Εμφάνιση αναρτήσεων ταξινομημένων κατά συνάφεια για το ερώτημα Μπαμπινιώτης. Ταξινόμηση κατά ημερομηνία Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων ταξινομημένων κατά συνάφεια για το ερώτημα Μπαμπινιώτης. Ταξινόμηση κατά ημερομηνία Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Η Τελειότητα της Κυριακής Προσευχής


Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Η Κυριακή Προσευχή (Πάτερ Ημών) παραδόθηκε από τον ίδιο τον Κύριον Ιησού Χριστό (εξού και ο χαρακτηρισμός Κυριακή), στους μαθητές του, όπως αυτή αναφέρεται στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο στο κεφάλαιο 6.9-13, κατά το ακόλουθο δεκάστοιχο κείμενο.

Αφιέρωμα στην Παγκόσμια Ημέρα της Ελληνικής Γλώσσας (Videos) Γεώργιος Μπαμπινιώτης


της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Αρθρογράφος (BSc in Psychology)


Η Παγκόσμια Ημέρα Ελληνικής Γλώσσας θεσμοθετήθηκε το 2017 να εορτάζεται ετησίως στις 9 Φεβρουαρίου, ημέρα θανάτου του Διονυσίου Σολωμού, του εθνικού ποιητή της Ελλάδας.

Σέ προσκυνῶ, γλώσσα, εκπομπή με τον Γιώργο Μπαμπινιώτη και τη Βίκυ Φλέσσα (όλα τα video)


Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)


Εκπομπή «Σέ προσκυνῶ, γλώσσα» με τον
Γιώργο Μπαμπινιώτη και τη Βίκυ Φλέσσα

Προτείνω αυτές τις εκπομπές όσοι αγαπούν και ενδιαφέρονται για την γλώσσα (συζήτηση για καίρια θέματα τής γλώσσας, πολλή ετυμολογία, δυσκολίες και συχνά λάθη, ο πλούτος τής γλώσσας μας σε παραγωγή και σύνθεση, προβλήματα ορθογραφίας, σημασίες λέξεων και πολλά άλλα)

Θεοφάνια ή Θεοφάνεια; Ποια είναι η σωστή ορθογραφία; - Γιώργος Μπαμπινιώτης

Θεοφάνια ή Θεοφάνεια; Ποια είναι η σωστή ορθογραφία;

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου

Τα Θεοφάνια (παλαιότερη και παραδοσιακή γραφή Θεοφάνεια) είναι μεγάλη ετήσια χριστιανική εορτή της Βάπτισης του Ιησού Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από τον Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή. Εορτάζεται στις 6 Ιανουαρίου και είναι η τρίτη και τελευταία εορτή του Δωδεκαημέρου (εορτών των Χριστουγέννων).

Οι Τρεις Ιεράρχες και πως καθιερώθηκε η εορτή τους (αφιέρωμα)

Οι τρεις Ιεράρχες ως μοναχοί. Εικονογράφηση Γεώργιος Κόρδης
Γεώργιος Κόρδης Οι Τρεις Ιεράρχες ως μοναχοί θεολόγοι.
Οι Τρεις Ιεράρχες

Αληθινή επανάσταση είναι...
σε μέρες και καιρούς σκοτεινούς και ταραγμένους 
να προβάλεις τέτοια πρότυπα ήθους και ζωής.

Για την Αρχαία Ελληνική Γλώσσα που μου έδωσαν εκεί στις αμμουδιές του Ομήρου


Έχουμε χρέος να διαφυλάξουμε, την Ελληνική Γλώσσα και
να αντισταθούμε στην κακοποίησή της. sophia-ntrekou.gr

Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Sophia Drekou, BSc in Psychology)

«χαῖρε, νύμφα, χαῖρε, τίμιε γάμβρε, πόλλα. Μτφ.:
Χαίρε, νυφούλα, κι ακριβέ γαμπρέ, χαίρε περίσσα.»
Σαπφώ (630 - 570 π.Χ.) απ. 116 Lobel-Page

Περιεχόμενα:

• Για την αρχαία και νέα ελληνική γλώσσα - Αγίου Παϊσίου του Αγιορείτου

Η ηθική της ελληνικής γλώσσας στον Ιερό Χρυσόστομο - Γεώργιος Μπαμπινιώτης


Γεωργίου Δ. Μπαμπινιώτη Καθηγητού
Γλωσσολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών


Είναι γνωστό ότι στους Τρεις Ιεράρχες οφείλεται κατ' εξοχήν η υπέρβαση της αντιθέσεως Ελληνισμού και Χριστιανισμού και η οικοδόμηση του ελληνοχριστιανικού ιδεώδους. Είναι επίσης γνωστό ότι οι τρεις Μεγάλοι Πατέρες της Ορθοδοξίας και ακαταγώνιστοι κήρυκες της χριστιανικής πίστεως απεδείχθησαν και εξαιρετικής ελληνικής παιδείας άνδρες υπήρξαν.

Ο Ανδριάντας γλυπτό του Κωστή Παλαμά στην Ακαδημία Αθηνών

Monument_to_Costis_Palamas,_Greek_poet,_2005
Ανδριάντας Κωστή Παλαμά 1975. Γλύπτης: Βάσος Φαληρέας
Θέση: Πνευματικό κέντρο Δήμου Αθηναίων (Ακαδημίας)

της Σοφίας Ντρέκου

Ανδριάντας ονομάζεται το γλυπτό ολόσωμο ομοίωμα συγκεκριμένου θνητού πάντοτε, ανθρώπου, που μπορεί να είναι από μάρμαρο, μέταλλο, ξύλο κ.λπ. Ανδριάντες που δεν αφορούσαν συγκεκριμένους ανθρώπους λάμβαναν διάφορες γενικές ονομασίες π.χ. κούροι, καρυάτιδες κ.λπ. 

Σε μια παιδεία που έχει χάσει τον προσανατολισμό της γιορτάζουμε μια αχτίδα φωτός ★★★ τους τρεις Ιεράρχες


της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Αρθρογράφος (BSc in Psychology)


Σε μια παιδεία που έχει χάσει τον προσανατολισμό της, που βηματίζει ανακυκλώνοντας σκόρπια δάνεια χωρίς να ξέρει το γιατί και το πως, που αναπαράγει άριστα τις κοινωνικές ανισότητες, που δε νοηματοδοτεί τις ζωές των παιδιών, γιορτάζουμε μια αχτίδα φωτός!

Η Μονή Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους για την κατάργηση της Κυριακής αργίας - π. Γεώργιος Καψάνης

φώτο: Η Ιερά Μονή Γρηγορίου Αγίου Όρους

Η ΚΑΤΑΡΓΗΣΙΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΑΡΓΙΑΣ

τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου π. Γεωργίου Καψάνη
Προηγουμένου τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους

Επιμέλεια / συνδέσεις: www.sophia-ntrekou.gr

Ἕνα ἀκόμη ἀντιχριστιανικό νομοθέτημα ψηφίσθηκε ἐφέτος ἀπό τήν Βουλή τῶν Ἑλλήνων. Ἀποδομεῖται ἔτι περαιτέρω ἡ Ὀρθόδοξη Χριστιανική ταυτότητα τοῦ νεοελληνικοῦ Κράτους, ἀντίθετα πρός τήν βούλησι τῶν ἡρώων πού τήν εἶχαν δημιουργήσει μέ τό αἷμα τους.

Η ιστορία και τα μυστικά της γραβάτας (Αφιέρωμα και Videos)

Ο Αλέκος Αλεξανδράκης σε σκηνή από ταινία της Finos Film

Αφιέρωμα στην Γραβάτα
της Σοφίας Ντρέκου

Μικρή γραβάτα

Εγώ είμαι η μία και μοναδική γραβάτα σου.
Αυτή που πήρες λίγο πριν πατήσεις τα τριάντα,
έτσι να υπάρχω για καλό και για κακό.

Μετά από 1700 χρόνια καταργείται η Αργία της Κυριακής με ιστορικές αναφορές

Η Αντίσταση της Κυριακής Σοφία Ντρέκου

Μια Κυριακή σαν Την Ανάσταση
θα ξανανθίσει ο κόσμος για δεύτερη φορά
όταν κανείς δεν πίστευε πια στην Κυριακή 
ενώ την επομένη ήρθε σαν Πασχαλιά!

Η Αντίσταση της Κυριακής
Αυτή την Κυριακή, και κάθε Κυριακή, 
κάνε την ΔΙΚΗ ΣΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ !

Εργασία, έρευνα Σοφία Ντρέκου

Κική Δημουλά: Τυφλό σύστημα επαφής. Σε προσκυνώ, γλώσσα, πολλά τα θαύματά σου (Video)


της Σοφίας Ντρέκου

Η ποίηση της Κικής Δημουλά πάντα κυοφορεί μια «άνοιξη» της ανθρώπινης διάνοιας και ψυχής. Συμπυκνώνει μεγάλα και μικρά, σημαντικά και καθημερινά, απελπισμένα και ελπιδοφόρα, δυσάρεστα και ευχάριστα, πικρά και χιουμοριστικά «θραύσματα» της ανθρώπινης ύπαρξης και περιπέτειας. Γιατί με την ποίηση της Κικής Δημουλά η ελληνική γλώσσα αντιστέκεται στην καθημερινή πενία του λόγου.

Χρήστος Γιανναράς ★ Ένας μεγάλος δάσκαλος 📖 φιλόσοφος και εμβληματικός διανοητής


Αφιέρωμα, έρευνα Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Columnist Sophia Drekou, BSc in Psychology)


​​✟ Υπέρ αναπαύσεως Χρήστου Γιανναρά 24-8-2024

Ο διακεκριμένος φιλόσοφος και εμβληματικός διανοητής Χρήστος Γιανναράς, έφυγε από τη ζωή το απόγευμα του Σαββάτου 24 Αυγούστου, σε ηλικία 89 χρονών. Την είδηση του θανάτου του έκανε γνωστή ο γιος του Σπύρος (Spyros Yannaras) μέσω ανάρτησής του στον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook.

Αφιέρωμα στον Άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο (347 - 407 μ.Χ)


της Σοφίας Ντρέκου

Του Χριστού τον γενναίο στρατιώτη,
το μέγα καύχημα, την κρηπίδα της Εκκλησίας,
το βάθος του χρυσουργού νου και της καρδίας,
τη χρυσοφθόγγο λύρα του πνεύματος!

Η εμπάθεια είναι συγκίνηση ★ η ουσία και η ορθή έννοια της λέξης εμπάθειας (ανάλυση - επεξηγήσεις)


Επιμέλεια, έρευνα Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος
(Columnist Sophia Drekou, BSc in Psychology)


Η εμπάθεια είναι συγκίνηση
κι αν δεν το πιστεύεις 
διάβασε απλώς το λεξικό
των αρχαίων ελληνικών 
για να καταλάβεις 
ότι είναι έγκλημα 
να αλλάξεις το νόημα 
αυτής της λέξης 
γιατί δεν ήταν κοινωνική 
και η κοινωνία 
αποφάσισε να την εκφυλίσει 
μόνο και μόνο για να μην έχει 
ενοχές για τις πράξεις που τόλμησε 
ενάντια στην Ανθρωπότητα.

Η ουσία της εμπάθειας

Στο πλαίσιο της Φιλοσοφίας, η έννοια της εμπάθειας είναι ουσιαστική σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτή η έννοια είναι απόλυτα θετική στα γαλλικά, όπως το βλέπουμε στο λεξικό Petit Robert Empathie: En Philosophie et Psychologie, faculté de s'identifier à quelqu'un, de ressentir ce qu'il resent.

Το ίδιο ισχύει και στα αγγλικά, όπως το βλέπουμε στο λεξικό Oxford Empathy: the ability to understand and share the feelings of another. Origin: From Greek empatheia (from em- 'in' + pathos 'feeling') translating German Einfühlung. Μάλιστα σε αυτό το λήμμα έχουμε την απόδειξη ότι τα ελληνικά λειτούργησαν ως πηγή έμπνευσης για την προέλευση.
Από την άλλη όμως, όταν εξετάζουμε την τωρινή ελληνική λέξη στο λεξικό του Γ. Μπαμπινιώτη (σ.σ Σ.Ν. βλ. παρακάτω) που καταγράφει το παρόν, αντιλαμβανόμαστε ότι έχει μία αρνητική έννοια εμπάθεια, η έντονη αντιπάθεια (εναντίον κάποιου) που εμποδίζει την αντικειμενική κριτική, η έκφραση έντονου αρνητικού συναισθήματος. συν. μισαλλοδοξία, πώρωση, μοχθηρία αντιθ. διαλλακτικότητα, ηπιότητα. Σε αυτό το επίπεδο, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι το θέμα έχει λήξει και απλώς υπάρχουν διαφορετικές έννοιες σε διαφορετικές γλώσσες.
Όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά. Διότι αν εξετάσουμε το λεξικό του Ι. Σταματάκου, βλέπουμε μία έννοια πιο θετική εμπαθής (εν+ πάθος) ο εν πάθει ων, ο ευρισκόμενος εν καταστάσει πάθους (συγκινήσεως), ο πλήρης πάθους, η οποία ακολουθεί το νοητικό σχήμα που υπάρχει στο λεξικό των Liddell και Scott για τις επόμενες λέξεις και εκφράσεις: εμπάθεια, εμπαθώς, εμπαθής τινι, εμπ. φιλία, εμπαθώς [εμπάθεια, ισχυρόν πάθος - εμπαθής, ευρισκόμενος εν καταστάσει συγκινήσεως ή πάθους - εμπαθής τινι, παθαίνων, συγκινούμενος πολύ για το πράγμα - εμπ. φιλία, ένθερμος φιλία, φιλία μέχρι πάθους - εμπαθώς, μετά πάθους.

Με αυτόν τον τρόπο γίνεται απόλυτα κατανοητό ότι η ουσία της λέξης εμπάθεια είναι θετική και ανθρώπινη.

Κατά συνέπεια, η τωρινή της χρήση είναι μία μορφή εκφυλισμού. Αυτή η παράλογη κατάσταση μπορεί να επιλυθεί ως ένα χρονικό παράδοξο.

Αντί να μιλούμε μόνο για το σημερινό νόημα της λέξης, μπορούμε να δώσουμε έμφαση στην ουσία της μέσω της διαχρονικότητας.

Γι’ αυτό το λόγο τη χρησιμοποιούμε στα κείμενά μας και στις διαλέξεις, με βάση αυτή την ιδέα. Επιπλέον, γνωρίζουμε ότι στη γλωσσολογία και στη λεξικογραφία, η χρήση μιας λέξης ή ενός νεολογισμού από αρκετούς ομιλητές και συγγραφείς καταγράφεται στις εκδοχές του λήμματος.

Κατά συνέπεια δεν υπάρχει λόγος να μην γίνεται αυτή η χρήση της ουσίας της λέξης, αφού στην τελική μπορεί να γίνει κι επίσημα αποδεκτή στην επόμενη φάση της ελληνικής γλώσσας. 

Κι εδώ δεν πρόκειται για μία νέα εκδοχή, η οποία θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως αυθαίρετη, αλλά για την αναδίπλωση της λέξης εμπάθεια.

Αν είχες περισσότερη εμπάθεια
θα μπορούσες να νιώσεις κι εσύ
τη συγκίνηση που είχαν οι Αρχαίοι
όταν χρησιμοποιούσαν τη λέξη
για να τη διαχωρίσουν
από την απλή συμπάθεια
όπου πάσχεις βέβαια
κοντά στον άλλο
αλλά όχι μαζί του
γιατί δεν μπορείς
να εισχωρήσεις στο πάθος του
και απλώς το κοιτάς
ως ξένος παρατηρητής
που δεν έχει τη δυνατότητα
να περάσει την πράσινη γραμμή
για να πάρει θέση
σε αυτόν τον αγώνα
όπου το πρόσωπο
αναζητά ανθρωπιά
γιατί δεν βλέπει ομορφιά
και νιώθει την μοναξιά
ενώ βρίσκεται κοντά
σ' ένα πλήθος αδιάφορο.

Συνειδητοποιημένη εμπάθεια

Με την γνήσια εμπάθεια την ετυμολογική άρχισε η ανάδραση.
Δεν υπήρχε πια διαμάχη μεταξύ σκέψης και γνώσης.
Ο σκοπός ήταν ο πυρήνας και αυτός ήταν η νοημοσύνη.
Αυτή η απαγορευμένη έννοια για την κοινωνία.
Και τόσο απαραίτητη για την Ανθρωπότητα.
Ήμασταν ήδη πέρα από τα προβλήματα της
κλίμακας Stanford-Binet, Raven, Cattell, Wechsler.
Ήταν μόνο εργαλεία.
Το έργο που δημιουργεί το ον άρχισε με τον Terman.
Οι τερμίτες ζούσαν.
Και αυτό από μόνο του ήταν μια καινοτομία.
Συνειδητοποιημένη εμπάθεια.
Αγάπη για την Ανθρωπότητα.
Αλτρουισμός της νοημοσύνης.
Αξίες της κενότητας.
Οι ανύπαρκτοι άνθρωποι υπήρχαν περισσότερο απ’ ό,τι νόμιζαν τα άτομα.
Το πρόβλημά τους δεν ήταν λοιπόν η επίλυση.
Αυτό είχε γίνει από την αρχή.
Από τον θάνατό του δηλαδή.
Η ταξινόμηση ήταν διαφορετική.
Δεν ακολουθούσε μια συμβατική ιεραρχία.
Δεν θα είχε νόημα.
Ήταν υπερβολική.
Με σύνολα μερικής διάταξης.
Λόγω διακλαδώσεων.
Και αυτό δεν μπορούσε να μετρηθεί με κλασικούς τρόπους.
Δεν είχε σημασία.
Δεν ήταν ανάγκη να αποδείξουν ότι ζούσαν.
Το ήξεραν.
Και οι άλλοι θα το μάθαιναν μετά.
Κι αν το μετά δεν επαρκούσε θα ερχόταν οι επόμενοι.
Αφού οι προηγούμενοι ήταν ανίκανοι.
Γρήγορα η έννοια του ψηφιδωτού αποκτούσε τα στοιχεία της.
Εκ φύσης, οι αναλύσεις ήταν καταδικασμένες.
Μικρό-τοπική, τοπική, ολική.
Χρειαζόταν άλλες απεικονίσεις.
Και η μορφοκλασματική ανάλυση ήταν μόνο το πρώτο στάδιο.
Τα αρχικά βήματα.
Όχι το άλμα.
Γι’ αυτό η κυβερνητική ήταν ανεπαρκής για τέτοιες οντότητες.
Δίχως οντολογία.
Μόνο με τελεολογία.
Δίχως παρόν.
Μόνο με παρελθόν και μέλλον.
Ήταν οι δεσμοί της θεωρίας. Σπορά και διασπορά στον Χρόνο.

Η εμπάθεια του Χριστού

Σοφία Ντρέκου Η εμπάθεια είναι συγκίνηση

Η εμπάθεια του Χριστού
είναι η μόνη γνήσια
γιατί σχετίζεται
με τα πάθη του 
και ξέρει ο θεάνθρωπος
πώς είναι ο πόνος 
όλων των ανθρώπων,
χάρη σε αυτή
μπόρεσε να θυσιαστεί
για όλους τους άλλους
δίχως να υπολογίσει
το δικό του κόστος
γιατί όλη η ζωή του 
είναι μια προσφορά
που δεν έχει νόημα
άμα δεν έχει ρόλο
ούτε σκοπό να σώσει
γι' αυτό αν θέλεις
να είσαι σίγουρος
για την έννοια της λέξης
άκου τι λες 
την ώρα της προσευχής
για να δεις κι εσύ
με την καρδιά σου. 

Η προικισμένη εμπάθεια
είναι αυτή που επιτρέπει
να κάνεις βουτιά
της ψυχής του άλλου
για να μπορέσεις κι εσύ
να νιώσεις πώς νιώθει
πραγματικά την ώρα
της ανάγκης
δίχως να σου ζητήσει
τίποτα το συμβατικό
διότι ξέρει κι αυτός
βλέπουν με την καρδιά
γιατί έχουν μάθει
από πολύ μικρά
για τον μικρό πρίγκιπα
και την εμπάθειά του
που του έδωσε τη δυνατότητα
να βρει στους ανθρώπους
που αξίζουν ένα κομμάτι ήλιου,
ένα αστέρι στη νύχτα.

Σημειώσεις Σοφία Ντρέκου

Ετυμοπερίεργα - Γεώργιος Μπαμπινιώτης

Ελληνικές λέξεις με άλλη σημασία στην αγγλική γλώσσα:
empathy = συμπάθεια !... sympathy = συλλυπητήρια !...

Το φαινόμενο δεν αφορά μόνο σε λέξεις από την Ελληνική. Συμβαίνει γενικότερα. Ωστόσο, χαρακτηρίζει πολλές λέξεις από τη γλώσσα μας, επειδή είναι πολύ συχνή η χρήση λέξεων, ειλημμένων από την Ελληνική (δάνεια) ή πλασμένων από την Ελληνική (ελληνογενείς λέξεις). Θα αναφερθώ σε δύο εμφανή ομόρριζα παραδείγματα.

Η λέξη εμπάθεια (από το αρχαίο εμπαθής) είναι μια ελληνιστική λέξη που σήμαινε αρχικά «το έντονο πάθος» για να εξελιχθεί στη σημασία «κακότητα, προκατειλημμένη αρνητική ή εχθρική στάση». Η λέξη ελήφθη από την Αγγλική ως empathy για να δηλώσει «τη συμμετοχή στο πάθος, σ’ αυτό που παθαίνει κάποιος και υποφέρει, στη δυστυχία τού άλλου μέχρι πλήρους ταυτίσεως» και, τελικά, «τη συμπάθεια, τη συμπόνια». Έφτασε δηλ. να δηλώνει το ακριβώς αντίθετο τής ελληνικής λέξης εμπάθεια!

Διαφορετικά εξελίχθηκε η ομόρριζη ελληνική λέξη συμπάθεια, η οποία πέρασε επίσης στην Αγγλική (μέσω τής Λατινικής) ως sympathy. Κι αυτή δήλωσε «την εναρμόνιση με τα συναισθήματα κάποιου άλλου» για να φτάσει τελικά και στη σημασία «συλλυπητήρια» ως έκφραση «τής συμμετοχής στη λύπη, στο πένθος, στην ατυχία τού άλλου».

Με ρωτούν φίλοι για τις λέξεις empathy και ενσυναίσθηση
γερμ. Einfühlung > αγγλ. empathy > ελλην. ενσυναίσθηση

Το αγγλ. empathy δεν είναι «η εμπάθεια», όπως και το sympathy έφτασε να σημαίνει και «συμπόνια, συλλυπητήρια»

Ἐν ἀρχῇ ἦν το γερμανικό Einfühlung (από το ρήμα ein-fühlen «εν + αισθάνομαι») που σήμαινε ότι «μπαίνω μέσα στον άλλο και καταλαβαίνω πώς αισθάνεται»∙ σήμαινε την εν-αίσθηση.
Δανείστηκαν οι Άγγλοι την έννοια και την απέδωσαν (το 1908) ως em-pathy «κατανόηση για τον άλλο, σαν να πάσχω μέσα του κι εγώ» από τα ελληνικά ἐν + πάθος (πάσχω) κατά το πρότυπο τού sym-pathy (που είχαν δανεισθεί από πολύ παλιά, από το 1570) —όχι από το αρχαίο εμπάθεια που είχε άλλη σημασία.
 
Το αγγλ. empathy ή το γερμ. Einfühlung δεν μπορούν φυσικά να αποδοθούν με το ελληνικό εμπάθεια που σημαίνει ό,τι και το εμπαθής, από το οποίο και παράγεται (εμπάθεια = κακεντρέχεια, μισαλλοδοξία, πώρωση, μοχθηρία, φανατισμός, έχθρα). Έχει, λοιπόν, (ως ψυχολογικός όρος) αποδοθεί ως εν-συναίσθηση = η επιθυμία/προσπάθεια να έχεις συναίσθηση τής κατάστασης τού άλλου σαν να είσαι μέσα του. Λιγότερο «πομπώδες» και περισσότερο εκφραστικό στην κυριολεξία του θα ήταν, βέβαια, το απλό συν-αίσθηση και ακόμη πιο κοντά στο αρχικό θα ήταν το εν-αίσθηση. 

Η αφίσα και η σκληρότητα
δεν ήταν το ίδιο θέμα
κι όμως οι περισσότεροι
κατηγόρησαν το χαρτί
ενώ αυτό απλώς έδειχνε
την πραγματικότητα
που είχε πληγωθεί
από τα χτυπήματα
της αδικίας
για να είναι μάρτυρας
του εγκλήματος
το οποίο όλοι ξεχνούσαν
την ώρα της ανάλυσης
και κανένας δεν νιώθει
πώς νιώθει το θύμα
γιατί του λείπει 
η ετυμολογική 
εμπάθεια που επιτρέπει
στον συνάνθρωπο
να καταλάβει
πόσο υποφέρει
ο άλλος συνάνθρωπος.


Η εμπάθεια του Φιοδόρ είναι τόσο ανθρώπινη και τόσο ισχυρή
που του επιτρέπει να καταλάβει πραγματικά τα προβλήματα
και να επινοήσει για τους ανθρώπους μέσω του μυθιστορήματος
πολλαπλούς τρόπους για να ζήσουν ελεύθεροι ακόμα και πολιορκημένοι
για να αφήσουν κι αυτοί την κληρονομιά της ελευθερίας στους επόμενους.

Όταν ο ρόλος του Φιοδόρ παίζεται σε κωμωδία
τότε δεν φταίει η έλλειψη προσποίησης
για να το κατορθώσεις αλλά
η ετυμολογική εμπάθεια που σου επιτρέπει
να τον σκεφτείς από μέσα κι όχι απ’ έξω
δίχως καμιά κατανόηση γιατί δεν έχεις
διόλου γνώσεις της ιστορικής εποχής
και των επιπτώσεων πάνω στους ανθρώπους
που λειτουργούν ως αναμεταδότες
της πολυκυκλικότητας που δεν σταμάτησε
στα όρια του θανάτου
γιατί ανακάλυψε την ανάσταση.

Ο Νίκος Λυγερός είναι μαθηματικός, 
στρατηγικός αναλυτής και γεννήθηκε...

Η περιπέτεια του όρου “ενσυναίσθηση

H ελληνική λέξη ενσυναίσθηση είναι η λέξη που επιλέχθηκε για να μεταφραστεί ο αγγλλοσαξωνικός όρος “empathy”, που χρησιμοποιήθηκε για να μεταφραστεί ο γερμανικός όρος “Εinfühlung”, που χρησιμοποιήθηκε για να διαφοροποιηθεί από τον γερμανικό όρο “Empathie”, που προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη “εμπάθεια” που σήμαινε το ισχυρό, σφοδρό πάθος, χωρίς να προσδίδεται στη λέξη θετικός ή αρνητικός χαρακτήρας. Αρκετά πολύπλοκο ταξίδι για μία μόνο λέξη.

Η ιστορία των γερμανικών όρων “Empathie” και “Einfühlung” παραμένει ασαφής. Ο γερμανός φιλόσοφος Rudolf Hermann Lotze (1817–1881) χρησιμοποίησε πρώτος τον όρο Empathie το 1848, που προέρχεται από το ελληνικό “εμπάθεια”, λέξη η οποία ετυμολογικά προκύπτει από τη σύνθεση της πρόθεσης “εν” και του ουσιαστικού “πάθος”. Ο Theodor Lipps χρησιμοποίησε χρόνια αργότερα (1902) τον όρο “Einfühlung” (σε συναίσθημα), για να περιγράψει την ενδοψυχική διαδικασία κατά την οποία προβάλλει κανείς τον εαυτό του στο αντικείμενο της αντίληψης.

Οι αγγλόφωνοι επιστήμονες βρέθηκαν αντιμέτωποι με την ανάγκη μετάφρασης του γερμανικού όρου το 1908 σύμφωνα με την ιστορικό ψυχολογίας Susan Lanzoni του Harvard. Ο Edward B. Titchener χρησιμοποίησε πρώτος στα αγγλικά το 1909 τον όρο “empathy”, μεταφράζοντας τα έργα του Theodor Lipps. Μετά από διαβουλεύσεις περίπου πέντε ετών, το 1913 οι αγγλοσάξωνες κατέληξαν στην καθιέρωση του όρου “empathy” για να περιγράψουν την ικανότητα ενός ατόμου να κατανοεί τα συναισθήματα και τον τρόπο σκέψης των άλλων και να επιδεικνύει συμπόνοια.

Με αυτήν την έννοια κλήθηκαν και οι Έλληνες επιστήμονες να χρησιμοποιήσουν τον όρο στην επιστημονική πρακτική. Βρέθηκαν όμως αντιμέτωποι με το εξής πρόβλημα. Η λέξη εμπάθεια στην καθομιλουμένη ελληνική γλώσσα έχει μία άλλη, εξόχως αρνητική έννοια. Εμπαθής θεωρείται αυτός που διατηρεί μία προκατειλημμένη αρνητική ή εχθρική στάση. Έτσι λοιπόν βλέπουμε το εξής παράδοξο. Η έννοια της λέξης είναι απόλυτα θετική στα γαλλικά (λεξικό Petit Robert Empathie: En Philosophie et Psychologie, faculté de s‘identifier à quelqu‘un, de ressentir ce qu‘il resent) στα αγγλικά (λεξικό Oxford Empathy: the ability to understand and share the feelings of another) και στα γερμανικά (λεξικό Dorsch: Empathie bezeichnetdie Fähigkeit und Bereitschaft, Empfindungen, Emotionen, Gedanken, Motive und Persönlichkeit smerkmale einer anderen Person zu erkennen, zu verstehen und nachzuempfinden), ενώ στα ελληνικά η σημασία της είναι αρνητική.

Συμπεραίνει λοιπόν κανείς ότι η αγγλική λέξη “empathy” η γαλλική λέξη “empathie” και η γερμανική λέξη “Empathie” είναι ψευδόφιλες λέξεις με την ελληνική λέξη “εμπάθεια”, έχουν δηλαδή φωνητική ομοιότητα, αλλά σημασιολογική απόκλιση.

Πότε άρχισε όμως η λέξη εμπάθεια να εκφυλίζεται και από την αρχική της σημασία (έντονο πάθος) να αποκτά αρνητική χροιά;

Υπάρχει η θεωρία κάποιων γλωσσολόγων που αποδίδουν τον εκφυλισμό της λέξης στα κείμενα των Πατέρων της Ορθοδοξίας, τα οποία καταδίκαζαν το πάθος ως συναίσθημα που οδηγεί στην αμαρτία και προκαλεί δεινά. Φαίνεται ότι από τότε η λέξη έχασε τον ουδέτερο χαρακτήρα της και επιφορτίστηκε αρνητικά.

Γι' αυτόν τον λόγο επιλέχθηκε ο όρος ενσυναίσθηση για να ακολουθήσει σημασιολογικά τον όρο “empathy”. Προτιμήθηκε συνεπώς η σημασιολογική ακολουθία έναντι της ετυμολογικής ακολουθίας.

Βιβλιογραφία
12315 - Η εμπάθεια είναι συγκίνηση. Ν. Λυγερός June 6, 2013
Ν. Λυγερός λόγοι σοφίας: Η ουσία και η ορθή έννοια της λέξης εμπάθειας / 2013/11
12324 - Αν είχες περισσότερη εμπάθεια. Ν. Λυγερός. June 13, 2013
13195 - Η ουσία της εμπάθειας. Ν. Λυγερός, Β. Τσατσαμπά August 24, 2013. Perfection 14 7 7/2013 • 13195) - En. The notion of empathy, N. Lygeros, B. Tsatsampa. Translated from the Greek by Athena Kehagias September 15, 2014
• Η περιπέτεια του όρου “ενσυναίσθηση” Psygrams - Ideas in words - Ψυγράμματα psygrams.com
12324 - Αν είχες περισσότερη εμπάθεια. Ν. Λυγερός. June 13, 2013
• Ετυμοπερίεργα - e-didaskalia.blogspot.com. Γεώργιος Μπαμπινιώτης www.facebook.com 10 Μαρτίου 2019 για τις λέξεις empathy και ενσυναίσθηση. Πρώην Πρύτανης στο Εθνικό Και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. babiniotis.gr 
12274 - Η αφίσα και η σκληρότητα - Ν. Λυγερός June 2, 2013

Περισσότερα: Ν. Λυγερός, Ντοστογιέφσκι, Γ. Μπαμπινιώτης


★ Ν. Λυγερός - Περί εμπάθειας





    Επιλεκτικά βίντεο των παραπάνω ποιημάτων

    Ν. Λυγερός: Η εμπάθεια του Χριστού












    Η προικισμένη εμπάθεια












    Ν. Λυγερός - Η εμπάθεια του Φιοδόρ












    Ν. Λυγερός: Αν είχες περισσότερη εμπάθεια












    Ν. Λυγερός: Συνειδητοποιημένη εμπάθεια












    Ν. Λυγερός: Η εμπάθεια είναι συγκίνηση













    O Κώστας Χαρδαβέλλας διηγείται στο βίντεο το θαύμα που έζησε στην Παναγία την Εκατονταπυλιανή: Χρωστάω τη ζωή μου στην Παναγία

    Χαρδαβέλλας - Χρωστάω την ζωή μου στην Παναγία

    Επιμέλεια Σοφία Ντρέκου, Αρθρογράφος

    Έφυγε από την ζωή σε ηλικία 79 ετών στις 17 Δεκεμβρίου 2024 ο δημοσιογράφος Κώστας Χαρδαβέλλας. Υπηρέτησε τη δημοσιογραφία για περισσότερα από πενήντα χρόνια.