό υπόβαθρο, μαθητεία ζωής. Σε μια κοινωνία ανώριμη, καταναλωτική, ανθρώπων και πραγμάτων. Δεν ρισκάρουν οι νέοι και οι μεγαλύτεροι σήμερα για το καλύτερο έχουν βαλτώσει σε μια ήσυχη απελπισία βρίσκονται σε μέθη, σε πλάνη. Το κακό ειναι εύκολο και το καλο δύσκολο. Δείτε τα δείγματα μας σήμερα για να καταλάβετε πως θα είναι και οι επόμενες γενιές.
κ.κ. Ματθαίου Γιωσαφάτ και Φιλόθεου Φάρου:
«Ο άνθρωπος ψάχνει για την απόλυτη ευτυχία».
19 Δεκ 2015 Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ και ο π. Φιλόθεος Φάρος
συζητούν για το βιβλίο «8 ΛΥΣΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ για να μπει τέλος
στο BULLYING». Στρατηγικές για γονείς και σχολεία της
Signe Whitson. Την συζήτηση διευθύνει η ΒΙΚΥ ΦΛΕΣΣΑ
συζητούν για το βιβλίο «8 ΛΥΣΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ για να μπει τέλος
στο BULLYING». Στρατηγικές για γονείς και σχολεία της
Signe Whitson. Την συζήτηση διευθύνει η ΒΙΚΥ ΦΛΕΣΣΑ
zougla.gr (2015) ο ψυχίατρος Μ. Γιωσαφάτ είχε μιλήσει για τον γάμο: Ο γνωστός Ψυχίατρος – Ψυχαναλυτής – Ψυχοθεραπευτής Ιδρυτής Ελληνικής Εταιρείας Αναλυτικής Ομαδικής και Οικογενειακής Ψυχοθεραπείας, Ματθαίος Γιωσαφάτ στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο zougla.gr (2015), ανέλυσε το… αιώνιο ερώτημα:
Να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί; «Οι πολύ καλοί γάμοι υπολογίζονται στο… 5%, στην εποχή μας ενώ στο διαζύγιο φτάνουν το ένα από τα δύο ζευγάρια που παντρεύονται», εξηγεί, αναλύοντας τους λόγους στους οποίους οφείλονται αυτές οι… θλιβερές στατιστικές.
Η σχέση μας με τους γονείς μας από τα πρώιμα έτη της ζωής μας καθορίζουν τη συμπεριφορά μας απέναντι στο αντίθετο φύλο… για πάντα; Μπορούμε να απαλλαγούμε από τα αρχικά μοτίβα; Ποιος είναι ο ρόλος της ψυχανάλυσης;
Γιατί οι άνδρες δεν ανέχονται την απιστία –αν και την διαπράττουν πιο συχνά- σε αντίθεση με τις γυναίκες; Τι συνέπειες έχει η καταπίεση των ενστίκτων μας και των πιο… μύχιων σκέψεών μας; Γιατί οι γυναίκες προτιμούν τον… πόνο;
Καθημερινά ερωτήματα που αφορούν στις σχέσεις και στη σεξουαλική συμπεριφορά απαντώνται από τον κορυφαίο ψυχίατρο.
Περισσότερα: Κορωνοϊός, Ψυχοθεραπευτικά
Παρουσίαση του νέου βιβλίου του Ματθαίου Γιωσαφάτ
«Να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί»
στις 28/11/2014 στη στοά του βιβλίου. Ομιλητές:
Δημήτρης Ρήγας, Αθηνά Χατζούλη.
Την εκδήλωση συντόνισε η Βίκυ Φλέσσα.
2012 Μάθημα ζωής από τον Ψυχαναλυτή κ. Μ. Γιωσαφάτ: Ο διακεκριμένος ψυχαναλυτής Ματθαίος Γιωσαφάτ μιλά για την κρίση σαν ευκαιρία να επιστρέψουμε στην ομαδικότητα, τις ερωτικές σχέσεις, τη δύσκολη ελληνική οικογένεια και την ανάγκη ύπαρξης «Μαθημάτων ζωής» στα σχολεία. Life lessons from a psychoanalyst: Matheos Yosafat at TEDxAthens
Ο ψυχίατρος, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας
Ομαδικής Ανάλυσης και Οικογενειακής θεραπείας
Ματθαίος Γιωσαφάτ, ήρθε ξανά ΣΤΑ ΑΚΡΑ και
συζήτησε περί ψυχής, παιδικής ηλικίας,
θανάτου και έρωτα τον Ιούνιο του 2009.
και σχολιάζει τις ανθρώπινες σχέσεις (και κυρίως αυτήν
με τον εαυτό μας) και τα καθημερινά προβλήματα
από το Α έως το Ω το Νοέμβριος του 2008.
Τα πάντα για τον έρωτα, το σεξ και τις ανθρώπινες σχέσεις
Το 2019, ο Ματθαίος Γιωσαφάτ είχε μιλήσει στον Δημήτρη Δανίκα. Η συνέντευξη αυτή ήταν αποτέλεσμα μακράς και επίπονης προσπάθειας από τον δημοσιογράφο του Πρώτου Θέματος, αφού ο δάσκαλος ήταν δύσκολα προσεγγίσιμος, ή καλύτερα απρόσιτος. Μια συνέντευξη γεμάτη με σκέψεις, ιδέες, λύσεις και απόσταγμα ζωής, μελέτης, ψυχανάλυσης, αποτέλεσμα χιλιάδων ωρών συζητήσεων με αμέτρητους ανθρώπους.
Η συνέντευξη
Βάλαμε στο ντιβάνι τον δάσκαλο της ψυχανάλυσης: εκμυστηρεύτηκε ότι οι περισσότεροι πελάτες του θέλουν να λύσουν προβλήματα σεξουαλικής φύσης, ανέλυσε το Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα των Ελλήνων, μίλησε έξω απ’ τα δόντια για τους πολιτικούς και επιβεβαίωσε ότι «όλα αρχίζουν από το σεξ». Στον προθάλαμο είδαμε βαριά ονόματα της οικονομικής ελίτ να περιμένουν και μάθαμε ότι πολλοί πολιτικοί είναι πελάτες του!
Απέναντί μου μια παχουλή δερμάτινη πολυθρόνα. Έμπαινες και χανόσουν στην αγκαλιά της. Δίπλα της, το κλασικό ντιβάνι της ψυχανάλυσης. Πίσω μου, ένα τυπικό γραφείο. Ξαφνικά είδα να περιμένουν στην ουρά αμέτρητα ονόματα της οικονομικής αφρόκρεμας. Ανάμεσά τους και πασίγνωστοι πολιτικοί. «Και υπουργοί; Και υπουργοί», μου είπε. Είδα να βαράει το τηλέφωνο ασταμάτητα. Άκουσα ταραγμένες φωνές να εκλιπαρούν για μία επίσκεψη. Τον άκουσα να λέει: «Δυστυχώς είμαι γεμάτος, προσπαθήστε μια άλλη φορά». Και τότε επανήλθε στη σκέψη μου μια παλιά τοποθέτησή του.
Σχετικά με τον «χαζοχαρούμενο» Αλέξη Τσίπρα. «Γελάει συνέχεια, είτε είναι κηδεία είτε γάμος», είχε πει ο Ματθαίος Γιωσαφάτ (με «ω» φυσικά). Μια τοποθέτηση που προκάλεσε μύριες αντιδράσεις. Με αρκετή σάλτσα από σαρκασμό, ειρωνεία και χλεύη. Μα έτσι δεν είναι, συντρόφια; Αφού διαρκώς τον πιάνουν τα γέλια. Σαν να του καθαρίζουν αυγά. Ο Γιωσαφάτ φταίει που διαπίστωσε το αυτονόητο;
Και μια δεύτερη τοποθέτησή του ξεσήκωσε το σύμπαν: «Ο Μακρόν αισθάνεται ασφαλής με την Μπριζίτ επειδή αυτή τον μεγάλωσε. Από τα 15 του τον είχε υπό την προστασία της και τον στηρίζει ακόμα. Είναι δημιούργημά της. Καλό είναι αυτό για τη Γαλλία και την Ευρώπη». Πώς μπορεί ο Ανατολίτης Ελληνάρας να συμβιβαστεί με την ιδέα ερωτικής συνύπαρξης ενός σαραντάρη με μια 60φεύγα; Ο μεγάλος με μικρή, ναι. Η μεγάλη με μικρό, ποτέ! Βρε ουστ απ’ εδώ!
Επί δύο χρόνια να προσπαθώ μια συνάντηση μαζί του. Με τον δάσκαλο της ψυχανάλυσης. Τον συγγραφέα πολλών σπουδαίων πονημάτων. Όπως «Μεγαλώνοντας μέσα στην ελληνική οικογένεια». Καθώς και το δίλημμα «Να παντρευτεί κανείς ή να μην παντρευτεί». Με τόσες, αλλεπάλληλες εκδόσεις. Άλλοτε σήκωνε το τηλέφωνο με μια κοφτή απάντηση: «Τώρα δεν μπορώ». Άλλοτε δεν απαντούσε. Και φτου κι απ’ την αρχή. Ούτε η Αντζελίνα Τζολί να ήταν. Τέλος πάντων.
«Είστε τυχερός, σας δίνω συνέντευξη χωρίς αμοιβή»
«Τουλάχιστον πέντε δημοσιογράφοι καθημερινά μου ζητούν συνέντευξη. Αν απαντούσα σε όλους αυτούς, δεν θα προλάβαινα να δω τους ασθενείς μου».
- Επομένως είμαι τυχερός (στο μυαλό μου ήρθε η εικόνα να διώχνει δημοσιογράφους του «Spiegel»).
«Φυσικά είστε τυχερός».
- Επειδή με δεχτήκατε;
«Όχι μόνο, αλλά επειδή δεν θα με πληρώσετε γι’ αυτή τη συνέντευξη».
- Σας πληρώνουν;
«Φυσικά. Όπως με πληρώνουν και για τις διαλέξεις που δίνω. Όπως με πληρώνουν οι μαθητές μου στα εκπαιδευτικά γκρουπ που έχω. Στους Δελφούς είχα εισπράξει για την ομιλία μου 3.000 ευρώ».
Αιφνιδιάστηκα. Μετά το ξανασκέφτηκα. Αφού με θέλουν πάει να πει ότι οι απόψεις μου πουλάνε. Επομένως κερδίζουν. Αφού κερδίζουν πρέπει να πληρώνουν. Έχει μια λογική.
Το ύφος του υπογείως σαρκαστικό. Το βλέμμα του μπιρμπιλωτό. Οι λέξεις κατρακυλούσαν αβίαστα και κρυστάλλινα από το στόμα του. Τα λόγια του απλά. Να τα καταλαβαίνει και ο τελευταίος εξώστης. Με ρεαλισμό. Μερικές φορές με ωμό ρεαλισμό. Με διαζύγιο από υποκρισία, σοβαροφάνεια, καθωσπρεπισμό.
- Έχω διαβάσει ότι τα πρώτα γράμματα τα μάθατε στο Βουνό, όταν ο πατέρας σας ήταν αντάρτης του ΕΛΑΣ.
«Έτσι είναι, εκεί έμαθα τα πρώτα μου γράμματα».
- Οι δικοί σας απέφυγαν τα κρεματόρια των ναζί;
«Ευτυχώς τα απέφυγαν. Γλίτωσαν».
Πολιτισμός, μια φέτα λεπτή πάνω από το καζάνι της κόλασης
- Όλοι έχουμε ανάγκη από θεραπεία;
«Όλοι. Άνθρωποι που δεν καταλαβαίνουν τη ζωή τους είναι σαν να μην την έζησαν».
- Και τα αποτελέσματα της ψυχοθεραπείας;
«Όλες οι περιπτώσεις βελτιώθηκαν. Λίγο. Αρκετές πολύ. Σε μερικούς άλλαξε η ζωή τους. Μας βοηθάει να καταλαβαίνουμε τον εαυτό μας συνειδητά. Πολλά από τα συναισθήματά μας δεν τα καταλαβαίνουμε. Λειτουργούν στο ασυνείδητο».
- Ο Νίτσε έλεγε ότι ο πολιτισμός είναι μια λεπτή επιφάνεια που καλύπτει το καζάνι της κόλασης από κάτω.
«Έτσι είναι. Αν και ο Νίτσε ήταν λίγο τρελούτσικος και προς το τέλος της ζωής του αποτρελάθηκε εντελώς. Το ασυνείδητο έχει να κάνει με την παιδική μας ηλικία».
- Και οι serial killers;
«Και αυτοί κάτι είχαν τότε στην παιδική τους ηλικία. Δύο είναι τα πανίσχυρα ένστικτα. Της επιβίωσης και της σεξουαλικότητας. Το ένστικτο της επιβίωσης στηρίζει την επιθετικότητα. Όπως γίνεται με τις μεγάλες δυνάμεις που καταληστεύουν τις μικρές. Όπως συνέβη με την αποικιοκρατία. Όπως έκαναν οι Αρχαίοι Έλληνες».
- Και πώς εξηγείται η κτηνωδία του ναζισμού;
«Γερμανοί και Ιάπωνες ανατράφηκαν με την ιδέα της απόλυτης υπακοής στον αρχηγό της αγέλης. Ό,τι πει ο αρχηγός. Έτσι φεύγει η προσωπική ευθύνη και πάει στον αρχηγό. Όταν ο Θουκυδίδης πήγε στη Μήλο κατ’ εντολή του Περικλή, οι Αθηναίοι ήθελαν τριακόσιες γυναίκες και άλλα τόσα παιδιά. Οι Μηλίσιοι αρνήθηκαν και οι Αθηναίοι τους κατέσφαξαν».
Όλα αρχίζουν από το σεξ
- Και το ένστικτο της σεξουαλικότητας;
«Απ’ αυτό βγάζω το ψωμί μου. Κάθε μέρα βλέπω δυο-τρία ζευγάρια με παρόμοια προβλήματα. Ο άντρας αγαπάει τη γυναίκα του, αλλά παραλλήλως έχει δυο-τρεις άλλες. Τώρα το ίδιο συμβαίνει και με τις γυναίκες. Το σεξ είναι βιολογική ανάγκη. Όπως με τα ζώα. Διαρκώς θέλουμε να κάνουμε έρωτα. Ιδιαίτερα οι άντρες. Στην αρχή ο άντρας πουλάει αγάπες και λουλούδια μέχρι να την καταφέρει. Η γυναίκα διαθέτει λιγότερη σεξουαλικότητα. Γι’ αυτό τα αγόρια αυνανίζονται περισσότερο από τα κορίτσια. Ακόμα και δυο-τρεις φορές την ημέρα».
- Και το συναίσθημα;
«Το συναίσθημα είναι απότοκο της σεξουαλικότητας. Ο πιο ισχυρός στην αγέλη κατέχει την αγέλη των γυναικών. Αυτή η κατάκτηση είναι μια μορφή αθανασίας. Η αναστολή του σεξ δημιουργεί άλλους δεσμούς. Αν για παράδειγμα δεν μπορώ να πηδήξω την... (σ.σ.: μου ανέφερε το όνομα της κοινής μας φίλης), τότε θα συνάψω μαζί της σχέση φιλίας».
- Και πώς αναπτύσσονται τα αισθήματα;
«Όταν αναγκάζεσαι να λες “σ’ αγαπώ, τρέφω αισθήματα για σένα”. Παραμύθια. Όλα αρχίζουν από το σεξ. Με τη σεξουαλική επιθυμία αρχίζει και η αναστολή αυτής της επιθυμίας. Γι’ αυτό τα παιδιά θέλουν να κάνουν σεξ. Όμως αν προσπαθήσει ο μικρός αδερφός να πηδήξει την αδερφή του, τότε ο πατριάρχης της οικογένειας, ο πατέρας του, θα τον χτυπήσει, μπορεί και να τον σκοτώσει. Αυτός ο φόβος λειτουργεί ανασταλτικά για την ολοκλήρωση της πράξης. Από τον φόβο του πατριάρχη. Όταν έρχεται μια νέα αγέλη να επιτεθεί, τότε φεύγουν και πάνε να βρουν γυναίκες αλλού».
Όλα τα κορίτσια θέλουν τον μπαμπά τους και τα αγόρια τη μαμά τους
- Περίπου όλα αυτά παραπέμπουν στο Οιδιπόδειο.
«Φυσικά. Όλα τα κορίτσια θέλουν τον μπαμπά τους. Όλα τα αγόρια επιθυμούν τη μαμά τους. Όταν από τον φόβο του πατριάρχη αναγκάζονται να ψάξουν αλλού, αυτό λέγεται “εξωγαμία”. Αντί να πάμε με τον μπαμπά μας και τη μαμά μας, στα δεκαπέντε χρόνια, στρεφόμαστε και ψάχνουμε αλλού. Η “ενδογαμία” βρομάει μπαρούτι. Αν επιχειρήσω να πηδήξω τη μητέρα μου, θα με σκοτώσει ο πατέρας μου».
- Δηλαδή ο φόβος μάς περιορίζει και μας εκπολιτίζει.
«Ακριβώς. Από εκεί προέρχεται η “πατροκτονία”. Όπως στον Οιδίποδα. Για να κοιμηθείς με τη μητέρα σου, πρέπει πρώτα να σκοτώσεις τον πατέρα σου. Τέτοια περιστατικά τα συναντάω στις θεραπείες που κάνω. Το 90% των ανδρών πάνε και με άλλες γυναίκες. Και το 70% των γυναικών».
ΔΕΙΤΕ: Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή σε ιστορική, πολιτική, κοινωνική ανάλυση και θεατρικές παραστάσεις (video)
- Και οι άλλοι; Το 10% των ανδρών και το 30% των γυναικών;
«Αυτοί υποφέρουν. Κάπως έτσι αναπτύσσεται η πορνεία. Είναι πιο εύκολο να κάνεις σεξ με μια πόρνη. Πηγαίνουν με την πόρνη, πληρώνουν, φεύγουν. Όταν στα εφηβικά μου χρόνια πηγαίναμε στον Βόλο, το πρώτο πράγμα που κάναμε ήταν να πάμε σε ένα μπουρδέλο όλοι μαζί».
- Και αν δεν μπορείς να κάνεις σεξ με μια πόρνη;
«Πρόβλημα. Όπως πρόβλημα είναι η πρόωρη εκσπερμάτωση».
Ο γάμος πνίγει τη σεξουαλικότητα
- Κι αν αγαπάς μια γυναίκα αλλά επιθυμείς να πας και με πολλές άλλες;
«Είναι φυσιολογικό. Τρία είναι τα στάδια μιας σχέσης. Πρώτα το σεξ, έπειτα ο έρωτας και τέλος η αγάπη. Η αγάπη είναι το υπέρτατο συναίσθημα. Η αγάπη ξεκινάει από την ευγνωμοσύνη. Όλα όμως αρχίζουν από το σεξ. Πρώτα κοιτάω το κορμί μιας κοπέλας. Μετά τα μάτια και το πρόσωπό της. Προκειμένου να μη φάω χυλόπιτα, αρχίζω να έχω αισθήματα, να εξιδανικεύω. Γι’ αυτό διαρκεί λίγο ο έρωτας. Μετά η αγάπη. Αν σε ένα ζευγάρι συμβαίνουν και τα τρία -σεξ, έρωτας, αγάπη-, μιλάμε για την ιδανική σχέση».
- Πόσες είναι αυτές οι ιδανικές περιπτώσεις;
«Περίπου 10%-15%».
- Και το υπόλοιπο 85%;
«Το μισό απ’ αυτό καταλήγει στον χωρισμό. Το υπόλοιπο 35% αποτελείται από ανθρώπους που υποφέρουν μέσα σε μια τέτοια σχέση. Γι’ αυτό έρχονται εδώ. Υποφέρουν και μαλώνουν. Μερικοί εξ αυτών διατηρούν παράλληλες σχέσεις. Να σας το πω διαφορετικά. Μια καρέκλα με δύο πόδια δεν μπορεί να σταθεί όρθια. Αν όμως τοποθετήσεις ένα τρίτο πόδι, μπορεί να σταθεί και να ισορροπήσει. Βρίσκεις μια δεύτερη γυναίκα που σου προσφέρει αυτό που δεν μπορεί η άλλη. Έτσι δημιουργούνται όλα τα δράματα. Όλα αυτά τα τρίγωνα έχουν εμπνεύσει και εμπνέουν λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφο. Ξέρετε τώρα εσείς λόγω δουλειάς».
- Και η γυναίκα;
«Το ίδιο συμβαίνει και με τη γυναίκα. Και αυτή λειτουργεί σε παράλληλη σχέση. Αφού έρχονται και μου λένε ότι με τον σύζυγο ζήτημα είναι αν έρχονται σε σωματική επαφή μία φορά τον χρόνο».
- Κι εσείς τι ακριβώς προτείνετε;
«Ή να κόψετε το σεξ ή συνεχίστε με την παράλληλη σχέση. Υπάρχει και τρίτη λύση. Να χωρίσετε. Εκείνες, συνήθως, μου λένε “αποκλείεται, είμαι 50 ετών”. Τότε εγώ λέω “να μείνετε με τον άντρα σας”. Αφήστε που στις περισσότερες περιπτώσεις αναφέρονται και στο πρόβλημα των παιδιών. Όλοι οι γάμοι γεμάτοι τριγμούς».
- Από την απώλεια της σεξουαλικότητας προκαλούνται οι τριγμοί;
«Όταν η γυναίκα είναι η γκόμενά σου έξω από το σπίτι, τότε λειτουργεί το σεξουαλικό ένστικτο. Μέσα στον γάμο πνίγεται η σεξουαλική επιθυμία. Όμως το μπούτι μιας γυναίκας είναι πάντα μπούτι. Τι θέλω να είναι; Από χρυσάφι; Το να επιθυμεί ένας άντρας κι άλλες γυναίκες είναι φυσιολογικό. Μερικοί το αποφεύγουν από φόβο. Μερικοί επειδή δεν μπορούν να βρουν άλλες γυναίκες».
«Το “εγώ” αποφασίζει πόσα θα κλέψεις από την Εφορία»
- Η διασημότητα, λένε, λειτουργεί ως αφροδισιακό για τις γυναίκες.
«Η διασημότητα παραπέμπει στον μπαμπά. Θυμίζει τον μπαμπά στα κορίτσια. Όταν η κόρη μου ήταν μικρή, γύρω στα πέντε, με θεωρούσε διάσημο. Με έβλεπε ψηλό, έξυπνο και όμορφο. Τα αγόρια πιστεύουν πως η μαμά τους είναι η καλύτερη και η πιο όμορφη. Οι γυναίκες που γοητεύονται από τους διάσημους το κάνουν επειδή θέλουν έναν άντρα έξυπνο με αρκετά χρήματα. Ασυνείδητα αυτό γίνεται για την προστασία των παιδιών τους. Αυτός ο άντρας είναι ο προστάτης τους. Άλλωστε να μην ξεχνάμε ότι προορισμός κάθε γυναίκας είναι να κάνει παιδιά».
- Και η προσωπικότητά μας, ο χαρακτήρας μας;
«Εν μέρει από τα γονίδιά μας, εν μέρει από την οικογένεια. Οι σχέσεις μας καθορίζονται από τον χαρακτήρα μας. Όσοι δεν πήραν από μικροί αγάπη, είναι εξαρτημένοι. Οι άλλοι είναι οι συμπληρωματικοί και οι αντιθετικοί. Οι αντιθετικοί είναι πιο συχνές υποθέσεις. Δηλαδή κάνω σχέση με κάποιον που είναι πιο δυνατός από εμένα, αλλά δεν μιλάει. Οι συμπληρωματικοί συνάπτουν σχέσεις με ανθρώπους που “με συμπληρώνουν”. Οι αντιθετικοί με το αντίθετό τους».
- Να μιλήσουμε για τους πολιτικούς;
«Όχι, το αποφεύγω. Όταν μια φορά είχα τοποθετηθεί με στήσανε στα δυο μέτρα».
- Σας επισκέπτονται πολιτικοί;
«Πάρα πολλοί. Και σημαντικοί. Και υπουργοί. Φυσικά μην περιμένετε να σας πω ονόματα».
- Φυσικά. Ο πολιτικός, λένε, έχει φουσκωμένο υπερεγώ.
«Πρόκειται για παρεξήγηση. Το προ-εγώ είναι το ένστικτο. Ας πούμε, βλέπω μια γυναίκα και αμέσως θέλω να τη βουτήξω. Θέλω να κλέψω. Θέλω να λεηλατήσω. Όπως συμβαίνει με τις μεγάλες δυνάμεις και τις μικρές. Το υπερεγώ είναι η συνείδηση. Δεν πρέπει να το κάνεις αυτό. Το υπερεγώ καθοδηγείται από τις αρχές μας. Από τους φόβους και τους νομικούς περιορισμούς. Ένα μεγάλο κομμάτι του υπερεγώ στηρίζεται στον φόβο. Βλέπω μια γυναίκα και μου έρχεται να τη βιάσω. Τότε βγαίνει το υπερεγώ και με φρενάρει. Κάθε μέρα συγκρούεται το προ-εγώ με το υπερεγώ. Σε ρόλο διαιτητή λειτουργεί το “εγώ”. Η τελική απόφαση λαμβάνεται από το “εγώ”. Το “εγώ” αποφασίζει πόσα θα κλέψεις από την Εφορία».
- Και ο χαρακτήρας των πολιτικών;
«Κατά κανόνα είναι στερημένα άτομα. “Πόσα θα λαμβάνω από την Ευρωβουλή; Τριάντα χιλιάδες τον μήνα με τις επιτροπές και άλλες συνεδριάσεις”. Είναι άνθρωποι χωρίς ιδιαίτερα προσόντα. Αρκετοί εξ αυτών δεν έχουν ανοίξει ούτε μία φορά το στόμα τους στη Βουλή. Εύκολο χρήμα, εύκολη δύναμη. Είναι από τις “αρετές” του Νεοέλληνα. Όλοι είναι πρόεδροι. Έτσι και στην Ομόνοια πεις “κύριε Πρόεδρε” οι μισοί θα γυρίσουν το κεφάλι τους. Υπάρχει πολιτικός που να είναι έντιμος;».
- Φαντάζομαι, ποια θα είναι η γνώμη σας για την Ελλάδα
«Η Ελλάδα είναι ημιανάπτυκτη χώρα. Δεν έχουμε κράτος. Εκείνο που μετράει είναι οι γνωριμίες. Εγώ έγινα καθηγητής στην Αγγλία όταν ήμουν 35 ετών. Χωρίς γνωριμίες. Εδώ αν, φέρ’ ειπείν, είσαι γνωστός του Τσίπρα έκανες καριέρα. Αν είσαι του Φούφουτου οι πόρτες είναι κλειστές. Κάπως έτσι βρέθηκα στην Αθήνα. Εντελώς τυχαία κάποιος χαζοχαρούμενος φαντάρος έλεγε κορδωμένος πως μπορεί να με μετακινήσει στην Αθήνα. Ήταν γιος κάποιου Νάτσινα, του τότε αρχηγού της ΕΥΠ. Και πράγματι βρέθηκα από το πουθενά στο ΓΕΣ. Και όλοι μου έλεγαν “βρε, τι γλώσσα που έχεις, παιδάκι μου”, “τι μέσο έβαλες;” κ.λπ.».
Ερωτευμένος με όλες τις ασθενείς του
- Ερωτευτήκατε ποτέ ασθενή σας;
«Όλες. Με όλες ήμουν και είμαι ερωτευμένος. Σιγά-σιγά τις αγαπώ. Έτσι μπορώ να τις βοηθήσω. Ένας βαθμός έρωτα υπάρχει με όλες. Αλλά δεν κάνω τίποτα. Ποτέ! Ούτε το λέω».
Η ώρα έτρεχε. Τότε μου είπε. Το προσωπικό του παράδειγμα.
«Στο σχολείο πάντα πρώτος στα μαθήματα. Ήμουν ο κράχτης εκείνου του ιδιωτικού εκπαιδευτηρίου στα Ιωάννινα. Γι’ αυτό κατάφερα να κερδίσω υποτροφία. Έγραφα καλές εκθέσεις που τις διάβαζαν σε όλα τα παιδιά.
Ήμουν και σπουδαίος αθλητής στο μπάσκετ και στον στίβο. Και ξέρετε γιατί; Για να με θαυμάζουν τα κορίτσια. Αλλά τότε εκείνες τις εποχές στην επαρχία τα πράγματα ήταν δύσκολα. Τον πρώτο χρόνο τής έπιανες το χέρι, τον δεύτερο το πόδι. Και στον τρίτο έπρεπε να την παντρευτείς».
- Αφού είστε από τη Βόρεια Ελλάδα, ποια η γνώμη σας για τη Συμφωνία των Πρεσπών;
«Αν δεν το έκαναν αυτοί θα το έκαναν οι άλλοι. Μετά από αφόρητες πιέσεις των συμμάχων μας. Πρέπει να το κάνετε, αλλιώτικα θα σας σηκώσει και θα σας πάρει. Να σας πω την αλήθεια, η Συμφωνία των Πρεσπών με πείραξε λιγάκι.
Όσον αφορά στη γλώσσα και την ονομασία. Θυμάμαι ένα περιστατικό που μου συνέβη όταν σπούδαζα στην Αγγλία. Τότε τα είχα φτιάξει με κάποιο κορίτσι. Κάποια στιγμή με ρωτάει “από πού είσαι;». «Μα σου είπα, από Ελλάδα». Τότε εκείνη μου λέει: «Από ποια περιοχή;». «Από Μακεδονία». Εκείνη αρπάζεται και λέει: “Εγώ είμαι από Μακεδονία, όχι εσύ». Κάπως έτσι, για τον Μεγαλέξανδρο και το Μακεδονικό γίναμε μαλλιά κουβάρια».
Sophia-Ntrekou.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου