Κάνε την καρδιά σου Μοναστήρι.
Χτύπα εκεί το σήμαντρο.
και ψιθύρισε ακατάπαυστα προσευχές.
Ο Θεός είναι δίπλα σου.
Άγιος Λουκάς ο Ιατρός † 11 Ιουνίου 1961
Ο Μοναχός και το Σήμαντρο
της Σοφίας Ντρέκου (Sophia Drekou)
Η εικόνα ενός μοναχού που κρούει το σήμαντρο καλώντας άπαντες στο μοναστήρι να συμμετάσχουν στα ιερά τους καθήκοντα εκφράζει έναν από τους πιο απλούς αλλά συνάμα και αγνούς συμβολισμούς της σχέσης που υπάρχει ανάμεσα στον άνθρωπο και το Θεό.
«Το ξύλο ή ο «κόπανος», το δεύτερο ξύλινο σήμαντρο που κρούεται στις Ιερές Μονές πριν τις λατρευτικές ακολουθίες. Συμβολίζει το ξύλο που έκρουσε ο Νώε για να μπουν τα ζώα στην κιβωτό, και μάλιστα ο εύρυθμος ήχος συμβολίζει τα ποδοβολητά των ζώων.
Έτσι λοιπόν όπως τα άλογα ζώα άκουσαν το κάλεσμα του Νώε και σώθηκαν από τον κατακλυσμό, έτσι και ημείς ως έλλογα ζώα εισερχόμεθα στην πνευματική κιβωτό -την εκκλησία- για να σωθούμε από τον κατακλυσμό της αμαρτίας και αποστασίας.»
Δείτε: Το Άγιο Όρος πριν από 100 χρόνια σε βίντεο ντοκουμέντο του 1919
Μοναχός ή ντράμερ χτυπά το μοναστηριακό σήμαντρο;
«Κανένας δεν κατάλαβε τι έλεγε η Καμπάνα.
Γιατί καθένας άκουγε τη δική του σκέψη.
Κ’ ύστερα γυρίσανε όλοι στα σπίτια τους
με την φανφάρα,
που έπαιζε χαρούμενα κομμάτια.
που έπαιζε χαρούμενα κομμάτια.
Εκεί στο σπίτι τους ανάμενε
ζεστό φαγί και ζεστή αγκαλιά.
ζεστό φαγί και ζεστή αγκαλιά.
Κ’ είτανε όλοι τους βαθιά περήφανοι
με την ιδέα, πως έχουνε
με την ιδέα, πως έχουνε
Η θεολογική σημασία της καμπάνας
Γιά τήν Ἐκκλησιά ἡ καμπάνα, ἡ «καμπάνα. Τί ὡραῖα
πού σημαίνει, πού «σημαίνει. Ντίν ντάν, ντίν ντάν...
ΕΙΝΑΙ μερικές φορές πού ὅταν δέν ἔχουμε κατανοήσει το βαθύτερο νόημα προσώπων, καταστάσεων, ἀντικειμένων καί λέξεων, εὔκολα, ἀζύγιστα, ἐπιπόλαια καί ἐπιδερμικά τά πολεμοῦμε. Και πρωτίστως μιλῶ γιά τόν ἑαυτό μου.
Γιʼ αυτό και ταπεινά καταθέτω τά ἑξῆς, γιά τά ὁποῖα ἄν ἔχω λάθος διορθῶστε με. Καί γιά νά γίνουμε σαφέστεροι το θέμα εἶναι περί καμπανῶν.
Ἄς δοῦμε πρῶτα σύντομα την ἱστορική τους προέλευση καί σημασία, ἀντλώντας στοιχεῖα α) ἀπό τήν «Ἀργολική ἀρχειακή βιβλιοθήκη ἱστορίας καί πολιτισμοῦ», και συγκεκριμένα ἀπό τό ἄρθρο μέ τίτλο «Καμπαναριά» τοῦ πρωτοπρ. Γεωργίου Σελλῆ
Πῶς καθιέρωσαν τὰ σήμαντρα
Ἀρχικά εἴχαμε τό σήμαντρο. Τὸ κάλεσμα μὲ σήμαντρα εἶναι γνωστὸ ἀπὸ τὴν ἀρχαιότητα. Γιὰ τὴν πρόσκληση τοῦ λαοῦ σὲ τελετὲς καὶ συναθροίσεις χρησιμοποιοῦνταν μεγάλα τεμάχια μετάλλου, κρεμασμένα σὲ σχοινιὰ ποὺ τὰ ἔκρουαν μὲ μεταλλικὲς ἢ ξύλινες ράβδους. Ἡ χρήση ἐπίσης μικρῶν κωδώνων ἀναφέρεται καὶ στὴ λατρεία τῶν ἀρχαίων λαῶν: Σύρων, Αἰγυπτίων, Ρωμαίων κ.ἄ.
Στὸ βιβλίο τῆς Ἐξόδου ἀναφέρεται ἡ ὕπαρξη χρυσῶν κωδωνίσκων στὶς ἀρχιερατικὲς στολές. Ἀντιθέτως, γιὰ τὸ κάλεσμα τῶν Ἰσραηλιτῶν στὶς θρησκευτικὲς συγκεντρώσεις χρησιμοποιοῦνταν σάλπιγγες, μὲ τὶς ὁποῖες οἱ ἱερεῖς γνωστοποιοῦσαν στὸ λαὸ τὶς νουμηνίες καὶ τὰ Ἰωβηλαῖα. Εἶχε θεσπιστεῖ ἡ Ἑορτὴ τῶν Σαλπίγγων τὴν πρώτη τοῦ ἑβδόμου μηνός.
Εἶναι ἄγνωστο πότε ἔγινε ἡ χρήση κωδώνων στὴ χριστιανικὴ λατρεία γιὰ πρώτη φορά. Κατὰ τὴν περίοδο τῶν διωγμῶν οἱ πιστοὶ καλοῦνταν εἴτε μὲ ἐνημέρωση στὴν ἀπόλυση τῆς προηγούμενης σύναξης εἴτε μὲ τοὺς «Θεοδρόμους» ἢ «Λαοσυνάκτες», οἱ ὁποῖοι, μὲ κίνδυνο τῆς ζωῆς τους εἰδοποιοῦσαν ἀπὸ πόρτα σὲ πόρτα γιὰ τὸν τόπο καὶ τὸ χρόνο τῆς ἑπομένης. Κατὰ τὴν Τουρκοκρατία, τὴν εἰδοποίηση ἀνελάμβανε ὁ λεγόμενος ἀπὸ τοὺς Ἕλληνες «κράκτης», ἀπὸ δὲ τοὺς Τούρκους «τσεχενδεμὶν νταβετσί» (δηλ. κλητήρας τοῦ Ἅδη).
Μετὰ τοὺς διωγμοὺς εἰσήχθησαν στοὺς ναοὺς καὶ στὰ μοναστήρια τὰ λεγόμενα «ἁγιοσίδερα», δηλ. σιδερένια ἢ ξύλινα σήμαντρα, ποὺ ὑπάρχουν μέχρι σήμερα.
Τί συμβολίζει ἡ κροῦσις τῶν σημάντρων
Ἀρχικῶς ἡ κρούση τοῦ σημάντρου εἶναι συμβολική. Τό μέν μικρό σήμαντρο πού χρησιμοποιεῖται στόν Ὄρθρο συμβολίζει ὅσα διδάσκει ἡ Παλαιά Διαθήκη, ἐνῶ τό μεγάλο σήμαντρο τονίζει τό κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ κρούση τοῦ σιδηροῦ σημάντρου θυμίζει τή σάλπιγγα τοῦ ἀγγέλου, τήν ὁποία θά ἀκούσουν μέ ἀγαλλίαση οἱ ἐκλεκτοί κατά τήν ἡμέρα τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου. Παράλληλα, ἡ κρούση τοῦ ξυλίνου σημάντρου ἤ ταλάντου θυμίζει τήν κρούση τοῦ ξύλου ἀπό τό Νῶε πρίν ἀπό τόν κατακλυσμό καί ἔτσι κατά τίς ἱερές Ἀκολουθίες στά μοναστήρια, τό σήμαντρο συμβολίζει τόν ἐρχομό τῶν πιστῶν ἐντός τῆς Νέας Κιβωτοῦ πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ, ὥστε νά σωθοῦν ἀπό τόν κατακλυσμό τῆς ἁμαρτίας.
Ἡ καμπάνα, βεβαίως καί κυριάρχησε στίς πολυπληθεῖς πλέον πόλεις ὡς τό δυνατότερο σέ ἐμβέλεια μέσο κλήσεως κυρίως τῶν πιστῶν στοὺς ἱεροὺς ναούς. Τὸ σήμαντρο ἐπανῆλθε στοὺς ἐνοριακοὺς ναοὺς κατὰ τὰ χρόνια τῆς τουρκοκρατίας, κυρίως λόγω τῆς ἀνάγκης τῶν πιστῶν νὰ συγκεντρώνονται καὶ νὰ ἐκκλησιάζονται κρυφά, χωρὶς κωδωνοκρουσίες.
Γνωρίζοντας μάλιστα ὅτι πολλὰ μοναστήρια λειτούργησαν καὶ ὡς «κρυφὰ σχολειά» τὴν ἐποχὴ ἐκείνη, γίνεται σαφὲς ὅτι ἡ κρούση τοῦ σημάντρου ἐξυπηρετοῦσε καὶ ἐκπαιδευτικοὺς σκοπούς, χωρὶς νὰ γίνονται ἀντιληπτοὶ οἱ συμμετέχοντες ἀπὸ τοὺς Τούρκους κατακτητές.
Σήμερα, τὰ ξύλινα καὶ τὰ σιδηρά σήμαντρα παραμένουν ἐν χρήσει μαζὶ μὲ τοὺς κώδωνες μόνο στὶς ἱερὲς μονές, ἐνῶ καθένα ἀπὸ αὐτὰ κρούεται σὲ ὁρισμένο χρόνο ποὺ ὁρίζει ἡ τάξη τοῦ μοναστηριοῦ.
Μπορεῖ μάλιστα νὰ εἰπωθεῖ ὅτι ὁ τρόπος μὲ τὸν ὁποῖο κρούεται τὸ σήμαντρο σὲ κάθε μονὴ ὑποδηλώνει καὶ τὸν ἰδιαίτερο χαρακτήρα αὐτῆς, τόν χαρμόσυνο ἤ πένθιμο, εἴτε πρόκειται γιὰ ἀνδρικὸ εἴτε γιὰ γυναικεῖο μοναστήρι.
Πάντως εἶναι γεγονός τό εὖρος τῶν συναισθημάτων πού προκαλεῖ ὁ ἦχος τῆς καμπάνας καὶ τῶν σημάντρων ποὺ κοσμοῦν τὶς ἐκκλησίες καὶ τὰ μοναστήρια τῆς πατρίδας μας: ἀπὸ τὸ κάλεσμα στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες καὶ τὴν ἐπισήμανση τῶν ἱερῶν στιγμῶν τῆς λατρείας ἕως τὴν εἰδοποίηση γιὰ χαρμόσυνα ἢ δυσάρεστα γεγονότα.
Οἱ μεγάλες καμπάνες γιὰ τὴν πρόσκληση τοῦ λαοῦ στὶς ἱερὲς ἀκολουθίες ἐμφανίζονται ἀρχικὰ στὴ Δυτικὴ Ἐκκλησία. Ἔχουν πάρει τὴν ὀνομασία τους ἀπὸ τὴν Καμπανία, περιοχὴ τῆς Ἰταλίας, στὴν ὁποία πρωτοκατασκευάστηκαν. Συμβολίζουν τὶς σάλπιγγες τῶν ἀγγέλων, πού ἀφυπνίζουν γιὰ ἐγρήγορση.
Στὴν Ἀνατολὴ κάποιος Βυζαντινὸς χρονογράφος ἀναφέρει ὅτι τὸν Θ΄ αἰ. ὁ δούκας τῆς Ἑνετίας Οὖρσος χάρισε στὸν αὐτοκράτορα Μιχαὴλ δώδεκα μεγάλες καμπάνες, τὶς ὁποῖες κρέμασε σὲ ἰδιαίτερο πύργο στὴν αὐλὴ τῆς Ἁγίας Σοφίας. Πρώτη φορά τὶς ἔβλεπαν οἱ Βυζαντινοί, ὅμως τοὺς ἄρεσαν τόσο, ὥστε γενικεύτηκε ἡ χρήση τους.
Οἱ Τοῦρκοι ἀπαγόρευσαν τὴ χρήση τους κατὰ τὴ δουλεία, μὲ ἐξαίρεση τὸ Ἅγιον Ὄρος, τὰ Ἰωάννινα καὶ μερικὰ νησιά, γιὰ νὰ μὴ ταράσσεται ὁ ὕπνος τῶν νεκρῶν Μουσουλμάνων, γιατί «ὁ κώδων εἶναι τὸ μυστικὸν ὄργανον τοῦ διαβόλου». Ἀντίθετα, ὁ Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γερμανὸς γράφει: «τὸ σήμαντρο αἰνίττεται (ὑμνεῖ καί δοξάζει) τάς τῶν ἀγγέλων σάλπιγγας· διεγείρει δὲ καὶ τοὺς ἀγωνιστάς πρὸς τὸν τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν πόλεμον».
Οἱ πιὸ παλιὲς γνωστὲς καμπάνες συναντῶνται τὸν ὄγδοο αἰώνα. Ἡ κατασκευὴ τους εἶναι χονδροειδὴς καὶ ἀποτελεῖται ἀπὸ μεταλλικὲς πλάκες, συναρμολογημένες μὲ σφυρηλατημένα καρφιά, ὅπως οἱ κατοπινοὶ λέβητες. Ἀργότερα ἐπικράτησε ἡ κατασκευή τους ἀπὸ χυτὸ ὀρείχαλκο ἄριστης ποιότητας. Ἡ χρήση χρυσοῦ ἢ ἀσημιοῦ γιὰ καλύτερη ἠχητικὴ ἀπόδοση ἐλέγχεται.
Τὸ καμπαναριὸ εἶναι ἡ θέση ἀπὸ ὅπου ἀντηχεῖ ἡ καμπάνα μὲ τὴ γλυκιὰ φωνή της.
Ἕνα τρανό παράδειγμα πρὸς μίμησιν
Ὅπως μαθαίνουμε α) ἀπό τον ἱστότοπο agiosnikolaoskozanis και συγκεκριμένα ἀπό τήν εἰδικότερη ἀναφορά περί τοῦ κωδωνωστασίου τοῦ ἐν λόγῳ Ναοῦ καί β) ἀπό το ἄρθρο τῆς Κατερίνας Μάτσου ὅπου ἀναφέρεται ἐπίσης στό καμ- παναριό τής Ἐκκλησίας, γιὰ τοὺς κατοίκους τῆς Κοζάνης ὁ ναὸς τοῦ Ἁγίου Νικολάου δὲν μπορεῖ νὰ νοηθεῖ χωρὶς τὸ καμπαναριό.
Ἀξίζει, λοιπόν, μικρὸς λόγος νὰ γίνει καὶ γιὰ τὸ κτίσμα αὐτό. Μέχρι τὰ 1728 ὁ ναὸς δὲν εἶχε οὔτε καμπάνες οὔτε σήμαντρα. Ὁ δυνάστης θεωροῦσε πρόκληση καὶ ἀπαράδεκτη ἐνόχληση τὴν ὕπαρξή τους καὶ αὐστηρὰ ἀπαγόρευε τὴ χρήση τους.
Χρειάστηκαν καὶ πάλι παρεμβάσεις ἐπισήμων καὶ μεσιτεῖες διάφορες γιὰ νὰ δοθεῖ στὰ 1728 στὴν ἐκκλησία τοῦ Ἁγίου Νικολάου τὸ δικαίωμα νὰ ἔχει σήμαντρα σιδερένια καὶ ξύλινα, ὄχι ὅμως καὶ καμπάνες. Τὸ γεγονὸς χαιρετίστηκε ἀπὸ τοὺς Κοζανίτες μὲ πολλὴ χαρά, ἔκφραση δὲ τῆς χαρᾶς τους ἀποτελεῖ καὶ ἡ σημείωση στὴν πίσω πλευρὰ τοῦ σχετικοῦ φιρμανιοῦ ποὺ φυλάγεται στὴ δημοτικὴ βιβλιοθήκη· «Τό φερμάνι τοῦ Σουλτάνου Μεϊμὲτ ἀπό ὅπου ἔλεος τοῦ ἔκαμεν σεφέρι διά νά ἔχωμεν στην ἐκκλησίαν τοῦ Ἁγίου Νικολάου σήμαντρα σιδερένια καί ξύλινα». Πότε δόθηκε ἄδεια νὰ ἠχοῦν καὶ καμπάνες δὲν εἶναι γνωστό. Ὁπωσδήποτε αὐτὸ συνέβη πρὶν ἀπὸ τὰ 1855 ποὺ στήθηκε τὸ κωδωνοστάσι καὶ τοποθετήθηκαν σ᾿ αὐτὸ καὶ σήμαντρα καὶ καμπάνες.
Τὸ φιρμάνι τοῦ 1728 διὰ τὴν χρῆσιν σημάντρων
Μέ τὴν ἀνέγερση τοῦ κωδωνοστασίου οἱ Κοζανίτες «ἔβγαλαν τὸ ἄχτι τους». Καθὼς δὲν μποροῦσαν νὰ χτίσουν ψηλὲς καὶ ἐπιβλητικὲς ἐκκλησίες, ἔχτισαν ψηλὸ καὶ ἐπιβλητικὸ καμπαναριό.
Δὲν τοὺς ἐνδιέφερε ἡ ἐξωτερική του ἐμφάνιση καὶ ἡ λεπτὴ τέχνη, ὅσο τοὺς ἐνδιέφερε ὁ ὄγκος καὶ προπαντὸς τὸ ὕψος του. Καὶ ἔγινε γιὰ τὴν ἐποχὴ του πραγματικὰ ψηλὸ -ἔφτανε στὰ εἴκοσι ἕξι μέτρα, μὲ ἕξι ὀρόφους καὶ τροῦλο. Καὶ κατασκευάστηκε τετράγωνο καὶ ἀπὸ πελεκητὴ πέτρα, ἔργο τοῦ κάλφα Ἀνδρέα ἀπὸ τὴ Σέλιτσα (σημ. Ἐράτυρα Βοΐου). Ἡ δαπάνη, 62.152 γρόσια καὶ 37 παράδες, καλύφτηκε ἀπὸ τὸ εἰδικὸ ταμεῖο ποὺ προοριζόταν γιὰ τὴ βελτίωση τῆς λειτουργίας τῆς σχολῆς. Μὲ δωρεὰ δὲ τοῦ Ἠλία Κουτσιμάνη στὴν ἀνατολικὴ πλευρὰ τοποθετήθηκε ὡρολόγι, χρήσιμο πολὺ γιὰ τὴν ἐποχή του.
Τέλος, στὰ 1939 μὲ δωρεὰ τοῦ Κωνσταντίνου Μαμάτσιου προστέθηκε ὁ ἕβδομος ὄροφος καὶ τοποθετήθηκε σύγχρονο ὡρολόγι μὲ δεῖκτες καὶ στὶς τέσσερις πλευρὲς καὶ στὰ 1954 ἐπανεγκαταστάθηκε ὁ τροῦλος, ὅπως μᾶς πληροφορεῖ ἡ ἐντοιχισμένη ἀναμνηστικὴ πλάκα.
Τὸ κωδωνοστάσι δὲν ἔχει ἰδιαίτερη ἀρχιτεκτονικὴ ἀξία οὔτε στὴ συνολική του μορφὴ οὔτε σὲ λεπτομέρειες, μέ ἐξαίρεση δυὸ γλυπτὲς παραστάσεις στοὺς τρίτο καὶ τέταρτο ὀρόφους τῆς ἀνατολικῆς πλευρᾶς. Εἶναι ὅμως μεγάλη ἡ ἱστορική του σημασία καὶ ἡ συναισθηματική του ἀξία. Καθὼς οἱ Κοζανίτες «ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων» περιβάλλονταν ἀπὸ πολλὰ ἀμιγῆ τουρκοχώρια, μὲ τὴν καμπάνα τὴ μεγάλη τοῦ Ἅι-Νικόλα διατράνωναν τὰ χριστιανικὰ καὶ ἐθνικὰ τους αἰσθήματα κι ἔστελναν μηνύματα ὑπομονῆς καὶ ἐλπίδων ἀλλὰ καὶ μηνύματα ὑπεροχῆς τῆς διδασκαλίας τοῦ «Ναζωραίου» ἀπέναντι στὰ μουσουλμανικὰ κηρύγματα τῶν χοτζάδων τῆς περιοχῆς.
Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ οἱ Τοῦρκοι τῶν γειτονικῶν χωριῶν ζήτησαν νʼ ἀπαγορευθεῖ ἡ χρήση τῆς μεγάλης καμπάνας. Ἀλλὰ οἱ Κοζανίτες κατάφεραν νὰ διατηρήσουν τὸ δικαίωμα νὰ τὴ χρησιμοποιοῦν καὶ μὲ τὸ γλυκό της τὸν ἦχο καὶ τοὺς συμβολισμούς του νὰ γιορτάζουν ὅλα τὰ μεγάλα ἐθνικὰ γεγονότα καὶ νὰ καταστεῖ ἔτσι τὸ καμπαναριὸ φορέας τῶν παραδόσεων τῆς πόλης καὶ τὸ «ἐμφανὲς σύμβολόν» της.
Περισσότερα: Άγιον Όρος, Μοναχισμός
Ακούγεται ένα σήμαντρο – λυπητικά σημαίνει…
Γλαν, γλαν, γλαν, γλαν… Τι να ‘τυχε; Ποιος τάχα να πεθαίνει;
Αντήχησεν η λαγκαδιά. Γλαν, γλαν… αναστενάζει.
Ο θλιβερός αντίλαλος και τα’ αγεράκι σκιάζει.
Γλαν, γλαν… πάλε το σήμαντρο λυπητικά σημαίνει…
(Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, «Το σήμαντρο»)
Despina Eleftheriadou 16 Οκτωβρίου 2016: ΚΑΛΗΜΕΡΑ ΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΣΕ ΟΛΟΥΣ !!!!!! ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΙΝΑΙ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΡΙΑ ,ΔΙΑΜΑΝΤΙΑ , ΠΟΛΥΤΙΜΟΙ ΛΙΘΟΙ ΑΥΤΑ ΠΟΥ ΕΧΕΙΣ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΙΣΤΟΛΟΓΙΟ ΣΟΥ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΟΥ !!!!!!!!!! ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΟΥ !!!!!!!!!!!!!! ΜΑ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΟΛΑ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΣΕ ΚΑΝΕΙ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΕΙΝΑΙ Η ΣΕΜΝΟΤΗΤΑ ΣΟΥ ΚΑΙ Η ΑΞΙΑ ΣΟΥ ΠΟΥ ΤΗΝ ΑΝΑΚΑΛΥΠΤΟΥΜΕ ΟΣΟΙ ΘΕΛΗΣΟΥΜΕ ΝΑ ΣΕ ΓΝΩΡΙΣΟΥΜΕ !!!!!!!!!! ΠΟΤΕ ΔΕΝ ΠΡΟΣΘΕΣΕΣ ΜΕΛΗ ΣΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΣΟΥ «ΣΗΜΕΙΩΤΕΩΝ ΟΜΑΔΕΣ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΑΞΙΖΟΥΝ » ΚΑΙ ΕΠΑΛΗΘΕΥΕΙΣ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΛΕΕΙ Ο ΛΑΟΣ «ΟΤΙ Ο ΑΔΕΙΟΣ ΤΕΝΕΚΕΣ ΚΑΝΕΙ ΤΟΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟ ΘΟΡΥΒΟ » !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΚΑΛΑ ΣΕ ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ ΠΟΥ ΕΧΩ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΙ !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 16 Οκτωβρίου 2016
Sophia Drekou: k. Despina Eleftheriadou, τί να πω... κοκκίνισα. Αν και υπερβολικά τα λόγια σας, ευχαριστώ από την καρδιά μου. Η καλοσύνη και η ποιότητα του χαρακτήρος σας με συγκινεί. Σας ευχομαι θερμά... Καλά Χριστούγεννα
Despina Eleftheriadou: ΑΠΛΑ ΕΙΠΑ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ !!!!!!!! ΚΑΛΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΚΑΙ ΣΟΥ ΕΥΧΩΜΑΙ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΚΑΝΕΝΑΣ ΚΑΙ ΤΙΠΟΤΑ ΝΑ ΜΗΝ ΣΕ ΠΛΗΓΩΣΕΙ ΚΑΙ ΣΟΥ ΤΣΑΚΙΣΕΙ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΟΜΟΡΦΙΑ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΟΥ !!!!!!!!! ΟΤΙ ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΣΟΥ ΖΩΗ !!!!!!!!!!!!!! 16 Οκτωβρίου 2016
