Σύνθεση εικόνας του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος και του
Πολυτεχνείου· θεολογικός και ιστορικός διάλογος Ελευθερίας,
από την Αλεξάνδρεια του 7ου αιώνα έως την Αθήνα του 1973.
Από τον αρχιεπίσκοπο της κοινωνικής δικαιοσύνης έως τη θεολογία της ανυπακοής: μια πνευματική γέφυρα ανάμεσα στον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα και το Πολυτεχνείο της Ελευθερίας.
Ένα κείμενο που συνδυάζει αγιολογικό βίο, κοινωνική θεολογία, ιστορική αναδρομή και στοχασμό πάνω στη σχέση Εκκλησίας - Εξουσίας - Αντίστασης.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων και το Πολυτεχνείο συναντιούνται σε μια κοινή γλώσσα Ελευθερίας και Δικαιοσύνης. Από τον θρόνο της Αλεξάνδρειας έως τα οδοφράγματα της Αθήνας, η Ορθοδοξία αποκαλύπτεται ως θεολογία της Αντίστασης και της ευθύνης απέναντι στον άνθρωπο. Το μήνυμα μένει επίκαιρο: η Ελευθερία είναι ιερή πράξη πίστης, κοινωνικής ευθύνης και πνευματικής ανυπακοής απέναντι σε κάθε μορφή τυραννίας.
🟦 Ο Άγιος της Ελεημοσύνης και το Πολυτεχνείο της ΣυνείδησηςΟ Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων, αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας και πατέρας της κοινωνικής δικαιοσύνης, συνδέεται πνευματικά με το πνεύμα του Πολυτεχνείου που ύψωσε τη φωνή του για ελευθερία και αξιοπρέπεια. Μέσα από την αγιολογική του δράση, κατάργηση ανισοτήτων, προστασία των φτωχών, θεολογία της ελευθερίας, αναδεικνύεται ως πρότυπο αντίστασης απέναντι σε κάθε μορφή τυραννίας.
Η σύγκριση με το Πολυτεχνείο του 1973 αποκαλύπτει πως η Ορθοδοξία, όταν είναι ζώσα, δεν ευλογεί τη σιωπή, αλλά γεννά φωνές συνείδησης και πράξεις Αντίστασης. Ένα κείμενο για τη σχέση πίστης και κοινωνικής ευθύνης, Εκκλησίας και Ελευθερίας, από τον 7ο αιώνα ως τη σύγχρονη Ελλάδα.
🟣 1. Νοεμβριανός σχολιασμός και πρόλογος
(Εισαγωγική ενότητα που τοποθετεί το πλαίσιο του κειμένου: σύνδεση των ημερομηνιών 12 Νοεμβρίου (μνήμη Αγίου Ιωάννη Ελεήμονος) και 17 Νοεμβρίου (Πολυτεχνείο). Εισαγάγει το ύφος «υπομνηματισμού» και προϊδεάζει για τη διπλή θεολογική και πολιτική ανάγνωση.)
Νοεμβριανός σχολιασμός καίριων παραλειπομένων -
Άγιος Ιωάννης Ελεήμων και Πολυτεχνείο
Τις παρελθούσες μέρες είχαμε πολλά συμβεβηκότα που χρήζουν «υπομνημάτων». Θα σταθούμε στον «υπομνηματισμό» αυτόν σε ορισμένα που συχνά δεν μνημονεύονται. Διότι, δυστυχώς, είναι πολλά «τα του λαού αγνοήματα» και «ο θερισμός πολύς» και ελάχιστο χρέος είναι ο καθένας να συμβάλει, ιδιαίτερα οι «γραμματισμένοι».
Έτσι, την 12η του μηνός ήταν η μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος. Την 17η, βεβαίως, η επέτειος του μυστηριωδώς αιματοβαμμένου Ε.Μ. Πολυτεχνείου.
Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων: αρχιεπίσκοπος πνευματισμένου ριζοσπαστικού ακτιβισμού
Ο Πατέρας υπήρξε κυριολεκτικώς δημόκλητος, «λαοπρόβλητος», και θεόκλητος, αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας. Η δράσι του χωροθετείται χρονικά στον 6ο και 7ο αι. μ.Χ.. Ο Συμεών, ο λεγόμενος Λογοθέτης, συνέγραψε περί αυτού, βίου και πολιτείας. Οι προσπελάσιμες εκδόσεις περί αυτού μάλλον ολίγες και μονωμένες(1-2). Και δεν είναι έκγονο της θεάς Τύχης τούτο… Ας «μνησθούμε» ολίγων μόνο ενεργειών του.
1) Αμέσως μετά το εισάκουσμα και πραγμάτωση του αιτήματος του «λαού του Θεού» για άνοδό του στον θώκο του αρχιεπισκόπου της Αλεξανδρείας ο, κατά ρήμα του και ακριβώς ως εκκλησιαστικός άρχοντας, «(ταπεινός και τιποτένιος) δούλος των δούλων του Ιησού Χριστού» (πρβλ. Ματθ. 20:26), προβαίνει σε ρηξικέλευθο εγχείρημα και τόλμημα: θα κτυπήση το κακό της ανισότητας στην κοινωνία, της υποφοράς των «αδελφών του Χριστού», και θα κάνη πράξι αυτό που κήρυττε αδιάλειπτα ο «Φιντέλ Κάστρο με ράσα» Βραζιλιανός «Ρωμαιοκαθολικός (αρχι)επίσκοπος» Χέλντερ Καμάρα, για την φτώχεια και απαθλίωση: «να θεραπεύσουμε τα αίτια με την δικαιοσύνη και όχι τα αποτελέσματα με την ελεημοσύνη».
Έτσι, εκδίδει αρχιεπισκοπική, τρόπο τινά, «ανακοίνωσι», στην οποία αναφέρεται στον σεβασμό των όσων θα προστάξη, επειδή μόνον αυτά είναι του Θεού και όχι δικά του, και επιτάσσει την ακούσια κοινωνικοποίηση και άμεση απόδοσι στους πτωχούς οποιουδήποτε τολμήση να «κλέψη» στο ζύγι κάποιον πτωχό, κατά το έθος της περιόδου, επιβάλλοντας ίσα σταθμά δια κρατικών λειτουργών. Αυτό υπήρξε τότε, μεταξύ των άλλων για τα οποία μας μιλούσαν οι 3 Ιεράρχες παληότερα, ένα πρόβλημα που διαιώνιζε την αναμφισβήτητα ανωμάλως «επεισαχθείσα» και θεομίσητη ανισότητα και ταξικότητα. Ο ταπεινός υπηρέτης (=άρχων χριστιανότροπος) αυτός των Χριστιανών Άγιος έλεγε, ότι ο Θεός μισεί τα άδικα σταθμά, έτσι, ώστε να επιβληθούν πανταχού ίσα και ίδια.
2) «Μεριμνά και τυρβάζεται» όχι περί τα βιοτικά, που άλλωστε δεν κατείχε, αλλά περί των «εργασιακών σχέσεων» της εποχής του, πλην κάθε αδίκου, και ακούει επί ώρες καθημερινά, μόνος, τους «αδικούμενους Χριστούς» (του Κ.Μοσκώφ η φράσι) επισκέπτες του (επισκοπείου). Τότε υπήρχε ακόμη η παληά δουλεία. Πρόβλημα πρώτο. Δεύτερον, κάποιοι αυθέντες κτυπούν τους «δούλους» τους, όταν πράττουν κάτι που δεν τους αρέσει, είναι, ούτως ειπείν, σκολιοί. Η ελευθεροστομία που έχει σε ένα Κράτος που έχει ως επίσημη/κρατική του ιδεολογία τον «Χριστιανισμό» του επιτρέπουν να ξεδιπλώση, μιλώντας και δια της «κεκαθαρμένης καρδιάς» του και δια του τελείως γεγυμνασμένου λογιστικού του, θεολογία ελευθερίας και απελευθέρωσης.
Μαθαίνει, λοιπόν, την κατάστασι που κρατούσε περί των σχέσεων κυρίων-δούλων τότε, και αρχικά επιτάσσει την απελευθέρωσι των δούλων από τους αφέντες. Εφευρίσκει κάτι σαν την τοις πράγμασι ανύπαρκτη θεολογικά έννοια του «οικονόμου των αγαθών» που άλλοι Άγιοι βρήκαν προκειμένου για την επίτευξι της ισότητας «a posteriori» (=εκ των υστέρων). Λέει, ότι ο Θεός μας έδωσε αυτούς τους ανθρώπους, όχι για να τους «παιδαγωγούμε» ούτε καν δε για να εργάζονται, αλλά για να τους φροντίζουμε και να τους παρέχουμε (οικονομική) αυτάρκεια.
Θέλει να επιβάλη «αδελφική συνοίκησι» αρχικά, τουλάχιστον, συνεργασία, όπως ο Παύλος προς το πέρας της ζωής του στον Φιλήμονα. Λέει, ότι ο Παύλος κήρυξε τέλεια ισότητα, η οποία πρέπει να είναι και στα πράγματα, και, ότι ο άνθρωπος είναι α(νεκ)τίμητος, δεν αγοράζεται με κανένα απολύτως χρηματικό ποσό… Κατόπιν, λόγω της εύδηλης, από τα ιστορικά κείμενα, άφατής του καλοσύνης και πηγαίου ενδιαφέροντος, κάποιοι «αβρύνονται» και σεμνύνονται, και πειθαρχούν. Αλλά άλλοι συνεχίζουν την κακία τους. Έτσι, εξαγοράζει ο ίδιος, μέσω τρίτων, τους δούλους αυτούς, καθιστώντας τους και όντως «απελεύθερους». (Χριστού –βλ. Α’ Κορ. στ’ 20· ζ’ 22, 23)
Αντιπαραβολή
Με κάθε συνοπτικότητα, όμως, πρέπει να αναφερθούμε και στην σύγκαιρή μας στάσι των διαδεχθέντων (αν και αντικανονικώς-όχι «ψήφω κλήρου και λαού») τον Άγιο στην εκκλησιαστική διακονική «αρχή» ή, ακόμη, στην «διακονία του Λόγου». Προσομοιάζουν σε κάτι στον Άγιο ή στους άλλους, ομοίως, ελεήμονες Αγίους; Αν μιλούσαν φιλάνθρωπα για Άσυλο και προστασία από την οποιαδήποτε τιμωρία των αρχών, θα ήθελαν την κατάργησί του (όπως, βεβαίως, ο σεβ. Άνθιμος), ή μήπως την προστασία του, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, που προστάτευσε τον ίδιο τον επίδοξο καταργητή του από δίκαιη οργή, πλην του θεσμού;
Αν προσέρχονταν εργάτες κακοπληρωμένοι ή βιαζόμενοι εργασιακά, θα κήρυτταν (πάλι) την ….(μονόπλευρη) ειρήνη, αν και ο Νικόδημος Αγιορείτης αυτό το ονομάζει φόνο; Ή, μήπως, όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, θα την θεωρούσαν ματαία και ανεπιθύμητη και θα κατηγορούσαν και, επι πλέον, βιαίως και «σκαιώ τω τρόπω» ίσως, τους δυνάστες με άνωθεν των δεκαπέντε λόγων όπως ο εν λόγω; Ή, όπως ο Μέγας Βασίλειος, θα μετέφεραν τα δίκαια τους μισθολογικά αιτήματα, ώστε να ικανοποιηθούν άμεσα, όπως τότε, στην περίπτωσι έλευσης αντιπροσωπείας κάποιων Καππαδοκών, αν δεν παραλλάσσουμε, εργατών (σε χαλκεία);
Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή; - Ορθόδοξοι αγωνιστές και παπαδοπουλική «junta»
«Κανένας δεν ανιστορεί και το έρεβος εσκέπασε βαρύ» πολλά γεγονότα της παπαδοπουλικής και ιωαννιδικής επταετίας... Ή, μάλλον, ολίγοι αντιστορούν, όπως ο θεολόγος/Σύμβουλος Βθμιας Αν. Αργυρόπουλος με το αξιομνημόνευτό του «μελέτημα»:» Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της δικτατορίας», που παρέχει βαρύτιμο υλικό στον σχετικά φιλέρευνο αναγνώστη.
Από (εν ανησυχία) συνομιλίες με φίλους ανήκοντες στην «ιδεολογικώς μεταπρατική Aριστερά», και εν προκειμένω την Ανανεωτική, αλλά και όχι θετικά διακείμενους προς την Ορθοδοξία πλην, όμως, αρκούντως «εγγράμματους» συνανθρώπους και συνέλληνές μας, έχουμε κατανοήση, ότι υφίστανται ορισμένα πρόσωπα της Χριστιανικής Αντίστασης που είναι γνωστά έως αγαστά. Θαυμάζονται…!
Και εδώ ο λόγος δεν είναι για τον «γενναιόψυχο» κεντρώο φιλελεύθερο δημοκράτη νεανία Αλέκο Παναγούλη (της ΕΔΗΝ), αλλά, παραδείγματος χάριν, για τον μεγάλο διωγμένο π. Γεώργιο Πυρουνάκη, τον πασίγνωστο Νίκο Ψαρουδάκη, πρόεδρο της Χ.Δ., την νεολαία Ε.Χ.Ο.Ν., και πολυσυλλεκτική Χ.Α.Ρ.Α. (Χριστιανική Αντίσταση - Ριζική Αλλαγή).
Εδώ μπορούμε δε να μνησθούμε και του περιώνυμου «χριστιανομαρξιστικού διαλόγου», όπου αυτές οι προσωπικότητες ήσκησαν επιρροή ικανή.
Ας ανασκοπήσουμε, όμως, κάποια σχετικά σπαράγματα, μετερχόμενοι καβαφικού όρου, που, όμως, «κρατούν τον ίσο» αρκούντως σε όσα επισυνέβησαν αλλαχού και άλλοτε επί επταετίας.
Πρώτον) Η διάλυση της Δ.Ι.Συνόδου. Η δίωξη, κατόπιν, μητροπολιτών με αντιστασιακό σθένος και παρρησιαζόμενο λόγο, όπως ο τότε Πειραιώς. Το διαχρονικό όνειδος και ύβρις του καισαροπαπισμού (σ.τ.γ.: όχι παποκαισαρισμού): σύμπηξη αριστίνδην Συνόδου, με λίγους και εκλεκτούς, όπως το επεσήμαινε κι ο άκων (αθέλητα) υπό του τυραννικού Κράτους πεφυτευμένος Σεραφείμ (1913-1998), των ανακτόρων και των γνωστών πιετιστικών (κατά ικανό τμήμα τους) αιρετιζόντων σωματείων. (Σωματείων, που, όμως, απαλλάσσονται, κατά τον ένθερμο υποστηρικτή της Δικτατορίας/«Επαναστάσεως» και διαμορφωτή πολλών συνειδήσεων «θρησκευομένων» μοναχό Θ. Διονυσιάτη, λόγω… της έκδοσης πολλών αντιτύπων των βιβλίων της Καινής Διαθήκης!).
Δεύτερον) Η -ωσεί διαμαρτυρητική- ελάττωση της προσέλευσης των Χριστιανών στους Ναούς. Ακόμη, η αποκαρδίωση από την -φυτευμένη, έστω- Διοίκηση της Εκκλησίας. Που είναι εκτεινόμενη και εις το σήμερα… Εδώ πρέπει να θυμηθούμε το περιστατικό με τους «Ανδριάντες», επί (Μ.) Θεοδοσίου, όπου ο ίδιος ο επίσκοπος Φλαβιανός (Α’), λόγω της στάσεως (και όχι, βεβαίως, επαναστάσεως) στην Αντιόχεια, μεταβαίνει να βρη τον αυτοκράτορα, να τον παραινέση, ικετεύση, απειλήση, ώστε να μην τιμωρήση τον αντιοχειανό λαό. Του λέει, ότι, αν πρόκειται να συμβή κάτι τέτοιο, πρέπει να θανατώση και τον ίδιο μαζύ με τον λαό. Ο ερημίτης Μακεδόνιος, Όσιος, δρα ακόμη πιο δυναμικά σταματώντας τον στρατό, όπως μας θυμίζει και ο ηρωικός και όντως Ορθόδοξος Ρώσσος ιερέας Γρηγόρης Πετρώφ. Ο δε Χρυσόστομος Σμύρνης μένει, ώστε να τον «φάνε τα ψάρια», μαζί με τον ρωμαϊικο λαό που υπηρετούσε. Όλοι αυτοί υπήρξαν «καλοί ποιμένες» και διάκονοι έλλογων «εικόνων του Θεού», αφού ένας τέτοιος «υπέρ των προβάτων την ψυχήν του τίθησι», δηλαδή ‘αυτήν (τ)αύτην’ την ζωή του…
Τρίτον) Το πράγματι «Πατερικότατο» θεωρητικά χριστιανοσοσιαλιστικό κίνημα της Χριστιανικής Δημοκρατίας, που, οφείλουμε να τονίσουμε, έγινε σμάρι από εργώδεις και ηρωικές αντιστασιακές προσπάθειες, είχε την τιμή να γίνη επίκεντρο της οργανωμένης και δημοσίως εκπεφρασμένης(!) Χριστιανικής Αντίστασης.
Η εφημερίδα «Χριστιανική» μάστιζε όντως με λόγο την Δικτατορία, αλλά και την όντως ψοφοδεή πεφυτευμένη «πνευματική ηγεσία», που μας θυμίζει αμυδρά και την ενίοτε «αγριότητα»(σκαιότητα) που έβλεπε ο Σωκράτης Σχολαστικός στον μέγιστο -και άλλοτε μελίρρυτο- Αγ. Ι. Χρυσόστομο. Η Δ. Εκκλησία αποκαλείται, και μάλλον δικαίως, πρόθυμη και ταπεινή θεραπαινίδα του φασίστα Καίσαρα, και ανύπαρκτη.
Δυστυχώς, στην εκκλησιαστική ή κοινωνική συνείδηση δύσκολα αποσβέννυνται τέτοια βιώματα όπως αυτό της τιμήσεως με την ανώτατη τιμητική διάκριση υπό της αριστίνδην Συνόδου του δικτάτορα και κατοπινού. «Προέδρου της Δημοκρατίας» (sic) Παπαδοπούλου (1968). Έστω και με την απόδοσι της αυτής διακρίσεως προ λίγων ετών στον Ν. Ψαρουδάκη για το πολυπλόκαμό του έργο. Πάντως, ο Λαός εγκρίνει τον αντιστασιακό αυτόν λόγο, και η κυκλοφορία της μηνιαίας επιθεώρησης, όπως έχει διαμορφωθεί η «Χ» τότε, εγγίζει τις πολλές δεκάδες χιλιάδων.
Τέταρτον) Είναι αληθές, ότι μορφές όπως ο πολυσήμαντος λόγιος αγιορείτης Θ. Διονυσιάτης, διάφοροι μητροπολίτες, σωματεία όπως ο «Σωτήρ» και η «Ζωή», εκδίδουν τότε ανακοινώσεις που εκπλήσσουν κατ’ αρχάς για την άγνοιά τους, την αμβλυωπία, το πόσο προκλητικά μυωπάζουν μπροστά σε ολοφάνερα αντιχριστιανικές καταστάσεις, την συμφωνία και την επαύξησι(!) ακόμη της δικτατορικής προπαγάνδας. Έχει επέλθη μετάνοια ακόμη για αυτά τα αίσχη και ονείδη ή και καινούργωση; Εν μέρει, ναι και δυναμικά. Εν μέρει, όμως, όχι. Και αυτό είναι κάτι που σαπίζει και απόζει στο εκκλησιαστικό σώμα… Και καταφαίνεται από τα έντυπα και τις πολυώνυμες και πολυπληθείς ομάδες που ανήκουν τρόπω τινί στις εν λόγω οργανώσεις σήμερα.
Πέμπτον) Είναι αξιομνημόνευτη η αλληλογραφία και δημόσιος (δια των στηλών της εφημερίδας «Χριστιανικής») «διάλογος» μεταξύ Υφυπουργού Γ. Γεωργαλά, πρώην μαρξιστή, και Ν. Ψαρουδάκη. Ο ένας ιδεολόγος του (μονομερούς) αντικομμουνισμού πλέον, απογοητευμένος και αφιχθείς από Ουγγαρία, αποστέλλει σε άρθρο του Ψ.απάντησι, επισυνάπτοντας έκδοσι του Στρατιωτικού Τυπογραφείου ονόματι «Η ιδεολογία του αντικομμουνισμού». Ο δε απαντά ταυτίζοντας εν πολλοίς τα Υλιστικά συστήματα, αστικό και «κομμουνιστικό», θεωρώντας το δεύτερο γέννημα του πρώτου, καλείται δε δι' αυστηράς συστάσεις υπό του Σ.Παττακού(!), αφού και όπως πρώτα είχε απαγορευθή παληότερα ταυτού πνεύματος δριμεία κριτική του του Συντάγματος (του 1968). Ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ λογίζεται (δικαίως) ως ένα ακόμη θύμα του διπρόσωπου Υλισμού…
Έκτον) Ο πολιτειοκρατικώς διορισθείς αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ενώ αρχικά, επαινεί για την σωτηρία από τα οξύληκτα νύχια του «αθέου κομμουνισμού», κατόπιν, από του ’69, ιδιωτικώς, εκφράζει μεγάλες αντιρρήσεις και φόβους. Μιλάει για το πνεύμα δουλοφροσύνης που εμφυσάται, και επερχόμενη ανταρσία κατά της «Επαναστάσεως». Παραταύτα, η παρουσία του πλάι στους τυράννους προκαλεί σε «όσους ζωντανούς» την θυμηδία και, μάλλον, τον κλαυσιγέλωτα… Και όταν ο Ν. Ψαρουδάκης λέει ευθέως και εγγύθεν, ορθότατα στους τυράννους, ότι η «21Η Απριλίου δεν μπορεί να σταθή χριστιανικά», οι «Επαναστάτες» απαντούν, ότι κάτι τέτοιο δεν τους έχει διαμηνυθή υπό των Αρχιερέων…
Έβδομον) Η (πρωτοφανώς φιλοατλαντική) Δικτατορία δεν χαίρει εκτιμήσεως και επευφημιών ειμή από ολίγιστη αριθμητικά μειονοψηφία. Όμως, δεν υπάρχει και το πάθος επιστροφής στον αγγλοσαξωνικού τύπου Κοινοβουλευτισμό, που (παρα)βιαζόταν από τα ανάκτορα και το παρακράτος, όπως και τους οργανικούς δακτύλους της πανταχού παρούσης Pax Americana. Παραταύτα, το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών Καθολικώς Διαμαρτυρομένων» του Γ. Παπανδρέου του πρεσβύτη ισχύει αρκετά. Όντως υπάρχει μόνο διαμαρτύρηση κατά του καθεστώτος, αλλά αυτή είναι μάλλον χαμηλόφωνη.
Αντί επιλόγου: Τυραννία και στοιχεία αντιτυραννικής Ορθόδοξης θεολογίας
Σε τούτη την συνάφεια, όμως, τέλος, πρέπει να γίνη μνεία και στην αντιτυραννική θεολογία του χρυσοστόμειου Οσίου Ισιδώρου του Πηλουσιώτη, που επέκρινε δριμύτατα και την «εκκλησιαστική ηγεσία» της εποχής του.
Είναι πολύ σημαντικό, ότι ορίζει την τυραννίδα σε αντιδιαστολή με την (διακονική) «βασιλεία», καθώς την λέει, δίνοντας ένα ευρύτατο προσδιορισμό, πτώσης από την υπηρεσία του κοινωνικού καλού, ενώ κατόπιν μας μιλεί για το πόσο πρέπει, χριστιανικά μιλώντας πάντοτε, να τιμούμε και επευφημούμε τους βιαίως αντιτασσομένους στα τυραννικά καθεστώτα, τις τυραννίδες, ως «ανδρείους» και «τυραννοκτόνους»
,,,Άλλωστε, Θεός, όπως το είδαμε, είναι αυτός που καθαίρει, δηλαδή ανατρέπει τους τυράννους ή ευδοκεί στην ανατροπή αυτή και την ύψωσι των δημοκλήτων ταπεινών διακόνων/υπηρετών του Λαού. Και, όπως μας θυμίζει ο Μέγας Φώτιος, «των τυράννων εστί το στασιάζειν τα πλήθη», ώστε γνώρισμα της τυραννίας είναι η αυθόρμητη διαμαρτυρία πληθών του λαού.
Σαφές είναι, εν κατακλείδι, ότι, αν εφαρμόσουμε αυτές τις Πατερικές θέσεις στα συγκαιρινά, θα λάβουμε οπωσδήποτε λίαν ρηξικέλευθα πορίσματα που αναμένουν υλοποιήσεις…
Σημ.: Πρόκειται για αναδημοσίευση από το ιδιαίτερα φίλιο ιστολόγιο «Μανιτάρι του Βουνού» που φιλοξένησε φιλοξένως το κείμενο. (Η γλώσσα είναι κάπως πιο λόγια από αυτήν που μεταχειρίζομαι συνήθως σήμερα- συγγνώμη αν σας ξενίζει κάπως...)
by George Philalethe Panayotidis
Τις παρελθούσες μέρες είχαμε πολλά συμβεβηκότα που χρήζουν «υπομνημάτων». Θα σταθούμε στον «υπομνηματισμό» αυτόν σε ορισμένα που συχνά δεν μνημονεύονται. Διότι, δυστυχώς, είναι πολλά «τα του λαού αγνοήματα» και «ο θερισμός πολύς» και ελάχιστο χρέος είναι ο καθένας να συμβάλει, ιδιαίτερα οι «γραμματισμένοι».
Έτσι, την 12η του μηνός ήταν η μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Ελεήμονος. Την 17η, βεβαίως, η επέτειος του μυστηριωδώς αιματοβαμμένου Ε.Μ. Πολυτεχνείου.
🟣 2. Ο Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων - Αρχιεπίσκοπος κοινωνικής δικαιοσύνης
(Πρώτη υποενότητα του αγιολογικού μέρους. Παρουσιάζεται ο Άγιος Ιωάννης ως πρόδρομος κοινωνικής θεολογίας, που αγωνίστηκε εναντίον της κοινωνικής ανισότητας και υπέρ της θεολογικής έννοιας της δικαιοσύνης. Εστιάζει στην ισότητα, τα «ίσα σταθμά» και τη ριζοσπαστική του δράση.)
Άγιος Ιωάννης ο Ελεήμων: αρχιεπίσκοπος πνευματισμένου ριζοσπαστικού ακτιβισμού
Ο Πατέρας υπήρξε κυριολεκτικώς δημόκλητος, «λαοπρόβλητος», και θεόκλητος, αρχιεπίσκοπος Αλεξανδρείας. Η δράσι του χωροθετείται χρονικά στον 6ο και 7ο αι. μ.Χ.. Ο Συμεών, ο λεγόμενος Λογοθέτης, συνέγραψε περί αυτού, βίου και πολιτείας. Οι προσπελάσιμες εκδόσεις περί αυτού μάλλον ολίγες και μονωμένες(1-2). Και δεν είναι έκγονο της θεάς Τύχης τούτο… Ας «μνησθούμε» ολίγων μόνο ενεργειών του.
1) Αμέσως μετά το εισάκουσμα και πραγμάτωση του αιτήματος του «λαού του Θεού» για άνοδό του στον θώκο του αρχιεπισκόπου της Αλεξανδρείας ο, κατά ρήμα του και ακριβώς ως εκκλησιαστικός άρχοντας, «(ταπεινός και τιποτένιος) δούλος των δούλων του Ιησού Χριστού» (πρβλ. Ματθ. 20:26), προβαίνει σε ρηξικέλευθο εγχείρημα και τόλμημα: θα κτυπήση το κακό της ανισότητας στην κοινωνία, της υποφοράς των «αδελφών του Χριστού», και θα κάνη πράξι αυτό που κήρυττε αδιάλειπτα ο «Φιντέλ Κάστρο με ράσα» Βραζιλιανός «Ρωμαιοκαθολικός (αρχι)επίσκοπος» Χέλντερ Καμάρα, για την φτώχεια και απαθλίωση: «να θεραπεύσουμε τα αίτια με την δικαιοσύνη και όχι τα αποτελέσματα με την ελεημοσύνη».
Έτσι, εκδίδει αρχιεπισκοπική, τρόπο τινά, «ανακοίνωσι», στην οποία αναφέρεται στον σεβασμό των όσων θα προστάξη, επειδή μόνον αυτά είναι του Θεού και όχι δικά του, και επιτάσσει την ακούσια κοινωνικοποίηση και άμεση απόδοσι στους πτωχούς οποιουδήποτε τολμήση να «κλέψη» στο ζύγι κάποιον πτωχό, κατά το έθος της περιόδου, επιβάλλοντας ίσα σταθμά δια κρατικών λειτουργών. Αυτό υπήρξε τότε, μεταξύ των άλλων για τα οποία μας μιλούσαν οι 3 Ιεράρχες παληότερα, ένα πρόβλημα που διαιώνιζε την αναμφισβήτητα ανωμάλως «επεισαχθείσα» και θεομίσητη ανισότητα και ταξικότητα. Ο ταπεινός υπηρέτης (=άρχων χριστιανότροπος) αυτός των Χριστιανών Άγιος έλεγε, ότι ο Θεός μισεί τα άδικα σταθμά, έτσι, ώστε να επιβληθούν πανταχού ίσα και ίδια.
🟣 3. Ο Ιωάννης ο Ελεήμων και η ελευθερία του ανθρώπου – Θεολογία της απελευθέρωσης
(Αναλύει τη στάση του Αγίου απέναντι στη δουλεία, την κοινωνική καταπίεση και την ανάγκη της «αδελφικής συνοίκησης». Ο συγγραφέας παρουσιάζει τον Άγιο ως πρόδρομο των σύγχρονων θεολόγων της απελευθέρωσης, θεμελιώνοντας τη χριστιανική έννοια της ελευθερίας.)
2) «Μεριμνά και τυρβάζεται» όχι περί τα βιοτικά, που άλλωστε δεν κατείχε, αλλά περί των «εργασιακών σχέσεων» της εποχής του, πλην κάθε αδίκου, και ακούει επί ώρες καθημερινά, μόνος, τους «αδικούμενους Χριστούς» (του Κ.Μοσκώφ η φράσι) επισκέπτες του (επισκοπείου). Τότε υπήρχε ακόμη η παληά δουλεία. Πρόβλημα πρώτο. Δεύτερον, κάποιοι αυθέντες κτυπούν τους «δούλους» τους, όταν πράττουν κάτι που δεν τους αρέσει, είναι, ούτως ειπείν, σκολιοί. Η ελευθεροστομία που έχει σε ένα Κράτος που έχει ως επίσημη/κρατική του ιδεολογία τον «Χριστιανισμό» του επιτρέπουν να ξεδιπλώση, μιλώντας και δια της «κεκαθαρμένης καρδιάς» του και δια του τελείως γεγυμνασμένου λογιστικού του, θεολογία ελευθερίας και απελευθέρωσης.
Μαθαίνει, λοιπόν, την κατάστασι που κρατούσε περί των σχέσεων κυρίων-δούλων τότε, και αρχικά επιτάσσει την απελευθέρωσι των δούλων από τους αφέντες. Εφευρίσκει κάτι σαν την τοις πράγμασι ανύπαρκτη θεολογικά έννοια του «οικονόμου των αγαθών» που άλλοι Άγιοι βρήκαν προκειμένου για την επίτευξι της ισότητας «a posteriori» (=εκ των υστέρων). Λέει, ότι ο Θεός μας έδωσε αυτούς τους ανθρώπους, όχι για να τους «παιδαγωγούμε» ούτε καν δε για να εργάζονται, αλλά για να τους φροντίζουμε και να τους παρέχουμε (οικονομική) αυτάρκεια.
Θέλει να επιβάλη «αδελφική συνοίκησι» αρχικά, τουλάχιστον, συνεργασία, όπως ο Παύλος προς το πέρας της ζωής του στον Φιλήμονα. Λέει, ότι ο Παύλος κήρυξε τέλεια ισότητα, η οποία πρέπει να είναι και στα πράγματα, και, ότι ο άνθρωπος είναι α(νεκ)τίμητος, δεν αγοράζεται με κανένα απολύτως χρηματικό ποσό… Κατόπιν, λόγω της εύδηλης, από τα ιστορικά κείμενα, άφατής του καλοσύνης και πηγαίου ενδιαφέροντος, κάποιοι «αβρύνονται» και σεμνύνονται, και πειθαρχούν. Αλλά άλλοι συνεχίζουν την κακία τους. Έτσι, εξαγοράζει ο ίδιος, μέσω τρίτων, τους δούλους αυτούς, καθιστώντας τους και όντως «απελεύθερους». (Χριστού –βλ. Α’ Κορ. στ’ 20· ζ’ 22, 23)
🟣 4. Αντιπαραβολή με το σήμερα – Η απουσία πνευματικών συνεχιστών
(Ο συγγραφέας θέτει ερωτήματα για τη σημερινή στάση της Εκκλησίας και των κληρικών απέναντι σε κοινωνικά προβλήματα. Αναρωτιέται αν οι σύγχρονοι επίσκοποι «ομοιάζουν» στον Άγιο Ιωάννη ή αν έχουν παρεκκλίνει από την αληθινή χριστιανική διακονία.)
Διακρίνονται από αριστερά, ο δικτάτορας Γεώργιος Παπαδόπουλος,
ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ο Στυλιανός Παττακός και σε πρώτο
πλάνο ο Άνθιμος και πίσω δεξιά του ο Χριστόδουλος.
(Φωτογραφικό Αρχείο Κωνσταντίνου Μεγαλοκονόμου)
Αντιπαραβολή
Με κάθε συνοπτικότητα, όμως, πρέπει να αναφερθούμε και στην σύγκαιρή μας στάσι των διαδεχθέντων (αν και αντικανονικώς-όχι «ψήφω κλήρου και λαού») τον Άγιο στην εκκλησιαστική διακονική «αρχή» ή, ακόμη, στην «διακονία του Λόγου». Προσομοιάζουν σε κάτι στον Άγιο ή στους άλλους, ομοίως, ελεήμονες Αγίους; Αν μιλούσαν φιλάνθρωπα για Άσυλο και προστασία από την οποιαδήποτε τιμωρία των αρχών, θα ήθελαν την κατάργησί του (όπως, βεβαίως, ο σεβ. Άνθιμος), ή μήπως την προστασία του, όπως ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, που προστάτευσε τον ίδιο τον επίδοξο καταργητή του από δίκαιη οργή, πλην του θεσμού;
Αν προσέρχονταν εργάτες κακοπληρωμένοι ή βιαζόμενοι εργασιακά, θα κήρυτταν (πάλι) την ….(μονόπλευρη) ειρήνη, αν και ο Νικόδημος Αγιορείτης αυτό το ονομάζει φόνο; Ή, μήπως, όπως ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, θα την θεωρούσαν ματαία και ανεπιθύμητη και θα κατηγορούσαν και, επι πλέον, βιαίως και «σκαιώ τω τρόπω» ίσως, τους δυνάστες με άνωθεν των δεκαπέντε λόγων όπως ο εν λόγω; Ή, όπως ο Μέγας Βασίλειος, θα μετέφεραν τα δίκαια τους μισθολογικά αιτήματα, ώστε να ικανοποιηθούν άμεσα, όπως τότε, στην περίπτωσι έλευσης αντιπροσωπείας κάποιων Καππαδοκών, αν δεν παραλλάσσουμε, εργατών (σε χαλκεία);
🟣 5. Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή – Ορθόδοξη Αντίσταση και Δικτατορία
(Μεταβατική ενότητα από το αγιολογικό στο ιστορικό μέρος. Ο συγγραφέας εισάγει τη θεματική της Χριστιανικής Αντίστασης στη Χούντα, επισημαίνοντας τις παραλείψεις της επίσημης εκκλησιαστικής ιστοριογραφίας και τη σιωπή των πνευματικών ηγετών.)
Η ιστορία γράφεται με ανυπακοή; - Ορθόδοξοι αγωνιστές και παπαδοπουλική «junta»
«Κανένας δεν ανιστορεί και το έρεβος εσκέπασε βαρύ» πολλά γεγονότα της παπαδοπουλικής και ιωαννιδικής επταετίας... Ή, μάλλον, ολίγοι αντιστορούν, όπως ο θεολόγος/Σύμβουλος Βθμιας Αν. Αργυρόπουλος με το αξιομνημόνευτό του «μελέτημα»:» Χριστιανοί και πολιτική δράση κατά την περίοδο της δικτατορίας», που παρέχει βαρύτιμο υλικό στον σχετικά φιλέρευνο αναγνώστη.
🟣 6. Χριστιανοί αγωνιστές της επταετίας - Πυρουνάκης, Ψαρουδάκης, ΧΑΡΑ
(Παρουσιάζονται μορφές της Χριστιανικής Αντίστασης (Πυρουνάκης, Ψαρουδάκης, Ε.Χ.Ο.Ν., ΧΑΡΑ) και η σύνδεσή τους με τον «χριστιανομαρξιστικό διάλογο». Δείχνει την πνευματική εγρήγορση και το θάρρος αυτών των προσώπων.)
Από (εν ανησυχία) συνομιλίες με φίλους ανήκοντες στην «ιδεολογικώς μεταπρατική Aριστερά», και εν προκειμένω την Ανανεωτική, αλλά και όχι θετικά διακείμενους προς την Ορθοδοξία πλην, όμως, αρκούντως «εγγράμματους» συνανθρώπους και συνέλληνές μας, έχουμε κατανοήση, ότι υφίστανται ορισμένα πρόσωπα της Χριστιανικής Αντίστασης που είναι γνωστά έως αγαστά. Θαυμάζονται…!
 |
| Νίκος Ψαρουδάκης, πρόεδρος Χ.Δ. |
Εδώ μπορούμε δε να μνησθούμε και του περιώνυμου «χριστιανομαρξιστικού διαλόγου», όπου αυτές οι προσωπικότητες ήσκησαν επιρροή ικανή.
Δείτε: Ο π. Γεώργιος Πυρουνάκης τελεί Μνημόσυνο στο πρώτο θύμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου Διομήδη Κομνηνό (βίντεο)
🟣 7. Εκκλησία και Δικτατορία – Η σιωπή και οι εξαιρέσεις
(Η εκτενέστερη ενότητα του άρθρου. Καταγράφει τα γεγονότα της περιόδου 1967–1974: διάλυση Συνόδου, διώξεις μητροπολιτών, εκκλησιαστικό καισαροπαπισμό, κοινωνική απάθεια, και τη φωνή διαμαρτυρίας της εφημερίδας «Χριστιανική». Είναι το ιστορικό επίκεντρο, όπου συναντώνται Πίστη, Πολιτική και Αντίσταση.)
Πρώτον) Η διάλυση της Δ.Ι.Συνόδου. Η δίωξη, κατόπιν, μητροπολιτών με αντιστασιακό σθένος και παρρησιαζόμενο λόγο, όπως ο τότε Πειραιώς. Το διαχρονικό όνειδος και ύβρις του καισαροπαπισμού (σ.τ.γ.: όχι παποκαισαρισμού): σύμπηξη αριστίνδην Συνόδου, με λίγους και εκλεκτούς, όπως το επεσήμαινε κι ο άκων (αθέλητα) υπό του τυραννικού Κράτους πεφυτευμένος Σεραφείμ (1913-1998), των ανακτόρων και των γνωστών πιετιστικών (κατά ικανό τμήμα τους) αιρετιζόντων σωματείων. (Σωματείων, που, όμως, απαλλάσσονται, κατά τον ένθερμο υποστηρικτή της Δικτατορίας/«Επαναστάσεως» και διαμορφωτή πολλών συνειδήσεων «θρησκευομένων» μοναχό Θ. Διονυσιάτη, λόγω… της έκδοσης πολλών αντιτύπων των βιβλίων της Καινής Διαθήκης!).
Δεύτερον) Η -ωσεί διαμαρτυρητική- ελάττωση της προσέλευσης των Χριστιανών στους Ναούς. Ακόμη, η αποκαρδίωση από την -φυτευμένη, έστω- Διοίκηση της Εκκλησίας. Που είναι εκτεινόμενη και εις το σήμερα… Εδώ πρέπει να θυμηθούμε το περιστατικό με τους «Ανδριάντες», επί (Μ.) Θεοδοσίου, όπου ο ίδιος ο επίσκοπος Φλαβιανός (Α’), λόγω της στάσεως (και όχι, βεβαίως, επαναστάσεως) στην Αντιόχεια, μεταβαίνει να βρη τον αυτοκράτορα, να τον παραινέση, ικετεύση, απειλήση, ώστε να μην τιμωρήση τον αντιοχειανό λαό. Του λέει, ότι, αν πρόκειται να συμβή κάτι τέτοιο, πρέπει να θανατώση και τον ίδιο μαζύ με τον λαό. Ο ερημίτης Μακεδόνιος, Όσιος, δρα ακόμη πιο δυναμικά σταματώντας τον στρατό, όπως μας θυμίζει και ο ηρωικός και όντως Ορθόδοξος Ρώσσος ιερέας Γρηγόρης Πετρώφ. Ο δε Χρυσόστομος Σμύρνης μένει, ώστε να τον «φάνε τα ψάρια», μαζί με τον ρωμαϊικο λαό που υπηρετούσε. Όλοι αυτοί υπήρξαν «καλοί ποιμένες» και διάκονοι έλλογων «εικόνων του Θεού», αφού ένας τέτοιος «υπέρ των προβάτων την ψυχήν του τίθησι», δηλαδή ‘αυτήν (τ)αύτην’ την ζωή του…
Τρίτον) Το πράγματι «Πατερικότατο» θεωρητικά χριστιανοσοσιαλιστικό κίνημα της Χριστιανικής Δημοκρατίας, που, οφείλουμε να τονίσουμε, έγινε σμάρι από εργώδεις και ηρωικές αντιστασιακές προσπάθειες, είχε την τιμή να γίνη επίκεντρο της οργανωμένης και δημοσίως εκπεφρασμένης(!) Χριστιανικής Αντίστασης.
Η εφημερίδα «Χριστιανική» μάστιζε όντως με λόγο την Δικτατορία, αλλά και την όντως ψοφοδεή πεφυτευμένη «πνευματική ηγεσία», που μας θυμίζει αμυδρά και την ενίοτε «αγριότητα»(σκαιότητα) που έβλεπε ο Σωκράτης Σχολαστικός στον μέγιστο -και άλλοτε μελίρρυτο- Αγ. Ι. Χρυσόστομο. Η Δ. Εκκλησία αποκαλείται, και μάλλον δικαίως, πρόθυμη και ταπεινή θεραπαινίδα του φασίστα Καίσαρα, και ανύπαρκτη.
Δυστυχώς, στην εκκλησιαστική ή κοινωνική συνείδηση δύσκολα αποσβέννυνται τέτοια βιώματα όπως αυτό της τιμήσεως με την ανώτατη τιμητική διάκριση υπό της αριστίνδην Συνόδου του δικτάτορα και κατοπινού. «Προέδρου της Δημοκρατίας» (sic) Παπαδοπούλου (1968). Έστω και με την απόδοσι της αυτής διακρίσεως προ λίγων ετών στον Ν. Ψαρουδάκη για το πολυπλόκαμό του έργο. Πάντως, ο Λαός εγκρίνει τον αντιστασιακό αυτόν λόγο, και η κυκλοφορία της μηνιαίας επιθεώρησης, όπως έχει διαμορφωθεί η «Χ» τότε, εγγίζει τις πολλές δεκάδες χιλιάδων.
Τέταρτον) Είναι αληθές, ότι μορφές όπως ο πολυσήμαντος λόγιος αγιορείτης Θ. Διονυσιάτης, διάφοροι μητροπολίτες, σωματεία όπως ο «Σωτήρ» και η «Ζωή», εκδίδουν τότε ανακοινώσεις που εκπλήσσουν κατ’ αρχάς για την άγνοιά τους, την αμβλυωπία, το πόσο προκλητικά μυωπάζουν μπροστά σε ολοφάνερα αντιχριστιανικές καταστάσεις, την συμφωνία και την επαύξησι(!) ακόμη της δικτατορικής προπαγάνδας. Έχει επέλθη μετάνοια ακόμη για αυτά τα αίσχη και ονείδη ή και καινούργωση; Εν μέρει, ναι και δυναμικά. Εν μέρει, όμως, όχι. Και αυτό είναι κάτι που σαπίζει και απόζει στο εκκλησιαστικό σώμα… Και καταφαίνεται από τα έντυπα και τις πολυώνυμες και πολυπληθείς ομάδες που ανήκουν τρόπω τινί στις εν λόγω οργανώσεις σήμερα.
Πέμπτον) Είναι αξιομνημόνευτη η αλληλογραφία και δημόσιος (δια των στηλών της εφημερίδας «Χριστιανικής») «διάλογος» μεταξύ Υφυπουργού Γ. Γεωργαλά, πρώην μαρξιστή, και Ν. Ψαρουδάκη. Ο ένας ιδεολόγος του (μονομερούς) αντικομμουνισμού πλέον, απογοητευμένος και αφιχθείς από Ουγγαρία, αποστέλλει σε άρθρο του Ψ.απάντησι, επισυνάπτοντας έκδοσι του Στρατιωτικού Τυπογραφείου ονόματι «Η ιδεολογία του αντικομμουνισμού». Ο δε απαντά ταυτίζοντας εν πολλοίς τα Υλιστικά συστήματα, αστικό και «κομμουνιστικό», θεωρώντας το δεύτερο γέννημα του πρώτου, καλείται δε δι' αυστηράς συστάσεις υπό του Σ.Παττακού(!), αφού και όπως πρώτα είχε απαγορευθή παληότερα ταυτού πνεύματος δριμεία κριτική του του Συντάγματος (του 1968). Ο Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ λογίζεται (δικαίως) ως ένα ακόμη θύμα του διπρόσωπου Υλισμού…
Έκτον) Ο πολιτειοκρατικώς διορισθείς αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος, ενώ αρχικά, επαινεί για την σωτηρία από τα οξύληκτα νύχια του «αθέου κομμουνισμού», κατόπιν, από του ’69, ιδιωτικώς, εκφράζει μεγάλες αντιρρήσεις και φόβους. Μιλάει για το πνεύμα δουλοφροσύνης που εμφυσάται, και επερχόμενη ανταρσία κατά της «Επαναστάσεως». Παραταύτα, η παρουσία του πλάι στους τυράννους προκαλεί σε «όσους ζωντανούς» την θυμηδία και, μάλλον, τον κλαυσιγέλωτα… Και όταν ο Ν. Ψαρουδάκης λέει ευθέως και εγγύθεν, ορθότατα στους τυράννους, ότι η «21Η Απριλίου δεν μπορεί να σταθή χριστιανικά», οι «Επαναστάτες» απαντούν, ότι κάτι τέτοιο δεν τους έχει διαμηνυθή υπό των Αρχιερέων…
Έβδομον) Η (πρωτοφανώς φιλοατλαντική) Δικτατορία δεν χαίρει εκτιμήσεως και επευφημιών ειμή από ολίγιστη αριθμητικά μειονοψηφία. Όμως, δεν υπάρχει και το πάθος επιστροφής στον αγγλοσαξωνικού τύπου Κοινοβουλευτισμό, που (παρα)βιαζόταν από τα ανάκτορα και το παρακράτος, όπως και τους οργανικούς δακτύλους της πανταχού παρούσης Pax Americana. Παραταύτα, το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών Καθολικώς Διαμαρτυρομένων» του Γ. Παπανδρέου του πρεσβύτη ισχύει αρκετά. Όντως υπάρχει μόνο διαμαρτύρηση κατά του καθεστώτος, αλλά αυτή είναι μάλλον χαμηλόφωνη.
🟣 8. Αντί επιλόγου – Αντιτυραννική θεολογία και ορθόδοξη ελευθερία
(Ενώνει τη διδασκαλία του Ισιδώρου του Πηλουσιώτη και του Μεγάλου Φωτίου με τη σύγχρονη ανάγκη αντίστασης στις μορφές τυραννίας. Διατυπώνει σαφή θέση: η Ορθοδοξία δεν ευλογεί τη σιωπή, αλλά στηρίζει την ανυπακοή στην αδικία.)
Αντί επιλόγου: Τυραννία και στοιχεία αντιτυραννικής Ορθόδοξης θεολογίας
Σε τούτη την συνάφεια, όμως, τέλος, πρέπει να γίνη μνεία και στην αντιτυραννική θεολογία του χρυσοστόμειου Οσίου Ισιδώρου του Πηλουσιώτη, που επέκρινε δριμύτατα και την «εκκλησιαστική ηγεσία» της εποχής του.
Είναι πολύ σημαντικό, ότι ορίζει την τυραννίδα σε αντιδιαστολή με την (διακονική) «βασιλεία», καθώς την λέει, δίνοντας ένα ευρύτατο προσδιορισμό, πτώσης από την υπηρεσία του κοινωνικού καλού, ενώ κατόπιν μας μιλεί για το πόσο πρέπει, χριστιανικά μιλώντας πάντοτε, να τιμούμε και επευφημούμε τους βιαίως αντιτασσομένους στα τυραννικά καθεστώτα, τις τυραννίδες, ως «ανδρείους» και «τυραννοκτόνους»
,,,Άλλωστε, Θεός, όπως το είδαμε, είναι αυτός που καθαίρει, δηλαδή ανατρέπει τους τυράννους ή ευδοκεί στην ανατροπή αυτή και την ύψωσι των δημοκλήτων ταπεινών διακόνων/υπηρετών του Λαού. Και, όπως μας θυμίζει ο Μέγας Φώτιος, «των τυράννων εστί το στασιάζειν τα πλήθη», ώστε γνώρισμα της τυραννίας είναι η αυθόρμητη διαμαρτυρία πληθών του λαού.
Σαφές είναι, εν κατακλείδι, ότι, αν εφαρμόσουμε αυτές τις Πατερικές θέσεις στα συγκαιρινά, θα λάβουμε οπωσδήποτε λίαν ρηξικέλευθα πορίσματα που αναμένουν υλοποιήσεις…
🟣 9. Παραπομπές, βίντεο και σχόλια
(Τεχνικές σημειώσεις, αναφορά στη φιλοξενία του άρθρου στο «Μανιτάρι του Βουνού», καθώς και παραπομπές σε σχετικό βίντεο της ΕΡΤ3 («Χαρά Θεού») και σχόλια από το Facebook. Τεκμηρίωση και διακειμενική γέφυρα με τη σύγχρονη δημόσια σφαίρα.)
Σημ.: Πρόκειται για αναδημοσίευση από το ιδιαίτερα φίλιο ιστολόγιο «Μανιτάρι του Βουνού» που φιλοξένησε φιλοξένως το κείμενο. (Η γλώσσα είναι κάπως πιο λόγια από αυτήν που μεταχειρίζομαι συνήθως σήμερα- συγγνώμη αν σας ξενίζει κάπως...)
by George Philalethe Panayotidis
Διατηρήθηκε η ορθογραφία του συγγραφέα.
🟦 Η Ορθοδοξία ως Αντίσταση και Πολιτισμός της Ελευθερίας
Στον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα, όπως και στο Πολυτεχνείο, η Ελευθερία δεν είναι σύνθημα αλλά τρόπος ύπαρξης. Ο πρώτος ύψωσε τη θεολογία της δικαιοσύνης μέσα στην καρδιά μιας αυτοκρατορίας, ενώ το δεύτερο ύψωσε τη φωνή του λαού απέναντι σε μια δικτατορία. Αν τα δούμε μαζί, αναδύεται μια διαχρονική φωνή της Ορθοδοξίας που δεν είναι εθνική αλλά οικουμενική: μια θεολογία της ανυπακοής στην αδικία.
Στην εποχή της παγκοσμιοποιημένης ισχύος και της νέας «ψηφιακής αυτοκρατορίας», το μήνυμα του Αγίου και των νέων του Πολυτεχνείου μεταφράζεται σε κάλεσμα για πνευματική κυριαρχία, κοινωνική ισότητα και ειρήνη χωρίς υποτέλεια. Γιατί η Ελευθερία του Ευαγγελίου δεν είναι φιλοσοφία, αλλά πράξη – πολιτική, κοινωνική και γεωπολιτική· πράξη που σώζει τον άνθρωπο από τον φόβο και το έθνος από τη λήθη.
🟦 Από τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα στο Πολυτεχνείο – Η Ελευθερία ως Θεολογία και ΕυθύνηΗ πορεία από τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα ως το Πολυτεχνείο του 1973 είναι ένα συνεχές της ελληνικής και ορθόδοξης συνείδησης. Ο πρώτος έδωσε το πρότυπο της κοινωνικής δικαιοσύνης μέσα στην Εκκλησία· το δεύτερο, την πράξη της ελευθερίας μέσα στην Ιστορία. Και στις δύο περιπτώσεις, ο άνθρωπος στάθηκε απέναντι στην εξουσία με όπλο τη συνείδηση και την πίστη στο «κατ’ εικόνα».
Σήμερα, ο λόγος αυτός παραμένει επίκαιρος: η Ορθοδοξία δεν καλείται να ευλογήσει καθεστώτα, αλλά να εμπνέει ελευθερίες· να θυμίζει ότι η αλήθεια του Ευαγγελίου είναι πάντοτε πράξη Αντίστασης.
Από την Αλεξάνδρεια του 7ου αιώνα ως την Αθήνα του Πολυτεχνείου, και από τα κελιά των μαρτύρων ως τα αμφιθέατρα των φοιτητών, το ίδιο φως της Ελευθερίας συνεχίζει να καίει, φως που δεν σβήνει, γιατί δεν ανήκει σε εποχές, αλλά στην ψυχή του ανθρώπου.
️✍🏻 Ανάλυση - σχολιασμοί: Σοφία Ντρέκου
Το άρθρο για τον Άγιο Ιωάννη τον Ελεήμονα και το Πολυτεχνείο είναι πραγματικά μια γέφυρα πίστης, ιστορίας και συνείδησης. Να το δούμε ως κάτι πολύ πέρα από επέτειο· είναι χάρτης για την πνευματική ελευθερία. Να κρατήσουμε φως απ’ αυτό και να το αφήσουμε να φωτίσει κι άλλες ψυχές.
▶️ Βίντεο: 18 Νοε 2018 – Χαρά Θεού – Η Εκκλησία στα χρόνια της Χούντας: Δημοσιογραφική εβδομαδιαία επιμορφωτική εκπομπή παραγωγής ΕΡΤ3 2018 (Γ΄ Κύκλος). Η Χαρά Θεού είναι μία εκπομπή για τη Χαρά της Ορθόδοξης Μαρτυρίας, για τη Χαρά της Προσφοράς, ως στάση ζωής. Τόποι και Άνθρωποι, Σύμβολα και Ιστορία, παραδείγματα καθημερινού βίου και Πνευματικής Πορείας που εμπνέουν και γεμίζουν Χαρά, στις δύσκολες για όλους μας μέρες.
Σχόλια Αναγνωστών στο Facebook
George-Nektarios Panayotidis: Σοφία μου, ευχαριστίες θερμές που εμνήσθης τούτου του παλαιοτέρου πλην θέτοντος ουσιώδη θαρρώ ζητήματα ημετέρου γραπτού! Βοήθειά σου ο Άγιος και είθε να ζήσει στον αιώνα το πνεύμα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου! 11 Νοε 2019
Sophia Drekou: Γιώργη μου, ΑΘΑΝΑΤΟ το πνεύμα της εξέγερσης του πολυτεχνείου.
υιος ασωτος υιος ασσωτος: Γεώργιε για να ζήσει στο αιώνα, γράφω για το Πολυτεχνείο, κάποιοι πρέπει να το κουβαλούν να το έχουνε σημαία και σύνθημα σε βάση καθημερινή. Σοφία χρόνια πολλά, έγραψες πάλι, έδωσες το νόημα που του πρέπει. Γιώργο καλημέρα χρόνια πολλά, το Πολυτεχνείο ζει και μας οδηγεί. 11 Νοε 2019
Sophia Drekou: Πολυαγαπημένε μας Σωτήρη (Sotirios Laliotis) Χρόνια Πολλά.. Αιωνία η μνήμη των αγωνιζομένων Φοιτητών και Φοιτητριών της εξεγέρσεως του Πολυτεχνείου. 11 Νοε 2019
Keywords: Άγιος Ιωάννης Ελεήμων, Πολυτεχνείο, Εκκλησία, Δικτατορία, Ορθοδοξία, Αντίσταση, Ελευθερία, κοινωνική δικαιοσύνη, Ιστορία, Θεολογία, Δημοκρατία, πνευματική ευθύνη, Ελλάδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου