📸 Πολυβολεία είχαν κάνει στα Δεκεμβριανά στην Ακρόπολη οι Άγγλοι
αδιαφορώντας πλήρως για τυχόν συνέπειες στο μνημείο του Παρθενώνα.
Ο ΕΛΑΣ δεν απάντησε στα πυρά που έρχονταν από εκεί για να
μην γίνουν ζημιές από σεβασμό στον αρχαιολογικό χώρο.
Το συλλαλητήριο της 3ης Δεκεμβρίου, οι μάχες στους δρόμους της Αθήνας, το παρασκήνιο και το ιστορικό τραύμα που οδήγησε στον Εμφύλιο
Η Μάχη της Αθήνας, γνωστή και ως Δεκεμβριανά, ήταν σειρά ένοπλων συγκρούσεων που συνέβησαν στην Αθήνα από τον Δεκέμβριο του 1944 έως τον Ιανουάριο του 1945. Διεξήχθη μεταξύ του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΚΚΕ) από τη μία πλευρά, και των βρετανικών και ελληνικών κυβερνητικών δυνάμεων από την άλλη. Η σύγκρουση ξεκίνησε στις 3 Δεκεμβρίου 1944 με την καταστολή ενός συλλαλητηρίου στην Πλατεία Συντάγματος και ήταν το προοίμιο του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου και έθεσε τις βάσεις για τις μελλοντικές πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα.
Πολεμικές παρατάξεις
Η μάχη διεξήχθη μεταξύ δύο κύριων πλευρών:
ΕΑΜ/ΕΛΑΣ: Οι δυνάμεις του Εθνικού Απελευθερωτικού Μετώπου (ΕΑΜ) και του στρατιωτικού του σκέλους, του Ελληνικού Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού (ΕΛΑΣ).
Κυβερνητικές και Βρετανικές Δυνάμεις: Η νόμιμη κυβέρνηση της Ελλάδας και οι βρετανικές δυνάμεις που την υποστήριζαν. Ο Εθνικός Στρατός (υπό τον έλεγχο της τότε κυβέρνησης εθνικής ενότητας) και βρετανικά στρατεύματα που είχαν αποβιβαστεί στην Ελλάδα μετά την αποχώρηση των Γερμανών.
Βασικά Γεγονότα
Έναρξη 3 Δεκεμβρίου 1944: Τα Δεκεμβριανά ξεκίνησαν με τη βίαιη καταστολή διαδήλωσης. Ένα μεγάλο, αιματηρό συλλαλητήριο του ΕΑΜ στην πλατεία Συντάγματος, το οποίο κατέληξε σε σύγκρουση, σηματοδότησε την αρχή των εχθροπραξιών.
ΑΘΗΝΑ. ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ ΤΟΥ '44. Κυριακή 3 Δεκεμβρίου.
Συλλαλητήριο στην Αθήνα των οπαδών του ΕΑΜ.
"Την ίδια στιγμή τα βρετανικά τεθωρακισμένα κινήθηκαν".
φωτορεπόρτερ ο Ουκρανός-Αμερικανός δημοσιογράφος
Ντμίτρι Κέσελ (Dmitri Kessel 1902 - 1995) Βρέθηκε
και στην Ελλάδα την περίοδο των Δεκεμβριανών.
Αρχείο Ψηφιοποιημένες Συλλογές Ε.Λ.Ι.Α
Σκληρές Μάχες: Ακολούθησαν σφοδρές μάχες σε διάφορες περιοχές της Αθήνας, με ιδιαίτερη ένταση στην περιοχή του Μακρυγιάννη για τον έλεγχο του Συντάγματος Χωροφυλακής.
Πολιτικό πλαίσιο: Στις συγκρούσεις πήραν μέρος δυνάμεις από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα, που περιλάμβανε σοσιαλδημοκράτες, φιλομοναρχικούς και πρώην συνεργάτες των δυνάμεων του Άξονα κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Βρετανική Εμπλοκή: Οι βρετανικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον στρατηγό Σκόμπι, ενεπλάκησαν άμεσα στη σύγκρουση, υποστηρίζοντας τις κυβερνητικές δυνάμεις. Ο ίδιος ο Ουίνστον Τσόρτσιλ επισκέφθηκε την Αθήνα τα Χριστούγεννα του 1944 για να επιβλέψει την κατάσταση.
Αποτέλεσμα
Η μάχη διήρκεσε περίπου 33 ημέρες και έληξε με την επικράτηση των βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων. Ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την Αθήνα.
Η σύγκρουση τερματίστηκε επίσημα με τη Συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945 (η οποία όμως δεν αναγνωρίστηκε από όλες τις πλευρές) και προέβλεπε τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και τη διεξαγωγή εκλογών.
Τα Δεκεμβριανά άφησαν βαθύ τραύμα στο σώμα της πόλης και σημάδεψαν ανεξίτηλα την ελληνική πολιτική ιστορία, οδηγώντας τελικά στον πλήρη εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε.
Η εκδοχή της αριστεράς αναφέρει ότι κατόπιν εντολής του Άγγελου Έβερτ και αναίτια η Αστυνομία Πόλεων χτυπά το συλλαλητήριο του ΕΑΜ στην Πλατεία Συντάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν 30 νεκροί και πολλοί τραυματίες διαδηλωτές. Το γεγονός σηματοδοτεί την έναρξη του ένοπλου κινήματος του ΚΚΕ στην πρωτεύουσα, που θα διαρκέσει επί 33 ημέρες... » Περισσότερα Ιστορικά ντοκουμέντα εδώ
Οι 33 ματωμένες ημέρες της Αθήνας του '44 (Δεκέμβριος και Ιανουάριος του 1944), που άνοιξαν τον δρόμο για τον εμφύλιο πόλεμο, μέσα από τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών, των μαχητών και τα ντοκουμέντα της εποχής.
Στο πρώτο μέρος του διπλού αφιερώματος η «Μηχανή του Χρόνου» περιγράφει τις πολιτικό παρασκήνιο που οδήγησε στο τελεσίγραφο του Βρετανού στρατηγού Ρόναλντ Σκόμπυ για τον αφοπλισμό όλων των ανταρτικών ομάδων, την παραίτηση των ΕΑΜικών υπουργών από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας και το μεγάλο συλλαλητήριο της 3ης Δεκεμβρίου που πνίγηκε στο αίμα οδηγώντας τον ελληνικό λαό στο διχασμό.
Η Αθήνα χωρίζεται σε δύο στρατόπεδα, των κυβερνητικών και Βρετανών από τη μία και των δυνάμεων του ΕΑΜ από την άλλη. Όλες οι συνοικίες της πόλης μετατρέπονται σε πεδία συγκρούσεων, με πρώτο το Θησείο όπου έδρευε η οργάνωση Χ του Γεώργιου Γρίβα.
Σημαδιακή είναι η μάχη στο Πολυτεχνείο, όπου έγινε η πρώτη εισβολή τανκ από την κεντρική πύλη. Σε αυτή την μάχη συνελήφθη ο Νίκος Κούνδουρος, ο οποίος περιγράφει πως σώθηκε την τελευταία στιγμή από το εκτελεστικό απόσπασμα.
Ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας ήταν ο καπετάνιος του λόχου Λόρδος Μπάιρον του ΕΛΑΣ. Μετά από σχεδόν επτά δεκαετίες επιστρέφει στα πεδία των μαχών και περιγράφει τις αιματηρές μάχες στα Εξάρχεια.
Πολιτικό πλαίσιο: Στις συγκρούσεις πήραν μέρος δυνάμεις από ένα ευρύ πολιτικό φάσμα, που περιλάμβανε σοσιαλδημοκράτες, φιλομοναρχικούς και πρώην συνεργάτες των δυνάμεων του Άξονα κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Βρετανική Εμπλοκή: Οι βρετανικές δυνάμεις, με επικεφαλής τον στρατηγό Σκόμπι, ενεπλάκησαν άμεσα στη σύγκρουση, υποστηρίζοντας τις κυβερνητικές δυνάμεις. Ο ίδιος ο Ουίνστον Τσόρτσιλ επισκέφθηκε την Αθήνα τα Χριστούγεννα του 1944 για να επιβλέψει την κατάσταση.
Αποτέλεσμα
Η μάχη διήρκεσε περίπου 33 ημέρες και έληξε με την επικράτηση των βρετανικών και κυβερνητικών δυνάμεων. Ο ΕΛΑΣ αναγκάστηκε να αποχωρήσει από την Αθήνα.
Η σύγκρουση τερματίστηκε επίσημα με τη Συμφωνία της Βάρκιζας τον Φεβρουάριο του 1945 (η οποία όμως δεν αναγνωρίστηκε από όλες τις πλευρές) και προέβλεπε τον αφοπλισμό του ΕΛΑΣ και τη διεξαγωγή εκλογών.
Τα Δεκεμβριανά άφησαν βαθύ τραύμα στο σώμα της πόλης και σημάδεψαν ανεξίτηλα την ελληνική πολιτική ιστορία, οδηγώντας τελικά στον πλήρη εμφύλιο πόλεμο που ακολούθησε.
Υπάρχουν δύο εκδοχές. Η επίσημη εκδοχή της Κυβέρνησης του Γεώργιου Παπανδρέου αναφέρει ότι ο σταθμός της Αστυνομίας Πόλεων (Πανεπιστημίου και Βασιλίσσης Σοφίας), δέχθηκε επίθεση από ένοπλους αντάρτες-διαδηλωτές του ΕΑΜ και αμύνθηκε ανταποδίδοντας τα πυρά.
Η εκδοχή της αριστεράς αναφέρει ότι κατόπιν εντολής του Άγγελου Έβερτ και αναίτια η Αστυνομία Πόλεων χτυπά το συλλαλητήριο του ΕΑΜ στην Πλατεία Συντάγματος. Το αποτέλεσμα ήταν 30 νεκροί και πολλοί τραυματίες διαδηλωτές. Το γεγονός σηματοδοτεί την έναρξη του ένοπλου κινήματος του ΚΚΕ στην πρωτεύουσα, που θα διαρκέσει επί 33 ημέρες... » Περισσότερα Ιστορικά ντοκουμέντα εδώ
► Δεκεμβριανά: Το χρονικό από την Ματωμένη Κυριακή του Δεκέμβρη 1944
🎞️ ΒΙΝΤΕΟ: 1944. Η Μάχη της Αθήνας στη Μηχανή του Χρόνου
Οι 33 ματωμένες ημέρες της Αθήνας του '44 (Δεκέμβριος και Ιανουάριος του 1944), που άνοιξαν τον δρόμο για τον εμφύλιο πόλεμο, μέσα από τις μαρτυρίες των πρωταγωνιστών, των μαχητών και τα ντοκουμέντα της εποχής.
Στο πρώτο μέρος του διπλού αφιερώματος η «Μηχανή του Χρόνου» περιγράφει τις πολιτικό παρασκήνιο που οδήγησε στο τελεσίγραφο του Βρετανού στρατηγού Ρόναλντ Σκόμπυ για τον αφοπλισμό όλων των ανταρτικών ομάδων, την παραίτηση των ΕΑΜικών υπουργών από την κυβέρνηση εθνικής ενότητας και το μεγάλο συλλαλητήριο της 3ης Δεκεμβρίου που πνίγηκε στο αίμα οδηγώντας τον ελληνικό λαό στο διχασμό.
Η Αθήνα χωρίζεται σε δύο στρατόπεδα, των κυβερνητικών και Βρετανών από τη μία και των δυνάμεων του ΕΑΜ από την άλλη. Όλες οι συνοικίες της πόλης μετατρέπονται σε πεδία συγκρούσεων, με πρώτο το Θησείο όπου έδρευε η οργάνωση Χ του Γεώργιου Γρίβα.
Σημαδιακή είναι η μάχη στο Πολυτεχνείο, όπου έγινε η πρώτη εισβολή τανκ από την κεντρική πύλη. Σε αυτή την μάχη συνελήφθη ο Νίκος Κούνδουρος, ο οποίος περιγράφει πως σώθηκε την τελευταία στιγμή από το εκτελεστικό απόσπασμα.
Ο σκηνοθέτης Μάνος Ζαχαρίας ήταν ο καπετάνιος του λόχου Λόρδος Μπάιρον του ΕΛΑΣ. Μετά από σχεδόν επτά δεκαετίες επιστρέφει στα πεδία των μαχών και περιγράφει τις αιματηρές μάχες στα Εξάρχεια.
Στο δεύτερο μέρος του αφιερώματος η «Μηχανή του Χρόνου» παρουσιάζει την ιστορική μάχη στο σύνταγμα Χωροφυλακής στου Μακρυγιάννη, τη μάχη στην Καισαριανή που έκρινε τη λήξη των Δεκεμβριανών, καθώς και τις μάχες στο Μετς και στο Κεφαλάρι.
Επιπλέον, μέσα από μαρτυρίες ανθρώπων που έζησαν τα Δεκεμβριανά, παρουσιάζεται η εικόνα μιας γκρεμισμένης Αθήνας, μιας πόλης χωρισμένης σε δύο στρατόπεδα.
Το Κολωνάκι βρίσκεται στα χέρια των κυβερνητικών και αποκαλείται από τους αριστερούς υποτιμητικά «Σκομπία».
Ο ΕΛΑΣ παγιδεύει με εκρηκτικά το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, που αποτελεί το στρατηγείο των Βρετανών. Μια επιχείρηση που παραλίγο να κοστίσει του ζωή του Ουίνστον Τσώρτσιλ.
Άνθρωποι που συμμετείχαν στις μάχες, αλλά και ιστορικοί που τις έχουν μελετήσει ενδελεχώς περιγράφουν την εικόνα της Αθήνας και φωτίζουν το πολιτικό σκηνικό. Τέλος η εκπομπή με τον Χρίστο Βασιλόπουλο φωτίζει το θέμα των ομηριών και της τραγικής κατάληξης των Δεκεμβριανών. 1944.
Δείτε το 1ο και 2ο μέρος στο βίντεο ▶️
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
🎞️ Η εκτέλεση της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη στα Δεκεμβριανά. Η διαγραφή της από το Σωματείο Ελλήνων ηθοποιών και η δίκη των δολοφόνων της. Βίντεο με μαρτυρίες.
Η Ελένη Παπαδάκη υπήρξε από τις σημαντικότερες ηθοποιούς του ελληνικού θεάτρου και βρήκε φρικτό θάνατο κατά την διάρκεια των Δεκεμβριανών από μέλη της οργάνωσης ΟΠΛΑ. Ο θάνατός της αποτελεί μελανό σημείο της νεότερης ιστορίας. Η πρόσφατη αντίδραση του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών να μην δοθεί το όνομα της σε μια από τις σκηνές του Εθνικού Θεάτρου, έφερε την υπόθεση στο προσκήνιο. Η Παπαδάκη στην Απελευθέρωση διαγράφηκε από το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών χωρίς όμως να γίνει εφαρμογή της ποινής. Τελικά δολοφονήθηκε από μέλη του ΟΠΛΑ κατά την διάρκεια των Δεκεμβριανών.
Μετά την Κατοχή η Ελένη Παπαδάκη κατηγορήθηκε για αντεθνική δράση, κυρίως για τη υποτιθέμενη σχέση της με τον κατοχικό πρωθυπουργό Ιωάννη Ράλλη. Η Μηχανή του Χρόνου είχε παρουσιάσει την υπόθεση της δολοφονίας της Ελένης Παπαδάκη στην έρευνα για τα Δεκεμβριανά.
Δείτε στο βίντεο να μιλούν ο δημοσιογράφος – ιστορικός ερευνητής Γιώργος Λεονταρίτης, ο καθηγητής ιστορίας Γιώργος Μαργαρίτης, η θεατρολόγος Μαίρη Καπή, ο αντιστασιακός Σταύρος Αβδούλος, ο Ελασίτης Κώστας Μαραγκουδάκης και ο Πρόεδρος του Πανελλαδικού Συνδέσμου Αγωνιστών Εαμικής Εθνικής Αντίστασης (ΠΣΑΕΕΑ) Στέλιος Ζαμάνος. ▶️
🎞️ Ο Ζάχος Χατζηφωτίου υπηρέτησε στη Μέση Ανατολή. Συμμετείχε στις μάχες του Ελ Αλαμέιν και του Τομπρούκ. Στα Δεκεμβριανά ήταν επικεφαλής αξιωματικός στην ομάδα της ταξιαρχίας Ρίμινι και πολέμησε στην πλατεία Ρηγίλλης και στο Μετς επί της σημερινής Β. Κωνσταντίνου. Τότε από εκεί περνούσε ο Ιλισσός ποταμός που αποτελούσε φυσικό «σύνορο» μεταξύ του Κολωνακίου, το οποίο ήλεγχαν οι Άγγλοι, και του Παγκρατίου, όπου υπήρχαν οχυρές θέσεις των Ελασιτών.
Όπως περιγράφει, αν και διέθετε υπεροπλία και έλαβε εντολή να χτυπήσει, προτίμησε μια παρελκυστική μέθοδο, ώστε να μην υπάρξουν θύματα. «Είχαμε 100 πολυβόλα, θα τους σκοτώναμε όλους τους Ελασίτες. Έτσι ζήτησα να κάνουμε μια επίδειξη πυρός με φλογοβόλα. Ανάψαμε τον Ιλισσό», λέει στη Μηχανή του Χρόνου...
Τα Δεκεμβριανά ως γεωπολιτικός καθρέφτης
Τα Δεκεμβριανά δεν αποτελούν μόνο μια τραγική τομή της ελληνικής ιστορίας· αποτελούν επίσης ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα του πώς τα μεγάλα γεωπολιτικά ρεύματα διαπερνούν τις μικρές χώρες, μετατρέποντας τις εσωτερικές εντάσεις σε πεδία σύγκρουσης υπερδυνάμεων.
Η Αθήνα του 1944 ήταν ήδη ένα σταυροδρόμι όπου τέμνονταν οι μεταπολεμικές φιλοδοξίες της Βρετανίας, η ανερχόμενη σκιά της Σοβιετικής Ένωσης και η ανάγκη της Ελλάδας να ορίσει το μέλλον της χωρίς να διαθέτει την πραγματική αυτονομία για να το πράξει. Το αίμα που χύθηκε στους δρόμους της πόλης δεν ανήκε ούτε στη μία ούτε στην άλλη πλευρά, αλλά στην ίδια τη χώρα που παγιδεύτηκε ανάμεσα σε συμμαχίες, υποσχέσεις και στρατηγικά συμφέροντα.
Κι έτσι τα Δεκεμβριανά λειτουργούν ως καθρέφτης: μας δείχνουν πώς η πολιτική παραμένει ευάλωτη όταν η γεωπολιτική ισχύς άλλων είναι ισχυρότερη. Και μας καλούν να αναρωτηθούμε αν η αληθινή ανεξαρτησία ενός κράτους κρίνεται τελικά στο πεδίο της ιστορικής μνήμης, εκεί όπου το παρελθόν δεν ξεχνά αλλά διδάσκει την ανάγκη για ενότητα, νηφαλιότητα και θεσμική θωράκιση απέναντι σε κάθε νέα θύελλα.
► Η Δόμνα Σαμίου άστεγη στα Δεκεμβριανά
keywords: Δεκεμβριανά 1944, Μάχη της Αθήνας, εμφύλιος, ΕΑΜ ΕΛΑΣ, κυβερνητικές δυνάμεις, Σκόμπι, Τσώρτσιλ, Μηχανή του Χρόνου, ιστορικά ντοκουμέντα, συλλαλητήριο Συντάγματος, μάχη Μακρυγιάννη, Αθήνα 1944, Εμφύλιος Πόλεμος, Βρετανική παρέμβαση, Μηχανή του Χρόνου, Ελληνική Ιστορία, Δεκέμβρης ’44, Πολιτική κρίση Ελλάδα.
keywords: Δεκεμβριανά 1944, Μάχη της Αθήνας, εμφύλιος, ΕΑΜ ΕΛΑΣ, κυβερνητικές δυνάμεις, Σκόμπι, Τσώρτσιλ, Μηχανή του Χρόνου, ιστορικά ντοκουμέντα, συλλαλητήριο Συντάγματος, μάχη Μακρυγιάννη, Αθήνα 1944, Εμφύλιος Πόλεμος, Βρετανική παρέμβαση, Μηχανή του Χρόνου, Ελληνική Ιστορία, Δεκέμβρης ’44, Πολιτική κρίση Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου