Μεταλλωρύχοι στα μεταλλεία σιδήρου της Σερίφου στα τέλη
του 19ου αιώνα. Miners pose outside the iron-ore mines of
Serifos (or Seriphos) Island, Date 1895 Source Archives of the
National History Museum (Εθνικό Ιστορικό Μουσείο), Athens.
Η αιματηρή απεργία – Σέριφος, 21 Αυγούστου 1916
Τιμή και δόξα στους νεκρούς
Της εργατιάς τη τάξη
σ΄ αυτούς που θυσιάστηκαν
Τιμή και δόξα στους νεκρούς
που πιάσαν τη φυλλάδα
Και πέτυχαν ΟΚΤΑΩΡΟ
το ΠΡΩΤΟ στην ΕΛΛΑΔΑ.
Τιμή και δόξα στους νεκρούς
που κέρδισαν με αίμα
έναν αγώνα δίκαιο
στων ισχυρών το βλέμμα.
Τιμή και δόξα στους νεκρούς
με δάφνινα στεφάνια.
Γι' αυτό ας τους φωνάξουμε:
ΖΗΤΩ με περηφάνεια
† Αθάνατοι… αθάνατοι †
«Οι αιματηρές εργατικές εξεγέρσεις» που συγκλόνισαν την Ελλάδα και άνοιξαν το δρόμο για την κατοχύρωση πολλών εργασιακών δικαιωμάτων.
1896: Λαύριο και Σέριφος είναι οι δύο περιοχές, που οι μεταλλωρύχοι ξεσηκώθηκαν και βρέθηκαν αντιμέτωποι με τα όπλα του στρατού και της χωροφυλακής. (βλ. ΕΔΩ αναλυτικά)
Αλλά και στη Θεσσαλία την ίδια τύχη είχαν οι κολίγοι του κάμπου, που έπεσαν νεκροί από σφαίρες στο Κιλελέρ.
Σέριφος Αύγουστος 1916: Η αιματηρή απεργία
των μεταλλωρύχων ιστορία και παράδοση
Η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων εργατών
της Σερίφου, που κόστισε εννέα ανθρώπινες ζωές,
δεκάδες τραυματίες και διώξεις μετά από αυτήν, αλλά
και την πρώτη εφαρμογή του οχτάωρου στην Ελλάδα.
Τον Αύγουστο του 1916, οι εργάτες που δούλευαν στα μεταλλεία της Σερίφου, στην περιοχή Μέγα Λιβάδι, ξεσηκώθηκαν εναντίον του Γερμανού εργοδότη τους. Ήταν μια απεργία η οποία κατέληξε στην αιματηρή σύρραξη της 21ης Αυγούστου με επτά νεκρούς, χωροφύλακες και απεργούς, και δεκάδες τραυματίες.
Ήταν η δεύτερη αιματηρή εργατική εξέγερση στη συνδικαλιστική ιστορία της Ελλάδος, μετά τα δραματικά γεγονότα της απεργίας του Λαυρίου, το 1896. Οι ιστορικές συγκυρίες της εποχής ευνόησαν οπωσδήποτε τον ξεσηκωμό των μεταλλωρύχων της Σερίφου.
Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος βρισκόταν στην οξύτερη φάση του. Ο εθνικός διχασμός στην Ελλάδα είχε κορυφωθεί, οι αγγλογάλλοι πίεζαν τους Έλληνες να βγουν στον πόλεμο στο πλευρό τους, ο συμμαχικός στόλος υπό τον ναύαρχο Φουρνέ είχε κάνει απόβαση στον Πειραιά και οι αξιωματικοί της Εθνικής Άμυνας στην Θεσσαλονίκη προωθούσαν τον χωρισμό της χώρας στα δύο, με σχηματισμό της κυβέρνησης Βενιζέλου -- Κουντουριώτη -- Δαγκλή στον βορρά.
Η ιστορία των μεταλλείων της Σερίφου ξεκίνησε το 1884, όταν ο τυχοδιώκτης Γερμανός μεταλλειολόγος Αιμίλιος Γκρώμαν ανέλαβε την επιχείρηση, χωρίς καθόλου κεφάλαια, πείθοντας τους πάμπτωχους χωρικούς να του παραχωρήσουν τη γη τους, προσφέροντάς τους ως αντάλλαγμα ένα πενιχρό μεροκάματο.
Ο γιος του Γεώργιος συνέχισε την επιχείρηση το 1906 με πολύ πιο σκληρή διαχείριση από του πατέρα του: απάνθρωπα σκληρή δουλειά επί δωδεκάωρο, μεροκάματα πείνας και παντελή έλλειψη μέτρων ασφαλείας. Πρωτεργάτης της εξέγερσης των μεταλλωρύχων της Σερίφου, ήταν ο συνδικαλιστής Κωνσταντίνος Σπέρας, οποίος τους οργάνωσε σε σωματείο τον Ιούλιο του 1916.
Ο Σπέρας υπήρξε πρωτεργάτης του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Εργατικού Κέντρου Αθηνών, της Γενικής Συνομοσπονδίας Εργατών Ελλάδος και άλλων συνδικαλιστικών σωματείων. Βρέθηκε κυνηγημένος και από τους αριστερούς συντρόφους του και από το δεξιό κατεστημένο της εποχής του.
Εξορίσθηκε και φυλακίσθηκε από τον Μεταξά και δολοφονήθηκε το 1943 από την κομμουνιστική οργάνωση ΟΠΛΑ. Για την προσωπικότητα του Κωνσταντίνου Σπέρα και το χρονικό της αιματηρής εξέγερσης στη Σέριφο καταθέτουν τις μαρτυρίες τους, η κόρη του συνδικαλιστή Νεφέλη Σπέρα, ο λαογράφος της Σερίφου Θοδωρής Λιβάνιος, ο παλιός μεταλλωρύχος Αντώνης Φραγκουλάκης, ο πρόεδρος του σωματείου Εργατών και Λατόμων Σερίφου Παναγιώτης Σταματάκης και η δήμαρχος του νησιού Αγγελική Συνοδινού.
Εργάτες μεταλλωρύχοι στο χώρο δουλειάς τους,
στις αρχές του περασμένου αιώνα
Η Σέριφος είχε μεταλλευτική δραστηριότητα από τα αρχαία χρόνια. Το 1885 ξεκινάει μια σημαντική περίοδος εκμετάλλευσης του ορυκτού πλούτου του νησιού (σιδηρομεταλλεύματος) από τον Γερμανό μεταλλειολόγο Αιμίλιο Γρόμαν, που συνεργάζεται με την γαλλική εταιρία «Σέριφος-Σπηλιαζέζα» και αναλαμβάνει εργολαβικά την εξόρυξη. Στο νησί σημειώνεται μεγάλη αύξηση του πληθυσμού, κυρίως των εργατών. Από 2.134 κατοίκους το 1880, φτάνει τους 4.000 το 1912.
Ο Γρόμαν αναγκάζει τους ιδιοκτήτες μικρών χωραφιών να του τα εκχωρούν, χωρίς αντίτιμο με αντάλλαγμα ένα μικρό μεροκάματο. Σε περίπτωση άρνησής τους η καταπάτηση των κτημάτων τους γινόταν με το ζόρι.
Οι εργαζόμενοι ζούσαν σε άθλιες συνθήκες δουλεύοντας από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου μέσα στις στοές. Τα μεροκάματα έφταναν ίσα για να ζουν. Η δουλειά ήταν επικίνδυνη, αφού δεν παίρνονταν μέτρα προστασίας και πολλοί εργάτες θάβονταν ζωντανοί σε στοές χωρίς υποστυλώματα. Δεν υπάρχουν στοιχεία για τον αριθμό των νεκρών εργατών πριν το ξέσπασμα της εξέγερσης. Κάποιοι μιλούν για εκατοντάδες…
Οι βάρβαρες συνθήκες επιδεινώθηκαν όταν ανέλαβε ο γιος του Γρόμαν, Γεώργιος, το 1916. Οι εργοδότες είχαν επίσης καταφέρει να ελέγχουν πολιτικά το νησί, έχοντας μαζί τους ομάδες πιστών υπαλλήλων που έπαιζαν και το ρόλο των επιστατών αλλά και των «μαγκουροφόρων» (μπράβων).
Ίδρυση σωματείου
Η άθλια κατάσταση οδήγησε τους εργάτες το 1916 σε δύο ενέργειες: την ίδρυση σωματείου και την εξέγερση-απεργία.
Όπως περιγράφει ο Γιάννης Κορδάτος στο βιβλίο του «Ιστορία του εργατικού κινήματος στην Ελλάδα»:
«Οι εργάτες των μεταλλείων Μεγάλου Λιβαδιού στη Σέριφο ίσαμε τα 1916 ήταν ολότελα ανοργάνωτοι. Κατά τα μέσα του Ιούνη της ίδιας χρονιάς οι ίδιοι εργάτες σκέφτηκαν πως έπρεπε να οργανωθούν και να ιδρύσουν επαγγελματικό σωματείο. Κάλεσαν λοιπόν από την Αθήνα τον εργάτη Κ. Σπέρα και του ανάθεσαν να τους βοηθήσει, για να φκιάσουν το σωματείο τους. Άμα γίνανε τα προκαταρχτικά, η οργανωτική επιτροπή κάλεσε τους εργάτες σε γενική συνέλευση στην αίθουσα του Δημαρχείου για να εγκρίνει το καταστατικό που είχε συντάξει. Η ίδια γενική συνέλευση ανάθεσε στην προσωρινή επιτροπή να ζητήσει από την Εταιρεία να δεχτεί ορισμένα αιτήματα. Η Εταιρεία όμως, αντίς ν’ απαντήσει στο έγγραφο υπόμνημα, σταμάτησε τις δουλειές, με σκοπό να εξαναγκάσει τους εργάτες να υποκύψουν μπροστά στο φάσμα της πείνας…»
Στις 24 Ιουλίου 1916 ιδρύεται το σωματείο «εργατών-μεταλλευτών» Σερίφου με αιτήματα την καθιέρωση του 8ωρου, τον περιορισμό των αυθαιρεσιών της εργοδοσίας, την αύξηση των μεροκάματων και τη λήψη μέτρων προστασίας των εργαζόμενων. Ενδεικτικό του κλίματος της εποχής και της ταξικής ανάτασης που υπήρχε τότε είναι η τρίτη παράγραφος του 2ου άρθρου που όριζε –μεταξύ άλλων- ως σκοπό του σωματείου τα εξής:
«Η αλληλεγγύη με τους οργανωμένους εργάτας όλης της Ελλάδος και όλου του κόσμου, δια την άμυνα υπέρ των εργατικών δικαίων και την καταπολέμηση της εκμεταλλεύσεως από το κεφάλαιον, με τελικό σκοπό να δημοσιοποιηθούν τα μέσα παραγωγής να γίνουν τα εκ της εργασίας αγαθά αποκλειστική απόλαυσις των παραγωγών των και να παύσει η εκμετάλλευσης του ανθρώπου από τον όμοιό του».
Στη συγκρότηση του σωματείου ενεργό ρόλο έπαιξε ο Κωνσταντίνος Σπέρας, συνδικαλιστής που καταγόταν από τη Σέριφο, μέλος της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου Πειραιά και χαρακτηριζόμενος ως αναρχοσυνδικαλιστής.
Απεργία
Στις 7 Αυγούστου 1916 μετά από σειρά υπομνημάτων στα αρμόδια υπουργεία ξέσπασε η απεργία. Οι μεταλλωρύχοι αρνούνται να φορτώσουν το πλοίο «Μανούσι» που ήρθε να παραλάβει σιδηρομετάλλευμα. Για 15 μέρες το νησί ελέγχεται από τους εργάτες.
Στις 21 Αυγούστου έφτασαν 10 χωροφύλακες στο νησί με επικεφαλής τον υπομοίραρχο Χρυσάνθου και σαφή εντολή να καταπνίξουν την απεργία. Σε όλη τη διαδρομή προς το Μεγάλο Λιβάδι, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένοι οι απεργοί, οι χωροφύλακες χτυπάνε όποιον βρουν μπροστά τους. Αμέσως φυλακίζουν την ηγεσία του σωματείου –και τον Σπέρα. Όταν το απόσπασμα φτάνει στην κλειστή παραλία του Μεγάλου Λιβαδιού, δίνει 5λεπτη προθεσμία στους απεργούς να λήξουν τον αγώνα τους και να φορτώσουν το πλοίο. Τα 5 λεπτά περνούν και οι χωροφύλακες αρχίζουν να πυροβολούν εν ψυχρώ τους εργάτες. Πρώτος πέφτει νεκρός ο Θεμιστοκλής Κουζούπης και ακολουθούν ο Μιχάλης Ζωίλης, ο Μιχάλης Μητροφάνης και ο Γιάννης Πρωτόπαπας. Οι μεταλλωρύχοι αμέσως αντιδρούν και η σύρραξη γενικεύεται με τη συμμετοχή και γυναικών και παιδιών. Οι χωροφύλακες τραυματίζονται, ο Χρυσάνθου λιθοβολείται μέχρι θανάτου, ενώ ο αστυνόμος Σερίφου, Τριανταφύλλου, γκρεμίζεται από τη γέφυρα φόρτωσης στη θάλασσα. Η σύρραξη γενικεύεται στον πληθυσμό του νησιού, πολιορκούνται τα γραφεία της εταιρίας.
Τελικά η αιματηρή απεργία έληξε με μερική ικανοποίηση των αιτημάτων των μεταλλωρύχων. Όμως η εκμετάλλευση και τα «ατυχήματα» των εργατών συνεχίστηκαν μέχρι το 1963.
Τότε, οι κληρονόμοι του Γρόμαν βρήκαν πλουσιότερες φλέβες και πιο εξαθλιωμένους εργάτες στη Νότια Αφρική και εγκατέλειψαν τα μεταλλεία της Σερίφου.
Συνέντευξη Νάσος Μπράτσος με τον Θοδωρή Λιβάνιο,
ερευνητή λαογράφο και απόγονο μεταλλωρύχου,
το 2016 με αφορμή τα 100 χρόνια από το γεγονός.
Εγκατάσταση φόρτωσης μεταλλεύματος στο Μεγάλο Λιβάδι
- Πόσο σημαντική ήταν η λειτουργία των μεταλλείων εκείνη την εποχή;
- Τα μεταλλεία υπήρχαν από την αρχαιότητα, ενώ το 1394, τον Ιούνιο, λέγεται ότι έγινε και η πρώτη απεργία κατά του δυνάστη Ενετού ευπατρίδη Νικολάου Αδόλδου. Ακολούθως τη δεκαετία του1860 συνεχίστηκε η λειτουργία τους με πιο σύγχρονα για την εποχή, μέσα.
Το 1884-85 εμφανίζεται ένας φτωχός Γερμανός μεταλλειολόγος, ο Αιμίλιος Γρώμανν, που έμελλε να αλλάξει τη ροή της ιστορίας της εργατικής τάξης, ο οποίος αργότερα ανέλαβε τη διοίκηση των μεταλλείων. Οι συνθήκες εργασίας ήταν απάνθρωπες, με αποτέλεσμα να ξεσπάσει μία μεγάλη απεργία. Πρέπει να σημειώσουμε ότι η οικονομική ζωή στη Σέριφο ήταν κυρίως αγροτοκτηνοτροφική και η λειτουργία των μεταλλείων ήταν μία ευκαιρία για να βρουν ένα πιο σταθερό μεροκάματο, προσδοκία που συχνά διαψεύστηκε από τις εξελίξεις.
Ιδιοκτησιακά η εταιρία που προέκυψε με τη συγχώνευση των εταιριών «Ελληνική μεταλλευτική εταιρία» και «Σέριφος» και προέκυψε η εταιρία «Εταιρία Μεταλλείων Σερίφου και Σπηλιαζέζα Λαύριον Α.Ε.».
- Ποιες ήταν οι συνθήκες εργασίας;
- Ήταν σκληρές και απάνθρωπες συνθήκες μέσα στις υπόγειες στοές των μεταλλείων, με αποτέλεσμα πολλά εργατικά ατυχήματα, εργάζονταν από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου και το αποτέλεσμα ήταν να οδηγηθεί η αγανάκτηση αυτή στο ξέσπασμα σε μία μεγάλη απεργία, από ανοργάνωτους πρέπει να σημειώσουμε εργάτες, στην περιοχή Μεγάλο Λιβάδι.
Το κράτος έστειλε μία ομάδα αστυνομικών, που μέσα σε αιματοχυσία, αλλά χωρίς ανθρώπινα θύματα, έληξε η απεργία χωρίς ικανοποίηση των αιτημάτων της.
Να τονίσουμε ότι κάποτε βρέθηκε μία παλιά στοά στην οποία υπήρχαν μέσα 12 σκελετοί από κάποιο παλιό εργατικό δυστύχημα.
Το 1906 πέθανε ο Αιμίλιος Γρώμανν και τον διαδέχτηκε ο γιός του Γεώργιος, που ήταν πολύ πιο στυγνός από τον πατέρα του. Ζητούσε να του παραχωρηθούν κτηματικές περιουσίες σε γη η οποία είχε μετάλλευμα και σαν αντάλλαγμα να τους προσλάβει σαν εργάτες.
- Πώς ξεκίνησαν οι πρώτες αντιδράσεις;
– Κάποιοι απευθύνθηκαν υπό το βάρος της κατάστασης, στον Σερφιώτη συνδικαλιστή Κωνσταντίνο Σπέρα, που είχε μεγάλη εμπειρία, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ήταν ιδρυτικό μέλος του εργατικού κέντρου Αθήνας, αλλά και με εμπειρία από τους καπνεργάτες της Καβάλας το 1914. Αυτός ήρθε στη γενέτειρά του και κατάφερε να πείσει τους εργάτες να ιδρύσουν το «Σωματείο εργατών μεταλλευτών Σερίφου», με 460 μέλη, με ομόφωνη απόφαση στη γενική συνέλευση της 24ης Ιουλίου 1916 και στο οποίο εξέλεγη πρόεδρος.
Να σημειώσουμε ότι τις 14/2/1912 είχε ψηφιστεί το 8ωρο στις υπόγειες εργασίες και 10 ωρο στις εργασίες επιφανείας, αλλά δεν εφαρμόζονταν. Αυτό ήταν και το πρώτο σημείο, σε συνδυασμό με τα εργατικά ατυχήματα, στο οποίο έγινε η πρώτη παρέμβαση.
Η εταιρία ζήτησε έλεγχο από τον κρατικό μηχανισμό (στάλθηκε ένας μηχανικός από το Υπουργείο Οικονομικών) ο οποίος τα βρήκε «όλα καλώς καμωμένα». Έτσι αναγκάστηκε το σωματείο να προχωρήσει σε απεργία στις 7 Αυγούστου, ώστε να μην φορτωθεί με μετάλλευμα το πλοίο «Μαννούσι».
– Κάποιοι απευθύνθηκαν υπό το βάρος της κατάστασης, στον Σερφιώτη συνδικαλιστή Κωνσταντίνο Σπέρα, που είχε μεγάλη εμπειρία, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ήταν ιδρυτικό μέλος του εργατικού κέντρου Αθήνας, αλλά και με εμπειρία από τους καπνεργάτες της Καβάλας το 1914. Αυτός ήρθε στη γενέτειρά του και κατάφερε να πείσει τους εργάτες να ιδρύσουν το «Σωματείο εργατών μεταλλευτών Σερίφου», με 460 μέλη, με ομόφωνη απόφαση στη γενική συνέλευση της 24ης Ιουλίου 1916 και στο οποίο εξέλεγη πρόεδρος.
Να σημειώσουμε ότι τις 14/2/1912 είχε ψηφιστεί το 8ωρο στις υπόγειες εργασίες και 10 ωρο στις εργασίες επιφανείας, αλλά δεν εφαρμόζονταν. Αυτό ήταν και το πρώτο σημείο, σε συνδυασμό με τα εργατικά ατυχήματα, στο οποίο έγινε η πρώτη παρέμβαση.
Η εταιρία ζήτησε έλεγχο από τον κρατικό μηχανισμό (στάλθηκε ένας μηχανικός από το Υπουργείο Οικονομικών) ο οποίος τα βρήκε «όλα καλώς καμωμένα». Έτσι αναγκάστηκε το σωματείο να προχωρήσει σε απεργία στις 7 Αυγούστου, ώστε να μην φορτωθεί με μετάλλευμα το πλοίο «Μαννούσι».
Φωτογραφίες ΣΕΡΙΦΟΣ Μεγάλο Λιβάδι
Μεταλλεία Στοά Θρόνος του Κύκλωπα
- Πώς εξελίχτηκε η απεργία;
- Η εταιρία κάλεσε το κράτος, το οποίο έστειλε τον υπομοίραρχο Χαρίλαο Χρυσάνθου, με ένα απόσπασμα περίπου 30 χωροφυλάκων, που έφτασαν στη Σέριφο ξημερώματα της 21ης Αυγούστου, ημέρα Κυριακή, ενώ η απεργία συνεχίζονταν. Το απόσπασμα κατευθύνθηκε στο χώρο της απεργίας στο Μεγάλο Λιβάδι. Ο επικεφαλής δήλωνε δημοσίως ότι είχε διαλύσει τρείς απεργίες και “πέντε – δέκα ξεβράκωτους Σερφιώτες, δεν θα κάμω καλά”;
Προπηλάκισε χωρικούς που έστελναν βοήθεια σε απεργούς και πήρε σκοινιά για να δέσει τους απεργούς. Ακολούθως πήγε στα γραφεία της εταιρίας. Και στον τοπικό αστυνομικό σταθμό, όπου κάλεσε δήθεν για συζήτηση τους απεργούς, αλλά τελικά τους έθεσε υπό κράτηση. Με τη συνοδεία του Ειρηνοδίκη Δημήτριου Κόντου και επέμενε για ειρηνική λύση, αλλά και με τον Ενωμοτάρχη Ιωάννη Τριανταφύλλου, και το απόσπασμα κινήθηκαν προς τη σκάλα φόρτωσης του μεταλλεύματος.
Ο πρώτος νεκρός της απεργίας της Σερίφου,
ο νεόνυμφος Θεμιστοκλής Κουζούπης
- Τι συνέβη εκεί;
- Στη σκάλα βρίσκονταν πάνω από 400 απεργοί, αλλά και 1.500 μέλη των οικογενειών τους. Το απόσπασμα γέμισε και όπλισε τα όπλα του, ο Χρυσάνθου δίνει ολιγόλεπτη προθεσμία για να ξεκινήσει η φόρτωση του πλοίου, αλλά οι απεργοί κάθισαν κατά γης. Από το μένος του ο Χρυσάνθου πριν λήξει η προθεσμία πυροβόλησε με το πιστόλι του και σκότωσε τον Θεμιστολή Κουζούπη, απεργό και τριών μηνών νιόπαντρο. Ξεκινάει η αντίδραση των εργατών και διατάζει πυρ. Οι γυναίκες παίρνουν μέρος ενεργό μέρος στη μάχη, πετώντας πέτρες από το μετάλλευμα, βλέποντας τους θανάτους των συζύγων και των παιδιών τους. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν ο θάνατος του Χρυσάνθου και του Τριανταφύλλου (οι δύο επικεφαλής) που πετάχτηκαν στη θάλασσα. Συνολικά είχαμε τέσσερις αστυνομικούς νεκρούς και πέντε εργάτες, καθώς και αρκετούς τραυματίες. Οι θάνατοι των επικεφαλής της χωροφυλακής, έκαναν το υπόλοιπο απόσπασμα να τραπεί σε φυγή.
Κωνσταντίνος Σπέρας
- Ποια ήταν η επόμενη κίνηση;
– Οι απεργοί νόμιζαν ότι ο Σπέρας και η συλληφθείσα διοίκηση του σωματείου ήταν νεκροί, ενώ ούτε ο Σπέρας γνώριζε τα γεγονότα που είχαν συμβεί στη σκάλα φόρτωσης. Οι απεργοί αγανακτισμένοι πήραν δυναμίτες, αλλά και όπλα που είχαν παρατήσει οι χωροφύλακες, με στόχο να κάψουν και να ανατινάξουν τα γραφεία της εταιρίας. Οι υπάλληλοι της εταιρίας από τα γραφεία πυροβολούσαν τους απεργούς με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δύο απεργοί. Εκείνη την ώρα ο Παπαγιάννης Ρώτας διακόπτει τη λειτουργία στον Άγιο Νικόλαο και βγαίνει με το σταυρό στο χέρι λέγοντας «στο όνομα του Θεού σταματήστε, να μην χυθεί άλλο αθώο αίμα».
Έφτασε από τραυματισμένο χωροφύλακα η είδηση στο αστυνομικό τμήμα για τα γεγονότα, όπως και η πληροφορία ότι οι επικεφαλής είναι νεκροί και ότι οι απεργοί πήγαιναν για να τους ανατινάξουν και πρότεινε την απελευθέρωση των συνδικαλιστών, η οποία και έγινε. Ο Σπέρας που τον είχαν για νεκρό κατόρθωσε να ηρεμήσει τους συναδέλφους του κάνοντας χρήση και μίας γαλλικής σημαίας που πήρε από τα χέρια μιας γυναίκας.
Προτομή Κωνσταντίνου Σπέρα στην Σέριφο μπροστά
από το κτίριο της συλλογής πετρωμάτων και εργαλείων,
στέκεται η προτομή του Κωνσταντίνου Σπέρα, πρωτεργάτη
των εργατικών διεκδικήσεων στο νησί. Μετά τη μεγάλη
απεργία του 1916, ο Κωνσταντίνος Σπέρας φυλακίστηκε.
- Τι επακολούθησε μετά;
- Ο Σπέρας και οι απεργοί έκοψαν τα τηλεγραφικά σύρματα, κατέλαβαν τις δημόσιες υπηρεσίες (τηλεγραφείο, δήμο , αστυνομία), ύψωσαν τη γαλλική σημαία και κάλεσαν ναυτική πολεμική δύναμη της Γαλλίας, που έδρευε στη Μήλο, στέλνοντας εκεί επιτροπή με βάρκα για να βοηθήσει ο γαλλικός στόλος στην περίθαλψη των τραυματιών. Οι Γάλλοι έστειλαν δύο πλοία, αλλά απέφυγαν να αναμιχθούν θεωρώντας ότι παρεμβαίνουν στα εσωτερικά της Ελλάδας και υπέστειλαν τη γαλλική σημαία. Ενημέρωσαν τις ελληνικές αρχές οι οποίες έστειλαν το πολεμικό πλοίο «Αυλίς» με 200 στρατιώτες, για επιβλέψουν τις εξελίξεις.
- Πως αντιμετωπίστηκαν οι απεργοί;
- Έγιναν συλλήψεις των πρωτεργατών της απεργίας καθώς και μία εγκύου γυναίκας η οποία είχε δηλώσει με θάρρος ότι με δικιά της πέτρα σκοτώθηκε ο Χρυσάνθου. Γέννησε μέσα στις φυλακές της Σύρου. Η διοίκηση του σωματείου έμεινε προφυλακισμένη αλλά αφέθηκε ελεύθερη αφού στα γεγονότα ήταν υπό κράτηση. Επίσης δεν δικάστηκαν όσοι πυροβόλησαν τους απεργούς. Κερδήθηκαν όμως τα αιτήματα της απεργίας και είχαμε την πρώτη εφαρμογή του οκταώρου, που σήμερα το κατακρεουργούν, αλλά είχαμε και την πρώτη συμφωνία εργατών – εργοδοσίας στις 25 Νοεμβρίου 1917 για αυξήσεις, οδοιπορικά, προσλήψεις αποκλειστικά ντόπιων εργατών, αλλά και οικονομικά βοηθήματα στις οικογένειες των τεσσάρων θυμάτων. O K. Σπέρας δολοφονήθηκε στις 14/9/1943.
Γεώργιος Γρώμανν (Georgios-Groman)
Το 1933 ο Γερμανός Γεώργιος Γκρώμαν παρέδωσε τα μεταλλεία Σερίφου στο γιό του Αιμίλιο (εγγονό του πρώτου) που τα δούλεψε μέχρι την κατοχή, στην οποία ο ίδιος κατατάχτηκε ως ταγματάρχης στα Ες- Ες και τοποθετήθηκε στα Χανιά, ως επιβλέπων τα εκεί μεταλλεία για λογαριασμό των ναζί, με τα οποία στήριζαν την πολεμική τους μηχανή. Συνολικά μέσα σε περίπου 50 χρόνια οι Γρώμανν εξόρυξαν πάνω από επτά εκατομμύρια τόνους μεταλλεύματος.
- Μετά την κατοχή ποια ήταν η εξέλιξη;
- Ανέλαβαν διάφοροι εργολάβοι, εκ των οποίων το νησί θυμάται ως ένα από τους καλύτερους το Γιάννη Λεφέ από την Ικαρία. Μετά ανέλαβε ο Ανδρέας Αποστολίδης αντιπρόεδρος της κυβέρνησης επί Κωνσταντίνου Καραμανλή. Τελευταίος ήταν ο Ζαρουχλιώτης που επί των ημερών του γίνεται απεργία της 1η Ιουλίου του 1963 επειδή ήταν καιρό απλήρωτοι.
μνημείο των πεσόντων εργατών
- Πότε ξεκίνησαν οι εκδηλώσεις τιμής και μνήμης;
- Από το 1984 και εκείνη την εποχή ανεγέρθηκε και το μνημείο των πεσόντων εργατών, ενώ ειδικό τηλεοπτικό αφιέρωμα είχε κάνει και η ΕΡΤ σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου. Η επέτειος τιμάται κάθε χρόνο και φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια και προβλέπεται να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση.
ΔΕΙΤΕ: Τα Λαυρεωτικά η μεγάλη απεργία των μεταλλωρύχων στο Λαύριο το 1896 με δολοφονίες εργατών / απεργών (αφιέρωμα video)
ΒΙΝΤΕΟ: Το Αρχείο της ΕΡΤ, με αφορμή την επέτειο από την αιματηρή καταστολή της απεργίας των μεταλλωρύχων στη Σέριφο, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει το επεισόδιο της σειράς ντοκιμαντέρ του Γιώργου Πετρίτση «ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ: Σέριφος 1916, το χρονικό μια αιματηρής απεργίας», παραγωγής 2010. Πρόκειται για τη δεύτερη αιματηρή εργατική εξέγερση στη συνδικαλιστική ιστορία της Ελλάδος, μετά τα δραματικά γεγονότα της απεργίας του Λαυρίου το 1896. (Βλ. εδώ)
Καταγράφονται οι ιστορικές συγκυρίες της εποχής, που ευνόησαν τον ξεσηκωμό των μεταλλωρύχων της Σερίφου και παρουσιάζεται η ιστορία των μεταλλείων του νησιού από το 1884.
Περισσότερα » Πρωτομαγιά
Βίντεο: Εργατικές διεκδικήσεις 1/5/2013 στην ΝΕΤ
Η ιστορία των εργατικών διεκδικήσεων 1930-1967
Εργατικές διεκδικήσεις: Με ειδική επετειακή εκπομπή για την Πρωτομαγιά η «Μηχανή του Χρόνου» ερευνά την ιστορία της εργασίας στην Ελλάδα και ρίχνει φως στους αγώνες των εργαζομένων για αξιοπρεπείς μισθούς και καλύτερες συνθήκες από τη δεκαετία του ’30 έως τα χρόνια της Χούντας.
Η ιστορία των εργατικών διεκδικήσεων 1930-1967
Εργατικές διεκδικήσεις: Με ειδική επετειακή εκπομπή για την Πρωτομαγιά η «Μηχανή του Χρόνου» ερευνά την ιστορία της εργασίας στην Ελλάδα και ρίχνει φως στους αγώνες των εργαζομένων για αξιοπρεπείς μισθούς και καλύτερες συνθήκες από τη δεκαετία του ’30 έως τα χρόνια της Χούντας.
Δείτε το Βίντεο: S04/E24 Πρωτομαγιά 2012
Οι αιματηρές εργατικές εξεγέρσεις Ελλάδα
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Τρίτη, 1 Μαΐου 2012
ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Τρίτη, 1 Μαΐου 2012
Η απεργία των μεταλλωρύχων στο Λαύριο το 1896
Τέσσερις εργάτες δολοφονήθηκαν και η κυβέρνηση
έστειλε στρατό και πλοία για να καταστείλει την απεργία.
Ξημερώματα 8ης Απριλίου 1896. ► Διαβάστε περισσότερα »
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου