Ο φόβος του θανάτου - π. Αλεξάνδρου Σμέμαν, Ημερολόγιο

φώτο: Μοναστήρι στο χωριό Pasarea  (20 χιλιόμετρα ανατολικά από το Βουκουρέστι)
φώτο: Μοναστήρι στο χωριό Pasarea
(20 χιλιόμετρα ανατολικά από το Βουκουρέστι)

Ο φόβος του θανάτου προέρχεται από τη βιασύνη, τη φασαρία, την τύρβη και όχι από την ευτυχία. Όταν κάποιος γυροφέρνει πολυάσχολος και ξαφνικά θυμηθεί τον θάνατο, ο θάνατος τότε του φαίνεται εντελώς παράλογος, απαίσιος.

Όταν όμως φτάσεις στην ησυχία, στην ευτυχία, στοχάζεσαι τον θάνατο και τον αποδέχεσαι με αρκετά διαφορετικό τρόπο.

Επειδή ο ίδιος ο θάνατος βρίσκεται σ’ ένα ανώτερο, «σημαντικό» επίπεδο, φαίνεται τρομακτικός μόνον όταν συνδέεται με τη συνηθισμένη, κατώτερη, αχρείαστη πολυπραγμοσύνη.

Στην ευτυχία, στη γνήσια ευτυχία, αισθανόμαστε την παρουσία της αιωνιότητας στην καρδιά μας, έτσι ώστε η ευτυχία να ανοίγεται στον θάνατο. Και τα δύο μοιάζουν μεταξύ τους, και τα δύο αγγίζουν την αιωνιότητα. Στην πολυπραγμοσύνη δεν υπάρχει αιωνιότητα και γι’ αυτό η τύρβη απορρίπτει τον θάνατο. 

«Μετά των αγίων ανάπαυσον...» - σημαίνει εν τω θανάτω, όπως τον αντιλαμβάνεται ο ευτυχισμένος άνθρωπος.

Αυτές τις μέρες διάβασα και εργάστηκα, προετοιμαζόμενος για μια νέα σειρά μαθημάτων - η Λειτουργία του Θανάτου. Στην αρχή, το θέμα μου φαινόταν μάλλον εύκολο και βατό, αλλά κατόπιν περιεπλάκη και βάθυνε. Ο θάνατος βρίσκεται στο κέντρο της θρησκείας και του πολιτισμού, και η στάση μας απέναντι στον θάνατο προσδιορίζει τη στάση μας απέναντι στη ζωή. Κάθε άρνηση του θανάτου απλώς αυξάνει τη νεύρωση (αθανασία) όπως κάνει και η αποδοχή του (ασκητισμός, άρνηση της σάρκας).
  • Μόνο η νίκη κατά του θανάτου είναι η απάντηση, και προϋποθέτει την υπέρβαση και των δύο, της άρνησης και της αποδοχής - «ο θάνατος κατεπόθη εις νείκος». 
Το ερώτημα είναι «ποιά είναι αυτή η νίκη;». Αρκετά συχνά λησμονούμε την απάντηση. Γι' αυτό παραμένουμε αβοήθητοι όταν ασχολούμαστε με τον θάνατο. Ο θάνατος αποκαλύπτει - πρέπει ν' αποκαλύπτει - το νόημα όχι του θανάτου, αλλά της ζωής. Η ζωή δεν πρέπει να είναι μια προετοιμασία για τον θάνατο, αλλά μια νίκη επι του θανάτου, έτσι ώστε ο θάνατος να γίνεται θρίαμβος της ζωής, εν Χριστώ. 

Διδάσκουμε για τη ζωή χωρίς να την αναφέρουμε στον θάνατο και για τον θάνατο, σαν να είναι κάτι το άσχετο προς τη ζωή. Ο Χριστιανισμός, όταν βλέπει τη ζωή μόνο ως μια προετοιμασία για τον θάνατο, κάνει τη ζωή δίχως σημασία και υποβαθμίζει τον θάνατο σ' έναν «άλλο κόσμο», που δεν υπάρχει, επειδή ο Θεός δημιούργησε μόνο έναν κόσμο, μια ζωή. Κάνει τον Χριστιανισμό και τον θάνατο να χάνουν τη σημασία τους ως νίκη. Δεν λύνει το πρόβλημα της νεύρωσης του θανάτου. Το ενδιαφέρον μας για τη μοίρα των νεκρών πέρα από τον τάφο, καθιστά τη χριστιανική εσχατολογία δίχως νόημα. Η Εκκλησία δεν εύχεται για τους νεκρούς. Είναι (πρέπει να είναι) η συνεχής Ανάσταση τους, επειδή η Εκκλησία είναι η ζωή μέσα στον θάνατο, η νίκη επί του θανάτου, η καθολική Ανάσταση. 
«Να συμβιβαστείς με τον θάνατο...». Στην ηλικία των 53 ετών είναι καιρός να σκεφτώ τον θάνατο, να τον συμπεριλάβω ως κορωνίδα στο όραμα της ζωής, ως τελείωση και νοηματοδότηση των πάντων. Αυτό το όραμα ζωής περισσότερο το αισθάνομαι παρά μπορώ να το εκφράσω με λόγια, αλλά είναι ένα όραμα με το οποίο ζω στις καλύτερες στιγμές της ζωής μου. 
Τι είναι αυτό που εξαφανίζεται με τον θάνατο; Η εμπειρία της ασχήμιας αυτού του κόσμου, του κακού, της ρευστότητας του χρόνου. Αυτό που μένει είναι η ομορφιά που χαροποιεί και ταυτόχρονα θλίβει την καρδιά. «Ειρήνη». Η ειρήνη του Σαββάτου, η οποία διανοίγει την πληρότητα και την τελείωση της Δημιουργίας. Η ειρήνη του Θεού. Όχι του θανάτου, αλλά της ζωής στην πληρότητα της, στην αιώνια κατοχή της.

Βιβλιογραφία: π. Αλεξάνδρου Σμέμαν, Ημερολόγιο 1973-1983, 
μετάφραση Ιωσήφ Ροηλίδη, εκδόσεις Ακρίτας, Αθήνα 2004, σ. 83-84. 

Πηγή: Αέναη επΑνάσταση | Sophia-Ntrekou.gr

Βίντεο ο φόβος του Θεού: Ένας σύγχρονος όσιος Πατέρας της Εκκλησίας που γεννήθηκε και έδρασε στην Ρουμανία. Εφάμιλλος των γνωστών και αγαπητών μας Γερόντων (Παϊσίου, Πορφυρίου κλπ.) Περισσότερα για τον Γέροντα Κλεόπα ΕΔΩ.

 



Σχετικά θέματα:

Βίντεο: Ο Φάνης Μουρατίδης διαβάζει από το «Ημερολόγιο»
1973-1983 του π. Alexander Schmemann. π. Αλ. Σμέμαν





FaceBook Ο φόβος και ο τρόμος, που προκαλείται στην τελική Κρίση, δεν οφείλεται, στην τιμωρητική διάθεση του Κριτή, αλλά στην κατάσταση των κρινομένων..! Αυτοί ουσιαστικά θα κρίνουν, και θα κατακρίνουν τον εαυτό τους....! Ο Κύριος λέγει, ''Ο τον λόγον μου ακούων, και πιστεύν τω πεμψαντί με, εις κρίσην ουκ έρχεται, αλλά ματαβέβηκε εκ του θανάτου εις την ζωήν ''...! Βεβαίως και οι Δίκαιοι, θα παρουσιαστούν ενώπιον του Κριτού, αλλά δεν θα αισθάνονται ένοχοι και αξιοκατάκριτοι, και συνεπώς, δεν θα αγωνιούν, γιά την κατάσταση της Κρίσεως....!!!

Σοφία Ντρέκου - αέναη επΑνάσταση 2 Ιουλίου 2013: Επειδή ο ίδιος ο θάνατος βρίσκεται σ’ ένα ανώτερο, «σημαντικό» επίπεδο, φαίνεται τρομακτικός μόνον όταν συνδέεται με τη συνηθισμένη, κατώτερη, αχρείαστη πολυπραγμοσύνη. (π. Αλεξάνδρου Σμέμαν)



Kalliopi Petkou: Εδώ σκοντάφτει κάθε άνθρωπος. ...Το πρόβλημα δεν είναι ο θάνατος. ...Αλλά ο φόβος τού θανάτου. ..θεωρίες πολλές γράφτηκαν αλλά είμαστε τόσο αδύναμοι πού δεν μπορούμε να τον αποδεχτούμε πάντα ο άνθρωπος έχει φόβους από το κάτι άγνωστο! !!! 22 Φεβρουαρίου 2016 στις 5:36 μ.μ.

Konstantinos Konstantinidis: Και μέσα από την ενασχόληση των καθημερινών βιοτικών αναγκών, αλλά και μέσα από τον συναχή πόλεμο από δυνάμεις του κακού, υπάρχει τρόπος και χώρος να τα αφήσεις στο πλάϊ και να πλησιάσεις αυτήν την αίσθηση της αιωνιότητας που καταργεί τον φόβο του θανάτου. 22 Φεβρουαρίου 2016 στις 6:39 μ.μ.

Kalliopi Petkou: Από μικρή ακόμη με συμβουλευε η μαμά μου σήκωνε το δάκτυλο και μου έλεγε να θυμάσαι πάντα τον θάνατο να προσέχεις μην αμαρτανεις έχε τον νού σου στον Άδη στην αιωνιότητα στην Ανάσταση του Χριστού μας αυτό ρίζωσε μέσα μου κ. Κώστα. 22 Φεβρουαρίου 2016 στις 6:53 μ.μ.

Tolis Zavitz: Πόσο παραστατικά, αληθινά, αγαπητικά και ελπιδοφόρα μας το τονίζει η νεκρώσιμη ακολουθία: «Αἱ χεῖρες σου ἐποίησάν με καὶ ἔπλασάν με, συνέτισόν με καὶ μαθήσομαι τὰς ἐντολάς σου. Ἐλέησόν με, Κύριε».

Σοφία Ντρέκου 23 Μαΐου 2013 ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Θάλια Παπά: Τον θάνατο τον φοβάμαι για πολλούς και διαφόρους λόγους. Έχω εξήγηση για όλα κι όμως φοβάμαι. Δεν θέλω να χωριστώ από τα αγαπημένα μου πρόσωπα, πράγμα που σημαίνει πως αγαπώ τον Θεό λίγο. Φοβάμαι τη στιγμή του θανάτου, του χωρισμού της ψυχής από το σώμα κι ας μου είπε κάποτε ένας γέροντας πως είναι η πιο συναρπαστική στιγμή του ανθρώπου. Εδώ θα προσθέσω κάποιες σκέψεις μου. Ο Θεός μας έχει ειδοποιήσει για τα πάντα. Μας έχει αποκαλυφθεί πλήρως. Δεν θα ήταν δυνατόν να μην μας έδινε γεύση θανάτου. Κι αυτό νομίζω πως είναι ο ύπνος. Όπως μας παίρνει ο ύπνος όταν νυστάζουμε πολύ και προσπαθούμε να κρατηθούμε ξύπνιοι, κάπως έτσι είναι και η στιγμή του θανάτου, ίσως πιο δυνατή στιγμή. Ο γ.πορφύριος είχε πει πως είναι σαν να ανοίγουμε μια πόρτα και να μπαίνουμε στο διπλανό δωμάτιο. Αυτό που φοβάμαι περισσότερο είναι το μετά. Οι ενοχές, η κρίση... 23 Μαΐου 2013 στις 9:14 μ.μ.

Σοφία Ντρέκου 28 Αυγούστου 2016

Ευδοκία Μπεκριδακη: Σοφία καλησπέρα. Πολύ βοηθητική προσέγγιση για την δική μου πνευματική αναζήτηση. Μόνο δυο ερωτήσεις <" Κάθε άρνηση του θανάτου απλώς αυξάνει τη νεύρωση (αθανασία) όπως κάνει και η αποδοχή του (ασκητισμός, άρνηση της σάρκας). Το ενδιαφέρον μας για τη μοίρα των νεκρών πέρα από τον τάφο, καθιστά τη χριστιανική εσχατολογία δίχως νόημα. 28 Αυγούστου 2016 στις 11:41 μ.μ.

Ευδοκία Μπεκριδακη: Μόνο δυο ερωτήσεις: «Κάθε άρνηση του θανάτου απλώς αυξάνει τη νεύρωση (αθανασία) όπως κάνει και η αποδοχή του (ασκητισμός, άρνηση της σάρκας)». Αρνούμαστε τον θάνατο ως θάνατο έτσι; Όμως πότε ο ασκητισμός είναι νεύρωση; και ως προς «Το ενδιαφέρον μας για τη μοίρα των νεκρών πέρα από τον τάφο, καθιστά τη χριστιανική εσχατολογία δίχως νόημα». Η ευχή/παράκληση: «Μετά των αγίων ανάπαυσον...» δεν είναι το ενδιαφέρον μας για τη μοίρα των νεκρών; Καλό ξημέρωμα. 28 Αυγούστου 2016 στις 11:54 μ.μ.