Ἡ πρώην οὐ τίκτουσα, στεῖρα εὐφράνθητι,
ἰδοὺ γὰρ συνέλαβες, Ἡλίου λύχνον σαφῶς,
φωτίζειν τὸν μέλλοντα, πᾶσαν τὴν οἰκουμένην,
ἀβλεψίαν νοσοῦσαν, χόρευε Ζαχαρία, ἐκβοῶν παρῥησίᾳ·
Προφήτης τοῦ Ὑψίστου ἐστίν, ὁ μέλλων τίκτεσθαι.
Ἀπολυτίκιο Σύλληψης Τιμίου Προδρόμου
Ο Άγιος Ιωάννης θα είναι ο Αρχάγγελος Ταξιάρχης
Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου
7[...]τί ἐξήλθετε εἰς τὴν ἔρημον θεάσασθαι; κάλαμον ὑπὸ ἀνέμου σαλευόμενον; 8 ἀλλὰ τί ἐξήλθετε ἰδεῖν; ἄνθρωπον ἐν μαλακοῖς ἱματίοις ἠμφιεσμένον; ἰδοὺ οἱ τὰ μαλακὰ φοροῦντες ἐν τοῖς οἴκοις τῶν βασιλέων εἰσίν. 9 ἀλλὰ τί ἐξήλθετε ἰδεῖν; προφήτην; ναὶ λέγω ὑμῖν, καὶ περισσότερον προφήτου. 10 οὗτος γάρ ἐστι περὶ οὗ γέγραπται· ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου. 11 ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων ᾿Ιωάννου τοῦ βαπτιστοῦ· (κατά Ματθαῖον κεφ.11, στ.7-11)
Δηλαδή:
Τι βγήκατε να δείτε στην έρημο; Kαλάμι που σαλεύει στον άνεμο; Αλλά τι βγήκατε τότε να δείτε; άνθρωπο ντυμένο με ρούχα πολυτελή; Εκείνοι που φορούν πολυτελή ρούχα, στα παλάτια των βασιλιάδων βρίσκονται. Αλλά τότε; τι βγήκατε να δείτε; Προφήτη; Σας λέω, Ναι! Είναι μάλιστα περισσότερο κι από προφήτης. Γιατί αυτός είναι εκείνος για τον οποίο γράφτηκε: Δες! Εγώ στέλνω τον αγγελιοφόρο μου πριν από εσένα. Και αυτός θα προετοιμάσει τον δρόμο που θα διαβείς. Σας βεβαιώνω ότι καμιά γυναίκα δεν κυοφόρησε ποιο σπουδαίο από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή.
Αχ, Ιωάννη! Τους απεκάλεσες «γεννήματα εχιδνών».
Δεν έπαψαν να είναι μέχρι σήμερα. Και το πιο τρομερό
είναι ότι προσκυνούν την εικόνα σου. Δεν κατάλαβαν
ότι μιλούσες γι' αυτούς; Ή θρασύτατα εμπαίζουν Θεό,
ανθρώπους και αγγέλους;
«...γεννήματα ἐχιδνων, τίς ὑπέδειξεν ὑμῖν φυγεῖν ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς; ποιήσατε οὖν καρπὸν ἄξιον τῆς μετανοίας, καὶ μὴ δόξητε λέγειν ἐν ἑαυτοῖς, πατέρα ἔχομεν τὸν ᾿Αβραάμ· λέγω γὰρ ὑμῖν ὅτι δύναται ὁ Θεὸς ἐκ τῶν λίθων τούτων ἐγεῖραι τέκνα τῷ ᾿Αβραάμ. ἤδη δὲ καὶ ἡ ἀξίνη πρὸς τὴν ρίζαν τῶν δένδρων κεῖται· πᾶν οὖν δένδρον μὴ ποιοῦν καρπὸν καλὸν ἐκκόπτεται καὶ εἰς πῦρ βάλλεται. ἐγὼ μὲν βαπτίζω ὑμᾶς ἐν ὕδατι εἰς μετάνοιαν· ὁ δὲ ὀπίσω μου ἐρχόμενος ἰσχυρότερός μου ἐστίν, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς τὰ ὑποδήματα βαστάσαι· αὐτὸς ὑμᾶς βαπτίσει ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ καὶ πυρί. οὗ τὸ πτύον ἐν τῇ χειρὶ αὐτοῦ καὶ διακαθαριεῖ τὴν ἅλωνα αὐτοῦ, καὶ συνάξει τὸν σῖτον αὐτοῦ εἰς τὴν ἀποθήκην, τὸ δὲ ἄχυρον κατακαύσει πυρὶ ἀσβέστῳ». (Ματθ 3:7-12)
.jpg "Ιωάννης ο Πρόδρομος, χείρ.Κωνσταντίνου Μπασογιάννη 1994(λεπτομέρεια)")
Οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων σου Ἰωάννη...!
Είσαι ο Μέγιστος Ήρως, η πιο δυνατή ψυχή
που γεννήθηκε ποτέ, Τίμιε Άγγελάνθρωπε...
Το "πτηνόν της ερήμου"
Ο ΑΓΙΟΣ ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ
Παντελής Β. Πάσχος
Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος στάθηκε πάντα μια θαυμαστή για τον κάθε πιστό μορφή αγίου, αλλά και μια τραγική προφητική φυσιογνωμία.
Η γέννηση του έγινε με τη χάρη του Θεού, κι η σύλληψη του ευαγγελίστηκε, όπως μας αναφέρει ο Ευαγγελιστής Λουκάς (α' 5-25), στον πατέρα του Ζαχαρία, μέσα στην εκκλησία, την ώρα που θύμιαζε.
Είπε εκεί ο Αρχάγγελος Γαβριήλ στο Ζαχαρία, πως η στείρα και μεγάλη πια στα χρόνια γυναίκα του Ελισάβετ, θα γεννήσει υἱόν: «καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰωάννην, καὶ ἔσται χαρὰ σοὶ καὶ ἀγαλλίασις καὶ πολλοὶ ἐπὶ τῇ γεννήσει αὐτοῦ χαρίσονται. Ἔσται γὰρ μέγας ἐνώπιον τοῦ Κυρίου». Κατὰ Λουκᾶν (α΄ στ.13,15)
Κι αλήθεψε ο λόγος τούτος του αγγέλου. Γεννήθηκε ο Πρόδρομος «ἐκ τῶν στειρωτικῶν λαγόνων» της Ελισάβετ, λύνοντας ταυτόχρονα την αφωνία του πατέρα του Ζαχαρία.
Ακόμα, όταν ήταν στην κοιλιά της Ελισάβετ και σκίρτησε, προφήτευσε τη σάρκωση του θείου Λόγου, στην παρθενική μήτρα της Παναγίας.
Χωρίς να γνωρίσει την αμαρτία του κόσμου ο Πρόδρομος φεύγει νεότατος στην έρημο, όπου ζει: με άσκηση φοβερή, τρεφόμενος με ακρίδες και άγριο μέλι, σα να τανε πουλί. (σε πολλές εικόνες της βυζαντινής αγιογραφίας, ο άγιος Πρόδρομος βρίσκεται ιστορημένος πράγματι με δυο φτερά, φυτρωμένα στους ώμους του, και με την επιγραφή «το πτηνόν της ερήμου».
Εκεί στην έρημo, μέσα στο μεγάλο καμίνι που δοκιμάζονται και ωριμάζουν οι μεγάλοι άγιοι, αρχίζει το κήρυγμα της μετανοίας.
Βροντοφωνεί ότι «ήγγικεν», πως έφτασε κ’ είναι πολύ κοντά η βασιλεία των Ουρανών - εννοώντας, ασφαλώς, το Χριστό, που ερχόταν κοντά του και ο οπαίος σαν Θεός, «ἔμπροσθέν μου γέγονεν».
Δεν δειλιάζει να κηρύξει και ελέγξει προς όλες τις κατευθύνσεις, χτυπώντας τελευταία και τη μοιχεία του Hρώδη, κι ας ήξερε πως αυτό θα του κόστιζε τη ζωή του.
Με τον αποκεφαλισμό του, στο παράνομο συμπόσιο των γενεθλίων, ο Πρόδρομος ανοίγει τις πύλες του Άδη κ’ ευαγγελίζεται κι εκεί την έλευση του Σωτήρος, όπως ψάλλουμε και στο απολυτίκιό του: «Ὅθεν τῆς ἀληθείας ὑπεραθλήσας, χαίρων εὐηγγελίσω καὶ τοὶς ἐν ἅδῃ, Θεὸν φανερωθέντα ἐν σαρκί, τὸν αἴροντα τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου, καὶ παρέχοντα ἡμῖν τὸ μέγα ἔλεος.».
Κι αξιώθηκε ν’ ακούσει στο τέλoς το εγκώμιο, που κανείς άνθρωπος δεν άκουσε, απ’ το ίδιο το φοβερό στόμα του Kυρίου και Θεού του, που βάφτισε στον Ιορδάνη ποταμό: «ἀμὴν λέγω ὑμῖν, οὐκ ἐγήγερται ἐν γεννητοῖς γυναικῶν μείζων Ἰωάννου τοῦ βαπτιστοῦ·» (Ματθαίου ια΄11).
Ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος είναι από τους πιο αγαπημένους αγίους της Ορθοδοξίας μας. Κάθε χωριό και κάθε πολιτεία θά 'χει από να εκκλησάκι ή ένα μεγαλοπρεπή ναό αφιερωμένο στον άγιο Πρόδρομο.
Και τον τιμούν με πολύ ευλάβεια, κάνοντας ακολουθίες, αγρυπνίες, λειτουργίες, πανηγύρια στη μνήμη του, γιατί είναι κοντά στο Χριστό και την Παναγία και γιατί κάνει πολλά θαύματα σ’ όποιον ζητά με πίστη την μεσιτεία, την ικεσία και την πρεσβεία του προς τον Χριστό.
Κι όσοι ακούν και διαβάζουν τον βίο του, διδάσκονται πως πρέπει να ’ναι αγνοί και πεντακάθαροι, όπως εκείνος που αξιώθηκε ν’ αγγίξει με τα’ αγιασμένα χέρια του την «κορυφὴν τοῦ Δεσπότου».
Διδάσκονται ακόμα, πως πρέπει να ’ναι ταπεινοί όπως εκείνος, που, ενώ άκουγε από το στόμα του Χριστού-πως «κανείς άλλος, δεν γεννήθηκε από γυναίκα τόσο μεγάλος, όσο ο Ιωάννης», αυτός έλεγε σ’ αυτούς που τον άκουγαν: «Δεν είμαι εγώ ο Χριστός, ούτε ο Μεσσίας, ούτε ο ήλιος της Δικαιοσύνης. Είναι Εκείνος που έρχεται, και δεν είμαι άξιος εγώ, ούτε τα λουριά να σκύψω να τα λύσω απ’ τα υποδήματα του»! Αν ο Πρόδρομος έσκυβε πιο χαμηλά από τα υποδήματα του Κυρίου, γιατί δεν θεωρούσε τον εαυτό του άξιο, εμείς πόσο πιο χαμηλά δεν πρέπει να σκύβουμε και πόσο πιο ταπεινή γνώμη δεν πρέπει να έχουμε για τον εαυτό μας!
Όμως, πέρα από όλα αυτά, ο Πρόδρομος είναι το «οὐκ ἔξεστί σοι ἔχειν τὴν γυναῖκα τοῦ ἀδελφοῦ σου».
Δηλαδή, μετά το Βαπτιστή Πρόδρομο, έρχεται ο άφοβος ελεγκτής Πρόδρομος. Πόσα «οὐκ ἔξεστί σοι» δεν βροντοφωνεί και σήμερα, στον καθένα μας ξεχωριστά: στο γιο και τη θυγατέρα για την παρεκτροπή, στη μάνα και στον πατέρα για την απροσεξία και την ένοχη αμέλεια, στον εργάτη για το γογγυσμό και την επιπολαιότητα, στον εργοδότη για κακή μεταχείριση και εκμετάλλευση, στο μαθητή και στο δάσκαλο, στον επαρχιώτη και τον πρωτευουσιάνο, στον μορφωμένο και στον αμόρφωτο, που πατούν πάνω στο Ευαγγέλιο και στο δίκαιο, για να μη ζημιωθούν τα συμφέροντα τους.
Σ’ όλους μας έχει να πει και από ένα ή περισσότερα «οὐκ ἔξεστί σοι» ο αετός της ερήμου. Αλλά πρέπει να ξεβουλώσουμε τα αυτιά μας πρώτα καλά κι ύστερα να ακούσουμε και να συνετιστούμε. Γιατί, έτσι πως πορευόμαστε, μακριά από την Εκκλησία, μακριά από τη στράτα του Θεού, η τραγική φωνή του μεγάλου ερημίτου, δεν θα ηχεί, παρά ως «φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ».
Από το βιβλίο: Έρως ορθοδοξίας. Συγγραφέας: Παντελής Πάσχος
Βλέπε παρακάτω αναλυτικά πληροφορίες για το βιβλίο.*
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
Γενέθλιος ημέρα: Είναι η ημέρα μαρτυρίου ή κοιμήσεως ενός Αγίου. Είναι ημέρα εισόδου του στην Ουράνιο Βασιλεία-Εκκλησία. Οι Ορθόδοξοι αυτά τα γενέθλια εορτάζουμε που συμπίπτουν με την ονομαστική μας εορτή, την εορτή του Αγίου μας που φέρουμε το όνομά του. Οι Προτεστάντες που δεν έχουν Αγίους εορτάζουν και τιμούν ανθρωποκεντρικά την ημέρα γεννήσεώς τους σ’ αυτό τον κόσμο. Εμείς ζούμε και εορτάζουμε θεανθρωποκεντρικά.
Γονυκλισία: Ευλαβική στάση με κάμψη των γονάτων κατά την ώρα της προσευχής, σε ένδειξη ταπεινώσεως, μετανοίας και συντριβής μπροστά στον Θεό. Και ο Κύριος «θεὶς τὰ γόνατα προσηύχετο» (Λουκ. Κβ΄,41). Γενική γονυκλισία στην Εκκλησία γίνεται στον Εσπερινό της Πεντηκοστής (επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος). Δε γίνεται γονυκλισία από το Εσπέρας του Σαββάτου μέχρι το εσπέρας της Κυριακής και την περίοδο του Πεντηκοσταρίου.
Δαίμονες: Ήσαν κάποτε το δέκατο τάγμα των Αγγέλων. Εξ αιτίας του αρχηγού τους Εωσφόρου (=ο φέρων την έω, την αυγή) εξέπεσαν της ιδιότητάς τους και κατέστησαν πονηρά πνεύματα, λόγω αλαζονείας και εωσφορικής υπερηφανείας. Ο Εωσφόρος ή Διάβολος ή Σατανάς έκτοτε και οι δαίμονές του, μετά την πτώση του ανθρώπου, αντιμάχονται το έργο του Θεού και εχθρεύονται από καταβολής κόσμου τον άνθρωπο.
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
Γενέθλιος ημέρα: Είναι η ημέρα μαρτυρίου ή κοιμήσεως ενός Αγίου. Είναι ημέρα εισόδου του στην Ουράνιο Βασιλεία-Εκκλησία. Οι Ορθόδοξοι αυτά τα γενέθλια εορτάζουμε που συμπίπτουν με την ονομαστική μας εορτή, την εορτή του Αγίου μας που φέρουμε το όνομά του. Οι Προτεστάντες που δεν έχουν Αγίους εορτάζουν και τιμούν ανθρωποκεντρικά την ημέρα γεννήσεώς τους σ’ αυτό τον κόσμο. Εμείς ζούμε και εορτάζουμε θεανθρωποκεντρικά.
Γονυκλισία: Ευλαβική στάση με κάμψη των γονάτων κατά την ώρα της προσευχής, σε ένδειξη ταπεινώσεως, μετανοίας και συντριβής μπροστά στον Θεό. Και ο Κύριος «θεὶς τὰ γόνατα προσηύχετο» (Λουκ. Κβ΄,41). Γενική γονυκλισία στην Εκκλησία γίνεται στον Εσπερινό της Πεντηκοστής (επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος). Δε γίνεται γονυκλισία από το Εσπέρας του Σαββάτου μέχρι το εσπέρας της Κυριακής και την περίοδο του Πεντηκοσταρίου.
Δαίμονες: Ήσαν κάποτε το δέκατο τάγμα των Αγγέλων. Εξ αιτίας του αρχηγού τους Εωσφόρου (=ο φέρων την έω, την αυγή) εξέπεσαν της ιδιότητάς τους και κατέστησαν πονηρά πνεύματα, λόγω αλαζονείας και εωσφορικής υπερηφανείας. Ο Εωσφόρος ή Διάβολος ή Σατανάς έκτοτε και οι δαίμονές του, μετά την πτώση του ανθρώπου, αντιμάχονται το έργο του Θεού και εχθρεύονται από καταβολής κόσμου τον άνθρωπο.
Σαν πνευματικές υπάρξεις διαθέτουν μεγαλύτερες ικανότητες από τον άνθρωπο και επηρεάζουν το λογισμό του (τη σκέψη του), οδηγώντας τον στην αμαρτία, στην απελπισία, στην απώλεια. Όποιος όμως μετέχει στα Μυστήρια της Εκκλησίας (Εξομολόγηση και Θ. Κοινωνία) εξουδετερώνει τις επιδράσεις ή επιθέσεις των δαιμόνων, χάρη στο απολυτρωτικό έργο του Χριστού, το Σταυρό και την Ανάστασή Του. Διότι ο Χριστός με την επίγεια ζωή και το έργο Του, αντιμετωπίζει προσωπικά το Σατανά και τον νικά (Ματ. δ΄ 11) μαζί με τους δαίμονες, που εξουσιάζουν την αμαρτωλή ανθρωπότητα, και τους νικά στο δικό τους χώρο. Αυτό είναι το νόημα των πολυαρίθμων επεισοδίων με τους δαιμονιζομένους. Αντιμετωπίζοντας την ασθένεια (των δαιμονισμένων) αντιμετωπίζει και θριαμβεύει πάνω στο Σατανά. Όμως ο αγώνας κατά του διαβόλου και των δαιμόνων θα τελειώσει, σύμφωνα με τον Απόστολο Παύλο, με την τελευταία πράξη της «ιστορίας της σωτηρίας», την «ἡμέρα τοῦ Κυρίου» (Α΄ Κορ. ιε΄, 24-28).
Διάκριση: Η ενέργεια του να διακρίνω, να ξεχωρίζω το ένα από το άλλο, σαν προτιμότερο ή καταλληλότερο για την περίσταση• το χάρισμα του διακρίνειν ή προφητεύειν. Είναι καρπός της βαθειάς ταπεινώσεως και της απάθειας. Προϋποθέσεις για την απόκτησή της: η γνώση του νόμου του Θεού (γραπτού και παραδόσεως), η ορθή δογματική συνείδηση και η προσωπική πνευματική εμπειρία, σε συνδυασμό με την υποταγή σε πνευματικό οδηγό.
Δεσποτικές εορτές: Οι εορτές που είναι αφιερωμένες στο πρόσωπο του Δεσπότου Χριστού.
Πάσχος Β. Παντελής (Paschos Pantelis) Καθ.
Αγιολογίας, Υμνολογίας, Ποιητής, Θεολόγος
Το 1965 φεύγει με υποτροφία για μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, όπου εκπονεί και την πρώτη του διδακτορική διατριβή στη βυζαντινή φιλολογία. Μετά συνεχίζει την ειδίκευση στη βυζαντινή υμνογραφία στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και κατόπιν μεταβαίνει στη Γερμανία για να συνεχίσει εκεί τις σπουδές του. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής του, τον καλεί ο αείμνηστος Καθηγητής Ανδρέας Φυτράκης να επιστρέψει και να εργαστεί κοντά του στη Θεολογική Σχολή.
Έτσι, το 1972 διορίστηκε Επιμελητής της ίδιας Σχολής, ενώ παράλληλα ολοκλήρωσε και τη δεύτερη διδακτορική του διατριβή, το 1978, σχετική με τον Ματθαίο Βλάσταρι. Ανεβαίνοντας κατά σειρά τις βαθμίδες της ακαδημαϊκής ιεραρχίας έφτασε στο βαθμό του καθηγητή. Μετά τη συνταξιοδότησή του έλαβε παμψηφεί τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή.
Έχει συγγράψει περί τα εκατό βιβλία και άλλες τόσες μελέτες σε τόμους και περιοδικά, θεολογικού, υμναγιολογικού, κριτικού, φιλολογικού και λογοτεχνικού περιεχομένου. Έχει συνθέσει ο ίδιος ύμνους και ακολουθίες, έχει μεταφράσει πατερικά και υμναγιολογικά κείμενα, ενώ έχει αποδώσει κείμενα ξένων λογοτεχνών στη νεοελληνική γλώσσα.
Έχει τιμηθεί με αρκετά βραβεία. Τιμητικοί τόμοι έχουν αφιερωθεί στο πρόσωπό του εκ μέρους φίλων και συναδέλφων του, τόσο για το έργο του όσο και για τη συμβολή του στη μελέτη και την προαγωγή των σχέσεων Θεολογίας και Λογοτεχνίας, ειδικότερα δε μεταξύ Ορθοδοξίας και Νεοελληνικής Λογοτεχνίας.
(Από την έκδοση) Όλα τα κείμενα, που περιέχονται σ' αυτό τον τόμο είναι καρπός αναστροφής με τους αγίους Πατέρας της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Γι' αυτό ακριβώς γίνεται και τόσο συχνά -αδικαιολόγητη ίσως για μερικούς συγχρόνους- αναφορά στα έργα τους, που είναι άστρο πολικό για τη Θεολογία μας.
Στη Νέα Βαβυλώνα των Αθηνών, όταν τα πάντα σχεδόν σε κάνουνε ν' ασφυκτιάς, ν' αηδιάζεις και να υποφέρεις, ο υπογραφόμενος εύρισκε μια ζεστή κι ωραία συντροφιά, σκύβοντας στις σελίδες της φιλολογίας των Πατέρων της Εκκλησίας μας, που η αδιαφορία μας με τόσ' αγκάθια τους έχει περιορίσει στο λειμώνα τους.
Εκείνοι του έδιναν τις εμπνεύσεις και τις κύριες γραμμές των θεμάτων του, όταν, ατελείωτες νύχτες, προσπαθούσε να προσεγγίσει το μυστικό κόσμο τους, μέσ' απ' το έργο τους. Ήταν κ' η νύχτα, μ' αυτό τον τρόπο, ένα γλυκό καταφύγιο, με πνευματικό περιεχόμενο - «πολλὴν ἀγρυπνίαν καὶ ἐπιστήμην προσενεγκάμενος ἐν τῷ διαστήματι τοῦ χρόνου πρὸς τὸ ἐπὶ πέρας ἀγαγόντα τὸ βιβλίον ἐκδόσθαι» (πρόλογος Σοφίας Σειράχ). [Πηγή]
Σχετικό: Το έθιμο τ' Αϊ-Γιαννιού που ανέρχεται στους βυζαντινούς χρόνους και ήταν απαγορευμένο
Περισσότερα: Ιωάννης Πρόδρομος & Βαπτιστής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου